มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

9

บทท� 2

แนวคด ทฤษฎ และงานวจยท�เก�ยวของ

การศกษาการบรหารงานของผบรหารในเครอโรงเรยนสารสาสน จงหวดสมทรปราการ ผวจยไดศกษาเอกสารและงานวจยท(เก(ยวของในหวขอตอไปน+ 1. แนวคด ทฤษฎ หลกการบรหาร 2. บทบาทหนาท(ของผบรหารสถานศกษา 3. มาตรฐานวชาชพผบรหาร 4. แนวคด ทฤษฎ เก(ยวกบทกษะการบรหาร 5. บรบทโรงเรยนในเครอสารสาสน 6. งานวจยท(เก(ยวของ

แนวคด ทฤษฎ หลกการบรหาร

1. แนวคด ทฤษฎ หลกการบรหารท�วไป ความหมายของการบรหาร คาวา “การบรหาร” ตรงกบภาษาองกฤษวา “Administration” มผใหความหมายไวหลายทานดวยกน ดงตอไปน+ Carter, V. Good (1973, pp.13-14) กลาววา “การบรหาร หมายถ’เทคนคและกระบวนการท+งหนาท(ท(ใชในองคกรท(เก(ยวเน(องกบนโยบาย ซ( งเปนการแนะนาควบคม และจดการในทกส(งทกอยางท(เก(ยวกบกจการในโรงเรยนหรอในองคการธรกจ” Herbert, A. Simon (n.d. อางถงใน เยาวพา เดชะคปต, 2542, หนา 10) กลาววา “การบรหาร หมายถง กจกรรมท(บคคลต+งแตสองคนข+นไป รวมกนดาเนนการ เพ(อใหบรรลวตถประสงครวมกน” การบรหาร ในฐานะเปนศาสตร หมายถงหลกการ ทฤษฎ กระบวนการ เทคนคตลอดจนปจจยตาง ๆ ท(ใชในการดาเนนงานในองคการ เพ(อใหบรรลวตถประสงคตามท(นโยบายกาหนดไว

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

10

เยาวพา เดชะคปต (2542, หนา 11) กลาววา “การบรหาร หมายถง การใชศาสตร และศลปะเพ(อดาเนนการเก(ยวกบคน เงน วสด อปกรณ การจดการ ใหบรรลวตถประสงคท(กาหนดไวอยางมประสทธภาพ” กลาวโดยสรป การบรหาร หมายถง การดาเนนการของบคคลต+งแตสองคนข+นไป รวมกนดาเนนการ เพ(อใหบรรลวตถประสงครวมกน โดยมกระบวนการอยางเปนระบบ มการใชทรพยากรใหเกดประโยชนสงสด เพ(อใหบรรลวตถประสงคขององคการตามท(ไดกาหนดไว 2. กระบวนการบรหาร กระบวนการทางการบรหารเปนแนวทาง เทคนคหรอวธการท(ผบรหารใชใน การปฏบตภารกจใหประสบความสาเรจตามวตถประสงคหรอเปาหมาย การบรหารโดยท(วไปมกระบวนการอยหลายวธ แตละวธมข+นตอนแตกตางกนไปตามความคดเหนแตละวธ ตามท(ไดรวบรวมไวดงตอไปน+ Henri Fayol (1949, p.34) ไดกลาวถงหลกการบรหารวา ประกอบดวยองคประกอบ 5 ประการ คอ (1) การวางแผน (Planning) (2) การจดองคการ (Organizing) (3) การบงคบบญชา (Commanding) (4) การประสานงาน (Coordinating) (5) การควบคมงาน (Controlling) Luther Gulick and Lyndall Urwick (1937, p.13) ไดแบงข+นตอนการบรหารงานออกเปน 7 อยาง ซ( งนยมใชกนมากในช(อของของตวยอวา POSDCoRB ไดแก (1) การวางแผน (Planning) (2) การจดองคการ (Organizing) (3) การบรหารงานบคคล (Staffing) (4) การอานวยการหรอการส(งงาน (Directing) (5) การประสานงาน (Co - ordinating) (6) การรายงาน (Reporting) (7) การจดงบประมาณ (Budgeting) Russell, T. Gregg (1957, pp.274-316) ไดพยายามประมวลการบรหารและสรปออกมาไดเปน 7 ประการ ซ( งมความแตกตางจากกระบวนการดงกลาวขางตน อยสองประการ คอ Communication และ Influencing มดงน+

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

11

(1) การวนจฉยส(งการ (Decision – making) (2) การวางแผน (Planning) (3) การจดองคการ (Organizing) (4) การตดตอส(อสาร (Communication) (5) การใชอทธพลกระตนใหคนทางาน (Influencing) (6) การประสานงาน (Co – Ordinating) (7) การประเมนผลงาน (Evaluating) จากกระบวนการบรหารท(กลาวมาขางตน จะเหนวาแนวความคดตางๆ น+น มความคลายคลงกน คอ กระบวนการบรหารจาเปนตองมองคประกอบ ซ( งประกอบดวย (1) การวางแผน (Planning) (2) การจดองคการ (Organizing) (3) การบรหารงานบคคล (Staffing) (4) การอานวยการหรอการส(งงาน (Directing) (5) การประสานงาน (Co - ordinating) (6) การควบคมงาน (Controlling) นอกจากน+ ยงมบางแนวคดท(เหนวานาจะมองคประกอบอ(น ไดแก แรงจงใจ ความคดรเร(ม นโยบาย และอานาจหนาท( 3. แนวคด ทฤษฎ หลกการบรหารการศกษา ความหมายของการบรหารการศกษา การบรหารการศกษา (Educational Administration) มผใหความหมายไวหลายทานดวยกนดงตอไปน+ Carter, V. Good (1973, p.262) กลาววา “การบรหารการศกษา หมายถง การแนะนา ควบคม และการจดการทกส(งทกอยางท(เก(ยวของกบส(อสารของโรงเรยนหรอการบรหารธรกจตางๆ โดยกจการตางๆ เหลาน+จะนาไปสจดมงหมายของการศกษา” เยาวพา เดชะคปต (2542, หนา 13) กลาววา “การบรหารการศกษาเปนการปฏบตงานและเปนหนาท(ท(ตองกระทา เพ(ออานวยความสะดวกตางๆ ใหกบงานสอนนกเรยนท(เขามารบการศกษาในสถาบนการศกษา” กลาวโดยสรป การบรหารการศกษา หมายถง การดาเนนกจกรรมตางๆ ของกลมบคคลในสวนท(เก(ยวของกบการจดการศกษา อนไดแก โรงเรยน หลกสตร คร นกเรยน วสดอปกรณตาราเรยน และอาคารสถานท( เปนตน ใหเปนไปอยางมประสทธภาพ

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

12

4. กระบวนการบรหารการศกษา กระบวนการบรหารการศกษา หมายถง การท(ผบรหารปฏบตหนาท(ในการบรหารการศกษา ดวยวธการกระทาเปนข+นตอน แตละข+นตอนสมพนธและตอเน(องกนอยางเปนระบบ(เยาวพา เดชะคปต, 2542, หนา 43) นพพงษ บญจตราดลย (2534, หนา 39-40) กลาววา กระบวนการหรอวธทางบรหารการศกษาท(ไดรบการยกยองมากท(สด ไดแก วธของ ลเธอร กลค (Luther Gulick) ซ( งกลาวถงกระบวนการ การบรหารไว 7 ประการ เรยกดวยอกษรยอตวตนของคาวา POSDCORB ดงน+ (1) Planning หมายถง การวางแผนหรอวางโครงการอยางกวางๆ วามงานอะไรบางท(จะตองปฏบตตามลาดบ พรอมดวยวางแนววธปฏบต ระบวตถประสงของการปฏบตงานน+นๆ กอนลงมอปฏบต (2) Organizing หมายถง การจดรปโครงสรางหรอเคาโครงของการบรหารโดยกาหนดอานาจหนาท(ของหนวยงานยอย หรอของตาแหนงตาง ๆ ของหนวยงานใหชดเจนพรอมดวยกาหนดลกษณะและวธการตดตอประสานสมพนธกน ตามลาดบข+นแหงอานาจหนาท(สงต(าลดหล(นกนไป (3) Staffing หมายถง การบรหารงานบคคลของหนวยงาน ต+งแตการแสวงหา การบรรจ แตงต+ง การฝกอบรมและพฒนา การบารงขวญ การเล(อนข+น ลดข+น ตลอดจนการพจารณาใหพนจากตาแหนงงาน รวมท+งการบารงรกษาสภาพของการทางานท(ดใหมอยตลอดไป (4) Directing หมายถง การวนจฉยส(งการ หลงจากไดวเคราะหและพจารณางานโดยรอบครอบแลว รวมท+งการตดตามและใหมการปฏบตงานตามคาส(งน+นๆ ในฐานะท(ผบรหารเปนผนาหรอผบงคบบญชาของหนวยงาน (5) Co-ordinating หมายถง การประสานงานหรอส(อสมพนธระหวางหนวยงานยอยหรอตาแหนงตางๆ ภายในองคการใหเขากนได เพ(อใหงานเดนและเกดประสทธภาพ ไมม การทางานซ+ าซอนหรอขดแยงกน ทาใหทกหนวยงานประสานกลมเกลยวกน เพ(อใหบรรลวตถประสงคหลกขององคการรวมกน (6) Reporting หมายถงการเสนอรายงานใหผบรหารท(รบผดชอบตางๆ ทราบความเคล(อนไหว ความเปนไปเปนระยะๆ ท+ งผ บงคบบญชา และผใตบงคบบญชา ไดทราบความกาวหนาของงานของตนอยเสมอ การเสนอรายงานจาเปนตองมการบนทกไวเปนหลกฐาน มการวจย การประเมนผล และมการตรวจสอบเปนระยะๆ เพ(อการปรบปรงไดทนท หรอ การปรบปรงในอนาคต

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

13

(7) Budgeting หมายถง การจดทางบประมาณการเงน การวางแผน หรอโครงการใชจายเงน การทาบญช และการควบคมดแลการใชจายเงนโดยรอบคอบและรดกม

บทบาทหนาท�ของผบรหารสถานศกษา

ในการบรหารงานโรงเรยนผบรหารโรงเรยนควรศกษาขอบขายและแนวทางปฏบตงานบรหารโรงเรยนใหเขาใจอยางลกซ+ ง กวางขวาง และครอบคลมทกภาระงาน จากพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 ตองการใหมการกระจายอานาจการบรหารและการจดการศกษาท+งดานวชาการ งบประมาณ การบรหารงานบคคล และการบรหารงานท(วไป ไปยงสถานศกษาเพ(อใหสถานศกษามความคลองตว เปนอสระ สามารถบรหารจดการศกษาในสถานศกษาไดสะดวก รวดเรว มประสทธภาพ และสอดคลองกบหลกการบรหารจดการ โดยใชโรงเรยนเปนฐานใน การบรหารจดการ (School Based Management) โดยมการกาหนดภารกจของโรงเรยนไว 4 ดาน ไดแก - ดานวชาการ - ดานงบประมาณ - ดานการบรหารงานบคคล - ดานการบรหารงานท(วไป สานกงานคณะกรรมการการศกษาข+นพ+นฐาน (2551, หนา 7-73) ไดกาหนดรายละเอยดของการบรหารงานท+ง 4 ดาน ซ( งสรปไดดงน+ คอ 1) ดานวชาการ งานวชาการเปนงานหลก หรอเปนภารกจหลกของสถานศกษา ท(พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และท(แกไขเพ(มเตม (ฉบบท(2) พ.ศ. 2545 มงใหกระจายอานาจใน การบรหารจดการไปใหสถานศกษาใหมากท(สด ดวยเจตนารมณท(จะใหสถานศกษาดาเนนการไดโดยอสระ คลองตว รวดเรว สอดคลองกบความตองการของผเรยน สถานศกษา ชมชน ทองถ(น และการมสวนรวมจากผมสวนไดเสยทกฝาย ซ( งจะเปนปจจยสาคญทาใหสถานศกษามความเขมแขงในการบรหารและการจดการสามารถพฒนาหลกสตรและกระบวนการเรยนร ตลอดจนการวดผล ประเมนผล รวมท+งการจดปจจยเก+อหนนการพฒนาคณภาพนกเรยน ชมชน ทองถ(น ไดอยางมคณภาพและมประสทธภาพ โดยมวตถประสงค คอ - เพ(อใหสถานศกษาบรหารงานดานวชาการไดโดยอสระ คลองตว รวดเรว และสอดคลอง กบความตองการของนกเรยน สถานศกษา ชมชน และทองถ(น

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

14

- เพ(อใหการบรหารและการจดการศกษาของสถานศกษาไดมาตรฐาน และมคณภาพสอดคลอง กบระบบประกนคณภาพการศกษา และการประเมนคณภาพภายใน เพ(อพฒนาตนเอง และการประเมนจากหนวยงานภายนอก - เพ(อใหสถานศกษาพฒนาหลกสตรและกระบวนการเรยนร ตลอดจนจดปจจยเก+อหนนการพฒนาการเรยนรท(สนองตามความตองการของผเรยน ชมชน และทองถ(น โดยยดผเรยนเปนสาคญไดอยางมคณภาพและประสทธภาพ - เพ(อใหสถานศกษาไดประสานความรวมมอ ในการพฒนาคณภาพการศกษาของสถานศกษาและของบคคล ครอบครว องคกร หนวยงานและสถาบนอ(นๆ อยางกวางขวางสถานศกษาไดรบการกระจายอานาจดานวชาการในเร(องดงตอไปน+ 1) การวางแผนงานดานวชาการ 2) การพฒนาหรอการดาเนนการเก(ยวกบการใหความเหนการพฒนาสาระหลกสตรทองถ(น 3) การพฒนาหลกสตรของสถานศกษา 4) การจดการเรยนการสอนในสถานศกษา 5) การพฒนากระบวนการเรยนร 6) การวดผล ประเมนผล และดาเนนการเปรยบเทยบโอนผลการเรยน 7) การวจยเพ(อพฒนาคณภาพการศกษาในสถานศกษา 8) การพฒนาและสงเสรมใหมแหลงเรยนร 9) การนเทศการศกษา 10) การแนะแนว 11) การพฒนาระบบประกนคณภาพภายในและมาตรฐานการศกษา 12) การสงเสรมชมชนใหมความเขมแขงทางวชาการ 13) การประสานความรวมมอในการพฒนาวชาการกบสถานศกษาและองคกรอ(น 14) การสงเสรมและสนบสนนงานวชาการแกบคคล ครอบครว องคกรหนวยงาน สถานประกอบการ และสถาบนอ(นท(จดการศกษา 15) การจดทาระเบยบและแนวปฏบตเก(ยวกบงานดานวชาการของสถานศกษา 16) การคดเลอกหนงสอ แบบเรยนเพ(อใชในสถานศกษา 17) การพฒนาและใชส(อเทคโนโลยเพ(อการศกษา

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

15

สถานศกษาอาจกาหนดสาระของหลกสตรใหสอดคลองกบสภาพในชมชน สงคม และภมปญญาทองถ(น คณลกษณะท(พงประสงคเพ(อเปนสมาชกท( ดของสงคม ชมชน และประเทศชาต โดยตองเปนไปตาม “กรอบสาระการเรยนรทองถ(น” ท(สานกงานเขตพ+นท(การศกษาต+งคณะกรรมการจดทากรอบข+นมา 2) ดานงบประมาณ การบรหารงานงบประมาณของสถานศกษามงเนนความเปนอสระ ในการบรหารจดการมความคลองตว โปรงใส ตรวจสอบได ยดหลกการบรหารมงเนนผลสมฤทธy และบรหารงบประมาณแบบมงเนนผลงาน ใหมการจดหาผลประโยชนจากทรพยสนของสถานศกษา รวมท+งจดหารายไดจากบรการมาใชบรหารจดการเพ(อประโยชนทางการศกษา สงผลใหเกดคณภาพท(ดข+นตอผเรยนโดยมวตถประสงค ดงน+ - เพ(อใหสถานศกษาบรหารงานดานงบประมาณมความเปนอสระ คลองตว โปรงใส ตรวจสอบได - เพ(อใหไดผลผลต ผลลพธเปนไปตามขอตกลงการใหบรการ - เพ(อใหสถานศกษาบรหารจดการทรพยากรอยางเพยงพอและมประสทธภาพขอบขายภารกจงาน 1) การจดทาแผนงบประมาณ 2) การจดทาแผนปฏบตการประจาปงบประมาณ 3) การอนมตการใชจายงบประมาณ 4) การโอนและการเปล(ยนแปลงงบประมาณ 5) การรายงานผลการเบกจายงบประมาณ 6) การตรวจสอบตดตามและรายงานการใชงบประมาณ 7) การตรวจสอบตดตามและรายงานผลการดาเนนงาน 8) การระดมทรพยากรและการลงทนเพ(อการศกษา 9) งานกองทนกยมเพ(อการศกษา 10) การบรหารจดการทรพยากรเพ(อการศกษา 11) การเบกเงนจากคลง 12) การรบเงน การเกบรกษาเงน และการจายเงน 13) การนาเงนสงคลง 14) การจดทาบญชการเงน 15) การจดทารายการทางการเงนและงบการเงน

