9

บทท 2

แนวคด ทฤษฎ และงานวจยทเกยวของ ในบทท 2 นจะเปนการน าเสนอแนวคด ทฤษฎ และงานวจยทเกยวของกบการศกษาวจย เรอง การพฒนาชดกจกรรมการเรยนร เรอง วงปพาทย ส าหรบนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 กลมสาระ การเรยนรศลปะ สาระดนตร ซงประกอบดวยหวขอดงตอไปน 1. ปรชญาดนตรไทย 2. แนวคดและความส าคญของการสอนดนตร 3. ทฤษฎการเรยนรเกยวกบสาระดนตร 4. หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 กลมสาระการเรยนรศลปะ 5. หลกการเกยวกบชดกจกรรมการเรยนร 6. ความรทวไปเกยวกบเครองดนตรไทย “วงปพาทย” 7. งานวจยทเกยวของ

ปรชญาดนตรไทย สงบศก ธรรมวหาร (2540, หนา 227) ไดกลาวถงปรชญาดนตรไทยไววา เมอจะกลาวถงดนตรในปรชญานน จ าเปนตองพาดพง ถงสนทรยศาสตร (aesthetics) ซงเปนแขนงหนงของวชาปรชญา อนกลาวถงความงามความไพเราะและคณคาทางสนทรอนๆ โดยเฉพาะการวเคราะหความคดและปญหาใดๆ ทเกดขนจนถงการตรกตรองวตถสนทร (aesthetics objects) ตางๆ เชน ภาพจตรกรรม รปประตมากรรม บทเพลงวรรณกรรมเปนตน ศลปะบรสทธนนอาจแบงไดหลายวธการแบงโดยใชสอหรอตวกลางแหงการเขาถงคณคาทางสนทรเปนหลก จงอาจแบงออกไดเปน 4 ประเภท ไดแก (1) โสตศลป : เขาถงดวยห แขนงนมดนตรเปนประธาน (2) ทศนศลป : เขาถงดวยตา แขนงนประกอบไปดวยจตรกรรมประตมากรรม สถาปตยกรรมเปนประธาน (3) วรรณศลป : เขาถงดวยภาษาและความหมาย

10

(4) ศลปะบรณาการ : เปนแขนงทรวบรวมทงสามแขนงไวดวยกน เชน การแสดงโขน ละคร Beardley (อางถงใน สงบศก ธรรมวหาร 2540 หนา 229 - 231) “สนทรยธาตอย ทสดสวนของสอซงเปนสดสวนตายตว สดสวนนมไดมอยกอน ณ ทใดเลย จนกวาศลปนจะคนพบ ศลปนอดมการณ ไดแก ผพบสดสวนทสมบรณทสด แมวาศลปนสวนมาก คนพบแตเพยงสวนทใกลเคยงสดสวนทสมบรณ จงม ศลปนในระดบตางๆ แลวแตวาศลปนผ ใดสามารถคนพบสดสวนใกลเคยงกบสดสวนสมบรณมากนอยเพยงใด” ทานพทธทาสภกข (อางถงใน สงบศก ธรรมวหาร, 2540, หนา 229 - 231) ไดแสดงธรรมในหวขอ “ความสวาง-จตวาง” มความตอนหนงวา “ดนตรหรอบทเพลงหรอท านองเพลงมอยสองชนดคอ เราใหจตวนวายกม เนอหาเพลงทกลอมจตใหสงบเยนลงไป ใหวางเปลากม เพราะฉะนน ดนตรทแทจรงทถกตองกบความตองการ ตามธรรมชาตนนจะตองเปนดนตรทท าใหจตวางลงๆสงบเยนลงๆ แตเดยวนเราไมชอบ เราไปชอบดนตรของภตผปศาจ ทย ทกระตนใหจตใจ เราเรา เหมอนภตผปศาจเรยกวา สงเสรมใหจตวนวาย และเมอเรานยมกนอยางนทวๆไป แลวกแปลวาเรานยม ความมจตวนวายเปนพนฐานของสงคม ไมนยมความวาง ไมนยมความเปนอยดวยจตวาง ฉะนนจงเขาใจกนยาก พดกนเทาไหรกยากทจะเขาใจกน” นกดดนตรของป ยาตายาย ในสมยโบราณลวนแตมท านองเปนไปในทางชวยกลอมเกลาใหจตใจวาง แตลกหลานอตรสรางแตดนตรชนดทจะใหจตวน เพราะไปนยมคนตางประเทศท เขาไมประสประสาในเรองน เตลดเปดเปงไปในทางความวนวายนน ดงนนศลปะทแทจรง ตองมความมงหมายสงสดคอเพอชวยดงใหมนษยหลดพนจากความทกขรอนทงปวง กยงท าใหเราเหนคณคาของดนตรไทยไดอยางชดเจนวา เปนศลปะทแทจรงชนดหนงซงอาจจะกลาวไดวาเปนอนดบหนงหรอชนเลศในศลปะการดนตรทงมวลดวยซ าไป (ทานพทธทาสภกข อางถงใน สงบศก ธรรมวหาร, 2540, หนา 229 - 231) จะเหนไดวาปรชญาดนตรไทยไดยดแนวจงหวะท านองอนเปนเอกลกษณทสรางสรรคขดเกลามาแตเดมทเหนวาดงามมความไพเราะ นมนวล กลอมเกลาจตใจใหเบกบานอยางสขม การทน าเอา

11

เครองดนตรตางชาตเขามาผสมกบดนตรไทยนนนบเปนความเจรญกาวหนาอยางหนง ซงเคยท ามาหากไดมการดดแปลงหรอปรบปรงรปแบบน าเสยง ใหกลมกลนกบลกษณะของดนตรไทย ความเคอะเขนในระยะแรกอาจจะเปนความแปลกใหมใหผชมและผดใหสนใจในความส าเรจอยทการไมทอดทงทงผรเรมพฒนาตามแนวปรชญาของตนจนประสบผลชกน าผดและผฟงใหหลงใหล ชนชมในลลานน อนเปนประโยชนสงสดตอสขภาพกายและใจอยางแทจรง จากแนวปรชญาดนตรไทย จะเหนไดวาดนตรเปนศลปะบรสทธ สาขาโสตศลป ดนตรมสวนชวยใหจตใจมนษยสงบและเยนลงกลอมเกลาจตใจใหเบกบาน สามารถชกน าผดและผฟงใหหลงใหลและชนชม ซงเปนเอกลกษณทส าคญของดนตร 1. สนทรยศาสตรกบดนตร ณรทธ สทธจตต (2541, หนา 129-133) กลาวถงจดมงหมายส าคญของดนตรศกษาดงน (1) ประการหนงคอ พฒนาใหผเรยนเกดความซาบซงดนตรเนองจากสนทรยศาสตรมสวนเกยวของโดยตรงกบความซาบซงในดนตร รวมทงความซาบซงในศลปะแขนงอนๆ ดวย การศกษาเรองปจจยทส าคญกบการเรยนการสอนดนตรจงควรกลาวถงเรองสนทรยศาสตรดวย (1.1) สนทรยศาสตร เปนเรองทเกยวของท งทางดานวทยาศาสตร และปรชญาสนทรยศาสตร ในแงวทยาศาสตรศกษาเกยวกบปจจยตางๆ ทมอทธพลตอการรบรเกยวเรองของความสวยงาม สวนสนทรยศาสตรในแงปรชญาการศกษาเกยวกบธรรมชาตของความสวยงามกลาวคอ การศกษาถงธรรมชาตของสนทรวตถ (aesthetics objects) สนทรยประสบการณ (aesthetics experience) และสนทรซาบซง (aesthetics appreciation) สนทรวตถ (aesthetics objects) คอความงามหรอคณลกษณะของศลปวตถซงสามารถรบรไดดวยประสาทสมผสทงหาในทางดนตร ไดแก ทางหคอ การรบรดานเสยง (1.2) สนทรซาบซง (aesthetics appreciation) คอผลอนเกดจากประสบการณทางปญญาเชงคณภาพทเกยวของกบเรองคณคา จะเหนไดวา สนทรยประสบการณทเกดขนจากกระบวนการทางปญญาเชงคณภาพไมจ าเปนตองเปนสนทรยภาพซาบซง กลาวโดยสรปไดวา สนทรยภาพเกดขนได เนองจากผนนไดสมผสกบสนทรวตถ โดยกระบวนการทางปญญาเชงคณภาพ เมอผนนน าเอาการประเมนคณคามาเกยวของดวยกจะน าไปสความซาบซงอนเนองมาจากสนทรยประสบการณนนๆ (1.3) สนทรยประสบการณ ซงเกยวของกบสนทรวตถผ รบรประสบการณและประสบการณทเกดขนเนองจากการรบรสนทรวตถของผนน ในดานดนตรศกษาสนทรวตถ ไดแก บทเพลงตางๆ ทมคณลกษณะครบถวน เปนทยอมรบวาเปนเพลงทคณคาทางดนตรผรบประสบการณ

12

ไดแก นกเรยน และประสบการณซงไดแก การฟง การรอง การเคลอนไหว การเลนดนตร การสรางสรรค และการอาน สงแรกทส าคญทชวยใหผเรยนเกดความซาบซง จงควรพจารณาบทเพลงทน ามาใชในการเรยนการสอน ถาเปนบทเพลงทมคณคาทางดนตร คอ บทเพลงทไพเราะยอมน าไปสสนทรยประสบการณและความซาบซงในทสดได แตถาบทเพลงไมมคณคาทางดนตร ยอมไมเกดสนทรยประสบการณได ซงความซาบซงกจะไมเกดดวย (2) ประการตอมาทควรพจารณาคอ ผเรยน เนองจากสนทรรสทางดนตรเปนกระบวนการทางปญญาเชงคณภาพ ฉะนนผเรยนไมมพนฐานพอเพยงทจะรบรคณคาในบทเพลงแลวกยอมไมเกดสนทรยประสบการณ และความซาบซงในดนตรกไมเกดขนเชนกน (3) ประการสดทายเกยวกบประสบการณ ไดแก การจดการเรยนการสอน ควรเปดโอกาสใหผเรยนไดรบร และเรยนรบทเพลงในหลายๆ ลกษณะโดยค านงถงการรบรของผเรยนในแตละวยเปนหลก การใหผเรยนรบรประสบการณบอยๆ เพอใหเกดความคนเคย กจะท าใหนกเรยนเกดสนทรยประสบการณได สรปไดวาการทผเรยนจะเกดสนทรยศาสตร ในดานตางๆ นน ผเรยนตองเกดการรบรในประสบการณตางๆ จดการเรยนการสอนซงจะท าใหเกดความซาบซงทางดนตรขนดวย 2. ลกษณะและธรรมชาตของดนตร สกร เจรญสข (2544 อางถงใน โกสม สายใจ, 2546, หนา 72) ไดสรปลกษณะและธรรมชาตของดนตรไวดงน (1) ดนตรเปนสอทางอารมณทสมผสไดดวยหการทจะเขาถงหรอสมผสดนตรไดนนเกดจากการฟงเสยงดนตรโดยตรง ห จงเปนอวยวะในการฟงดนตร ทส าคญทสดกวาสวนใดๆ (2) ดนตรเปนสวนหนงของวฒนธรรม ดนตรเปนเรองของวฒนธรรมและวฒนธรรม เปนเรองทเกดขนในสงคมทจะตองศกษาเรยนรและเปนเรองสวนตวการเกดประสบการณทางดนตร จงตองฟงดนตรหรอบรรเลงดนตรดวยตนเอง (3) ดนตรเปนเรองของสนทรยศาสตรวาดวยความไพเราะ ความไพเราะของดนตรเปนเรอง ของความรสกทสามารถเกดข นกบทกคน ทกระดบ ทกช นความไพเราะทางดนตรวดไดจากประสบการณทางสนทร จะมมากหรอนอยขนอยเฉพาะบคคล (4) ดนตรเปนเรองของอารมณ ดนตรเปนเรองของการแสดงออกทางอารมณ (5) ดนตรเปนเรองของศาสตร ทวาดวยเรองของความรเกยวกบเสยง ศาสตรของดนตรสามารถเรยนรไดดวยการฟง ความจ า นอกจากนยงมแนวคดท เกยวกบธรรมชาตของดนตรไวหลายรปแบบดวยกน ดงน (ธรรมชาตของดนตร, 2555)

13

(1) ดนตรเกดจากการแสดงออกทางอารมณของมนษย เชน เมอเกดความพอใจสนกสนาน กเปลงเสยงออกมา หรอปรบมอกระทบเทาบาง ใชไมเคาะสงตางๆ บาง นานๆ เขากหาวธการทจะท าใหเกดเสยงแปลกๆ โดยใชเครองมอตางๆ เขาชวย จนกลายเปนเสยงดนตรไปในทสด เสยงดนตรยคแรก ๆ จงเปนการเลยนเสยงธรรมชาตทมไมกเสยง จงหวะกงายๆ แลวจงไดรบการพฒนามาเปนล าดบ มนษยแตละเผาตางกมดนตรของตนเองเปนเอกลกษณเฉพาะตว (2) ดนตรเปนเรองของศลปะทเกยวกบเสยงทมนษยเปนผสรางขน โดยมนษยอาจลอกเลยนเสยงมาจากธรรมชาตหรอเสยงอะไรกตาม แลวน าเสยงนนมาเรยบเรยงใหมระเบยบ และทส าคญทสด คอ ดนตรตองมอารมณในการทจะสอไปยงผฟง (3) ดนตรมธรรมชาตทแตกตางไปจากศลปะแขนงอนๆ ซงสรปไดพอสงเขปดงน (3.1) ดนตรเปนสอทางอารมณทสมผสไดดวยห กลาวคอ หนบเปนอวยวะส าคญทท าใหคนเราสามารถสมผสกบดนตรได ผทหหนวกยอมไมสามารถทราบไดวาเสยงดนตรนนเปนอยางไร (3.2) ดนตรเปนสวนหนงของวฒนธรรม กลาวคอ กลมชนตางๆ จะมวฒนธรรมของตนเอง และวฒนธรรมนเองทท าใหคนในกลมชนนนมความพอใจและซาบซงในดนตรลกษณะหนงซงอาจแตกตางไปจากคนในอกวฒนธรรมหนง ตวอยางเชน คนไทยเราซงเคยชนกบดนตรไทยและดนตรสากล เมอไปฟงดนตรพนเมองของอนเดยกอาจไมรสกซาบซงแตอยางใด แมจะมคนอนเดยคอยบอกเราวาดนตรของเขาไพเราะเพราะพรงมากกตาม เปนตน (3.3) ดนตรเปนเรองของสนทรยศาสตรวาดวยความไพเราะ ความไพเราะของดนตรเปนเรองททกคนสามารถซาบซงไดและเกดขนเมอใดกไดกบทกคนตามประสบการณของแตละบคคล (3.4) ดนตรเปนเรองของการแสดงออกทางอารมณ เสยงดนตรจะออกมาอยางไรนนขนอยกบเจาของอารมณทจะชวยถายทอดออกมาเปนเสยง ดงนนเสยงของดนตรอาจกลาวไดวาอยทอารมณของผประพนธเพลงทจะใสอารมณลงไปในเพลงตามทตนตองการ ผบรรเลงเพลงกถายทอดอารมณจากบทประพนธลงบนเครองดนตร ผลทกระทบตอผทฟงกคอ เสยงดนตรทประกอบขนดวยอารมณของผประพนธผสมกบความสามารถของนกดนตรทจะถายทอดไดถงอารมณหรอมความไพเราะมากนอยเพยงใด (3.5) ดนตรเปนทงระบบวชาความรและศลปะในขณะเดยวกน กลาวคอ ความรเกยวกบดนตรนน เปนเรองเกยวกบเสยงและการจดระบบเสยงใหเปนทวงท านองและจงหวะ ซงคนเรายอม จะศกษาเรยนร “ความรทเกยวกบดนตร” นกได โดยการทอง จ า อาน ฟง รวมทงการลอกเลยนจากคนอนหรอการคดหาเหตผลเอาเองได แตผทไดเรยนรจะม “ความรเกยวกบดนตร” กอาจไมสามารถเขาถงความไพเราะหรอซาบซงในดนตรไดเสมอไป เพราะการเขาถงดนตรเปนเรองของศลปะ เพยงแตผทมความรเกยวกบดนตรนนจะสามารถเขาถงความไพเราะของดนตรไดงายขน

14

สรปไดวาลกษณะและธรรมชาตของดนตร เปนเรองของการฟง อารมณ ความรสก ถงความไพเราะ ซงแตกตางกนไปตามวยของแตละบคคล เรยนรไดดวยวธการตางๆ และเปนสวนหนงของวฒนธรรม

