Cfare eshte IP AddressesAdresa IP (Internet Protocol) eshte nje numer, etikete numerike qe identifikon ne menyre te vetme nje kompjuter ne rrjet. Adresat IP jane numra binare 32 bit, qe teorikisht permbajne rreth 4 miliard adresa unike. Ky quhet standarti IPv4. Ka disa kufizime ne menyren se si percaktohen adresat IP. Keto kufizime nuk mundesojne perdorimin e gjithe spektrit te adresave IP te lira dhe sot vetem gjysma e ketyre adresave IP perdoren.Gjithesesi nje teknologji e re po zhvillohet per te kapercyer kete problem. Ky standart permban nje IP prej 128 bit qe njihet si IPv6.

Rrjeti (network) dhe host-etProtokolli qe sherben per te vene ne komunikim nje rrjet kompjuterash eshte TCP/IP. Protokolli IP ka per qellim te kryeje dy funksione kryesore: te mundesoje adresimin lokal dhe te sherbeje si nderfaqe identifikimi per cdo kompjuter te rrjetit.

SHENIM Kur i referohemi nje kompjuetri qe eshte pjese e nje rrjeti (network) do ta quajme Host.

Adresa IP perbehet nga dy pjese:Network ID qe identifikon rrjetin ne te cilin ben pjese hostiHost ID qe identifikon nje pajisje specifike ne nje rrjet te caktuar.

Kompleksiteti me i madh i punes me adresat IP eshte gjetja se cila pjese e biteve eshte Network ID dhe cila pjese eshte Host ID.

Network IDHost ID

1111001110010011 00110011 0010011 11110010

Figura 9.1 Adrese IP prej 32 bitesh

Metodat e ndarjes se biteve te Network ID dhe Host ID

Adresat IP paraqiten ne nje format prej 4 grupesh me nga 8 bit secili, qe konvertohen me pas ne numra me baze dhjetore. P.sh, konsiderojme adresen e meposhtme IP ne forme binare:

1 1 0 0 0 0 0 0 1 0 1 0 1 0 0 0 1 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 1 1 1 0 0

Ky numer binary ndahet ne 4 grupe me 8 bit (okte):

1 1 0 0 0 0 0 0 1 0 1 0 1 0 0 01 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 1 1 1 0 0

Dhe secili nga keto grupe konvertohet ne numra me baze 10

1Leksion nr.9Networking

MSc Marsela ShaniNjohuri Kompjuterike

(1 1 0 0 0 0 0 0)2 = 192(1 0 1 0 1 0 0 0)2 = 168(1 0 0 0 1 0 0 0)2 = 136(0 0 0 1 1 1 0 0)2 = 28

Pra adresa IP eshte: 192.168.136.28. Ky eshte formati ne te cilin do ta shihni adresen IP.Ne fillim u perdor nje metode e quajtur Classful Network Architecture e cili i ndan adresat ne klasa (metoda me klasa). Me vone u ndertua nje metode me efikase per kete qellim e quajtur Classless Inter-Domain Routing (CIDR).

Classful Network ArchitectureMe metoden e ndarjes ne klasa ndertohen rrjeta me gjatesi te Network ID perkatesisht 8 bit (klasa A), 16 bit (klasa B) dhe 24 bit (klasa C)

Tabela 9.1Klasat e adresave IP

KlasaBiti nga nisGjatesia e Network IDRangu i adresaveNumri i rrejteveNumri i Hosteve

A08 bite1-126.x.y.z(27) = 128(224) = 16,777,214

B1016 bite128-191.x.y.z(214) = 16,384(216) = 65,534

C11024 bite192-223.x.y.z(221) = 2,097,152(28) =254

Classless Inter-Domain Routing (CIDR)Ndarja ne nenrrjete (subnets) eshte nje teknike qe imundeson administratoret te perdorin 32 bit-et ne dispozicion ne menyre me efikase duke krijuar rrjeta kompjuterike qe nuk kane limitimet e kalsave. Me perdorimin e kesaj teknike mund te ndertohen rrjeta kompjuterike duke shfrytesuar adresat ne menyre me racionale.Eshte menyre me fleksibel per te percaktuar cila pjese e adreses eshte Network ID dhe cila pjese Host ID.

Adresat private dhe publikeCdo host me nje lidhje direkte me internetin duhet te kete nje IP globalisht unike. Gjithesesi, jo te gjitha hostet lidhen direkt me internetin. Disa jane te lidhur ne rrjete qe nuk kane akses ne internet. Disa te tjere jane te fshehur pas firewall-eve, ndaj lidhje e tyre me internetin eshte indirekte.Disa blloqe adresash IP jane vendosur menjane pikerisht per kete qellim perdorim ne rrjete private qe nuk jane te lidhura me internetin, ose per perdorim ne rrjete te fshehura pas firewall-eve. Ekzistojne tre rangje te tilla adresash, qe i keni te permbeldhura ne tabelen 9.2; Kurdo qe te krijoni nje rrjet privat TCP/IP, duhet te perdorni adresa IP nga nje prej ketyre rangjeve.

Tabela 9.2Hapsira e adresave private

CIDRSubnet maskAddress range

10.0.0.0/8 (24 bit)255.0.0.010.0.0.1 10.255.255.254

172.16.0.0/12 (20 bit)255.255.240.0172.16.1.1 172.31.255.254

192.168.0.0/16 (16 bit)255.255.0.0192.168.0.1 192.168.255.254

SHENIM Ndarja e rrjeteve ne nenrrjete eshte nje proces qe quhet subnetting. Nenrrjetet quhet subnete.