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

16

16) การจดทาและจดหาแบบบญช ทะเบยน และรายงาน 17) การวางแผนพสด 18) การกาหนดแบบรปรายการหรอคณลกษณะเฉพาะของครภณฑ หรอส(งกอสราง 19) การพฒนาระบบขอมลและสารสนเทศเพ(อการจดทาและจดหาพสด 20) การจดหาพสด 21) การควบคมดแลบารงรกษาและจาหนายพสด 22) การจดหาผลประโยชนจากทรพยสน 3) ดานการบรหารงานบคคล การบรหารงานบคคลในสถานศกษาเปนภารกจสาคญท( มง สงเสรมใหสถานศกษาสามารถ ปฏบตงานเพ(อตอบสนองภารกจของสถานศกษา เพ(อดาเนนการดานการบรหารงานบคคลใหเกดความคลองตว อสระภายใตกฎหมาย ระเบยบ เปนไปตามหลกธรรมาธบาลขาราชการครและบคลากรทางการศกษาไดรบการพฒนา มความร ความสามารถ มขวญกาลงใจไดรบการยกยองเชดชเกยรต มความม(นคงและกาวหนาในวชาชพ ซ( งจะสงผลตอการพฒนาคณภาพ การศกษา ของผเรยนเปนสาคญ โดยมวตถประสงค ดงน+ - เพ(อใหการดาเนนงานดานการบรหารงานบคคลถกตอง รวดเรว เปนไปตามหลกธรรมาธบาล - เพ(อสงเสรมบคลากรใหมความรความสามารถ และมจตสานกในการปฏบตภารกจท(รบผดชอบใหเกดผลสาเรจตามหลกการบรหารแบบมงผลสมฤทธy - เพ(อสงเสรมใหครและบคลากรทางการศกษาปฏบตงานเตมศกยภาพ โดยยดม(นในระเบยบวนย จรรยาบรรณ อยางมมาตรฐานแหงวาชพ - เพ(อใหครและบคลากรทางการศกษาท(ปฏบตงานไดตามมาตรฐานวชาชพ ไดรบการยกยองเชดชเกยรต มความม(นคงและความกาวหนาในวชาชพ ซ( งจะสงผลตอการพฒนาคณภาพการศกษาของผเรยนเปนสาคญ ขอบขายภารกจงาน 1) การวางแผนอตรากาลง 2) การจดสรรอตรากาลงขาราชการครและบคลากรทางการศกษา 3) การสรรหาและบรรจแตงต+ง 4) การเปล(ยนตาแหนงใหสงข+น การยายขาราชการครและบคลากรทางการศกษา 5) การเล(อนข+นเงนเดอน

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

17

6) การลาทกประเภท 7) การประเมนผลการปฏบตงาน 8) การดาเนนการทางวนยและการลงโทษขาราชการครและบคลากรทาง การศกษา 9) การส(งพกราชการและการส(งใหออกจากราชการไวกอน 10) การรายงานผลการดาเนนการทางวนยและการลงโทษ 11) การอทธรณและการรองทกข 12) การออกจากราชการ 13) การจดระบบและการจดทาทะเบยนประวตขาราชการครและบคลากรทางการศกษา 14) การขอพระราชทานเคร(องราชอสรยาภรณ 15) การสงเสรมประเมนวทยฐานะขาราชการครและบคลากรทางการศกษา 16) การสงเสรมและยกยองเชดชเกยรต 17) การสงเสรมมาตรฐานวชาชพและจรรยาบรรณวชาชพ 18) การสงเสรมวนย คณธรรมและจรยธรรม สาหรบขาราชการคร และบคลากรทางการศกษา 19) การสนบสนนสงเสรมการขอรบใบอนญาตและการขอตอใบอนญาตประกอบวชาชพ 20) การพฒนาขาราชการครและบคลากรทางการศกษา 4) ดานการบรหารงานท�วไป การบรหารงานท(วไปเปนกระบวนการสาคญท( ชวยประสานสงเสรมและสนบสนนการบรหารงานอ(นๆ ใหบรรลผลตามมาตรฐานคณภาพและเปาหมายท(กาหนดไว โดยมบทบาทหลกในการประสานสงเสรม สนบสนน และการอานวยความสะดวกตางๆ ใน การใหบรการการศกษาทกรปแบบท+งการศกษาในระบบ การศกษานอกระบบ และการศกษาตามอธยาศยตามบทบาทของสถานศกษา ตลอดจนการจดและใหบรการการศกษาของบคคล ชมชน หนวยงาน และสถาบนสงคมอ(น โดยมวตถประสงคดงน+ - เพ(อใหบรการ สนบสนน สงเสรม ประสานงานและอานวยการ ใหการปฏบตงานของสถานศกษาเปนไปดวยความเรยบรอย มประสทธภาพและประสทธผล

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

18

- เพ(อประชาสมพนธ เผยแพรขอมลขาวสาร และผลงานของสถานศกษาตอสาธารณชน ซ( งจะกอใหเกด ความร ความเขาใจ เจตคตท(ด เล(อมใส ศรทธาและใหการสนบสนนการจดการศกษา ขอบขายภารกจงาน 1) การพฒนาระบบและเครอขายขอมลสารสนเทศ 2) การประสานงานและพฒนาเครอขายการศกษา 3) การวางแผนการบรหารงานการศกษา 4) งานวจยเพ(อพฒนานโยบายและแผน 5) การจดระบบการบรหารและพฒนาองคกร 6) การพฒนามาตรฐานการปฏบตงาน 7) งานเทคโนโลยเพ(อการศกษา 8) การดาเนนงานธรการ 9) การดแลอาคารสถานท(และสภาพแวดลอม 10) การจดทาสามะโนผเรยน 11) การรบนกเรยน 12) การเสนอความเหนเก(ยวกบเร(องจดต+ง ยบรวมหรอเลกสถานศกษา 13) การประสานการจดการศกษาในระบบ นอกระบบและตามอธยาศย 14) การระดมทรพยากรเพ(อการศกษา 15) การทศนศกษา 16) การสงเสรมงานกจการนกเรยน 17) การประชาสมพนธงานการศกษา 18) การสงเสรมสนบสนน และประสานการจดการศกษาของบคคล ชมชน องคกรหนวยงาน และสถาบนสงคมอ(นท(จดการศกษา 19) งานประสานราชการสวนภมภาคและสวนทองถ(น 20) การรายงานผลการปฏบตงาน 21) การจดระบบการควบคมภายในหนวยงาน 22) แนวทางการจดกจกรรมเพ(อปรบเปล(ยนพฤตกรรมในการลงโทษนกเรยน

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

19

มาตรฐานวชาชพผบรหาร

สานกงานเลขาธการครสภา (2548, หนา 17-26) กาหนดมาตรฐานวชาชพผบรหารสถานศกษาไว ดงน+ 1) มาตรฐานความรและประสบการณวชาชพ มาตรฐานความร 1.1) มคณวฒไมต(ากวาปรญญาตรทางการบรหารการศกษาหรอเทยบเทา หรอคณวฒอ(น ท(ครสภารบรอง โดยมความรดงตอไปน+ - หลกและกระบวนการบรหารการศกษา - นโยบายและการวางแผนการศกษา - การบรหารดานวชาการ - การบรหารดานธรการ การเงน พสดและอาคารสถานท( - การบรหารงานบคคล - การบรหารกจการนกเรยน - การประกนคณภาพการศกษา - การบรหารจดการเทคโนโลยสารสนเทศ - การบรหารการประชาสมพนธและความสมพนธชมชน - คณธรรมและจรยธรรมสาหรบผบรหารสถานศกษา 1.2) ผานการฝกอบรมหลกสตรการบรหารสถานศกษาท(คณะกรรมการครสภารบรองมาตรฐาน 2) ประสบการณวชาชพ 2.1) มประสบการณดานปฏบตการสอนมาแลวไมนอยกวา 5 ป หรอ 2.2) มประสบการณดานปฏบตการสอนและตองมประสบการณในตาแหนงหวหนา หมวด / หวหนาสาย / หวหนางาน / ตาแหนงบรหารอ(นๆ ในสถานศกษามาแลวไมนอยกวา 2 ป 3) มาตรฐานการปฏบตงาน มาตรฐานท(1 ปฏบตกจกรรมทางวชาการเก(ยวกบการพฒนาวชาชพการบรหารการศกษา มาตรฐานท( 2 ตดสนใจปฏบตกจกรรมตางๆ โดยคานงถงผลท(จะเกดข+ นกบ การพฒนาของบคลากร ผเรยน และชมชน

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

20

มาตรฐานท( 3 มงม(นพฒนาผรวมงานใหสามารถปฏบตงานไดเตมศกยภาพ มาตรฐานท( 4 พฒนาแผนงานขององคการใหสามารถปฏบตไดเกดผลจรง มาตรฐานท( 5 พฒนาและใชนวตกรรมการบรหารจนเกดผลงานท(มคณภาพสงข+นเปนลาดบ มาตรฐานท( 6 ปฏบตงานขององคการโดยเนนผลถาวร มาตรฐานท( 7 รายงานผลการพฒนาคณภาพการศกษาไดอยางเปนระบบ มาตรฐานท( 8 ปฏบตตนเปนแบบอยางท(ด มาตรฐานท( 9 รวมมอกบชมชนและหนวยงานอ(นอยางสรางสรรค มาตรฐานท( 10 แสวงหาและใชขอมลขาวสารในการพฒนา มาตรฐานท( 11 เปนผนาและสรางผนา มาตรฐานท( 12 สรางโอกาสในการพฒนาไดทกสถานการณ 4) มาตรฐานการปฏบตตน จรรยาบรรณตอตนเอง (1) ผประกอบวชาชพทางการศกษา ตองมวนยในตนเอง พฒนาตนเองดานวชาชพบคลกภาพ และวสยทศน ใหทนตอการพฒนากางวทยาการ เศรษฐกจ สงคม และการเมองอยเสมอ จรรยาบรรณตอวชาชพ (2) ผประกอบวชาชพทางการศกษา ตองรก ศรทธา ซ(อสตยสจรต รบผดชอบตอวชาชพ และเปนสมาชก ท(ดขององคกรวชพ จรรยาบรรณตอผรบบรการ (3) ผประกอบวชาชพทางการศกษา ตองรก เมตตา เอาใจใส ชวยเหลอ สงเสรม ใหกาลงใจแกศษย และผรบบรการ ตามบทบาทหนาท(โดยเสมอหนา (4) ผประกอบวชาชพทางการศกษา ตองสงเสรมใหเกดการเรยนร ทกษะ และนสยท(ถกตองดงามแกศษยและผมารบรการ ตามบทบาทหนาท(อยางเตมความสามารถ ดวยความบรสทธy ใจ (5) ผประกอบวชาชพทางการศกษา ตองประพฤตปฏบตตนเปนแบบอยางท(ด ท+งทางกาย วาจา และจตใจ (6) ผประกอบวชาชพทางการศกษา ตองไมกระทาตนเปนปฏปกษตอความเจรญทางกาย สตปญญา จตใจ อารมณ และสงคมของศษยและผรบบรการ

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

21

(7) ผประกอบวชาชพทางการศกษา ตองใหบรการดวยความจรงใจและเสมอภาค โดยไมเรยกรบหรอยอมรบผลประโยชนจากการใชตาแหนงหนาท(โดยมชอบ จรรยาบรรณตอผรวมประกอบวชาชพ (8) ผประกอบวชาชพทางการศกษา พงชวยเหลอเก+อกลซ( งกนและกนอยางสรางสรรคโดยยดม(นในระบบคณธรรม สรางความสามคคในหมคณะ จรรยาบรรณตอสงคม (9) ผประกอบวชาชพทางการศกษา พงประพฤตตนเปนผนาในการอนรกษและพฒนาเศรษฐกจ สงคม ศาสนา ศลปวฒนธรรม ภมปญญา ส(งแวดลอม รกษาผลประโยชนของสวนรวม และยดม(นในการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข

แนวคด ทฤษฎ เก�ยวกบทกษะการบรหาร

ผ บรหารการศกษา เปนผ นาท(ท าใหกระบวนการเรยนการสอนในโรงเรยนหรอสถานศกษา เปนไปดวยด ซ( งนอกจากจะมคณสมบตอยางท(นกบรหารท(วๆ มแลว จาเปนจะตองมทกษะใน การบรหารจงจะสามารถบรหารงานการศกษาไดอยางมประสทธภาพ คาวา ทกษะ โดยท(วไปหมายถง ความสามารถท(ถกพฒนา ไมจาเปนตองเปนทกษะท(มมาแตกาเนด สามารถนามาใชปฏบตงานได ไมใชทกษะท(แฝงอยในตว Katz (1974, p.60) กลาววา “ทกษะการบรหารงานครอบคลมทกษะ 3 ดาน คอ ดานเทคนค (Technical Skills) ดานมนษย (Human Skills) และดานความคดรวบยอด (Conceptual Skills)” 1. ดานเทคนค (Technical Skills) ทกษะดานเทคนคเปนความสามารถในการดาเนนงานเฉพาะอยางซ( งเก(ยวกบกระบวนการและเทคนค อาศยความร การวเคราะหและรจกใชเคร(องมอในการปฏบตงาน Katz (1974, pp.90-102) กลาววา ทกษะดานเทคนค มความสาคญตอความกาวหนาอยางมากในการบรหารงานในองคการ และจาเปนอยางแทจรงในการบรหารงานท(มประสทธภาพในระดบตน แตการบรหารงานของผบรหารในระดบตนน+ ไดหยดอยเพยงแคน+ ผบรหารจะตอง กาวไปขางหนาในตาแหนงหนาท( การงานท(สงข+ น ทกษะทางเทคนคสาหรบผ บรหารกลดความสาคญลง จะมเพยงแตหาผท(มทกษะทางดานเทคนคน+ มาทางานแทน บรหารท(มตาแหนงสงมาก ทกษะดานเทคนคแทบจะไมตองใชเลย แตผ บรหารกสามารถบรหารงานไดอยางมประสทธภาพโดยจด ต+งทมท(ปรกษา และมอบอานาจใหหวหนาฝายทาหนาท(ดานเทคนคแทน

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

22

นกการศกษาหลายทานไดศกษาหลกการและแนวทฤษฎของ (Katz, 1974, unpaged) และสรป ความหมายของทกษะดานเทคนคไวดงน+ Alan Paisey (1981, pp.60-64) กลาวถง ทกษะดานเทคนควา เปนเร(องของการรงานและสามารถปฏบตงานได โดยเปนเจาของขอมลสารสนเทศ ทางดานการเคล(อนไหว และ พฤตกรรมความสามารถของบคคล ความรเร( องระเบยบการ การควบคม การหาแนวทางดแล การทางานรวมกน โดยวธการทางเทคนคเฉพาะ ทกษะทางดานเทคนคน+ เปนความ จาเปนของผบรหารในเร(องท(จะตองร 4 เร(อง คอ - ดานการศกษา ซ( งไดแก โปรแกรมหลกสตร อนไดแก วตถประสงคของหลกสตรเน+อหาของหลกสตร และการประสานงาน ตลอดจนเทคนควธสอน เทคนคการใชเวลา - ความสมพนธกบชมชน ไดแต ความสานกแบะการเขาถงจตใจของผปกครองท(โรงเรยนควรจะตองบรการทางดานเคร(องมอ และส(งอานวยความสะดวกตางๆ แกประชาชน กลมคณะบคคลของรฐ และกลมบคคลท(วไป - การเงนและส(งอานวยความสะดวก หมายถง ทรพยากรท+งหมดท(ไมใชบคคลซ( งสามารถหยบมาใชใหเปนประโยชนตอโรงเรยน โดยเฉพาะอยางย(งสาหรบการบรหารอาคารสถานท( - การพฒนากาลงคน ไดแก วางตวบคคลใหเหมาะสมกบงาน การประเมนผล การปฏบตงาน การเปล(ยนแปลงและการสงเสรมความสามารถของคณะท(ทางานใหกาวหนาย(งข+น Ben, M. Harris (1985, p.19) ไดนาทฤษฎ3 ทกษะของโรเบรต แอล แคทช (Robert, L. Katz) แยกแยะใหเหนในรายละเอยดของทกษะดานเทคนค (Technical Skill) ประกอบไปดวย - การพด (Speaking) - การเขยน (Writing) - การอาน (Reading) - การฟง (Listening) - การจดลาดบเร(อง (Outlining) - การสาธต (Demonstrating) - เขยนแผนภม (Graphing) - วาดภาพ (Sketching) - การคานวณ (Computing) - เปนประธานท(ประชม (Chairing a meeting)