แนวคดและความส าคญของการสอนดนตร 1. ความหมายของดนตร มานตย หลอพนจ (2543, หนา 43) ใหความหมายของดนตรของดนตรหมายถง สงทท าใหโลกครกครน รนรมยจากการไดยนไดฟงจากเครองบรรเลงทมนษยไดสรางสรรคขนอยางไพเราะ สกร เจรญสข (2541, หนา 75) ไดกลาววา”ดนตร” เปนเรองของความไพเราะของเสยงตองอาศยการเรยนรจากความเหมอนไปสความแตกตาง ทองหลอ วงษธรรมา (2549, หนา 133) กลาววาดนตร คอการกระท าทท าใหเกดเสยงสงต าและมจงหวะ โดยใชเครองมอหรออปกรณทท าใหเกดเสยงดนตรอยางหลากหลายและท าใหเกดเสยง แตกตางกนตามชนดและประเภทของดนตร Kodaly (1882-1967 อางถงใน พชย ปรชญานสรณ, 2545, หนา 2) ซงเปนครสอนดนตรชาวฮงการ ไดใหความหมายของดนตรวา ดนตรสามารถแสดงถงความเขาใจวฒนธรรมทเปนเอกลกษณประจ าชาต Longfellow (อางถงใน จเร แดงโสภา, 2554, หนา 18) ใหความหมายไววา “ดนตร”เปนภาษาสากลของมนษยชาต เสยงของดนตรคอล าดบเสยงทไพเราะ ศลปะของดนตรนนไมวามนษยชาตใด ภาษาใด เมอไดฟงเสยงเพลงหรอดนตรแลว อาจทราบไดวาเปนเพลงเศรา ออนหวาน สนกสนาน คกคกหรอเขมแขง การทมนษยตางชาต ตางภาษาไดฟงเพลงแลวมความเขาใจตรงกนนน เราถอวาดนตรเปนภาษาสากล Carl Orff (1895-1982 อางถงใน จเร แดงโสภา, 2554, หนา 19) ซงเปนครสอนดนตรคตกว และผอ านวยเพลง ชาวเยอรมน มแนวคดวาดนตรเปนสวนหนงของศลปะ การแสดงออกทางอารมณ และความรสกนกคดของมนษย จากความหมายดงกลาวสรปไดวา ดนตร หมายถง การกระท าทท าใหเกดสงต าโดยใชเครองมอทท าใหเกดเสยง มท านอง ลลา และจงหวะ กอใหเกดความไพเราะดวยการฟงแตกตางกนไปตามชนดของเครองดนตร และยงเปนการแสดงออกถงวฒนธรรม ทเปนเอกลกษณของชาตและเปนภาษาสากล

15

2. ความส าคญของดนตร สงบศก ธรรมวหาร (อางถงใน จเร แดงโสภา, 2554, หนา 19) ไดกลาววา การเรยนการสอนดนตรไทยนน ครทสอนดนตรไทยนน ควรปฏบตดงน (1) จะตองสอนใหผเรยนนงใหถกตองแบบแผนแหงการใชเครองดนตรชนดนนๆ และตองมทาทางทผงผายไหลผง อยางอหลงซอมซอ (2) สอนใหจบเครองดนตรใหถกลกษณะ (3) เรมสอนใหกระท าสงเหลานใหเปนเสยง โดยไมตองเปนเพลง โดยเรมจากงายไปหายาก กลมนเทศตดตาม และประเมนผลการจดการศกษา (2549, หนา 2-3) ไดสรปการสอนดนตรไวดงน (1) ผเรยนทกคนควรไดเลนดนตร ถามเครองดนตรนอยชนควรแบงกลม ผเรยนควรมโอกาสสบเปลยนเครองดนตรทกชนด (2) ควรปลกฝงใหผเรยนเกบรกษาเครองดนตรหลงจากการเลน เพอชวยใหการใชงานเครองดนตรทยนยาวขน (3) เครองดนตรควรอยในสภาพด (4) ผสอนควรสอนวธเลนเครองดนตรทถกตองใหแกผเรยน จะชวยใหเครองดนตรทนทานไมเสยหายเรว (5) การเลนดนตรท งแบบกลมและแบบเปนวง ขนแรกควรใหผ เรยนมโอกาสเลนเหมอนกน กลาวคอ ทกเครองดนตรเลนในรปแบบจงหวะเหมอนกน ตอมาควรใหมการเลนแบบผสมผสาน คอ เครองดนตรแตละชนดเลนในรปแบบจงหวะทตางกน (6) การฟงการเลนดนตรของตนเอง การทผเรยนไดมโอกาสฟงการฝกฝนฝมอของตนเองท าใหเกดความสนใจและชอบดนตรมากขน (7) ใหผเรยนเลนดนตรจากการอานโนต และเลนโดยสรางสรรค จากความส าคญดงกลาวสรปไดวา การจดการเรยนการสอนดนตร จะตองเรมสอนจากงายยาก และถกตองตามแบบแผนของการเลนเครองดนตร โดยใหผเรยนไดฝกปฏบตเครองดนตรใหครบทกคนมสอการสอนทเขาใจงาย และสามารถเลอกปฏบตเครองดนตรทผเรยนสนใจและค านงถงความแตกตางของแตละบคคล การเรยนการสอนดนตรทด จะตองสอนโดยไมยดหลกตายตว ตองมการพลกแพลงใหเขากบลกษณะของผเรยน ใหถกจรตของผเรยนนนๆ แตทงนเราตองค านงถงความเหมาะสมโดยมการก าหนดจดมงหมายทแนนอน ใหผเรยนเปนศนยกลาง มงการน าไปใชในชวตประจ าวน ชวยท าใหผเรยนเกดทกษะและกระบวนการเรยนรและเจตคตทดตอการเรยนดนตร

16

ณรทธ สทธจตต (อางถงใน จเร แดงโสภา, 2554, หนา 20) ไดกลาวถงการจดการเรยนการสอนดนตรสรปไดดงน (1) การสอนเพอใหเกดสนทรยประสบการณ เปนกระบวนการทไมสามารถสอนกนไดโดยตรง เชนการสอนใหวเคราะหบทเพลงเพอดถงโครงสรางหรอลกษณะ (2) การสอนใหเขาถงความรสกและลลาของเพลง เปนสงน าไปสสนทรยประสบการณ มใชการสอนเพยงใหร หรอเขาใจสาระดนตร เชน ความถกตองของตวโนตหรอเทคนคตางๆ ในการรองเพลงหรอเลนดนตร (3) การเรยนการสอนดนตร ควรเนนเสยงดนตร เนองจากดนตรเปนเรองของเสยง มใชสญลกษณของเสยง (4) สนทรยประสบการณเกดขนไดงายกวา ถาการเรยนการสอนดนตรใชสอการสอนทเหมาะและมคณภาพ (5) การเรยนการสอนควรด าเนนไปในลกษณะของการเรยนไดรบรสมผสกบดนตรและตอบสนองตอดนตรโดยตรงมากกวา เปนการใหผเรยนตรวจสอบหรอส ารวจตวเองวามขอคดหรอการตอบสนองอยางใดของดนตร การเรยนการสอนดนตรควรค านงถงสงตอไปดงน (5.1) การเลอกบทเพลงเพอน ามาใชสอนควรเปนบทเพลงทไมยากเกนไป ความสามารถทผเรยนจะเขาใจหรอรบรได นนคอควรเตรยมตวผเรยนใหมความพรอมทจะฟง รองหรอบรรเลงบทเพลงนนๆ (5.2) บทเพลงทเลอกมาเพอใชสอน ไมวางายหรอยากกตามควรค านงถงคณคาทางดนตร ของบทเพลงนนๆ เปนส าคญ (5.3) บทเพลงใดกตามทมคณคาทางดนตรสามารถน าไปใชในการเรยนการสอนได ไมวาจะเปนเพลงไทย เพลงสากล เพลงคลาสสก เพลงพนเมองเปนตน (5.4) การเรยนการสอนดนตรนอกจากจะใชวเคราะหบทเพลงเพอใหเหนถงโครงสรางของเพลงแลว ควรเนนในดานของคณลกษณะเฉพาะของบทเพลงนนดวย เพอใหนกเรยนเกดการเรยนรทางเปนปญญาเชงคณภาพ นอกเหนอไปจากการรบรทางปญญาเชงปรมาณ ไดแก การศกษาดนตรเชงวเคราะห (5.5) กจกรรมการเรยนการสอนควรมหลายรปแบบเพอพฒนาการเรยนรทางดนตรของผเรยนซงน าไปสสนทรยประสบการณ (5.6) สอการสอนทางดนตรควรใชใหถกตองเหมาะสมกบเนอหาทจะสอนและควรค านงถงสภาพของสอดวยวาอยในสภาพทใชการไดอยางด

17

(5.7) การเรยนการสอนดนตรเพอใหผเรยนเกดสนทรยประสบการณ ควรเปนกระบวนการทผเรยนมสวนรวมกระท า ไมวาจะเปนดานการแสดงออกทเหนดวยพฤตกรรมภายนอกหรอดานความคดซงเปนพฤตกรรมภายใน (5.8) การฟงซงจดวาเปนทกษะส าคญขนพนฐาน ทจะน าผเรยนไปสสนทรยประสบการณและความซาบซงในดนตรตอไป (5.9) ผสอนควรปรบปรงหลกสตรในเนอหาดนตรเพอเออตอการพฒนาสนทรยประสบการณควรค านงถงความพรอมของผเรยนเปนส าคญ (5.10) ไมมหลกการอนใดอนหนงทใชในการเรยนการสอนเพอใหไดผลตามทมงมนหวงไวเสมอไปในการปรบปรงสงตางๆ ในกระบวนการเรยนการสอนเปนสงส าคญทควรกระท าเพอใหเหมาะสมและเกดผลประโยชนโดยตรงกบผเรยน โดยสรป สงทส าคญควรค านงถงประการแรกในการเรยนการสอนดนตร คอ สนทรยประสบการณ เนองดวยสนทรยประสบการณ เปนสงจะน าไปสความซาบซงในดนตรของผเรยน การสอนใหผเรยนเกดสนทรยประสบการณไดนน ขนอยกบการเรยนการสอนทเนน การรบรเชงคณภาพซงเปนสงทควรกระท าควบคไปกบการรบรทางปญญาเชงปรมาณ นอกจากนเนอหาสงตางๆทางดนตร ไดแก บทเพลงควรมลกษณะของสนทรยวตถ คอเปนบทเพลงทมคณคาทางดนตร ซงการเลอกบทเพลงตลอดจนการจดกจกรรมควรค านงถงตวผเรยนดวย 3. ประโยชนของดนตร พชย ปรชญานสรณ (2545, หนา 6-7) ไดกลาวถงประโยชนของดนตรสรปไดดงน (1) ดานความบนเทง มนษยสามารถผอนคลายความตงเครยดและความเหนดเหนอยจากการงานหรอการศกษาเลาเรยน ดวยวธการฟงดนตรหรอรองเพลง (2) สรางก าลงใจจากเสยงเพลงและดนตร เสยงดนตรทมความเราใจทมท านองเพลงและเนอเรองทสามารถสรางความมงมนและศรทธาในจตใจ ยอมท าใหเกดความมนใจและเขมแขงตวอยางจากเพลงพระราชนพนธเพลงความฝนอนสงสด (3) ดนตรชวยใหเกดสมาธ การฟงดนตรทนมนวลสงบสขยอมชวยใหจตใจสบายคลายความวตกกงวล (4) สรางงานอาชพไดหลากหลาย ไดแก นกดนตร ครสอนดนตร นกประพนธเพลง เปนตน สรปไดวา ดนตรมประโยชนตอมนษยอยางมากทงในดานการบนเทงการด ารงชวตและชวยใหจตใจสบายคลายความวตกกงวล

18

4. ทกษะทางดนตร ณรทธ สทธจตต (2540, หนา 8-10) ไดกลาวถงทกษะดนตรวาเปนสวนทชวยใหเกดความเขาใจสาระดนตรไดและจดเปนหวใจของการศกษาดนตร ทกษะดนตรแตละประเภทยอมมความส าคญเทาเทยมกน ดงนนในการจดกจกรรมการเรยนการสอนดนตร ควรมการเสนอทกษะดนตรตางๆ อยางครบถวนสมบรณไดแก การฟง การรอง การเลน การเคลอนไหว การสรางสรรคและการอาน (1) ทกษะการฟง จดเปนทกษะทส าคญมากส าหรบนกดนตร เนองจากดนตรเปนเรองของเสยงการฟงยอมจะมบทบาทอยางมาก ในการชวยใหผศกษาดนตรมความเขาใจดนตร ซงน าไปสความซาบซงและรกดนตรในขนตอไป การฟงเปนทกษะทสามารถเรยนรไดและจดเปน ทกษะพนฐานส าคญ ไมวาผศกษาดนตรเปนวชาเอกหรอผทรกและตองการเขาใจดนตร ความซาบซงในดนตร เกดขนไดถาผนนมทกษะการฟงพอเพยงไมจ าเปนทผนนจะตองเลนดนตรไดหรอรองเพลงได การฟงจงเปนทกษะทส าคญในการเรยนการสอนดนตร ในทกระดบชน (2) ทกษะการรอง การรองเพลงเปนกจกรรมทคนทวๆไปกระท าอยเสมอ โดยเฉพาะอยางยงในสภาพสงคมปจจบน เพลงทนยมหรอตดอนดบมกเปนเพลง ทคนทวไปน ามารองเลนกนอยเสมอ อยางไรกตาม การรองเพลงเปนทกษะดนตรทตองไดรบการฝกฝน เชนเดยวกบทกษะอนๆ (3) ทกษะการเลน การเลนดนตรเปนทกษะทส าคญมาก ส าหรบการศกษาดนตรตงแตระดบอนบาล ประถม และมธยมศกษานน ทกษะการเลนดนตร มไดมจดหมายเพอใหผเรยนมความช านาญในการเลนดนตร เปนเพยงเพอใหผเรยน มสวนรวมในกจกรรมการเลนดนตรบางประเภท การเลนดนตรตองใชเวลาในการฝกซอมมาก เพอใหมทกษะการเลน (4) การเคลอนไหว การเคลอนไหวรางกายเพอสนองตอบตอดนตร เปนทกษะพนฐานอยางหนงทชวยสรางเสรมความเขาใจในดนตรได การเคลอนไหวรางกายเปนกจกรรมทเหมาะกบผเรยนทกระดบชน ซงสามารถใชการเคลอนไหวรางกาย ชวยพฒนาแนวคดพนฐานทางดนตรได (5) การสรางสรรค การสรางสรรคดนตรหมายถง การประพนธเพลงและการอมโพรไวสเซชน (improvisation) ซงเปนเรองของการแสดงออกทางดนตร ทรวบรวมเอาความรความเขาใจไวทงหมด จงเปนทกษะทใชความรพนฐานทางดนตรมากพอสมควร อยางไรกตาม การพฒนาทกษะ การสรางสรรค สามารถท าไดในหลายลกษณะและหลายรปแบบ (6) การอาน ทกษะการอานสญลกษณทางดนตร จดวาเปนทกษะส าคญพนฐานประการหนงในการศกษาดนตร เนองจากดนตรเปนเรองของเสยงซงมการบนทกเสยง สญลกษณเพอใชในการถายทอดเสยงตางๆ ฉะนน การเขาใจหรอการแสดงออกทางดนตรจงตองมกผานขนตอนการแปลหรอใชสญลกษณดนตรเสมอ ไมวาทกษะใดๆ ทกลาวมาขางตนนนยอมเกยวกบทกษะการอานเสมอ

19

5. การสอนทกษะ พรรณณ ช.เจนจต (2545, หนา 307-308) อธบายการสอนใหเกดทกษะในการเรยนสรปไดดงน (1) เรมแรกบอกใหทราบวา จะท าอะไร ชแจงใหเหนความส าคญ เพอเราใหเดกเกดความสนใจและกระตนใหเหนวาสงนนมความจ าเปนส าหรบตนอยางไร ตอจากนน อธบายใหเขาใจถงความสมพนธระหวางสงตางๆเนนจดส าคญหรอจดทตองสงเกต (2) ใหเดกไดมโอกาสไดฝกหดทนทหลงจากการสาธต สงทตองค านงถงการท าซ าและการเสรมแรง ถาเครองใชมไมพอ ใหสาธตกบเดกเปนกลมเลกๆ เพอใหเดกทกคนมโอกาสฝกหดแลวครจะไดใหการเสรมแรงอยางทวถง (3) ในขณะทฝกหดควรใหค าแนะน าเพอชวยใหเดกท าทกษะนนไดดวยตนเอง (4) ใหค าแนะน าในลกษณะทอยในบรรยากาศทสบายๆ ไมวจารณเดกโตๆ บางคนมกจะกลวผด กลวท าไมได จงมกจะท าผดพลาด ครจะตองใจเยน ไมด บรรยากาศทไมตงเครยด จะย วยใหเดกเกดความพยายามทจะลอง (5) ในการฝกหดการเนนสงทถกจงเปนสงทมประโยชนแตบางครงการกระท าสงทผดพลาดจนเกนกวาเหตกจะชวย แกไขขอผดใหถกได หลงจากพกแลว กลบมาตงตนใหม ปรากฏวา ผเรยนสามารถท าในสงทถกได สรปไดวาทกษะทางดนตรและการสอนทกษะทางดนตรนนควรสอนทกษะตางๆ ทางดนตรไดแก ทกษะการฟงทกษะการเลนและทกษะอนๆ การสอนควรเรมดวยการชแจงใหนกเรยนเขาใจและเหนความส าคญของการเรยนการสอนดนตร ตองเนนใหเดกไดฝกปฏบตเครองดนตรหลงจากการสาธตและตองสรางบรรยากาศใหนาเรยนไมตงเครยด

