საქართველოში ბუნებრივი საფრთხეების...

საქართველოში ბუნებრივი საფრთხეების ზონირებისა და რუკების შედგენის შესაძლებლობების შეფასება და რეკომენდებული ქმედებები

2018

gamocemulia organizaciis Georgia’s Environmental Outlook (GEO) mier gaeros ganviTarebis programisa (UNDP) da Sveicariis ganviTarebisa da TanamSromlobis saagentos (SDC) xelSewyobiT. gamocemaSi gamoTqmuli mosazrebebi avtoriseulia da SeiZleba ar asaxavdes gaeros ganviTarebis programisa (UNDP) da Sveicariis ganviTarebisa da TanamSromlobis saagentos (SDC) Tvalsazriss.

1

სარჩევი

abreviaturebi ...............................................................................................................................3

reziume ..........................................................................................................................................5

kvlevis mizani, Tematika da meTodologia ...........................................................................5

arsebuli samarTlebriv-politikuri CarCo da ZiriTadi dainteresebuli mxareebi ......6

SesaZleblobebSi arsebuli xarvezebi ................................................................................. 10

rekomendebuli qmedebebi ...................................................................................................... 13

1.0 kvlevis mizani, Tematika da meTodologia .......................................................................... 16

2.0 safrTxeebis zonirebisa da rukebis Sedgenis sakanonmdeblo-maregulirebeli da politikuri CarCo ................................................................................................................. 17

2.1 saerTaSoriso valdebulebebi ........................................................................................ 17

2.2 erovnuli kanonmdebloba ............................................................................................ 20

2.3 ZiriTadi strategiebi da gegmebi .................................................................................. 22

3.0 bunebrivi safrTxeebis zonirebisa da rukebis Sedgenis instituciuri sistema ............... 25

3.1 saxelmwifo uwyebebi ........................................................................................................ 25

3.1.1 garemos erovnuli saagento .................................................................................... 25

3.1.2 sagangebo situaciebis marTvis samsaxuri ............................................................. 34

3.1.3 regionuli ganviTarebisa da infrastruqturis saministro .............................. 35

3.1.4 ekonomikisa da mdgradi ganviTarebis saministro ................................................ 35

3.1.5 Tavdacvis saministro .............................................................................................. 35

3.1.6 saqaeronavigacia ...................................................................................................... 36

3.1.7 Tbilisis municipalitetis meriis arqiteqturis samsaxuri ............................. 36

3.1.8 iusticiis saministro .............................................................................................. 37

3.1.9 arasamTavrobo organizaciebi da kerZo seqtori ............................................... 38

3.1.10 akademiuri da kvleviTi institutebi .................................................................. 39

3.1.11 donorebi ................................................................................................................. 39

4.0 safrTxeebis zonirebasa da rukebis Sedgenis sferoSi arsebuli gamocdileba,praqtika, meTodologiebi da monacemebi/rukebi ...................................................................... 40

4.1 klimatis cvlilebiT gamowveuli bunebrivi safrTxeebis monacemebi da rukebi ... 40

4.2 gamoyenebuli meTodologiebi ........................................................................................ 41

4.3 sxvadasxva proeqtis ganxorcielebis Sedegad miRebuli gamocdileba .................... 46

5.0 safrTxeebis zonirebisa da rukebis Sedgenis standartebSi, praqtikasa daSesaZleblobebSi arsebuli xarvezebisa da saWiroebebis analizisaerTaSoriso valdebulebebsa da erovnul sakanonmdeblo dapolitikur moTxovnebTan mimarTebiT .................................................................................... 53

5.1 klimatis cvlilebiT gamowveuli safrTxeebis zonirebisa da rukebis SedgenisteqnologiebSi arsebuli xarvezebi ................................................................................... 53

5.2 safrTxeebis monacemTa bazebis marTvaSi arsebuli xarvezebi ................................... 53

2

5.3 klimatis cvlilebiT gamowveuli bunebrivi safrTxeebis SefasebaSi, zonirebasada rukebis SedgenaSi arsebuli xarvezebi da saWiroebebi .............................................. 54

5.3.1 SesaZleblobebSi arsebuli xarvezebi .................................................................... 54

5.3.2 SesaZleblobebis gaZlierebis saWiroebebi ............................................................ 57

5.3.3 mravalmxrivi safrTxeebis zonireba da rukebis Sedgena ................................... 59

5.3.4 safrTxeebis, maT Soris, mravalmxrivi safrTxeebis zonirebisa da rukebisSedgenis kuTxiT adgilobrivi akademiuri da kvleviTi institutebisarasamTavrobo organizaciebisa da kerZo sakonsultacio kompaniebiskvalifikaciaSi arsebuli xarvezebi da saWiroebebi ..................................................... 59

6.0 daskvnebi da rekomendebuli qmedebebi ............................................................................... 60

6.1 daskvnebi .......................................................................................................................... 60

6.2 klimatis cvlilebiT gamowveuli safrTxeebis zonirebisa da rukebis SedgenisSesaZleblobebSi arsebuli xarvezebis gamosworebis rekomendebuli qmedebebi ........... 63

3

აბრევიატურები

AF adaptaciis fondi

ArcGIS geoinformaciuli sistema (GIS) rukebsa da geografiul informaciaze samuSaod

ArcMap Esri-is ArcGIS geosivrciTi monacemebis programebis paketis mTavari komponenti

ASTER GDEMv2 dedamiwis zedapiris cifruli sasimaRlo modeli, versia 2BMU – germaniis garemos dacvis, bunebis konservaciisa da birTvuli usafrTxoebis saminis-tro

CCA klimatis cvlilebasTan adaptacia

CENN kavkasiis garemosdacviTi arasamTavrobo organizaciebis qseli

CLIDATA klimatologiuri monacemebis arqivaciis kompiuteruli programa

DEM cifruli sasimaRlo modeli

DTM dedamiwis zedapiris cifruli modeli

EC evrokomisia

ECHAM meteorologiis maqs plankis institutis mier Seqmnili zogadi cirkulaci-is modeli (GCM)

ECMWF evropis amindis saSualovadiani prognozis centri

ED garemo da ganviTareba, qarTuli arasamTavrobo organizacia

EEA evropis garemos dacvis saagento

Eionet garemosdacviTi informaciisa da garemoze dakvirvebis evropuli qseli

ERA globaluri atmosferos 1979 wlidan mudmivad ganaxlebadi monacemTa baza

ERDAS dedamiwis resursebis Sesaxeb monacemebis analizis sistema (programa)

ESRI garemosdacviTi sistemebis kvlevis instituti, geoinformaciuli sisteme-bis (GIS) programuli uzrunvelyofis, internet GIS da geomonacemTa baze-bis marTvis aplikaciebis saerTaSoriso momwodebeli

EUAA saqarTvelo-evrokavSirs Soris asocirebis Sesaxeb SeTanxmeba (sruli saxel-wodeba: asocirebis Sesaxeb SeTanxmeba, erTi mxriv, saqarTvelosa da, meore mxriv, evrokavSirs da evropis atomuri energiis gaerTianebas da maT wevr saxelmwifoebs Soris)

Eurostat evrokomisiis generaluri direqtorati. misi mTavari funqciaa evrokavSiris institutebisaTvis statistikuri informaciis miwodeba da evrokavSiris wevr qveynebsa da wevrobis kandidat qveynebSi statistikuri meTodebis har-monizaciis xelSewyoba

FEWS wyaldidobis safrTxis Sesaxeb adreuli gafrTxilebis sistema

GCF mwvane klimatis fondi

GDEM dedamiwis zedapiris cifruli sasimaRlo modeli

GIS geoinformaciuli sistema

GIZ germaniis saerTaSoriso TanamSromlobis sazogadoeba

GLOWS programa globaluri wylebi mdgradobisaTvis

GNSS globaluri sanavigacio satelituri sistema

GPS globaluri pozicionirebis sistema

4

HEC-HMS hidrologiuri sainJinro centris hidrologiuri modelirebis sistema

HTTP hiperteqstis gadacemis protokoli

IDW manZilis inversiuli wonis meTodi

IALA Suqurebis organizaciebis saerTaSoriso asociacia

IHO saerTaSoriso hidrografiuli samsaxurebi

INDC erovnul doneze gansazRvruli savaraudo wvlili

INRMW bunebrivi resursebis integrirebuli marTva saqarTvelos wyalSemkreb au-zebSi

INSPIRE 2007 wlis 14 martis evropis parlamentisa da sabWos direqtiva 2007/2/EC evrokavSirSi sivrciTi informaciis infrastruqturis Seqmnis Sesaxeb

JRC erToblivi kvlevebis centri

LAM SemosazRvruli teritoriis modeli

MHEWS mravalmxrivi safrTxeebis Sesaxeb adreuli gafrTxilebis sistema

MIKE FLOOD kompiuteruli programa, romelic qmnis mdinareebis, Walebisa da sadrenaJe sistemebis datborvis modelebs

MODIS saSualo rezoluciis speqtroradiometri

NEAP garemos dacvis moqmedebaTa erovnuli programa

NSAMP qveynis sivrciTi mowyobis generaluri sqema

NSDI erovnuli sivrciTi monacemebis infrastruqtura

1D erTganzomilebiani modeli

OPMET operatiuli saaviacio meteorologiuri monacemebi

PostGIS PostgreSQL obieqtrelaciuri monacemTa bazis sivrciTi bazebis gafarToeba

PostgreSQL (igivea, rac Postgres) - obieqtrelaciuri monacemTa bazis marTvis sistema (ORDBMS) gafarToebasa da standartebTan Sesabamisobaze aqcentiT

PPRD bunebrivi da anTropogenuli katastrofebis prevencia, mzadyofna da maTze reagireba aRmosavleTis partniorobis qveynebSi

QGIS (yofili Quantum GIS) - Tavisufali platformaTaSorisi kompiuteruli GIS - aplikacia, romlis saSualebiTac SesaZlebelia geosivrciTi monacemebis daTvaliereba, redaqtireba da analizi

SDI sivrciTi monacemebis infrastruqtura

SDC Sveicariis ganviTarebisa da TanamSromlobis saagento

SEIS garemosdacviTi informaciis erToblivi sistema (evrokavSiri)

Sida SvedeTis saerTaSoriso ganviTarebis saagento

SMCE sivrciTi mravalkriteriumiani Sefasebis meTodi

SOLAS zRvaze sicocxlis usafrTxoebis saerTaSoriso konvencia

SSH usafrTxo garsi, kriptografuli qselis protokoli daucvel qselSi mom-saxurebis usafrTxoebis uzrunvelsayofad

2D organzomilebiani modeli

UNDP gaeros ganviTarebis programa

UNFCCC gaeros klimatis cvlilebis CarCo konvencia

USAID aSS-s saerTaSoriso ganviTarebis saagento

WMO msoflio meteorologiuri organizacia

5

winamdebare angariSi — „saqarTveloSi bunebrivi safrTxeebis zon-irebisa da rukebis Sedgenis SesaZleblobebis Sefaseba da rekomen-debuli qmedebebi“ — momzadda „saqarTveloSi klimatis cvlile-basTan adaptaciis SesaZleblobebis gaZlierebis“ proeqtis sawyisi etapis farglebSi, romelsac axorcielebs gaeros ganviTarebis programis (UNDP) saqarTvelos ofisi Sveicariis ganviTarebisa da TanamSromlobis saagentos (SDC) finansuri mxardaWeriT. am kv-levis mTavari mizania saqarTveloSi bunebrivi safrTxeebis zoni-rebisa da rukebis Sedgenis arsebuli sistemis Sefaseba, Sesabamisi SesaZleblobebisa da xarvezebis gamovlena da miRebuli Sedegebis safuZvelze rekomendaciebis momzadeba naklovanebebis gamosas-woreblad da bunebrivi safrTxeebis zonirebisa da rukebis Sed-genisTvis saWiro SesaZleblobebis gasaZliereblad.

angariSi Sedgeba Semdegi nawilebisagan:

dainteresebul mxareTa inventarizacia bunebrivi safrTxeebis zonirebisa da rukebis Sedgenis sferoSi CarTuli erovnuli da adgilobrivi xelisuflebis organoebis, saerTaSoriso da adgilobrivi arasamTavrobo organizaciebis, sazogadoebrivi da samecniero organizaciebis identificirebis mizniT;

bunebrivi safrTxeebis zonirebasa da rukebis SedgenasTan da-kavSirebuli saqarTveloSi arsebuli instituciuri da samarT-lebrivi sistemis, am sferoSi saerTaSoriso valdebulebebis Sesrulebis mxriv miRweuli warmatebis, arsebuli praqtikis, xarvezebisa da teqnikuri (finansuris CaTvliT) da sakadro Ses-aZleblobebis Sefaseba;

rekomendaciebi (rekomendebuli qmedebebi) 2018-2023 ww. peri-odisTvis bunebrivi safrTxeebis zonirebisa da rukebis Sed-genis SesaZleblobebis gasaZliereblad, saWiro qmedebebis miTiTebiTa da gamovlenili xarvezebis/susti mxareebis Sesa-bamisad.

angariSSi ganxilulia mxolod klimatis cvlilebiT gamowveuli bunebrivi safrTxeebis — wyaldidobebis, wyalmovardnebis, mewyre-bis Rvarcofebis, qvaTacvenis, Tovlis zvavebis, Zlieri qarebis, setyvis, gvalvis da sxv. — zonirebasa da rukebis SedgenaSi CarTu-li dainteresebuli mxareebis uflebamosileba da SesaZleblobebi. dokumenti asaxavs centralur da regionul doneze arsebul vi-Tarebas aWaris avtonomiuri respublikis gamoklebiT, sadac xor-

რეზიუმე

რეზ

იუმე

კვლევის მიზანი, თემატიკა და

მეთოდოლოგია

6

cieldeba damoukidebeli kvleva SDC-is finansuri mxardaWeriT mimdinare UNDP-is proeqtis sawyisi etapis farglebSi.

winamdebare angariSi momzadda Semdegi meTodologiis gamoyenebiT:

moxda qvemoT CamoTvlili dokumentebis Seswavla da analizi:

� arsebuli kvlevebi/angariSebi, kerZod, gaeros ganviTare-bis programis/Sveicariis ganviTarebis saagentos/mwvane klimatis fondis (UNDP/SDC/GCF) proeqtis „saqarTveloSi mravalmxrivi safrTxeebis adreuli gafrTxilebis sistemis ganviTareba da klimatTan dakavSirebuli informaciis ga-moyeneba“ mizanSewonilobis kvleva (teqnikur-ekonomikuri dasabuTeba) da SDC-is finansuri mxardaWeriT saqarTvelo-Si bunebrivi katastrofebis riskis Semcirebis samoqalaqo organizaciebis proeqtis farglebSi kompania geografikis (Geographic) mier Catarebuli kvleva: „bunebrivi safrTxeebis zonirebisa da rukebis Sedgenis meTodologiis konsoli-dacia da misi gamoyenebis samarTlebrivi CarCos Sefaseba“.

� bunebrivi safrTxeebis zonirebisa da rukebis Sedgenis sferos sakanonmdeblo-maregulirebeli da politikuri dokumentebi.

Catarda bunebrivi safrTxeebis zonirebasa da rukebis Sedgena-Si CarTuli sajaro da kerZo organizaciebis gamokiTxva;

Catarda saerTaSoriso valdebulebebisa da erovnuli sakanon-mdeblo moTxovnebis Sesrulebis mxriv arsebuli xarvezebis an-alizi;

gaimarTa konsultaciebi dainteresebul mxareebTan.

saerTaSoriso SeTanxmebebi. saqarTvelos valdebulebebis, bunebrivi safrTxeebis Sefasebis, zonirebisa da rukebis Sedgenis Tvalsazris-iT, gansazRvravs Semdegi ZiriTadi saerTaSoriso SeTanxmebebi:

� katastrofis riskis Semcirebis sendais CarCoprograma (2015-2030 ww.), romlis pirvel prioritets warmoadgens „katastrofis riskis gaazreba“, romelic, sxva sakiTxebTan erTad, moicavs safrTxeebis Sefasebas, zonirebas da ruke-bis Sedgenas.

� konvencia garemosdacviT sakiTxebTan dakavSirebuli in-formaciis xelmisawvdomobis, gadawyvetilebebis miRe-bis procesSi sazogadoebis monawileobisa da am sferoSi marTlmsajulebis sakiTxebze xelmisawvdomobis Sesaxeb (orhusis konvencia), romelic avaldebulebs saqarTvelos uzrunvelyos sazogadoebis xelmisawvdomoba saxelmwifo uwyebebSi arsebul garemosdacviT informaciaze („gare-mosdacviTi informaciis xelmisawvdomoba“), maT Soris, in-formaciaze garemos mdgomareobis Sesaxeb.

� asocirebis Sesaxeb SeTanxmeba, erTi mxriv, saqarTvelosa da, meore mxriv, evrokavSirs da evropis atomuri energi-is gaerTianebas da maT wevr saxelmwifoebs Soris (EUAA) miuTiTebs orhusis konvenciaze da saqarTvelos aval-

არსებული სამართლებრივ-

პოლიტიკური ჩარჩო და ძირითადი

დაინტერესებული მხარეები

7

debulebs Seqmnas informaciis marTvis sazogadoebisaTvis xelmisawvdomi sistema. garda amisa, is moiTxovs wyaldidobebis safrTxis Sefasebisa da marTvis sistemis Camoyalibebas wyaldidobebis Sesaxeb evrokavSiris direqtivis Sesabamisad.

� evrokavSiris direqtiva 2007/2/EC-is (romelic evropis TanamegobrobaSi ayalibebs sivrciTi informaciis infrastruqturas (INSPIRE)) mizania Seqmnas evrokavSiris sivrciTi monacemebis infrastruqtura (SDI), romelic gaaumjobesebs evropis masStabiT garemosdacviTi sivrciTi informaciis gaziarebis process da sazoga-doebisaTvis mis xelmisawvdomobas. am direqtiviT gansazRvruli sivrciTi infor-macia mravalmxrivia da moicavs danarTi I, II da III-Si CamoTvlili Temebis farTo speqtrs (http://inspire.ec.europa.eu/data-specifications/2892). INSPIRE geoportalis prototipi xelmisawvdomia bmulze: http://inspire-geoportal.ec.europa.eu. miuxedavad imisa, rom saqarT-velo ar aris valdebuli qveyanaSi INSPIRE iniciativa ganaxorcielos, es procesi saqarTvelos mTavrobam ukve wamoiwyo.

erovnuli sakanonmdeblo dokumentebi. safrTxeebis zonirebasa da rukebis Sedgenas areg-ulirebs Semdegi erovnuli kanonebi da sakanonmdeblo aqtebi:

saqarTvelos 2004 wlis kanoni saqarTvelos mTavrobis struqturis, uflebamosilebisa da saqmianobis wesis Sesaxeb, 2018 wlis cvlilebebiT;

saqarTvelos 2005 wlis kanoni sivrciTi mowyobisa da qalaqTmSeneblobis safuZvlebis Sesaxeb, 2014 wlis cvlilebebiT;

saqarTvelos 2014 wlis organuli kanoni „adgilobrivi TviTmmarTvelobis kodeqsi“;

saqarTvelos kanoni sagangebo mdgomareobis Sesaxeb, 2017 wlis cvlilebebiT;

saqarTvelos 2018 wlis 3 maisis kanoni samoqalaqo usafrTxoebis Sesaxeb;

saqarTvelos 2015 wlis kanoni erovnuli usafrTxoebis politikis dagegmvisa da koor-dinaciis wesis Sesaxeb;

saqarTvelos mTavrobis 2013 wlis 9 oqtombris #262 dadgenileba saqarTveloSi erovnuli sivrciTi monacemebis infrastruqturis Seqmnisa da ganviTarebis samTavro-bo komisiis Seqmnis Sesaxeb;

saqarTvelos mTavrobis dadgenileba, erTi mxriv, saqarTvelosa da, meore mxriv, ev-rokavSirs da evropis atomuri energiis gaerTianebas da maT wevr saxelmwifoebs So-ris asocirebis Sesaxeb SeTanxmebisa da saqarTvelosa da evrokavSirs Soris asocirebis dRis wesrigis ganxorcielebis erovnuli samoqmedo gegmis damtkicebis Sesaxeb (mtkic-deba yovelwliurad, saqarTvelos mTavrobis gankargulebiT);

saqarTvelos mTavrobis 2015 wlis 24 seqtembris #508 dadgenileba samoqalaqo usa-frTxoebis erovnuli gegmis damtkicebis Taobaze;

garemos dacvisa da soflis meurneobis ministris 2018 wlis 19 aprilis #2-255 brZanebuleba ssip garemos erovnuli saagentos debulebis damtkicebis Taobaze;

saqarTvelos mTavrobis 2017 wlis 11 ianvris #4 dadgenileba saqarTvelos katastro-fis riskis Semcirebis 2017-2020 wlebis erovnuli strategiisa da misi samoqmedo gegmis damtkicebis Sesaxeb.

ZiriTadi politikuri dokumentebi. safrTxeebis zonirebisa da rukebis Sedgenis sferos ZiriTadi politikuri dokumentebia:

qveynis ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi (2018-2021 ww.) — dokumenti gansazRvravs saSualovadian periodSi (2018-2921 ww.) qveynis makroekonomikuri politikis CarCos, maT Soris, strategiul mimarTulebebsa da saqarTvelos mTavrobis mier saxelmwifo saxsrebiT gansaxorcielebel RonisZiebebs;

erovnul doneze gansazRvruli savaraudo wvlili (INDC) — dokumenti gansazRvravs saqarTvelos gegmebs 2030 wlamde klimatis cvlilebis Serbilebisa da klimatis cvli-lebasTan adaptaciis, maT Soris, safrTxeebis zonirebisa da rukebis momzadebis mimar-TulebiT;

garemos dacvis moqmedebaTa mesame erovnuli programa (NEAP 3) — ZiriTadi garemos-

8

dacviTi politikuri dokumenti 2017-2021 ww. periodisTvis, romelic gansazRvravs gr-Zelvadian miznebs, moklevadian amocanebs da gansaxorcielebel moqmedebebs klimatis cvlilebasTan adaptaciis/katastrofebis riskis Semcirebis mimarTulebiT;

samoqalaqo usafrTxoebis erovnuli gegma (2015 w.), saqarTvelos sagangebo situaciebis marTvis erTiani sistemis ZiriTadi saxelmZRvanelo dokumenti, romelic samoqalaqo usafrTxoebis sferoSi awesrigebs administraciuli organoebis saqmianobas. igi gan-sazRvravs: 1) sagangebo situaciebisagan mosaxleobisa da teritoriis dacvis mizniT gasatarebel RonisZiebebs, maT moculobas, ganxorcielebis wessa da mis Sesrulebaze pasuxismgebel ZiriTad da damxmare subieqtebs arsebuli Zalebisa da saSualebebis, so-cialur-ekonomikuri, bunebrivi da sxva maxasiaTeblebis gaTvaliswinebiT; 2) sagangebo situaciis prevenciis, misTvis mzadyofnis, misi warmoqmnis SemTxvevaSi reagirebisa da aRdgeniTi samuSaoebis warmarTvis wess;

katastrofis riskis Semcirebis strategia da samoqmedo gegma, romelic moicavs katastrofis riskis Semcirebis sferoSi gansazRvrul erovnul miznebs, amocanebs, strategiul prioritetebsa da 2017-2020 wlebSi Casatarebel RonisZiebebs. saqarTve-los katastrofis riskis Semcirebis strategiis mizania erTiani, moqnili da efeqtiani sistemis Camoyalibeba, romelic saqarTvelos kanonmdeblobiT gansazRvrul uwyebaTa saerTo ZalisxmeviT da koordinirebuli muSaobiT uzrunvelyofs qveyanaSi bunebrivi da xelovnuri (anTropogenuri) faqtorebiT gamowveuli katastrofebis riskis Sem-cirebas. katastrofis riskis Semcirebis samoqmedo gegmaSi warmodgenilia sxvadasx-va saxelmwifo uwyebisa da arasamTavrobo organizaciis mier dagegmili da mimdinare proeqtebi, programebi da iniciativebi. bunebrivi safrTxeebis Sefasebis, zonirebisa da rukebis Sedgenis kuTxiT, mocemul dokumentSi gaTvaliswinebulia iseTi RonisZie-bebi, rogoricaa: savele kvlevebi hidravlikuri da hidrologiuri modelirebisaTvis, hidravlikuri da hidrologiuri modelebis Seqmna Tbilisisa da sxva teritoriebis maRali riskis zonebisaTvis, geodinamikuri procesebis monitoringi, geologiuri sa-frTxeebis Sefaseba, zonireba da rukebis Sedgena, Tovlis zvavebis formirebis gansa-kuTrebiT maRali albaTobis mqone ubanze Tovlis zvavebis safrTxis Sefaseba, zoni-reba da rukebis Sedgena, quTaisis aeroportisaTvis regionuli radarisa da ramdenime miniradaris SeZena, radarebis arsebuli monacemebis integrireba garemos erovnuli saagentos amindis prognozirebis platformaSi da sxv.;

sivrciTi mowyobisa da qalaqmSeneblobis gegmebi: amJamad germaniis saerTaSoriso Ta-namSromlobis sazogadoebis (GIZ) mxardaWeriT mimdinareobs muSaoba qveynis sivrciTi mowyobis generalur sqemasa (NSAMP) da sxvadasxva municipalitetisa da dasaxlebis sivrciT-teritoriul gegmebze.

instituciuri sistema. safrTxeebis Sefasebis, zonirebisa da rukebis Sedgenis sferoSi CarTulia Semdegi saxelmwifo uwyebebi:

iusticiis saministros sistemaSi Semavali sajaro samarTlis iuridiuli piri — saja-ro reestris erovnuli saagento, romelic pasuxismgebelia geosivrciTi informaci-is marTvis erTiani sistemis Camoyalibebaze erovnuli geoportalisa da geosivrciTi informaciis standartebis Seqmnis saSualebiT. saagento aseve pasuxismgebelia miwis kadastris warmoebaze;

garemos dacvisa da soflis meurneobis saministros sistemaSi Semavali sajaro samar-Tlis iuridiuli piri — garemos erovnuli saagento, romlis funqciebs ganekuTvne-ba hidrometeorologiuri da geologiuri parametrebisa da klimatis cvlilebiT ga-mowveuli bunebrivi safrTxeebis monitoringi da prognozireba, klimatis cvlilebiT gamowveuli bunebrivi safrTxeebis Sefaseba, zonireba da rukebis Sedgena da klimatu-ri, geologiuri da klimatis cvlilebiT gamowveuli bunebrivi safrTxeebis monacemTa advilad gamosayenebeli bazebis warmoeba;

regionuli ganviTarebisa da infrastruqturis saministro, romelic sivrciTi dageg-marebis departamentis1 saSualebiT pasuxismgebelia miwaTsargeblobis, miwaTsargeblo-

1 es funqcia regionuli ganviTarebisa da infrastruqturis saministros ekonomikisa da mdgradi ganviTarebis saministrodan axlaxan gadaeca.