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

23

อาไพ อนทรประเสรฐ (2542, หนา 13) กลาวถง ทกษะดานเทคนควา “ผนาจะตองมความรทางวชาการหรอวชาชพ เพ(อท(จะไดเขาใจลกษณะของงานท(ดาเนนอยในความรบผดชอบของตวเอง ดงน+นผนาท(ด จะตองมความรและความเขาใจอยางชดเจนในสาขาท(ตนเองเก(ยวของเพ(อจะไดเสรมสรางความเปนผนาใหแขงแกรงข+น” ยงยทธ เกษสาคร (2546, หนา 73) กลาววา “ทกษะทางดานเทคนค (Technical Skills) เปนความรความชานาญในระดบปฏบตการ โดยจะตองรวางานแตละงานจะตองปฏบตอยางไร ซ( งทกษะทางดานน+ มความสาคญมากสาหรบผบรหารระดบตน (Lower–level) อนไดแก ผควบคมงาน (Foremen or Supervisor)” 1) การวางแผน (Planning) การวางแผน เปนข+นตอนการบรหารอนดบแรกๆ ท(ผบรหารจะตองเตรยมการและดาเนนการจดทา แตผบรหารบางคนอาจจะละเลยการวางแผนหรอไมเหนความสาคญ เน(องจากขาดความร ขาดความเขาใจในการวางแผนหรอคดวาไมจาเปน แตการวางแผนเปนหวใจและเปนพ+นฐานของการบรหาร ประชม รอดประเสรฐ (2539, หนา 45) ไดใหความหมายของการวางแผนวา การวางแผน คอ “การดาเนนการในการรวบรวมแนวคดและขอมลตางๆ เพ(อการจดการทาหรอรางเปนโครงการข+น และใชรางโครงการน+ เปนกรอบในการปฏบตงานในลกษณะท(วาจะทาอะไร ทาไปทาไม ทาเม(อใด ใครเปนผทา และทาอยางไร การวางแผนโครงการเปนข+นตอนแรกท(ผบรหารโครงการหรอผเก(ยวของจะตองจดทาและสรางความเขาใจใหเกดข+น จงจะทาใหการดาเนนการ หรอการบรหารโครงการเปนไปดวยด และบรรลเปาหมายของโครงการ” ธงชย สนตวงษ (2539, หนา 36) ใหความหายของการวางแผนวา “เปนการกาหนดวธการกระทาไวลวงหนา เพ(อผลสาเรจท(ตองการ เปนการตดสนใจลวงหนาเก(ยวกบงานท(จะทาในอนาคต เปนการคดวเคราะหและตดสนใจใหไดส( งท(ดท(สดกอนลงมอทา มงปองกนปญหามากวาคอยแกปญหาท(เกดข+น และเปนวธการมงอนาคตและมงผลสาเรจ” อนนต เกตวงศ (2541, หนา 3-4) ไดสรปไววาการวางแผน คอ “การตดสนใจลวงหนาในการเลอกทางเลอกเก(ยวกบส( งตางๆ ไมวาจะเปนวตถประสงคหรอวธการกระทา โดยท(วไปจะเปนการตอบคาถามตอไปน+ จะทาอะไร ทาไมจงทา ใครบางท(จะเปนผทา กระทาเม(อใด จะกระทากนท(ไหนบาง และจะทากนอยางไร” สรปไดวา การวางแผนมความสาคญอนดบแรกท(ผรท+งหลายไดจดไวเปนอนดบแรก กอนขบวนการท+งส+น

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

24

2) กระบวนการกลม (Group process) กระบวนการกลม การบรหารจดการในทกภาคการบรหารท+งอตสาหกรรม ธรกจและการศกษา ปจจบนนยมใชการบรหารโดยใชกระบวนการกลม ซ( งกอใหเกดความสามคค มประสทธภาพในการทางานสงเสรมผลผลตใหไดประสทธภาพ ดงน+น การบรหารโดยอาศยขบวนการกลม จงเปนเร(องท(มความสาคญอกประการหน(งในการบรหาร วนจ เกตขา (2535, หนา 73-77) กลาววา การกระทากจการงานใด จะตองอาศยการทางานเปนกลม อาศยความรวมมอประสานงาน ตลอดจนความสามคคของสมาชกภายในกลมการดาเนนงานของกลมมส( งท(เกดข+นสองอยางคอ ความสาเรจของกลมหรอเรยกวา ผลตผลของกลม ซ( งจดวาเปนผลงานท(กลมสรางออกมา และกระบวนการทางานของกลมซ( งในขณะท(ดาเนนงานกลมน+น สมาชกจะตองมปฏสมพนธกนมการแกปญหารวมกน ซ( งถอเปนหวใจสาคญของกลม ประกอบดวย การพฒนาบคคล คอ กลมสามารถพฒนาบคคลท(เปนสมาชกไดเปนอยางด การดาเนนงานของกลมสนองความพงพอใจของบคคลแตกตางกนออกไป เปนตนวาสนองความตองการยอมรบของกลม รวมท+ งการพฒนาทางอารมณ สงคม สตปญญา ความสนใจและความสามารถดานการวนจฉย ผนากลมสามารถสงเกตพฤตกรรมของสมาชก ทาใหเขาใจ มองเหนลกษณะแบบตางๆ ของสมาชก บางคนไมสามารถตดตอกบคนอ(นได บางคนกาวราว บางคนยดตนเองเปนศนยกลาง ลกษณะดงกลาว ถาบคคลไมเขากลมจะไมมโอกาสสงเกตไดเลย ผนากลมสามารถวนจฉยหรอประเมนลกษณะและพฤตกรรมเหลาน+นได จะชวยใหเกดการเรยนรและเขาใจบคคลน+นๆ ไดดข+น สดทาย ดานการปฏบตงาน การทางานในรปหนวยงาน ตองการคนมารวมกนและปฏบตงานดวยกน สมาชกกลมมโอกาสคดรวมกน วางแผนรวมกน ประสานงานกน และดาเนนงานใหไดผลตามตองการ กลมจงมความสาคญตอการปฏบตงานอยางมาก นงลกษณ สทธวฒนพนธ (2539, หนา 120-122) ไดกลาวถง กลมทางานท(มประสทธผลวา สมาชกมทกษะในทกภาวะผนาและบทบาทของการเปนสมาชกตลอดจนการทางานเพ(อปฏสมพนธ ระหวางผนากบสมาชก และระหวางสมาชกกบสมาชกดวยกน สมาชกในกลมจะมความจงรกภกดตอผนาและสมาชกดวยกนเอง มความม(นใจและไววางใจ มองเหนคณคา และความสาคญของกลม กจกรรมปฏสมพนธการแกปญหาและการตดสนใจของกลมจะเกดข+นในบรรยากาศท(ชวยเหลอซ( งกนและกน ขอเสนอแนะ ขอคดเหน แนวคด ขาวสาร การวพากวจารณจะอยในรปชวยเหลอกน มความเคารพในทศนของสมาชกแตละคน สมาชกมแรงจงใจในการตดตอส(อความหมาย และใชกระบวนการส(อสาร ความหมายเพ(อสนองตอประโยชน และเปาหมายของกลม กลมท(มประสทธภาพสงสมาชกจะมความม(นใจในการตดสนใจ

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

25

กลาวโดยสรป กระบวนการกลมเปนกระบวนการในการบรหารจดการ โดยบคลากรในองคการจะตองมสวนรวมคด รวมวางแผน รวมสราง โดยมจดมงหมายรวมกน ดงน+นผนาจะตองใชทกษะท(จะนาความสามารถของบคลากรเหลาน+นออกมาใชอยางเตมศกยภาพ โดยสรางความตระหนกวาทกคนเปนสวนหน(งขององคกร 3) การตดตอส�อสาร (Communication) การตดตอส(อสาร เปนส(งสาคญในการบรหาร ท(จะทาใหบคลากรในองคการเขาใจเปาหมายการบรหารงาน หนาท(และความตอเน(องในการปฏบตงานท(เหมาะสม ดงน+ น ผบรหารควรจะสนใจและใหความสาคญตอการตดตอส(อสาร เพ(อพฒนาการบรหารงาน ซ( งขาวท(สงน+นอาจจะเปนในรปของภาษา สญลกษณ หรอกรยา ทาทางกได ท+งน+ เพ(อใหเกดความเขาใจตรงกน การท(จะทางานใหสาเรจโดยใชบคคลอ(นเปนผดาเนนการผบรหารสถานศกษาตองมความสามารถในการส(อสารใหบคคลเหลาน+นเขาใจตรงกน โดยท(วไปการส(อสารมความสาคญ ดงน+ เพ(อเปนการคนหาขอมลในการดาเนนงานใชในการแกปญหาเพ(อเปนการกระตนเตอน และชกจงใหปฏบตงานตามแผน เพ(อกอใหเกดการเปล(ยนแปลงในความคดและทศนคต และประการสดทายกอใหเกดความเขาใจในการดาเนนงานของสถานศกษา จากสายตาของบคคลภายนอก การส(อสารโดยท(วไปอาจจาแนกเปน การส(อสารแบบเปนพธการ (Formal Communication) หมายถง การส(อสารท(มระเบยบแบบแผนกาหนดไว เชน การส(อสารในทางราชการท(ตองทาเปนลายลกษณอกษร หรอธรรมเนยมปฏบตของทางราชการท(ตองเสนอเร(องราว มาตามลาดบข+น โดยไมคานงถงความสมพนธระหวางบคคล และการส(อสารไมเปนพธการ (Informal Communication) เปนการส(อสารโดยอาศยความสมพนธของบคคล ไมยดถอระเบยบแบบแผน บางคร+ งผบรหารสถานศกษา อาจจาเปนตองใชการส(อสารแบบไมเปนพธการกอนแลวจงคอยใหการ ส(อสารแบบพธการภายหลง ท+งน+ เพ(อความสาเรจของงาน เพ(อใหการส(อสารมประสทธภาพ ผบรหารสถานศกษาควรจะฝกตนเองใหมทกษะในการส(อสาร 6 ประการดงน+ (1) การมองผฟง วางทาเหมาะสม และการรกษาน+ าเสยงใหถกตองตามสภาพการณ การวางทาทางท(ด และรกษาน+ าเสยงท(สม(าเสมอ จะชวยใหรสกเปนกนเอง และกลาแสดงออกวา เขาเขาใจท(ผบรหารพดวาอยางไร (2) ถามคาถามเม(อพดเสรจ จะชวยใหผบรหารทราบถงความเขาใจของครในการส(อความหมาย (3) ใชคาถามท(เปดโอกาสใหผฟงแสดงความคดเหน หรอท(เรยกกนวาคาถามปลายเปด

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

26

(4) สรปคาพด เม(อถามคาถามไปแลวจะแสดงใหผใตบงคบบญชาเหนวาผบรหารยงสนใจเร(องท(เขาพด และเขาใจเร(องท(เขาพดเปนอยางด (5) แสดงความรสกเปนการแสดงออกซ( งความเหนใจ เปนการเปดโอกาสใหผใตบงคบบญชาระบายความรสก จะชวยใหการส(อสารไดผลดย(งข+น (6) สรปบทสนทนา จะเปนประโยชนทาใหทราบวาตนเองเขาใจใหอยางไรตรงกนหรอไม หรอตองการอะไรเพ(ม โดยสรปการตดตอส( อสารจะมบคคลเก(ยวของ 2 คน คอ ผ รบและผ สง ผบรหาร ไมไดส(อสารกบตวเองตามลาพง แตส(อสารกบประชาชนผใตบงคบบญชา และนกเรยน กระบวนการส(อสารเร(มดวย แหลงความคดขอมล (Source) ขาวสาร (Message) และชองการส(อสาร (Channel) เกณฑสา หรบการตดตอส(อสารท(มประสทธผลน+น ม 3 ประการ คอ คณภาพของ ขาวสาร และการนาเสนอขาวเปนสาคญ มความคงเสนคงวา ตลอดจนเกณฑประสทธผลอ(นๆ เปนสมฤทธy ผลของผลลพธท(ตองการ ประการสดทายประสทธผลตองพจารณาจากภาพรวมของเวลา ดงน+น การตดตอส(อสารท(มประสทธผล ตองหลอหลอมเกณฑท+งสามเกณฑเขาดวยกน มคณภาพนาไปสการรบร เชงบวก กอใหเกดสมฤทธy ผลตามเปาหมายขององคการและเปาหมายสวนตว นงลกษณ สทธวฒนพนธ (2539, หนา 63) กลาววา การตดตอส(อสาร คอ การแลกเปล(ยนคาพดขอเทจจรง ขาวสาร สญลกษณ เพ(อท(จะใหสมาชกในองคกรหน(งองคกรใด ไดเขาใจความหมายและสามารถเขาใจฝายอ(นได การส(อสารท(เกดข+นแตละคร+ ง อาจเปนการแจงบางส(งบางอยาง หรอการสรางอทธพลตอทศนคตของผรบขาวสาร ขอกาหนดท(ใชในการพจารณาวา ผตดตอส(อสารสามารถบรรลเปาหมายท(ตองการไดหรอไมน+น พจารณาไดจากการไดรบความสนใจจากผรบขาวสาร ความเขาใจ ขาวสารของผรบขาวสร และผรบขาวสารยอมรบขาวสาร ดงน+น การท(จะทราบวาการตดตอส(อสารสาเรจมากนอยเพยงใด ผสงอาจดไดจากการแสดงออกของผรบ ถาหากฝายผรบแสดงพฤตกรรมเปนไปตามความมงหมายของผสง กยอมแสดงวาการตดตอส(อสารไดผลในทางตรงกนขาม หากพฤตกรรมของฝายผรบแสดงออกผดไปจากความมงหมายของผสง กยอมแสดงวาการตดตอส( อสารไมไดผล (Miscommunication) หรอหากฝายผรบไมไดแสดงพฤตกรรมแตอยางใดกถอวามไดมการตดตอส(อสารเกดข+น (Noncommunication) สรปไดวา การตดตอส(อสารเปนหวใจในการบรหารงาน เพราะการตดตอ ส(อสารเปนการสงขาวสาร หรอการประชาสมพนธจากผบรหารสผปฏบต หรอจากผปฏบตสผบรหารเพ(อองคกรสามารถดาเนนกจกรรมขององคกรได และประสบความสาเรจ

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

27

4) การจดการ (Management) การจดการ เปนส(งท(สาคญอกประการหน(ง ท(จะทาใหการดาเนนการสาเรจได อยางมประสทธภาพ ข+ นอยกบการจดการ โดยท(การปฏบตงานจะมเปาหมายและตองการความสาเรจ ศรวรรณ เสรรตน และคณะ (2539, หนา 1-10) กลาววา การจดการเปน การดาเนนงานใหเปนไปตามเปาหมายหรอแผนท(วางไวนยมใชสาหรบการจดการธรกจ การจด การประกอบดวยความสมพนธ 5 ประการ คอ การวางแผน ไดแกการกาหนดเปาหมาย การกาหนดกลยทธตลอดจนการพฒนาแผนยอยเพ(อประสานกจกรรม การจดองคกร ไดแก การกาหนดความตองการท(จะปฏบต จะทาอยางไร และใครเปนผปฏบต การจดบคคลเขาทางาน คอการเลอกสรรหาคนท(เหมาะสมและการพฒนาคน เพ(อใหงานบรรลผลอยางมประสทธภาพ การชกนา หมายถง การส(งการและการจงใจท(เก(ยวของกบกลมบคคล และการแกปญหาความขดแยง ประการสดทาย การควบคมทรพยากรขององคกร คอ การตรวจสอบกจกรรมท(จะทาใหแสดงความแนนอน เพ(อใหบรรลผลสาเรจตามแผนกระบวนการท+ง 5 น+จะนาไปสความสาเรจตามจดมงหมายขององคการ ดงน+น การจดการท(จะนาไปสความสาเรจ จะตองมเทคนคการจดการ หมายถงวธการท(สาคญในการกระทาส( งหน( งส( งใดใหบรรลเทคนคท(สาคญ ไดแก เทคนคการจดการงบประมาณ การบญช ตนทน การวางแผนแบบเครอขาย การควบคมในรปแบบของ PERT และเคร( องมออ(นๆ ในการพฒนาองคกรเทคนคตางๆ จะสะทอนถงทฤษฎและวธการในการชวยผบรหารดาเนนกจการตางๆ ใหเกดประสทธผล วรนารถ แสงมณ (2543, หนา 2-5) กลาววา การบรหารงานบคคล หมายถง ภารกจของผบรหารทกคนท(มงปฏบตในกจกรรม ท+งปวงท(เก(ยวกบบคลากร เพ(อใหปจจยดานบคคล ขององคการ เปนทรพยากรมนษยท(มประสทธภาพสงสดตลอดเวลา ท(จะสงผลสาเรจตอเปาหมายขององคการ กจกรรมตางๆ ของการบรหารงานบคคล ไดแก การออกแบบงาน และการวเคราะหงานเพ(อใหทราบถงเน+อหาในรายละเอยดหรอสวนประกอบของงาน การวเคราะหกาลงคน และ การสรรหา การสมภาษณและการคดเลอก บรรจพนกงาน การปฐมนเทศพนกงานใหม และ การฝกอบรมพฒนา การบรหารคาจางเงนเดอน หรอการพจารณาจายคาตอบแทนท(ยตธรรม จดส(งจงใจ และผลประโยชนคาตอบแทนตางๆ การประเมนผลงาน การดาเนนการหาวธตลอดจนแนวทางเพ(อจงใจหรอกระตนบคลากรใหปฏบตงานอยางมประสทธภาพดวยความเตมใจ การส(อความเขาใจเพ(อท(จะใหสามารถรบรปญหาตางๆ การรองทกข และการแกไข โดยดาเนนการดาน การใหคา ปรกษาปญหา และดานวนยตางๆ การธารงรกษาบคลากร เพ(อใหบคลากรเกดความพอใจในงานท(ทารวมท+งการใหความสาคญและใหการดแลดานสขภาพ ความปลอดภยและแรงงาน