ทฤษฎการเรยนรเกยวกบสาระดนตร 1. ทฤษฎการเรยนรกลมพฤตกรรมนยม ณรทธ สทธจตต (2541,หนา 81) ทฤษฎการเรยนรกลมพฤตกรรมนยม (behaviorism) อธบายการเรยนรโดยใชความสมพนธระหวางสงเราและการตอบสนองเปนหลกซงเปนไปในหลายลกษณะเชน ทฤษฎการเรยนรแบบ Classical Conditioning หรอแบบ Operant Conditioning เปนตน ทฤษฎเหลานอธบายการเรยนรเกดขนเมอใชสงเราเปนตวชน า หรอจงใจผเรยนใหแสดงพฤตกรรมทตองการออกมารายละเอยดของแตละทฤษฎแตกตางกนออกไป ทฤษฎการเรยนรในกลมพฤตกรรม

20

นยมมความเชอวาการเรยนรเกดขน ในสภาพของการวางเงอนไข โดยมการวางเงอนไขโดยการใชการเสรมแรง การใหรางวลและการลงโทษ อนเปนตวก าหนดใหผเรยนแสดงพฤตกรรมตางๆ ทตองการออกมาเปนสงทเหนไดอยางชดเจนทงพฤตกรรมทเปลยนไปและตวเสรมแรงทน ามาชวยใหเกด การเรยนร 2. ทฤษฎการเรยนรกลมมานษยนยม ศกดา ปรางคประทานพร (2526, หนา 31) กลาววา มนษยนยม ถอวาเปนมนษยเปนผลผลตของววฒนาการ ถงแมจะมววฒนาการมาจากสตวแตปจจบนกตางจากสตวมาก เรามวถชวตและประสบการณทเปนเฉพาะตวของเราเอง มนษยมความสามารถทจะชนชมและลมรสสงตางๆ ได มจารตประเพณและศลปะตางๆ ซงสามารถรวบรวมทฤษฎการเรยนรกลมมนษยนยมไวดงน (1) ทฤษฎการเรยนรของมาสโลว แนวคดเกยวกบการเรยนรของทฤษฏน คอ มนษยทกคนมความตองการพนฐานตามธรรมชาตเปนล าดบขน และตองการทจะรจกตนเองและพฒนาตนเอง หลกการจดการเรยนการสอนตามทฤษฏนเนนการเขาถงความตองการพนฐานของผเรยน และตอบสนองความตองการพนฐานนนอยางพอเพยง ใหอสรภาพและเสรภาพแกผเรยนในการเรยนร มการจดบรรยากาศทเออตอการเรยนรซงชวยสงเสรมใหผเรยนเกดประสบการณในการรจกตนเองตามสภาพความเปนจรง มาสโลว ไดแบงความตองการของมนษยออกเปน 5 ขนเรยงตามล าดบ ดงน ขนท 1 ความตองการทางกาย (Physiological Needs) คอความตองการปจจยพนฐานในการด ารงชวต ขนท 2 ความตองการความ มนคงปลอดภย (Safety and Security Needs) คอความตองการทจะมชวต ทมนคง ปลอดภย ขนท 3 ความตองการความรกและการเปนทยอมรบของกลม (Love and Belonging Needs) มนษยเมอเขาไปอยในกลมใดกตองการใหตนเปนทรกและยอมรบในกลมทตนอย ขนท 4 ความตองการได รบการยกยองจากผอน (Self -Esteem Needs) เปนความตองการในล าดบตอมา ซงความตองการในชนนถาไดรบจะกอใหเกดความภาคภมใจใจตนเอง ขนท 5 ความตองการในการเขาใจและรจกตนเอง (Self-Actualization Needs) เปนความตองการชนสงของมนษย ซงนอยคนทจะประสบไดถงขนน ไดรวบรวมไววากลมทฤษฎมนษยนยม เปนทฤษฎทคดคานการทดลองเกยวกบพฤตกรรมของสตวแลวมาใชอางองกบมนษย และปฏเสธทจะใชคนเปนเครองทดลองแทนสตว นกทฤษฎในกลมนเหนวามนษยมความคด มสมอง อารมณและอสรภาพในการกระท า การเรยนการสอนตามแนวทฤษฎนเชอวาผเรยนเปนศนยกลางของการเรยน การจดการเรยนการสอนจงมงใหเกดการเรยนรทงดานความเขาใจ ทกษะและเจตคตไปพรอมๆ กนโดยใหความส าคญกบความรสกนกคด คานยม การแสดงออก ตลอดจนการเลอกเรยนตามความสนใจของ

21

ผเรยนเปนหลกบรรยากาศในการเรยนเปนแบบรวมมอกนมากกวาการแขงขนกน อาจารยผสอนท าหนาทชวยเหลอใหก าลงใจและอ านวยความสะดวกในขบวนการเรยนของผเรยนโดยการจดมวลประสบการณเออใหผเรยนเกดการเรยน (2) ทฤษฎการเรยนรกลมมานษยนยม (humanism) ใหความส าคญกบความรสกของผเรยนในการเรยนมากทสดและเปนผเลอกสรรลงมอกระท าสงตางๆ ดวยตนเองมอสระในการสรางสรรคและจนตนาการไดอยางกวางไกล รวมทงมสวนในการประเมนผลการเรยนรดวยตนเองโดยรจกตงหลกเกณฑ ในการประเมนผลทถกตองเหมาะสม ดวยบทบาทของผเรยนทเปนศนยกลางของการเรยนร บทบาทของผสอนยอมเปลยนไปจากบทบาทเดมตามแบบการสอนทคนเคยปฏบตกน ผสอนเปนเพยงผชวยเออ (facilitator) ไดแก การชวยในการเรยนการสอนใหด าเนนไปตามแนวทางทผเรยนเปนศนยกลางของการเรยนร ท าใหการเรยนมความหมายนาสนใจส าหรบผเรยน ผสอนเปนผสรางบรรยากาศใหการเรยนรเกดขนในความรสก มใชเปนการเรยนรเพอสาระเพยงอยางเดยว กลาวคอเนนจตพสยเทาเทยมกบพทธพสย ไมบงคบขเขญไมวาสถานการณใดๆชวยใหผเรยนรจกก าหนดแนวทางการประเมนผลดวยตนเองอยางมหลกเกณฑและใหผเรยนค านงถงความเปนตวของตวเอง โดยยอมรบความแตกตางระหวางบคคล เรยนรถงความตองการของผอนทอาจแตกตางจากความตองการของตนเองได นกจตวทยาส าคญในกลมมานษยนยม ไดแก Abraham H. Maslow, Calr Roger และ Arthur Combs (2.1) สาระส าคญของทฤษฎกลมมานษยนยม สรปไดดงตอไปน (2.1.1) สรางสมพนธภาพอนดระหวางผสอนและผเรยน เพอใหผเรยนเกดความรสกสบายใจมนใจ วางใจทจะเรยนรดวยความรสกความตองการของผเรยนเอง ไมมความกลวเกรงผสอน (2.1.2) เปดโอกาสใหผเรยนไดคนพบและเรยนรสงตางๆดวยตนเองตามความสนใจสมครใจไมมการบงคบ โดยผสอนสนบสนนสงเสรมใหผเรยนเกดความสนใจทจะเรยนดวยตนเองมใชจากการบงคบขเขญ (2.1.3) ผสอนมบทบาทเปนผชวยเหลอแนะน าใหก าลงใจชวยใหมความสบายใจใหการเรยนเกดแรงจงใจ ภายในทจะเรยนรสงตางๆดวยตนเองรจกใฝหาความรไปตลอดชวต (2.1.4) ประเมนผลการเรยนรดวยตนเองโดยผสอนเปนผชวยเหลอใหผเรยนไดตระหนกถงการประเมนผลรจกสรางหลกเกณฑส าหรบการประเมนผล มความเขาใจและประเมนผลดวยความซอสตยยตธรรม (2.1.5) เหนความส าคญของตนเองเทาเทยมกบความส าคญของผอนรจกการยอมรบในความแตกตางระหวางบคคล (เอกตบคคล) เคารพและรบฟงความคดเหนของผอน

22

(2.2) พฤตกรรมการเรยนรตามจดมงหมายของนกการศกษา Bloom and Other มงพฒนาผเรยนใน 3 ดานดงน (2.2.1) ดานพทธพสย (cognitive domain) คอ ผลของการเรยนรทเปนความสามารถทางสมองครอบคลมพฤตกรรมประเภทความจ าความเขาใจการน าไปใชการวเคราะหการสงเคราะหและการประเมนผล ซงเปนพฤตกรรมทเกยวกบสตปญญา ความร ความคด หรอพฤตกรรมทางดานสมองของบคคล ในอนทท าใหมความเฉลยวฉลาด (2.2.2) จตพสย (affective domain) คอ ผลของการเรยนรทเปลยนแปลงดานความรสกครอบคลมพฤตกรรมประเภทความรสกความสนใจทศนคตการประเมนคาและคานยม ซงเปนพฤตกรรมทางดานจตใจ เกยวกบคานยม ความรสก ความซาบซงทศนคตความเชอ ความ สนใจ และคณธรรม พฤตกรรมของผเรยนจะไมเกดขนทนท (2.2.3) ดานทกษะพสย (psychomotor domain) คอ ผลของการเรยนรทเปนความสามารถดานการปฏบตครอบคลมพฤตกรรมประเภทการเคลอนไหวการกระท าหรอการปฏบตงานการมทกษะและความช านาญ ซงพฤตกรรมการเรยนรทบงถงความสามารถในการปฏบตงานไดอยางคลองแคลวช านช านาญ และพฤตกรรมดานนจะเหนไดจากกระท า บรหารการศกษา กลมดอนทอง 52 (2553) ไดท าการรวบรวมและกลาวถงทฤษฎบทนวา นกคดกลมมนษยนยม ใหความส าคญกบความเปนมนษย และมองมนษยวามคณคามความดงาม มความสามารถ มความตองการ นกจตวทยาคนส าคญในกลมนคอ มาสโลว (Maslow) โรเจอรส (Rogers) โคมส (Knowles) แฟร (Faire) อลลช (illich) และนล (Neil) มรายละเอยดดงน (1) ทฤษฎตามแนวคดการเรยนรของมาสโลว (Maslow) ไดแก (1.1) มนษยทกคนมความตองการพนฐานตามธรรมชาตเปนล าดบชน (1.2) มนษยมความตองการทจะรจกตนเองและพฒนาตนเอง (2) ทฤษฎตามแนวคดการเรยนรของรอเจอรส (Rogers) ไดแก (2.1) การจดสภาพแวดลอมทางการเรยนใหอบอน ปลอดภย (2.2) ผเรยนแตละคนมศกยภาพและแรงจงใจทจะพฒนาตนเองอยแลว (2.3) ในการจดการเรยนการสอนควรเนนการเรยนรกระบวนการเปนส าคญ (3) ทฤษฎตามแนวคดการเรยนรของโคมส (Combs) เชอวาความรสกของผเรยนมความส าคญตอการเรยนรมาก เพราะความรสกและเจตคตของผเรยนมอทธพลตอกระบวนการเรยนรของผเรยน (4) ทฤษฎตามแนวคดการเรยนรของ โนลส (Knowles) ไดแก (4.1) ผเรยนจะเรยนรไดมากหากมสวนรวมในการเรยนรดวยตนเอง

23

(4.2) การเรยนรของมนษยเปนกระบวนการภายใน (4.3) มนษยจะเรยนรไดดหากมอสระทจะเรยนในสงทตนตองการ (4.4) มนษยทกคนมลกษณะเฉพาะตน (4.5) มนษยเปนผมความสามารถและเสรภาพทจะตดสนใจ (5) ทฤษฎตามแนวคดการเรยนรของแฟร (Faire) เชอในทฤษฎของผถกกดข ผเรยนตองถกปลดปลอยจากการกดขของครทสอนแบบเกา (6) ทฤษฎตามแนวคดการเรยนรของอลลช (Illich) ไดเสนอความคดเกยวกบการลมเลกระบบโรงเรยน การศกษาควรเปนการศกษาตลอดชวตแบบเปนไปตามธรรมชาต (7) ทฤษฎตามแนวคดการเรยนรของนล (Neil) เชอวา มนษยเปนผมศกดศร มความดโดยธรรมชาตหากมนษยอยในสภาพแวดลอมทอบอน มอสรภาพและเสรภาพ มนษยจะพฒนาไปในทางทด สรปไดวาทฤษฎกลมมานษยนยม ในการเรยนการสอนดนตรคอการสอนดนตรควรใหอสระกบผเรยนเนนใหผเรยนเปนตวของตวเองสรางสรรคงานดนตรตามความคดจนตนาการของตนเองหรอในการเรยนการสอนดนตรซงเปนกระบวนการเรยนรของผเรยนแตละคนอยแลว ผสอนสามารถเปนผ คอยชวยเหลอใหค าแนะน าโดยไมบงคบขเขนดดาวากลาวผเรยนตรงกนขามผสอนควรหากลวธทจะชวยใหผเรยนไดเรยนรสงตางๆ ดวยความสนใจชแนะใหผ เรยนเขาใจ และมหลกการในการประเมนผลการปฏบตทกษะดนตรดวยตนเองอยางถกตองยตธรรมไมเขาขางตนเอง 3. ทฤษฎการเรยนรกลมปญญาสงคม ทฤษฎการเรยนรกลมปญญาสงคม ใหความส าคญกบสภาพแวดลอม ซงกลาวไดวา การเรยนรเกดขนไดโดยการสงเกต หรอการเลยนแบบ ในกรณนสงแวดลอมมความหมายกวางขวางมาก อาจหมายถงมนษยดวยกนเอง เชน กรณของผ สอนเปนตวแบบ (modeling) ส าหรบผ เรยนในกระบวนการการเรยนการสอน หรออาจหมายถงสงอนๆได เชน โทรทศน หนงสอ คอมพวเตอร หรอสออนๆ ทมบทบาทเปนตวแบบในขณะทผเรยนสงเกต เฝามองหรอรบรซงเกดในกระบวนการการเรยนร การถายทอดทางสงคม ในกระบวนการการเรยนรเชนน ผเรยนมใชสงเกตและลอกเลยนแบบทกสงทกอยาง แตผเรยนซงมสตปญญาจะใชความคด วเคราะหในการเรยนร หรอลอกเลยนแบบบางสงบางอยางท ตนรบรหรอตองรบร ซงเปนกระบวนการทสลบซบซอน เมอเรยนรบรแลว ในเวลาตอมา เมอตองการ การแสดงถงการเรยนรนนๆ จงแสดงออกมาในกระบวนการเรยนรเชนนจงเกยวของกบการรบรสงเรา การจดจ าสงเราทเรยนร และการแสดงพฤตกรรมดงไดเรยนรมา ดวยเหตท การเรยนรแบบน เปนการเรยนรโดยการสงเกต ปจจยหนงทส าคญคอแรงจงใจใหผเรยนเกดการเรยนรยอมเกดข นอยางด

24

มประสทธภาพ นกจตวทยาส าคญของกลมปญญานยม ไดแก บนดรา (Albert Bandore) ผซงไดศกษาทดลองตามทฤษฎน ท าใหเปนทยอมรบโดยทวไป (3.1) สาระส าคญของทฤษฎการเรยนรกลมปญญานยม สรปไดดงตอไปน (3.1.1) ตวแบบควรแสดงพฤตกรรมหลายๆครงเปนตวอยางเพอใหผเรยนสงเกตรบร จดจ าพฤตกรรม หรอแนวคดทเปนตวแบบทตองสอน (3.1.2) การเรยนรจะมประสทธภาพถามการใหค าอธบายชแจงควบคไปกบตวอยาง (3.1.3) ชแนะหรอแนะน าขนตอนในการเรยนรหรอการสงเกต เพอใหผเรยนมวธการคดหรอการเรยนรอยางเปนขนตอน (3.1.4) ใหการเสรมแรงเมอผเรยนสามารถเรยนรหรอเลยนแบบไดถกตอง (3.1.5) เปดโอกาสใหผเรยนไดแสดงพฤตกรรมทเรยนรไป เพอประเมนการเรยนรหรอเลยนแบบ เพอหาขอแกไข (3.1.6) การเรยนรเกดขนไดแมไมมการแสดงออกมา การเรยนรเนนทพฤตกรรมภายในมใชเฉพาะพฤตกรรมการแสดงออกเทานน (3.1.7) ความตงใจในการเรยนรความคาดหวงในความสามารถของตนเองและการรจกประเมนตนเองเปนปจจยส าคญนอกเหนอไปจากแรงจงใจ หรอการเสรมแรงทท าใหมนษยสามารถเรยนรในสงตางๆ ไดดและมประสทธภาพ (3.2) การน ามาใชในการสอนทกษะดนตร เนองจากการเรยนทกษะจ าเปนตองเรยนรจากตวอยาง คอครผสอน ดงนนครผสอนดนตรควรวางแผนการสอนอยางด ค านงถงการแสดงเปนตวอยาง ตองเปนตวอยางทด ถกตอง เพอผเรยนสามารถสงเกต รบรในสงทดและถกตอง นอกจากน ความมการอธบายทแจมแจงเพอใหผเรยนเขาใจขนตอนตางๆ อยางถองแทโดยกระบวนการเรยนการสอนนาจะมการเสรมแรง ใหถกเวลา เพอสรางแรงจงใจในการเรยนใหกบผเรยนและใหผเรยนไดปฏบตการประเมนผลถามสงใดผดพลาด ควรมการแกไขในสงทถกตองตอไป อยางไรกตามผสอนควรร าลกเสมอวา การเรยนรตามแนวคดทฤษฎน มใชเกดจากการสงเกตเทานน ผเรยนอาจไมสามารถปฏบตทกษะตางๆไดแมไดสงเกตเหน เนองจากทกษะหรอการปฏบตอาจจะยากเกนการรบรในกระบวนการทางความคดหรอผเรยนไมสามารถจดจ าสงตางๆทผสอนปฏบตใหดโดยตลอดเพราะความละเอยดออนของสาระวชาเหลาน และปจจยหรอสงเราอนๆ เปนตวแปรทท าใหเกดปญหาในกระบวนการเรยนร