9

bis zonirebis, qalaqganviTarebisa da sivrciTi dagegmvis sferoSi saxelmwifo politikis SemuSavebasa da misi ganxorcielebis koordinaciaze, maT Soris, miwaTsargeblobis gen-eraluri gegmebis, miwaTsargeblobis zonirebis dokumentebis, urbanuli ganviTarebis gegmebisa da sivrciTi zonirebis dokumentebis momzadebis koordinacia-xelSewyobaze, miwaTsargeblobisa da sivrciTi dagegmarebis teqnikuri meTodologiebis SemuSavebaze;

premier-ministris aparatis daqvemdebarebaSi arsebuli sagangebo situaciebis marTvis samsaxuri, romelic pasuxismgebelia sagangebo situaciebis riskebis Sefasebaze, zoni-rebasa da rukebis Sedgenaze, agreTve, sagangebo situaciebis riskebis monacemTa bazis warmoebaze. es ukanaskneli dakavSirebuli unda iyos katastrofebis safrTxeebis mo-nacemTa bazebTan;

saqarTvelos ekonomikisa da mdgradi ganviTarebis saministro, romelic ssip saqarTve-los saxelmwifo hidrografiuli samsaxuris saSualebiT pasuxismgebelia sazRvao gare-mos hidrografiul kvlevebze, kartografiul samuSaoebsa da sazRvao teritoriaze amindis prognozirebaze;

saqaeronavigacia2 — saxelmwifos 100%-iani wilobrivi monawileobiT Seqmnili SezRud-uli pasuxismgeblobis sazogadoeba, romelic meteorologiuri samsaxuris saSualebiT pasuxismgebelia qalaqebis aerodromebze (aeroportebSi) frenebis gansaxorcieleblad aucilebeli meteorologiuri momsaxurebis uzrunvelyofaze;

Tbilisis municipalitetis meriis arqiteqturis samsaxuri, romelsac aqvs qalaq Tbili-sis mravalSriani sainformacio interaqtiuri ruka. samsaxuri garemos erovnul saa-gentosa da sxva dainteresebul mxareebTan TanamSromlobiT gegmavs internetrukaSi safrTxeebisa da riskebis rukebis integrirebas.

samoqalaqo usafrTxoebis Sesaxeb axlaxan miRebuli kanonis, agreTve, katastrofis riskis Semcirebisa da samoqalaqo usafrTxoebis erovnuli strategiebis Tanaxmad, usafrTxoebis pasportebis (sagangebo situaciis safrTxeebis/katastrofebis riskebis Sefaseba-aRricxva) da adgilobrivi safrTxeebis Sefasebis dokumentebis momzadeba, rac aseve iTvaliswinebs safrTxeebis Sefasebas, zonirebasa da rukebis Sedgenas, adgilobrivi xelisuflebis orga-noebis funqcias warmoadgens.

saxelmwifo uwyebebis garda, klimatis cvlilebiT gamowveuli safrTxeebis Sefasebis, mod-elirebis, zonirebisa da rukebis Sedgenis, geosivrciTi informaciis damuSavebisa da sxva-dasxva geosivrciTi metamonacemTa bazebis Seqmnis sferoSi CarTulia sxvadasxva arasamTav-robo organizacia. maT Soris yvelaze aqtiuri organizaciebia:

CENN, romelic 2010-2014 wlebSi aqtiurad iyo CarTuli safrTxeebisa da riskebis zon-irebisa da rukebis Sedgenis sferoSi;

mdgradi kavkasia, romelic muSaobs Sveicariuli meTodologiiT safrTxeebis zonire-bis, rukebis Sedgenisa da katastrofis riskis Semcirebis sakiTxebze sauniversiteto kursebis momzadebasa da danergvaze;

Geographic (geografiki) — GIS-is da distanciuri zondirebis sakonsultacio centri, romelic 1998 wlidan muSaobs GIS-is, sivrciTi analizisa da dagegmarebis sferoSi da Tematuri da internetrukebis Seqmnaze. kompania iyenebs iseT saSualebebs, rogoricaa savele topogeodeziuri kvlevebi, GIS, distanciuri zondireba, fotogrammetria, GPS teqnologiebi, geomonacemTa integrirebuli bazebi, internetrukebi, sivrciTi dageg-mareba da sxv.;

GeoLand — GIS-is da sivrciTi informaciis marTvis sferoSi momuSave kompania, romelsac safrTxeebis zonirebisa da rukebis Sedgenis garkveuli gamocdileba aqvs;

GisLab — GIS-is da sivrciTi informaciis marTvis sferoSi momuSave arasamTavrobo orga-nizacia, romelsac saqarTvelos tyeebis mowyvladobis analizisa da ferdobebis mdgra-dobisa da eroziuli procesebis Sefasebis gamocdileba aqvs.

garemo da ganviTareba (ED), romelic axlaxan CaerTo TbilisSi wyaldidobebis zemoq-

2 wyaro: http://airnav.ge/index.php?page=ms&fullstory=49

10

medebis Serbilebis RonisZiebebis mizanSewonilobis Sefaseba-Si. teqnikuri daxmarebis am proeqtis mizania mdinare wavki-sisxevis auzSi wyaldidobebis riskis marTvis gaumjobeseba.

rac Seexeba akademiur da kvleviT institutebs, Tbilisis saxel-mwifo universitetSi arsebobs zust da sabunebismetyvelo mecnierebaTa fakulteti geologiisa da geografiis departamen-tebiTa da sabakalavro da samagistro programebiT. savaldebu-lo kursebs Sorisaa bunebrivi safrTxeebis Sefasebac. Tbilisis saxelmwifo universitetis geofizikis instituts aqvs mravalmx-rivi safrTxeebis, maT Soris, miwisZvris, mewyris, Tovlis zva-vis, wyalmovardnis, Rvarcofis, gvalvis, qariSxlis, yinvisa da setyvis safrTxis Sefasebis gamocdileba.

klimatis cvlilebiT gamowveuli safrTxeebis zonirebisa da rukebis Sedgenis sferoSi saqarTveloSi moqmedi donorebia:

SDC, romelic xels uwyobs katastrofis riskis Semcire-bis, safrTxeebis zonirebisa da rukebis Sedgenis sferoSi SesaZleblobebis gaZlierebas, maT Soris, am mimarTulebiT samecniero institutebis SesaZleblobebis gaZlierebasac;

UNDP, romelic xels uwyobs mTeli qveynis masStabiT TiTqmis realuri drois reJimSi momuSave mravalmxrivi safrTxeebis Sesaxeb adreuli gafrTxilebis sistemis Seqmnas GCF-isa da SDC-is finansuri daxmarebiT;

evrokavSiri, romelic xels uwyobs wyaldidobebis Sesaxeb direqtivis ZiriTadi debulebebis erovnul kanonmdeblobaSi gadmotanas;

SvedeTis saerTaSoriso ganviTarebis saagento (Sida), romel-ic xels uwyobs evrokavSiris standartebis Sesabamisi infor-maciisa da monacemebis marTvis sistemebis danergvas;

gaeros sursaTisa da soflis meurneobis organizacia (FAO), romelic xels uwyobs agrometeorologiuri monitoringisa da sakonsultacio samsaxurebs;

germaniis garemos dacvis, bunebis konservaciisa da birTvuli usafrTxoebis saministro (BMU), romelic GIZ-is saSualebiT mxars uWers sivrciTi mowyobis erovnuli gegmisa da SerCeu-li municipalitetebis da qalaqebis sivrciTi mowyobis gegme-bis momzadebas.

klimatis cvlilebiT gamowveuli bunebrivi safrTxeebis zonire-bisa da rukebis Sedgenis arsebuli sistemis, xarvezebisa da saW-iroebebis Seswavlisa da analizis safuZvelze momzadda Semdegi daskvnebi da rekomendaciebi:

klimatiT gamowveuli bunebrivi safrTxeebis zonirebisa da rukebis Sedgenis meTodologiebi. saqarTveloSi ar arsebobs reglamenti mravalmxrivi safrTxeebis Sefasebis, zonirebisa da rukebis Sedgenis saerTaSoriso standartebze damyarebu-li da aRiarebuli meTodologiebis Sesaxeb. aseve ar arsebobs wyaldidobebis Sefasebis, zonirebisa da rukebis Sedgenis evrokavSiris standartebis Sesabamisi meTodologia, rasac moiTxovs EUAA.

შესაძლებლობებში არსებული ხარვეზები

11

safrTxeebis monacemTa bazebis/rukebis da informaciis xelmisawvdomoba:

� saqarTveloSi klimatis cvlilebiT gamowveuli bunebrivi safrTxeebis zonirebi-sa da rukebis SedgenisTvis saWiro klimaturi, geografiuli, topografiuli da geologiuri parametrebis Sesaxeb informacia da monacemebi arasakmarisia.

� bunebrivi safrTxeebis monacemTa yvelaze srulyofili, ganaxlebadi da advilad gamosayenebeli baza, romelic ganTavsebulia CENN-is vebgverdze (bunebrivi sa-frTxeebisa da riskebis internetportali) ganaxlebas saWiroebs. ar xdeba dainter-esebuli mxareebis mier misi gamoyeneba-ganaxleba. garda amisa, portalze arsebuli rukebi wvrilmasStabiania.

� garemos erovnul saagentoSi arsebuli klimatis cvlilebiT gamowveuli bune-brivi safrTxeebis xelmisawvdomi rukebi momzadebulia mxolod wyaldidobebisa da geologiuri safrTxeebisaTvis (mewyeri, Rvarcofi, qvaTacvena da sxv.). ar arse-bobs klimatis cvlilebiT gamowveuli sxva bunebrivi safrTxeebis — wyalmovardna, gvalva, Zlieri qari da setyva — rukebi. rukebis udidesi nawili wvrilmasStabi-ania (1:100 000 da meti). Zalian cotaa msxvilmasStabiani rukebi, romlebisTvisac aucilebelia hidrometeorologiuri da geologiuri parametrebi, rac aseve ar gaaCnia garemos erovnul saagentos.

� bunebrivi safrTxeebis zonirebisa da rukebis SedgenisaTvis saWiro klimaturi da geologiuri monacemebisa da informaciis didi nawili, romelic daarqivebulia garemos erovnul saagentoSi, ZiriTadad qaRaldzea da ar aris usasyidlod xel-misawvdomi arasajaro seqtoris warmomadgenlebisaTvis.

� safrTxeebis, klimatur da geologiur monacemTa bazebi da GIS-is rukebi ar aris srulad Tavsebadi INSPIRE-direqtivis moTxovnebsa da standartebTan da ar aris dakavSirebuli sajaro reestris erovnuli saagentos mier Sida-s daxmarebiT mimdin-are proeqtis farglebSi Seqmnil geosivrciT portalTan. proeqtis mizania qveyana-Si geosivrciTi informaciis erTiani sistemis Seqmna, romelsac eqneba INSPIRE-di-reqtivis Sesabamisi erTiani geoportali da metamonacemTa Sesabamisi bazebi.

klimatis cvlilebiT gamowveuli safrTxeebis Sefasebis, zonirebisa da rukebis Sedgenis arsebuli praqtika

� wyaldidobebi da wyalmovardnebi: garemos erovnul saagentos ar aqvs maRali alba-Tobis wyaldidobebis, wyalmovardnebis, wyaldidobebis siRrmisa da nakadebis siC-qaris an mimarTulebis msxvilmasStabiani rukebi Semdegi mizezebiT: 1) mdinareebis kalapotebis, Walebisa da naleqebis Sesaxeb hidrometeorologiuri (naleqebi, ma-qsimaluri xarji, wylis done), geodeziuri da geologiuri monacemebis nakleboba hidrometeorologiuri da geologiuri monitoringisa da savele kvlevebis sim-ciris gamo; 2) amindis modelirebis SezRuduli SesaZleblobebi; 3) hidrologiuri modelirebis SezRuduli SesaZleblobebi da saqarTvelos mTavari mdinareebis au-zebisTvis modelebis ararseboba (mdinare rionis auzisa da mdinare alaznis marcx-ena Senakadebis gamoklebiT), mcire wyalSemkrebebis hidrografebis simciris gamo, rac gamowveulia wyalSemkrebebis fizikuri maxasiaTeblebis/parametrebis Sesaxeb monacemebis naklebobiTa da maRali rezoluciis mqone (5 m da ufro maRali sizus-tis) cifrul-sasimaRlo modelebis ararsebobiT; 4) hidrodinamikuri/hidravliku-ri modelirebis SezRuduli SesaZleblobebi (1D-2D/MIKE hidravlikuri modelebis ararseboba mdinareTa auzebisTvis, rac gamowveulia mdinaris Wala-kalapotis hi-drodinamikuri da topografiuli monacemebis naklebobiT da maRali rezoluciis mqone cifruli sasimaRlo modelebis ararsebobiT); 5) radarebisa da satelitu-ri gamosaxulebebis monacemebis gamoyenebisa da prognozireba-modelirebis plat-formebSi maTi integraciis SezRuduli xasiaTi.

wyalmovardnebis safrTxis rukebis ararseboba gamowveulia Semdegi mizezebiT: 1) naleqebis realur droSi monitoringis monacemebis simcire da 2) niadagis teniano-bis, ferdobebis daxrilobisa da niadagis wyalgamtarunarianobis/drenaJis Sesaxeb monacemebis nakleboba.

12

� myinvarebis ukandaxeva: garemos erovnul saagentos TiTqmis ar aqvs gamocdileba myinvaruli safrTxis rukebis momzadebis sferoSi Semdegi mizezebiT: relief-is sirTulisa da amindis parametrebis Sesaxeb informaciisa da arsebuli monace-mebis (moculoba, sisqe) simcire, iseTi specialuri hidrologiuri modelebis ararseboba, romelTa saSualebiTac SesaZlebelia myinvarebis dinamikis modelire-ba, topografiuli da yinulis safaris kvlevebis/agegmvisa da aerofotoebisa da satelituri gamosaxulebebis gamoyenebis SezRuduli xasiaTi.

� mewyrebi: garemos erovnul saagentos ar aqvs mewyris safrTxis Tanamedrove msx-vilmasStabiani rukebi Semdegi mizezebiT: meteorologiuri (mag., naleqebi, da sxv.), geologiuri, topografiuli, hidrologiuri da mcenareuli safaris Sesaxeb monacemebis simcire, romelic gamowveulia hidrologiuri da geologiuri moni-toringisa da savele kvlevebis naklebobiTa da sivrciTi modelirebis kompiuter-uli programebis (mag., Sveicariuli RAMMS programis) codnisa da gamoyenebis SezRuduli xasiaTiT.

� Rvarcofebi: garemos erovnul saagentos ar aqvs Rvarcofis safrTxis Tanamedrove msxvilmasStabiani rukebi (sul mcire, mdinaris auzis donis) Semdegi mizezebiT: 1) xarjis koeficientis, saangariSo naleqebis raodenobis (naleqebis intensivoba, xangrZlivoba da jamuri raodenoba), maqsimaluri xarjisa da transportirebadi natanis Sesaxeb monacemebis simcire/ararseboba, rac gamowveulia hidrometeo-rologiuri da geologiuri monitoringis, geologiuri da geodeziuri kvlevebis Catarebisa da aerofotoebisa da satelituri gamosaxulebebis gamoyenebis Sez-Ruduli xasiaTiT; 2) modelirebis saSualebebisa da maTi gamoyenebis codnisa da SesaZleblobebis nakleboba.

� Tovlis zvavebi: garemos erovnul saagentos TiTqmis ar aqvs Tovlis zvavebis safrTxis rukebis momzadebis gamocdileba Semdegi mizezebis gamo: 1) reliefis sirTulis, amindis parametrebis, adgilze arsebuli amindisa (temperatura, Tovli) da Tovlis safaris (sisqe) Sesaxeb informaciis simcire, rac gamowveulia hidrome-teorologiuri monitoringisa da prognozirebis, maT Soris, Tovlisa da Tovlis safaris monitoringis SemcirebiT, topografiuli da Tovlis safaris kvlevis/age-gmvisa da aerofotoebisa da satelituri gamosaxulebebis gamoyenebis SezRuduli xasiaTiT; 2) cifruli modelirebis kompiuteruli programebisa (mag., RAMMS) da modelirebis SesaZleblobebis uqonloba.

� gvalvebi: safrTxeebis atlasSi warmodgenilia mxolod gvalvis safrTxis msxvil-masStabiani rukebi, Tumca es rukebi moZvelebulia. Tanamedrove msxvilmasStabiani da wvrilmasStabiani rukebi ar arsebobs Semdegi mizezebis gamo: 1) meteorologi-uri (mag., naleqebi, haeris temperatura, fardobiTi tenianoba, qaris siCqare, mzis radiacia) da hidrologiuri (mag., xarji/Camonadeni) parametrebis Sesaxeb monace-mebis simcire, rac gamowveulia hidrometeorologiuri monitoringis SezRuduli xasiaTiT; 2) agrometeorologiuri monacemebis (mag., evapotranspiracia, niadagis tenianoba, foTlis tenianoba, fenologia da sxv.) simcire, rac gamowveulia agro-meteorologiuri monitoringis Zlier SezRuduli xasiaTiT; 3) gvalvis sxvadasxva indeqsis gamoTvlis arcodna da Sesabamisi SesaZleblobebis uqonloba.

� Zlieri qarebi: Zlieri qarebis safrTxis Tanamedrove rukebi ar arsebobs Semdegi mizezebis gamo: 1) realuri drois reJimSi meteorologiuri monitoringis monace-mebis simcire hidrometeorologiuri monitoringis SezRuduli xasiaTis gamo; 2) amindis prognozirebisa da modelirebis (amindis prognozirebis cifruli modele-bi) SezRuduli SesaZleblobebi; 3) radarebis, elvis registraciis sadgurebisa da satelituri gamosaxulebebis monacemebis gamoyenebisa da prognozireba-modeli-rebis arsebul platformebSi maTi integrirebis SezRuduli xasiaTi.

mravalmxrivi safrTxeebis zonireba da rukebis Sedgena. garemos erovnuli saagento ar amzadebs mravlobiTi safrTxeebis rukebs, Tumca am mimarTulebiT garkveuli gamoc-dileba aqvs arasamTavrobo seqtors.

safrTxeebis zonirebasa da rukebis SedgenaSi adgilobrivi akademiuri institutebis,

13

arasamTavrobo organizaciebisa da kerZo sakonsultacio kom-paniebis kvalifikaciis xarvezebi da saWiroebebi. adgilobriv arasamTavrobo, akademiur da kerZo seqtorebs TiTqmis ar aqvT gamocdileba mravalmxrivi safrTxeebis zonirebasa da rukebis momzadebaSi, Tumca bevr organizacias (gansakuTrebiT, sivr-ciTi informaciis marTvis, GIS/distanciuri zondirebis, mod-elirebisa da monacemTa bazebis marTvis sakiTxebSi momuSave organizaciebs) aqvs safrTxeebis zonirebisa da rukebis Sed-genisTvis saWiro Zlieri teqnikuri baza da geosivrciTi te-qnologiebi (ramdenime arasamTavrobo organizacias da Tbili-sis saxelmwifo universitets aqvT safrTxeebis zonirebisa da rukebis Sedgenis gamocdileba da isini aseT saqmianobas dRe-sac ewevian). katastrofis riskis Semcirebis calkeuli wamyvani universitetebis saswavlo kursebis did nawilSi ar aris Set-anili klimatiT gamowveuli safrTxeebis Sefasebis, zonirebi-sa da rukebis Sedgenis, maT Soris, mravalmxrivi safrTxeebis zonirebisa da rukebis Sedgenis sakiTxebi.

klimatis cvlilebiT gamowveuli bunebrivi safrTxeebis zoni-rebisa da rukebis Sedgenis sferoSi gamovlenili xarvezebisa da saWiroebebis safuZvelze winamdebare kvlevaSi warmodgenilia rekomendebuli qmedebebi 2018-2023 ww.-sTvis. TiToeuli qmedeba dakavSirebulia konkretul xarvezTan/saWiroebasTan, saerTaSo-riso valdebulebasTan, erovnul samarTlebriv da politikur moTxovnasTan, pasuxismgebel mxaresTan da dafinansebis SesaZlo wyarosTan/donorTan. aseve miTiTebulia TiToeuli qmedebis miax-loebiTi Rirebuleba da xangrZlivoba.

Rirebulebis mixedviT qmedebebi dayofilia dabali (100 000 aSS dolaramde), saSualo (100 000-1 000 000 aSS dolari) da maRali (1 000 000 aSS dolarze meti) Rirebulebis kategoriebad. xangrZlivo-bis mixedviT — moklevadiani (1 weli da naklebi), saSualovadiani (3 wlamde) da grZelvadiani (3-5 weli) qmedebebis kategoriebad.

sxvadasxva saxis rekomendebuli arastruqturuli RonisZiebebi dajgufebulia sam ZiriTad kategoriad: 1) safrTxeebis Sefasebis, zonirebisa da rukebis Sedgenis meTodologiebi; 2) safrTxeebis monacemTa bazebis/rukebis da monacemebis xelmisawvdomoba; 3) sa-frTxeebis Sefasebis, zonirebisa da rukebis Sedgenis praqtika.

rekomendebuli qmedebebi moicavs Semdegs:

wyaldidobis safrTxis Sefasebis, zonirebisa da rukebis Sedge-nis evrokavSiris standartebis Sesabamisi reglamentis momza-deba da miReba;

mravalmxrivi safrTxeebis Sefasebis, zonirebisa da rukebis Sedgenis saerTaSoriso standartebis Sesabamisi reglamentis momzadeba da miReba;

saxelmwifo uwyebebis, pirvel rigSi, garemos erovnuli saa-gentosa da adgilobrivi xelisuflebis organoebis, agreTve, arasaxelmwifo seqtoris (mag., kvleviTi da akademiuri insti-tutebi, arasamTavrobo organizaciebi da kerZo sakonsulta-cio kompaniebi) TanamSromlebis codnisa da SesaZleblobebis

რეკომენდებული ქმედებები

14

gaZliereba wyaldidobis da mravalmxrivi safrTxeebis Sefasebis, zonirebisa da ruke-bis Sedgenis saerTaSoriso standartebze damyarebuli meTodologiebis gamoyenebaSi;

safrTxeebis eleqtronuli atlasis ganaxleba da masSi ufro detaluri geosivrciTi monacemebisa da safrTxeebis rukebis damateba;

Sesabamisi saxelmwifo uwyebebis, pirvel rigSi ki, garemos erovnuli saagentos, Sesa-Zleblobebis gaZliereba saqarTvelosTvis damaxasiaTebeli klimatis cvlilebiT ga-mowveuli bunebrivi safrTxis detaluri rukebisa da safrTxeebis detaluri rukebis SeqmnaSi;

garemos erovnul saagentoSi klimatis cvlilebiT gamowveuli bunebrivi safrTxeebis advilad gamosayenebeli eleqtronuli bazis Seqmna, romelic xelmisawvdomi iqneba sx-vadasxva saxis momxmareblebisaTvis;

geosivrciTi monacemebisa da rukebis, maT Soris, safrTxeebis Sesaxeb informaciisa da rukebis, erovnuli standartebis SemuSaveba, safrTxeebis Sesaxeb informaciisa da rukebis am standartebTan SesabamisobaSi moyvana da erovnul geoportalTan dakavSire-ba;

arsebuli hidrometeorologiuri (Tovlisa da Tovlis safaris/siRrmis monitoringis CaTvliT), agrometeorologiuri da geologiuri monitoringis arsebuli qselebis ga-farToeba da modernizeba saqarTvelos yvela mTavari mdinaris auzis da mravalmxrivi safrTxeebis maRali riskis mqone mcire wyalSemkrebebis dafarvis mizniT;

damatebiTi radarebis (ori radari dasavleT saqarTvelosTvis — quTaissa da foTSi) da elvis registraciis deteqtorebis (4 antena) SeZena da maTi integrireba mravalmxrivi safrTxeebis prognozirebis sistemebSi;

wyalSemkrebebis fizikur parametrebTan dakavSirebuli informaciis, maT Soris, niadag-safaris, Wala-kalapotis topografiis, geodeziuri, geologiuri, hidrodinamikuri, niadagis tenianobis, daxrilobis, drenaJis, zedapiruli Camonadenis, maqsimaluri xar-jisa da transportirebadi natanis, Tovlis safaris siRrmis/moculobis monacemebis Sevseba Semdegi gziT:

� saistorio hidrometeorologiuri, agrometeorologiuri da geologiuri monace-mebis aRricxva/inventarizacia da damuSaveba;

� geologiuri, geodeziuri, hidrologiuri da Tovlis safaris kvlevebis gaZliere-ba;

� maRali rezoluciis mqone cifruli sasimaRlo modelebis SeZena-SemuSaveba;

� radarebis, elvis registraciis sistemebis, aerofotoebisa da satelituri gamo-saxulebebis monacemebis SeZena da integrireba mravalmxrivi safrTxeebis progno-zirebisa da modelirebis platformebSi.

saqarTveloSi arsebuli myinvarebis TiTqmis yvela parametris aRwera maRali xarisx-is satelituri monitoringis saSualebiT da mdidari saistorio monacemebis, savele kvlevebiT miRebuli monacemebisa da saeqsperto codnis gamoyenebiT; xarisxis uz-runvelyofis/xarisxis kontrolis procedurebis ganxorcieleba maRali sizustisa da xarisxis Sedegebis misaRebad;

kvlevebis Catareba myinvarebze klimatis cvlilebis zemoqmedebis dasadgenad:

� didi myinvarebis ukandaxevisa da mcire myinvarebis siRrmis/moculobis cvlilebis dadgena;

� myinvarebis degradaciis dinamikis dadgena hidrologiuri modelirebis safuZvel-ze momzadebuli klimatis cvlilebebis scenarebis mixedviT;

� myinvarebSi arsebuli mtknari wylis maragebis miaxloebiTi raodenobis dadgena;

� qveynis wylis balansSi myinvaruli wylis Camonadenis wilisa da droTa ganmavloba-Si misi cvlilebis dadgena.

15

amindis prognozirebis, hidrologiuri, hidravlikuri, mewyrebis, Rvarcofebis, Tovlz-vavebisa da myinvarebis dnobis cifruli modelirebis Tanamedrove programebis SeZena da maT gamosayeneblad garemos erovnuli saagentos TanamSromlebis treningi;

hidrologiuri, hidravlikuri (1D-2D/MIKE), mewyrebis, Rvarcofebis da Tovlzvavebis modelebis SemuSaveba-kalibracia saqarTvelos yvela mTavari mdinaris auzisTvis da mravalmxrivi safrTxeebis maRali riskis mqone qveauzebisTvis/mcire wyalSemkrebebisT-vis, magaliTad, mdinare mtkvris Tbilisis farglebSi moqceuli mcire wyalSemkrebebi-sTvis;

TiTqmis realuri drois reJimSi wyaldidoba-wyalmovardnis, mewyris, Rvarcofis, Tovlzvavis, gvalvis, Zlieri qaris, qariSxlis da setyvis prognozirebis srulad in-tegrirebuli platformebis Seqmna saqarTvelos yvela mTavari mdinaris auzisTvis da mravalmxrivi safrTxeebis maRali riskis mqone qveauzebisTvis/mcire wyalSemkrebebi-sTvis; am platformebSi amindis prognozirebis sxvadasxva masStabis modelebisa da yvela arsebuli monacemis, maT Soris, monitoringis, radarebis, elvis registraciis sadgurebisa da satelituri monacemebis, integrireba;

gvalvis saTanado indeqsebis SerCeva da gamoTvla da gvalvis safrTxis rukebis momza-deba (garemos erovnul saagentos aqvs Zveli sadgurebidan miRebuli naleqebisa da temperaturis dReRamuri, calkeul SemTxvevaSi — ufro xSiri mdidari istoriuli mo-nacemebi; Sesabamisi monacemebis, gansakuTrebiT, gvalvian regionebTan dakavSirebuli monacemebis Seswavlis Sedegad dadgindeba, Tu romeli indikatori (indikatorebi) unda iqnes gamoyenebuli gvalvis gamovlinebis savaraudo adgilebis dasadgenad. gvalvis in-dikatori unda gamoiTvalos modelis badis TiToeuli ujredisa da TiToeuli TvisaT-vis. Sedegad miiReba gvalvis safrTxis ruka Tveebis mixedviT da gvalvis gamovlinebis savaraudo adgilebis ruka. Sedegebis kalibracia unda moxdes adre momxdari gvalvebis, kerZod, 2000 wlis gvalvis mixedviT;

wyaldidobis, wyalmovardnis, mewyris, Rvarcofis, Tovlzvavis, gvalvis, Zlieri qa-ris, qariSxlisa da setyvis safrTxis rukebis, aseve, klimatis cvlilebiT gamowveuli mravalmxrivi safrTxeebis rukebis momzadeba saqarTvelos yvela mTavari mdinaris auz-isTvis da mravalmxrivi safrTxeebis maRali riskis mqone qveauzebisTvis/mcire wyalSe-mkrebebisTvis;

garemos erovnuli saagentosa da sxva dainteresebuli mxareebis SesaZleblobebis ga-Zliereba saerTaSoriso doneze aRiarebuli standartuli meTodologiiT (meTodolo-giebiT) mravalmxrivi safrTxeebis Sefasebis, zonirebisa da rukebis momzadebis mimar-TulebiT;

mravalmxrivi safrTxeebis Sefasebis, zonirebisa da rukebis momzadebis sakiTxebSi sau-niversiteto saswavlo kursebis momzadeba saerTaSoriso doneze aRiarebuli standar-tuli meTodologiiT.

16

winamdebare angariSi — „saqarTveloSi bunebrivi safrTxeebis zon-irebisa da rukebis Sedgenis SesaZleblobebis Sefaseba da rekomen-debuli qmedebebi“ — momzadda „saqarTveloSi klimatis cvlile-basTan adaptaciis SesaZleblobebis gaZlierebis“ proeqtis sawyisi etapis farglebSi, romelsac axorcielebs gaeros ganviTarebis UN-DP-is saqarTvelos ofisi, SDC-is finansuri mxardaWeriT.

kvlevis mTavari mizania saqarTveloSi bunebrivi safrTxeebis zon-irebisa da rukebis Sedgenis arsebuli sistemis Sefaseba, Sesabamisi SesaZleblobebisa da xarvezebis gamovlena da miRebuli Sedegebis safuZvelze rekomendaciebis momzadeba naklovanebebis gamosas-woreblad, agreTve, bunebrivi safrTxeebis zonirebisa da rukebis SedgenisTvis saWiro SesaZleblobebis gasaZliereblad.

angariSi Sedgeba Semdegi nawilebisagan:

dainteresebul mxareTa inventarizacia bunebrivi safrTxeebis zonirebisa da rukebis Sedgenis sferoSi CarTuli erovnuli da adgilobrivi xelisuflebis organoebis, saerTaSoriso da adgilobrivi arasamTavrobo organizaciebis, sazogadoebrivi da samecniero organizaciebis identificirebis mizniT;

bunebrivi safrTxeebis zonirebasa da rukebis SedgenasTan da-kavSirebuli saqarTveloSi arsebuli instituciuri da samarT-lebrivi sistemis, am sferoSi saerTaSoriso valdebulebebis Sesrulebis kuTxiT miRweuli warmatebis, arsebuli praqtikis, xarvezebisa da teqnikuri (finansuris CaTvliT) da sakadro Ses-aZleblobebis Sefaseba;

rekomendaciebi (rekomendebuli qmedebebi) 2018-2023 ww. peri-odisTvis bunebrivi safrTxeebis zonirebisa da rukebis Sed-genis SesaZleblobebis gasaZliereblad, saWiro qmedebebis miTiTebiTa da gamovlenili xarvezebis/susti mxareebis Sesa-bamisad.

angariSSi ganxilulia mxolod klimatis cvlilebiT gamowveuli bunebrivi safrTxeebis: wyaldidobebis, wyalmovardnebis, mewyre-bis Rvarcofebis, qvaTacvenis, Tovlis zvavebis, Zlieri qarebis, setyvis, gvalvis da a. S. zonirebasa da rukebis SedgenaSi CarTuli dainteresebuli mxareebis uflebamosilebebi da SesaZleblobebi. dokumenti asaxavs centralur da regionul doneze arsebul vi-Tarebas aWaris avtonomiuri respublikis gamoklebiT, sadac xor-cieldeba damoukidebeli kvleva SDC-is finansuri mxardaWeriT mimdinare UNDP-is proeqtis sawyisi etapis farglebSi.

angariSi momzadda Semdegi meTodologiis gamoyenebiT:

Seswavlili da gaanalizebulia arsebuli kvlevebi/angariSebi, kerZod, UNDP/SDC/GCF-is proeqtis — „saqarTveloSi mravalmx-rivi safrTxeebis adreuli gafrTxilebis sistemis ganviTareba da klimatTan dakavSirebuli informaciis gamoyeneba“ mizanSe-wonilobis kvleva saqarTveloSi bunebrivi katastrofebis riskis Semcirebis samoqalaqo organizaciebis proeqtis far-glebSi kompania Geographic-is mier SDC-is finansuri mxardaWer-iT Catarebuli kvleva „bunebrivi safrTxeebis zonirebisa da rukebis Sedgenis meTodologiis konsolidacia da misi gamoy-enebis samarTlebrivi CarCos Sefaseba“;

xelaxla moxda bunebrivi safrTxeebis zonirebisa da rukebis Sedgenis sferos sakanonmdeblo-maregulirebeli, politikuri da instituciuri sistemis analizi;

1.0კვლევის მიზანი,

თემატიკა და მეთოდოლოგია

კვლ

ევის

მიზ

ანი,

თემ

ატიკ

ა დ

ა მე

თო

დო

ლო

გია

17

informaciis miReba moxda bunebrivi safrTxeebis zonirebisa da rukebis SedgenaSi CarTuli sajaro da kerZo organizaciebis gamokiTxviT;

Catarda saerTaSoriso valdebulebebisa da erovnuli sakanon-mdeblo moTxovnebis Sesrulebis mxriv arsebuli xarvezebis Se-darebiTi analizi;

gaimarTa konsultaciebi dainteresebul mxareebTan.