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

28

สมพนธ โดยปกตผบรหารทกคนตองปฏบตหนาท(บรหารและรบผดชอบตอความสาเรจของงานภายในองคกร การปฏบตงานดานการบรหารงานบคคล เปนงานสาคญประการหน( งซ( งไมอาจหลกเล(ยงได ผบรหารทกคนตองทาหนาท(เปน “นกบรหารงานบคคล” ไปพรอมกนกบทางานบรหารดานอ(นๆ อยางมประสทธภาพ กลาวโดยสรป การจดการ (Management) เปนการกาหนดรปแบบของ การทางาน เพ(อใหการปฏบตงานของสมาชกในองคการสามารถดาเนนกจกรรมตางๆ ตามท(กาหนดไวของหนวยงาน และบรรลเปาหมายท(หนวยงานกาหนดไวอยางมประสทธภาพ ผบรหาร มหนาท(วางแผนการจดการองคการ จดคนเขาทางานใหเหมาะสมกบงาน การชกนา การควบคม การจดการเปนกจกรรมท(สาคญในการบรหารงานในทกระดบขององคการ ทกษะของการจดการมมากมาย ผนแปรไปตามระดบขององคการ เปาหมายของผบรหารทกคนคอการสรางผลผลต (Product) ความมประสทธภาพ หมายถงการใชทรพยากรต(าสด จากแนวความคดเก(ยวกบทกษะดานเทคนคของนกทฤษฎบรหารขางตน สรปไดวาทกษะดานเทคนค (Technical Skills) หมายถง ความสามารถในการใชความรเฉพาะอยางเก(ยวกบการใชวธการ กระบวนการ และเทคนคตางๆ รวมท+ งการใชเคร( องมอท(จ าเปนตอ การปฏบตงานในหนาท(ไดอยางมประสทธภาพ ทกษะดานเทคนค ของผ บรหารการศกษาประกอบดวย - การวางแผน - กระบวนการกลม - การตดตอส(อสาร - การจดการ 2. ดานมนษย (Human Skills) ผบรหารตองทางานสมพนธกบกลมคนหลายๆ ประเภท หลายๆ คน ผบรหารจาเปนตองมมนษยสมพนธท(ด ความสาเรจของงานสวนใหญข+นอยกบความสามารถในการทางานรวมกนเปนส(งสาคญ Katz (1974, pp.90-102) กลาววา “ทกษะดานมนษย มความจาเปนและความสาคญตอการบรหารท(มประสทธภาพทกระดบ ท+งระดบตน ระดบกลาง และระดบสง ท+งน+ เพราะผบรหารทกระดบจะตองทางานกบบคคล และกลมบคคลในองคการ ดงน+น ความเก(ยวของกบการอานวยความสะดวก การส(อสารในองคการและมนษยสมพนธมความสาคญตอการบรหารทกระดบ” Ben, M. Harris (1985, pp.16-19) ไดนาทฤษฎ 3 ทกษะของ Robert, L. Katz (1955) แยกแยะใหเหนในรายละเอยดของทกษะดานมนษยประกอบดวย

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

29

- ความเขาอกเขาใจ (Empathizing) - การรจกสมภาษณ (Interviewing) - การรจกสงเกต (Observing - การรจกการนาอภปราย (Leading Discussions) - ความสามารถสะทอนความรสกและความคดออกมา (Reflecting Feelings and Ideas) - การมสวนรวมในการอภปราย (Participating in Discussion) - การแสดงบทบาทสมมต (Role Playing) ผวจยขอสรปวา (1) ดานมนษย เปนส(งท(มความสาคญสาหรบผบรหาร การศกษาทกระดบ เพราะผบรหารการศกษาจาเปนตองมการทางานท(สมพนธกบบคคลอ(นๆ หลายประเภท จะชวยใหผบรหารไดรบความรวมมอและเกดการประสานงานท(ดข+นภายในโรงเรยน ซ( งจะชวยใหการดาเนนงานของโรงเรยนเปนไปอยางมประสทธภาพมากท(สด” (2) ผบรหารการศกษาจะตองศกษาพฤตกรรมมนษย และพยายามเขาใจบคคลทกประเภท ท+งผบงคบบญชาผใตบงคบบญชา คนเสมอกน และประชาชน และใชศลปดานมนษยใหเกดประโยชนเพ(อใหไดมาซ( งความรก ความเขาใจ ของความรวมมอในการบรหารการศกษาภายในขอบเขตหนาท( รบผดชอบ (3) ดานมนษยใน การบรหารงานโรงเรยนไมวาจะเปนการบรหารงานทางดานไหนรวมท+งการจดการนเทศการศกษาในโรงเรยนครใหญจาเปนจะตองทางานสมพนธกบบคคลหลายประเภท ซ( งมความแตกตางกนทางดานขนบธรรมเนยมและวฒนธรรม สงคมส(งแวดลอม เศรษฐกจ ทศนคตและคานยม บคคลประเภทตางๆ ไดแก ผบ งคบบญชาเหนอครใหญ ศกษานเทศก ครหวหนาหมวดวชา ครนอย พนกงานเจาหนาท( คนงานภารโรง นกเรยนและผปกครองจงตองศกษาพฤตกรรมและพยายามเขาใจบคคลทกประเภท มอยหลายคร+ งท(จะพบวางานลมเหลวเพราะความไมเขาใจกนจนไมสามารถรวมกนทางานได ทกษะน+ ครใหญจะศกษาไดจากประสบการณในการทางานและจากวชาทางสงคมศาสตรท(เก(ยวกบจตวทยา ขบวนการหมพวก และสงคมวทยา อาไพ อนทรประเสรฐ (2542, หนา 14) กลาวถง “ทกษะดานมนษยวา ผน าจาเปนตองมทกษะทางมนษยซ( งไดแก ทกษะตาง ๆ ท(เก(ยวของกบการทางานกบคนอ(น ในข+นตนผนาจะตองเช(อและยอมรบในความแตกตางระหวางผนากบสมาชก เม(อผนาเขาใจและยอมรบในความเช(อและทกษะท(แตกตางกนไปแลว ผนากจะมทกษะในการเขาใจคนอ(นมากข+น และสามารถส(อความหมายไปยงผอ(นไดเปนอยางด”

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

30

ยงยทธ เกษสาคร (2546, หนา 73) กลาววา “ทกษะทางดานมนษย เปนความรเก(ยวกบการมปฏสมพนธระหวางบคคล ซ( งทกษะดานน+ มความสาคญมากสาหรบผ บรหารระดบกลาง (Middle – level) ผซ( งจะตองทาหนาท(ประสานงานกบฝายอ(นๆ” จฑา เทยนไทย (2551, หนา 149) กลาววา “ทกษะดานมนษย เปนความสามารถท(จะทางานรวมกบคนอ(นๆ ได สามารถท(จะจงใจเพ(อนรวมงานใหทางานดวยความสบายใจไดสามารถท(จะส(งงานโนมนาว บงคบบญชาพนกงานคนหน(งคนใด หรอกลมท(เก(ยวของใหปฏบตงานได ไมวาบคคลเหลาน+นจะอยในระดบเดยวกน หรออาจจะอยในระดบท(สงกวาตน ตนกสามารถจะโนมนาวใหเขาคลอยตามและยอมรบ” วจตร ศรสอาน (2532, หนา 35-38) ไดวเคราะหความรความสามารถของผบรหารทางดานทกษะมนษยของ Katz พบวาทกษะของมนษย หมายถง ความสามารถของผบรหารใน การทางานในฐานะสมาชกกลม และความสามารถในการเสรมสรางพลง ความรวมมอระหวางสมาชกของหนวยงาน ในขณะท(ทกษะเชงเทคนคเปนทกษะท(เก(ยวของกบวตถส(งของ ทกษะเชงมนษยเปนทกษะท(เก(ยวกบการทางานกบคน คนจงเปนส(งแวดลอมท(สาคญท(สด ผบรหารจะตองพฒนาตนเองใหมทกษะทางดานน+ ท(สาคญคอ จะตองรจกตนเอง มความม(นใจและม(นคงในอารมณจะตองรจกและพยายามเขาใจผอ(น มใจกวาง และรบฟงความคดเหนของผรวมงาน ตองยดหลก“รจกตนเขาใจคนเพ(อผลของงาน” ดงน+น ทกษะดานมนษย (Human Skills) ประกอบดวยทกษะยอย 3 ดาน คอ มนษยสมพนธ การจงใจ และภาวะผนา 1) มนษยสมพนธ (Human Relations) มนษยสมพนธ การบรหารงาน นอกจากจะมงผลสมฤทธy ของหนวยงานแลว ยงจะตองพจารณาความพงพอใจของบคลากรในหนวยงาน ซ( งเก(ยวของกบบคคลในกรอบแวดลอมของการทางานในองคกร และวธการตาง ๆ ท(กอใหเกดแรงจงใจในการทางานรวมกนของบคคล ดงน+นการศกษาท(เก(ยวของกบมนษยสมพนธ จงเปนแนวทางท(จะพฒนาองคกรไดประการหน(ง วนจ เกตขา (2535, หนา 17-18) กลาววา มนษยสมพนธ หมายถง ความ สมพนธระหวางมนษยกบมนษยท(มงใหเกดความเขาใจอนดตอกน อนจะนามาซ( งความรวมมอประสารงานกนในการดาเนนกจกรรมตางๆ อยางไดผล และมประสทธภาพ ผบรหารท(เขาใจหลกของการบรหารจะตองสรางความสมพนธใหเกดข+ นใน ผรวมงาน ผปฏบตงานจะตองมความ สมพนธท(ดตอผรวมงาน ตอหวหนางาน ตองาน และตอองคการ ดงน+นมนษยสมพนธจงครอบคลมสาระสาคญ4 ประการ คอ ผปฏบตงานแตละคน กลมคน สภาพแวดลอมของการงานและผนา ท(จะชวยใหงานดาเนนไปอยางถกตองเหมาะสม นอกจากน+ มนษยสมพนธยงเก(ยวของกบส(งสาคญ 2

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

31

ประการคอ “คน” กบ “งาน” ผบรหารท(ดจะตองคานงถงผปฏบตงาน และเปาหมายขององคการ และตองดสถานการณในการทางานดวย สถานการณจะเปนตวกาหนดวา ควรจะใชมนษยสมพนธอยางไรจงจะเหมาะสม ดงน+น มนษยสมพนธจงเปนแมบทของการปฏบตงานต+งแตระดบผบรหารจนถงผปฏบตงาน การใชมนษยสมพนธอยางไดผลจะชวยเพ(มผลผลต ทาใหงานมคณคา และประสทธภาพสง ชวยแกปญหาชองวางระหวางหวหนากบลกนอง ตลอดจนชวยลดความขดแยงท(อาจเกดข+นระหวางผบงคบบญชากบผใตบงคบบญชา โยธน ศนสนยทธ (2535, หนา 1) กลาววา “มนษยสมพนธ คอการเขากบผอ(นได การมความสมพนธกนระหวางบคคล แตในชวตการทางานและในวงการธรกจมนษยสมพนธ มความซบซอนมากกวาการรวธและสามารถเขากบผอ(นได” ศรพร พงษศรวโรจน (2543, หนา 45-46) ไดกลาวถง “การบรหารงานโดยใชหลกมนษยสมพนธท(ด โดยมการจงใจโดยไมมขอบเขต เพ(อใหคนงานมขวญสงข+นเปนวธการท(ผดและจะไมกอใหเกดผลผลตท(สงข+นเสมอไป บางคร+ งการเลอกวธการควบคมท(เหมาะสมและความจาเปนท(จะตองมระเบยบวนยเพ(อใหพฤตกรรมของคนท(อาจผนแปรไดในดานตางๆ ใหอยในแนวทางท(ตองการควบคกนไปกบการมการจงใจน+น ยงคงเปนส(งจาเปน” ดงน+น มนษยสมพนธ (Human Relations) หมายถง การท(บคคลสามารถทางานรวมกนได รวมมอในการปฏบตงาน เขาใจความแตกตางระหวางบคคล โดยจะปรบพฤตกรรมของตนใหเหมาะสมกบผรวมงาน ซ( งจะทาใหผบรหารเขาใจเก(ยวกบบคคลในดานความตองการ แรงจงใจ ซ( งจะเปนผลตอการบรหารงานใหเกดประสทธภาพ 2) การจงใจ (Motivation) การจงใจ เปนพลงช+ นาไปสเปาหมายของการทา งานในองคการใหเปนไปตามวตถประสงค และเพ(มประสทธภาพของการทางาน คอ แรงจงใจในการทางาน (Motivation atwork) บคลากรท(มแรงจงใจในการทางานสง โดยเฉพาะแรงจงใจท(เกดจากปจจยภายในคอ ตวบคลากรเอง จะทาใหงานมประสทธภาพสงตามไปดวย วนจ เกตขา (2535, หนา 94-97) กลาววา แรงจงใน (Motivation) คอ แรงผลกดนท(กระตนใหเกดการเคล(อนท( หรอตวกาหนดทศทางของพฤตกรรม ตลอดจนความคงทนของพฤตกรรมน+น ดงน+น แรงจงใจ คอ สถานการณท(จะกระตนใหมนษยแสดงพฤตกรรมอยางหน(งอยางใดออกมาในทศทางท(ตนตองการ ท+งน+ เพ(อไปสงสดมงหมายปลายทางท(กาหนด ดวยเหตน+ แรงจงใจจงเปนตวกาหนดพฤตกรรมของมนษยวาอยากทาหรอตองการทางานน+ มากนอยเพยงใดแรงจงใจภายนอก ซ( งเปนตวกระตนใหบคคลเลอกกระทาหรอปฏบตเพ(อตอบสนองความตองการน+น แมวามนษยจะมความตองการหลกอยสองประเภทคอ ความ

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

32

ตองการปฐมภม และความตองการทตยภม แตความเปนจรงแลว ความตองการท+งสองประเภทไมสามารถแยกออกจากกนได ความตองการทางกายอาจมอทธพลตอความตองการทางจตใจ และความตองการทางจตใจกจะมอทธพลตอความตองการทางกายดวย รงสรรค ประเสรฐศร (2544, หนา 40-41) กลาวถง แรงจงใจของภาวะผนา (Leadership Motives) วาเปนความจาเปน (Need) ความตองการ (Want) แรงกระตน (Drives) และความปรารถนา (Desire) หรอสภาพภายในของบคคล ซ( งมพลงกระตนใหเกดพฤตกรรมท(บรรลเปาหมายผนาท(มประสทธผลมกแสดงลกษณะเดนดานแรงจงใจ ซ( งมพลงกระตนใหเกดพฤตกรรมท(จะตอบสนองความตองการดานการยอมรบ การยกยอง และความตองการประสบความสาเรจสงสดในชวตของเขา แรงจงใจหรอความตองการของภาวะผนาท(เก(ยวของกบการบรหารม 4 ดาน คอ (1) แรงจงใจดานอานาจ (The power motive) เปนแรงจงใจท(ตองการควบคมและมอทธพลเหมอนผอ(น จะแสดงออกดวยความแขงแรง คดหาวธเปล(ยนแปลงทางพฤตกรรมของบคคลอ(น และเอาใจใสกบความอยรอดของสมาชกกลม (2) แรงกระตนแรงจงใจใหประสบความสาเรจ (Drive and Achievement Motivation) แรงกระตน หมายถง ส( งท(เปนพลงท(ผลกดน เพ(อใหบรรลเปาหมาย ตลอดจนเปนแรงจงใจใหเกดพฤตกรรมในการคนควาหาวธการเพ(อใหงานบรรลผลสาเรจ มนษยเราจะเกดความตองการ (need หรอ want) ข+นมากอนแลวเกดแรงจงใจ และแรงกระตนผลกดนใหเกดพฤตกรรมตามลาดบ (3) ยดม(นในจรยธรรมการทางาน จรยธรรมเปนความเช(อหรอวนยของบคคลท(เก(ยวของกบส( งดเลว ถกหรอผด บคคลท(มจรยธรรมในการทางานจะไดรบแรงจงใจท(ด เพราะเขาเหนคณคาของการทางานเปนอยางมาก (4) ความมงม(นเปนความสาเรจท(จะฟนฝาอปสรรคไมทอถอย ความมงม(นจงเปนคณสมบตสาคญของผนาองคกร เพราะองคกรตองใชความพยายาม และความต+งใจจรงในการปฏบตกจกรรม ใหมๆ ใหประสบความสาเรจ ดงน+ นแรงจงใจ (Motivation) จงเปนส( งสาคญท(ผบรหารตองคานงถงตลอดเวลา เพ(อสราง ขวญและกาลงใจซ( งเปนส(งท(จะผลกดนใหหนวยงานน+ประสบผลสมฤทธy ในการทางานผบรหารท(ด ตองมทกษะในการจงใจท(เหมาะสมกบความแตกตางของบคคล ตลอดจนการสงเสรมใหบคลากรเกดความพอใจในการปฏบตงาน