25

หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 (กลมสาระการเรยนรศลปะ) หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 มวสยทศน คอ มงพฒนาผเรยนทกคน ซงเปนก าลงของชาตใหเปนมนษยทมความสมดลทงดานรางกายความรคณธรรมมจตส านกในความเปนพลเมองไทย และเปนพลโลก (ลกษณะการเปนพลเมองโลก คอ การเปนพลเมองทดของประเทศชาตและสงคมโลก) ยดมนในการปกครองตามระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข มความรและทกษะพนฐานรวมทงเจตคต ทจ าเปนตอการศกษาตอการประกอบอาชพและการศกษาตลอดชวต โดยมงเนนผเรยนเปนส าคญบนพนฐานความเชอวาทกคนสามารถเรยนรและพฒนาตนเองไดเตมตามศกยภาพและมงพฒนาผเรยนใหเปนคนดมปญญา มความสข มศกยภาพ ในการศกษาตอและประกอบอาชพ มคณธรรมจรยธรรมและคานยมทพงประสงค มความรความสามารถในการสอสารการคดการแกปญหามสขภาพกายสขภาพจตทดและมจตสาธารณะทมงท าประโยชนและสรางสงทดงามในสงคมและอยรวมกนในสงคมอยางมความสข (กระทรวงศกษาธการ, 2552, หนา 3-6) 1. หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐานมหลกการทส าคญดงน (1.1) เปนหลกสตรการศกษาเพอความเปนเอกภาพของชาตมจดหมายและมาตรฐานการเรยนรเปนเปาหมายส าหรบพฒนาเดกและเยาวชนใหมความรทกษะเจตคตและคณธรรมบนพนฐานของความเปนไทยควบคกบความเปนสากล (1.2) เปนหลกสตรการศกษาเพอปวงชน ทประชาชนทกคนมโอกาสไดรบการศกษาอยางเสมอภาคและมคณภาพ (1.3) เปนหลกสตรการศกษาทสนองการกระจายอ านาจใหสงคมมสวนรวมในการจดการศกษาใหสอดคลองกบสภาพและความตองการของทองถน (1.4) เปนหลกสตรการศกษาทมโครงสรางยดหยนทางดานสาระการเรยนรเวลาและการจดการเรยนร (1.5) เปนหลกสตรการศกษาทเนนผเรยนเปนส าคญ (1.6) เปนหลกสตรการศกษาส าหรบการศกษาในระบบนอกระบบและตามอธยาศยครอบคลมทกกลมเปาหมายสามารถเทยบโอนผลการเรยนรและประสบการณ การพฒนาผเรยนตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐานมงเนนพฒนาผเรยนใหมคณภาพตามมาตรฐานทก าหนดซงจะชวยใหผเรยนเกดสมรรถนะส าคญ ดงน

26

(1) ความสามารถในการสอสาร เปนความสามารถในการรบและสงสารมวฒนธรรมในการใชภาษาถายทอดความคดความรความเขาใจความรสกและทศนะของตนเอง เพอแลกเปลยนขอมลขาวสารและประสบการณอนจะเปนประโยชนตอการพฒนาตนเองและสงคมรวมทงการเจรจาตอรองเพอขจดและลดปญหาความขดแยงตางๆการเลอกรบหรอไมรบขอมลขาวสารดวยหลกเหตผล และความถกตองตลอดจนเลอกใชวธการสอสารทมประสทธภาพโดยค านงถงผลกระทบทมตอตนเองและสงคม (2) ความสามารถในการคด เปนความสามารถในการคดวเคราะหการคดสงเคราะหการคดอยางสรางสรรคการคดอยางมวจารณญาณและการคดเปนระบบเพอน าไปสการสรางองคความรหรอสาระสนเทศเพอการตดสนใจเกยวกบตนเองและสงคมไดอยางเหมาะสม (3) ความสามารถในการแกปญหา เปนความสามารถในการแกปญหาและอปสรรคตางๆทเผชญไดอยางถกตองเหมาะสมบนพนฐานของหลกเหตผลคณธรรมและขอมลสาระสนเทศเขาใจความสมพนธและการเปลยนแปลงของเหตการณตางๆในสงคมแสวงหาความรประยกตความรมาใชในการปองกนและแกไขปญหาและมการตดสนใจทมประสทธภาพโดยค านงถงผลกระทบทเกดขนตอตนเองสงคมและสงแวดลอม (4) ความสามารถในการใชทกษะชวต เปนความสามารถในการน ากระบวนการตางๆ ไปใชในการด าเนนชวตประจ าวนการเรยนรดวยตนเองการเรยนรอยางตอเนองการท างานและการอยรวมกนในสงคมดวยการสรางเสรมความสมพนธอนดระหวางบคคล การจดการปญหาและความขดแยงตางๆอยางเหมาะสมการปรบตวใหทนกบการเปลยนแปลงของสงคมและสภาพแวดลอมและการรจกหลกเลยงพฤตกรรมไมพงประสงคทสงผลกระทบตอตนเองและผอน (5) ความสามารถในการใชเทคโนโลย เปนความสามารถในการเลอกและใชเทคโนโลยตางๆ และมทกษะกระบวนการทางเทคโนโลยเพอการพฒนาตนเองและสงคมในดานการเรยนรการสอสารการท างานการแกปญหาอยางสรางสรรคถกตองเหมาะสมและมคณธรรม 2. คณลกษณะอนพงประสงค หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐานมงพฒนาผเรยนใหมคณลกษณะอนพงประสงคเพอใหสามารถอยรวมกบผอนในสงคมไดอยางมความสขในฐานะเปนพลเมองไทยและพลโลกดงน (1) รกชาตศาสนกษตรย (2) ซอสตยสจรต (3) มวนย (4) ใฝเรยนร

27

(5) อยอยางพอเพยง (6) มงมนในการท างาน (7) รกความเปนไทย (8) มจตสาธารณ 3. กลมสาระการเรยนรศลปะ กลมสาระการเรยนรศลปะ ประกอบดวย ความรและทกษะในการคดรเรม จนตนาการสรางสรรคงานศลปะสนทรยภาพและการเหนคณคาทางศลปะ โดยนยของสาระท 2 ดนตร ประกอบดวย (3.1) มาตรฐาน ศ 2.1 เขาใจและแสดงออกทางดนตรอยางสรางสรรค วเคราะห วพากษวจารณคณคาดนตร ถายทอดความรสก ความคดตอดนตรอยางอสระ ชนชม และประยกตใชในชวตประจ าวน ตวชวด ชนมธยมศกษาปท 4-6 (1) เปรยบเทยบรปแบบของบทเพลงและ วงดนตรแตละประเภท (2) จ าแนกประเภทและรปแบบของวงดนตรทงไทยและสากล (3) อธบายเหตผลทคนตางวฒนธรรมสรางสรรคงานดนตรแตกตางกน (4) อาน เขยน โนตดนตรไทยและสากลในอตราจงหวะตางๆ (5) รองเพลง หรอเลนดนตรเดยวและรวมวงโดยเนนเทคนคการแสดงออก และคณภาพของการแสดง (6) สรางเกณฑส าหรบประเมนคณภาพการประพนธและการเลนดนตร ของตนเองและผอนไดอยางเหมาะสม (7) เปรยบเทยบอารมณ และความรสกทไดรบจากงานดนตรทมาจากวฒนธรรมตางกน (8) น าดนตรไปประยกตใชในงานอนๆ (3.2) มาตรฐาน ศ 2.2 เขาใจความสมพนธระหวางดนตร ประวตศาสตร และวฒนธรรม เหนคณคาของดนตรทเปนมรดกทางวฒนธรรม ภมปญญาทองถน ภมปญญาไทยและสากล ตวชวด มธยมศกษาปท 4-6 (1) วเคราะหรปแบบของดนตรไทยและดนตรสากลในยคสมยตางๆ (2) วเคราะหสถานะทางสงคมของนกดนตรในวฒนธรรมตางๆ (3) เปรยบเทยบลกษณะเดนของดนตรในวฒนธรรมตางๆ

28

(4) อธบายบทบาทของดนตรในการสะทอนแนวความคดและคานยมทเปลยนไปของคนในสงคม (5) น าเสนอแนวทางในการสงเสรมและอนรกษดนตรในฐานะมรดกของชาต

หลกการเกยวกบชดกจกรรมการเรยนร 1. ชดกจกรรมการเรยนร (1.1) ความหมายและความส าคญของชดกจกรรม สคนธ สนธพานนท (2553,หนา 29) ไดใหความหมายชดการเรยนการสอนวา เปนนวตกรรมทครใชประกอบการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญ โดยผเรยนศกษาและใชสอตางๆ ในชดการเรยน การสอนทผสอนสรางขน ชดการเรยนการสอนเปนรปแบบการสอสารระหวางผสอนกบผเรยน ซงประกอบดวย ค าแนะน า ใหผเรยนท ากจกรรมตางๆอยางมขนตอนทเปนระบบชดเจน จนกระทงนกเรยนสามารถบรรลตามจดประสงคทก าหนดไว โดยผเรยนเปนผศกษาชดการเรยนการสอนดวยตนเอง ผสอนเปนเพยงทปรกษาและใหค าแนะน า ซงในชดการเรยนการสอนนน ประกอบไปดวย สอ อปกรณกจกรรมการเรยนการสอน การวดและประเมนผล ปจจบนไดมผพฒนาชดการสอนทมกจกรรมเนนการฝกทกษะความคดเพอเปนการสงเสรมใหผเรยนไดพฒนาการคดซงจะเกดประโยชนตอการด าเนนชวต ประหยด จระวรพงศ (2530, หนา 263) ใหความหมายของชดกจกรรมไววา เปนสอการน าสอประสมทสอดคลองกบเนอหาจดประสงคเชงพฤตกรรมและประสบการณตางๆ ของแตละหนวย ทงนเพอใหผเรยนเปลยนแปลงพฤตกรรมการเรยนรใหมประสทธภาพโดยผเรยนไดเรยนรตามความสนใจและความสามารถของตนเองชดกจกรรมประกอบดวยคมอครคมอนกเรยน เนอหาสอประถมและเครองมอวดผลสมฤทธทางการเรยนโดยจะเอาไวในกลองหรอชองทสามารถน าไปใชไดทนท ชยยงค พรหมวงศ (2545, หนา 117-118) ไดกลาววา ชดการสอนเปนสอผสมทไดจากระบบและการผลตการน าสอการสอนทสอดคลองกบหนวยหวเรองและวตถประสงคเพอชวยใหเกดการเปลยนแปลง พฤตกรรมการเรยนการสอนทมประสทธภาพ วชย วงษใหญ (2525,หนา 174 ) กลาววาชดการเรยนการสอนเปนเทคโนโลยทางการศกษาอยางหนงเปนนวตกรรมทางการศกษาและเปนสอผสมเพราะเปนประสบการณเรยนรท

29

ตองใชสอหลายอยางระบบการผลตทน าสอการเรยนหลายๆอยาง มาสมพนธและมคณคาสงเสรมซงกนและกนเรยกอกอยางหนงวาสอประสม วฒนาพร ระงบทกข (2547, หนา 32) กลาววา ชดการเรยนหมายถง กจกรรมการเรยนรทไดรบการออกแบบและจดอยางเปนระบบประกอบดวยจดมงหมายเนอหาและวสดอปกรณโดยกจกรรมตางๆ ดงกลาวไดรบการรวบรวมไวเปนระเบยบในกลองเพอเตรยมความพรอมใหผเรยนไดศกษาจากประสบการณทงหมด กดานนท มลทอง (2548, หนา 94-95) กลาวถงชดการเรยนหรอสอประสมวา เปนการน าวสดอปกรณตางๆมาผลตเปนชดประสม โดยผลตขนตามขนตอนการใชของระบบการสอนโดยจดเปนชดการเรยนของแตละวชาส าหรบผเรยนใหสามารถเรยนดวยตนเอง ชดการเรยนแตละชดจะมลกษณะหรอประกอบดวยสออะไรบางนนขนอยกบจดมงหมายของบทเรยนและวสดอปกรณของการใชโดยทวไปชดการเรยนจะประกอบดวย 1) คมอส าหรบผเรยน 2) ค าสง 3) เนอหาบทเรยนจดอยในรปแบบของหนงสอบทเรยนหรอวสดกราฟฟกบทเรยนคอมพวเตอร 4) กจกรรมการเรยนทก าหนดใหคนควาตอจากทเรยนไปแลวเพอความรทกวางขวาง 5) แบบทดสอบเพอการประเมนผล รงอรณ เธยรประกอบ (2549, หนา 9 อางถงใน ประถมพร โคตา, 2554, หนา 13) ใหความหมายไววาชดกจกรรมคอการจดกจกรรมการเรยนรโดยน าเอาสอวสดอปกรณและนวตกรรมตางๆมาใหนกเรยนไดศกษาลงมอปฏบตดวยตนเองแลวเกดการเรยนรและสามารถสรางองคความรดวยตนเองโดยมครเปนผ ใหค าแนะน าชวยเหลอและสงเสรมใหนกเรยนมผลการเรยนท มประสทธภาพสงขน จากการทศกษาความหมายขางตนจงสามารถสรปไดวา ชดกจกรรมหมายถงการน าสอการเรยนการสอนมาจดไวเปนหมวดหม จดใหเปนระบบ เพอใหสอดคลองกบเนอหาของวชานนๆ เพอชวยใหผเรยนไดมโอกาสศกษาดวยตนเองอยางเตมศกยภาพ ทงนโดยยดผเรยนเปนศนยกลาง ท าใหผเรยนมโอกาสไดศกษาคนควาดวยตนเองตามความสามารถและความสนใจ (1.2) ประโยชนของชดการเรยน การทผสอนจะใชชดกจกรรมเพอชวยในการจดการเรยนการสอนผสอนจงตองรคณคาและประโยชนของชดการเรยนซงไดมนกการศกษาหลายทานไดกลาวถงคณประโยชนของชดการเรยนดงน บญเกอ ควรหาเวช (2543, หนา 110-111) กลาวถงประโยชนของชดการเรยนดงน (1) สงเสรมการเรยนแบบรายบคคลผเรยนเรยนไดตามความสามารถความสนใจตามเวลาและโอกาสทเหมาะสมของแตละคน

30

(2) ชวยขจดปญหาการขาดแคลนครเพราะชดการเรยนชวยใหผเรยนเรยนไดดวยตนเองหรอตองการความชวยเหลอจากครผสอนเพยงเลกนอย (3) ชวยในการศกษานอกระบบโรงเรยนเพราะผเรยนสามารถน าเอาชดการเรยนไปใชไดทกสถานทและทกเวลา (4) ชวยลดภาระและชวยสรางความพรอมและความมนใจใหแกครเพราะชดการเรยนผลตไวเปนหมวดหมสามารถน าไปใชไดทนท (5) เปนประโยชนในการสอนแบบศนยการเรยน (6) ชวยใหครวดผลผเรยนไดตรงตามความมงหมาย (7) เปดโอกาสใหผเรยนแสดงความคดเหนฝกการตดสนใจแสวงหาความรดวยตนเองและมความรบผดชอบตอตนเองและสงคม (8) ชวยใหผเรยนจ านวนมากไดรบความรแนวเดยวกนอยางมประสทธภาพ (9) ชวยฝกใหผเรยนเคารพนบถอความคดเหนของผอน ชยยงค พรหมวงศ (2525, หนา 121) ไดสรปคณคาของชดการเรยนไวดงน (1) ชวยผสอนถายทอดเนอหาและประสบการณใหมลกษณะเปนนามธรรมซงผสอนไมสามารถถายทอดดวยการบรรยายไดด (2) เราความสนใจ ของผเรยนตอสงทก าลงศกษาเพราะชดการเรยนจะเปดโอกาสใหผเรยนมสวนรวมในการเรยนดวยตนเองและสงคม (3) เปดโอกาสใหผเรยนแสดงความคดเหนฝกการตดสนใจแสวงหาความรดวยตนเองและมความรบผดชอบตอตนเองและสงคม (4) เปนการสรางความพรอมและความมนใจแกผเรยนเพราะชดการเรยนผลตไวเปนหมวดหมสามารถหยบมาใชไดทนท (5) ท าใหการเรยนของผเรยนเปนอสระจากอารมณของผสอนชดการเรยนสามารถท าใหผเรยนเรยนไดตลอดเวลาไมวาผสอนจะมสภาพหรอมความขดของทางอารมณมากนอยเพยงใด (6) ชวยใหผเรยนเปนอสระจากบคลกภาพของผสอนเนองจากชดการเรยนท าหนาทถายทอดความรแทนผสอนแมผสอนจะพดหรอสอนไมเกงผเรยนกสามารถเรยนไดอยางมประสทธภาพจากชดการสอนทผานการทดสอบประสทธภาพมาแลว (7) กรณทครประจ าวชาไมสามารถเขาสอนตามปกตไดครคนอนกสามารถสอนแทนโดยใชชดการเรยนไดมใชเขาไปนงคมชนและปลอยนกเรยนอยเฉยๆเพราะเนอหาอยในชดการเรยนเรยบรอยแลวครผสอนไมตองเตรยมตวมาก