2.1 saerTaSoriso valdebulebebi

sendais CarCoprograma. saqarTvelo aris katastrofis riskis Sem-cirebis sendais samoqmedo CarCoprogramis (2015-2030 ww.) mxare, romelic miRebul iqna 2015 wlis 18 marts qalaq sendaiSi (iapon-ia) gamarTul gaeros katastrofis riskis Semcirebis mesame msof-lio konferenciaze. katastrofis riskis Semcirebis am globaluri platformis pirvel prioritets warmoadgens „katastrofis riskis gaazreba“, romelic sxva sakiTxebTan erTad moicavs safrTxeebis Sefasebas, zonirebasa da rukebis Sedgenas.

konvencia garemosdacviT sakiTxebTan dakavSirebuli informaci-is xelmisawvdomobis, gadawyvetilebebis miRebis procesSi sazo-gadoebis monawileobisa da am sferoSi marTlmsajulebis sakiTx-ebze xelmisawvdomobis Sesaxeb (orhusis konvencia). saqarTvelo aris orhusis konvenciis mxare, romlis erT-erT mTavar mizania uzrunvelyos sazogadoebis xelmisawvdomoba saxelmwifo uwyebeb-Si arsebul garemosdacviT informaciaze („garemosdacviTi infor-maciis xelmisawvdomoba“). sazogadoebisaTvis xelmisawvdomi unda iyos informacia garemos mdgomareobis Sesaxeb, aseve informacia gatarebuli politikis an ganxorcielebuli RonisZiebebis da ada-mianis janmrTelobis mdgomareobisa da usafrTxoebis Sesaxeb im SemTxvevaSi, Tu maTze garemos mdgomareoba uaryofiT zemoqmede-bas axdens.

asocirebis Sesaxeb SeTanxmeba, erTi mxriv, saqarTvelosa da, meore mxriv, evrokavSirs da evropis atomuri energiis gaerTianebas da maT wevr saxelmwifoebs Soris (EUAA). asocirebis Sesaxeb SeTanxme-bis muxli 301-is Tanaxmad, „mxareebi ganaviTareben da ganamtkice-ben TanamSromlobas garemos dacvis sakiTxebSi, riTac wvlils Sei-tanen mdgradi ganviTarebisa da mwvane ekonomikis grZelvadiani miznebis ganxorcielebaSi. garemos gaZlierebuli dacva sargebels moutans saqarTvelosa da evrokavSiris moqalaqeebsa da biznesse-qtors, sazogadoebrivi janmrTelobis gaumjobesebis, bunebrivi resursebis SenarCunebis, ekonomikuri da garemosdacviTi efeq-tianobis gazrdis gziT, aseve, Tanamedrove, sufTa teqnologiebis gamoyenebis meSveobiT, rac xels Seuwyobs warmoebis ekologiurad mdgradi modelebis Camoyalibebas. TanamSromloba warimarTeba mx-areTa interesebis gaTvaliswinebiT, Tanasworobisa da ormxrivi sargeblianobis, aseve garemos dacvis sferoSi mxareebs Soris ar-sebuli urTierTdamokidebulebisa da mravalmxrivi SeTanxmebebis gaTvaliswinebiT“.

2.0საფრთხეების

ზონირებისა და რუკების შედგენის საკანონმდებლო-

მარეგულირებელი და პოლიტიკური

ჩარჩო

საფ

რთ

ხეებ

ის ზ

ონი

რებ

ისა

და

რუკ

ების

შედ

გენი

ს სა

კანო

ნმდ

ებლ

ო-

მარ

ეგულ

ირებ

ელი

და

პოლ

იტიკ

ური

ჩარ

ჩო

18

muxli 230 moiTxovs orhusis konvenciis maT Soris, informaciis xelmisawvdomobasTan da-kavSirebuli debulebebis Sesrulebasac.

asocirebis Sesaxeb SeTanxmebis muxli 302-is Tanaxmad: „TanamSromloba miznad isaxavs gare-mos xarisxis SenarCunebas, dacvas, gaumjobesebasa da reabilitacias, adamianebis janmrTe-lobis dacvas, bunebrivi resursebis mdgrad gamoyenebasa da saerTaSoriso doneze Zalisx-mevis xelSewyobas, garemos dacvis regionul an globalur problemebTan gasamklaveblad, maT Soris iseT sferoebSi, rogorebicaa:

(302.a) garemosdacviTi mmarTveloba da horizontaluri sakiTxebi, maT Soris, strate-giuli dagegmva, garemoze zemoqmedebis Sefaseba da garemos strategiuli Sefase-ba, ganaTleba da treningi, monitoringi da garemosdacviTi sainformacio sistemebi, zedamxedveloba da aRsruleba, garemosdacviTi pasuxismgebloba, garemosTan dakav-Sirebul danaSaulTan brZola, transsasazRvro TanamSromloba, garemos Sesaxeb infor-maciis sajarooba, gadawyvetilebis miRebis procesebi da administraciuli da samarT-lebrivi ganxilvis efeqtiani procedurebi;

(302.g) wylis xarisxi da wylis resursebis marTva, maT Soris, wyaldidobis riskis marTva, wylis resursebis simwire da gvalvebi, aseve sazRvao garemo“.

EUAA-s danarTi XXVI adgens garemos dacvis sferoSi kanonebis, uwyebebisa da marTvis siste-mebis evrokavSiris Sesabamis direqtivebTan daaxloebis/harmonizaciis konkretul miznebsa da vadebs. aRniSnul danarTSi gansazRvrulia wyaldidobebis Sesaxeb evrokavSiris direq-tivis miRebisa da ganxorcielebis Semdegi konkretuli miznebi:

„2007 wlis 23 oqtombris evroparlamentisa da sabWos 2007/60/EC direqtiva wyaldidobis riskebis Sefasebisa da marTvis Sesaxeb“ — unda amoqmeddes direqtivis Semdegi debulebebi:

erovnuli kanonmdeblobis miReba da kompetenturi organo(eb)is gansazRvra. vada: am direqtivis es debulebebi unda Sesruldes winamdebare SeTanxmebis ZalaSi Sesvlidan oTxi wlis vadaSi;

wyaldidobebis winaswari Sefaseba (muxli 4 da 5). vada: am direqtivis es debulebebi unda Sesruldes winamdebare SeTanxmebis ZalaSi Sesvlidan xuTi wlis vadaSi;

wyaldidobis safrTxis rukebisa da wyaldidobis riskis rukebis momzadeba (muxli 6). vada: am direqtivis es debulebebi unda Sesruldes winamdebare SeTanxmebis ZalaSi Ses-vlidan Svidi wlis vadaSi.

wyaldidobis riskis marTvis gegmebis SemuSaveba (muxli 7). vada: am direqtivis es debule-bebi unda Sesruldes winamdebare SeTanxmebis ZalaSi Sesvlidan cxra wlis vadaSi“.

evrokavSiris direqtiva wyaldidobebis Sefasebisa da marTvis Sesaxeb ar gansazRvravs wy-aldidobis safrTxis Sefasebis detalur meTodologias da kriteriumebs. nacvlad amisa, direqtivaSi warmodgenilia safrTxis zonirebisa da rukebis Sedgenis zogadi kriteriume-bi, romelTa Tanaxmadac, aucilebelia miTiTebuli iyos Semdegi:

1. wyaldidobis gavrceleba;

2. wylis siRrme an wylis done;

3. Sesabamis SemTxvevebSi, wylis nakadis siCqare an wylis xarji.

direqtiva safrTxis Sefasebas, zonirebas da rukebis Sedgenas moiTxovs mdinaris auzis raionis doneze, romelic SeiZleba daemTxves an ar daemTxves mdinaris auzis bunebriv hidrologiur sazRvrebs; mag., mdinaris auzis dagegmvisa da marTvis mizniT SesaZlebelia ramdenime mdinaris auzis gaerTianeba, rogorc es evrokavSiris wylis CarCodireqtiviT aris gaTvaliswinebuli.

wyaldidobebis Sesaxeb evrokavSiris direqtivis saxelmZRvanelo dokumenti, romelic wy-aldidobebis marTvis direqtivis farglebSi angariSgebis sakiTxebs exeba, gansazRvravs

19

wyaldidobis safrTxis rukebis momzadebis moTxovnebs3. kerZod, is uflebas aZlebs evro-kavSiris wevr saxelmwifoebs Tavad SearCion rukis masStabi rukisa da wyaldidobis saxe-obidan gamomdinare. Tumca, evrokavSiris wylis sainformacio sistema (WISE), ZiriTadad, 1:250 000 masStabis rukebis momzadebas moiTxovs.

wyaldidobis safrTxis rukaze asaxuli unda iyos sxvadasxva scenaris SemTxvevaSi dat-borili geografiuli teritoria. wyaldidobis safrTxis rukebi unda momzaddes Semdegi scenarebisTvis:

mcire albaTobis mqone wyaldidobis an eqstremaluri movlenis scenari;

saSualo albaTobis mqone wyaldidobis (ganmeorebadobis savaraudo periodi ≥ 100 weli) scenari;

saWiroebis SemTxvevaSi, didi albaTobis mqone wyaldidobis scenari.

evrokavSiris wevr saxelmwifoebs SeuZliaT Tavad gansazRvron ganmeorebadobis periodebi. TiToeuli maTgani valdebulia individualuri scenarisTvis moamzados informacia wyal-didobis gavrcelebisa da wylis siRrmis an donis Sesaxeb. saWiroebis SemTxvevaSi, evroka-vSiris wevr saxelmwifoebs aseve SeuZliaT moamzadon informacia wylis nakadis siCqaris an wylis xarjis Sesaxeb. rukebze SeiZleba warmodgenili iyos iseTi sxva saxis informaci-ac, romelic evrokavSiris wevr saxelmwifoebs mniSvnelovnad miaCniaT. magaliTad, rukaze SeiZleba aRniSnuli iyos is adgilebi, sadac mosalodnelia didi raodenobis natanis Sem-cveli wyaldidobebi. rukaze aseve SeiZleba aisaxos dabinZurebis mniSvnelovani wyaroebi. iseTi teritoriebisTvis, romlebic wyaldidobebisagan saTanadod aris daculi, agreTve, miwisqveSa wylebis SemTxvevaSi, evrokavSiris wevr saxelmwifoebs SeuZliaT moamzadon wy-aldidobis safrTxis rukebi mxolod mcire albaTobis mqone wyaldidobis an eqstremaluri movlenis scenariT.

evrokavSiris TiToeuli wevri saxelmwifo valdebulia sistemis saSualebiT waradginos Semdegi informacia:

1. im meTodebis mokle aRwera (< 10 000 simbolo), romlebic gamoyenebulia wyaldidobis masStabis (teritoriis cifruli modelebis rezoluciis CaTvliT), wyaldidobis albaTo-bis (albaTobis sididis SerCevis dasabuTebis CaTvliT) an ganmeorebadobis periodebis, wylis siRrmis an donis, wylis siCqaris an xarjis (saTanado SemTxvevebSi), gamoyenebuli meTodebis, monacemebis, uzustobebis da rukebis Sedgenis dros klimatis cvlilebis zemo-qmedebis identificirebis, Sefasebisa Tu gamoTvlisaTvis;

2. calkeuli scenarebis argaTvaliswinebis SemTxvevaSi, mokle informacia (<5 000 simbo-lo) miwisqveSa da/an sanapiro wylebiT datborvis scenarebis argaTvaliswinebis Sesaxeb da amgvari gadawyvetilebis dasabuTeba. agreTve informacia iseT sanapiro teritoriebze arsebuli dacvis saTanado zomebis Sesaxeb, romlebzedac muxli 6.6 da 6.7-is moqmedeba ar vrceldeba.

direqtiva INSPIRE. INSPIRE aris evrokavSiris direqtiva evrokavSirSi sivrciTi informaciis infrastruqturis Seqmnis Sesaxeb. is ZalaSi 2007 wlis 15 maiss Sevida da etapobrivad xor-cieldeba. misi srulad ganxorcieleba savaldebuloa 2019 wels.

INSPIRE-direqtivis mizania evrokavSiris sivrciTi monacemebis infrastruqturis Seqmna, romelic uzrunvelyofs evropis masStabiT garemosdacviTi informaciis ukeT gaziarebasa da xelmisawvdomobas. INSPIRE-direqtiva emyareba zogadi principebis rigs, rogoricaa:

monacemebis erTjeradad Segroveba da Senaxva maqsimaluri efeqtianobis gaTvalis-winebiT;

sxvadasxva wyarodan miRebuli evropis sivrciTi informaciis gaerTianeba da maTi gaz-iareba sxvadasxva momxmareblebisa da miznebisaTvis;

3 wyaro: saxelmZRvanelo evrokavSiris wyaldidobis direqtivis (2007/60/EC) farglebSi angariSgebis Sesaxeb, saxelmZRvanelo dokumenti N29, evrokomisiis mier damtkicebuli angariSgebis formebis nakrebi, wylis CarCodireqtivis (2000/60/EC) ganxorcielebs erTiani strate-gia.https://circabc.europa.eu/sd/a/acbcd98a-9540-480e-a876-420b7de64eba/Floods%20Reporting%20guidance%20-%20final_with%20revised%20paragraph%204.2.3.pdf

20

erT doneze/masStabSi Segrovebuli informaciis gaziareba sxva doneebisTvis/masS-tabebSi;

ukeTesi mmarTvelobis uzrunvelsayofad geosivrciTi monacemebis yvela doneze ad-vilad xelmisawvdomoba da gamWvirvaloba;

geosivrciTi informaciis advilad moZiebis, mopovebisa da gamoyenebis SesaZlebloba.

aRniSnuli direqtiviT gansazRvruli sivrciTi informacia mravalmxrivia da moicavs I, II da III danarTebSi CamoTvlili Temebis farTo speqtrs (http://inspire.ec.europa.eu/data-specifications/2892). INSPIRE-geoportalis prototipi xelmisawvdomia bmulze http://inspire-geoportal.ec.europa.eu. in-stituciuri TvalsazrisiT INSPIRE-is ganxorcielebis koordinacias uzrunvelyofen evro-kavSiris Semdegi institutebi:

garemos dacvis generaluri direqtorati, romelic uzrunvelyofs INSPIRE-is koordi-nacias samarTlebrivi da politikuri kuTxiT.

erToblivi kvlevebis centri (JRC), romelic aris INSPIRE-is koordinatori teqnikur sakiTxebSi.

evropis garemos dacvis saagento (EEA), romelic asrulebs garemosdacviTi informaci-is erTobliv sistemasa (SEIS) da garemosdacviTi informaciisa da garemoze dakvirvebis evropul qselTan (EIONET) dakavSirebul amocanebs INSPIRE-is konteqstSi.

sakoordinacio jgufTan TanamSromlobiT EuroStat-i, romelic asrulebs INSPIRE-is komitetis samdivnos funqcias.

miuxedavad imisa, rom saqarTvelo ar aris valdebuli qveyanaSi ganaxorcielos INSPIRE-ini-ciativa, es procesi saqarTvelos mTavrobam ukve wamoiwyo, romelic detaluradaa aRwer-ili me-3 nawilSi.

2.2 erovnuli kanonmdebloba

katastrofis riskis marTvis, maT Soris, safrTxeebis zonirebisa da rukebis Sedgenis samarTlebriv safuZvels uzrunvelyofs mTeli rigi kanonebisa. samarTlebrivi safuZv-lis detaluri aRwera warmodgenilia UNDP/SDC CCA proeqtis sawyisi etapis farglebSi momzadebuli arsebuli mdgomareobis (fonuri) kvlevis pirvel angariSSi: „saqarTveloSi klimatis cvlilebasTan adaptaciisa da katastrofis riskis Semcirebis arsebuli sistemis SedarebiTi analizi da rekomendebuli qmedebebi“ . safrTxeebis zonirebisa da rukebis Sed-genis sferos aregulirebs Semdegi samarTlebrivi dokumentebi:

saqarTvelos 2004 wlis kanoni saqarTvelos mTavrobis struqturis, uflebamosilebisa da saqmianobis wesis Sesaxeb;

saqarTvelos 2005 wlis kanoni sivrciTi mowyobisa da qalaqTmSeneblobis safuZvlebis Sesaxeb, 2014 wlis cvlilebebiT;

saqarTvelos 2014 wlis organuli kanoni „adgilobrivi TviTmmarTvelobis kodeqsi“;

saqarTvelos kanoni sagangebo mdgomareobis Sesaxeb, 2017 wlis cvlilebebiT;

saqarTvelos 2014 wlis kanoni samoqalaqo usafrTxoebis Sesaxeb, 2017 wlis cvlile-bebiT;

saqarTvelos 2015 wlis kanoni erovnuli usafrTxoebis politikis dagegmvisa da koor-dinaciis wesis Sesaxeb;

saqarTvelos mTavrobis 2013 wlis 9 oqtombris #262 dadgenileba saqarTveloSi erovnuli sivrciTi monacemebis infrastruqturis Seqmnisa da ganviTarebis samTavro-bo komisiis Seqmnis Sesaxeb;

saqarTvelos mTavrobis dadgenileba, erTi mxriv, saqarTvelosa da, meore mxriv, evro-kavSirs da evropis atomuri energiis gaerTianebas da maT wevr saxelmwifoebs Soris asocirebis Sesaxeb SeTanxmebisa da saqarTvelosa da evrokavSirs Soris asocirebis

21

dRis wesrigis ganxorcielebis erovnuli samoqmedo gegmis damtkicebis Sesaxeb (mtkic-deba yovelwliurad saqarTvelos mTavrobis gankargulebiT);

saqarTvelos mTavrobis 2015 wlis 24 seqtembris #508 dadgenileba samoqalaqo usa-frTxoebis erovnuli gegmis damtkicebis Taobaze;

garemos dacvisa da soflis meurneobis ministris 2018 wlis 19 aprilis #2-255 brZanebuleba ssip garemos erovnuli saagentos debulebis damtkicebis Taobaze;

saqarTvelos mTavrobis 2017 wlis 11 ianvris #4 dadgenileba saqarTvelos katastro-fis riskis Semcirebis 2017-2020 wlebis erovnuli strategiisa da misi samoqmedo gegmis damtkicebis Sesaxeb.

saqarTvelos mTavrobis struqturis, uflebamosilebisa da saqmianobis wesis Sesaxeb saqa-rTvelos kanonis (2004 w.) Tanaxmad, saqarTvelos mTavrobis kompetencias ganekuTvneba: aRmasrulebeli xelisuflebis organoebisaTvis mTavari amocanebis, valdebulebebisa da operatiuli procedurebis gansazRvra sagangebo situaciebis Tavidan acilebis an maTze reagirebis mizniT (muxli 20b). reagirebis RonisZiebebi, sxva zomebTan erTad, moicavs sa-gangebo situaciebis riskis rukebis Seqmnas da saqarTvelos teritoriisa da qalaqebis kategoriebad dayofas (muxli 28.2b). kanonis am debulebis Tanaxmad, sagangebo situaciebis riskis ruka warmoadgens interdisciplinarul monacemTa bazas, romelic moicavs yvela im prognozirebad risks (samrewvelo katastrofebi, bunebriv katastrofebi, epidemia da sxv.), romlebmac SesaZloa gamoiwvion sagangebo viTareba. bunebrivi katastrofebis safrTxeebis ruka sagangebo situaciebis riskis rukis Semadgeneli nawilia. aqedan gamomdinare, sagange-bo situaciebis riskis ruka sagangebo situaciebis prevenciasa da masze reagirebasTan da-kavSirebuli gadawyvetilebebis miRebis erT-erT saSualebas warmoadgens. riskis rukebis momzadebis, ganaxlebisa da gamoyenebis wess gansazRvravs saqarTvelos mTavroba Sesabamisi dadgenilebiT.

erovnuli usafrTxoebis politikis dagegmvisa da koordinaciis wesis Sesaxeb saqarTvelos kanonis Tanaxmad, erovnuli usafrTxoebis politikis erT-erT sferos garemosdacviTi da energetikuli usafrTxoeba warmoadgens, romelic, sxva sakiTxebTan erTad, moicavs ekolo-giuri da energetikuli safrTxeebis, riskebisa da gamowvevebis gamovlenas, Sefasebasa da prognozirebas. amave kanonis mixedviT, erovnuli donis konceptualuri dokumentebia:

a) erovnuli usafrTxoebis koncefcia;

b) saqarTvelos safrTxeebis Sefasebis dokumenti;

g) usafrTxoebis sferoSi erovnuli strategiebi.

samoqalaqo usafrTxoebis Sesaxeb kanonis Tanaxmad, unda momzaddes samoqalaqo usafrTx-oebis erovnuli gegma. idealur SemTxvevaSi, aRniSnul gegmaSi Seva katastrofis riskebis Sefaseba da safrTxeebis rukac.

sivrciTi mowyobisa da qalaqTmSeneblobis safuZvlebis Sesaxeb saqarTvelos kanonis Tanax-mad, uflebamosili organoebi valdebuli arian moamzadon:

qveynis sivrciTi mowyobis generaluri sqema;

avtonomiuri respublikebis (aWara da afxazeTi) sivrciTi mowyobis sqema;

municipalitetis sivrciT-teritoriuli gegmebi;

dasaxlebaTa sivrciT-teritoriuli gegmebi, romlebic moicavs: 1) miwaTsargeblobis generalur gegmas (miwaTsargeblobis zonirebis rukebis CaTvliT) da 2) ganaSenianebis regulirebis gegmas.

aRniSnuli kanoni gansakuTrebuli sivrciT-teritoriuli regulirebis statusis mqone teritoriebisaTvis iTvaliswinebs sivrciT-teritoriuli ganviTarebis gansakuTrebul re-Jims. gansakuTrebuli sivrciT-teritoriuli regulirebis statusi eniWeba teritorias sxvadasxva socialur-ekonomikuri da garemosdacviTi kriteriumebis, maT Soris, bunebrivi safrTxeebis riskis arsebobis safuZvelze.

22

garemos dacvisa da soflis meurneobis ministris 2018 wlis 19 aprilis #2-255 brZanebule-ba ssip garemos erovnuli saagentos debulebis damtkicebis Taobaze garemos erovnul saagentos rig funqciebs akisrebs: 1) klimatis cvlilebiT gamowveuli (hidrometeorolo-giuri da geologiuri) safrTxeebis Sefaseba, zonireba da rukebis Sedgena; 2) hidrometeo-rologiuri da geologiuri monitoringis warmoeba da prognozireba; 3) hidrometeorolo-giuri da geologiuri monacemTa bazis (bazebis) Seqmna da ganaxleba.

saqarTvelos mTavrobis 2013 wlis 9 oqtombris #262 dadgenilebiT Camoyalibda saqarT-veloSi erovnuli sivrciTi monacemebis infrastruqturis Seqmnisa da ganviTarebis sam-Tavrobo komisia, romlis mizanicaa Semdegi funqciebisa da amocanebis Sesruleba da/an am funqciebisa da amocanebis Sesrulebis zedamxedveloba:

erovnuli sivrciTi monacemebis infrastruqturis Seqmnisa da ganviTarebis sferoSi saqarTvelos mTavrobis erTiani politikis gansazRvrisa da masTan dakavSirebuli pro-cesebis marTvis saxelmwifoebrivi sistemis gaumjobesebis mizniT winadadebebisa da rekomendaciebis momzadeba;

evrokavSiris qveynebSi sivrciTi informaciis infrastruqturis Camoyalibebis Sesaxeb evroparlamentis 2007 wlis 14 martis direqtiva 2007/2/EC-dan gamomdinare, erovnuli sivrciTi monacemebis infrastruqturis Seqmnisa da ganviTarebis sferoSi gansaxorcie-lebel RonisZiebebTan dakavSirebiT Sesabamisi winadadebebis SemuSaveba;

evropul standartebTan Tavsebadi erovnuli sivrciTi monacemebis infrastruqturis Sesaqmnelad winadadebebis SemuSaveba;

zedamxedveloba erovnuli sivrciTi monacemebis infrastruqturis koncefciis Seqmna-sa da mis evropul standartebTan Tavsebadobaze;

erovnuli sivrciTi monacemebis infrastruqturis Seqmnis da ganviTarebis, sivrciTi monacemebis da metamonacemebis, aseve, monacemTa formatis, cifruli informaciis Seg-rovebis, Senaxvis, ganaxlebisa da gaziarebis erovnuli standartebis Camoyalibebis, qveynis erTiani geoinformaciuli politikis strategiuli miznebis, amocanebis da pri-oritetebis gansazRvrasTan dakavSirebiT qveyanaSi warmoebuli samuSaoebis/RonisZie-bebis koordinacia da zedamxedveloba;

im saWiroebebis gansazRvra, rac unda aisaxos erovnuli sivrciTi monacemebis infras-truqturaSi.

reglamentSi gansazRvruli amocanebidan da valdebulebebidan Cans, rom komisias aqvs uflebamosili organizaciebisa Tu pirebis mier momzadebuli dokumentebis INSPIRE-is stan-dartebTan Tavsebadobis Semowmebisa da dadasturebis procesis zedamxedvelobis funqcia.

2.3 ZiriTadi strategiebi da gegmebi

qveynis ZiriTadi monacemebi da mimarTulebebi (2018-2021 ww.) gansazRvravs saSualovadian pe-riodSi (2018-2921 ww.) qveynis makroekonomikuri politikis CarCos, maT Soris, strategiul mimarTulebebsa da saqarTvelos mTavrobis mier saxelmwifo saxsrebiT gansaxorcielebel RonisZiebebs. dokumentis Tanaxmad, katastrofebis riskis Semcirebis sferoSi saxelmwifo dafinansebiT Semdegi RonisZiebebi unda ganxorcieldes:

saqarTvelos teritoriaze hidrometeorologiuri dakvirvebis qselis gafarToeba da monacemTa bazis srulyofa;

amindis da hidrologiuri prognozebis xarisxis gaumjobeseba;

mosalodneli stiqiuri hidrometeorologiuri movlenebis Sesaxeb drouli da efeq-tiani gafrTxilebebis momzadeba da gavrceleba;

geologiuri monitoringis (gazafxuli-Semodgoma) ganxorcieleba, forsmaJorul situ-aciaSi stiqiuri geologiuri procesebis Sefaseba da yovelwliuri biuletenebis momza-deba;

23

Tbilisis teritoriaze geologiuri safrTxeebis zonirebis rukebis Sedgena da moni-toringi;

miwisqveSa mtknari sasmeli wylebis monitoringi;

saxelmwifo geologiuri rukebis Sedgena (geologiuri agegmva).

saqarTvelos erovnul doneze gansazRvruli savaraudo wvlili (INDC) — saqarTvelo aris 2015 wlis parizis SeTaxmebis mxare da UNFCCC-is samdivnoSi wardgenili aqvs erovnul do-neze gansazRvruli savaraudo wvlilis (INDC) dokumenti. igi moicavs 2030 wlamde periods da gansazRvravs klimatis cvlilebiT gamowveuli bunebrivi safrTxeebis prevenciis, mza-dyofnisa da reagirebis RonisZiebebis farTo speqtrs, maT Soris, safrTxeebisa da riskebis Sesaxeb codnis gaRrmavebasa da hidrologiuri qselis modernizebas.

garemos dacvis moqmedebaTa mesame erovnuli programa (NEAP 3) — garemos dacvis moqmedeba-Ta erovnuli programa warmoadgens ZiriTad garemosdacviT politikur dokuments, romel-sac saqarTvelo periodulad amzadebs. igi moicavs 2018-2021 ww. periods da gansazRvravs grZelvadian miznebs, moklevadian amocanebs da gansaxorcielebel qmedebebs klimatis cvl-ilebasTan adaptaciis/katastrofebis riskis Semcirebis mimarTulebiT. bunebrivi safrTx-eebis zonirebasa da rukebis SedgenasTan dakavSirebiT programaSi warmodgenilia xuTwlian periodSi gansaxorcielebeli Semdegi prioritetuli moqmedebebi:

� safrTxeebis klasifikaciisa da riskebis Sefasebis meTodologiis ganaxleba; vada: 2017-2018 ww.;

� wyaldidobebisa da wyalmovardnebis riskebis marTvis samarTlebrivi CarCos momza-deba (wyaldidobebis Sesaxeb evrokavSiris direqtivis Sesabamisad); vada: 2017-2019 ww.;

� wyaldidobebisa da wyalmovardnebis riskebis Sefasebisa da marTvis sistemebis dan-ergva (wyaldidobebis safrTxeebisa da riskebis Sefaseba, safrTxeebisa da riskebis zonireba da rukebis Sedgena, wyaldidobebis riskis Semcirebis gegmebis momzadeba); vada: 2017-2021 ww.;

� qalaq Tbilisis geologiuri monitoringis sistemis ganaxleba (safrTxeebis iden-tificireba da safrTxeebis rukebis Sedgena); vada: 2017-2021 ww.;

� saqarTvelos teritoriis geologiuri safrTxeebis msxvilmasStabiani GIS-is ruke-bis momzadeba; vada: 2017-2021 ww.;

� geologiuri safrTxeebis GIS-is monacemTa bazis Seqmna; vada: 2018-2021 ww.;

� geologiuri GIS-is rukebis momzadeba; vada: 2018-2021 ww.;

� hidrometeorologiuri monitoringis qselis gafarToeba; vada: 2017-2020 ww.;

� hidrometeorologiur monacemTa eleqtronuli bazis Seqmna; vada: 2017-2020 ww.;

� gvalvis moklevadiani, saSualovadiani da grZelvadiani adreuli gafrTxilebis sistemis Seqmna; vada: 2019-2021 ww.

aRniSnuli moqmedebebis dafinansebis ZiriTadi wyaroebia: 1) saxelmwifo biujeti, 2) sxva-dasxva donori (ar aris gansazRvruli), 3) evrokavSiris delegacia wyaldidobebis riskis Sefasebis da marTvis samarTlebrivi safuZvlis mosamzadeblad.

saqarTvelos erovnuli usafrTxoebis gegma (2015 w.)4 warmoadgens sagangebo situaciebis marTvis erTiani sistemis mTavar politikur dokuments, romelic aregulirebs saxelm-wifo, regionuli da adgilobrivi xelisuflebis organoebis saqmianobas samoqalaqo usa-frTxoebis sferoSi. is gansazRvravs:

zemoqmedebis qveS moqceuli mosaxleobisa da teritoriebis dacvis zomebs, maT masS-tabebs, qmedebebis ganxorcielebis procedurebsa da mTavar uflebamosil da damxmare organoebs.

