SVEUILITE U RIJECI

POMORSKI FAKULTET U RIJECI

MIA FRANOLI

ANALIZA STRUKTURE TROKOVA PUTOVANJA TERETNOG BRODA

Diplomski rad

RIJEKA, 2014.

2

SVEUILITE U RIJECI

POMORSKI FAKULTET U RIJECI

ANALIZA STRUKTURE TROKOVA PUTOVANJA TERETNOG BRODA

Diplomski rad

KOLEGIJ: Ekonomika brodarstva

MENTOR: prof.dr.sc. Blanka Kesi

STUDENTICA: Mia Franoli

SMJER: Logistika i menadment u pomorstvu i prometu

RIJEKA, travanj 2014.

3

Sadraj:

1. Uvod .................................................................................................................................................... 4

1.1. Problem, predmet i objekt istraivanja ........................................................................................ 4

1.2. Radna hipoteza ............................................................................................................................. 4

1.3. Svrha i cilj istraivanja ................................................................................................................ 4

1.4. Istraivake metode ...................................................................................................................... 4

1.5. Struktura rada .............................................................................................................................. 5

2. Uloga ekonomike morskog brodarstva u razmatranju trokova broda ............................................... 6

3. Trokovi pomorskog prijevoza .......................................................................................................... 13

3.1. Openito o trokovima u morskom brodarstvu .......................................................................... 14

3.2. Glavne vrste, mjesta i nosioci trokova u morskom brodarstvu ................................................. 15

3.3. Fiksni, varijabilni i granini trokovi u morskom brodarstvu ................................................... 19

3.3.1. Fiksni trokovi u morskom brodarstvu ................................................................................ 23

3.3.2. Varijabilni trokovi u morskom brodarstvu ........................................................................ 26

3.3.4. Granini trokovi u morskom brodarstvu ........................................................................... 29

3.4. Struktura trokova u brodarstvu ................................................................................................ 31

3.4.1. Trokovi putovanja broda ....................................................................................................... 32

3.4.2. Primjer izrauna trokova putovanja broda ........................................................................... 33

3.5. Model ukupnih trokova putovanja broda.................................................................................. 40

3.5.1. Primjer izrauna ukupnih trokova putovanja broda ........................................................ 44

4. Suvremeni utjecaj na promjene varijabilnih trokova - Piratstvo ..................................................... 49

4.1. Suvremeno piratstvo ................................................................................................................... 49

4.2. Veliina problema izraena statistikim podacima .................................................................... 51

4.3. Mjere poduzete radi suzbijanja piratstva ................................................................................... 56

5. Zakljuak ............................................................................................................................................ 61

LITERATURA ........................................................................................................................................... 65

POPIS TABLICA, SLIKA I GRAFIKONA ...................................................................................................... 66

4

1. Uvod

1.1. Problem, predmet i objekt istraivanja

Orijentacija ovog diplomskog rada usmjerena je na obraivanje tematike vezane za

analizu strukture trokova putovanja teretnog broda. Problem istraivanja je struktura

trokova putovanja teretnog broda gdje su obuhvaeni fiksi i varijabilni trokovi. Osim

osnovnih trokova putovanja broda obraeni su i suvremeni utjecaji na varijabilne trokove,

gdje se posebna panja pridodaje piratstvu. Predmet istraivanja je utvrditi i istraiti

temeljne znaajke analize strukture trokova putovanja teretnog broda. Objekt istraivanja

su trokovi putovanja teretnog brod.

1.2. Radna hipoteza

Sukladno problemu, predmetu i objektu istraivanja postavljena je radna hipoteza:

Konzistentnim i relevantnim spoznajama te teorijskim znanjima o ekonomici morskog

brodarstva mogue je praktino analizirati strukturu trokova putovanja teretnog broda te je

potkrijepiti odgovarajuim primjerima.

1.3. Svrha i cilj istraivanja

Temeljna svrha istraivanja odnosi se na strukturu trokova putovanja teretnog

broda.

Ciljevi istraivanja su:

Definirati trokove putovanja teretnog broda

Pojasniti strukturu trokova teretnog broda

1.4. Istraivake metode

Pri istraivanju i formiranju rezultata istraivanja u odgovarajuoj kombinaciji

koritene su sljedee znanstvene metode istraivanja: metoda analize i sinteze, metoda

dedukcije i indukcije, metoda deskripcije, metoda kompilacije.