31

(8) ส าหรบชดการเรยนทางไกลและชดการสอนรายบคคลจะชวยใหการศกษามวลชนด าเนนไปอยางมประสทธภาพผเรยนสามารถเรยนไดเองทบานไมตองเสยเวลาและประหยดคาใชจาย ปรชา วนโนนาม (2548, หนา 21) กลาววาประโยชนของชดการเรยนมดงน (1) ใหผเรยนมสวนรวมในการเรยนรจากการท างานเปนกลมปฏบตกจกรรมรวมกน (2) ชดการเรยนชวยสนองความแตกตางระหวางบคคลไดเรยนตามความสามารถ (3) ใหผเรยนมความพยายามในการเรยนถาผเรยนไมเขาใจสามารถไปศกษาในเรองเดมไดจนกวาจะบรรลวตถประสงคทก าหนดไว (4) ชวยใหการสอนเปนไปตามขนตอนและเปนไปตามจดประสงค (5) ผเรยนวางแผนแกไขปญหาและสามารถทดความเขาใจในการเรยนท าใหทราบผลสมฤทธทางการเรยนไดอยางรวดเรว (6) เปนเครองมอสอสารระหวางครกบนกเรยนในการปฏบตกจกรรมการเรยนการสอน Harrisberger (1973 อางถงใน ปรชา วนโนนาม, 2548, หนา 33) ไดกลาวถงคณคาหรอประโยชนของชดการเรยนไวดงน (1) ผเรยนสามารถทดสอบตนเองดกอนวามความสามารถอยในระดบไหนหลงจากนนกเรมตนเรยนในสงทตนเองไมทราบท าใหไมตองเสยเวลากลบมาเรยนในสงทตนเองรแลว (2) ผเรยนสามารถน าบทเรยนไปเรยนทไหนกไดตามความพอใจโดยไมจ ากดในเรองของเวลา สถานท (3) เมอเรยนจบแลวผเรยนสามารถทดสอบตวเองไดทนทเวลาไหนกไดและไดทราบผลการเรยนของตนเองทนทเชนกน (4) ผเรยนจะมโอกาสไดพบปะหารอผสอนมากขนเพราะผเรยนเรยนดวยตนเองครกมเวลาใหค าปรกษากบผมปญหาในขณะทใชชดการเรยนการสอนดวยตนเอง (5) ผเรยนจะไดรบคะแนนอะไรนนขนอยกบความสามารถของผเรยนหรอผลสมฤทธทางการเรยนของผเรยนเองไมมค าวาสอบตกส าหรบผเรยนไมส าเรจแตจะใหผเรยนกลบไปศกษาเรองนนใหมจนการเรยนจะไดมาตรฐานตามเกณฑทตงไว จากทกลาวมาสรปไดวา ชดการเรยนรมประโยชนเปนอยางมากตอการจดการเรยนการสอน ขนตอนในการใชไมยงยาก ประหยดเวลา สามารถสอนแทนครผสอนไดในกรณทครไป

32

ปฏบตราชการอน ชวยใหครประหยดเวลาในการเตรยมเนอหาในการสอนและสามารถท าใหนกเรยนไดเรยนรเนอหาวชาเปนแนวเดยวกน (1.3) ประเภทของชดกจกรรมการเรยนรดวยตนเอง ชดกจกรรมทจะสงเสรมใหผเรยนเกดประโยชนหรอการเรยนรนนโดยสวนใหญโรงเรยนจะจดเปนกจกรรมสองประเภทดงน (ชยยงค พรหมวงศ, 2554, หนา 605-608) (1) กจกรรมในหลกสตรหมายถงกจกรรม การเรยนการสอนทจดขนในลกษณะทมสวนสมพนธกบบทเรยนตามหลกสตรก าหนดไวเพอใหผเรยนเกดการเรยนรความเขาใจในบทเรยนเกดกระบวนการในทางความคดททศนคตและคานยมในทางทด เปนตน โดยทวไปกจกรรมในหลกสตรทจดขนในหองเรยนมกมการวางแผนไวลวงหนาโดยผสอนอาจใหผเรยนเปนมสวนรวมดวยกไดจากนนจะน ากจกรรมทวางแผนมาปฏบตในหองเรยนมล าดบขนตอนเรมจากขนน ากจกรรมขนปฏบตกจกรรมและขนสรปกจกรรมกจกรรมทจดขนในหองเรยน เพอการเรยนรมหลายรปแบบเชน เพลง เกม บทบาทสมมต เลานทานประกอบเรองการบรรยายการสาธตโครงงานการเขากลมโตวาท วดโอ การวเคราะหจากสถานการณ และประสบการณจรง (2) กจกรรมเสรมหลกสตรหมายถงกจกรรมทจดขนเพอสงเสรมการเรยนการสอนในชนใหดยงขน เพอชวยพฒนาความสามารถตลอดจนความสนใจของผเรยนกจกรรมเสรมหลกสตรทจดขนในโรงเรยนนนมอยหลายชนดเชนกจกรรมเสรมหลกสตรเชงวชาการ ไดแก ชมรมตางๆ ชดการสอนสามารถจ าแนกตามลกษณะของการใชงาน ซงนกการศกษาไดแบงประเภทของชดการสอนออกเปนสามประเภทดงน (ชยยงค พรหมวงศ, 2554, หนา 672-673) (1) ชดกจกรรมส าหรบประกอบค าบรรยายหรอชดกจกรรมส าหรบครเปนชดกจกรรมทก าหนดกจกรรมและสอการเรยนใหครใชประกอบค าบรรยาย เพอเปลยนบทบาทครใหพดนอยลงและเปดโอกาสใหนกเรยนเขารวมกจกรรมการเรยนมากขน ชดกจกรรมนจะมเนอหาเพยงหนวยเดยว (2) ชดกจกรรมแบบกจกรรมกลม ชดกจกรรมแบบนมงเนนทตวผเรยนใหประกอบกจกรรมรวมกนและอาจจดการเรยนรในรปของศนยการเรยนชดกจกรรมแบบกจกรรมกลมจะประกอบไปดวยชดยอยทมจ านวนเทากบจ านวนศนยทแบงไวในแตละหนวย ในแตละศนยจะมสอการเรยนหรอบทเรยนครบชดตามจ านวนนกเรยนในศนยกจกรรมนนหรอสอการเรยนอาจจดใหผเรยนทงศนยใชรวมกนไดพดทเรยนจากชดกจกรรมแบบกจกรรมกลมอาจจะตองการความชวยเหลอจากครเพยงเลกนอยในระยะเรมตนเทานนหลงจากคนเคย ตอวธการใชแลวผเรยนจะสามารถชวยเหลอกนและกนไดเองระหวางประกอบกจกรรมการเรยนหากมปญหาผเรยนจะสามารถซกถามครไดเสมอ

33

(3) ชดกจกรรมรายบคคลหรอชดกจกรรมทางไกลเปนชดกจกรรมทจดระบบขนเพอใหผเรยนเรยนไดดวยตนเองตามล าดบขนตามความสามารถของแตละบคคลเมอศกษาจบแลวจะท าการทดสอบประเมนผลความกาวหนาและศกษาชดอนตอไปตามล าดบเมอมปญหาผเรยนจะปรกษากนเองไดผสอนพรอมใหความชวยเหลอทนทในฐานะผแนะน าหรอผประสานงานทางการเรยน ประเภทของกจกรรมการเรยนการสอนจ าแนกโดยยดผสอนและผเรยนเปนหลกแบงออกเปน 2 ประเภทคอ (3.1) กจกรรมการเรยนการสอนทยดผสอนเปนศนยกลางกจกรรมประเภทนผสอนจะเปนศนยกลางของการปฏบตกจกรรมโดยเรมจากการเปนผวางแผนการเรยนการสอนและเปนผน าในการปฏบตกจกรรมผเรยนมโอกาสรวมกจกรรมภายใตการน าของผสอน (3.2) กจกรรมการเรยนการสอนทยดผสอนเปนศนย กลางกจกรรมประเภทนผเรยนเปนแกนกลางในการประกอบกจกรรมสวนผสอนจะท าหนาทประสานงานสงเสรมใหผเรยนรวมกจกรรมแกปญหาทเกดขนระหวางปฏบต กจกรรมชวยสรางบรรยากาศของการเรยนการสอนใหด าเนนไปดวยด สรปวากจกรรมทจะท าใหการสอนไดผลนนขนอยกบจดมงหมายในการจดท า ซงเราตองพจารณาวา กจกรรมทเราท านนประเภทใดทจะท าใหผเรยนเกดการเรยนรและมประโยชนมากทสด (1.4) องคประกอบของชดกจกรรม องคประกอบของชดกจกรรมนนมความส าคญตอ การสรางชดกจกรรมเปนอยางมาก เพราะจะท าใหการสรางชดกจกรรมน นด าเนนไปดวยความสมบรณและมระบบในตนเอง (ทศนา แขมมณ, 2553, หนา 10-12) (1) ชอกจกรรมประกอบดวยหมายเลขกจกรรมชอของกจกรรมและเนอหาของกจกรรมนน (2) ค าชแจงเปนสวนทอธบายความมงหมายทส าคญของกจกรรมและลกษณะของการจดกจกรรมเพอใหบรรลเปาหมายนน (3) จดมงหมายในสวนทระบจดมงหมายทส าคญของกจกรรมนน (4) ความคดรวบยอดเปนสวนทระบเนอหาหรอมโนทศนของกจกรรมนนสวนนควรไดรบการย าและเนนเปนพเศษ (5) สอเปนสวนทระบถงวสดอปกรณทจ าเปนในการด าเนนกจกรรมเพอชวยใหครทราบวาตองเตรยมอะไรบาง (6) เวลาทใชเปนสวนทระบเวลาโดยประมาณวากจกรรมนนควรใชเวลาเพยงใด

34

(7) ขนตอนในการด าเนนกจกรรมเปนสวนทระบในการจดกจกรรมเพอใหบรรลตามวตถประสงคทต งไววธการจดกจกรรมนไดจะเอาไวเปนขนตอนซงจะสอดคลองกบหลกวชาแลวยงเปนการอ านวยความสะดวกแกครในการด าเนนการซงมขนตอนดงน (7.1) ขนน าเปนการเตรยมความพรอมของผเรยน (7.2) ขนกจกรรมเปนสวนทท าใหผเรยนไดมสวนรวมในการจดกจกรรมการเรยนรท าใหเกดประสบการณน าไปสการเรยนรตามเปาหมาย (8) ขนอภปรายเปนสวนทผเรยนจะไดมโอกาสน าประสบการณทไดรบจากขนกจกรรมมาวเคราะหเพอใหเกดความเขาใจและอภปรายเพอใหเกด การเรยนรทกวางขวางออกไปอก (9) ขนสรปเปนสวนทครและผเรยนประมวลขอความรทไดจากขนกจกรรมและขนอภปรายน ามาสรปหาสาระส าคญทสามารถน าไปใชตอไป (10) ขนฝกปฏบต เปนสวนทชวยใหผเรยนไดน าความรทไดจากการเรยนในกจกรรมไปฝกปฏบตเพมเตม (11) ขนประเมนผลเปนสวนทไดรบความรความเขาใจของผเรยนหลงจากการฝกปฏบตครบถวนทกขนตอนแลวโดยไดท าแบบฝกกจกรรมทบทวนทายชดกจกรรม Cardarelli and Duann (1973, p.150) ไดก าหนดโครงสรางของชดกจกรรมซงประกอบดวย (1) หวขอ (Topic) (2) หวขอยอย (Sub topic) (3) จดหมายหรอเหตผล (Rational) (4) จดมงหมายเชงพฤตกรรม (Behavioral objective) (5) การสอบกอนเรยน (pre-test) (6) กจกรรมและประเมนผลดวยตวเอง (Activities and Self-evaluation) (7) การทดสอบยอย (Quiz หรอFormative) (8) การทดสอบขนสดทาย (Post-test หรอ Summative Evaluation) ชยยงค พรหมวงศ (2540, หนา 120) ไดจ าแนกสวนประกอบของชดการเรยนไว 4 สวนคอ (1) คมอครส าหรบครใชชดการเรยนและหรอผเรยนทเรยนจากชดการเรยน (2) เนอหาสาระและสอโดยจดใหอยในรปแบบของสอการเรยนแบบประสมหรอกจกรรมการเรยนการสอนแบบกลมและรายบคคลตามจดประสงคเชงพฤตกรรม

35

(3) ค าสงหรอการมอบหมายเพอก าหนดแนวทางในการด าเนนงานใหนกเรยน (4) การประเมนผลเปนการประเมนผลของกระบวนการไดแกแบบฝกหดรายงานการคนควาและผลของการเรยนรในรปแบบสอยตางๆ วชย วงษใหญ (2525, หนา 186-189 อางถงใน ปรชา วนโนนาม, 2548, หนา 26) ไดจ าแนกของชดการเรยนไว 6 สวนดงน (1) หวเรองคอการแบงเนอหาวชาเปนหนวยแตละหนวยแบงออกเปนสวนยอยเพอใหผเรยนไดเรยนรลกซงยงขนเพอมงเนนใหเกดความคดรวบยอดในการเรยนร (2) คมอการใชชดการเรยนเปนสงจ าเปนส าหรบผใชชดการสอนจะตองศกษากอนทจะใชชดการเรยนจากคมอครใหเขาใจเปนสงแรกจะท าใหการใชชดการเรยนเปนไปอยางมประสทธภาพส าหรบคมอการใชชดการเรยนประกอบไปดวยสวนตางๆ ดงน (2.1) ค าชแจงเกยวกบการใชชดการเรยนเพอความสะดวกส าหรบผทจะน าชดการเรยนไปใชวาจะตองท าอะไรบาง (2.2) สงทครจะตองตระเตรยมกอนสอนสวนมากจะบอกถง สอการเรยนทมขนาดใหญเกนกวาทจะบรรจไวในชดการเรยนได หรอสงทมการเนาเปอยสงทเปราะแตกงาย หรอสงทตองรวมใชกบคนอนหรอวสดทมราคาแพงททางโรงเรยนจดเกบไวทศนยวสดอปกรณของโรงเรยน เปนตน (2.3) บทบาทของนกเรยนจะเสนอแนะวานกเรยนจะตองมสวนรวมในการด าเนนกจกรรมการเรยนอยางไร (2.4) การจดชนเรยนควรจะจดในรปแบบใดเพอความเหมาะสมของการเรยนรและการรวมกจกรรมของชดการเรยนนน ๆ (2.5) แผนการสอนซงประกอบดวย (2.5.1) หวเรอง ก าหนดเวลาเรยน ผเรยน (2.5.2) เนอหาสาระควรจะเขยนสนๆ กวางๆ ถาตองการรายละเอยดควรน าไปรวมไวในเอกสารประกอบการเรยน (2.5.3) ความคดรวบยอดหรอหลกการเรยนรทมงเนนจากเนอหาสาระ (2.5.4) จดประสงคการเรยนหมายถงจดประสงคทวไปและจดประสงคเชงพฤตกรรม (2.5.5) สอการเรยน

36

(2.5.6) กจกรรมการเรยน (2.5.7) การประเมนผล (3) วสด ประกอบการเรยนไดแกพวกสงของหรอขอมลตางๆทจะใหนกเรยนศกษาคนควาเชนเอกสารต าราบทคดยอรปภาพแผนภมวสดเปนตนสงเหลานควรจะมอยอยางสมบรณในชดการเรยนใหมากทสดเทาทจะท าได (4) บตรงาน เปนสงจ าเปนส าหรบชดการเรยนแบบกลมหรอการจดกจกรรมแบบศนยการเรยนบตรงานนอาจจะเปนกระดาษแขงหรอออนตามขนาดท เหมาะสมกบวยผ เรยนซงประกอบดวยสวนส าคญ 3 สวนคอ (4.1) ชอบตร กลม หวเรอง (4.2) ค าสงทจะใหผเรยนปฏบตอยางไร (4.3) กจกรรมทผเรยนตองปฏบตตามล าดบขนตอนของการเรยน (5) กจกรรมส ารอง จ าเปนส าหรบชดการเรยนแบบกลมหรอการเรยนแบบศนยการเรยน ซงกจกรรมส ารองนตองเตรยมไวส าหรบนกเรยนบางคนทท ากจกรรม เสรจกอนคนอนจะไดมกจกรรมอยางอนท าเพอเปนการสงเสรมการเรยนรไดกวางขวางไมเกดความเบอหนายและปองกนปญหาทางวนยในชนเรยนขนผเรยนจะไดถามกจกรรมส ารองอนมเนอหาสาระขายกบสงทเคยเรยนมาแตกจกรรมนนจะยากหรอมความลกซงทย วยตอการเรยน (6) ขนาดรปแบบของชดการเรยนชดการเรยนทดไมควรใหญหรอเลกเกนไปเพอความสะดวกในการใชความสวยงามและการเกบรกษา บญเกอ ควรหาเวช (2543, หนา 71) ไดกลาวถงองคประกอบของชดการเรยนวาสามารถจ าแนกได 4 สวนดวยกนคอ (1) คมอเปนคมอส าหรบผเรยนภายในจะมค าชแจงถงวธการใชชดการเรยนอยางละเอยดอาจท าเปนเลมหรอแผนพบกได (2) บตรค าสงหรอค าแนะน าจะเปนสวนทบอกใหผเรยนด าเนนการเรยนหรอประกอบกจกรรมแตละอยางตามขนตอนทก าหนดไวประกอบดวยค าอธบายเรองทจะศกษาค าสงใหผเรยนด าเนนกจกรรมและการสรปบทเรยนบตรนนยมใชบตรแขงตดเปนขนาด 6 × 8 นว (3) เนอหาสาระและสอจะบรรจไวในรป ของสอการสอนตางๆ อาจประกอบดวย บทเรยนโปรแกรม สไลด แผนภาพ วสดกราฟฟก ฯลฯ ผเรยนจะศกษาจากสอการสอนตางๆ ทบรรจอยในชดการเรยนตามบตรค าสงทก าหนดไว