4 wyaro: https://matsne.gov.ge/ka/document/download/2993918/0/ge/pdf

24

prevenciis, mzadyofnis, reagirebis, aRdgenisa da reabilitaciis samuSaoebis wesebsa da procedurebs.

saqarTvelos erovnuli usafrTxoebis gegma emyareba erTiani sistemis calkeuli er-Teulebis sagangebo situaciebisa da riskebis marTvis gegmebs.

gegmaSi erT-erT prevenciul RonisZiebad gansazRvrulia sagangebo situaciebis riskebis erovnuli rukis momzadeba. gegmis Tanaxmad, riskebis rukebis momzadebaSi monawileoba unda miiRon ekonomikisa da mdgradi ganviTarebis da iusticiis saministroebma.

saqarTvelos katastrofis riskis Semcirebis 2017-2020 wlebis erovnuli strategia da misi samoqmedo gegma gansazRvravs katastrofis riskis Semcirebis miznebs, amocanebs, strate-giul prioritetebsa da moqmedebaTa gegmas 2017-2020 wlebisTvis.

saqarTvelos katastrofis riskis Semcirebis strategiis mizania erTiani, moqnili da efeq-tiani sistemis Camoyalibeba, romelic saqarTvelos kanonmdeblobiT gansazRvrul uwyeba-Ta erTiani ZalisxmeviT da koordinirebuli muSaobiT uzrunvelyofs qveyanaSi bunebrivi da anTropogenuri faqtorebiT gamowveuli katastrofebis riskis Semcirebas. dokumentis amocanaa „saqarTvelos safrTxeebis Sefasebis 2015-2018 ww. dokumentSi“ identificire-buli — saqarTvelos winaSe mdgari bunebrivi da anTropogenuri faqtorebiT gamowveuli katastrofebis riskis (wyaldidobebis da wyalmovardnebis safrTxe, mewyrul-gravitaci-uli da Rvarcofuli movlenebis safrTxe, biologiuri safrTxeebi, miwisZvrebis safrTxe, setyvis safrTxe, Tovlis zvavebis safrTxe, Zlieri qarebis safrTxe, tyis da velis xanZre-bis safrTxe, qimiuri safrTxeebi, wylismieri eroziuli procesebis safrTxe, gvalvis sa-frTxe, hidrodinamikuri avariebis safrTxe da a.S.) Semcireba da SesaZlo zianis Serbileba. erovnuli samoqmedo gegma aerTianebs saqarTveloSi sxvadasxva saxelmwifo da arasamTav-robo organizaciebis mier dagegmil da mimdinare proeqtebs, programebsa da iniciativebs. safrTxeebis Sefasebis, zonirebisa da rukebis SedgenasTan dakavSirebiT gegmaSi gaTvalis-winebulia iseTi RonisZiebebi, rogoricaa savele kvlevebi hidravlikuri da hidrologiuri modelirebisaTvis, hidravlikuri da hidrologiuri modelebis Seqmna Tbilisisa da sxva teritoriebis maRali riskis zonebisTvis, geodinamikuri procesebis monitoringi, geolo-giuri safrTxeebis Sefaseba, zonireba da rukebis Sedgena, Tovlis zvavebis formirebis gansakuTrebulad maRali albaTobis mqone ramdenime ubanze (mag., baxmaro da kobi-gudauri) Tovlis zvavebis safrTxis Sefaseba, zonireba da rukebis Sedgena, quTaisis aeroportisaT-vis regionuli radarisa da ramdenime mini-radaris SeZena, radarebis arsebuli monacemebis integrireba garemos erovnuli saagentos amindis prognozirebis platformaSi da sxv.

sivrciTi mowyobisa da qalaqmSeneblobis gegmebi — amJamad GIZ-is mxardaWeriT mimdinareobs muSaoba qveynis sivrciTi mowyobis generalur sqemasa (NSAMP) da sxvadasxva municipalite-tisa da dasaxlebis sivrciT-teritoriul gegmebze.

25

3.1 saxelmwifo uwyebebi

3.1.1 garemos erovnuli saagento

saqarTveloSi klimatis cvlilebiT gamowveuli bunebrivi safrTx-eebis zonirebasa da rukebis Sedgenaze (mag., bunebrivi safrTxeebis siZliere, masStabi da albaToba) mTavar pasuxismgebel saxelmwifo uwyebas warmoadgens garemos dacvisa da soflis meurneobis samin-istros struqturaSi Semavali sajaro samarTlis iuridiuli piri — garemos erovnuli saagento. hidrometeorologiur safrTxeebs Seiswavlis hidrometeorologiis departamenti, xolo geologiur safrTxeebs — geologiis departamenti.

funqciebi, struqtura da TanamSromlebi. garemos erovnuli saa-gentos hidrometeorologiisa da geologiis departamentebi pa-suxismgebeli arian meteorologiuri da geologiuri safrTxeebis monitoringze, prognozirebaze, zonirebasa da rukebis Sedgenaze. kerZod, hidrometeorologiis departamenti, garemos erovnuli saagentos debulebis Sesabamisad, klimatis cvlilebiT gamowveuli bunebrivi safrTxeebis Sefasebis, zonirebisa da rukebis Sedgenis mxriv Semdeg funqciebs asrulebs:

stiqiuri hidrometeorologiuri movlenebis gamomwvevi mize-zebis da maTi gavrcelebis arealebis dadgena;

saqarTvelos teritoriaze mosalodneli stiqiuri hidrome-teorologiuri movlenebis Sesaxeb gafrTxilebebis momzade-ba da gadawyvetilebis mimRebi organoebis (maT Soris munici-palitetebis), organizaciebisa da masmediis saSualebebisTvis dauyovnebliv miwodeba;

eqspediciuri hidrometeorologiuri samuSaoebis warmoeba;

maRalmTian zonebSi dagrovili Tovlis fizikuri parametrebis gansazRvra;

myinvarebze mimdinare procesebis Seswavla;

sazRvao dakvirvebebis da zRvis sanapiro Selfis kvleviTi samuSaoebis warmoeba;

hidrometeorologiuri dakvirvebis warmoeba saqarTvelos mdinareTa auzebSi;

hidrometeorologiuri dakvirvebis monacemTa damuSaveba, Sen-axva da monacemTa xarisxis kontrolis ganxorcieleba;

hidrometeorologiuri prognozebis momzadeba;

mravalwliur hidrometeorologiur monacemTa statistikuri damuSaveba, maTi GIS-is formatSi warmodgena, monacemTa baze-bis formireba;

klimaturi cnobarebis, hidrologiuri kadastrebis, hidrome-teorologiuri biuletenebis, mimoxilvebis da sxva saxis sac-nobaro masalebis momzadeba;

hidrometeorologiuri safrTxeebis zonireba da riskebis Se-faseba.

cxrilSi 1 warmodgenilia hidrometeorologiis departamentis struqturuli qveerTeulebi da TanamSromlebis raodenoba.

3.0ბუნებრივი

საფრთხეების ზონირებისა და

რუკების შედგენის ინსტიტუციური

სისტემა

ბუნე

ბრივ

ი სა

ფრ

თხე

ების

ზო

ნირ

ების

ა დ

ა რ

უკებ

ის შ

ედგე

ნის

ინსტ

იტუც

იურ

ი სი

სტემ

ა

26

# სტრუქტურული ერთეული თანამშრომლების რაოდენობა

1. ჰიდრომეტეოროლოგიური პროგნოზების სამსახური

1.1 სამსახურის უფროსი 1

1.2 ამინდის მოკლევადიანი პროგნოზების სამმართველო 12

1.3 ამინდის გრძელვადიანი პროგნოზების სამმართველო 4

1.4 ჰიდროლოგიური პროგნოზებისსამმართველო

3

1.5 ჰიდრომეტეოროლოგიური მოდელირების განყოფილება 4

სულ 24

2. სტიქიური ჰიდრომეტეოროლოგიური რისკების შერბილების სამსახური

2.1 სამსახურის უფროსი 1

2.2 სანაპირო ზონების მონიტორინგისა და სტიქიური მოვლენების პრევენციის განყოფილება 8

2.3 სტიქიური ჰიდრომეტეოროლოგიური მოვლენების ადრეული გაფრთხილების განყოფილება 7

სულ 16

3. მეტეოროლოგიისა და კლიმატოლოგიის სამმართველო

3.1 სამმართველოს უფროსი 1

3.2 მეტეოროლოგიის განყოფილება 8

3.3 ზოგადი და გამოყენებითი კლიმატოლოგიის განყოფილება 4

3.4 აგრომეტეოროლოგიისა და აგრომოდელირების განყოფილება 3

სულ 16

4. ტელეკომუნიკაციის სამმართველო


4.2 თანამშრომლები 12

სულ 13

5. მონაცემთა ბაზების ადმინისტრირების სამმართველო



სულ 10

6. გამზომ საშუალებათა ტექნიკური უზრუნველყოფის და მეტროლოგიის სამმართველო



სულ 6

7. საველე-ექსპედიციური სამმართველო



სულ 5

8. სახმელეთო ჰიდროლოგიის სამმართველო



სულ 6

9. აჭარის ჰიდრომეტეოროლოგიური ობსერვატორია

9.1 უფროსი 1

9.2 მეტეოროლოგიური, ჰიდროლოგიური და აგრომეტეოროლოგიური სადგურებისა და საგუშაგოების თანამშრომლები

8

სულ 9

27

10. კოლხეთის ჰიდრომეტეოროლოგიური ობსერვატორია

10.1 მენეჯმენტი, უფროსისა და სპეციალისტების ჩათვლით 3


21

სულ 24

11. სამცხე-ჯავახეთის ჰიდრომეტეოროლოგიური ობსერვატორია



7

სულ 8

11. ქართლისა და კახეთის ჰიდრომეტეოროლოგიური ობსერვატორია



24

სულ 25

ჯამი 138

cxrili 1. hidrometeorologiis departamentis struqturuli dayofa da TanamSromlebis raodenoba (gare-mos erovnuli saagento, 2018 w.)

geologiis departamentis funqciebia:

geologiuri safrTxeebis marTva;

saqarTvelos dasaxlebuli punqtebis regularuli geologiuri monitoringis (gazafx-uli-Semodgoma) ganxorcieleba;

geologiur riskebze operatiuli reagireba;

geologiuri procesebis eqstremaluri gaaqtiurebis pirobebSi saSiSroebis riskis gan-sazRvra da mosalodneli uaryofiTi Sedegebis dadgena;

geologiuri daskvnebis momzadeba damcav RonisZiebebTan dakavSirebul rekomenda-ciebTan erTad;

Tbilisis farglebSi geologiuri safrTxeebis zonirebis rukebis momzadeba da moni-toringis ganxorcieleba;

yovelwliuri sainformacio geologiuri biuletenis momzadeba da gamoqveyneba;

mTeli qveynis masStabiT geologiuri safrTxeebis rukebis, GIS-is da geologiuri sa-frTxeebis kadastrebis momzadeba/ganaxleba;

geologiuri kvlevebis warmoeba da sxvadasxva masStabis geologiuri rukebis momzade-ba;

„cxeli xazidan“ Semosul Setyobinebebze/gafrTxilebebze reagireba;

miwisqveSa mtknari sasmeli wylebis monitoringis warmoeba.

cxrilSi 2 warmodgenilia geologiis departamentis struqtura da TanamSromlebis raode-noba

# სტრუქტურული ერთეული თანამშრომლების რაოდენობა

1. ადმინისტრაცია/მენეჯმენტი

1.1 დეპარტამენტის უფროსი 1

1.2 დეპარტამენტის უფროსის მოადგილე 1

სულ 2

2. გეოლოგიური აგეგმვის სამმართველო


28

3.2 სპეციალისტები 5

სულ 6

3. სტიქიური პროცესების, საინჟინრო-გეოლოგიის და გეოეკოლოგიის სამმართველო


3.2 სტიქიური პროცესების და საინჟინრო-გეოლოგიის ჯგუფი 14 (9 მუდმივი და 5 შტატგარეშე თანამშრომელი)

3.2. გეოეკოლოგიურ გართულებებზე რეაგირების ჯგუფი 9

სულ 24

ჯამი 32 (25 მუდმივი და 5 შტატგარეშე თანამშრომელი)

cxrili 2. geologiis departamentis struqturuli dayofa da TanamSromlebis raodenoba (garemos erovnuli saagento, 2018 w.)

სააგენტოს უფროსიმთავარი მრჩეველიმრჩეველი

მოადგილე

გეოლოგიისდეპარტამენტი

სტიქიური პროცესების,

საინჟინრო-გეოლოგიის და

გეოეკოლოგიის სამმართველო

გეოლოგიური აგეგმვის

სამმართველო

ჰიდრომეტეოროლოგიური პროგნოზების სამმართველო

გარემოზე ტექნოგენური ზემოქმედების შეფასებისა და საექსპედიციო მომსახურების


ანთროპოგენური საფრთხეების მართვის


ატმოსფერული ჰაერის, წყლისა და ნიადაგის

ანალიზის ლაბორატორია

ქუთაისი (ლაბორატორია)

ბათუმი (ლაბორატორია)

ზესტაფონი (ლაბორატორია)

ჰიდრომეტეოროლოგიური პროგნოზების მოდელების ადაპტირების და დანერგვის

განყოფილება

სტიქიური ჰიდრომეტეოროლოგიური რისკების შერბილების სამმართველო

სანაპირო ზონების მონიტორინგისა და სტიქიური მოვლენების პრევენციის განყოფილება

სტიქიური ჰიდრომეტეოროლოგიური მოვლენების ადრეული გაფრთხილების განყოფილება

მეტეოროლოგიისა და კლიმატოლოგიის სამმართველო

მეტეოროლოგიის განყოფილება

ზოგადი და გამოყენებითი კლიმატოლოგიის განყოფილება

აგრომეტეოროლოგიისა და აგრომოდელირების განყოფილება

ტელეკომუნიკაციის სამმართველო

მონაცემთა ბაზების ადმინისტრირების სამმართველო

საველე-ექსპედიციური სამმართველო

სახმელეთო ჰიდროლოგიის სამმართველო

აჭარის რეგიონალური ჰიდრომეტეოროლოგიური ობსერვატორია

სამცხე-ჯავახეთის რეგიონალური ჰიდრომეტეოროლოგიური ობსერვატორია

კოლხეთის რეგიონალური ჰიდრომეტეოროლოგიური ობსერვატორია

ქართლ-კახეთის რეგიონალური ჰიდრომეტეოროლოგიური ობსერვატორია

გამზომ საშუალებათა ტექნიკური უზრუნველყოფის და მეტროლოგიის სამმართველო

ჰიდროლოგიური პროგნოზების განყოფილებასტიქიურიპროცესების და

საინჟინრო-გეოლოგიის

ჯგუფი

გეოეკოლოგიურ გართულებებზე

რეაგირების ჯგუფი

ამინდის მოკლევადიანი პროგნოზების განყოფილება

ამინდის გრძელვადიანი პროგნოზების განყოფილება

ჰიდრომეტეოროლოგიისდეპარტამენტი

მეთევზეობისა და შავიზღვის მონიტორინგის

დეპარტამენტი

პირველი მოადგილე

გარემოს დაბინძურებისმონიტორინგისდეპარტამენტი

იურიდიულისამსახური

შიდა კონტოლისსამსახური

ადმინისტრაციულსამსახური

სისტემური მართვისა და ადამიანური რესურსების (HR)

მართვის სამმართველო

საერთაშორისო და საზოგადოებასთან ურთიერთობების სამმართველო

საზოგადოებადოებასთან ურთიერთობის ჯგუფი

ინფორმაციული ტექნოლოგიების სამმართველო IT

საფინანსო დაანგარიშგების სამმართველო

სახელმწიფო შესყიდვების სამმართველო

ინფრასტრუქტურის განვითარებისა და

ლოჯისტიკის სამმართველო

ეკონომიკურისამსახური

nax. 3. garemos erovnuli saagentos struqtura 2018 wlis mdgomareobiT (garemos erovnuli saagento, 2018 w.)

29

infrastruqtura. saqarTvelos hidrometeorologiuri dakvirvebebis xangrZlivi istoria aqvs. me-20 saukunis 80-ian wlebSi saqarTvelos hidrometeorologiuri samsaxuris gankar-gulebaSi iyo qveynis mTel teritoriaze moqmedi hidrometeorologiuri sadgurebis far-To qseli. am periodSi meteorologiuri dakvirvebis qseli gansxvavebuli mikroklimaturi pirobebis mqone TiTqmis yvela dasaxlebul punqts da adgils, maT Soris, mTian da maRalm-Tian regionebs faravda, xolo hidrologiuri dakvirvebebi tardeboda TiTqmis yvela did da saSualo zomis mdinareze. garda amisa, tardeboda radaruli, aerologiuri, aqtinome-truli, ozonometruli, agrometeorologiuri da sxva saxis specializebuli dakvirvebebi.

saqarTvelos mier damoukideblobis mopovebis Semdeg hidrometeorologiuri samsaxuris dafinanseba mkveTrad Semcirda, ramac dakvirvebis qselis mdgomareobis gauareseba ga-moiwvia. pirvel etapze 3-5-jer Semcirda dakvirveba standartul hidrometeorologiur parametrebze, xolo Semdeg am specializebuli dakvirvebebis warmoeba saerTod Sewyda. 2000 wlidan, msoflio meteorologiuri organizaciis, sxva saerTaSoriso organizaciebisa da donori saxelmwifoebis mxardaWeriT, daiwyo hidrometeorologiuri samsaxuris gasa-Zliereblad mimarTuli proeqtebis ganxorcieleba. am proeqtebis farglebSi SeZenili da damontaJebulia aTeulobiT meteorologiuri da hidrologiuri sadguri. nax. 4-ze war-modgenilia hidrometeorologiuri dakvirvebis sadgurebis raodenobis zrdis dinamika.

ჰიდრომეტეოროლოგიური დაკვირვების სადგურების რაოდენობის ზრდის დინამიკა

19

00

19

10

19

20

19

30

19

40

19

50

19

60

19

70

19

80

19

90

19

95

20

00

20

01

20

02

20

03

20

04

20

05

20

06

20

07

20

08

20

09

20

10

20

11

20

12

20

13

20

14

20

15

მეტეოროლოგიურისაგუშაგო

მეტეოროლოგიურისადგური

ჰიდროლოგიურისაგუშაგო

nax. 4. saqarTveloSi hidrometeorologiuri dakvirvebis sadgurebis raodenobis zrdis dinamika (mizanSe-wonilobis kvleva, UNDP/SDC/GCF-is proeqti)

amJamad garemos erovnuli saagento hidrometeorologiur dakvirvebebs axorcielebs daax-loebiT 29 meteosadgurze (maT Soris, 24 avtomatur meteosadgurze), 58 meteorologiur saguSagoze (maT Soris, 34 avtomatur saguSagoze), 14 naleqmzomze (maT Soris, 6 avtoma-tur naleqmzomze) da 74 avtomatur hidrologiur sadgurze. garemos erovnul saagentos agreTve aqvs 10 avtomaturi agrometeorologiuri sadguri. meteorologiuri sadgurebi zomaven atmosferul temperaturas, tenianobas, wnevas, naleqebis raodenobas, qaris mimar-Tulebasa da siCqares; meteorologiuri saguSagoebi — temperaturas, tenianobas da nale-qebis raodenobas; hidrologiuri sadgurebi — wylis dones, wylis xarjsa da naleqebis ra-odenobas. cxrilSi 3 warmodgenilia sadgurebis tipebi, raodenoba da mdgomareoba, xolo nax. 5-ze — qselis geografiuli ganawileba.

30

სადგურის ტიპი სადგურების რაოდენობა მდგომარეობა

არაავტომატური მეტეოროლოგიური სადგური

არაავტომატური სადგური 29 მოქმედი

არაავტომატური საგუშაგო 58 მოქმედი

ნალექმზომი 14 მოქმედი

ავტომატური მეტეოროლოგიური სადგური

ავტომატური სადგური 24 მოქმედი

ავტომატური საგუშაგო 34 მოქმედი

ავტომატური ნალქმზომი 6 მოქმედი

ავტომატური აგრომეტეოსადგური 10 მოქმედი

ავტომატური ჰიდროლოგიური სადგური

ავტომატური ჰიდროლოგიური სადგური 74 მოქმედი

cxrili 3. saqarTveloSi arsebuli hidrometeorologiuri qselis zogadi maCveneblebi (garemos erovnuli saagento, 2018 w.)

ჰიდრომეტეოროლოგიური ქსელის გეოგრაფიული განაწილება

რუსეთი

აზერბაიჯანისომხეთითურქეთი

nax. 5. garemos erovnuli saagentos hidrometeorologiuri qselis geografiuli ganawileba (garemos erovnu-li saagento, 2018 w.)

aRmosavleT saqarTveloSi, kaxeTis regionSi, damontaJda radari, romelsac bunebrivi sa-frTxeebis kontrolis centri amuSavebs. garemos erovnulma saagentom SeiZina licenzia da moipova wvdoma radaris monacemebsa da eqspluataciaze. kidev erTi radari daidga Tbilisis saerTaSoriso aeroportSi. is aris samoqalaqo aviaciis saagentos sakuTreba da mis eqspluatacias saagento uzrunvelyofs. garemos erovnul saagentosac aqvs am radaris eqspluataciis licenzia da aseve pirdapiri wvdoma mis mier mopovebul monacemebze. dasav-leT saqarTveloSi garemos erovnul saagentos aqvs wvdoma or Turqul radarze. erTi radari, aSS-is mTavrobis finansuri daxmarebiT, uaxloes momavalSi damontaJdeba quTasis saerTaSoriso aeroportSi. mis eqspluatacias garemos erovnuli saagento uzrunvelyofs. meoTxe radars samoqalaqo aviaciis saagento foTSi, Savi zRvis napirze daamontaJebs. gare-mos erovnul saagentos am radaris monacemebzec eqneba wvdoma. Zalian mniSvnelovani iyo garemos erovnul saagentos mier Tbilisis radaris monacemebze wvdomis mopoveba. hidro-

31

meteorologiis departamentis gankargulebaSia 2 droni. saqarTveloSi muSaobs 2 erTeuli elvis registraciis sapilote sadguri. saWiroa kidev 6 sadguris damateba. radarebidan da elvis registraciis sadgurebidan miRebuli monacemebi gaerTiandeba erT sistemaSi, rac uzrunvelyofs katastrofis riskis Semcirebis sistemis efeqtian funqcionirebas.

geologiis departamenti weliwadSi orjer axorcielebs saSiSi geologiuri procesebis, maT Soris, mewyrebis, qvaTacvenisa da Rvarcofebis monitorings saqarTvelos mTel teri-toriaze. gasul wlebSi mniSvnelovnad Semcirda departamentis TanamSromlebisa da teqni-kuri saSualebebis raodenoba. departaments aqvs monacemTa mdidari arqivi (geologiuri rukebi), Tumca maTi umetesoba saWiroebs cifrul formatSi gadatanas. saTanado teqnikuri saSualebebis, kadrebisa da finansebis simcire aferxebs sando da droul gafrTxilebebs. geologiuri safrTxeebis Sefaseba xdeba teritoriebis vizualuri monitoringisa da 60-ian da 80-ian wlebSi Catarebuli aRweris (geologiuri rukebi) safuZvelze. unda aRiniSnos, rom 2015 wlis agvistoSi garemos erovnuli saagentos iniciativiT daiwyo arqivebSi dac-uli qaRaldze datanili geologiuri informaciis cifrul formatSi gadayvanis proeqti. proeqts axorcielebs saqarTvelos erovnuli arqivi saqarTvelos mTavrobis dafinansebiT. proeqti 2018 wels dasrulda. adaptaciis fondis (AF) dafinansebiT mimdinare rionis proeq-tis farglebSi SeZenilia ramdenime inklinometri, romlebic damontaJda ramdenime ubanze ambrolauris, cagerisa da wyaltubos municipalitetebSi. CexeTis ganviTarebis saagentos (CzDA) mier dafinansebuli proeqtis farglebSi monitoringis Tanamedrove saSualebebi da-montaJda duSeTis municipalitetSi (3 ubanze). TbilisSi (sam mewyrul ubanze) xorcieldeba instrumentuli monitoringi. devdoraki-amalis xeobaSi damontaJda mravalmxrivi safrTx-is adreuli gafrTxilebis sistema.

zogadad, geologiis departamenti qveynis masStabiT 7 ubanze atarebs mewyruli procese-bis regularul, instrumentul monitorings, sadac xdeba mewyruli deformaciis, gadaadg-ilebisa da miwisqveSa wylis dinebis gazomva inklinometrebis, piezometrebisa da reperebis (GPS wertilebi) saSualebiT. wylis done izomeba 2 hidrologiur saguSagoze, xolo mete-orologiuri parametrebi — 1 meteorologiur sadgurze, romelic aseve mewyrebis moni-toringisa da prognozirebisTvisac gamoiyeneba. topografiuli kvlevebis Casatareblad da rukebis mosamzadeblad departamenti Tavis gankargulebaSi arsebul dronsac iyenebs.

garemos erovnuli saagento yoveli wlis Tebervalsa da martSi axorcielebs Tovlis sa-faris agegmvas eqspediciuri kvlevis gziT da daaxloebiT 20 zvavsaSiS adgils akvirdeba.

saqarTvelos myinvarebi qveynis mniSvnelovani klimaturi/ekonomikuri resursia. myinvareb-Si dagrovilia mtknari wylis mniSvnelovani raodenoba, rac ganapirobebs wylis reJims da regionul klimatur pirobebs. myinvaruli zonebi xasiaTdeba glacialuri da hidrologi-uri katastrofebiT, rac seriozul zians ayenebs saqarTvelos saerTaSoriso da adgilo-brivi mniSvnelobis gzebs. isini safrTxes uqmnian transportis moZraobis usafrTxoebas, adamianebis sicocxles, janmrTelobasa da socialur-ekonomikur mdgomareobas, agreTve ganapirobeben ekomigracias. garemos erovnuli saagentos hidrometeorologiuri depar-tamenti axorcielebs saqarTvelos myinvarebis yovelwliur monitorings. yazbegis munici-palitetSi, devdorakis myinvarze, damontaJda adreuli gafrTxilebis sistema.

SegviZlia davaskvnaT, rom hidrometeorologiuri da geologiuri monitoringis Tvalsaz-risiT saqarTvelos xangrZlivi istoria da farTo teqnikuri codna aqvs. Tumca, dafinanse-bisa da kadrebis simcire, dakvirvebis sagrZnoblad Semcirebul qselTan erTad, ar iZleva saTanado sivrcisa da drois masStabebSi mniSvnelovani cvladebisa da parametrebis mon-itoringis SesaZleblobas, rac aucilebelia safrTxeebis efeqtiani, grZelvadiani marT-visa an mravalmxrivi safrTxeebis adreuli gafrTxilebis efeqtiani sistemis dasanergad. swored es warmoadgens im mniSvnelovan problemas, romelic unda gadaiWras safrTxeebis adreuli gafrTxilebis efeqtiani sistemis Camosayalibeblad.

rac Seexeba amindisa da hidrologiur prognozebsa da adreul gafrTxilebas, garemos erovnuli saagento yoveldRiurad amzadebs da avrcelebs amindisa da hidrologiur mok-levadian (3 dRiT adre) da saSualovadian (10 dRiT adre) prognozebs. amindis moklevadiani da saSualovadiani prognozebis mosamzadeblad gamoiyeneba aSS-is da germaniis modelebi.