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

33

3) ภาวะผนา (Leadership) ผนา เปนผท(ทาใหองคการประสบความสาเรจ ความกาวหนา โดยเปนผท(มบทบาทแสดงความสมพนธระหวางบคคลท(เปนผใตบงคบบญชา ท(แสดงใหเกดความม(นคง และชวยเหลอประสานสมพนธ เพ(อใหบรรลเปาหมายขององคการ รงสรรค ประเสรฐศร (2544, หนา 11-12) กลาววา ภาวะผนา มลกษณะดงน+ (1) เปนความสามารถท(จะมอทธพลเหนอผอ(นในดานการกระทาตามท(ผนาตองการและสามารถจงใจบคคลอ(นใหกระทากจกรรมท(ชวยใหบรรลเปาหมายขององคการได (2) เปนกระบวนการความเปนผนาจากการใชอทธพลท(จะควบคมและประสานงานกจกรรมของสมาชกกลมใหบรรลเปาหมาย (3) เปนลกษณะความสมพนธทางอานาจอยางหน( งของผนาจนไดรบการยอมรบนบถอในพฤตกรรมของเขาจากสมาชกของกลมและกลมอ(นๆ ท(เก(ยวของ (4) อทธพลในตวของผนา ท(นา มาใชใหเขากบสถานการณโดยการช+แนะผานกระบวนการส(อสารเพ(อใหบรรลเปาหมายท(ต+งไว (Specified goal) (5) การกระทารวมกนระหวางบคคลโดยมบคคลคนหน( งทาหนาท(ให การช+ นาการกระทาดงกลาวทาใหบคคลอ(นๆ เช(อม(นในผลงานของเขา ซ( งสามารถพสจนไดจากลกษณะการแสดงออกในการช+แนะตามท(เขาไดแนะนาไว (6) ความคดรเร(มและการรกษาสภาพของความเช(อถอในการปฏบตการรวมกน (7) การท(บคคลท(มอทธพลมากและทาใหเกดการยอมรบเก(ยวกบการบรหารงานประจาในองคการ (8) เปนกระบวนการในการใชอทธพลท(มตอการดา เนนงานของกลมใหบรรลวตถประสงคขององคการ และมการจงใจใหเกดพฤตกรรมในการทางานเพ(อใหบรรลวตถประสงคตลอดจนใชอทธพลใหกลมธารงไวซ( งวฒนธรรมของตน พรนพ พกกะพนธ (2544, หนา 2) กลาววา “ภาวะผนา หรอ ความเปนผนา คอคณสมบต เชน สตปญญา ความดงาม ความรความสามารถของบคคลท(ชกนาใหคนท+งหลายมาประสานกน และพากนไปสจดหมายท(ดงาม” ยงยทธ เกษสาคร (2546, หนา 45) กลาววา “ภาวะผนา คอ ศลปะหรอความสามารถของบคคลหน( งท(จะกระตนจงใจหรอใชอทธพลตอบคคลอ(น ผ รวมงานหรอผใตบงคบบญชา ในสถานการณตางๆ เพ(อปฏบตการและอานวยการ โดยใชกระบวนการส(อและ

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

34

ความหมาย การตดตอซ( งกนและกน ใหเกดมใจรวมกบตนดาเนนการจนกระท(งบรรลผลสาเรจตามวตถประสงคและเปาหมายท(กาหนดไว” จากความหมายดงกลาวสรปไดวา ภาวะผนา คอ ความสามารถของบคคลท(จะจงใจใหบคคลอ(นกระทากจกรรมใหบรรลเปาหมายของกลมไดจากแนวความคดเก(ยวกบทกษะดานมนษยของบคคลตางๆ ท(กลาวมาสรปไดวา ทกษะดานมนษย (Human Skills) หมายถง ความสามารถท(จะทางานไดอยางมประสทธภาพในฐานะสมาชกของกลม และสรางความรวมมอกบกลมในฐานะผนา เขาใจความตองการของบคลากร และกระตนใหบคลากรมสวนรวมในการวางแผนทากจกรรมตางๆ ใหบรรลเปาหมาย ทกษะดานมนษย ของผบรหารการศกษาประกอบดวย - มนษยสมพนธ - การจงใจ - ภาวะผนา 3. ดานความคดรวบยอด (Conceptual Skills) งานแตละหนาท(การบรหารการศกษาข+ นอยกบความรวมมอของทกฝายหากม การเปล(ยนแปลงในหนาท( หรอหนวยงานยอยตางๆ สวนใดสวนหน( งของสถานศกษา กจะกระทบกระเทอนถงสวนอ(นๆ ดงน+นผบรหารจะตองมทกษะดานความคดรวบยอดมากท(สดทกษะดานความคดรวบยอด เปนความสามารถเขาใจหนวยงานของตนในทกลกษณะและเหนความสมพนธของหนวยงานของตนท(มตอหนวยงานหรอองคการอ(นท(เก(ยวของ จะตองเขาใจวาแตละงาน แตละหนาท(ในโรงเรยนจะข+นอยซ( งกนและกน และหากมการเปล(ยนแปลงในหนาท( หรองานตาง ๆ สวนใดสวนหน( งของโรงเรยนกจะกระทบกระเทอนถงสวนอ(นๆ นอกจากน+ ยงตองรจกการวเคราะห สงเคราะห วนจฉย วพากษวจารณ และการรจกใชคาถาม Katz (1974, pp.90-102) กลาวถง ทกษะดานความคดรวบยอดวา “เม(อผบรหารกาวไปในระดบท(สงข+น ทกษะดานน+จะกลายเปนเคร(องมอท(สาคญสาหรบการตดสนใจในเร(องนโยบายและการปฏบตงานในขอบขายกวางๆ และเปนทกษะท(สาคญท(สดสาหรบผบรหารระดบสง สวนในระดบตนและระดบกลางจะมความสาคญนอยลงในการบรหาร” Alan Paisey (1981, p. 71) กลาววา “ทกษะดานความคดรวบยอด (ConCeptual Skill) คอความสามารถเขาใจส(งตางๆ อยางด โดยเขาใจรายละเอยดของเร(องน+นท+งหมด และยงสามารถเขาใจอกวาเร(องดงกลาวเก(ยวโยงกบเร(องอ(นอยางไร” Robert, L. Katz (1955) แยกแยะใหเหนในรายละเอยดของทกษะดานความคด รวบยอด ประกอบดวย

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

35

- การมองเหนภาพพจนโดยสวนรวม (Visulizing) - การวเคราะห (Analyzing) - การวนจฉย (Diagnosing) - การรจกสงเคราะห (Synthesizing) - การรจกวพากษวจารณ (Criticizing) - การรจกใชคาถาม (Questioning) นพพงษ บญจตราดลย (2534, หนา 17) กลาวถง ทกษะดานความคดรวบยอด วาครใหญในฐานะผบรหารสงสดในโรงเรยน จะตองมทกษะน+มากท(สด โดยสามารถเขาใจหนวยงานของตนในทกลกษณะ และเหนความสมพนธของหนวยงานของตนท(มตอหนวยงานหรอองคการอ(นท(เก(ยวของ จะตองเขาใจวางานแตละหนาท(หรอหนวยงานยอยตางๆ สวนใดสวนหน( งของโรงเรยนกจะกระทบกระเทอนถงสวนอ(นๆ ครใหญจะตองมความรกวางขวางในดานวชาสงคมศาสตร ประกอบดวยสงคมวทยา เศรษฐศาสตรการเมอง มนษยวทยาจตวทยาสงคม ดงน+นความรท(ครใหญจะไดทกษะน+มาครใหญจะตองศกษาวชาสามญ (General Education) มากข+นเพ(อจะไดทางานใหมประสทธภาพ อาไพ อนทรประเสรฐ (2542, หนา 14) กลาวถง ทกษะทางความคดรวบยอดวา “ผนาจะตองมทกษะทางความคดรวบยอด ซ( งไดแกความสามารถในการมองเหนและเขาใจทกสวนขององคการ และคดวาจะทาประโยชน ใหกบองคการท+งหมดไดอยางไร ผนาจะตองรอบรท+งภายในและภายนอกองคการ เพ(อจะไดสามารถตดสนใจไดอยางชาญฉลาดและประสบความสาเรจ” ยงยทธ เกษสาคร (2546, หนา 73) กลาววา “ทกษะทางดานความคดรวบยอด เปนความรเก(ยวกบการจดการในทกดานขององคการ เพ(อใหทกฝายขององคการประสานเขาดวยกนทกษะน+ครอบคลมถงกจกรรมท+งมวล นโยบาย ยทธวธการทางาน เทคนคการพฒนา การจดระบบการทางาน ตลอดจนการควบคมประสานงาน ซ( งทกษะดานน+ มความสาคญมากสาหรบผบรหารระดบสง” 1) การตดสนใจ (Decision making) การตดสนใจ การบรหารเปนการปฏบตงานเก(ยวกบกระบวนการตดสนใจ (Decision Making) โดยบคคลหรอคณะบคคลในองคกร จาเปนอยางย(งท(ผบรหารจะตองมทกษะในการตดสนใจ เพราะการตดสนใจ คอ การเลอกแนวทางปฏบตจากทางเลอกหลายๆ ทาง การตดสนใจท(ผดพลาดอาจเปนผลใหเกดความขดแยง และนามาซ( งความลมเหลวในการบรหารตอไป การตดสนใจส(งการเปนกระบวนการ ท(จาเปนและมความสาคญตอภาวการณเปนผนาใน การบรหารงานอยางมากจนถอวาเปนหวใจของการบรหารหนวยงาน การตดสนใจและนา

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

36

การตดสนใจไปดาเนนการบรหารโรงเรยนเร(องของการตดสนใจเปนส(งหน(งซ( งผบรหารท+งหลายไมอาจหลกเล(ยงได ผบรหารจะตองทาหนาท(เก(ยวกบการตดสนใจ หลายคร+ งในวนหน(งๆ บางคร+ ง ก ม ความ สา คญถง ข+ นของก ารอย รอดหรอไม ของหนวยง าน บ าง คร+ งก เ ป นส า เหตใ หกระทบกระเทอนถงการทางานของบคคลอ(นๆ และย(งเปนผบรหารระดบสงข+นไป จะตองเก(ยวพนกบการตดสนใจอยตลอดเวลา และผลของการตดสนใจของเขา กจะกระทบกระเทอนตอคนเปนจานวนมากดวยกน ดงน+นผลของการตดสนใจของผบรหาร ไมวาจะปรากฏออกมาดหรอไมกตาม ผบรหารจะตองรบผดชอบตอผลท(เกดข+นน+นดวย ประยร ศรประสาธน (2536, หนา 206-209) แบงการตดสนใจเปน 3 ประเภท ท(ตองเก(ยวของ มความสมพนธกนเสมอ ถาการตดสนใจสอดคลองกนองคการกจะไมประสบความขดแยง ไดแก (1) การตดสนเก(ยวกบนโยบาย (Policy Decision) เปนการตดสนใจเก(ยวกบแนวปฏบตท(ถกตอง เพ(อใหการใชทรพยากรท(จากดใหเปนประโยชนตอองคกรมากท(สด และบงเกดผลผลตท(ดอนจะทาใหแนวคดดาเนนงานบรรลวตถประสงค และกลยทธขององคกร (2) การตดสนใจเก(ยวกบการดาเนนงาน (Management Decision) เปน การตดสนใจเพ(อใหสามารถใชทรพยากรตางๆ ไดผลประโยชนสงสด ตลอดจนการปฏบตงานอยางมประสทธภาพสง ภายใตขอบเขตและเปาหมายท(วางไว มลกษณะเฉพาะท(เก(ยวของกบปจจยตางๆ ท(จะนามาใชและสามารถควบคมได การตดสนใจเก(ยวกบการดาเนนงานน+ จะรวมต+ งแต การอานวยการ การจดการ การควบคมดแล การดาเนนงานใหบรรลวตถประสงคเพ(อสนองนโยบาย (3) การตดสนใจเก(ยวกบการปฏบตการ (Operational Decision) เปน การตดสนใจของแตละระดบในองคการเพ(อปฏบตงานใหสอดคลองกบนโยบาย ซ( งตองใชเทคนคตางๆ เชน เทคนคการตดสนใจโดยกระบวนการกลม (Group Decision Process) วาเปนเทคนคท(ชวยใหท(ประชมตกลงไดงาย รวดเรว และชดเจน สามารถจดลาดบความสาคญของเปาหมาย เทคนคการตดสนใจ โดยใชกระบวนการกลมมกฎดงน+ ในกลมตองตกลงใหใชเกณฑเดยวกนในการตดสนใจ เปาหมายท(เสนอมาเกบรวบรวมไวท(เดยวกน สวนการเสนอเปาหมายตอกลมน+น ผเสนอตองไมเปนผต +งเปาหมายเอง และการเสนอเปาหมายตอกลม คอ การอานใหฟงโดยผ อานไมใชผ ต+ งเปาหมาย จากน+ น ผ อานประเมนผลดวยเกณฑท(ตกลงกนและจดเปาหมายใหอยหมวดใดหมวดหน( งคอ“จาเปน” “สาคญ” และ“ประโยชน”เม(อเสนอตอกลม แลวสมาชกในกลมแตละคนมสทธy โตแยงการตดสนใจของผอาน โดยขอใหผอานช+ แจงใหชดเจนข+น หรอสนบสนนความคดเหนของผอาน หรอคดคานถง การจดเปาหมาย เขาหมวดหมในการคดคาน ผคดคานตองแสดงเหตผลประกอบหลงจากน+น กลม

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

37

ลงมตเอกฉนทเร(องการจดเปาหมายใหหมวดหมใดหมวดหมหน( งใน 3 หมวด การตดสนใจเชนน+ เปนการตดสนใจท(ด เพราะกลมไมไดบงคบใหพจารณาในระยะเวลาส+ น มการเสนอ ดดแปลง แกไข สมาชกในกลมมอสระในการทางาน ในหวขอท(ตนในใจ วธดงกลาวสมาชกแตละคนจะรบประสบการณมากข+นตลอดจนเขาใจในงานมากข+นการตดสนใจเปนส(งสาคญของผบรหาร ท(จะบรหารงานใหประสบความสาเรจ การยอมรบปญหา การวเคราะหปญหา ตลอดจนสรางเกณฑสาหรบการแกปญหาท(เช(อถอไดอยางเปนระบบ จะทาใหการตดสนใจเปนไปอยางมเหตผลสมบรณแบบ 2) การขจดความขดแยง (Managing Conflict) ความขดแยง เปนส(งท(ไมมใครปรารถนา แตเปนส(งท(ยากจะหลกเล(ยงใหพนอนตรายใดท(มนษยยงมชวตอยรวมกน และใชวธแบบสตวสงคม เม(อมนษยไมสามารถจะหลกหนความขดแยงได โดยเฉพาะผนาหรอผบรหาร ควรจะตองรจกและเขาใจความขดแยงและแปลงศกยภาพความขดแยงใหเกดประโยชนตอการบรหารจดการได อรณ รกธรรม (2534, หนา 71-75) ไดเสนอแนะแนวคดเก(ยวกบความขดแยงวามอยหลายประการดวยกน คอ แนวคดในยคโบราณกลาววา ความขดแยงเปนเร(องเลวราย ตองหลกเล(ยง แตความคดของพฤตกรรมศาสตร ยอมรบวาความขดแยงเปนส(งท(มประโยชนแกองคการ เพ(อเปนการพฒนาองคการและใหเหนวา จะมการเปล(ยนแปลง และมแนวคดของนกบรหารท(พยายามนาความขดแยงมาบรหาร หรอนามาเปนเคร(องมอในการบรหารงานโดยความขดแยงแยกออกเปน 2 ชนด คอ ความขดแยงภายในกลม ความขดแยงระหวางกลม วนจ เกตขา (2535, หนา 108-197) ไดกลาวถงความขดแยงวา เปนสภาพความไมสมดลทางจตใจ หรอความไมลงรอยกนระหวางบคคลตอบคคล บคคลตอกลม หรอกลมตอกลมความไมลงรอยกนจะเกดจากความรสก ความคดเหน ความตองการ เปาหมายหรออดมการณเม(อไมลงรอยกน กอใหเกดการตอสด+นรน หาวธการโนมนาว เพ(อท(จะเอาชนะอกฝายหน(ง โดยมลกษณะของความขดแยงในองคการท(สาคญคอ ความขดแยงของบคคลในองคการท(เกดจากการวนจฉยส(งการ หรอการตดสนใจขององคการ กอใหเกดลกษณะของความขดแยงคอ ของคบใจความขดแยงในเปาหมาย ความขดแยงทางบทบาท อกประการหน( งของความขดแยงคอ ความขดแยงของกลมในองคการ เปนความขดแยงของกลมบคคล หรอหนวยงานในองคการกอนใหเกดความสามคคในกลมเพ(มมากข+น กลมจะมงเนนงานมากข+น ผนาจะมลกษณะอตตาธปไตยมากข+น องคการจะมความเขมงวดมากข+น กลมจะมงเนนงานมากข+น และลกษณะความขดแยงระหวางหนวยงาน กอใหเกดการเปล(ยนแปลงพฤตกรรมขององคการ คอ รบรองคการในเชงลบเลอกรบรเฉพาะบางเร(อง และความเปนศตรและความกาวราวเพ(มข+น การส(อสารลดลง สาหรบวธการบรหารความขดแยงกระทา