37

(4) แบบประเมนผลผเรยนจะท าการประเมนผลความรของตนเองกอนและหลงเรยนแบบประเมนผลอาจเปนแบบฝกหดใหเตมค าลงในชองวางเลอกค าตอบทถกทสดจบคดผลจากการทดลองหรอท ากจกรรม กดานนท มลทอง (2548, หนา 181) ไดกลาวถงองคประกอบของชดการเรยนไวดงน (1) คมอส าหรบผสอนในการใชชดการเรยนการสอนและส าหรบผเรยนในชดการเรยน (2) ค าสงเพอก าหนดแนวทางในการเรยน (3) เนอหาสาระบทเรยนจากจดอยในรปของสอตางๆเชนสไลด เทป ฯลฯ (4) กจกรรมการเรยนเปนการก าหนดกจกรรมใหผเรยนท ารายงานหรอคนควาตอจากทเรยนไปแลว (5) การประเมนผลเปนแบบทดสอบทเกยวของกบเนอหาของบทเรยนนน จากทไดกลาวมาน นสามารถสรปไดวา ชดกจกรรมในแตละประเภทน น เปนตวก าหนดบทบาทหนาทของครและนกเรยนใหมบทบาทและหนาท ทแตกตางกนออกไป การเลอกชดกจกรรมนนกตองขนอยกบดลยพนจของครผสอนหรอผผลตชดกจกรรมเอง ดงนนในการจดชดกจกรรมดนตรเรองฆองวง ผวจยจงยดบทบาทใหนกเรยนเปนผลงมอท ากจกรรมนนดวยตนเอง ในรปแบบของชดการกจกรรมการเรยนรดวยตนเอง ทมครเปนผใหค าแนะน าเพยงเลกนอยเทานน เมอนกเรยนพบปญหาและขอสงสยทเกดขนจากเรยนดวยชดกจกรรมการเรยนรดวยตนเองทผวจยสรางขน (1.5) การสรางชดกจกรรม การสรางชดกจกรรมนนสงทส าคญนนกคอหลกการในการสราง ซงมผไดใหหลกการสรางชดกจกรรมไวตางๆ ดงน สวทย มลค า และอรทย มลค า (2545, หนา 53-55) ไดเสนอขนตอนในการสรางชดการสอนดงน (1) ก าหนดเรองเพอท าชดการสอนอาจจะแบงยอยหวขอเปนหวขอยอยๆ ขนอยกบลกษณะของเนอหาและลกษณะของการใชชดการสอน (2) ก าหนดหมวดหมเนอหาและประสบการณอาจมการก าหนดเปนกลมสาระการเรยนรหรอบรณาการใหเหมาะสมตามวย (3) จดหนวยการเรยนการสอนใหเหมาะสมวาจะมการแบงเปนกหนวยหวขอยอย ๆอะไรบางใชเวลานานเทาไร ใหพจารณาใหเหมาะสมกบวยและระดบชน

38

(4) ก าหนดหวขอเรองเพอสะดวกแกนกเรยนวาแตละหนวยประกอบดวยหวขอใดบาง (5) ก าหนดความคดรวบยอดหรอหลกการตองมการก าหนดใหชดเจนวานกเรยนเกดความคดรวบยอดหรอหลกการใดบาง (6) ก าหนดจดประสงคการสอนหมายถงจดประสงคทแสดงพฤตกรรมการเรยนรหรอจดประสงคทวไปรวมทงเกณฑการตดสนผลสมฤทธทางการเรยน (7) ก าหนดกจกรรมการเรยนตองก าหนดใหสอดคลองกบจดประสงคเชงพฤตกรรมเพอเปนแนวทางการผลตสอการเรยนกจกรรมการเรยนการออกแบบทดสอบ (8) ก าหนดแบบประเมนผลตองออกแบบประเมนใหตรงกบจดประสงคเชงพฤตกรรมเพอทราบความเปนไปของนกเรยนวามความกาวหนาทางการเรยนเปนอยางไร (9) เลอกและผลตสอการสอนควรมสอการสอนในแตละหวขอเรองใหเรยบรอยควรจดสอการสอนเหลานนออกเปนหมวดหมในกลองหรอแฟมทเตรยมไวกอนน าไปหาประสทธภาพเพอหาความตรงความเทยงกอนน าไปใช (10) สรางขอทดสอบกอนเรยนและหลงเรยนควรสรางใหครอบคลมเนอหาและกจกรรมทก าหนดใหเกดการเรยนรโดยพจารณาจากจดประสงคการเรยนรเปนส าคญ (11) การหาประสทธภาพของชดการสอนเมอสรางชดการสอนเสรจเรยบรอยแลวตองน าชดการสอนไปทดสอบโดยวธการตางๆ กอนน าไปใชจรง วรรณทพา รอดแรงคา และ พมพพรรณ เดชะคปต (2542, หนา 12) ไดกลาวถง การสรางชดกจกรรมประกอบดวยขนตอนดงน (1) ก าหนดเรองเพอท าการสอนอาจจากก าหนดเรองตามหลกสตรหรอก าหนดเรองขนใหมตามความเหมาะสมกไดจะแบงเนอหาอยางไรขนอยกบลกษณะของเนอหาและใชชดกจกรรมซงในการจดแบงเนอเรองเพอท าชดกจกรรมในแตละระดบยอมไมเหมอนกน (2) จดหมวดหมเนอหาและประสบการณแลวแตความตองการและความเหมาะสม (3) จดหนวยการสอนจะแบงเปนกหนวยหนวยหนงๆควรใชเวลานานเทาไหรใชเวลาเรยนกคาบหรอสปดาหหรอตามความเหมาะสมกบวยและระดบของผเรยนท งนโดยค านงถงจตวทยาพฒนาผเรยน (4) ก าหนดหวเรองจดแบงหนวยการสอนใหเปนหวขอเยอะยอยเพอสะดวก แกการเรยนแตละหนวยจะประกอบดวยประสบการณในการเรยนรอะไรบางก าหนดหวขอแตละหนวยนน

39

(5) ความคดรวบยอดหรอหลกการตองก าหนดใหชดเจนวาผเรยนมความคดรวบยอดหรอหลกการอะไร (6) ก าหนดจดประสงคในการสอนซงหมายถงจดประสงคในการสอนทวไปและจดประสงคเชงพฤตกรรมมเกณฑการตดสนผลสมฤทธทางการเรยนชดเจน (7) การวเคราะหงานโดยน าจดประสงคเชงพฤตกรรมแตละขอมาวเคราะหกจกรรมวาควรท าอะไรกอนหลงแลวจงจดกจกรรมการเรยนใหเหมาะสมสอดคลองกบจดประสงคทก าหนดไว (8) ล าดบกจกรรมการเรยนหลงจากพจารณาจดประสงคของแตละหวขอวาจดกจกรรมการเรยนรอยางไรจงจะบรรลจดประสงคตามทก าหนดไวและตองพจารณาถงกจกรรมทจะเสรมสรางความสนใจและความสามารถใหกบนกเรยนอกดวย (9) ก าหนดแบบประเมนผลครตองหาวธในการประเมนผลจะใชวธใดจงจะประเมนผลไดอยางแนนอนตามจดประสงคทก าหนดไว (10) เลอกและผลตสอการสอนโดยพจารณาจากขอ (7) เมอทราบวาใชสอการสอนอะไรแลวกจดหาหรอผลตเพอใหไดตามทตองการจดเปนหมวดหมเพอความสะดวกแกการใช (11) หาประสทธภาพของชดกจกรรมเมอสรางชดกจกรรมเสรจแลวท าการหาประสทธภาพโดยการทดลองใชเพอแกไขกอนน าไปใชจรง (12) ในกรณทใชชดกจกรรมแบบกลมตองหากจกรรมส ารองเตรยมไวเพอเสรมความรส าหรบเดกทเรยนเรวหรอกลมทท ากจกรรมเสรจกอนจะไดมกจกรรมท า (13) สรางแบบทดสอบกอนและหลงเรยนพรอมทงเฉลย (14) ขนาดรปแบบของชดกจกรรมควรมขนาดมาตรฐานเพอความสะดวกในการใชและความเปนระเบยบในการเกบรกษาโดยพจารณาในดานประโยชนประหยดสะดวกและความคงทนถาวรพรอมทงความสวยงามดานหนาและดานหลงของชดกจกรรมควรเขยนขอความใหเรยบรอยเพอความสะดวกในการน าไปใช กาญจนา เกยรตประวต (2534, หนา 69-75) ไดเสนอขนตอนการสรางชดกจกรรมไว 3 ขนตอนคอ (1) ขนวางแผนการด าเนนงาน (planning) มขนตอนดงน (1.1) ศกษาเนอหาสาระของวชาทงหมดอยางละเอยดวาสงทเราจะ น ามาท าเปนชดกจกรรมนนจะมงเนนใหเกดหลกของการเรยนรอะไรบางเนอหาสาระวชาทไดท ามาศกษาวเคราะหแลวแบงเปนหนวยการเรยนในแตละหนวยนนจะประกอบดวยหวเรองยอยๆ ซงเราตองศกษาพจารณาใหละเอยดชดเจนเพอไมใหเกดซ าซอนในหนวยอนๆ อนจะสรางความสบสนใหกบผเรยนได

40

และควรค านงถงการแบงหนวยการเรยนของแตละวชานนควรจะเรยงล าดบขนตอนของเนอหาสาระใหถกตองวาอะไรเปนสงจ าเปนทผเรยนจะตองเรยนรกอนเปนพนฐานตามล าดบขนตอนของความรและลกษณะธรรมชาตของวชานน (1.2) เมอศกษาเนอหาสาระและแบงหนวยการเรยนไดแลวจะตองพจารณาตดสนใจอกครงหนงวาจะท าชดกจกรรมแบบใดโดยค านงถงขอก าหนดวาผเรยนคอใครจะใหอะไรกบผเรยนจะใหท ากจกรรมอยางไรสงเหลานจะเปนเกณฑในการก าหนดการเรยน (1.3) การก าหนดหนวยการเรยนโดยประมาณเนอหาสาระทเราจะสามารถถายทอดความรแกนกเรยนไดตามชวโมงทก าหนดโดยค านงถงวาเปนหนวยทสนกนาเรยนรใหความชนบานแกผเรยนหาสอการเรยนไดงาย (1.4) การก าหนดมโนมตมโนมตทเราก าหนดขนจะตองสอดคลองกบหนวยการเรยนและหวเรองโดยสรปแลวคดสาระหลกและเกณฑทส าคญเพอเปนแนวทางในการจดกจกรรมการเรยนใหสอดคลองกน (1.5) การก าหนดจดประสงคของการเรยนรจะตองใหสอดคลองกบมโนมตโดยก าหนดเปนจดประสงคเชงพฤตกรรมซงหมายถงความสามารถของผเรยนทแสดงออกมาใหเหนไดภายหลงจากการเรยนการสอนบทเรยนแตละเรองจบไปแลวโดยผสอนสามารถวดไดจดประสงคเชงพฤตกรรมนถาผสอนก าหนดหรอระบใหชดเจนมากเทาใดกยงท าใหประสบความส าเรจในการสอนมากเทานน (1.6) น าจดประสงคของการเรยนรแตละขอมาหากจกรรมการเรยนการสอนแลวจดล าดบกจกรรมการเรยนการสอนใหเหมาะสมถกตองสอดคลองกบจดประสงคทก าหนดไวแตละขอ (1.7) เรยงล าดบกจกรรมของแตละขอเพอใหเกดความกลมกลนกบการเรยนการสอนและน ามาหลอมเปนกจกรรมการเรยนขนทสมบรณ (1.8) สอการสอนคอวสดอปกรณ และ กจกรรมการเรยนทครและนกเรยนตองกระท าเพอเปนแนวทางในการเรยนรซงครจะตองจดท าขนและจดหาไวใหเรยบรอย (1.9) การประเมนผลคอรานตรวจสอบดวาหลงการเรยนการสอนแลวไดมการเปลยนแปลงพฤตกรรมตามทจดประสงคของการเรยนรก าหนดไวหรอไมการประเมนผลนจะใชวธการใดกตามแตจะตองสอดคลองกบจดประสงคของการเรยนรทเราตงไวถาการประเมนผลไมตรงตามจดประสงคทต งไวเมอใดความยตธรรมกจะไมเกดขนกบผเรยนและไมตรงเปาหมายทก าหนดไวการเรยนรสงนนจะไมเกดขนชดกจกรรมทสรางขนมากจะไมมคณภาพ

41

(1.10) การทดลองใชชดกจกรรมการทดลองมสามขนตอนคอ การทดลองรายบคคลการทดลองเปนกลมการทดลองกบหองเรยนจรงหรอการทดลองภาคสนามตามล าดบ เพอหาประสทธภาพของชดการเรยนโดยน าไปทดลองใชกบกลมเลกๆดกอนแลวตรวจหาขอบกพรองและปรบปรงแกไขอยางดจงน าไปทดลองใชกบผเรยนทงชนหรอกลมใหญ (2) ขนด าเนนการผลต (Production process) เปนขนด าเนนการผลตตามทไดวางแผนในขนทหนงโดยผผลตควรตรวจสอบความสอดคลองของทกขนตอนและควรควบคมระยะเวลาในการผลตใหเปนไปตามแผนทวางไว 3. ขนทดสอบประเมนผล(Developmental) หรอเพอการพฒนาเมอผลตชดกจกรรมแลวจ าเปนอยางยงทจะตองน าไปทดสอบหาประสทธภาพเพอเปนหลกประกนวาชดกจกรรมนนมคณคาทจะน าไปสอน วชย วงษใหญ (2525, หนา 189-192 อางถงใน ปรชา วนโนนาม, 2548, หนา 45) อธบายขนตอนการผลตชดการสอนไวดงน (1) ประการแรก จะตองศกษาเนอหาสาระของวชาทงหมดอยางละเอยดวา สงทเราจะน ามาท าเปนชดการเรยนนนจะมงเนนใหเกดหลกการของการเรยนรอะไรบางใหกบผเรยนน าวชาทไดท าการศกษาวเคราะหแลวแบงเปนหนวยของการเรยนการสอนแตละหนวยนนจะมหวเรองยอยๆ รวมอยอกทเราตองพจารณาใหละเอยดชดเจนเพอไมใหเกดความซ าซอนในหนวยอนๆ อนจะสรางความสบสนใหกบผเรยนไดและควรค านงถงการแบงหนวยการเรยนการสอนแตละวชานนควรจะเรยงตามล าดบขนตอนของเนอหาของความรและลกษณะธรรมชาตในวชานนๆ (2) เมอศกษาเนอหาสาระและแบงหนวยการเรยนการสอนไดแลวจะตองพจารณาตดสนใจอกครงวาจะท าชดการเรยนแบบใดโดยค านงถงขอก าหนดวาผเรยนคอใคร (Who is leaner) จะใหอะไรกบผเรยน (Give what condition) จะใหท ากจกรรมอยางไร (Does What Activities) และจะท าไดดอยางไร (How well criterion) สงเหลานเปนเกณฑในการก าหนดการเรยน (3) ก าหนดหนวยการเรยนการสอนโดยประมาณเนอหาสาระทเราจะสามารถถายทอดความรแกนกเรยนไดตามชวโมงทเราก าหนดโดยค านงถงวาเปนหนวยทนาสนกนาเรยนรใหความชนบานแกผเรยนหาสอการเรยนไดงายพยายามศกษาวเคราะหใหละเอยดอกครงหนงวาหนวยการเรยนการสอนนมหลกการหรอความคดรวบยอดหรอหลกการยอยๆ อะไรบางพจะตองศกษาพยายามดงเอาแกนของหลก การเรยนรออกมาใหได (4) ก าหนดความคดรวบยอดความคดรวบยอดทเราก าหนดข นจะตองสอดคลองกบการจดกจกรรมการเรยนเพราะความคดรวบยอดเปนเรองของความเขาใจอนเกดจากประสาทสมผสกบสงแวดลอมเพอตความหมายออกมาเปนพฤตกรรมทางสมองแลวน าสงใหมไป