Subnet-i na lejon te zgjedhim numrin e bit-eve qe do ti perkasin Network ID-se. Nje arsye tjeter e mire per te perdorur subnet-et eshte qe edhe nese nje kompani ka nje rrjet kompjuterik me qindra pajisje vendosja e tyre ne te njejtin rrjet do te ngadalesonte ndjeshem performancen e rrjetit.

Subnet MasksNe menyre qe teknika me subnet te punoje duhet te ndajme ne menyre te pershtatshme adresen IP ne network dhe Host ID. Kjo gje behet duke perdorur nje numer tjeter me 32 bit te ngjashem me IPne te quajtur Subnet Mask.Bitet e Subnet Mask qe percaktojne cilat bite te IPse do te paraqesin Network ID perfaqesohen nga nje varg njeshash te panderprere ndersa bitet qe paraqesin Host ID perfaqesohen nga nje varg zerosh te panderprere.Nje shembull subnet mask eshte:1 1 1 1 1 1 1 11 1 1 1 1 1 1 11 1 1 1 0 0 0 00 0 0 0 0 0 0 0

Qe e kthyer ne numra me baze dhjetore (ashtu sic vepruam me adresen IP) eshte 255.255.240.0 Qe te percaktohet pjesa Network ID te adreses IP duhet te kemi adresen IP dhe subnetmask-un. Mbi to kryhet nje AND llogjik. Cdo bit ne adresen IP krahasohet me bit-in respektiv ne subnet mask. Nqs te dy bit-et jane 1, rezultati eshte 1, ne cdo rast tjeter eshte 0, tab 9.3;

AND01000101Tabela 9.3 AND logjik

Per shembull: Me poshte shpjegohet menyra se si gjendet Network ID kur jane dhene adresa IP dhe subnet mask-a (tab 9.4):

IP address:144.28.16.17IP address:10010000000111000001000000001001Subnet mask:11111111111111111111000000000000Network ID:10010000000111000001000000000000Network ID:144.28.16.0Tabela 9.4Gjetja e network ID per IPne 144.28.16.17 me subnet mask 255.255.480.0

Network ID per kete rrjet kompjuterik (subnet) eshte 144.28.16.0.

KUJDES! Mos ngaterroni Subnet Mask me adresen IP. Subnet Mask nuk perfaqeson pajisjet ne rrejt. Perdoret vetem per te identifikuar cila pjese e adreses IP eshte Network ID dhe cila Host ID.

Rregullat per krijimin e subnet mask-utPerdorimi i Submet Mask-es ka disa kufizime. Perkatesisht duhet te zbatohen tre rregulla:

1. Numri minimal i gjatesise se Network ID-se eshte 8 bit, si rezultat okteti i pare eshte gjithmone 255.2. Numri max i gjatesise se Network ID eshte 30. Duhen te lihen te pakten 2 bit per Host ID per te lejuar minimumin dy hoste ne nje subnet. Pjesa e Host ID me te gjitha 0 perfaqeson Network ID-ne kurse me te gjitha 1 eshte e rezervuar per nje qellim specific (broadcast), prandaj nuk jane te lejuara te perdoren si vlera.3. Subnet mask eshte gjithmone nje varg 1-shash dhe 0-rosh te pa nderprera.

KUJDES! Mos ngaterroni adresat IP 138.23.0.0/16 dhe 138.23.0.0/24 nuk perfaqesojne te njejtin numer subnetesh.138.23.0.0/16 ka Subnet Mask prej 32 bitesh ku 16 bite jane nje varg njeshash te panderprere (11111111 11111111 00000000 00000000 => 255.255.0.0); Rrjedhimisht ne kete rrjet mund te permbahen adresa deri ne 138.23.255.255138.23.0.0/24 ka Subnet Mask prej 32 bitesh ku 24 bite jane nje varg njeshash te panderprere (11111111 11111111 11111111 00000000 => 255.255.255.0); Rrjedhimisht ne kete rrjet mund te permbahen adresa deri ne 138.23.0.255

Nje subnet mund te mendohet si nje grup adresash IP qe kane te njejtin Network ID. Te shohim nje shembull si gjenden addresat IP te subnetit 192.168.1.100/28Hapi I pare eshte te peracktojme Network ID. Kjo behet duke konvertuar adresen IP dhe subnet mask ne forme binare dhe me pas duke percaktuar segmentet si meposhte:

IP address:192.168.1.100/28IP address:11000000101010000000000101100100Subnet mask:11111111111111111111111111110000Network ID:11000000101010000000000101100000Network ID:192.168.1.96Tabela 9.5Gjetja e network ID per IPne 192.168.1.100/28 me subnet mask prej 28 bitesh.

Hapi i dyte eshte percaktimi i hosteve qe bejne pjese ne kete subnet.Per te percaktuar IP e pare te subnet-t i shtohet 1 Network ID-se. Pra IP e pare eshte 192.168.1.97. Per te gjetur IP e fundit shtohini numrin dhjetor, ekujvalent te 1110 (vlera max e Host ID-se) Network ID-se (rezultati 192.168.1.110)

Si rezultat adresat IP te subnetit te mesiperm duke marre te gjithe kombinimet e kater biteve te fundit jane:

Kombinimi i biteveIP perkatese0001192.168.1.970010192.168.1.980011192.168.1.990100192.168.1.1000101192.168.1.1010110192.168.1.1020111192.168.1.1031000192.168.1.1041001192.168.1.1051010192.168.1.1061011192.168.1.1071100192.168.1.1081101192.168.1.1091110192.168.1.110Tabela 9.6Gjetja e IPve per subnetin rrjetin me IP 192.168.1.100/28 me subnet mask prej 28 bitesh.