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

38

ไดหลายๆ วธ คอ การเผชญหนา การรวมมอกนแกปญหา การยอมตาม การเกล+ยกลอม การเจรจาตอรอง การเอาชนะ การหลกเล(ยง การประนประนอมและการปรบโครงสรางขององคการ เสรมศกดy วศาลาภรณ (2539, หนา 287-289, 308) ใหแนวคดเก(ยวกบความขดแยงวาความขดแยง เปนปรากฎการณธรรมชาต เปนปกตท(เกดข+นในสงคม ความขดแยงเปนส(งท(หลกเล(ยงไมได ความขดแยงไมจ าเปนตองเลวรายเสมอไป อาจเปนประโยชนสงเสรมการปฏบตงานของกลมได ความขดแยงจาแนกไดเปนหลายรปแบบ เชน ความขดแยงภายในบคคลความขดแยงระหวางบคคล ความขดแยงระหวางกลม ความขดแยงภายในองคการ ประโยชนและโทษของความขดแยงท(นอยหรอมากเกนไป ยอมไมมประโยชน ความขดแยงท(ชวยใหองคกรมประสทธภาพเปนความขดแยงในระดบทมในดานบรหารการศกษาอาจเปนความขดแยงระหวางครกบผบรหารสถานศกษา หรอความขดแยงระหวางนกเรยน นกศกษา ซ( งอาจจะมาจากสาเหตตางๆผบรหารสถานศกษาสามารถขจดความขดแยง (Managing Conflict) หรอใชความขดแยงในระดบท(เหมาะสมเพ(อกอใหเกดประโยชนตอบคคลและองคกร เชน ปองกนมใหองคการหยดอยกบท( หรอเฉ(อยชา ความขดแยงทาใหเกดการเปล(ยนแปลง ผบรหารท(ฉลาดยอมสามารถทาการเปล(ยนแปลงน+นใหเปนประโยชนแกสวนรวม สาหรบความขดแยงท(เปนผลมาจากความแตกตางระหวางบคคลยอมทาใหเกดความคดรเร(มใหมๆ หรอวธแกปญหาอยางใหม ตางฝายตางพยายามหาขอมลและเหตผลมาสนบสนนฝายตน ความขดแยงกบกลมอ(น จะทาใหสมาชกภายในกลมมความกลมเกลยวและรวมพลงกน ความขดแยงท(เกดจากความเหนแตกตางกน จะชวยทาใหมความรอบคอบ และมเหตผลในการแกปญหา และยงชวยสงเสรมพฒนาการทางานอยางมระบบและมประสทธภาพ โดยท(วไปอทธพลตางๆ ท(มตอการขดแยงในองคกร ลกษณะของกระบวนการขดแยงม 2 ลกษณะ คอองคประกอบท(กอใหเกดความขดแยงในองคกร และรปแบบกระบวนการขดแยง องคประกอบท(กอใหเกดความขดแยงในองคกร ไดแกการพ(งพาอาศยซ( งกนและกนในหนาท(การงานเปนองคประกอบแรกท(กอใหเกดความขดแยงมมากข+นเทาน+น ความไมคงเสนคงวาทางสถานะ คอความแตกตางในระดบสถานศกษา สามารถเอ+ออานวยโอกาสความขดแยงได เชนผบรหารในองคกรมกใชอภสทธy เอาเวลาราชการไปทาธระสวนตว แตในขณะท(บคลากรในระดบอ(นๆ ไมสามารถทาเชนน+นได ยอมกอใหเกดทศนะ ความคดเหนเก(ยวกบนโยบาย และความเปนธรรมในองคกร ความคลมเครอทางดานอานาจหนาท(ตามกฎหมาย ซ( งมความไมชดเจน วาเร(องบางเร(องใครรบผดชอบกนแน อปสรรคตางๆ ของการตดตอส(อสารจะมศกยภาพอยางสาคญสาหรบความขดแยง เม(อบคคลหน(งเกดความเขาใจผดตอขาวสาร หรอขาวถกยบย +ง ยอมกอใหเกดความคบของใจ หรอความโกรธ การพ(งพาคลงทรพยากรรวมกน เม(อใดกตามท(แผนกหรอฝายตางๆ ตองแขงขนเพ(อใหไดมาซ( งทรพยากรท(จากด ยอมกอใหเกดงานแบบระบบการใหรางวล เอ+ออานวยตอ

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

39

ศกยภาพแหงความขดแยงเปนธรรมดาความแตกตางในเกณฑการปฏบตงานและระบบการใหรางวล เอ+ออานวยตอศกยภาพแหงความขดแยงขององคกรเปนอยางย(ง ความขดแยงอบตข+นในขณะท(แตละหนวยงานพยายามท(จะใหบรรลเกณฑการปฏบตงานของตน ทกษะความสามารถและคณลกษณะพเศษสวนตว ซ( งมอทธพลตอคณภาพและลกษณะธรรมชาตของสมพนธภาพระหวางบคคล ความเดน ความกาวราวและความอดกล+น จะมอทธพลเหนอบคคล สวนรปแบบของกระบวนการขดแยงม 4 ข+นตอนคอ ข+นตอนท( 1 ความคบของใจ อาจมสาเหตจากองคประกอบหลายอยาง เชน เปาหมายการปฏบตงาน การเล(อนข+น เล(อนตาแหนง กฎระเบยบ ขอบงคบ และคานยมตางๆ ข+นตอนท( 2 มโนทศน คกรณของความขดแยงพยายามท(จะเขาใจธรรมชาตของปญหาข+นตอนน+ เปนการแกปญหาแตละฝายพยายามวางแผนกลยทธในการแกปญหา ข+นตอนท( 3 พฤตกรรม ผลจากข+นตอนมโนทศนในกระบวนการคกรณขดแยงท+งสองฝายพยายามดาเนนการหาขอยต โดยใชรปแบบกลยทธ การแขงขน หรอการยอมรบใหความหวงท(จะแกไขปญหาความขดแยง ข+นตอนท( 4 ผลลพธ เปนข+นตอนสดทายของพฤตกรรม ทาใหคกรณท+งสองฝายตดสนขดข+นท+งมตแหงความพอใจ แสดงวาการแกไขความขดแยงประสบผลสาเรจ แตหากคกรณยงรสกไมพงพอใจ หรอพอใจแตเพยงบางสวน ทาใหเกดความนาจะเปนวา ในไมชาความขดแยงใหมจะเกดข+น ดงน+น การจดการความขดแยง (Managing Conflict) หมายถง กระบวนการท(ดาเนนหาขอยต โดยใชกลยทธรปแบบตางๆ เพ(อใหคกรณเกดความพงพอใจ หรอแปลงสภาพความขดแยงใหเกดประโยชนตอการบรหาร จงนบวาเปนผบรหารมออาชพอยางแทจรง จากแนวคดของบคคลตางๆ ท(กลาวมาแลว สรปไดวาทกษะดานความคด รวบยอด (Conceptual Skills) หมายถง ความสามารถในการเขาใจหนวยงานโดยสวนรวม สามารถประสานสมพนธท+ งภายในโรงเรยน และหนวยงานท(เก(ยวของภายนอกโรงเรยน เขาใจ ความเก(ยวของของหนวยงานตางๆ ตลอดจนผลกระทบจากการเปล(ยนแปลงภายในหนวยงาน ทกษะดานความคดรวบยอด ของผบรหารการศกษาประกอบดวย - การตดสนใจ - การขจดความขดแยง Katz (1974, unpaged) กลาววา ทกษะท+งสาม ไดแก ทกษะดานเทคนค ดานมนษยและดานความคดรวบยอด เปนส( งสาคญสาหรบการบรหารงานท(มประสทธภาพตามความสาคญของทกษะเหลาน+ มตอผบรหารทกคน การท(ผบรหารคนใดควรมทกษะใดมากนอย

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

40

เพยงใดน+น ข+ นอยกบระดบของผบรหารในสถานศกษา ความสาคญของทกษะท+ง 3 ดานน+ จะแตกตางกนออกไปตามระดบความรบผดชอบในการบรหารของผบรหาร ทกษะท+ง 3 ไมจาเปนจะตองมมาแตกาเนด แตอาจจะพฒนาทกษะเหลาน+ ใหเปนคณสมบตของผ บรหารท(ดและมประสทธภาพได สเทพ พงศศรวฒน (2548, หนา 130) กลาววา ผบรหารจาเปนตองใชทกษะท+งสามดานดงกลาว เพ(อการปฏบตภารกจตามบทบาท ท(กาหนดใหบรรลผล แตลาดบความสาคญและความเก(ยวของของทกษะท(ใชมากนอย ข+ นอยกบสถานการณของภาวะผนา กลาวคอ ถาสถานการณยดความสาคญของการใชอานาจอทธพลเปนหลกแลว การมตาแหนงตามสายงานบงคบบญชากจะเปนปจจยท(สอดคลองของทกษะตางๆ ท(จาเปนสาหรบบทบาทในตาแหนงน+ นย(งระดบสงตาแหนงงานสงมากข+ น กย(งมขอบเขตของกจกรรมตางๆ ย(งกวางขวางมากข+ น โดยความสมพนธของกจกรรมเหลาน+ มความซบซอนท(จาเปนตองทาความเขาใจ ในการบรหารจดการมากย(งข+น ผบรหารระดบสงขององคการจาเปนตองมทกษะดานความคดรวบยอด เพ(มมากข+นการตดสนใจเชงกลยทธท(ดจาเปนอยางย(งตองอาศยทกษะดานความคดรวบยอด เปนหลก ตองใชทกษะดานเทคนค เพ(อการตดสนใจอยบาง สวนทกษะดานความสมพนธระหวางบคคลถอเปนส(งจาเปนสาหรบผบรหารระดบสงในการพฒนาสมพนธภาพอนดกบผอ(น เพ(อใหไดรบความรวมมอดานขอมล ขาวสาร และเพ(อใหสามารถใชอทธพลตอผ ใตบงคบบญชา ในการนา การตดสนใจของผบรหาร ลงสการปฏบตสวนผบรหารระดบกลาง ซ( งมบทบาทตามโครงสรางองคการในการนานโยบาย และเปาหมายของผบรหารระดบสงไปทาใหเกดผลในทางปฏบต บทบาทของผบรหารระดบกลางดงกลาวจงตองใช การผสมของทกษะท+งสามไดแก ทกษะดานเทคนค ทกษะดานความสมพนธระหวางบคคล และทกษะดานความคดรวบยอด ในปรมาณอยางละเทา ๆ กนสาหรบผบรหารระดบลาง ซ( งรบผดชอบโดยตรงตอการปฏบตตามนโยบายและเปนผสรางความล(นไหลของงานไปท(ว ตลอดท+ งโครงสรางขององคการ ผบรหารระดบลางจงจาเปนตองใชทกษะดานเทคนคสงกวาทกษะดานความคดรวบยอด หรอดานความสมพนธระหวางบคคล สรปไดวา ทฤษฎ 3 ทกษะตามแนวคดของโรเบรต แอล แคทช (Robert, L. Katz) มความสาคญมากในการนามาใชปฏบตภารกจตางๆ ของการบรหารงานในโรงเรยน ไมวาจะเปนการบรหารงานวชาการ งานกจการนกเรยน งานบคลากร งานธรการ การเงนและพสด งานอาคารสถานท( และงานความสมพนธระหวางโรงเรยนกบชมชน ซ( งถาผบรหารโรงเรยนมทกษะท+ง3 ดาน เปนอยางดกจะทาใหปฏบตภารกจตางๆ ของโรงเรยนไดสาเรจตามเปาหมาย

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

41

บรบทโรงเรยนในเครอสารสาสน

โรงเรยนในเครอสารสาสน เปนโรงเรยนเอกชนสงกดสานกบรหารงานคณะกรรมการสงเสรมการศกษาเอกชน เปนสถาบนการศกษาท(มท+งคณภาพและปรมาณพรอมมอบโอกาทางการศกษาใหแกเยาวชนอยางมวสยทศนซ( งมสาขา 35 โรงเรยนในปการศกษา 2556 และกาลงเตบโตข+นทกวน ตามความนยมของผปกครองท(วไปภมภาคของประเทศไทย เร(มเปดกจการโรงเรยนต+งแตปพทธศกราช 2507 กอต+งโดยอาจารยพบลย ยงคกมล ประธานอานวยการโรงเรยน และอาจารยเพญศร ยงคกมล รองประธานอานวยการโดยจะเหนไดวาโรงเรยนในเครอสารสาสนม การพฒนาการไปในแนวทางแบบกาวกระโดด นบต+งแตการกอต+งโรงเรยนข+นเปนคร+ งแรกในป พ.ศ. 2507 เปนตนมา เปดดาเนนการสอน ดงน+ (กองอานวยการโรงเรยนในเครอสารสาสน อนสรณ 40 ป โรงเรยนสารสาสนพทยา, 2547, หนา 22) 1) สายสามญ เปดดาเนนการสอนต+งแตเตรยมอนบาล ถงมธยมศกษาปท( 6 2) สายอาชวศกษา เปดดาเนนการสอนต+งแต ปวช. 1 ถง ปวส. 3) สายการศกษาพเศษ (ใชส(อการเรยนการสอนเปนภาษาองกฤษ) เปดดาเนนการสอนต+งแตช+นอนบาล ถง มธยมศกษาปท( 6 สาหรบการบรหารงานของโรงเรยนในเครอสารสาสนดาเนนการโดยมคณะผบรหาร ซ( งดารงตาแหนงตามวาระการแตงต+ง ไดแกตาแหนง ผอานวยการเขต และคณะผบรหาร ทาหนาท(บรหารโรงเรยน รวมกบคณะกรรมการบรหาร และมคณะกรรมการ คอ คณะกรรมการบรหารโรงเรยนทาหนาท(ตรวจสอบและพฒนาคณภาพของกลมโรงเรยนในเครอสารสาสนใหมคณภาพและมประสทธภาพตามมาตรฐาน (พบลย ยงคกมล, 2547, หนา 24) ปจจบน โรงเรยนในเครอสารสาสนเปนโรงเรยนเอกชนท(มเครอขายมากท(สดถง 37 โรงเรยนในปการศกษา 2558 มจานวนคร 7,511 คน จานวนนกเรยน 88,248 คน การศกษาท(มจ านวนครและนกเ รยนมากท( สดในเครอสารสาสน ดงน+ นผ วจ ย จงไดศกษาดานทกษะ การบรหารงานของผบรหารในเครอโรงเรยนสารสาสน ดวยประสบการณในความมมาตรฐานดานการบรหารการศกษา ซ( งถอเปนเคลดลบในการบรหารโรงเรยนในเครอสารสาสนใหประสบความสาเรจสงสด ทาใหทกโรงเรยนเจรญข+นอยางตอเน(องดวยปรมาณและเตมไปดวยคณภาพ ตามมาตรฐานสารสาสน คอ การบรหารงานแบบ F2Q (เอฟทคว) F คอ Fraternity ความเปนภราดรภาพหรอความสมพนธฉนทพ(นอง Q1 คอ Quality คณภาพ Q2 คอ Quantity ปรมาณ

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

42

โรงเรยนในเครอสารสาสนถอปฏบตมาตรฐานดานการบรหารการศกษาดวย การบรหารงานแบบ F2Q น+ ตอเน(องยาวนานถง 49 ป ดวยการบรหารคณภาพใหเกดปรมาณ และ ปรมาณทาใหเกดคณภาพ โดย Q ท+ง 2 จะเปนของท(คกน เก+อหนนซ( งกนและกน โดยอาศยภราดรภาพในการบรหาร ซ( ง ภราดรภาพ (Fraternity) น+ จะเปนตวเช(อม ทาใหไดท+งคณภาพและปรมาณของการเจรญเตบโต และนาไปสการปฏบตงานอยางราบร(น เกดผลสาเรจอยางเก+อกลกน ท+งฝายผบรหาร คณะคร และนกเรยน (พบลย ยงคกมล, 2547, หนา 7) 1. การบรหารโรงเรยนในเครอสารสาสน แนวทางการบรหารโรงเรยนเพ(อใหบรรลหลกการในการจดการศกษาตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 ท(แกไขเพ(มเตม (ฉบบท( 2) พ.ศ. 2545 และพฒนาหลกสตรแกนกลางการศกษาข+นพ+นฐาน พทธศกราช 2551 โดยมความสอดคลองตามเจตนารมณของคณะกรรมการบรหารโรงเรยนในเครอสารสาสน ไดกาหนดเปนกรอบเพ(อการบรหารโรงเรยน ดงตอไปน+ 1) ดานหลกสตรและการเรยนการสอน โดยใหความสาคญกบการเรยนการสอนวชาภาษาไทยและวชาคณตศาสตร ในระดบช+นประถมศกษาปท( 1-4 เพ(อสรางพ+นฐานใหนกเรยนอาน-เขยนคลอง และคดเลขไดถกตองรวดเรว การเรยนการสอนภาษาองกฤษสาหรบนกเรยนท(วไป ผท(เรยนจบระดบช+นประถมศกษาปท( 6 ควรจะฟงและพดภาษาองกฤษไดคลองแคลว ท+งน+ โรงเรยนตองมขอมลและแสวงหากลวธจดการเรยนการสอนชวยเหลอนกเรยน ตอไปน+ 1) นกเรยนท(มผลสมฤทธy ยงไมเพยงพอ 2) นกเรยนท(ตองการการชวยเหลอพเศษ 3) จดเนนของหลกสตรท(ตองการใหความสนใจเปนพเศษนกเรยนอาชวศกษาตองไดรบการบรการแนะแนวและฝกฝนอยางจรงจง เพ(อเขาสงานอาชพอยางม(นใจเม(อจบการศกษา 2) การประกนคณภาพและมาตรฐานการศกษาของโรงเรยน ประกอบไปดวย 2.1) โรงเรยนจะตองมแผนพฒนา ซ( งมขอกาหนดท(ครอบคลมนโยบาย เปาหมาย ภาพความสาเรจในอนาคต รายละเอยดแผนงาน โครงการ รวมท+งผรบผดชอบทกดานของโรงเรยน 2.2) ดาเนนการใหมการประเมนภายในโรงเรยนใหสอดคลองสมพนธกบการดาเนนงานตามแผน เพ(อเปนขอมลขาวสารในการปรบปรงพฒนาแนวทางดาเนนการทกดานในโรงเรยน เพ(อใหเกดประสทธภาพย(งข+น 2.3) จดใหมผลรายงานการเรยนถงนกเรยนและผปกครองนกเรยนแตละคนเปนระยะๆ และรายงานผลสมฤทธy โดยรวมตลอดจนผลการดาเนนงานประจาปใหสาธารณชนทราบ