32

nax. 6. garemos erovnuli saagentos telesakomunikacio sistema5

nax. 7. garemos erovnuli saagentos hidrometeorologiuri monacemebis gadacema 6

maRali rezoluciis modelebisa da radarebidan Tu aerodakvirvebidan miRebuli monaceme-bis ararsebobis gamo, prognozebis sivrciTi da droiTi rezolucia dabalia. moklevadian prognozebSi, romlebic 24 da 48 saaTiT adre keTdeba, ar aris miTiTebuli geografiuli adgilmdebareoba. dabali sivrciTi rezoluciis gamo gadawyvetilebebis mimRebi pirebi-saTvis rTulia, da xandaxan SeuZlebelic, gamoiyenon aRniSnuli prognozebi katastro-febis Tavidan asacileblad an maTTan dakavSirebuli zemoqmedebebis Sesarbileblad. mag-aliTad, 2015 wlis 12 ivniss, TbilisSi momxdar katastroful wyalmovardnamde erT dRiT adre, garemos erovnulma saagentom gaavrcela gafrTxileba saqarTveloSi Zlieri wvimis, wyalmovardnebis, wyaldidobebisa da Rvarcofebis mosalodneli safrTxis Sesaxeb, Tumca ver miuTiTa katastrofis zusti adgili da dro.

garemos erovnuli saagento wyaldidobebsa da wyalmovardnebTan dakavSirebiT cifrul hidrologiur da hidravlikur modelebs ar iyenebda. mzaddeboda mxolod gazafxulis wyaldidobebis prognozi Tovlis dnobisa da temperaturuli reJimis safuZvelze. rio-nis proeqtis farglebSi SemuSavda hidrologiuri modeli, romelic dakalibrda saisto-rio monacemebis safuZvelze. riskis Sefasebebis wvimis Camonadenis komponentisa da wy-aldidobebis prognozirebisaTvis gamoyenebul iqna Hec-HMS kompiuteruli modeli, xolo hidrodinamikuri modelirebisaTvis — MIKE FLOOD (1D+2D) modeli, romelic gankuTvnilia hidroteqnikuri nagebobebiT saxecvlili zedapiruli wylis obieqtebis hidravlikuri modelirebisaTvis wyaldidobebis wylis donisa da xarjis riskis Sesafaseblad. progno-zirebis platformaSi (Delt-FEWS) integrirebis Semdeg gamoyenebul iqna MIKE FLOOD modelis mxolod erTganzomilebiani (1D) elementi. rionis wyaldidobis adreuli gafrTxilebis sistema mdinare rionis auzSi wyaldidobis prognozs 72 saaTiT adre akeTebs, agreTve gansazRvravs wylis mosalodnel dones mdinaris auzis kritikul wertilebSi. garda amisa, rionis wyaldidobebis safrTxis rukebi iZleva informacias ganmeorebadobis sxvadasxva pe-riodis mqone wyaldidobebis masStabebis Sesaxeb, rac wyaldidobebis prognozirebul do-neebTan erTad SeiZleba gamoyenebul iqnes mosalodneli wyaldidobebis gamo riskis winaSe arsebuli teritoriebis dasadgenad. es garemos erovnul saagentos mdinare rionis auzSi wyaldidobis prognozirebis SesaZleblobas aZlevs.

garemos erovnuli saagento informaciis gacvlis kuTxiT TanamSromlobs saqarTvelos samoqalaqo aviaciis saagentosTan, romelic saqmianobs saaviacio meteorologiaSi, da saqa-rTvelos saxelmwifo hidrografiul samsaxurTan. saqarTvelos saxelmwifo hidrografi-uli samsaxuris erT-erTi amocanaa sazRvao-sanavigacio mowyobilobebis monitoringi da modernizacia saerTaSoriso hidrografiuli organizaciis IHO da IALA standartebisa da zRvaze sicocxlis usafrTxoebis Sesaxeb (SOLAS) gaeros konvenciis moTxovnebis Sesabami-sad. samsaxuris qseli Sedgeba xmeleTze ganlagebuli 48 da zRvaSi ganlagebuli 34 sanavi-gacio mowyobilobisgan.

5 wyaro: mizanSewonilobis kvleva, danarTi II, saproeqto ganacxadi mwvane klimatis fondSi.

6 wyaro: mizanSewonilobis kvleva, danarTi II, saproeqto ganacxadi mwvane klimatis fondSi.

33

garemos erovnuli saagentos geologiis departamenti, momavali wlis prognozebTan er-Tad, yovelwliurad amzadebs sainformacio biuletens geologiuri safrTxeebis Sesaxeb, romelic egzavneba municipalitetebs, sagangebo situaciebis marTvis samsaxurs, saqarT-velos regionuli ganviTarebisa da infrastruqturis saministros da sxva dainteresebul uwyebebs. 2000 wlis Semdeg garemos erovnul saagentos geologiuri safrTxeebis ufro gr-Zelvadiani prognozi ar gaukeTebia, Tumca 2000 wlamde is 20-wlian prognozebsac akeTebda.

rac Seexeba monacemTa marTvas, garemos erovnuli saagento iyenebs WinZPV programas, ro-melic iRebs da inaxavs hidrologiur informacias. meteorologiuri monacemebi Sedis da inaxeba CLIDATA-Si. arqivirebisaTvis gamoiyeneba Oracle programa. unda aRiniSnos, rom ar arsebobs modelirebuli da satelituri gamosaxulebebisa da monacemebis Senaxvis saTana-do informaciuli sistema da am saxis monacemebi mxolod 1 wlamde vadiT inaxeba.

rionis proeqtis farglebSi Seiqmna Delft-FEWS (wyaldidobis safrTxis Sesaxeb adreuli ga-frTxilebis sistema). es aris meteorologiuri prognozirebis monacemebisa da avtomatu-ri meteorologiuri da hidrologiuri sadgurebis dakvirvebis monacemebis integrirebisa da hidrologiuri da hidravlikuri modelirebis procesis marTvis platforma kritikul adgilebSi wylis donis prognozirebisaTvis. is emyareba GIS sistemas da SeuZlia gangaSisa da gafrTxilebis Setyobinebebis generireba. amave proeqtis farglebSi moxda meteorolo-giuri da hidrologiuri monacemebis ori arqivis gaerTianeba da CLIDATA sistemaSi Setana.

garda amisa, garemos erovnuli saagento monawileobs axlo aRmosavleTisa da Savi zR-vis regionis qveynebis wyaldidobebis prognozirebis regionul sistemaSi (BSME-FFG). es aris msoflio meteorologiuri organizaciis (WMO) da aSS-is saerTaSoriso ganviTare-bis saagentos (USAID) mier Seqmnili prognozirebis globaluri sistema, romelic gamoi-yeneba mcire zomis wyalSemkrebebSi wyaldidobebis miaxloebiTi prognozebis gasakeTeb-lad. TurqeTi regionuli koordinatoris rols asrulebs. sistemis ZiriTadi kompiuteris marTvas uzrunvelyofs TurqeTis meteorologiuri sadguri. saqarTvelo am instruments jerjerobiT ver iyenebs, radgan qveyanas ar gaaCnia naleqmzomebidan da meteorologiuri radarebidan miRebuli saWiro raodenobis monacemebi. garda amisa, modelis rezolucia ar aris sakmarisi qveynis topografiisTvis da amitom modelis koreqtireba saqarTvelosTvis yovelwliurad sezonuri prognozebis safuZvelze xdeba.

garda amisa, aRmosavleT saqarTvelos mTian nawilSi Seiqmna gafrTxilebis sistema (ama-li-devdorakis xeoba). am teritoriaze 2014 wels (17 maiss da 20 agvistos) ori Zlieri Rvarcofi dafiqsirda: darialis mewyeri/Rvarcofi da myinvarwveris kldezvavi. am movlen-ebma 10 adamianis sicocxle Seiwira da daaziana gazis magistraluri milsadeni, romlis sa-SualebiTac gazi ruseTidan, saqarTvelos teritoriis gavliT, somxeTs miewodeba. adreu-li gafrTxilebis sistema, romlis Seqmnazec Sveicareli eqspertebi (GEOTEST) muSaoben, monitoringis mowyobilobebzea damyarebuli da gankuTvnilia adgilobrivi Temebis adreu-li informirebisaTvis. is garemos erovnul saagentos bunebriv procesebze ramdenime wu-TiT adre reagirebis SesaZleblobas miscems. Sesabamisad, adamianebs eqnebaT ara marto saxifaTo teritoriidan evakuaciisTvis saWiro dro, aramed saqarTvelos samxedro gziT — saqarTvelo-ruseTs Soris kavkasionis gavliT arsebuli mTavari gziT — usafrTxod gadaadgilebis saSualeba.

TbilisSi 2015 wlis 13-14 ivniss momxdari tragediis Semdeg, romelmac 23 adamianis sicocx-le Seiwira da gaanadgura infrastruqturuli obieqtebi, mdinare veres xeobaSi damontaJ-da meteosadguri da wylis donis mzomi.

aqedan gamomdinare SegviZlia davaskvnaT, rom garemos erovnul saagentos aqvs SezRuduli arealis modelebze (LAM) dayrdnobiT, meteorologiuri prognozebis momzadebisa da hi-drologiuri dakvirvebis mcirericxovani monacemebis safuZvelze, mosalodneli safrTx-eebis prognozirebis kargi gamocdileba. yoveldRiuri da yovelTviuri biuletenebidan Cans, rom garemos erovnuli saagento sezonur prognozebsac sakmaod kargad akeTebs. Tum-ca axlaxan, gaeros ganviTarebis programis/adaptaciis fondis (UNDP/AF) proeqtis fargleb-Si, garemos erovnul saagentos mieca wyaldidobebis prognozebisa da adreuli gafrTx-ilebis momzadebis SesaZlebloba kritikul wertilebSi wylis donis prognozirebis iseTi integrirebuli modelis saSualebiT, romelSic CarTulia saerTaSoriso da adgilobrivi

34

wyaroebidan miRebuli meteorologiuri informacia da dakvirvebis Sedegad miRebuli mo-nacemebi. aRniSnuli sistema da miRebuli codna mniSvnelovani wingadadgmuli nabijia wy-aldidobebis prognozirebisa da adreuli gafrTxilebis mimarTulebiT garemos erovnu-li saagentos SesaZleblobebis gaZlierebaSi. srulyofili prognozirebisa da adreuli gafrTxilebis sistemis Camoyalibebis ZiriTadi xelSemSleli faqtorebia: mdinaris yvela auzze prognozirebis modelebis ararseboba; avtomaturi dakvirvebebis monacemebis sim-cire (hidrometeorologiuri dakvirvebebis arasrulyofili qseli) da yvela Sesabamisi hidrometeorologiuri safrTxisTvis erovnuli sistemis Sesaqmnelad saWiro adamianuri da finansuri resursebis simcire. miuxedavad imisa, rom gafrTxilebebis gavrcelebas-Tan dakavSirebiT mniSvnelovani instituciuri cvlilebebi ganxorcielda, am sakiTxTan mimarTebiT jer kidev ar aris garkveuli Sesabamisi uwyebebis roli da pasuxismgebloba.

aucileblobis SemTxvevaSi, garemos erovnuli saagento amzadebs da gadawyvetilebebis mimReb pirebs droulad afrTxilebs mosalodneli hidrometeorologiuri movlenebis (Zlieri wvima, wyaldidoba, setyva, zvavi, Zlieri qari, gvalva) Sesaxeb. dainteresebul momx-mareblebs aseve regularulad miewodebaT garemos erovnuli saagentos mier momzadebuli gazafxulis wyaldidobebisa da amindis grZelvadiani (yovelTviuri da sezonuri) prog-nozebi. kerZod, wyaldidobebis SemTxvevaSi, garemos erovnuli saagento pasuxismgebelia wyaldidobis Sesaxeb gafrTxilebis gavrcelebis pirvel etapebze. saagento yoveldRiurad aqveynebs wylis donis biuletens, romelSic mocemulia moqmedi sadgurebidan miRebuli informacia. biuleteni egzavneba prezidentis administracias, saxelmwifo usafrTxoebisa da krizisebis marTvis sabWos, romelic axlaxan sagangebo situaciebis marTvis samsaxurad gardaiqmna, saministroebs (Sinagan saqmeTa saministros sagangebo situaciebis marTvis saa-gentos), hidroeleqtrosadgurebis operatorebs da sxva momxmareblebs, moTxovnis safuZ-velze. eqstremaluri movlenebis SemTxvevaSi, aRniSnuli informacia egzavneba regionuli xelisuflebis organoebs. informacia aseve xelmisawvdomia garemos erovnuli saagentos vebgverdze, sadac dainteresebul pirebs SeuZliaT gaecnon sxvadasxva avtomaturi mete-orologiuri da hidrologiuri sadgurebidan miRebul informaciasa da meteorologiur prognozebs.

3.1.2 sagangebo situaciebis marTvis samsaxuri

debulebis Tanaxmad, sagangebo situaciebis marTvis samsaxuris funqciebSi Sedis riskebis rukebis Sedgena da safrTxeebis monacemTa bazis warmoeba. axlaxan sagangebo situaciebis marTvis saagentos operatiuli kontrolis/marTvis centrSi, evrokavSiris tviningis (EU Twinning) programis farglebSi, safrangeTis mTavrobis teqnikuri da saqarTvelos saxel-mwifo usafrTxoebis samsaxuris finansuri daxmarebiT, damontaJda katastrofebis riskis Semcirebis GIS-Tan Tavsebadi Geonode-2.4-b22 kompiuteruli programis virtualur monace-mTa serveri. geoinformaciuli portali momxmarebels aZlevs sxvadasxva GIS-is Sreebis Seqmnis gziT Tematuri rukebis momzadebisa da portalze sxvadasxva sivrciTi informaci-is atvirTva-CamotvirTvis SesaZleblobas. dagegmilia garemos erovnuli saagentos mier momzadebuli safrTxeebis cifruli rukebis, sajaro reestris saagentos onlainrukebis servisSi (WMS) arsebuli miwis GIS-is inventarizaciis monacemebisa da sxva saagentoebsa da uwyebebSi daculi sivrciTi monacemebis integrireba Geonode2.4-b22-Si. centri uzrunvely-ofs 112-is saSualebiT gadmocemuli sagangaSo signalebis miRebas, damuSavebas da maTze reagirebas. yvela saxis informacia inaxeba saerTo sainformacio da analitikur sistemaSi. centri iRebs da amuSavebs informacias da dauyovnebliv ugzavnis gamafrTxilebel Setyo-binebebs Sesabamis uwyebebs eleqtronuli fostis an mokle teqsturi Setyobinebebis sa-SualebiT. erovnuli donis katastrofebis dros centri qmnis savele operatiul centrebs. sagangebo situaciebis marTvis saagentos sagangebo situaciebis samsaxuris daqvemdebareba-Si gadasvlis gamo saWiroa geoportalis axali viTarebisTvis morgeba. centri aseve iRebs monacemebs Sinagan saqmeTa saministros erToblivi operaciebis centris marTvaSi arsebuli CCTV kamerebidan. saxelmwifo usafrTxoebisa da krizisebis marTvis sabWosa da sagange-bo situaciebis marTvis saagentos sagangebo situaciebis marTvis samsaxurSi gaerTianebis gamo sainformacio sistema unda Seicvalos axali instituciuri struqturisa da moTx-ovnebis Sesabamisad.

35

3.1.3 regionuli ganviTarebisa da infrastruqturis saministro

instituciuri reformis Sedegad, sivrciTi dagegmarebis funqcia ekonomikisa da mdgradi ganviTarebis saministrodan regionuli ganviTarebisa da infrastruqturis saministros gadaeca. 2018 wlidan regionuli ganviTarebisa da infrastruqturis saministros fun-qciebSi Sedis miwaTsargeblobis, miwaTsargeblobis zonirebis, urbanuli ganviTarebisa da sivrciTi dagegmarebis sferoSi saxelmwifo politikis SemuSaveba da misi ganxorcielebis koordinacia, maT Soris, miwaTsargeblobis generaluri gegmebis, miwaTsargeblobis zon-irebis dokumentebis, urbanuli ganviTarebis gegmebisa da sivrciTi zonirebis dokumen-tebis momzadebis koordinacia/xelSewyoba, miwaTsargeblobisa da sivrciTi dagegmarebis teqnikuri meTodologiebis SemuSaveba. winamdebare angariSis momzadebis dros instituci-uri struqturis Camoyalibebis procesi jer ar iyo dasrulebuli. es procesi 6 Tvis vadaSi unda dasruldes, rogorc gansazRvrulia saqarTvelos mTavrobis struqturis, uflebamosilebisa da saqmianobis wesis Sesaxeb kanonis cvlilebiT (05.07.2018). aqedan ga-momdinare, regionuli ganviTarebisa da infrastruqturis saministros SesaZleblobebis Sefaseba, bunebrivi safrTxeebis zonirebis monacemebis TvalsazrisiT (pasuxismgebloba, monacemebis arseboba da gamoyeneba), ar Catarebula.

3.1.4 ekonomikisa da mdgradi ganviTarebis saministro

saqarTvelos ekonomikisa da mdgradi ganviTarebis saministros ssip saqarTvelos saxelm-wifo hidrografiuli samsaxuri7 aris saqarTveloSi sanavigacio gafrTxilebebis erovnuli koordinatori. mis SemadgenlobaSi Sedis saqarTvelos sanapiro zolze ganlagebuli sa-navigacio mowyobilobaTa sistemebi da niSnebi, Ria zRvaSi ganTavsebuli niSnebi, romlebic uzrunvelyofen mcuravi saSualebebis usafrTxo navigacias (48 — xmeleTze da 34 — zRvaSi ganlagebuli, aqedan xmeleTze ganlagebuli 22 erTeuli okupirebul teritoriazea). sam-saxuri Sedgeba sami ZiriTadi sammarTvelosgan:

sanavigacio niSnebis teqnikuri momsaxurebisa da monitoringis sammarTvelo uzrunvely-ofs sazRvao-sanavigacio mowyobilobebisa da saSualebebis meTvalyureobasa da mom-saxurebas, gangaSis sistemis muSaobas, aRricxavs sanavigacio mowyobilobebis koordi-natebs, sanavigacio niSnebis adgilmdebareobas, aqvs operatiuli/kontrolis centri onlainmonitoringis sistemiTa da eleqtronuli sanavigacio rukiT, awarmoebs oper-atiul monacemTa onlainbazas, iZleva informacias sanavigacio niSnebis Sesaxeb, amza-debs Sesabamis angariSebs.

hidrografiuli kvlevis, kartografiisa da koreqciis sammarTvelo awarmoebs baTimetri-ul kvlevebs da zRvis siRrmeze dakvirvebas, mikrobaTimetriul gazomvebs, agrovebs monacemebs portebidan da navmisadgomebidan, axorcielebs sanapiro xazis cvlilebis monitorings, aRricxavs sanavigacio saSualebebs da niSnebs, ikvlevs mSenebare portebi-sa da navmisadgomebis geodeziur da baTimetriul maxasiaTeblebs. gamoscems „zRvaosan-Ta uwyebebs“, afrTxilebs/acnobebs mezRvaurebsa da saTanado samsaxurebs sazRvao nav-igaciaSi momxdari cvlilebebis Sesaxeb, agreTve amzadebs sanavigacio rukebs, sqemebs, sanavigacio marSrutebis rukebs da sxv.

sinoptikuri sammarTvelo awarmoebs amindze regularul dakvirvebas, amzadebs amindis prognozebs, afrTxilebs mosalodneli Stormebis Sesaxeb, aRricxavs meteorologiur movlenebs, awarmoebs monacemTa eleqtronul bazas.

3.1.5 Tavdacvis saministro

saxelmwifo samxedro samecniero-teqnikuri centri „delta“8 Tavdacvis sferoSi saqmianobs da saqarTvelos SeiaraRebul Zalebs uwevs teqnikur daxmarebas SeiaraRebis, samxedro avtomanqanebis Seqmnisa da teqnikuri momsaxurebis, specialuri da TavdacviTi nagebobebis

7 wyaro: http://gshs.gov.ge/en/8 wyaro: http://www.delta.gov.ge

36

mSeneblobis organizebis, axali sabrZolo iaraRebis Seqmnisa da teqnikuri momsaxure-bis, humanitaruli ganaRmviTi da demilitarizaciis samuSaoebis warmoebis TvalsazrisiT. „deltam“ axlaxan SeimuSava setyvasawinaaRmdego sistema, romelic kaxeTSi damontaJda da gamoicada. sistemis SemadgenlobaSi Sedis Wotoris mTaze, sofel nukrianTan, mdebare ra-diolokatori, sainformacio da xanZarsawinaaRmdego centri da stacionaruli saraketo gamSvebebi.

2018 wlidan setyvasawinaaRmdego sistemis marTvas bunebriv movlenebze aqtiuri zemoq-medebis centri uzrunvelyofs. centri aris saxelmwifos 100%-ian sakuTrebSi arsebuli SezRuduli pasuxismgeblobis sazogadoeba, romelic mWidrod TanamSromlobs geofizikisa da hidrometeorologiis institutebTan teqnologiuri da meTodologiuri inovaciebis Seqmnaze, romelTa teqnikur mxardaWerasac SemdgomSi „delta“ uzrunvelyofs.

3.1.6 saqaeronavigacia9

saqaeronavigacia aris saxelmwifos 100%-iani wilobrivi monawileobiT Seqmnili SezRudu-li pasuxismgeblobis sazogadoeba. saqaeronavigacia pasuxismgebelia saqarTvelos sahaero sivrceSi sahaero transportis marTvaze Tbilisis, quTaisis, baTumisa da mestiis aero-portebis afrena-dafrenis zonaSi monitoringis ganxorcielebis, sahaero moZraobis mom-saxurebisa da frenis usafrTxoebis uzrunvelyofis gziT. kerZod, saqaeronavigaciis Zir-iTadi funqciebia:

sahaero xomaldebis moZraobis marTva;

radioteqnikuri, kavSirgabmulobisa da Suqteqnikuri saSualebebis uzrunvelyofa;

meteorologiuri momsaxureba;

saaviacio sainformacio momsaxureba.

meteorologiuri samsaxuri warmoadgens Sps saqaeronavigaciis Semadgenel nawils. samsaxu-ri Sedgeba Tbilisis, baTumis da quTaisis meteoofisebisagan, romlebic, Sesabamisad, pasux-ismgebeli arian am qalaqebis aerodromebze (aeroportebSi) frenebis gansaxorcieleblad aucilebeli meteorologiuri momsaxurebis uzrunvelyofaze. Tbilisis meteorologiu-ri ofisi uzrunvelyofs mestiis aeroportis meteorologiur momsaxurebas ssip garemos erovnul saagentosTan dadebuli xelSekrulebis safuZvelze. meteorologiuri samsax-uri frenebis gansaxorcieleblad dadgenili moTxovnebis dasakmayofileblad awarmoebs mudmiv dakvirvebas meteorologiur pirobebze (amindis elementebze) TiToeuli moqmedi aerodromis raionSi, adgens aRniSnuli aerodromebisaTvis saaviacio amindis dReRamur prognozs, prognozebs afrenisa da dafrenisaTvis, agreTve saaviacio momxmareblebs amar-agebs sxva meteorologiuri informaciiT da awvdis am informacias msoflio operatiuli meteorologiuri monacemebis (OPMET) banks. aerodromebze meteorologiuri dakvirvebebi cnobili mwarmoebeli firmebis Vaisala (fineTi), Thies Clima (germania), Eliasson (SvedeTi), Bi-ral (inglisi), Setra (inglisi), L-3 Communication Avionics Systems, Inc. (aSS), Rotnic (germania) uaxlesi avtomatizebuli meteorologiuri sensorebiT xdeba. erTi radari damontaJebulia Tbili-sis saerTaSoriso aeroportSi. igegmeba meore radaris dadgma quTaisis saerTaSoriso aeroportSic.

3.1.7 Tbilisis municipalitetis meriis arqiteqturis samsaxuri

arqiteqturis samsaxurs aqvs interaqtiuri ruka, romelic Sedgeba sivrciTi informaciis sxvadasxva Srisagan. arqiteqturis samsaxuri, garemos erovnul saagentosa da sxva daint-eresebul mxareebTan TanamSromlobiT, gegmavs aRniSnul internetrukaSi safrTxeebisa da riskebis rukebis integrirebas.

9 wyaro: http://airnav.ge/index.php?page=ms&fullstory=49

37

3.1.8 iusticiis saministro

iusticiis saministro sajaro reestris erovnuli saagentos saSualebiT10 axorcielebs geodeziur da kartografiul samuSaoebs, maT Soris, miwis da sakadastro monacemebis registraciasa da geosivrciTi sainformacio sistemis funqcionirebis uzrunvelyofas. kerZod, geodeziisa da kartografiis samsaxuris funqciebia geodeziis, kartografiis da geosivrciTi sainformacio sistemebis saxelmwifo politikuri, samarTlebriv-mareguli-rebeli da meTodologiuri safuZvlebis Seqmna, agreTve geodeziur-kartografiuli, maT Soris, topografiuli, gravimetruli, aero da kosmosuri gadaRebiTi samuSaoebiT Seqmni-li monacemebisa da masalebis miRebis, centralizebuli aRricxvis da analizis koordina-cia/ganxorcieleba, mudmivmoqmedi GNSS stacionaruli sadgurebis (GEO-CORS) mowyoba da monitoringi, uZravi qonebis sakadastro monacemebis registracia da geosivrciTi sain-formacio sistemis Seqmna, standartizeba da funqcionirebis uzrunvelyofa, maT Soris, geosivrciTi monacemebis centraluri bazis Seqmna da warmoeba.

sajaro reestris erovnuli saagentos miwis kadastri Seicavs informacias regionebis mixedviT miwis nakveTebisa da sakuTrebis formis Sesaxeb. aRsaniSnavia, rom masSi ar aris miTiTebuli nakveTze arsebuli niadagis tipi, teritoriis simaRle da bunebrivi safrTxe. iusticiis saministro, Sida-s daxmarebiT, aqtiurad muSaobs erovnuli sivrciTi monacemebis infrastruqturis Seqmnaze, rac EUAA-s moTxovnas warmoadgens. aRniSnuli iniciativa 2018 wels unda dasruldes. INSPIRE-direqtiva moiTxovs geoinformaciuli sistemis, sakanon-mdeblo bazisa da administraciuli sakiTxebis evropul standartebTan harmonizacias. erovnuli sivrciTi monacemebis infrastruqtura iZleva geosivrciTi informaciis efeq-tianad gamoyenebisa da gaziarebis SesaZleblobas da qmnis bunebrivi katastrofebis riskis winaSe arsebuli fizikuri da socialur-ekonomikuri obieqtebis monacemTa bazas. erovnuli sivrciTi monacemebis infrastruqtura aseve uzrunvelyofs erTi wyarodan miRebuli cal-saxa informaciisa da monacemebis gacvla-gamocvlisa da gavrcelebis platformas da xels uwyobs iseTi saqmianobebis ukeT daregulirebas, romlebsac gavlena aqvT katastrofebis marTvaze. damatebiTi informacia aRniSnul procesTan dakavSirebiT, agreTve informacia saqarTvelos mTavrobis 2013 wlis 9 oqtombris #262 dadgenilebiT Seqmnili saqarTveloSi erovnuli sivrciTi monacemebis infrastruqturis Seqmnisa da ganviTarebis samTavrobo komisiis (romlis Tavmjomarea iusticiis ministris moadgile, xolo TanaTavmjdomare — garemos dacvisa da soflis meurneobis ministris moadgile) Sesaxeb ixileT sajaro rees-tris erovnuli saagentos vebgverdze: http://nsdi.gov.gehttp://nsdi.gov.ge/en/Maps. aRniSnuli sakanon-mdeblo aqtis Tanaxmad, sajaro reestris erovnuli saagento uzrunvelyofs erovnuli sivrciTi monacemebis infrastruqturis Seqmnis procesis koordinacias, asrulebs erovnu-li sivrciTi monacemebis infrastruqturis Seqmnisa da ganviTarebis samTavrobo komisiis samdivnos funqcias, koordinacias uwevs mis mier Seqmnili Tematuri jgufebis (eqvsi Tem-aturi jgufi: kanonmdebloba, sazogadoebasTan urTierToba, biznesmodeli, GIS, sainfor-macio teqnologiebi da ganaTleba) muSaobas.11

dadgenilebis muxli 3 TiTqmis mTlianad exeba saqarTvelos erovnuli sivrciTi monace-mebis infrastruqturis INSPIRE-direqtivasTan Tavsebadobis uzrunvelyofas. unda aRin-iSnos, rom INSPIRE-direqtivasTan Tavsebadi erovnuli sivrciTi monacemebis infrastruq-tura sivrciTi monacemebis infrastruqturis yvela instruments, maT Soris, safrTxeebis zonirebasa da rukebis Sedgenas, sakvanZo komponentebad ganixilavs, xolo safrTxeebis zonirebisa da rukebis Sesadgenad saWiro monacemebis, maT Soris metamonacemebis, Segrove-bisa da gaziarebis procesi iTvaliswinebs erovnuli sivrciTi monacemebis infrastruq-turis Seqmnis tendenciebsa da procesebs. gadawyvetilebis miRebis procesSi aucilebelia mWidro koordinacia da TanamSromloba erovnuli sivrciTi monacemebis infrastruqturiT dainteresebul mxareebs Soris. garemos erovnuli saagento monawileobas iRebs erovnuli sivrciTi monacemebis infrastruqturis Seqmnis procesSi, rac garemos erovnul saagentos evrokavSiris standartebTan Sesabamisobis uzrunvelyofisa da safrTxeebis Sesaxeb mis xelT arsebuli monacemebis erovnuli sivrciTi monacemebis infrastruqturis portalSi integrirebis SesaZleblobas aZlevs.

10 wyaro: https://napr.gov.ge11 wyaro: http://nsdi.gov.ge/en/Mapsat

38

3.1.9 arasamTavrobo organizaciebi da kerZo seqtori

CENN. 2010-2014 wlebSi CENN-i aqtiurad iyo CarTuli safrTxeebis zonirebisa da rukebis Sedgenis sferoSi. rogorc aRvniSneT, organizaciam, Matra-s proeqtis farglebSi, garemos erovnul saagentosa da tventes universitetTan (niderlandebi) TanamSromlobiT Seqmna safrTxeebis riskebis internetatlasi. uaxloes momavalSi dagegmilia am portalis ganax-leba. CENN-i aseve CarTuli iyo alaznisa da rionis auzebis Svidi municipalitetis Teme-bis klimatis cvlilebiT gamowveuli mravalmxrivi safrTxeebis mimarT mowyvladobisa da riskebis Tanamonawileobriv SefasebaSi. am mizniT organizacia atarebda savele kvlevebs, agrovebda arsebul da GIS-is monacemebs, adgilobriv informacias.

mdgradi kavkasia SDC-is samxreT kavkasiis ofisis finansuri daxmarebiT axorcielebs pro-eqts „samxreT kavkasiaSi klimatis cvlilebasTan adaptaciis SesaZleblobebis gaZliere-ba“. proeqtis pirveli komponentis mizania safrTxeebis zonirebis, rukebis Sedgenisa da katastrofis riskis Semcirebis sakiTxebSi sauniversiteto kursis momzadeba da danergva. kursebi momzaddeba Sveicariuli meTodologiiT.