42

เชอมโยงกบประสบการณเดมเกดเปนความคดรวบยอดฝงอยในความจ ามนษยตองมประสบการณตางๆพอสมควรจงจะสรปกนแทของการเรยนรเกดเปนความคดรวบยอดได (5) จดประสงคการเรยน จะตองใหสอดคลองกบความคดรวบยอดโดยก าหนดเปนจดประสงคเชงพฤตกรรมซงหมายถงความสามารถของผเรยนทแสดงออกมาใหเหนไดจากภายหลงการเรยนการสอนแตละเรองจบไปแลวโดยผสอนสามารถวดไดจดประสงคเชงพฤตกรรมนถาผสอนจะก าหนดหรอระบใหชดเจนมากเทาใดกยงมทางประสบความส าเรจในการสอนมากเทานนดงนนจงควรใชเวลาตรวจสอบจดประสงคเชงพฤตกรรมแต แตละขอใหเหมาะสมถกตองกบจดประสงคทก าหนดไวแตละขอ (6) การวเคราะหงาน คอ การน าจดประสงคการเรยนแตละขอมาท าการวเคราะหงานเพอหากจกรรมการเรยนการสอนแลวจดล าดบกจกรรมการเรยนใหเหมาะสมถกตองกบจดประสงคทก าหนดไวแตละขอ (7) เรยงล าดบ จดกจกรรมการเรยนภายหลงทเราน าจดประสงคการเรยนแตละขอมาวเคราะหงานและเรยงล าดบกจกรรมแตละขอเพอใหเกดการประสานกลมกลนของการเรยนการสอนจะตองน ากจกรรมการเรยนของแตละขอทท าการวเคราะหงานและเรยงล าดบกจกรรมไวแลวทงหมดน ามาหลอมรวมกนเปนกจกรรมการเรยนขนทสมบรณทสดเพอไมใหเกดความซ าซอนในการเรยนโดยค านงถงพฤตกรรมพนฐานของผเรยน (entering behavior) วธด าเนนการใหมการเรยนการสอนข น (instruction procedures) ตลอดจนการตดตามผลและประเมนผลพฤตกรรมทผเรยนแสดงออกมาเมอมการเรยนการสอนแลว(performance assessment) (8) สอการเรยน คอ วสดอปกรณและกจกรรมการเรยนทครและนกเรยน จะตองกระท าเพอเปนแนวทางในการเรยนรซงครจะตองจดท าขนและจดหาไวใหเรยบรอยถาสอการเรยนเปนของทมขนาดใหญหรอมคณคาทจะตองจดเตรยมมากอนจะเขยนบอกไวใหชดเจนในคมอครเกยวกบการใชชดการสอนวาจะหาได ณ ทใดเชนเครองฉายสไลดเครองบนทกเสยงและพวกสงทเกบไวไมไดทนทานเพราะเกดการเนาเปอยเชนใบไมพชสตว เปนตน (9) การประเมนผลคอการตรวจสอบดวาหลงจากการเรยนการสอนแลวไดมการเปลยนแปลงพฤตกรรมตามทจดประสงคการเรยนก าหนดไวหรอไมการประเมนผลนจะใชวธใดกตามแตจะสอดคลองกบจดประสงคการเรยนทเราตงไวถาการประเมนผลไมตรงตามจดหมายทเราตงไวเมอใดความยตธรรมกจะไมเกดขนกบผเรยนและไมตรงกบเปาหมายทก าหนดไวดวยการเรยนรในสงนนจะไมเกดขนชดการเรยนทสรางขนมาก เปนการเสยเวลาและไมมคณภาพ (10) การทดลองใชชดการเรยน เพอหาประสทธภาพเมอพจารณาถงรปแบบของชดการเรยนวาจะผลตออกมาขนาดเทาใดและรปแบบของชดการเรยนจะออกมาเปนแฟมหรอกลอง

43

สดแลวแตความสะดวกในการใช การเกบรกษาและความสวยงามและควรทดลองดกอน เพอตรวจสอบหาขอบกพรองและแกไขปรบปรงอยางดแลวจงน าไปทดลองใชกบเดกทงชนหรอกลมใหญ สรปไดวาในการจดสรางชดการเรยนนนมขนตอนทเปนหลกอยหาขนตอนคอขนตอนการวางแผน ขนตอนเพอศกษารายละเอยดตางๆ ขนตอนด าเนนการเพอหาประสทธภาพขนตอนการน าไปทดลองใชจรง และขนตอนการประเมนผลและปรบปรงเพอใหเกดประสทธภาพทดขน

ความรทวไปเกยวกบเครองดนตรไทย “วงปพาทย” วงดนตรไทย เกดขนมาจากการน าเครองดนตรหลายๆ อยางมาผสมวง โดยพจารณาเลอกเครองดนตรทมเสยงทกลมกลนกน เชน เครองดดผสมกบเครองส เพราะมเสยงทคอนขางเบาดวยกน และเครองตผสมกบเครองเปา เพราะมเสยงคอนขางดงดวยกน (ยกเวน “ขลย” จะเปนเครองดนตรประเภทเครองเปาทมเสยงไมดงมาก) ตอมาภายหลงไดมการปรบปรงแกไขเครองดนตร ใหมเสยงความเหมาะสมกลมกลนกน จงท าใหเกดเปนวงดนตรประเภทตางๆ ปพาทย หมายถง วงดนตรไทยประเภทหนงทมมาตงแตสมยสโขทย โดยมเครองดนตรประเภทเครองตเปนหลก ไดแก ระนาดเอก ระนาดทม ระนาดเอกเหลก ระนาดทมเหลก ฆองวงใหญ ฆองวงเลก รวมถงมเครองดนตรประเภทเครองเปา เชน ป ขลย และเครองก ากบจงหวะ เชน ตะโพน กลองทด เปนตน ปพาทย ครอบคลมวฒนธรรมดานเครองดนตร ความเชอ คานยม ขนบนยม ประเพณ และระเบยบปฏบต วงปพาทย สามารถน าไปบรรเลง ขบรองในกจกรรมตางๆ ทงในสวนของงานพระราชพธ งานพธกรรมของราษฎร ประกอบการแสดงโขน หนงใหญ ละคร หนกระบอก ลเก และเปนดนตรเพอการฟง นอกจากนยงใชบรรเลงในงานอวมงคล เชน งานสวดพระอภธรรมศพและงานฌาปนกจศพฯลฯ (มรดกภมปญญาทางวฒนธรรม, 2553) 1. ประเภทของวงดนตรไทย วงดนตรไทยทผสมเปนวงและถอเปนแบบแผน มอย 3 อยางคอ วงปพาทย วงเครองสาย และวงมโหร (มนตร ยะโสธร, ม.ป.ป.) (1.1) “วงปพาทย” เปนวงทมเครองตและเครองเปา ม 3 ขนาด คอ วงปพาทยเครองหา วงปพาทยเครองค และวงปพาทยเครองใหญ (1.2) “วงเครองสาย” เปนวงทมเครองดด และเครองสเปนหลก ม 2 ขนาด คอ เครองสายวงเลก และ เครองสายเครองค

44

(1.3) “วงมโหร” เปนวงดนตรทผสมระหวางวงเครองสายกบวงปพาทยเขาดวยกน โดยลดขนาดเครองตใหเลกลง มอย 3 ขนาด คอ วงมโหรวงเลก วงมโหรเครองค วงมโหรเครองใหญ ส าหรบการวจยครงนผวจยไดเนนศกษาเฉพาะประเภทของวงดนตรไทย “วงปพาทย” เพอพฒนาชดกจกรรมการเรยนร กลมสาระการเรยนรศลปะสาระดนตร “วงปพาทย”ส าหรบนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 ใหมคณภาพ มประสทธภาพตามเกณฑมาตรฐาน 80/80 และเพอเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนระหวางการใชชดกจกรรมการเรยนรและการเรยนปกต 2. ประเภทและขนาดของวงปพาทย วงปพาทย เปนวงทประกอบไปดวยเครองดนตรประเภทเครองต เครองเปา และเครองประกอบจงหวะ ใชบรรเลงในงานพระราชพธ และพธตางๆ แบงประเภทและขนาดของวงได 7 วง ดงน (ส านกการสงคต กรมศลปากร, ม.ป.ป.) (1) วงปพาทยชาตร (2) วงปพาทยไมแขง (3) วงปพาทยเสภา (4) วงปพาทยนางหงส (5) วงปพาทยดกด าบรรพ (6) วงปพาทยไมนวม (7) วงปพาทยมอญ ปจจบนวงปพาทยทนยมน ามาใชบรรเลงสามารถแบงได 6 วง (ปรบปรงจาก ส านกการสงคต กรมศลปากร, ม.ป.ป.) ส าหรบสาเหตทแบงวงปพาทยออกเปน 6 วงนน เนองจากวงปพาทยชาตร เปนวงดนตรเดยวทนบเปนวงดนตรประจ าทองถนในภาคใต สวนใหญวงปพาทยชาตรจะน ามาบรรเลงเฉพาะการแสดงมโนราห ซงในการสรางชดกจกรรมการเรยนร เรองวงปพาทย ส าหรบนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 กลมสาระการเรยนรศลปะ สาระดนตร ของโรงเรยนสนตราษฎรวทยาลย ทผวจยด าเนนการศกษาขณะน ผวจยไดจ าแนกความรเรองวงปพาทยออกเปน 6 วงดงน (1) วงปพาทยไมแขง (2) วงปพาทยเสภา (3) วงปพาทยนางหงส (4) วงปพาทยดกด าบรรพ (5) วงปพาทยไมนวม (6) วงปพาทยมอญ โดยรายละเอยดตามประเภทและขนาดของวงมดงตอไปน

45

2.1 วงปพาทยไมแขง จดเปนวงดนตรทไดรบความนยมแพรหลายมากทสดในกลมวงปพาทย และเปนทยอมรบโดยทวกนวาเปนวงดนตรทมความเปนมาตรฐานสง เครองดนตรทอยในวงดนตรประเภทนทกเครองจะมเสยงดง เนองจากระนาดเอกบรรเลงดวยไมตชนดแขง จงเรยกชอวงดนตรชนดนวา ปพาทยไมแขง ตามลกษณะของไมทใชบรรเลง อรรถรสทไดจากการฟงดนตรชนดนจงมทงความหนกแนน สงาผาเผย คลองแคลว และสนกครกครน วงปพาทยไมแขงสามารถแบงตามขนาดของวงหรอตามจ านวนของเครองดนตรไดเปน 3 ขนาด คอ วงปพาทยไมแขงเครองหา วงปพาทยไมแขงเครองค และวงปพาทยไมแขงเครองใหญ ดงน 2.1.1 วงปพาทยไมแขงเครองหา ประกอบดวย เครองดนตรอยางละหนงเครองมอ โดยแตเดมนนประกอบดวย ปใน ระนาดเอก ฆองวงใหญ ตะโพน และกลองทด ตอมาไดเพมฉงขนอก ดงนนในปจจบน วงปพาทยเครองหา จงประกอบไปดวยเครองดนตรและก ากบจงหวะรวมกนเปนจ านวน 6 เครองมอ ประกอบดวยเครองดนตรตางๆ ดงน ปใน 1 เลา ระนาดเอก 1 ราง ฆองวงใหญ 1 วง ตะโพน 1 ใบ กลองทด 1 ค (แตเดมม 1 ใบ เพงมาเพมเปนคเมอสมยรชกาลท 1) ฉง 1 คการทเรยกวา ปพาทยเครองหา แตมเครองดนตร 6 ชนนน อาจเปนเพราะแตเดมผบรรเลงกลอง เปนผตฉงในเพลง ทไมใชกลอง 2.1.2 วงปพาทยไมแขงเค รองค วงปพาทยชนดน เกดข นในสมยแผนดนพระบาทสมเดจพระนงเกลาเจาอยหว รชกาลท 3 โดยมการประดษฐระนาดทมและฆองวงเลกข น เพอใหคกบระนาดเอกและฆองวงใหญ สาเหตทวงปพาทยไมแขงชนดนถกเรยกวาเครองคนนคงเนองมาจากรปแบบของการประสมวงทก าหนดจ านวนเครองดนตรทใชบรรเลงท านองใหเปนอยางละสองเครองหรอเปนค กลาวคอ ป 1 ค ระนาด 1 ค และฆองวง 1 ค เครองดนตรและเครองก ากบจงหวะทประสมอยในวงปพาทยไมแขงเครองค ประกอบดวย ปใน 1 เลาปนอก 1 เลาระนาดเอก 1 รางระนาดทม 1 รางฆองวงใหญ 1 วงฆองวงเลก 1 วงตะโพน 1 ใบกลองทด 1 คฉง 1 คเพมเครองประกอบจงหวะเชน ฉาบ กรบ โหมง ตามความเหมาะสมและบางครงอาจมกลองแขกเพมขนดวย 2.1.3 วงปพาทยไมแขงเค รองใหญ วงดนตรประเภทนเกดข นในรชสมยพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว รชกาลท 4 โดยเครองดนตรประกอบดวย เครองดนตรในวงปพาทยไมแขงเครองคเปนหลก แตมการเพมระนาดเอกเหลกและระนาดทมเหลกขนอกอยางละ 1ราง นบเปนวงปพาทยไมแขงทมววฒนาการสงสดในปจจบน ระนาดเอกเหลกท าดวยโลหะ เดมเรยกวาระนาดทอง เพราะวา เมอประดษฐขนครงแรกใชทองเหลองท าลกระนาด ปจจบนนยมใชเหลกหรอ สแตนเลสท าลกระนาด ใชวางเรยงบนรางไม ใชไมระก าวางพาดไปตามขอบราง ส าหรบรองหวทายลกระนาด แทนการรอยเชอก เนองจากลกระนาดมน าหนกมาก วธการบรรเลงเชนเดยวกบระนาดเอก

46

ไม สวนระนาดทมเหลกนนลกระนาดท าอยางเดยวกบระนาดเอกเหลก แตท าใหลกใหญกวา เปนเสยงทมต า เลยน เสยงระนาดทม มจ านวน 16 - 17 ลก วธบรรเลงคลายกบระนาดทมไมแตด าเนนท านองหางกวา ระนาดเหลกทงสองรางน นกดนตรมกเรยกกนวา “หว-ทาย” ทงนคงเนองจากระเบยบการ จดวงทเครองดนตรทงสองน ถกก าหนดต าแหนงใหอยดานหวและทายของวงนนเอง ซงวงปพาทย ไมแขงเครองใหญ ประกอบดวยเครองดนตรดงน (1) ปใน 1 เลา ท าหนาท บรรเลงเกบบางโหยหวนบางตามท านองเพลง (2) ปนอก 1 เลา ท าหนาทบรรเลงเกบบางโหยหวนบาง ลอไปกบปใน ตามท านองเพลง (3) ระนาดเอก 1 ราง ท าหนาทน าวง บรรเลงเกบแทรกแซงตามท านองเพลง (4) ระนาดทม 1ราง ท าหนาทหยอกลอ ย วเยาไปกบพวกด าเนนท านอง (5) ระนาดเอกเหลก 1 ราง ท าหนาทเกบและเทรกแซงไปตามท านองเพลง (6) ระนาดทมเหลก1 ราง ท าหนาทบรรเลงหยอกลอหาง ๆตามท านองเพลง (7) ฆองวงใหญ 1 วง ท าหนาทบรรเลงเปนหลกในการบรรเลงและด าเนนท านองเนอเพลง (8) ฆองวงเลก 1 วง ท าหนาทเกบแทรกแซงตามท านองเพลงบรรเลงละเอยด (9) ตะโพน 1 ใบ ท าหนาทควบคมจงหวะหนาทบและเปนผน ากลองทด (10) กลองทด 1 ค บรรเลงเดนตามจงหวะไมกลองแตละเพลง (11) ฉง 1 ค ท าหนาทควบคมจงหวะยอย และแสดงจงหวะหนกเบา (12) ฉาบเลก 1 ค บรรเลงหยอกลอไปกบเครองประกอบจงหวะ (13) ฉาบใหญ 1 ค บรรเลงควบคมจงหวะหางๆ (14) โหมง 1 ใบ บรรเลงควบคมจงหวะหางๆ

ภาพท 2.1 วงปพาทยไมแขงเครองใหญและเครองดนตร ทมา : ส านกการสงคต กรมศลปากร (ม.ป.ป)

47

2.2 วงปพาทยเสภา วงปพาทยเสภาเปนวงดนตรไทยชนดหนง เกดขนในสมยรชกาลท 2 ในยคแรกจะม ผขบเสภาเปนเรองราวตางๆ พรอมกบขยบกรบใหสอดประสานกบบทจนจบเรอง ตอมาไดการน ามดนตรเขามาบรรเลงประกอบ แตจะบรรเลงเฉพาะชวงทแสดงอารมณตางๆของตวละคร ภายหลงไดน าบทเสภาบางตอนมารองสงและใหวงปพาทยรบ ในยคตอๆ มา การขยบกรบเสภาทเปนเรองเปนราวคอยๆ หายไป คงเหลอแตการน าบทเสภามารองสงใหวงปพาทยรบ

ภาพท 2.2 วงปพาทยเสภาและเครองดนตร ทมา : ส านกการสงคต กรมศลปากร (ม.ป.ป)

ทงนวงปพาทยเสภา จะคลายกบ วงปพาทยไมแขง เพยงแตเอาตะโพนกบกลองทดออกและใชกลองสองหนาตก ากบจงหวะหนาทบแทน ซงรปแบบของการบรรเลงปพาทยเสภาม 9 แบบดงน (ดนตรไทยโรงเรยนอ านวยศลป, 2552) (1) รวประลองเสภา (2) โหมโรงเสภา (เชน โหมโรงไอยเรศ โหมโรงพมาวด โหมโรงจนโลฯลฯ) (3) เพลงพมา 5 ทอน (4) เพลงจระเขหางยาว (5) เพลงสบท (6) เพลงบหลน (7) เพลงประเภทเหนาทบทยอย เชน เพลงทยอยนอก เพลงทยอยใน เพลงแขกลพบร เปนตน