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

43

2.4) เตรยมการและสนบสนนการดาเนนงาน เพ(อการประเมนภายนอกจากสานกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา ตาม พ.ร.บ. การศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 3) บรรยากาศในโรงเรยนซ�งเปนวฒนธรรมของสารสาสนท�เปนประโยชนและ

สงเสรมในการบรหารจดการและการเรยนการสอน ไดแก 3.1) ดแลอาคารสถานท(และส( งอานวยความสะดวกตางๆ ในโรงเรยนใหสามารถใชงานไดโดยสะดวก ปลอดภย ไมเปนอนตรายแกนกเรยนและเปนผลด 3.2) จดสภาพในโรงเรยนใหสวยงาม รมร( น และมกจกรรมท(กระตนใหนกเรยน คร และบคลากรในโรงเรยนไดอยรวมกนอยางมความสข 3.3) บคลากรทกฝายของโรงเรยนมสมพนธท(ดกบผปกครอง และใหถอวาผปกครองนกเรยนเปนลกคาท(ควรจะไดรบการบรการท(ดจากโรงเรยน 3.4) บคลากรในโรงเรยนมความรกและความผกพนซ( งกนและกน ตลอดจนมความจงรกภกดตอองคกร 2. นโยบายการบรหารงานของโรงเรยนในเครอสารสาสน ต+งแตปการศกษา 2551 ถงปปจจปน โรงเรยนในเครอสารสาสน ไดกาหนดนโยบายการบรหารงานของโรงเรยน ไวดงน+ (กองอานวยการโรงเรยนในเครอสารสาสน วารสารสายสมพนธกลมโรงเรยนในเครอสารสาสน (2551, หนา 7) 2.1 เพ(อลดมลพษดานจตใจแหงการขาดศลธรรมหรอธรรมะ อนเปนสาเหตแหงความวนวายและความเดอดรอนท(เกดข+นทกวนน+ ครตองเปนผนา เปนตวอยางท(ดแกนกเรยน ถอเปนหนาท(ท(จะอบรมและอภบาลนกเรยนทกคนใหมภมตานทานฝายจตใจ เปนผมคณธรรม เพ(อสอดคลองกบปรชญาโรงเรยนท(วา “คณธรรมนาวชา พฒนาตน” 2.2 วางแนวปฏบตดานการประหยดอยางเปนรปธรรม ชดเจน โดยการปฏบตอยางตอเน(องเพ(อเกดผลดตอตนเอง ครอบครว ชมชน และประเทศชาต 2.3 รกษาเอกลกษณของความเปนสารสาสน และพฒนาใหดข+ นอยางสม(าเสมอ ไดแก 1) ลายมอสวยงาม ถกตอง วองไว และน(งสงา จบปากกา เขยนให ถกตอง 2) เปนผมวนยในตนเองท+งตอหนาและลบหลง 3) เปนผใฝร รกการคนควาหาความรเพ(อพฒนาตนเอง มงประโยชนของนกเรยนเปนหลก

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

44

4) เปนผสภาพ มน+ าใจด มคณธรรมตางๆ พรอมท(จะทาตาม นโยบายของโรงเรยนในทกเร(องดวยความจรงใจ ไมเปนผนาใน การคดคานหรอวพากษวจารณนโยบายท(ไดรบ ม Loyalty ตอโรงเรยน 5) สงเสรมใหครและนกเรยนมความสามารถดานการแสดงใหหลากหลาย 6) รกและเหนคณประโยชนของการออกกาลงกาย โดยการนาไปส การปฏบตอยางเกดผลพฒนาการเดนMarchingใหดย(งข+น ฝกการเลนกฬาใหเกงอยางนอย 1 ประเภท 2.4 เนนความเปนเลศทางวชาการ โดย 1) สรางนกเรยนเกง ใหเปนเดกอจฉรยะ 2) ใชภาษาองกฤษส(อสารไดอยางอตโนมตตามวยและความรของแตละคน 3) ดาเนนการสอนภาษาองกฤษ 7 รายวชา (Math, Science, Social, Health, Education, Insight Music, Drawing and Scout) 4) มผลสมฤทธy ในการเรยน Insight Music อยางเปนรปธรรม และ สามารถบรรเลงดนตรอยางมคณภาพตามสภาพของแตละโรงเรยน 2.5 ดแลรกษาความสะอาดเรยบรอยและความปลอดภยในดานอาคารสถานท( รวมถงดแลบารงตนไม ไมดอก ไมประดบ ใหโรงเรยนเปนสถานท(สวยงาม รมร(น นาอยอาศย 2.6 โรงเรยนในเครอสารสาสน คดคนและพฒนาตาราเรยนเองส(อการเรยนการสอนของเราอยเสมอ เพ(อมอบความรท(ถกตองใหนกเรยนของเรา ไดบรรลเปาหมายท(วา “คณธรรม นาวชา พฒนาตน” พรอมกาวเขาสร+ วมหาวทยาลยท(มช(อเสยงในระดบตนๆ ของประเทศไทยและตางประเทศ 2.7 ผบรหารท(มวสยทศนและมความเปนผนา ในการบรหารงาน ดานการศกษา มบคลากรท(มความร ความสามารถ และเช(ยวชาญหลากหลายสาขา เพ(อขบเคล(อนนโยบายอยางเตมประสทธภาพ 2.8 การบรหารตามนโยบายวฒนธรรมองคกรโรงเรยนเอกชนในเครอสารสาสน ปการศกษา 2556 วฒนธรรมองคกรโรงเรยนในเครอสารสาสน เปนวฒนธรรมท(ม(นคงและเขมแขงมานานกวา 50 ปแลว ปจจยท(ทาใหวฒนธรรมของสารสาสนม(นคง และเขมแขงเกดจากความรวมมอของบคคล 4 ฝาย ท(มสวนรวมในการสรางรากฐานของวฒนธรรมมาอยางตอเน(อง ต+งแตป พ.ศ. 2507 จนถงปจจบน ป พ.ศ. 2556 ดงน+ วฒนธรรมสาหรบผบรหาร 1) เปนผนาท(ซ(อสตยตอตนเองและองคกร 2) เปนผนาท(มความร ความเขาใจในนโยบายขององคกร

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

45

3) เปนผนาท(ไมกลวสญเสยอานาจ มงม(นในการทางานมากกวายดตดในตาแหนง 4) เปนผนาท(ทางานอยางมระบบ มความวรยะอตสาหะเปนตวอยางท(ดแกบคคลรอบขาง 5) เปนผนาท(ยดม(นในคณธรรม ไมลาเอยง และมความเปนประชาธปไตย 6) เปนผนาท(มความเขาใจ มความเอ+ออาทร เหนคณคา ยนดรบฟงความคดเหนของผใตบงคบบญชา และมสมมาคารวะตอผอาวโสกวา 7) เปนผนาท(มงม(นในการพฒนาดานวชาการสความเปนเลศอยางตอเน(อง วฒนธรรมสาหรบคร 1) เปนครท(ปฏบตตามนโยบาย และรกษาภาพพจนขององคกร 2) เปนครท(มน+าใจ เสยสละ และมความรบผดชอบตอองคกร 3) เปนครท(มคณธรรม จรยธรรม ประพฤตตนเปนแบบอยางท(ด เสมอตน เสมอปลาย 4) เปนครท(มมนษยสมพนธท(ดตอนกเรยน เพ(อนคร ผบรหาร และผปกครอง 5) เปนครท(มความเขาใจ มความเอ+ออาทร เหนคณคา ยนดรบฟงความคดเหนของผรวมงานและมสมมาคารวะตอผ อาวโสกวา 6) เปนครท(ยดม(นในคณธรรม ไมลาเอยง และมความเปนประชาธปไตย 7) เปนครท(มด : มความรด เตรยมตวด สอนด ปกครองด วดผลด อบรมด และอภบาลด วฒนธรรมสาหรบนกเรยน 1) เปนนกเรยนท(มความกตญ�รคณตอพอแม คร อาจารย และผมพระคณ 2) เปนนกเรยนท(มความกลาหาญ กลาพด กลาคด กลาทา กลาแสดงออกในส(งท(ถกท(ควร 3) เปนนกเรยนท(มความซ(อสตย สจรต ยตธรรม และเสยสละ 4) เปนนกเรยนท(มความสภาพ นบนอบ อดทน อดกล+น 5) เปนนกเรยนท(มความมธยสถ รจกพอเพยง และรจกประมาณตน 6) เปนนกเรยนท(มความขยนหม(นเพยร ต+งใจศกษาเลาเรยนสม(าเสมอ และแสวงหาความรตลอดชวต

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

46

วฒนธรรมสาหรบผปกครอง เม(อผปกครองเปนผเลอกท(จะใหบตรหลานเขามาศกษาในองคการศกษาของโรงเรยนในเครอสารสาสน จะตอง ยดหลกปฏบตตามวฒนธรรมองคกรดงน+ 1) เปนผปกครองท(ใหความรวมมอในการปฏบตตามนโยบายและระเบยบวนยขององคกรเปนอยางด 2) เปนผปกครองท(มความเคารพ เช(อม(น และศรทรา ในการบรหารงานขององคกร 3) เปนผปกครองท(ใหการสงเสรมสนบสนนกจกรรมขององคกร อนจะสงผลใหบตรหลานไดรบประสบการณการเรยนรท(ดย(งข+น สรปแนวคดเก�ยวกบความสมพนธดานวฒนธรรมองคกรกบปจจยการบรหารโรงเรยน

เอกชนในเครอสารสาสนสความสาเรจ จากนโยบายขางตนผวจยจงสรปไดวา ความสมพนธวฒนธรรมสงผลในการบรหารสถานศกษาสความเปนเลศ เพ(อเปนองคกรแหงความมวฒนธรรมในโรงเรยนกลมในเครอ สารสาสนใหความสาคญกบการเรยนรซ( งเปนกระบวนการท(จะทาใหมนษยสามารถพฒนาคณภาพชวตของตนใหดาเนนชวตในสงคมไดอยางมความสข สามารถเก+อหนนการพฒนาประเทศไดอยางเหมาะสมสอดคลองกบความเปล(ยนแปลงในทกๆ ดานของประเทศ ภารกจท(สาคญของโรงเรยนและการจดการศกษา คอ การผลตนกเรยนท(มคณภาพ เตรยมคนใหมลกษณะมองกวาง คดไกล ใฝด เตรยมคนใหสามารถเผชญกบสถานการณท(มการเปล(ยนแปลงอยางรวดเรว มการพฒนาท+งดานรางกาย สตปญญา อารมณ และสงคม มผลสมฤทธy ทางการเรยนท(ด มกระบวนการคดอยางเปนรปธรรม มคณธรรมและจรยธรรม มระเบยบวนยในตนเองและเปนประชากรท(มคณภาพของสงคมโลกในอนาคต การเรยนรเพ(อมงสความสาเรจน+นจงเปนหนาท(ของทกคน โดยเฉพาะอยางย(งโรงเรยนและครอบครวซ( งสถาบนท(อยใกลชดนกเรยนมากท(สด จงมหนาท(รวมกนในการใหความรความเขาใจในวชาการตางๆ การพฒนาความคดและสตปญญา การปรบปรงแกไขพฤตกรรมใหอยในวถทางท(ถกท(ควร ดงน+นการบรหารการจดการท(สงผลใหบรรลเปาหมายดงปรชญาของโรงเรยนในเครอสารสาสนท(วา “คณธรรม นาวชา พฒนาตน.” การสรางทศนคตคานยมท(ถกตอง การสรางมาตรฐานทางคณธรรมจรยธรรมใหเกดข+นในชวตของผเรยนเปนการพฒนาความเปนมนษยอยางเปนองครวม ท+งการพฒนารางกาย จตใจ และสตปญญา เพ(อใหธารงวฒนธรรมขององคกรท(สงผลใหสถานศกษามความเปนเลศในการจดการศกษาใหมความย (งยนสบไป

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

47

งานวจยท�เก�ยวของ

สมภม รววรรณ (2542, บทคดยอ) ศกษาวจยเร(อง การศกษาการใชทกษะการบรหารงานของผบรหารโรงเรยนประถมศกษา สงกดสานกงานการประถมศกษา จงหวดหนองคาย ผลการวจยพบวา ผบรหารโรงเรยนประถมศกษา สงกดสานกงานการประถมศกษา จดหวดหนองคาย ใชทกษะการบรหารอยในระดบมาก เรยงลาดบ ดงน+ ทกษะทางดานความคดรวบยอด ทกษะทางดานมนษย และทกษะทางดานเทคนควธ สรนทร สมศร (2542, บทคดยอ) ไดศกษาทกษะการบรหารงานของผบรหารโรงเรยนประถมศกษาสงกดสานกงานการประถมศกษา จงหวดฉะเชงเทรา ผลการวจยพบวา ผบรหารโรงเรยนและครผสอนโรงเรยนประถมศกษา สงกดสานกงานการประถมศกษา จงหวดฉะเชงเทรามความคดเหนตอทกษะการบรหารงานดานเทคนควธ ดานมนษย และดานความคดรวบยอดอยในระดบมาก จรวฒน เตมสะอาด (2543, บทคดยอ) ศกษาทกษะการบรหารของผบญชาการเรอนจากลางผลการวจยพบวา 1. ผบญชาการเรอนจากลางและหวหนาฝาย มความคดเหนเก(ยวกบทกษะการบรหาร ของผบญชาการเรอนจาท+ง 3 ดาน ในภาพรวมอยในระดบมาก เม(อพจารณาเปนรายดานพบวา อยในระดบมากทกดาน 2. ผบญชาการเรอนจากลางและหวหนาฝาย มความคดเหนเก(ยวกบทกษะการบรหารของผ บญชาการเรอนจาท+ ง 3 ดาน ในภาพรวมแตละดานไมแตกตางกน 3. ผบ ญชาการเรอนจาท(มวฒการศกษาตางกน มความคดเหนเก(ยวกบทกษะการบรหารของ ผบญชาการเรอนจาท+ง 3 ดาน ในภาพรวมแตละดานแตกตางกน 4. หวหนาฝายท(มวฒการศกษาและประสบการณตางกน มความคดเหนเก(ยวกบทกษะการบรหารของผบญชาการเรอนจาท+ง 3ดาน ในภาพรวมแตละดานไมแตกตางกน ชลวรรณ ไชยวชต (2544, บทคดยอ) ศกษาความตองการในการพฒนาทกษะการบรหารของผบรหารธนาคารออมสน พบวา ความคดเหนของผบรหารในสงกดธนาคารออมสนเก(ยวกบทกษะการบรหารท(จาเปนสาหรบผบรหารธนาคารออมสน โดยรวมมความคดเหนอยในระดบมากและเพ(อพจารณาในแตละทกษะ พบวา ทกษะการบรหารดานเทคนคและดานความคดรวบยอด มความคดเหนอยในระดบมาก สวนทกษะการบรหารดานมนษยมความคดเหนปานกลาง จรภทร ศรพรรณาภรณ (2546, บทคดยอ) ศกษาทกษะการบรหารของผบรหาร โรงเรยนประถมศกษาตามทศนะของขาราชการคร สงกดสานกงานเขตธนบร กรงเทพมหานคร ผลการศกษาพบวา โดยภาพรวมผบรหารโรงเรยนมทกษะในการบรหาร อยในระดบมากทกดานเรยงลาดบจากคะแนนเฉล(ยมากไปหานอย ดงน+ ทกษะดานมนษย ทกษะดานเทคนควธ และทกษะดานความคด