GIS da distanciuri zondirebis sakonsultacio centri „geografiki“ (Geographic). geografi-ki 1998 wlidan muSaobs GIS-is, sivrciTi analizisa da dagegmarebis sferoSi da Tematuri da internetrukebis Seqmnaze. kompania iyenebs iseT saSualebebs, rogoricaa savele topo-geodeziuri kvlevebi, GIS, distanciuri zondireba, fotogrammetria, GPS teqnologiebi, geomonacemTa integrirebuli bazebi, internetrukebi da sxv. amJamad kompania muSaobs Sem-degi mimarTulebiT:

municipalitetebis sivrciTi dagegmareba;

miwaTsargeblobis kadastri da dagegmareba;

qalaqgegmareba da urbanuli ganviTareba;

konkretuli teritoriebisaTvis ganaSenianebisa da gansaxlebis gegmebis momzadeba;

istoriuli da kulturuli mniSvnelobis mqone teritoriebis ganaSenianebis dagegmva.

geografiki yovelwliurad awyobs geosainformacio sistemebisa da distanciuri zondire-bis momxmarebelTa saerTaSoriso konferencias am sferoSi axali produqtebisa da meTod-ologiebis sakiTxebze.

geografikma moamzada aspinZisa da axalqalaqis municipalitetebis xerTvisi-varZia-olodas kulturuli landSaftis ganaSenianebis gegma. analogiuri gegmebi mzaddeba ambrolauris, axmetisa da mestiis municipalitetebisaTvis. aRniSnul gegmebSi gaTvaliswinebulia bune-briv safrTxeebTan dakavSirebuli monacemebi, romlebic mowodebulia garemos erovnuli saagentos mier da damuSavebulia Tanamedrove meTodebis gamoyenebiT. aseTi monacemebis ararsebobis SemTxvevaSi, geografiki Tavad akeTebs safrTxeebis Sefasebas da zonirebas ArcMap-is, Erdas-is, RAMMS-is da sxva kompiuteruli programebis gamoyenebiT.

geografiki aris saqarTveloSi ESRI-is oficialuri warmomadgeneli da qveyanaSi misi pro-duqciis realizacias eweva.

geografiki iyenebs SedarebiT axal Sveicariul programas RAMMS — gruntis masebis swra-fi gadaadgilebis cifruli modelirebis programas, romlis saSualebiTac xdeba Tovlis zvavebis, wyaldidobebisa da Rvarcofebis modelireba. es teqnologia Zalian kargia mTiani da tyiT dafaruli landSaftebisTvis. misi saSualebiT miiReba samganzomilebiani gamosax-ulebebi, cifrul-sasimaRlo modelebi (DEM), aerofotoebi, topografiuli rukebi, mod-elirebuli scenarebi da sxva georeferencirebuli produqtebi, xdeba gruntis masebis gadaadgilebis siCqaris gamoTvla da modelireba da maTi eqsporti Google Earth, ArcGIS-sa da sxva programebSi. RAMMS-i gamoiyeneba Semdeg sferoebSi:

safrTxeebis zonireba da rukebis Sedgena;

bunebrivi safrTxeebis modelireba;

riskebis Sefaseba samoqalaqo da sagzao infrastruqturis mSeneblobisTvis;

39

dacvis RonisZiebebis dagegma da Sefaseba;

Tovlis zvavebisa da Rvarcofebis dinamikis Seswavla.

GeoLand aris GIS-isa da sivrciTi informaciis marTvis kompania safrTxeebis zonirebasa da rukebis SedgenaSi garkveuli gamocdilebiT. 2011-2012 wlebSi kompania, CENN-is xelmZRvan-elobiT, monawileobda saqarTvelos teritoriisaTvis damaxasiaTebeli bunebrivi stiqiuri movlenebis safrTxeebisa da riskebis atlasis momzadebaSi. kerZod, kompania CarTuli iyo mxolod kartografiul samuSaoebSi (safrTxeebis Sefaseba CENN-is eqspertebma Caatares). amJamad kompania safrTxeebis zonirebisa da rukebis Sedgenis saqmianobas ar eweva, Tumca kompanias aqvs kartografiuli da sivrciT-analitikuri samuSaoebis ganxorcielebisaTvis saWiro teqnologiebi da kvalifikacia.

GeoLand iyenebs QGIS, PostgreSQL da PostGIS teqnologiebs. Postgres-i aris monacemTa bazebis marTvis sistema, romelze wvdomac PostGIS-is saSualebiT aris SesaZlebeli. faqtobrivad, PostGIS aris PostGres-is geografiuli komponenti, sadac kartografiuli nawili QGIS-is sa-SualebiT xorcieldeba. aRniSnuli platformebi iZleva ESRI-is produqtebTan SedarebiT ufro meti kompleqsuri monacemis damuSavebis SesaZleblobas.

GisLab aris GIS-isa da sivrciTi informaciis marTvis sferoSi momuSave arasamTavrobo orga-nizacia. organizacias aqvs gamocdileba saqarTvelos tyeebis mowyvladobis analizSi, fer-dobebis mdgradobisa da eroziuli procesebis SefasebaSi. organizacia ar aris uSualod CarTuli safrTxeebis zonirebisa da rukebis momzadebaSi, Tumca aqvs kartografiuli da sivrciT-analitikuri samuSaoebis ganxorcielebisaTvis saWiro teqnologiuri saSualebebi da saTanado kvalifikacia. organizacias aqvs modelirebis sakmaod mdidari gamocdileba. GeoLand-is msgavsad, GisLab iyenebs QGIS-s.

garemo da ganviTareba (ED). garemo da ganviTareba axlaxan CaerTo TbilisSi wyaldidobebis zemoqmedebis Serbilebis RonisZiebebis mizanSewonilobis SefasebaSi. teqnikuri daxmarebis am proeqtis mizania mdinare wavkisisxevis auzSi wyaldidobebis riskis marTvis gaumjobese-ba. proeqti moicavda modelirebis CarCos Seqmnas, klimatis cvlilebis zemoqmedebis gaT-valiswinebas, wyaldidobebis rukebis momzadebasa da wyaldidobebis zemoqmedebis Ser-bilebisa da adaptaciis RonisZiebebis gansazRvras.

3.1.10 akademiuri da kvleviTi institutebi

Tbilisis saxelmwifo universitetSi arsebobs zust da sabunebismetyvelo mecnierebaTa fakulteti geologiisa da geografiis departamentebiTa da sabakalavro da samagistro programebiT. savaldebulo kursebs Sorisaa bunebrivi safrTxeebis Sefaseba. Tbilisis saxelmwifo universitetis geofizikis instituts aqvs mravalmxrivi safrTxeebis, maT So-ris, miwisZvris, mewyris, Tovlis zvavis, wyalmovardnis, Rvarcofis, gvalvis, qariSxlis, yinvisa da setyvis safrTxis Sefasebis gamocdileba. mravalmxrivi safrTxeebis Sefaseba geofizikis institutma 2006-2009 wlebSi Caatara, Tumca kvlevis Sedegebi mxolod 2013 wels gamoqveynda. mdgradi kavkasiis proeqti, romelic SDC-is daxmarebiT xorcieldeba, miznad isaxavs saqarTvelos akademiur da samecniero institutebSi safrTxeebis zonire-bisa da rukebis SedgenisTvis saWiro Tanamedrove meTodologiebisa da teqnologiebis danergvas.

3.1.11 donorebi

klimatis cvlilebiT gamowveuli safrTxeebis zonirebisa da rukebis Sedgenis sferoSi saqarTveloSi moqmedi donorebia12:

SDC (Sveicaria) — xels uwyobs katastrofis riskis Semcirebisa da safrTxeebis zonire-

12 detaluri informacia donorebis mier gaweuli daxmarebis Sesaxeb warmodgenilia UNDP/SDC CCA proeqtis sawyisi etapis farglebSi momzadebuli sabaziso monacemebis (?) kvlevis pirvel angariSSi „saqarTveloSi klimatis cvlilebasTan adaptaciisa da katastrofis riskis Semcirebis arsebuli sistemis SedarebiTi analizi da rekomendebuli qmedebebi“

40

bisa da rukebis Sedgenis sferoSi SesaZleblobebis gaZliere-bas, gansakuTrebiT am mimarTulebiT samecniero institutis SesaZleblobebis gaZlierebasac;

UNDP — xels uwyobs mTeli qveynis masStabiT TiTqmis realuri drois reJimSi mravalmxrivi safrTxeebis Sesaxeb adreuli ga-frTxilebis sistemis Seqmnas GCF-isa da SDC-is finansuri dax-marebiT;

evrokavSiri — xels uwyobs wyaldidobebis Sesaxeb direqtivis ZiriTadi debulebebis erovnul kanonmdeblobaSi gadmotanas;

Sida — xels uwyobs evrokavSiris standartebis Sesabamisi in-formaciis/monacemebis marTvis sistemebis danergvas;

FAO — xels uwyobs agrometeorologiuri monitoringisa da sa-konsultacio samsaxurebs;

germaniis garemos dacvis, bunebis konservaciisa da birTvuli usafrTxoebis saministro (BMU) — GIZ-is saSualebiT mxars uW-ers sivrciTi mowyobis erovnuli gegmisa da SerCeuli munici-palitetebis da qalaqebis sivrciTi mowyobisa gegmebis momza-debas.

4.1 klimatis cvlilebiT gamowveuli bunebrivi safrTxeebis monace-mebi da rukebi

klimatis cvlilebiT gamowveuli safrTxeebis zonirebisa da ruke-bis Sedgenis sferoSi saqarTvelos yvelaze mdidari gamocdile-ba wyaldidobebisa da geodinamikuri procesebis, gansakuTrebiT, mewyrebis safrTxis SefasebaSi, zonirebasa da rukebis SedgenaSi aqvs. rac Seexeba sxva bunebriv safrTxeebs, maT Soris, wyalmovard-nebs, Tovlis zvavebs, gvalvas, Zlier qars, qariSxalsa da setyvas, maTi Sefasebis, zonirebisa da rukebis Sedgenis gamocdileba qvey-anaSi praqtikulad ar arsebobs.

safrTxeebis, mowyvladobisa da riskebis rukebis yvelaze didi na-krebi ganTavsebulia CENN-is mier Seqmnil saqarTvelos bunebrivi safrTxeebisa da riskebis mudmivad ganaxlebad geoportalze: http://drm.cenn.org/index.php/en/. Tumca, rukebi Seqmnilia 2012 wels da wvr-ilmasStabiania. garemos erovnul saagentoSi daculi safrTxeebis rukebis umetesoba 1:100 000 da ufro mcire masStabisaa, 1:5 000 da 1:10 000 masStabis rukebi (erTeuli gamonaklisebis garda) saerTod ar arsebobs.

garemos erovnuli saagentos mier momzadebuli hidrometeo-rologiuri da geologiuri safrTxeebis (wyaldidoba/wyalmo-vardna, Rvarcofi, mewyeri) rukebi daculia klimatis cvlilebiT gamowveuli bunebrivi safrTxeebis katalogebSi. katalogebi qaR-aldisaa (ar aris cifrul formatSi) da Seicaven me-19 saukunis ormociani wlebidan dRemde Segrovebul informacias bunebrivi safrTxeebis Sesaxeb — im droidan, rodesac daiwyo pirveli savele dakvirvebebis warmoeba. katalogebSi TiToeuli stiqiuri movlenis gaswvriv miTiTebulia Sesabamisi TariRi, adgilmdebareoba, inten-sivoba, msxverplis raodenoba da dazaralebuli teritoria.

garemos erovnuli saagento yovelwliurad amzadebs da aqveynebs sainformacio biuletens Zveli da axali geologiuri safrTxeebisa da maTi gamomwvevi mizezebis Sesaxeb. garemos erovnul saagentos aqvs mewyrebis da Rvarcofebis formirebis gansakuTrebulad maRa-


ზონირებასა და რუკების შედგენის

სფეროში არსებული

გამოცდილება, პრაქტიკა,

მეთოდოლოგიები და მონაცემები/

რუკები

საფ

რთ

ხეებ

ის ზ

ონი

რებ

ასა

და

რუკ

ების

შედ

გენი

ს სფ

ერო

ში

არსე

ბულ

ი გა

მოცდ

ილებ

ა, პ

რაქ

ტიკა

, მეთ

ოდ

ოლ

ოგი

ები

და

მონა

ცემე

ბი/რ

უკებ

ი

41

li riskis (albaTobis mqone) zonebis 1:500 000, 1:200 000, 1:50 000 da 1:25 000 masStabis ruke-bi rogorc qaRaldze, ise eleqtronul formatSi. ukanasknel periodSi saagentom Seis-wavla da aRwera 100-ze meti mewyruli da Rvarcofuli procesi. UNDP-is rionis proeqtis farglebSi Catarda raWa-leCxumisa da qvemo svaneTis regionis yvela municipalitetis da samtrediisa da wyaltubos municipalitetebis geologiuri kvleva da momzadda geologiu-ri safrTxeebis 1:100 000 masStabis ruka. geologiuri safrTxeebis 1:10 000 da ufro mcire masStabis rukebi momzadebulia saqarTvelos teritoriis daaxloebiT 50%-Tvis, xolo 1:2 000 masStabis rukebi arsebobs 100 konkretuli teritoriisaTvis. hidrometeorologiuri safrTxeebis 1:50 000 masStabis rukebi momzadebulia zemo da qvemo svaneTisTvis, mcxe-Ta-mTianeTisa da aWaris nawilisaTvis.

4.2 gamoyenebuli meTodologiebi

wyaldidobis safrTxis zonireba da rukebis Sedgena. ganmeorebadobis sxvadasxva periodis mqone wyaldidobebis safrTxis (e.w. wyaldidobis gavrcelebis/formirebis savaraudo adg-ilebis) wvrilmasStabiani rukebis Sesadgenad garemos erovnuli saagento iyenebs GIS-s, hi-drometeorologiuri dakvirvebis Sedegad miRebuli monacemebisa da hidravlikuri gan-tolebebis analizTan erTad. kerZod, saagento amuSavebs da saqarTvelos pirobebs (100 m rezolucia) argebs usasyidlod xelmisawvdom ASTER-is globalur cifrul sasimaRlo mod-els v2 (GDEMv2), romlis saSualebiTac miiReba dedamiwis zedapiris cifruli modeli (DTM). reliefis cifruli modelisa da specialurad Seqmnili skriptis saSualebiT ganisazRvreba mdinareebis adgilmdebareoba. amis Semdeg mdinaris zedapiridan xdeba wylis simaRlis gaan-gariSeba sakvlevi regionis yoveli wertilisTvis. mdinaris zedapiridan wylis simaRlis mniSvneloba eniWeba TiToeuli mdinaris wyalSemkreb auzs. TiToeuli hidrologiuri sad-gurisTvis manZilis inversiuli wonis meTodis (IDW) interpolaciis saSualebiT ganisaz-Rvra wylis simaRle 10-, 50- da 100-wliani ganmeorebadobis periodis mqone wyaldidobis SemTxvevaSi. zedapiris cifruli modelidan (DTM) mopovebuli wylis simaRlis monacemebisa da ganmeorebadobis sxvadasxva periodis mqone wyaldidobisTvis gaTvlili wylis simaR-lis monacemis Sedarebis safuZvelze ganisazRvreba wyaldidobis gavrcelebis arealebi ganmeorebadobis sxvadasxva periodis mqone wyaldidobisaTvis. ganmeorebadobis sxvadasxva periodis mqone wyaldidobis safrTxis ruka warmoadgens wyaldidobis gavrcelebis ruke-bis kombinaciis Sedegs. wyaldidobis rukis SemuSavebis daskvniT etapze xdeba rukebis ko-reqtireba eqspertebis codnisa da adgilobrivi mosaxleobisgan miRebuli informaciis safuZvelze. koreqtirebis Sedegad, aRmosavleT saqarTveloSi, udabnos teritoriaze, Sem-cirda wyaldidobis gavrcelebis areali, xolo kolxeTis dablobze — gaizarda. es niSnavs, rom dablob da vake regionebSi es meTodologia arasrulyofilad muSaobs da zedapiris cifruli modelic am zonebSi did cdomilebas iZleva. wyaldidobis doneebis gadatana wyaldidobis gavrcelebis rukaze hidravlikuri gantolebis gamoyenebiT xdeba. mdinaris sigane gamoiTvleba 10-, 50- da 100-wliani ganmeorebadobis wyaldidobebisaTvis. cdomileba erT piqselze naklebia. meti sizustisTvis aucilebelia wyaldidobebis erTganzomilebiani da organzomilebiani (1D da 2D) modelireba, risTvisac saWiroa mdinaris wylis simaRlisa da Walis simaRlis didi sizustiT codna, Tumca aseTi monacemebi mdinareTa umetesobis Sesaxeb garemos erovnul saagentos ar gaaCnia.

ისტორიული მონაცემები

Aster GDEM v2

10, 50, 100 წლიანი

განმეორებადობის პერიოდის

დატბორვის რუკა

ნაკადების ამოწევა DEM-ში

100 _ წლიანი განმეორებადობის პერიოდი

(სიმაღლე)





PC R

aste

r-ის

სკრ

იპტი

ექსპ

ერტუ

ლი

კორ

ექცი

ა

წყალდიდობის საფრთხის რუკა

nax. 8. garemos saagentos mier wyaldidobebis safrTxis msxvilmasStabiani rukebis Sesadgenad gamoyenebuli meTodologiis sqematuri gamosaxuleba

42

wyaldidobebis zonirebisa da rukebis Sedgenis procesSi garemos erovnuli saagento tradiciulad istoriuli hidrometeorologiuri monacemebis (xarji da naleqebis raode-noba Camonadenis koeficientisa da xarjis sididis misaRebad im SemTxvevaSi, roca mo-nacemebi xarjis Sesaxeb ar arsebobs) analizis meTods iyenebs da iTvlis xarjis maqsimal-ur mniSvnelobas ganmeorebadobis sxvadasxva periodisa da wylis doneebisTvis xarjisa da donis urTierTdamokidebulebis wirebis safuZvelze. am gziT SesaZlebelia hidrometeo-rologiuri safrTxis (mag., wyaldidobis formirebis savaraudo adgilebis/wyaldidobis gavrcelebis) zogadi (wvrilmasStabiani) rukebis momzadeba. xarjis gamoTvla SesaZlebe-lia sivrciTi hidrologiuri modelebis, monacemTa sistemebis (mag., ECMWF ERA monacemTa sistemebi) an klimaturi modelebis (mag., Hadley da ECHAM modelebi) gamoyenebiT. sivrciTi hidrologiuri modelebi adgenen wylis balanss TiToeuli geografiuli erTeulisTvis (mag., bade-ujredi), xolo droiTi bijisTvis — xarjis sidides mTeli wyalSemkrebis masSta-biT. aseTi modelebis gamoyeneba scenarebis analizisTvisac aris SesaZlebeli, magaliTad, klimatis an niadagsafaris cvlilebis zemoqmedebis Sesafaseblad. amisaTvis unda Seicvalos sawyisi meteorologiuri monacemebi an niadagsafaris sqema, romelic gaTvaliswinebuli unda iyos meore da mesame erovnul SetyobinebebSi.

geologiuri safrTxeebis zonireba da rukebis Sedgena. geologiuri safrTxeebis Sefaseba sxvadasxva, rogorc raodenobrivi, aseve xarisxobrivi meTodiT xdeba. safrTxis riskis saTanadod Sesafaseblad ki saWiroa saTanado informaciis/monacemebis arseboba. geologi-uri safrTxeebis Sefasebis procesi Semdeg etapebs moicavs:

istoriuli monacemebis Segroveba arsebuli (daarqivebuli) masalebis gamoyenebiT;

Tanamedrove topografiuli rukebisa da aerofotoebis analizi;

savele geologiuri kvlevebi;

savele geologiuri kvlevebiT miRebuli informaciis Seswavla;

geologiuri safrTxeebis katalogis -kadastris Sedgena da monacemTa bazis Sevseba;

geologiuri safrTxeebis gamomwvevi faqtorebis Sesaxeb informaciisa da Sesabamisi rukebis momzadeba;

geologiuri safrTxeebis zonirebis rukebis momzadeba Tanamedrove meTodologiebis gamoyenebiT.

ოპტიკური და რადარული სურათების კომბინაცია

მეწყერიკლდეზვავიქვათაცვენაეროზია

მეწყერი

ჯგუფი ტექნიკა

მაღალი გარჩევადობის სატელიტური სურათები

აეროსურათები (საშუალო გარჩევადობის)

სურათის ინტერპრეტაცია

მონაცემების შეგროვება

ავტომატური კლსიფიკაცია: სპექტრული

ავტომატური კლასიფიკაცია

საველე კვლევები

ფონდური (ისტორიული) მასალების დამუშავება

Lidar-ის აეროსურათები

მულტი-სპექტრული სურათები

სტერეო წყვილები

რადარული სურათები

Insar სურათები

Lidar

Aster

ფოტოგრამეტრია

საველე რუკათშედგენა

ინტერვიუ

ანგარიშები, გაზეთის არქივი

საგზაო ინფორმაცია

მეხანძრე-მაშველი, პოლიცია

nax. 9. monacemTa Segrovebis meTodologia

43

ური ი

ი

სტატისტიკური მეთოდი

(Statistical)

დეტერმინისტული მეთოდი

(Deterministic)

სივრცით მრავალკრიტერ-იუმიანი მეთოდი

(SMCE)

ევრისტიკული მეთოდი (Heuristic)

nax. 10. geologiuri safrTxeebis zonirebisa da rukebis Sedgenis meTodologia

geologiuri safrTxeebis zonirebisa da rukebis Sesadgenad sxvadasxva raodenobrivi da xarisxobrivi meTodebi gamoiyeneba. mewyris an Rvarcofis gamovlinebis drois dadgenis sirTulis gamo mewyrebisa da Rvarcofebis safrTxis rukebi warmodgenilia maTi formire-bis savaraudo adgilebis rukebiT. wyaldidobis formirebis maRali albaTobis mqone teri-toriebis koncefciis msgavsad, mewyris/Rvarcofis formirebis maRali albaToba gviCvenebs mxolod SesaZlo zemoqmedebis qveS moqceul teritorias da ar azustebs safrTxis gam-ovlinebis dros. mewyris/Rvarcofis safrTxis zonirebisa da rukebis Sesadgenad saWiroa Semdegi monacemebi: geologiuri, topografiuli, hidrologiuri da mcenareuli safaris rukebi, sakvlevi teritoriis aerofotoebi, warsulSi momxdari mewyrebis/Rvarcofebis aR-wera da angariSebi Sesabamisi fotomasaliT da satelituri gamosaxulebebi. mewyris/Rvar-cofis safrTxis rukebi mzaddeba aRwerili mewyrebis/Rvarcofebis rukebisa da gamomwvevi mudmivi faqtorebis Sejerebis, analizisa da interpretirebis safuZvelze. mewyrebis/Rvar-cofebis amsaxveli rukebisa da ZiriTadi qanebis, ferdobis daxrilobisa da arapirdapiri rukebis SejerebiT SesaZlebelia warsulSi momxdar mewyrebs/Rvarcofebsa da maT gamomwvev faqtorebs Soris kavSiris dadgena.

safrTxeebis miRebuli ruka wyalSemkrebs SesaZlo mewyruli/Rvarcofuli safrTxis donis mixedviT qveubnebad yofs. mewyris/Rvarcofis safrTxis rukaze identificirebulia sa-frTxis oTxi done: 1) Zlier dabali; 2) dabali; 3) saSualo da 4) maRali safrTxe. mewyris/Rvarcofis fardobiTi safrTxis done Semdegi meTodiT ganisazRvreba. es aris safrTxis sxvadasxva donis raodenobrivi gamosaxuleba, romelic aCvenebs konkretul ubanze far-dobiTi safrTxis dones da ara mis absolutur mniSvnelobas. arsebuli SesaZleblobebiT absoluturi safrTxis prognozireba SeuZlebelia. nax. 11-ze warmodgenilia is statisti-kuri (e.w. Sewonili rukis) meTodi, romelsac garemos erovnuli saagento iyenebs mewyrisa da Rvarcofis zonirebisa da rukebis Sedgenis procesSi.

44

FR = Area of landslides in class / Area of all Landslides

Area of class / Entire mapFri =

Npix(Si) / Npix(Ni)

∑ Npix(Si) / ∑Npix(Ni)

სადაც, Npix(Si) - პროცესის პიქსელის რაოდენობა კლასში (i)Npix(Ni) - კლასის პიქსელების საერთო რაოდენობა

∑ Npix(Si) - პროცესის პიქსელების საერთო რაოდენობა ∑Npix(Ni) - პიქსელების საერთო რაოდენობა

გეოლოგიური პროცესები გეოლოგია მიწის საფარი ჰიდროგრაფია

წონითი რუკა (Weight map)

დარაიონების (ზონირება) რუკა -მაღალი, საშუალო, დაბალი, ძლიერ დაბალი

სეისმურობაციფრულ

სასიმაღლო მოდელი (DEM)

ფერდობის დახრილობა

სტატისტიკური მეთოდი

ფერდობის ექსპოზიცია

კლიმატი

nax. 11. mewyris safrTxis zonirebisa da rukebis Sedgenis statistikuri meTodi

statistikuri meTodi emyareba fizikuri (parametri/faqtori: geologia, ferdobis daxri-loba, niadagsafari, hidrografia, seismuroba, klimati) rukebisa da geologiuri procese-bis/movlenebis (mewyeri, Rvarcofi, qvaTacvena da sxv.) rukebis gaerTianebas, romlis Sem-degac SesaZlebelia dadgindes kavSiri mewyersa da parametris/faqtoris TiToeul rukas Soris. magaliTad, konkretul ferdobebze mewyrebis raodenoba an qvaTacvenis SemTxvevebi geologiuri qanebis mixedviT. aseTi Sewonili rukebi mzaddeba parametris/faqtoris Ti-Toeuli rukisTvis. amis Semdeg parametris/faqtoris TiToeul rukas eniWeba wona. statis-tikuri meTodebi ori saxisaa: mravalcvladiani da orcvladiani. orive saxis meTodisTvis aucilebelia dafiqsirebuli geologiuri safrTxeebis rukebi. garemos erovnuli saagento aseve iyenebs sivrciTi mravalkriteriumiani Sefasebis meTods (SMCE).

გეოლოგიური პროცესები

გეოლოგია(0-10)

მიწის საფარი(0-10)

ჰიდროგრაფია(0-10)

წონითი რუკა (Weight map) - 0-1

დარაიონების (ზონირება) რუკა -მაღალი, საშუალო, დაბალი, ძლიერ დაბალი

სეისმურობა(0-10)

კლიმატი(0-10)


(0-10)

სივრცითი მრავალკრიტერიუმიანი

მეთოდი (SMCE)


(0-10)

ციფრულ სასიმაღლო

მოდელი (DEM)

nax. 12. sivrciTi mravalkriteriumiani Sefasebis meTodi geologiuri safrTxeebis zonirebisa da rukebis Sedgenis procesisTvis

mewyris, Rvarcofisa da qvaTacvenis indeqsebis dasadgenad gamoiyeneba sxvadasxva saxel-mwifo uwyebebidan miRebuli indikatorebis rukebi. pirvel etapze xdeba rukebis SerCeva,

45

indikatorebis struqturireba da Sewonvis meTodis SerCeva. aucilebelia ZiriTadi Sree-bis sawyisi sidideebis standartizacia 0-1 orobiTi (binomuri) sidideebiT. indikatorebi sxvadasxva erTeulebiTaa warmodgenili (nominaluri, rigiTi, fardobiTi, saSualo) da maTi rukebze asaxva sxvadasxvagvarad aris SesaZlebeli. amis gamo garemos erovnuli saagen-to iyenebs sivrciT mravalkriteriumis (SMCE) modulSi gaTvaliswinebul standartizaci-is meTodebs. standartizaciis procesi SiZleba gansxvavdebodes indikatoris tipis mixedviT, gazomili sidideebisa (saSualo, fardobiTi) da kategoriebis/klasebis (nominaluri, rig-iTi) Sesabamisad. cvladebis rukebis standartizaciisTvis, kerZod, rukebis faqtobrivi sidideebis orobiT sidideebSi gadasayvanad, sxvadasxva gantoleba gamoiyeneba. amis Semdeg unda ganisazRvros, Tu romeli indikatoris saSualebiT iqneba SesaZlebeli sasurveli sab-oloo Sedegis miReba.

nax. 13. indikatorebis rukebis dajgufeba

kidev erT mniSvnelovan aspeqts warmoadgens indikatorebis farglebis dadgena. SewonvisT-vis SesaZlebelia sami ZiriTadi meTodis gamoyeneba: pirdapiri, wyvilebis Sedareba da ran-Jireba. garemos erovnuli saagentos safrTxeebis rukebi oTx gamartivebul kategoriad aqvs dajgufebuli: maRali, saSualo, dabali da Zlier dabali, rac saboloo Sewonili rukebis hidrogramis safuZvelze moxda. droTa ganmavlobaSi indikatorebis cvlilebis gamo, es rukebi dinamikuria da saWiroa maTi periodulad ganaxleba.