5

1.5. Struktura rada

Pored uvoda i zakljuka, sadraj ovoga diplomskog rada dijeli se u tri meusobno

povezane dijela.

Prvi dio pod nazivom Ekonomika morskog brodarstva daje se definicija pojma

ekonomike i ekonomike morskog brodarstva te se daju osnovni pokazatelji i karakteristike

istih. U drugom dijelu Trokovi pomorskog prijevoza, autor nastoji pojasniti trokove u

morskom brodarstvu. U istom poglavlju daje razne podjele prema vrsti, mjestu i nosiocima

trokova, podjelu na fiksne, varijabilne i granine trokove te navodi strukturu trokova u

brodarstvu. Pojedine podjele nastoji potkrijepiti i primjerima trokova putovanja broda. U

Zadnjem dijelu, ali ne i manje vanom, autor daje jasni primjer suvremenih varijabilnih

trokova, a oni se odnose na piratstvo. Autor, isto tako nastoji, ovim radom, iskazati vanost i

veliinu ovoga problema dananjeg morskog brodarstva te iznosi mjere poduzete radi

suzbijanja istog.

6

2. Uloga ekonomike morskog brodarstva u razmatranju trokova broda

Ekonomika je samo jedna od mnogih znanstvenih disciplina koje istrauju i

objanjavaju gospodarske zakonitosti. Sam naziv ekonomika u suvremenom znaenju

znanstvene discipline pojavio se tek u 20. stoljeu, to je pomalo zauujue, poto je poznato

da je naelo ekonominosti konstantni pratilac svakog, i najprimitivnijeg ljudskog rada.

Sa gledita znanstvene discipline sadraj ekonomike moe biti izuavanje ekonomske

stvarnosti. Tu se ubrajaju ekonomika ustrojstva, ekonomski sustav i ekonomska politika itave

nacije, zemlje ili drave, te pojedine gospodarske djelatnosti ili pojedine gospodaske grane,

gdje se u prvom sluaju govori o opoj ekonomici a u drugom o ekonomici pojedine

gospodarske djelatnosti ili gospodarske grane.1

Ekonomika morskog brodarstva posebna je granska znanstvena disciplina koja

pomou suvremenih metoda istraivanja nastoji objasniti ekonomske zakonitosti u

pomorskom prijevozu2. Izdvaja se iz neto ire i openitije znanstvene discipline koja se

naziva ekonomikom brodarstva. Ona nam nastoji objasniti ekonomske zakonitosti u

pomorskom i rijenom prijevozu.

Dakle, sa svoja specifinog ekonomskog stajalita prouava morsko brodarstvo kao

organiziranu djelatnost prijevoza ljudi i robe morskim putovima. Ekonomika morskog

brodarstva te pomorsko-prijevozne procese prouava na razini djelatnosti, tj. na razini svih

organizacijskih oblika djelatnosti u kojima se ona obavlja, poevi od brodarskog poduzea

(brodara), pa do sloenijih brodarskih organizacija. U tim pomorsko-prijevoznim procesima

ekonomika morskog brodarstva stalno ispituje odnose izmeu trokova djelatnosti i

vozarinskih rezultata, odnose izmeu prihoda i rashoda, vozarinskih koristi i trokova. Takve

osnovne odnose u drutvenoj reprodukciji pomorsko prijevoza ekonomika brodarstva ne

promatra odvojeno nego povezane s cjelokupnom drutvenom reprodukcijom koja se odvija u

makroekonomskim organizacijama kao to su nacionalna i svjetska privreda.

Ova znanstvena disciplina prouava proirenu reprodukciju u morskom brodarstvu sa

svog specifinog ekonomskog gledita, a organizacija morskog brodarstva prouava taj isti

predmet sa svog karakteristinog organizacijskog gledita. Ve na prvi pogled, takvo

definiranje pokazuje tekoe u odreivanju granica izmeu tih dviju znanstvenih disciplina.

Pomou osnovnih ekonomskih pokazatelja uspjenosti, posredno definiranje organizacije jo

vie povezuje organizacijsko i ekonomsko gledite pomorsko-prijevoznog procesa i oteava

razgranienje pojmova. U znanosti i u praksi, takvo stanje uestalo uzrokuje sadrajno i

1 Peri T., Radai ., imulik D.: Ekonomika prometnog sustava, fakultet prometnih znanosti, str.2.

2 Glavan, B.:Ekonomika morskog brodarstva, Sveuilite u Rijeci, str. 1.

7

pojmovno lutanje kad su u pitanju ekonomika i organizacija ka