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

48

รวบยอด ตามลาดบ และเม(อเปรยบเทยบทกษะการบรหารของผบรหารโรงเรยนทามทศนะของขาราชการคร สงกดสานกงานเขตธนบร กรงเทพมหานครจาแนกตามประสบการณ ในการทางาน โดยรวมพบวา แตกตางกนอยางมนยสาคญทาสถตท(ระดบ .05 บงอร วนกรกล (2546, บทคดยอ) ศกษาสภาพการใชทกษะทางการบรหารของผบรหารโรงเรยนประถมศกษา กลมบรพา สงกดกรงเทพมหานคร ผลการศกษาพบวา 1. การใชทกษะทางการบรหารของผบรหารโรงเรยนประถมศกษา กลมบรพา สงกดกรงเทพมหานคร ท+ง 3 ทกษะ คอทกษะดานมโนทศนในงาน ทกษะดานมนษย และทกษะดานการปฏบตงาน โดยรวมและ รายดานอยในระดบมาก 2. ผลการวเคราะหการเปรยบเทยบการใชทกษะทางการบรหารของผบรหารโรงเรยนประถมศกษา กลมบรพา สงกดกรงเทพมหานครท(มเพศ อาย สถานภาพการสมรสประสบการณในการทางาน วฒการศกษา ตาแหนงผบรหาร ท+ง 3 ทกษะ คอ ทกษะดานมโนทศน ทกษะทางดานมนษย และทกษะดานเทคนคปฏบต พบวา ไมแตกตางกนท(ระดบนยสาคญ.05 ทกดาน มานตย คณะวาป (2546, บทคดยอ) ศกษาทกษะการบรหารงานของผบรหารโรงเรยนมธยมศกษา สงกดเขตพ+นท(การศกษาขอนแกน เขต 3 ผลการศกษาพบวา 1. ทกษะการบรหารงานของผบรหารโรงเรยนมธยมศกษา ตามความคดเหนของผบรหารและครผสอนอยในระดบ “มาก” เรยงลาดบจากมาก คอ ทกษะเชงมโนมต ทกษะเชงมนษสมพนธ และทกษะเชงเทคนค 2. ผบรหารและครผสอนมความคดเหนตอทกษะการบรหารของผบรหารโรงเรยนมธยมศกษาแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตท(ระดบ .05 ทกดาน ณฎฐ ชาคามล (2547, บทคดยอ) ศกษาทกษะทางการบรหารของผบรหารโรงเรยน สงกดสานกงานเขตพ+นท(การศกษาขอนแกน เขต 5 ผลการวจยพบวา 1) ขาราชการครมความคดเหนเก(ยวกบทกษะทางการบรหารของผบรหารโรงเรยน โดยภาพรวมและรายดาน พบวา อยในระดบมาก เม(อเรยงลาดบคาเฉล(ยความคดเหนจากมากไปหานอยมผลดงน+ ทกษะดานกระบวนการบรหาร ทกษะดานมนษย ทกษะดานภาวะผนา ทกษะดานความคดรวบยอด ทกษะดานเทคนคและทกษะดานการศกษาและการสอน 2) ผลการเปรยบเทยบความคดเหนของขาราชการครเก(ยวกบทกษะทางการบรหารของผบรหารโรงเรยน จาแนกตามตาแหนงหนาท( โดยภาพรวมพบวา มความคดเหนแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตท(ระดบ .01 เม(อพจารณาเปนรายดานพบวา ทกษะดานมนษย ทกษะดานความคดรวบยอด และทกษะดานกระบวนการบรหารแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตท(ระดบ .05 สวนทกษะดานเทคนคและทกษะดานการศกษาและการสอน ไมแตกตางกน 3) ผลการเปรยบเทยบความคดเหนของขาราชการคร เก(ยวกบทกษะทางการบรหารของผบรหารโรงเรยน จาแนกตามระดบความตองการจดการศกษา โดยภาพรวมและรายดาน พบวามความคดเหนแตกตาง

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

49

กนอยางมนยสาคญทางสถตท(ระดบ .01 4) เม(อพบความแตกตางจงทาการทดสอบคาเฉล(ยรายค โดยภาพรวมและรายดาน พบวา ขาราชการครในโรงเรยนท(จดการศกษาระดบประถมศกษากบระดบมธยมศกษาและท(จดการศกษาระดบประถมศกษาและมธยมศกษา กบระดบมธยมศกษา มความคดเหนแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตท(ระดบ .05 แตขาราชการครในโรงเรยนท(จดการศกษาระดบประถมศกษา กบระดบประถมศกษาและมธยมศกษา มความคดเหนไมแตกตางกน เสกสรร รตนจรยากล (2547, บทคดยอ) ศกษาระดบทกษะและความตองการการพฒนาทกษะการบรหารของผบรหารสถานศกษา สงกดสานกบรหารงานการศกษานอกโรงเรยนผลการวจยพบวา 1. ผบรหารสถานศกษา มระดบทกษะการบรหารโดยรวมอยในระดบมาก ไดแกทกษะทางดานความคดรวบยอด ทกษะทางดานมนษย และทกษะทางดานเทคนค ตามลาดบ และมความตองการพฒนา โดยรวมอยในระดบมาก ไดแก ทกษะทางดานเทคนค ทกษะทางดานมนษยและทกษะทางดานความคดรวมยอด ตามลาดบ 2. ผบรหารสถานศกษาระดบจงหวด และระดบอาเภอ มระดบทกษะและความตองการพฒนาทกษะผบรหารท+ง 3 ดาน คอทกษะทางดานเทคนค ทกษะทางดานมนษย และทกษะทางดานความคดรวบยอด ไมแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตท(ระดบ .05 ภรภค จรคณถาวร (2548, บทคดยอ) ศกษาการใชทกษะทางการบรหารของผบรหารสถานศกษาข+นพ+นฐาน สงกดสานกงานเขตพ+นท(การศกษากรงเทพมหานครเขต 1, 2, 3 และเปรยบเทยบการใชทกษะทางการบรหารของผบรหารสถานศกษาข+นพ+นฐานใน 5 ดานคอ ทกษะดานเทคนค ทกษะดานมนษย ทกษะดานความคดรวบยอด ทกษะดานวนจฉย และทกษะดานการเมอง โดยจาแนกตามเพศ อาย วฒการศกษา และประสบการณในการบรหาร ผลการวจยพบวา การใชทกษะทางการบรหารของผบรหารสถานศกษาข+นพ+นฐาน สงกดสานกงานเขตพ+นท(การศกษากรงเทพมหานคร เขต 1, 2, 3 มการใชทกษะทางการบรหารในระดบมากท(สดท+ง 5 ดานเม(อเปรยบเทยบการใชทกษะทางการบรหารของผบรหารสถานศกษาข+นพ+นฐาน ท+ง 5 ดาน จาแนกตามเพศ อาย วฒการศกษา และประสบการณในการบรหารพบวา ผบรหารสถานศกษาท(ม เพศอาย และประสบการณในการบรหารท(แตกตางกน มการใชทกษะดานวนจฉยแตกตางกน มการใชทกษะดานมนษย ทกษะดานวนจฉย และทกษะดานการเมองแตกตางกน กนกวรรณ ปล(มกมล (2549, บทคดยอ) ศกษาความตองการพฒนาทกษะการบรหารของผบรหารโรงเรยนเอกชน ในจงหวดระยอง จนทบร และตราด จาแนกตามปจจยสถานภาพท(วไป คอ เพศ อาย ตาแหนง วฒการศกษา ประสบการณในการบรหาร และการจดการศกษาของโรงเรยนผลการวจยพบวา 1) ความตองการพฒนาทกษะการบรหารของผบรหารโรงเรยนเอกชน ดานทกษะทางความคด ดานทกษะทางมนษย และดานทกษะทางเทคนคท+ง 3 ดาน โดยรวมอยในระดบมาก

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

50

2) ผลการวเคราะหเปรยบเทยบระหวาง เพศ อาย ตาแหนง ของผบรหารโรงเรยนเอกชนท(แตกตางกนกบความตองการพฒนาทกษะการบรหาร พบวา มความตองการพฒนาทกษะการบรหาร ดานทกษะทางความคด ดานทกษะทางมนษย และดานทกษะทางเทคนค โดยรวมไมแตกตางกนท+งสามดาน สวนผบรหารท(มวฒการศกษาแตกตางกน พบวาดานทกษะทางความคดและดานทกษะทางเทคนค แตกตางกนอยางมนยสาคญท(ระดบ .01 และ .05 ตามลาดบ สวนดานทกษะทางมนษย พบวาไมแตกตางกน ผบรหารท(มประสบการณการบรหารแตกตางกน พบวาดานทกษะทางความคด แตกตางกนอยางมนยสาคญท(ระดบ .01 สวนดานทกษะทางมนษย และดานทกษะทางเทคนคพบวาไมแตกตางกน และผบรหารท(ปฏบตงานในโรงเรยนท(จดการศกษาตางระดบกน พบวาดานทกษะทางมนษย แตกตางกนอยางมนยสาคญท(ระดบ .01 สวนดานทกษะทางความคด และดานทกษะทางเทคนค พบวาไมแตกตางกน ดวงใจ ระถะยาน (2549, บทคดยอ) ศกษาความคดเหนเก(ยวกบ ทกษะการบรหารงานของผ บรหารสถานศกษา ในทศนะของนายกเทศมนตร รองนายกเทศมนตร ปลดเทศบาลผอานวยการกองการศกษา ศกษานเทศก ประธานกรรมการ และคณะกรรมการสถานศกษาข+นพ+นฐานและคร สงกดโรงเรยนเทศบาลในจงหวดจนทบร ผลการวจยพบวา 1. ความคดเหนเก(ยวกบทกษะการบรหารงานของผบรหารสถานศกษาในทศนะของนายกเทศมนตร รองนายกเทศมนตรปลดเทศบาล ผอานวยการกองการศกษา ศกษานเทศก ประธานกรรมการและคณะกรรมการสถานศกษาข+นพ+นฐานและครสงกดโรงเรยนเทศบาลในจงหวดจนทบร อยในระดบมาก เรยบลาดบจากมากไปนอย คอ ทกษะเชงมโนมต ทกษะเชงมนษยสมพนธ และทกษะเชงเทคนค 2.เม(อเปรยบเทยบความคดเหนเก(ยวกบทกษะการบรหารงานของผบรหารสถานศกษา จาแนกตามประสบการณดานการจดการศกษา สงกดโรงเรยนเทศบาลในจงหวดจนทบร เปนรายดาน และโดยภาพรวม ไมแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตท( .01 ซ( งปฏเสธสมมตฐานท(ต+ งไว 3. เม(อเปรยบเทยบความคดเหนเก(ยวกบทกษะการบรหารงานของผบรหารสถานศกษา สงกดโรงเรยนเทศบาลในจงหวดจนทบร จาแนกตามสถานภาพของผเก(ยวของกบการจดการศกษา มระดบความคดเหนในภาพรวมและรายดาน แตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตท(ระดบ .01 ซ( งยอมรบสมมตฐานท(ต+งไว สมภม รววรรณ (2542, บทคดยอ) ศกษาวจยเร(อง การศกษาการใชทกษะการบรหารงานของผบรหารโรงเรยนประถมศกษา สงกดสานกงานการประถมศกษา จงหวดหนองคาย ผลการวจยพบวา ผบรหารโรงเรยนประถมศกษา สงกดสานกงานการประถมศกษา จดหวดหนองคาย ใชทกษะการบรหารอยในระดบมาก เรยงลาดบ ดงน+ ทกษะทางดานความคดรวบยอด ทกษะทางดานมนษย และทกษะทางดานเทคนควธ

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

51

มานตย คณะวาป (2546, บทคดยอ) ศกษาทกษะการบรหารงานของผบรหารโรงเรยนมธยมศกษา สงกดเขตพ+นท(การศกษาขอนแกน เขต 3 ผลการวจย พบวา 1) ทกษะการบรหารงานของผบรหารโรงเรยนมธยมศกษา ตามความคดเหนของผบรหาร และครผสอนอยในระดบ “มาก” เรยงลาดบจากมาก คอ ทกษะเชงความคดรวบยอด ทกษะเชงมนษยสมพนธ และทกษะเชงเทคนค วนย ธรรมเก+อกล (2546, บทคดยอ) ศกษาทกษะการบรหารของผบรหารท(สงผลตอ การปฏบตงานวชาการ ในโรงเรยนประถมศกษา สงกดสานกงานการประถมศกษาจงหวดกาญจนบรผลการวจยพบวา ทกษะการบรหารของผบรหารสงผลตอการปฏบตงานวชาการในโรงเรยนประถมศกษา ท+งในภาพรวมและรายดาน อยางมนยสาคญทางสถตท(ระดบ .01 ชศกดy เปาอนทร (2546, บทคดยอ) ศกษาการใชทกษะการบรหารงานของผบรหารวทยาลยการอาชพสงกดเขตการศกษา 6 ผลการวจย พบวา สถานศกษาท(ผานเกณฑและไมผานเกณฑการประเมน ผบรหารในทกตาแหนงใชทกษะทางมนษย อยในอนดบสงสด ใชทกษะทางความคดรวบยอด อยในอนดบต(าสด สมพนธ ทรพยแตง (2547, บทคดยอ) ศกษาทกษะการบรหารของผบรหารสถานศกษาสงกดสานกงานเขตพ+นท(การศกษานครปฐม เขต 2 ผลการวจยพบวา ทกษะการบรหารของผบรหารสถานศกษาสงกดสานกงานเขตพ+นท(การศกษานครปฐม เขต 2 เม(อพจารณาเปนรายดาน พบวา ทกษะดานมนษยอยในระดบมาก แนวทางการพฒนาทกษะการบรหารของผบรหาร คอ มความตองการใหพฒนาเร(องการวจย การใชคนใหเหมาะกบงาน การรบฟงและการเปดโอกาสแสดงความคดเหน การตดสนใจ การเปนผนาในการเปล(ยนแปลง การประสานงาน และผนาและผตามเพ(อสรางสรรค สรปจากการวจยท(เก(ยวของพบวาผบรหารกบการบรหารการเปล(ยนแปลงวฒนธรรมองคกร ท(สรางแรงจงใจในการทางานของบคคลากรรวมถง ปจจยดานบคคล ความตองการของบคลากรท(มความสมพนธทางบวกกบผลสมฤทธy ของการปฏบตงานในการนาองคกร ภาวะผนา วฒนธรรม พนธกจและยทธศาสตร ซ( งเปนตวแปรท(สาคญแสดงใหเกดทศนะกระบวนการใน การจดการบรหารงานทกฝายในองคกรใหเปนองคกรท(มคณภาพอยางย (งยน ท+งน+การท(องคกรใดท(จะสามารถกาวความเปนเลศไดน+นในองคกรตองมการพฒนาบคลากร ทกดานอยางเปนระบบ ยอมรบในการเปล( ยนแปลงในองคกร ผ บ รหารมสวนสาคญเปนอยางย( งในการพฒนา การเปล(ยนแปลงสถานศกษาท(มคณภาพและเปนเลศ การสรางใหเปนวฒนธรรมองคกร (Norms) การมสวนรวมในการเปล(ยนแปลงองคกรระหวางผนาและเจาหนาท(ในองคกร เพ(อปรบเปล(ยนองคการแหงความมวฒนธรรมเพ(อกาวไปสความเปนเลศในสถานศกษา ซ( งการเปล(ยนแปลงจะสาเรจลงไดตองประกอบไปดวยการมวสยทศนรวมกนการทางานเปนทม มวฒนธรรมท(ดในองคกร

มหาวท

ยาลยราชภฏธนบร

52

อนประกอบดวยผนาและบคคลากรตลอดจน การเปดใจซ( งกนและกนและการเคารพขอตกลงในหลกการบางอยางท(ถอปฏบตกนมา ดงน+นความสมพนธของวฒนธรรมในองคกรจงสงผลตอ การบรหารสถานศกษาสความเปนดงน+นการปลกจตสานก (Mindset) เปนส(งท(ผบรหารสงสดใหความสาคญเปนอยางมาก โดยการสรางความเช(อ (Beliefs) ข+นมาจาก พ+นฐานของสถานศกษา จากน+นแปรเปล(ยนใหเปนคานยม (Values) ตลอดจนมการนาไปปฏบตท(วท+งองคกรจนเปนพฤตกรรม (Behaviour) และในท(สดเกดเปนวฒนธรรมท(เขมแขงขององคกร(Organization Culture) กระบวนการดงกลาวไดดาเนนการอยางเปนระบบและครอบคลมปจจยแหงความสาเรจอ(นๆ โรงเรยนท(มคณภาพเชงบรหารจดการยอมกอใหเกดมตแหงความเปนเลศในระบบการจดการศกษายคใหม จงเปนส( งจาเปนอยางย(งท(ตองมปจจยและองคประกอบเสรมท(หลากหลายเขามาชวยดาเนนการ เพ(อสงผลตอความสาเรจขององคการไดในท(สด “ผบรหารโรงเรยน” จงมความสาคญย(ง ท(ตองกาหนดยทธศาสตรการบรหารจดการ ตลอดจนมความเปนผ นาทางดานวฒนธรรมท( ดมการบรหารมงสความเปนเลศกอใหเกดประสทธภาพสงสด ในการพฒนาบรหารจดการในสถานศกษามการบรหารการเปล(ยนแปลงและปรบเปล(ยนไปในทางท(ดเสมอตามยคสมยและสถานการณมความสมดลและมคณภาพอยางย (งยนตลอดไป