Tovlis zvavis safrTxis zonireba da rukebis Sedgena. internetatlasis momzadebis procesSi garemos erovnulma saagentom garkveuli gamocdileba miiRo rogorc mewyrisa da Rvar-cofis safrTxis zonirebisa da rukebis Sedenis sferoSi, ise Tovlis zvavebis formirebis savaraudo adgilebis wvrilmasStabiani rukebis momzadebaSi. aRniSnuli rukebi momzadda Tovlis safaris agegmvis, meteorologiuri monacemebis, GIS-is da geosivrciTi monacemebis analizis safuZvelze. konkretulad, Svidi rukis mosamzadeblad faqtorad/parametrad gamoyenebulia ASTER-is saSualebiT Seqmnili cifruli sasimaRlo modeli, Tovlis safaris MODIS-is sivrciTi da droiTi monacemebi, topografiuli, sakadastro da satelituri in-formacia. mravalkriteriumiani analizis meTodiT Seiqmna wonis ruka, romelzec Tovlis zvavebis formirebis savaraudo adgilebi oTx kategoriad, safrTxis donis Sesabamisad, daiyo. diagramaze warmodgenilia garemos erovnuli saagentos mier Tovlis zvavebis zon-irebis da rukebis Sedgenis procesSi gamoyenebuli meTodi.

Aster GDEM v2

ზვავწარმომქმნელი კერების

რუკა

აბს. სიმაღლე


რელიეფის ფორმა


თოვლის საფარის სივრცითი და დროითი განაწილება

თოვლის საფარის სისქის ინტერპოლირებული რასტერი

ტყის სრული, ნაერთი ფენატყის ფენა

თოვლის საფარის სისქის წერტილოვანი მონაცემები

MODIS-ის თოვლის საფარი

გავლ

ენის

კო

ეფიც

იენტ

ის მ

ინიჭ

ება

nax. 14. garemos erovnuli saa-gentos mier safrTxis zoni-rebisa da rukebis Sedgenis procesSi gamoyenebuli meT-odologiis diagrama

46

gvalvis zonireba da rukebis Sedgena. garemos erovnuli saagento da sursaTis erovnu-li saagento amuSaveben agrometeorologiur sadgurebs, Tumca orive saagentos gvalvis zonirebisa da rukebis Sedgenis mwiri gamocdileba da SesaZleblobebi aqvs. Cveulebriv, gvalvis gamovlinebis savaraudo adgilebis rukebs garemos erovnuli saagento amzadebs. rogor wesi, gvalvis safrTxe gvalvis erTi an erTze meti indikatoriT, magaliTad, gval-vis standartuli indeqsiT (SPI), ganisazRvreba. gvalvis standartuli indeqsi (SPI) aris gvalvis identificirebisa da monitoringisaTvis Seqmnili instrumenti. SPI-is saSualebiT SesaZlebelia nebismieri naleqmzomi sadguris saistorio monacemebis safuZvelze drois mocemul masStabSi (droiTi rezolucia) gvalvis iSviaTobis dadgena. misi saSualebiT aseve SesaZlebelia anomaliurad teniani periodebis gansazRvrac. maTematikurad SPI emyareba naleqmzom sadgurze ganmeorebadobis konkretuli periodis mqone wvimis mosvlis kumu-laciur albaTobas.

Zlieri qarisa da setyvis safrTxis zonireba da rukebis Sedgena. garemos erovnul saagen-tos aqvs Zalian mcire gamocdileba sxvadasxva proeqtis farglebSi Zlieri qarisa da setyvis zonirebasa da rukebis SedgenaSi. am mxriv unda aRiniSnos 2012 wels momzadebu-li atlasi, romlisTvisac Seiqmna yvela bunebrivi safrTxis, maT Soris Zlieri qarisa da setyvis, wvrilmasStabiani rukebi. am SemTxvevaSic gamoyenebulia igive midgoma, rac sxva safrTxeebis zonirebisa da rukebis Sedgenisas. kerZod, identificirebulia aR-niSnuli safrTxeebis gamovlinebis maRali albaTobis mqone/savaraudo adgilebi. Cveu-lebriv, am saxis rukebi wvrilmasStabiania da saqarTvelos mTel teritorias moicavs.

4.3 sxvadasxva proeqtis ganxorcielebis Sedegad miRebuli gamocdileba

2006 wlidan garemos erovnuli saagento CarTulia bunebrivi safrTxeebis zonirebisa da rukebis Sedgenis komponentis mqone mraval proeqtSi. saagento iyenebs safrTxeebis zon-irebisa da rukebis Sedgenis Tanamedrove meTodebsa da teqnologiebs, romlebic gamoi-yeneba safrTxeebis rogorc wvrili, ise msxvilmasStabiani rukebis Sesadgenad, magaliTad, hidrologiur da hidravlikur modelebs. garemos erovnul saagentos gamocdileba ZiriT-adad wyaldidobebisa da wyalmovardnebis zonirebasa da rukebis SedgenaSi aqvs.

wyaldidobis safrTxis yvelaze kompleqsuri da zusti Sefaseba evrokavSiris wyaldido-bebis Sesaxeb direqtivisa da Sesabamisi standartebis mixedviT mdinare rionis auzis zeda da qveda monakveTebisTvis UNDP/AF-is proeqtis farglebSi ganxorcielda. Catarda Semdegi samuSaoebi: mowyvladi raionebis identificireba, safrTxeebis Sefaseba, hidrologiuri da hidravlikuri modelireba, safrTxeebisa da riskebis zonireba. kerZod, proeqtis fargleb-Si garemos erovnulma saagentom iswavla 1D da 2D hidravlikuri modelebis gamoyeneba. 1D modeli gankuTvnilia wyalSemkrebis zeda monakveTisTvis, sadac mdinaris kalapoti ufro mkafiod aris gamokveTili. wylis Zlier saxecvlili obieqtebisTvis/wyalSemkrebebisTvis an rTuli hidrodinamikuri procesebiT gamorCeuli wyalSemkrebebisaTvis, mag., mdinareTa SesarTavebisTvis, umjobesia 2D modelis an 1D da 2D hidravlikuri modelebis kombinaciis (1D modeli mdinaris kalapotis modelirebisaTvis da 2D modeli Walis modelirebisaTvis) gamoyeneba.

garda amisa, hidrologiur modelebSi SesaZlebelia iseTi damatebiTi parametrebis inte-grireba, rogoricaa nakadis siCqare, gavrceleba, xangrZlivoba da wylis donis matebis siCqare. 2D hidrodinamikuri modelirebisaTvis saWiroa garveuli damatebiTi informacia, rogoricaa wyaldidobis talRis maxasiaTeblebi (xangrZlivoba da maqsimaluri maCvenebe-li). datborili teritoria (da wylis savaraudo siRrme) ganisazRvreba wylis doneebis maCveneblebis cifrul sasimaRlo modelSi kombinirebiT, ris Sedegadac iqmneba wyaldido-bis ruka, romelzedac asaxulia wyaldidobis gavrcelebis areali an siRrme. 2D hidrodi-namikur modelebSi cifruli sasimaRlo modeli ukve gaTvaliswinebulia. am SemTxvevaSi es mesame etapi Sesrulebulad miiCneva. aRniSnuli meTodebis gamoyenebiT iqmneba wyaldido-bis Semdegi saxis rukebi:

wyaldidobis gavrcelebis rukebi — es aris rukebi, romlebzec asaxulia konkretuli wyaldidobis Sedegad datborili teritoriebi. es SeiZleba iyos rogorc ukve momx-

47

dari, ise ganmeorebadobis konkretuli periodis (mag., aswliani, romelic HQ100 saxiT aRiniSneba) hipoTeturi movlena. rukebze SesaZlebelia rogorc erTi wyaldidobis, ise ramdenime wyaldidobis da warsulSi momxdari wyaldidobebis gavrcelebis arealebis datana. wyaldidobebis gavrcelebis arealebis rukebze asaxva advilia, amitom SesaZle-belia am informaciis wyaldidobis sxva parametrebTan (mag., konkretul adgilebSi wy-lis siRrme an siCqare) da safrTxis winaSe myof obieqtebTan (mag., saavadmyofoebi, ele-qtrosadgurebi) dakavSirebuli sxva konkretuli monacemebiT Sevseba. garemos erovnul saagentos ZiriTadad wyaldidobebis gavrcelebis arealebis rukebi aqvs.

wyaldidobis siRrmis rukebi — ganmeorebadobis sxvadasxva periodis mqone wyaldidobis gavrcelebis rukebis arsebobis SemTxvevaSi, SesaZlebelia wyaldidobis siRrmis gamoT-vla da wyaldidobis siRrmis rukebis Sedgena. arsebobs wylis siRrmis sxvadasxva saxis rukebi iseTi teritoriebisTvis, sadac datborva gamowveulia ara wylis kalapotidan gadmosvliT, aramed hidroteqnikuri nagebobis dazianebis Sedegad. aseT SemTxvevebSi SeuZlebelia ganmeorebadobis sxvadasxva periodis mqone wyaldidobebis gavrcelebis arealisa da siRrmis gamoTvla, radgan datborvis areali damokidebulia dazianebuli hidroteqnikuri nagebobis adgilmdebareobaze, rac winaswar ar aris cnobili. wyal-didobis safrTxis zogadi suraTis misaRebad xSirad sxvadasxva scenari gamoiyeneba. SesaZlebelia am scenarebis Sedegebis erT rukaSi gaerTianeba da erT piqselze wyaldi-dobis maqsimaluri (an saSualo) siRrmis dadgena.

wyaldidobis sxva parametrebis amsaxveli rukebi — wyaldidobis gavrcelebis areali da siRrme Cveulebriv wyaldidobis yvelaze mniSvnelovan parametrebad iTvleba, gansa-kuTrebiT, wyaldidobebis safrTxis zonirebisa da rukebis SedgenisaTvis. Tumca sxva iseTi parametrebi, rogoricaa wylis nakadis siCqare, xangrZlivoba, gavrceleba da wy-lis donis awevis siCqare, SeiZleba Zalian mniSvnelovani iyos viTarebidan da rukis dan-iSnulebidan gamomdinare. aseTi parametrebis amsaxveli rukebi momzadebulia ganmeore-badobis erTi periodis mqone wyaldidobebisaTvis, vinaidan erT rukaze SeuZlebelia, magaliTad, ganmeorebadobis sxvadasxva periodis mqone wyaldidobebis wylis nakadis siCqareebis datana.

wyaldidobis safrTxis rukebi — wyaldidobebis rukebi Cveulebriv asaxaven wyaldido-bis ramdenime parametridan erT-erTs, Tumca calkeul SemTxvevebSi wyaldidobebis gavrcelebis rukebze miTiTebulia ganmeorebadobis konkretuli periodis mqone wyal-didobis siRrmis maCveneblebic. wyaldidobis safrTxis Sesaxeb warmodgenis Sesaqmne-lad SesaZlebelia parametrebis gaerTianeba xarisxobriv klasebSi, rac Sedegad e.w. wyaldidobis safrTxis rukas iZleva. es Cveulebriv keTdeba matricebis an formulebis gamoyenebiT wyaldidobebis sxvadasxva parametris „safrTxis“ erT sazomTan dasakav-Sireblad. aseT matricebSi wyaldidobis parametrebis (mag., siRrme, siCqare, ganmeo-rebadobis periodi) dasakavSireblad ori RerZi an, xandaxan, dajgufebuli parametre-bi gamoiyeneba. wyaldidobis safrTxis sazomis gamosaTvlelad formulis gamoyenebis magaliTi SegviZlia gaerTianebuli samefos praqtikidan moviyvanoT, sadac safrTxis kategoria Semdegnairad ganisazRvreba: siRrme × (siCqare + 0.5) + natanis koeficienti.

UNDP/AF-is rionis proeqtSi wyaldidobebisa da mewyrebis safrTxis zonirebisa da rukebis Sedgenis mimarTulebiT Semdegi samuSaoebi Catarda:

garemos erovnulma saagentom, hidrologiuri da hidravlikuri modelirebis meTodis gamoyenebiT, mdinare rionis wyalSemkrebis zeda nawilisTvis moamzada wyaldidobis safrTxisa da riskebis 1:5 000 masStabis rukebi da Walis datborvis safrTxis 1:10 000 masStabis rukebi. amisaTvis cifrul formatSi gadaitanes 1936-2000 wlebis periodis hidrologiuri monacemebi. topografiuli, niadagTan, miwaTsargeblobasTan da geolo-giasTan dakavSirebuli detaluri informaciisa da 75-wliani hidrometeorologiuri monacemebis (proeqtis saSualebiT cifrul formatSi gadatanili monacemebi naleqebis, xarjisa da temperaturis Sesaxeb) safuZvelze, mdinare rionis auzis 92 qveauzisT-vis Hec-HMS-is gamoyenebiT, Seiqmna naleqis-xarjis detaluri modeli. Hec-HMS modeli daukavSirda mdinare rionisa da misi ZiriTadi SenakadebisaTvis Mike FLOOD programaSi (romelic proeqtiT iqna SeZenili) kalapotis Seswavlisa (300-ze meti ganivkveTi) da Walebis topografiuli monacemebis (proeqtiT mopovebuli da SeZenili) gamoyenebiT

48

Seqmnil 1D-2D hidravlikur models. miRebuli hidrologiur-hidravlikuri modeli gamoyenebulia mdinaris auzSi wyaldidobebis zonirebisa da rukebis Sedgenis safuZ-vlad, agreTve ganmeorebadobis sxvadasxva periodis (2-dan 1 000 wlamde) mqone wyal-didobebis siRrmisa da safrTxeebis rukebis mosamzadeblad da klimatis cvlilebis zemoqmedebis modelirebisaTvis.

nax. 15. mdinare rionis auzSi wyal-didobis gavrcelebisa da siRrmis ruka

erTi wlis ganmavlobaSi Catarebuli detaluri savele kvlevebis Sedegebis safuZvelze garemos erovnulma saagentom moamzada geologiuri safrTxeebis zonirebis rukebi. proeqtis saxsrebiT garemos erovnuli saagentos geologebma Caatares mdinare rionis auzis srulyofili geoteqnikuri Sefaseba. kerZod, moxda Zveli mewyrebis Seswavla, axali mewyruli kerebis gamovlena da mewyris maRali, saSualo da dabali safrTxis winaSe arsebuli teritoriebis identificireba. proeqtis farglebSi aRiwera warsulSi momxdari 492 mewyruli movlena da moxda maTi kategorizacia; erovnuli biblioTekidan mopovebul da Seswavlil iqna sainformacio masalebi (149 erTeuli) warsulSi momx-dari mewyruli movlenebis Sesaxeb, ganaxlda angariSebi da Seiqmna katalogi, romelSic mewyrebi, mewyris safrTxis rukebis Seqmnis mizniT, dalagda administraciuli sazRvre-bis, movlenis saxelwodebis, adgilmdebareobis, droisa da gamowveuli zianis mixedviT. kvlevis farglebSi aseve moxda im adgilebis identificireba, sadac momavalSi mewyru-li procesebis ganviTarebis safrTxe arsebobs, agreTve Temebi, romlebic aRniSnuli SesaZlo safrTxis zonaSi imyofebian.

nax. 16: mdinare rionis auzis geolo-giuri safrTxeebis zonirebis ruka

2012 wels garemos erovnuli saagento monawileobas iRebda safrTxeebis erovnuli rukebis

49

(saqarTvelos teritoriisaTvis damaxasiaTebeli bunebrivi stiqiuri movlenebis safrTxee-bisa da riskebis atlasi) Seqmnis procesSi. atlasi momzadda Matra-s proeqtis — saqarTvelo-Si bunebrivi katastrofebis riskis Semcirebis instituciuri SesaZleblobebis gaZliereba — farglebSi, romelic erToblivad ganaxorcieles tventes universitetis geoinformaci-uli mecnierebisa da dedamiwis Semswavlelma fakultetma (ITC), CENN-ma, garemos erovnulma saagentom, sagangebo situaciebis marTvis saagentom da ilias saxelmwifo universitetma (iliauni). riskebis atlasSi warmodgenilia informacia sxvadasxva administraciul doneze (regionis, municipalitetis, sakrebulos) arsebuli stiqiuri movlenebis cxra saxeobasa da riskis winaSe myof elementebze (mag., mosaxleoba, Senoba-nagebobebi, mSp da sxv.) (van vesteni, 2012 w.). atlasi ganTavsebulia CENN-is vebportalze. portalis saSualebiT momx-marebels aqvs sxvadasxva saxis informaciis kombinirebisa da am informaciis sxvadasxva formiT, magaliTad, safrTxeebis sxvadasxva saxis rukebis, riskis mqone elementebis Sesaxeb informaciis, riskis mimarT mowyvladobisa da konkretuli riskebis rukebis saxiT warmod-genis SesaZlebloba. portali momxmarebels aseve aZlevs SesaZleblobas, gasces informacia momxdari stiqiuri movlenis Sesaxeb, ris safuZvelzec moxdeba monacemTa bazebis ganax-leba. isic unda aRiniSnos, rom riskebis atlasSi moyvanil daskvnebs gadawyvetilebebis miRebis procesSi Semdegi mizezebis gamo naklebad iyeneben: riskebis atlasze wvdoma gare-mos erovnuli saagentos vebgverdis saSualebiT ar aris SesaZlebeli; erovnuli masSta-bis rukebi ar aris sakmarisad detaluri; ar arsebobs saerTo azri rukebis Sesadgenad gamoyenebuli meTodebis teqnikuri sandoobis Sesaxeb. miRebulia gadawyvetileba atlasis ganaxlebis Taobaze.

MATRA-s aRniSnuli proeqtis farglebSi, garemos erovnulma saagentom CENN-sa da ITC-sTan TanamSromlobiT, ASTER-is cifruli sasimaRlo modelis safuZvelze da wyaldidobis gan-meorebadobis saprognozo sididis gamoyenebiT (wylis xarji ganmeorebadobis Sesabamisi periodiT) moamzadda wyaldidobis safrTxis rukebi. wyaldidobebis xarjis analizisTvis gamoyenebul iqna 108 hidrologiuri saguSagos monacemebi. yoveli hidrologiuri sad-gurisTvis SeirCa wylis maqsimaluri done da xarji. wylis donesa da xarjs Soris damok-idebuleba maTematikuri formuliT dadginda, romelic sufsis sadguris magaliTze adgens damokidebulebas maqsimaluri xarjis sixSiresa da siZlieres Soris. miRebuli Sedegebis safuZvelze moxda 10-, 20-, 50- da 100-wliani ganmeorebadobis periodis mqone wyaldido-bebis prognozireba (wylis maqsimaluri done da xarji). yvela sadguri Setanili da kodi-rebulia GIS-Si.

2014-2015 wlebSi garemos erovnulma saagentom, SDC-is daxmarebiT da Sveicariuli meTod-ologiiT moamzada mestiis municipalitetis eqvsi teritoriul-administraciuli erTeu-lis safrTxeebis rukebi13. rukebis momzadebis procesi Semdegi etapebisgan Sedgeboda:

arsebuli monacemebis Segroveba;

safrTxeebis identifikacia;

safrTxeebis klasifikacia maTi gamovlinebis sixSiris da siZlieris/intensivobis dad-genis gziT;

mewyrebis, Rvarcofebisa da gravitaciuli procesebis sivrculi gamovlinebis rukebis momzadeba;

safrTxis donis gansazRvra da samizne teritoriebis zonireba.

garemos erovnulma saagentom mdinareebisTvis mestiaWala, mulxuri, nakra, nenskra da dolra Caatara wyaldidobebis safrTxis Sefaseba da moamzada wyaldidobebis gavrcelebis 1:5 000 masStabis rukebi. kerZod, momzadda mdinareebis kalapotebis da Walebis grZivi profilebi, wylis maqsimaluri xarjebis saangariSo sidideebi dadginda „kavkasiis pirobeb-Si mdinareTa maqsimaluri Camonadenis saangariSo teqnikur miTiTebaSi“ gansazRvruli meTodiT, xolo wylis maqsimaluri xarjebis Sesabamisi doneebis niSnulebi gamoiTvala kalapotis ganivi kveTebisa da hidravlikuri elementebis safuZvelze. maningis formuliT

13 wyaro: „bunebrivi safrTxeebis rukebis Sedgena mestiis municipalitetisaTvis“. SDC-is programa „bunebrivi katastrofebis riskis Sem-cirebis, prevenciisa da mzaobis sistemis gaZliereba“, garemos erovnuli saagento, 2016 wlis Tebervali http://nea.gov.ge/uploads/slides/589485d-40bccd.pdf

50

gamoiTvala kveTSi nakadis saSualo siCqare; ganisazRvra 10%, 3% da 1% maqsimaluri xarjis Sesabamisi wylis doneebi; Walebi daiyo sam (I -10% wyaldidoba, II -3% wyaldidoba da III — 1% wyaldidoba) zonad. nax. 17-ze warmodgenilia mdinare mulxurze wyaldidobis gavrcelebis ruka, xolo nax. 18-ze — mdinare dolras Walis zonirebis ruka.

nax. 17. mdinare muxurze wyaldidobis gavrcelebis ruka (garemos erovnuli saagento)

nax. 18. mdinare dolras Walis zonirebis ruka (garemos erovnuli saagento)

mewyris, Rvarcofisa da qvaTacvenis safrTxis zonirebisa da rukebis Sesaqmnelad proeqtis farglebSi gamoyenebul iqna sxva meTodi. Catarda Semdegi samuSaoebi: geologiuri pro-cesebis aRwera/arsebuli monacemebis Segroveba; saxifaTo procesebis gamovlena; procesis sixSirisa da intensivobis dadgena; safrTxis gamovlinebis savaraudo adgilebis identi-ficireba. am meTodze dayrdnobiT momzadda geologiuri safrTxis kerebis ruka da moxda teritoriebis safrTxis sam klasad zonireba.

mewyris safrTxis dasadgenad gamoyenebul iqna Semdegi kriteriumebi: ferdobis daxrilo-ba, geologia, riskfaqtorebi, anTropogenuri zewola da mewyris tipi; Rvarcofis safrTx-is dasadgenad — reliefi/morfologiuri mdebareoba, naleqebis genezisi da Rvarcofis tipi; xolo qvaTacvenis safrTxis dasadgenad — ferdobis daxriloba, granulometria da intensivobis klasi.

ASTER cifruli sasimaRlo modelisa da ARC GIS kompiuteruli programis saSualebiT momzadda Tovlis zvavis formirebis savaraudo adgilebis/kerebis rukebi. gamoyenebul iqna sxvadasxva geomorfologiuri da dinamikuri parametrebi, rogoricaa absoluturi da fardobiTi simaRle, farTobi, ferdobis saSualo daxriloba, siCqare da energia, romelTa safuZvelzec momzadda parametrebis/faqtorebis ruka. savele kvlevebiT miRebuli monace-mebisa da faqtorebis rukebis gamoyenebiT gamoiTvala geomorfologiuri da dinamikuri parametrebi (absoluturi da fardobiTi simaRle, farTobi, ferdobis saSualo daxriloba, siCqare, intensivoba da sxv.), romlis safuZvelzec Seiqmna Tovlis zvavis formirebis sa-varaudo adgilebis/kerebis ruka. amis Semdeg teritoria daiyo safrTxis sam kategoriad. nax. 23-ze warmodgenilia Tovlis zvavis safrTxis zonirebis rukebi.

პირობითი ნიშნებიმაღალისაშუალოდაბალიუსაფრთხო

პირობითი ნიშნებიღვარცოფიმეწყერიქვათაცვენა


nax. 19. mestia-lenjeris teritoriis geologiuri safrTxeebis kerebis ruka

nax. 20. mestia-lenjeris teritoriis mewyris safrTxis zonirebis ruka

51



nax. 21. mestia-lenjeris teritoriis Rvarcofis safrTxis zonirebis ruka

nax. 22. mestia-lenjeris teritoriis qvaTacvenis safrTxis zonirebis ruka

nax. 23. mestia-lenjeris teritoriis Tovlis zvavis safrTxis zonirebis ruka

2014-2015 wlebSi, garemos erovnulma saagentom, CexeTis mTavrobis mxardaWeriT, HEC-HMS da MIKE FLOOD modelebis gamoyenebiT Caatara mdinare alaznis marcxena Senakadebis (duru-ji, kabali, ninosxevi, lagodexisxevi, stori da didxevi) hidrologiuri da hidravlikuri modelireba. miRebuli Sedegebis safuZvelze Seiqmna wyaldidobebis/wyalmovardnebis sa-frTxis rukebi. sailustraciod nax. 24-ze warmodgenilia mdinare durujis wyaldidobis safrTxis ruka.14

nax. 24. mdinare durujis modelire-biT Seqmnili wyaldidobis safrTxis ruka (garemos erovnuli saagento, 2015 w.)

14 wyaro: GIS-is teqnologebi da bunebrivi katastrofebis prevencia (mimdinare da dagegmili proeqtebi), garemos erovnuli saagento, 2015 w. http://nsdi.gov.ge/uploads/other/2015-12/National_Environment_Agency_Minister_of_Environment.pdf

52

2015-2016 wlebSi garemos erovnuli saagentos geologiis departamentma UNDP-isa da proeq-tis — „TbilisSi urbanuli riskebis marTvis gaZliereba“ daxmarebiT Caatara mdinare gldan-isxevis wyalSemkrebi auzis geologiuri kvleva. kvlevis Sedegebis safuZvelze momzadda geologiuri angariSi, romelSic Sevida geologiuri safrTxeebis zonirebis rukebi.

nax. 25. geologiuri safrTxeebis (mewyeri, Rvarcofi da sxv.) zonirebis ruka (mdinare gldanisxevis auzi)

2017 wels duSeTis municipalitetis geologiuri safrTxeebis zonirebis rukis Sesaqmne-lad qarTvelma da Cexma geologebma CexeTis ganviTarebis saagentos (CzDA) mier dafinanse-buli proeqtis — „mewyeris formirebis albaTobis Sefaseba saqarTvelos mTian regionebSi duSeTis municipalitetSi safrTxis qveS arsebuli dasaxlebebis, saerTaSoriso gzebis da energosadenebis magaliTze“ — farglebSi statistikuri (mravalcvladiani da orcvladiani) meTodi gamoiyenes.

Development Agency (CzDA).

ძლიერ დაბალიდაბალისაშუალომაღალიძლიერ მაღალი

nax. 26. geologiuri safrTxeebis (mewyeri, Rvarcofi, qvaTacve-na da sxv.) formirebis savaraudo adgilebis ruka

53

5.1 klimatis cvlilebiT gamowveuli safrTxeebis zonirebisa da rukebis Sedgenis teqnologiebSi arsebuli xarvezebi

UNFCCC/INDC-is, sendais CarCoprogramisa da rigi sakanonmdeblo da politikuri dokumentebis, maT Soris, samoqalaqo usafrTxoebis Sesaxeb kanonis, samoqalaqo usafrTxoebis erovnuli gegmis, qvey-nis ZiriTadi monacemebisa da mimarTulebebis, garemos dacvis moq-medebaTa mesame erovnuli programis (NEAP-3) da katastrofis risk-is Semcirebis erovnuli strategiisa da samoqmedo gegmis Tanaxmad, saqarTvelom unda imuSaos riskebis, maT Soris, safrTxeebis Sesax-eb codnis gasaumjobeseblad, rac klimaturi parametrebis mudmiv monitoringTan erTad, klimatis cvlilebiT gamowveuli safrTxee-bis Sefasebas, zonirebasa da rukebis Sedgenas moiTxovs.

saqarTveloSi ar arsebobs reglamenti safrTxeebis zonirebasa da rukebis SedgenasTan dakavSirebuli moTxovnebis, maT Soris, pro-cedurebis, kriteriumebis, saWiro monacemebis, formatis, safrTx-is farglebisa da teqnikuri midgomebis da a.S., aseve evrokavSiris standartebze damyarebuli meTodologiebis Sesaxeb. safrTxeebis zonirebisTvis aucilebelia bunebrivi safrTxeebis doneebisa da Sesabamisi ferebis gansazRvra. saukeTeso saerTaSoriso gamoc-dilebaze dayrdnobiT rekomendebulia safrTxeebis sami an oTxi standartuli kategoriisTvis sami an oTxi feris gansazRvra. aR-niSnuli standartebis SemoRebis Semdeg analogiuri kategoriebi da ferebi gamoyenebuli unda iyos adreuli gafrTxilebis siste-mebSic, sadac safrTxeebis prognozirebis mizniT regionebi da mu-nicipalitetebi Sesabamisi ferebiT iqneba aRniSnuli.

saqarTvelos yvelaze mdidari gamocdileba wyaldidobebisa da geologiuri safrTxeebis (mewyeri, Rvarcofi, qvaTacvena) zoni-rebasa da rukebis SedgenaSi aqvs. Cveulebriv, mzaddeba safrTxis formirebis savaraudo adgilebis arasakmarisi detalizaciis mqone wvrilmasStabiani rukebi. klimatis cvlilebiT gamowveuli sxva sa-frTxeebis zonirebasa da rukebis SedgenaSi qveyanas TiTqmis ar aqvs gamocdileba. aqedan gamomdinare, aucilebelia mravalmxrivi safrTxeebis Sefasebis, zonirebisa da rukebis Sedgenis saerTaSo-riso standartebze damyarebuli meTodologiis SemuSaveba da ga-moyeneba.