48

(8) เพลงประเภทหนาปรบไก เชน เพลงเทพรญจวน เพลงชางประสานงา เพลงตอยรป เพลงสารถ เพลงถอนสมอ เปนตน (9) เพลงลา เชน เตากนผกบง เพลงปลาทอง เพลงพระอาทตยชงดวง 2.3 วงปพาทยนางหงส วงปพาทยนางหงส คอ วงปพาทยทใชบรรเลงในงานอวมงคล โบราณจารยไดปรบเปลยนเครองดนตรบางชนในวงปพาทย คอ ใชปชวาเปาแทนปใน ใชกลองมลายตแทนตะโพนและกลองทด (บางทกใชกลองทดแทนกลองมลาย) และเอาฆองเหมงออก เพราะมฉงตควบคมจงหวะแลว เพลงทบรรเลงในวงปพาทยนางหงส เปนเพลงเรองนางหงส ส าหรบวงปพาทยนางหงสน แบงขนาดของวงเปน 3 ขนาด เชนเดยวกบวงปพาทยไมแขง เหตทใชชอวงปพาทยประเภทนวา “วงปพาทยนางหงส” อาจมสาเหตมาจากเรยกตามชอเพลงทเลนคอเพลงเรองนางหงส โดยจะใชเลนเฉพาะงานอวมงคลเทานน ปจจบนไมคอยเปนทนยม เพราะไดเปลยนมานยมใชวงปพาทยมอญแทน วงปพาทยนางหงสเดมเปนวงทใชบรรเลงในงานศพของสามญชน ตอมาไดน ามาบรรเลงในงานสวดพระอภธรรมศพเจานาย และใชในตอนถวายพระเพลงพระบรมศพ เมอครงงานพระบรมศพของสมเดจพระศรนครนทราบรมราชชนน สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร มพระประสงคใหน าวงปพาทยนางหงส ของกรมศลปากรมาประโคมย ายาม ตอจากวงประโคมของงานเครองสง ส านกพระราชวง จงนบเปนครงแรกทไดน าวง ปพาทยนางหงสมาใชในงานพระบรมศพดวย (กลมเผยแผและประชาสมพนธ ส านกการสงคต กรมศลปากร กระทรวงวฒนธรรม, 2547)

ภาพท 2.3 วงปพาทยนางหงสและเครองดนตร ทมา : ส านกการสงคต กรมศลปากร (ม.ป.ป)

49

2.4 วงปพาทยดกด าบรรพ วงปพาทยดกด าบรรพ เกดขนในรชสมยพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว โดยไดรบอทธพลจากละครโอเปราของยโรป ซงเจาพระยาเทเวศรวงววฒน (ม.ร.ว.หลาน กญชร) และสมเดจฯ เจาฟากรมพระยานรศรานวดตวงศรวมกนปรบปรงขน เหตทมชอวาดกด าบรรพนนมาจากชอโรงละครของเจาพระยาเทเวศรวงววฒน กเลยเรยกวงดนตรนตามชอของโรงละคร สมเดจฯ เจาฟากรมพระยานรศรานวดตวงศทรงคดเลอกเครองดนตรทมเสยงท มนมนวลมารวมวงกน ดงน ระนาดเอก (ใชไมนวมต) 1 ราง ระนาดทม 1 ราง ระนาดทมเหลก 1 ราง ฆองวงใหญ 1 วง ฆองหย 7 ใบเรยงตามระดบเสยง ขลยเพยงออ 1 เลา ตะโพน 1 ใบ ฉง 1 ค ซออ 1 คน (เพมเขามาภายหลง) ขลยอ 1 เลา (มผคดเพมภายหลง) สวนต าแหนงการจดวางเครองดนตรในวงปพาทยดกด าบรรพไดเปลยนแปลงต าแหนงทตงเครองดนตร โดยใหระนาดเอกอยกลาง ระนาดทมอยขวา ระนาดทมเหลกอยซาย ฆองวงใหญอยหลงระนาดเอก และฆองหย

ภาพท 2.4 วงปพาทยดกด าบรรพและเครองดนตร ทมา : ส านกการสงคต กรมศลปากร (ม.ป.ป) 2.5 วงปพาทยไมนวม วงปพาทยไมนวม ก าเนดของวงนมาจากการปรบเปลยนรปแบบของ วงปพาทยไมแขง กลาวคอ เปลยนหวไมทใชส าหรบการบรรเลงระนาดเอก ฆองวงใหญ และฆองวงเลก จากทหวไมท าดวยหนงมความแขง กเปลยนมาใชไมนวม (ใชผาพนสลบกบเสนดายจนนม) แทนท าใหลดความดงและความแกรงกราวของเสยงลง เครองเปาแตเดมทใชปในซงมเสยงดงมากกเปลยนมาใชขลยเพยงออแทนซงมเสยงเบากวา และเพมซอออก 1 คน ท าใหวงมเสยงนมนวลและกลมกลอมมากขนกวาเดม วงปพาทยไมนวมในปจจบน นยมใชบรรเลงและขบรองในรปแบบในการขบกลอม และประกอบการแสดงโดยเฉพาะการแสดงทมลกษณะเปนโรงละครหรอแสดงภายในอาคาร แบง

50

ขนาดของวง เชนเดยวกบวงปพาทยไมแขง ไดแก วงปพาทยไมนวมเครองหา วงปพาทยไมนวมเครองค และวงปพาทยไมนวมเครองใหญ

ภาพท 2.5 วงปพาทยไมนวมเครองหาและเครองดนตร ทมา : ดนตรไทยโรงเรยนอ านวยศลป (2552)

ภาพท 2.6 วงปพาทยไมนวมเครองคและเครองดนตร ทมา : ดนตรไทยโรงเรยนอ านวยศลป (2552)

51

ภาพท 2.7 วงปพาทยไมนวมเครองใหญและเครองดนตร ทมา : ดนตรไทยโรงเรยนอ านวยศลป (2552) 2.6 วงปพาทยมอญ วงปพาทยมอญ เปนวงดนตรทไดรบอทธพลจากชาวมอญมาพรอมกบชาวมอญทอพยพเขามาในประเทศไทย ประกอบดวยเครองดนตรทไดแก ปมอญ ฆองมอญ ตะโพนมอญ เปงมางคอก และฆองราว โบราณจารยไดปรบปรงใหเขากบรปแบบทางวฒนธรรมดนตรของไทย คอ น าเครองดนตรไทยเขาผสมในวงดวย เชน ระนาดเอก ระนาดทม และคดท าโหมง 3 ใบ แขวนไวในกระจงโหมง และเรยกชอวงดนตรประเภทนวา “วงปพาทยมอญ” วงปพาทยมอญมวง 3 ขนาดเชนเดยวกบวงปพาทยไมแขงของไทย วงปพาทยมอญมการจดรปแบบวงทแตกตางจากวงปพาทยของไทย คอ ตงฆองมอญไวดานหนาสด และฆองมอญท าหนาทบรรเลงน าขนตนวรรคเพลงแทนระนาดเอก ในปจจบนวงปพาทยมอญเจรญเตบโตอยางมาก โดยการขยายวงใหใหญขนเปนวงปพาทยมอญวงพเศษ บางโอกาสอาจจะมฆองมอญถง 10 โคงหรอมากกวานน ท าใหวงปพาทยมอญนอกจากจะใชเปนเครองประโคมศพแลว ยงแสดงถงเกยรตยศของผตายอกดวย นอกจากจะมการเปลยนแปลงโดยการเพมฆองมอญใหมากขนแลว ยงไดมการเปลยนแปลงลกษณะของเครองดนตรเพอใหเหมาะสมกบวง คอเปลยนลกษณะของรางระนาดเอกและระนาดทมใหมรปรางเหมอนกบฆองมอญ เพยงแตยอสดสวนใหต าลง

52

ภาพท 2.8 วงปพาทยมอญเครองหาและเครองดนตร ทมา : ดนตรไทยโรงเรยนอ านวยศลป (2552)

ภาพท 2.9 วงปพาทยมอญเครองคและเครองดนตร ทมา : ดนตรไทยโรงเรยนอ านวยศลป (2552)

53

ภาพท 2.10 วงปพาทยมอญเครองใหญและเครองดนตร ทมา : ดนตรไทยโรงเรยนอ านวยศลป (2552)

งานวจยทเกยวของ งานวจยทเกยวของประกอบดวยงานวจยในประเทศและงานวจยตางประเทศ มดงตอไปน 1. งานวจยในประเทศ ไพรช หลงมวงศ (2550) ไดท าการศกษาผลการจดกจกรรมการเรยนรเรองการด ารงชวตของสตวโดยใชการเรยนรตามวฏจกรการเรยนร 5 E ทมตอผลสมฤทธทางการเรยนและเจตคตเชงวทยาศาสตรของนกเรยนชนประถมศกษาปท 5 โดยใชแผนการจดการเรยนรแบบวฏจกร 5 E กบกลมตวอยางจ านวน 33 คนเพอหาประสทธภาพของแผนการจดการเรยนรดชนประสทธผลของแผนการจดการเรยนรและเจตคตเชงวทยาศาสตรของนกเรยนทเรยนดวยแผนการจดการเรยนรแบบวฏจกร 5 E ผลการศกษาพบวาแผนการจดการเรยนรมประสทธภาพสงกวาเกณฑ 80 / 80 ทตงไวผเรยนมความกาวหนาทางการเรยนเปนรอยละ 51.61 และนกเรยนมเจตคตเชงวทยาศาสตรหลงเรยนเพมขนจากกอนเรยนอยางมนยยะส าคญทางสถตทระดบ .05 กนกวล แสงวจตรประชา (2550) ไดท าการพฒนาผลสมฤทธทางการเรยนและทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร เรองเสยงจากการไดยนโดยใชชดกจกรรมการเรยนรแบบสบเสาะหาความรส าหรบนกเรยนชนประถมศกษาปท 5 เขตคณภาพกบนทรบร 3 จงหวดปราจนบร ใหมประสทธภาพตามเกณฑ 75 / 75 น าไปทดลองกบนกเรยนชนประถมศกษาปท 5 ผลการศกษาพบวา ชดกจกรรมมประสทธภาพเทากบ 76.67 / 77.92 ผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนหลงเรยนโดย

54

ใชชดกจกรรมสงกวากอนเรยนอยางมนยยะส าคญทางสถตทระดบ . 01 เจตคตทางวทยาศาสตรของนกเรยนหลงเรยนโดยใชชดกจกรรม 58 สงกวากอนเรยนอยางมนยยะส าคญทางสตตทระดบ .01 และทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรของนกเรยนหลงเรยนสงกวากอนเรยนอยางมนยยะส าคญทางสถตทระดบ .01 ภทรภณ พองโนนสง (2550) ศกษาเรองการพฒนาชดกจกรรมการเรยนรทางการเรยนวทยาศาสตร เรองวสดและสมบตของวสด โดยใชกระบวนการสบเสาะหาความรส าหรบนกเรยนชนประถมศกษาปท 5 โรงเรยนบานโคกสงคขาด อ าเภอหนองก จงหวดบรรมย กลมตวอยางเปนนกเรยนชนประถมศกษาปท 5 ภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2549 โรงเรยนบานโคกสงคขาด อ าเภอหนองก จงหวดบรรมยจ านวน 28 คนเครองมอทใชในการวจยไดแก แผนจดการเรยนรกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตรเรองวสดและสมบตของวสด โดยใชกระบวนการสบเสาะหาความรจ านวน 12 แผนชดกจกรรมการเรยนรทางวทยาศาสตรเรองวสดและสมบตของวสดจ านวน 10 ชดแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนกอนและหลงใชชดกจกรรมแบบสอบถามความพงพอใจทผเรยนทมตอชดกจกรรมการเรยนรทางวทยาศาสตรผลการวจยพบวา (1) ชดกจกรรมการเรยนรทางวทยาศาสตรเรองวสดและสมบตของวสดโดยใชกระบวนการสบเสาะหาความรส าหรบนกเรยนชนประถมศกษาปทหาโดยมประสทธภาพของกระบวนการจดกจกรรมเทากบ 86.21 / 85.72 (2) ผลสมฤทธทางการเรยนของผเรยนหลงการใชชดกจกรรมการเรยนรทางวทยาศาสตรเรองวสดและสมบตของวสดโดยใชกระบวนการสบเสาะหาความรส าหรบนกเรยนชนประถมศกษาปท 5 สงกวากอนการใชชดกจกรรมการเรยนรทางวทยาศาสตรเรองวสดและสมบตของวสดโดยใชกระบวนการสบเสาะหาความรส าหรบนกเรยนชนประถมศกษาปท 5 อยางมนยส าคญทางสตตทระดบ .01 (3) ผเรยนมความพงพอใจตอชดกจกรรมการเรยนรทางวทยาศาสตรเรองวสดและสมบตของวสดโดยใชกระบวนการสบเสาะหาความรส าหรบนกเรยนชนประถมศกษาปท 5 โดยภาพรวมอยในระดบมากทสด กนยา กนตสข (2551) ศกษาเรองการสรางชดกจกรรมเพอพฒนาทกษะการคดโดยใชแผนผงมโนทศนกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตรชนประถมศกษาปทสกลมตวอยางไดแกนกเรยนชนประถมศกษาปท 4 โรงเรยนบานดงค ส านกงานเขตพนทการศกษาสโขทยเขต 2 ปการศกษา 2550 จ านวน 33 คนเครองมอทใชในการรวบรวมขอมลไดแก ชดกจกรรมเพอพฒนาทกษะการคดโดยใชแผนผงมโนทศนกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตรแบบวดความพงพอใจและแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนผลการวจยพบวา

55

(1) การสรางชดกจกรรมเพอพฒนาทกษะการคดโดยใชแผนผงมโนทศนกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตรมประสทธภาพ 88.57 / 92.12 (2) ความพงพอใจของผเรยนและผปกครองทมตอการใชชดกจกรรมเพอพฒนาทกษะการคดโดยใชแผนผงมโนทศนกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตรอยในระดบมากทสด 2. งานวจยตางประเทศ Mahan (1970, pp.309-316 อางถงใน ภมนทร เหลาอ านาจ, 2556, หนา 45) ไดศกษาผลการสอนของคร 2 แบบคอการสอนวธการแกปญหา (Problem solving) และการสอนแบบบรรยาย (Lecture Discussion) กลมตวอยางเปนนกเรยนเกรดเกาจ านวนสหองเรยนเปนชาย 48 คนเปนหญง 21 คนใชเกณฑในการคดเลอกคอคณวฒของผสอนระดบปญญาของนกเรยนและผลสมฤทธทางการเรยนวทยาศาสตรอยในระดบใกลเคยงกนหลงจากท าการเรยนการสอนไปหนงปแลวท าการตรวจสอบวดความสามารถในการแกปญหาและหาผลสมฤทธทางการเรยนวชาวทยาศาสตร ผลปรากฏวานกเรยนทไดรบการสอน โดยวธการแกปญหามผลสมฤทธทางการเรยนดกวานกเรยนทไดรบการสอนแบบประกอบอภปราย Anderson (1982, p.4795-A) ไดสรางชดการสอนดวยตนเองเพอหาประสทธภาพตามเกณฑทตงไวเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนวชาสงคมในระดบเตรยมอดมศกษาโดยใชชดการสอนดวยตนเองกบการสอนแบบบรรยายผลปรากฏวาผลสมฤทธทางการเรยนทแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต Curbelo (1985, p. 23-A) ไดศกษาผลของการสอนโดยวธการแกปญหาทมตอผลสมฤทธของนกเรยนในวชาคณตศาสตรและวชาวทยาศาสตร โดยแบงกลมตวอยางเปนสองกลมกลมทไดรบการสอนดวยวธการแกปญหาเปนกลมทดลองสวนอกกลมทไมไดรบการสอนโดยวธการแกปญหาใหเปนกลมควบคมผลปรากฏวาผลสมฤทธทางการเรยนวชาวทยาศาสตรและคณตสาดกลมทดลองสงกวากลมควบคมจากการศกษางานวจยทเกยวของดงกลาวพอสรปไดวาการใชชดกจกรรมและวธการสอนแบบ sscs สามารถเปนแนวทางในการสอนไดดวธหนงทฝกความสามารถในการแกปญหาแตกตางกนดงนนจงจ าเปนจะตองฝกทกษะกระบวนการแกปญหาเปนการฝกใหนกเรยนไดใชความคดแกปญหาอยางมเหตผลดวยตวของนกเรยนเองและเกดทกษะในหลายหลายดาน ซงนกเรยนสามารถน าไปใชในสถานการณอนๆไดเปนอยางดรปแบบการสอนทเหมาะสมจะเออประโยชนใหนกเรยนไดเรยนรการแกปญหาไดเรวขนจากแนวคดนคณะผวจยจงสนใจในการจดกจกรรมโดยใชชดกจกรรมดวยวธการสอนแบบ sscs เพอศกษาผลสมฤทธทางการเรยนและความพงพอใจของนกเรยนตอการเรยนสงขน