5.2 safrTxeebis monacemTa bazebis marTvaSi arsebuli xarvezebi

UNFCCC/INDC, sendais CarCoprograma da rigi sakanonmdeblo da politikuri dokumentebisa, EUAA-sTan erTad, avaldebulebs saqa-rTvelos Seqmnas da awarmoos bunebrivi safrTxeebis monacemTa dinamikuri, standartizebuli da advilad gamosayenebeli baza. garda amisa, saqarTvelo aris orhusis konvenciis mxare da, Ses-abamisad, valdebulia uzrunvelyos garemosdacviTi informaciis xelmisawvdomoba.

bunebrivi safrTxeebis monacemTa yvelaze srulyofili, ganaxleba-di da advilad gamosayenebeli baza ganTavsebulia CENN-is bunebrivi safrTxeebisa da riskebis internetportalze, romelic xelmisaw-vdomia nebismieri momxmareblisTvis. Tumca, portalze arsebuli rukebi 2012 wels aris momzadebuli da wvrilmasStabiania. aucile-belia portalis ganaxleba da msxvilmasStabiani rukebis damateba. saqarTvelos mTavroba portalis ganaxlebas gegmavs. bunebriv sa-


ზონირებისა და რუკების შედგენის

სტანდარტებში, პრაქტიკასა და

შესაძლებლობებში არსებული

ხარვეზებისა და საჭიროებების

ანალიზი საერთაშორისო

ვალდებულებებსა და ეროვნულ

საკანონმდებლო და პოლიტიკურ მოთხოვნებთან

მიმართებით

საფ

რთ

ხეებ

ის ზ

ონი

რებ

ისა

და

რუკ

ების

შედ

გენი

ს სტ

ანდ

არტე

ბში,

პრ

აქტი

კასა

და

შესა

ძლებ

ლო

ბებშ

ი არ

სებუ

ლი

ხარ

ვეზე

ბისა

და

საჭი

რო

ებებ

ის ა

ნალ

იზი

საერ

თაშ

ორ

ისო

ვალ

დებ

ულებ

ებსა

და

ერო

ვნულ

სა

კანო

ნმდ

ებლ

ო დ

ა პო

ლიტ

იკურ

მო

თხო

ვნებ

თან

მიმ

ართ

ებით

54

frTxeebTan dakavSirebuli informaciis didi nawili, maT Soris, hidrometeorologiuri, geologiuri da bunebrivi safrTxeebis monitoringis monacemebi daculia garemos erovnul saagentoSi, ZiriTadad, qaRaldze. es informacia usasyidlod mxolod saxelmwifo uwye-bebisTvis aris xelmisawvdomi. kerZo pirebisTvis (mag., studentebi, mecnierebi da sxv.), arasamTavrobo organizaciebisTvis, proeqtebisTvis, saswavlo da samecniero/kvleviTi da akademiuri institutebisTvis es informacia usasyidlo ar aris. aqedan gamomdinare, gare-mos erovnul saagentoSi saWiroa bunebrivi safrTxeebis monacemTa xelmisawvdomi da ad-vilad gamosayenebeli eleqtronuli bazis Seqmna. garemos erovnuli saagento muSaobs mom-saxurebis politikis Secvlaze kvleviTi da saganmanaTleblo proeqtebisTvis monacemebsa da informaciaze Tavisufali da usasyidlo wvdomis uzrunvelsayofad.

garemos erovnul saagentos ZiriTadad wyaldidobebisa da geologiuri safrTxeebis (mag., mewyeri, Rvarcofi da qvaTacvena) rukebi aqvs. klimatis cvlilebiT gamowveuli sxva sa-frTxeebis, maT Soris, wyalmovardnis, Tovlis zvavis, gvalvis, Zlieri qaris da setyvis safrTxis rukebi praqtikulad ar arsebobs. rukebis umetesoba wvrilmasStabiania (mag., 1:100 000, 1:200 000, 1:500 000 da 1:2 000 000). Zalian cotaa msxvilmasStabiani rukebi da, Se-sabamisad, aucilebelia aseTi rukebis Seqmna.

safrTxeebis, klimaturi da geologiuri monacemTa bazebi da GIS-is rukebi ar aris srulad Tavsebadi INSPIRE-direqtivis moTxovnebsa da standartebTan da ar aris dakavSirebuli sa-jaro reestris erovnuli saagentos mier Sida-s mxardaWeriT mimdinare proeqtis farglebSi Seqmnil geosivrciT portalTan. proeqtis mizania qveyanaSi geosivrciTi informaciis er-Tiani sistemis Seqmna, romelsac eqneba INSPIRE-direqtivis Sesabamisi erTiani geoportali da metamonacemTa Sesabamisi bazebi. aucilebelia geosivrciTi monacemebisa da rukebis, maT Soris, safrTxeebis Sesaxeb monacemebisa da safrTxeebis rukebis standartebis SemuSaveba, safrTxeebis Sesaxeb monacemebisa da safrTxeebis rukebis am standartebTan SesabamisobaSi moyvana da klimatis cvlilebiT gamowveuli safrTxeebis Sesaxeb monacemebisa da maTi Se-sabamisi rukebis erTian geosivrciT portalTan dakavSireba.

5.3 klimatis cvlilebiT gamowveuli bunebrivi safrTxeebis SefasebaSi, zonirebasa da ruke-bis SedgenaSi arsebuli xarvezebi da saWiroebebi

5.3.1 SesaZleblobebSi arsebuli xarvezebi

wyaldidobebi da wyalmovardnebi. garemos erovnuli saagento ZiriTadad wyaldidobis (wy-aldidobis formirebis savaraudo adgilebis) wvrilmasStabian rukebs adgens. msxvilmasSta-biani da sxva saxis safrTxeebis (maRali albaTobis mqone wyaldidobebis, wylis doneebis, siCqarisa da nakadis mimarTulebis rukebi) rukebis Sesadgenad aucilebelia detaluri informacia mdinaris kalapotisa da Walis topografiisa da naleqebis Sesaxeb, rac garemos erovnul saagentos ar gaaCnia. wyaldidobis safrTxis zonirebisa da rukebis Sesadgenad, savele dakvirvebebisa da statistikuri meTodebis garda, garemos erovnuli saagento hi-dravlikur da hidrologiur modelirebasac iyenebs, Tumca — naklebad.

garemos erovnul saagentos srulad dakalibrebuli hidrologiuri modeli da TiTqmis realuri drois reJimSi wyaldidobis prognozirebis integrirebuli platforma mxolod mdinare rionis auzisTvis aqvs Seqmnili. hidrologiuri analizis mizania naleqebze mdi-naris auzisa da qveauzebis reagirebis modelireba da ganmeorebadobis sxvadasxva peri-odebis (siZlieris) mqone wyaldidobebis hidrografebis miReba. amisaTvis aucilebelia informacia naleqebisa da wyalSemkrebis fizikuri maxasiaTeblebis Sesaxeb, rac garemos erovnul saagentos ar gaaCnia. wyalSemkrebis Sesaxeb monacemebis misaRebad gamoiyeneba ASPER cifruli sasimaRlo modeli, Tumca mas dabali rezolucia (30 m) aqvs, rac ar aris sakmarisi wyaldidobis prognozirebisa da modelirebisaTvis. naleqebis Sesaxeb monaceme-bis miReba, naleqmzomebis garda, SesaZlebelia regionuli radarebidan. radaris monacemebi naklebad gamoiyeneba da ar aris integrirebuli amindisa da hidrologiuri modelirebisa da prognozirebis sistemebSi.

rac Seexeba wyaldidobebisTvis gankuTvnil hidravlikur (hidrodinamikur) modelebs, garemos erovnul saagentos aseTi modelebi (1D, 2D da MIKE) Seqmnili aqvs mdinare rionis

55

auzisaTvis. msgavsi hidrodinamikuri modelebi aucilebelia sxva mdinareebis auzebisTvi-sac, raTa SesaZlebeli gaxdes maT WalebSi wyaldidobis safrTxis rukebis Seqmna. hidrav-likuri modelirebisaTvis aucilebelia mdinaris kalapotisa da Walis topografiis cod-na, romlis miRebac SesaZlebelia mdinaris ganivi kveTebis kvlevis saSualebiT da maRali rezoluciis (5 m. da ufro meti) cifruli sasimaRlo modelis gamoyenebiT, rac garemos erovnul saagentos ar gaaCnia.

hidravlikuri modelis kalibracia da Semowmeba unda moxdes hidrologiuri modelis ka-libraciasa da SemowmebasTan erTd. kalibracia xorcieldeba mdinaris kalapotisa da Wa-lis xaxunis winaRobis da xarjis koeficientebis sidideebis cvliT im momentamde, sanam ar dafiqsirdeba Tanxvedra wylis donisa da xarjis modelirebul da realur sidideebs Soris ZiriTad saguSagoebze an Sesabamisoba warsulSi momxdari wyaldidobebis Seswavlisa da satelituri gamosaxulebebis safuZvelze Seqmnil wyaldidobebis gavrcelebis rukebTan. hidrologiuri modelebis kalibracia saWiroa warsulSi momxdari movlenebis safuZvelze. aucilebelia, rom xarjis modelirebuli hidrografebi maqsimalurad axlos iyos real-ur maCveneblebTan. hidravlikuri modelis kalibracia unda moxdes arsebuli monacemebis, sul mcire, sakvanZo adgilebSi mopovebuli informaciis safuZvelze. amisaTvis SeiZleba im adamianebis mier mowodebuli informaciis gamoyeneba, vinc ganicada wyaldidobebis zemo-qmedeba. am saxis informacia SeZlebisdagvarad unda Segrovdes Tanamonawileobrivi GIS-is meTodebiT, savele kvlevebis farglebSi. dakalibrebuli da gadamowmebuli hidravlikuri modelis gamoyeneba unda moxdes wyaldidobebis rukebis Seqmnis mizniT, ganmeorebadobis sxvadasxva periodis mqone movlenebis modelirebisaTvis.

rac Seexeba wyalmovardnis safrTxis zonirebasa da rukebis Sedgenas, wyalmovardna war-moadgens movlenas, romelic wvimis dawyebidan 6 saaTSi wyaldidobas iwvevs. wyalmovardna ZiriTadad xdeba iseT SemTxvevebSi, rodesac garTulebulia wylis infiltracia. wylis infiltraciis garTuleba SeiZleba gamowveuli iyos ori mizeziT, kerZod, rodesac wvi-mis intensivoba niadagSi wylis infiltraciis siCqareze maRalia an rodesac ferdobebis daxriloba imdenad didia, rom am ferdobebze warmoqmnili wylis nakadebis siCqare wylis STanTqmis siCqares aWarbebs. garda amisa, wyalmovardna SeiZleba moxdes SenobebiT, gzebi-Ta da sxva wyalgaumtari zedapirebiT dafarul ganaSenianebul teritoriebze, sadac sani-aRvre sistemebi gaumarTavia. Sesabamisad, SeiZleba iTqvas, rom wyalmovardna aris naleqebis intensivobisa da xangrZlivobis, niadagis tenianobis, teritoriis daxrilobisa da drena-Jis SezRuduli SesaZleblobebis mqone wyalgaumtari zedapirebis funqcia. wyalmovardnis safrTxis zonrebisa da rukebis Sesadgenad saWiroa naleqebis Sesaxeb monacemebi realuri drois reJimSi, rac garemos erovnul saagentos ar aqvs. wyalmovardnebis maRali albaTo-bis mqone teritoriebis modelirebisaTvis aseve Zalian mniSvnelovania geomorfologiuri monacemebi da myari natanis gadaadgilebis modelireba (radgan myari natanis gadaadgileba mniSvnelovnad ganapirobebs wyaldidobis gavrcelebas), rasac garemos erovnuli saagento ar akeTebs.

zemoaRniSnuli xarvezebidan gamomdinare, saWiroa SesaZleblobebis ganviTareba Semdegi mimarTulebiT:

hidrometeorologiuri (naleqmzomebis) da geologiuri monitoringis qselebis gafar-Toeba da modernizeba;

sezonuri hidrologiuri da geologiuri/geodeziuri savele kvlevebis ufro xSirad Catareba;

maRali rezoluciis mqone cifruli sasimaRlo modelebis SeZena/Seqmna;

warsulSi momxdari wyaldidobebis aRwera da maTi Setana hidrologiur da hidravli-kur modelebSi kalibraciis mizniT;

radarebis qselis gafarToeba da satelitur monacemebTan erTad misi monacemebis efeq-tianad gamoyeneba prognozirebisa da modelirebis platformebSi;

hidrologiuri da hidravlikuri modelebis SemuSaveba yvela mTavari mdinaris auzisa da wyaldidobebisa da wyalmovardnebis maRali riskis mqone mcire wyalSemkrebebisTvis.

myinvarebis ukandaxeva. garemos erovnul saagentos TiTqmis ar aqvs gamocdileba myinvaru-li safrTxis rukebis momzadebis sferoSi Semdegi mizezebis gamo: reliefis sirTulisa da amindis parametrebis Sesaxeb informaciis da arsebuli monacemebis (moculoba, sisqe) simcire, iseTi specialuri hidrologiuri modelebis ararseboba, romelTa saSualebiTac

56

SesaZlebelia myinvarebis dinamikis modelireba, topografiuli da yinulis safaris kv-levebis/agegmvisa da aerofotoebisa da satelituri gamosaxulebebis gamoyenebis SezRud-uli xasiaTi.

aRniSnuli xarvezebis gaTvaliswinebiT, aucilebelia Semdegi RonisZiebebis ganxorcieleba:

saqarTveloSi arsebuli myinvarebis TiTqmis yvela parametris aRwera maRali xarisxis satelituri monitoringis saSualebiT da mdidari saistorio monacemebis, savele kv-levebiT miRebuli monacemebisa da saeqsperto codnis gamoyenebiT;

xarisxis uzrunvelyofis/xarisxis kontrolis procedurebis ganxorcieleba maRali sizustisa da xarisxis Sedegebis misaRebad;






mewyrebi. garemos erovnuli saagento Cveulebriv adgens mewyris formirebis savaraudo adgilebis wvrilmasStabian rukebs. mewyris safrTxis rukebis zonirebisa da rukebis Ses-adgenad saWiroa Semdegi monacemebi: sakvlevi teritoriis geologiuri, topografiuli, mcenareuli safaris rukebi, aerofotoebi, warsulSi momxdari mewyruli movlenebi da Ses-abamisi angariSebi fotomasaliT da satelituri gamosaxulebebi. garemos erovnul saagen-tos ar aqvs saTanado finansuri da teqnikuri saSualebebi mewyrebis aRwerisTvis saWiro srulfasovani geologiuri da topografiuli kvlevebis Casatareblad.

Rvarcofebi. iseve, rogorc mewyrebis SemTxvevaSi, garemos erovnuli saagento Rvarcofebi-sTvisac safrTxis formirebis savaraudo adgilebis zonirebisa da rukebis Sedgenis midgo-mas iyenebs. garemos erovnul saagentos ar aqvs yvela mTavari mdinaris auzSi da Rvarcofis formirebis maRali albaTobiT gamorCeul mcire wyalSemkrebebSi Rvarcofis safrTxis zonirebisa da rukebis Sedgenis finansuri SesaZlebloba. saagentos aseve ar gaaCnia Tem-aturi (parametri/faqtori) rukebis mosamzadeblad saWiro monacemebi. Rvarcofis safrTxe damokidebulia wylis raodenobasa da siCqareze da transportirebad niadagur masalaze. Rvarcofs iwvevs wylis maRali xarjisa da nakadis ZirSi aramdgradi ferdobebis arseboba. aqedan gamomdinare, Rvarcofebis detaluri kvlevisTvis aucilebelia xarjis koeficien-tebis, naleqebis (naleqebis intensivoba, xangrZlivoba da jamuri raodenoba) maqsimaluri xarji da transportirebadi myari masala. garemos erovnul saagentos ar aqvs saWiro mo-nacemebi monitoringis qselis gaumarTaobisa da misi modernizebisTvis saWiro finansuri resursebis naklebobis gamo.

Tovlis zvavebi. garemos erovnul saagentos aqvs garkveuli gamocdileba Tovlis zvavebis formirebis savaraudo adgilebis rukebis SedgenaSic, rasac is Tovlis safaris agegmvis, meteorologiuri monacemebis, GIS-is da geosivrciTi analizis saSualebiT axorcielebs. saagentos aRwerili aqvs Tovlis zvavebis SemTxvevebi, Tumca aRwera ar emyareba saTana-do sivrciTi rezoluciis mqone monacemebs. Sesabamisad, safrTxis modelirebisa da ruke-bis SedgenisTvis saWiro informacia Zalian mwiria. am xarvezis gamosworeba SesaZlebelia GIS-is kombinirebuli instrumentebis, gamoTvlebis da statistikuri analizis gamoyenebiT Tovlis zvavebis formirebis (warmoqmnisa da gadaadgilebis) savaraudo teritoriebis „nax-evrad avtomatur“ reJimSi gamosavlenad. Tovlis zvavebis warmoqmnis savaraudo zonebi unda ganisazRvros ferdobis daxrilobis, morfologiis, mcenareuli safaris, Tovlis safarisa da sxva klimatologiuri parametrebis (naleqebi, qari, temperatura) urTierT-damokidebulebis safuZvelze. Tovlis zvavebis warmoqmnis TiToeuli savaraudo zonisTvis unda dadgindes Tovlis zvavis gadaadgilebis zemoqmedebis qveS moqceuli teritoriebi. Tovlis zvavis zemoqmedebis qveS moqceuli teritoriebi unda ganisazRvros „dinamikuri marSrutizaciis algoriTmis“ gamoyenebiT, romelic iZleva Tovlis zvavis gadaadgilebis zonaSi nakadis qcevis dadgenis SesaZleblobas.

gvalvebi. gvalva aris bunebrivi safrTxe, romlis raodenobrivi Sefaseba Zalian rTulia.

57

gvalvis zogadi maxasiaTeblebis, xangrZlivobis, didi sivrciTi masStabisa da transsa-sazRvro zemoqmedebis gamo mecnierebs am bunebrivi safrTxis zustad gansazRvra uWirT. aqedan gamomdinare, gvalvis gamovlinebis savaraudo teritoriebis rukebi xSir SemTxvevaSi globalur an regionul doneze mzaddeba.

saqarTveloSi arsebobs mxolod gvalvis gamovlinebis savaraudo teritoriebis msxvil-masStabiani (qveynis masStabiT) rukebi, iseTi, rogoric warmodgenilia 2012 wels momza-debul safrTxeebis atlasSi. Tanamedrove msxvilmasStabiani da mciremasStabiani rukebi ar arsebobs Semdegi mizezebis gamo: 1) meteorologiuri (mag., naleqebi, haeris temperatura, fardobiTi tenianoba, qaris siCqare, mzis radiacia) da hidrologiuri (mag., xarji/Camon-adeni) parametrebis Sesaxeb monacemebis simcire, rac gamowveulia hidrometeorologiu-ri monitoringis SezRuduli xasiaTiT; 2) agrometeorologiuri monacemebis (mag., evapo-transpiracia, niadagis tenianoba, foTlis tenianoba, fenologia da sxv.) simcire, rac gamowveulia agrometeorologiuri monitoringis Zlier SezRuduli xasiaTiT; 3) gvalvis sxvadasxva indeqsis gamoTvlis arcodna da Sesabamisi SesaZleblobebis uqonloba.

amJamad saqarTveloSi funqcionirebs 34 agrometeorologiuri sadguri, aqedan 24 sadguris marTvas uzrunvelyofs sursaTis erovnuli saagento, xolo 10 sadguris marTvas — garemos erovnuli saagento. am sadgurebis geografiuli ganawileba da simWidrove ar aris sakmari-si rogorc qveynis masStabiT gvalvis prognozirebisaTvis, ise safrTxis zonirebisa da rukebis SedgenisTvis. aseve mcirea naleqmzomebis raodenoba, romelTa gamoyenebac aseve SeiZleba calkeuli indikatorebis SemTxvevaSi. sursaTis erovnuli saagentos marTvaSi ar-sebuli sadgurebi ZiriTadad gankuTvnilia sxvadasxva klimatur pirobebSi pesticidebis gamoyenebis prognozirebisaTvis. aucilebelia hidrometeorologiuri (mag., naleqmzomebi) da agrometeorologiuri monitoringis qselis gafarToeba da gvalvebis prognozirebisT-vis, zonirebisa da rukebis SedgenisTvis saWiro monacemebis miReba.

rogor wesi, gvalvis safrTxe gvalvis erTi an erTze meti indikatoriT, magaliTad, gval-vis standartuli indeqsiT (SPI) ganisazRvreba. gvalvis standartuli indeqsi (SPI) aris gvalvis identificirebisa da monitoringisaTvis Seqmnili instrumenti. SPI-is saSualebiT SesaZlebelia nebismieri naleqmzomi sadguris saistorio monacemebis safuZvelze drois mocemul masStabSi (droiTi rezolucia) gvalvis iSviaTobis dadgena. misi saSualebiT aseve SesaZlebelia anomaliurad teniani periodebis gansazRvrac. maTematikurad SPI emyareba naleqmzom sadgurze ganmeorebadobis konkretuli periodis mqone wvimis mosvlis akumu-laciur albaTobas. fardobiTi simSralis Sesafaseblad gvalvis simZimis palmeris indeqsi (PDSI) temperaturisa da naleqebis monacemebs iyenebs. PDSI sakmaod warmatebiT gamoiyene-ba grZelvadiani gvalvebis raodenobriv SefasebebSi. ukanasknel wlebSi evropaSi gvalvis prognozirebisaTvis popularuli gaxda naleqebisa da evapotraspiraciis standartizebu-li indeqsi (SPEI).

Zlieri qari, qariSxali da setyva. Zlieri qaris, qariSxlisa da setyvis safrTxis Tana-medrove rukebi Semdegi mizezebis gamo ar arsebobs:

realuri drois meteorologiuri (qaris siCqare da mimarTuleba, naleqebi, Weqa-qux-ili/elva, Rrublianoba, haeris temperatura) monacemebis simcire, rac gamowveulia hidrometeorologiuri monitoringis SezRuduli xasiaTiT;

amindis prognozirebis/modelirebis (amindis prognozirebis cifruli modelebi) Sez-Ruduli SesaZleblobebi;

regionuli radarebis da elvis registraciis sadgurebis ganuviTarebeli qseli;

radarebis, elvis registraciis sadgurebis qselisa da satelituri gamosaxulebebis monacemebis gamoyenebisa da amindis prognozirebis/modelirebis platformebSi maTi integrirebis SezRuduli xasiaTi.

5.3.2 SesaZleblobebis gaZlierebis saWiroebebi

klimatis cvlilebiT gamowveuli bunebrivi safrTxeebis Sefasebis, zonirebisa da rukebis Sedgenis sferoSi arsebul SesaZleblobebSi gamovlenili xarvezebis safuZvelze saWiroa SesaZleblobebis Semdegi mimarTulebiT gaZliereba:

58

hidrometeorologiuri (Tovlisa da Tovlis safaris/siRrmis monitoringis CaTvliT), agrometeorologiuri da geologiuri monitoringis arsebuli qselebis gafarToeba da modernizeba saqarTvelos yvela mTavari mdinaris auzis da mravalmxrivi safrTxeebis maRali riskis mqone mcire wyalSemkrebebis dafarvis mizniT;

damatebiTi radarebis (ori radari dasavleT saqarTvelosTvis — quTaissa da foTSi) da elvis registraciis deteqtorebis (4 antena) SeZena da maTi integrireba mravalmxrivi safrTxeebis prognozirebis sistemebSi;

wyalSemkrebebis fizikur parametrebTan dakavSirebuli informaciis, maT Soris, niadag-safaris, Wala-kalapotis topografiis, geodeziuri, geologiuri, hidrodinamikuri, niadagis tenianobis, daxrilobis, drenaJis, zedapiruli Camonadenis, maqsimaluri xar-jisa da transportirebadi natanis, Tovlis safaris siRrmis/moculobis monacemebis Sevseba Semdegi gziT:

� saistorio hidrometeorologiuri, agrometeorologiuri da geologiuri monace-mebis aRricxva da damuSaveba;

� geologiuri, geodeziuri, hidrologiuri da Tovlis safaris kvlevebis gaZliereba;

� maRali rezoluciis mqone cifruli sasimaRlo modelebis SeZena/SemuSaveba;

� radarebis, elvis registraciis, aerofotoebisa da satelituri gamosaxulebebis monacemebis SeZena da integrireba mravalmxrivi safrTxeebis prognozirebisa da modelirebis platformebSi.

saqarTveloSi arsebuli myinvarebis TiTqmis yvela parametris aRwera maRali xarisx-is satelituri monitoringis saSualebiT da mdidari saistorio monacemebis, savele kvlevebiT miRebuli monacemebisa da saeqsperto codnis gamoyenebiT; xarisxis uz-runvelyofis/xarisxis kontrolis procedurebis ganxorcieleba maRali sizustisa da xarisxis Sedegebis misaRebad;






amindis prognozirebis, hidrologiuri, hidravlikuri, mewyrebis, Rvarcofebis, Tov-lis zvavebisa da myinvarebis dnobis cifruli modelirebis Tanamedrove programebis SeZena da garemos erovnuli saagentos TanamSromlebis treningi maT gamoyenebaSi;

hidrologiuri, hidravlikuri (1D-2D/MIKE), mewyrebis, Rvarcofebis da Tovlis zvavebis modelebis SemuSaveba/kalibracia saqarTvelos yvela mTavari mdinaris auzisTvis da mravalmxrivi safrTxeebis maRali riskis mqone qveauzebisTvis/mcire wyalSemkrebebisT-vis, magaliTad, mdinare mtkvris Tbilisis farglebSi moqceuli mcire wyalSemkrebebi-sTvis;

TiTqmis realuri drois reJimSi wyaldidobis/wyalmovardnis, mewyris, Rvarcofis, Tovlis zvavis, gvalvis, Zlieri qaris, qariSxlis da setyvis prognozirebis srulad in-tegrirebuli platformebis Seqmna saqarTvelos yvela mTavari mdinaris auzisTvis da mravalmxrivi safrTxeebis maRali riskis mqone qveauzebisTvis/mcire wyalSemkrebebi-sTvis; am platformebSi amindis prognozirebis sxvadasxva masStabis mqone modelebisa da yvela arsebuli monacemis, maT Soris, monitoringis, radarebis, elvis registraciis sadgurebisa da satelituri monacemebis integrireba;

gvalvis saTanado indeqsebis SerCeva da gamoTvla da gvalvis safrTxis rukebis momza-deba (garemos erovnul saagentos aqvs Zveli sadgurebidan miRebuli naleqebisa da temperaturis dReRamuri (calkeul SemTxvevaSi ufro xSiri) mdidari istoriuli mo-nacemebi); Sesabamisi monacemebis, gansakuTrebiT gvalvian regionebTan dakavSirebuli monacemebis, Seswavlis Sedegad dadgindeba, Tu romeli indikatori unda iqnes gamoy-enebuli gvalvis albaTobis gamosaTvlelad. gvalvis indikatori unda gamoiTvalos

59

modelis badis TiToeuli ujredisa da TiToeuli TvisaTvis. Sedegad miiReba gvalvis gamovlinebis savaraudo adgilebis ruka Tveebis mixedviT da gvalvis mimarT mowyvlado-bis ruka. Sedegebis kalibracia unda moxdes wina gvalvebis, kerZod, 2000 wlis gvalvis mixedviT;

wyaldidobis, wyalmovardnis, mewyris, Rvarcofis, Tovlis zvavis, gvalvis, Zlieri qa-ris, qariSxlisa da setyvis safrTxis rukebis, aseve klimatis cvlilebiT gamowveuli mravalmxrivi safrTxeebis rukebis momzadeba saqarTvelos yvela mTavari mdinaris auz-isTvis da mravalmxrivi safrTxeebis maRali riskis mqone qveauzebisTvis/mcire wyalSe-mkrebebisTvis;

garemos erovnuli saagentosa da sxva dainteresebuli mxareebis SesaZleblobebis ga-Zliereba saerTaSoriso doneze aRiarebuli standartuli meTodologiiT mravalmx-rivi safrTxeebis Sefasebis, zonirebisa da rukebis momzadebis mimarTulebiT.

5.3.3 mravalmxrivi safrTxeebis zonireba da rukebis Sedgena

mravalmxrivi safrTxeebis zonireba da rukebis Sedgena, Cveulebriv, GIS-ebSi sxvadasxva sa-frTxis rukebis kombinirebiT xdeba. am mimarTulebiT arasamTavrobo seqtorSi garkveuli gamocdileba arsebobs. magaliTad, USAID/GLOWS proeqtis — bunebrivi resursebis integri-rebuli marTva saqarTvelos wyalSemkreb auzebSi (INRMW) — farglebSi, romelic ganaxor-ciela CENN-ma (proeqtis partnioris rangSi) 2011-2014 wels, momzadda alaznisa da rionis wyalSemkrebebSi mdebare Svidi municipalitetis teritoriis mravalmxrivi safrTxeebisa da riskebis rukebi. aucilebelia garemos erovnuli saagentos SesaZleblobebis gaZliereba mravalmxrivi safrTxeebis Sefasebis saerTaSoriso doneze aRiarebul standartebze dam-yarebuli meTodologiebis gamoyenebaSi.

5.3.4 safrTxeebis, maT Soris, mravalmxrivi safrTxeebis zonirebisa da rukebis Sedge-nis kuTxiT adgilobrivi akademiuri da kvleviTi institutebis, arasamTavrobo organi-zaciebisa da kerZo sakonsultacio kompaniebis kvalifikaciaSi arsebuli xarvezebi da saWiroebebi

adgilobriv arasamTavrobo, akademiuri da kerZo seqtorebs TiTqmis ar aqvT gamocdileba mravalmxrivi safrTxeebis zonirebasa da rukebis momzadebaSi, Tumca bevr organizacias, gansakuTrebiT, sivrciTi informaciis marTvis, GIS/distanciuri zondirebis, modelirebi-sa da monacemTa bazebis marTvis sakiTxebSi momuSave organizaciebs, safrTxeebis zonire-bisa da rukebis SedgenisTvis saWiro Zlieri teqnikuri baza da geosivrciTi teqnologiebi aqvs. aRsaniSnavia, rom calkeul arasamTavrobo organizaciebsa da akademiur instituteb-sac aqvT aseTi gamocdileba da am saqmianobas dResac ewevian.15

katastrofis riskis Semcirebis calkeuli wamyvani universitetebis saswavlo kursebis did nawilSi ar aris Setanili klimatiT gamowveuli safrTxeebis Sefasebis, zonirebisa da rukebis Sedgenis, maT Soris, mravalmxrivi safrTxeebis zonirebisa da rukebis Sedgenis, sakiTxebi.

klimatis cvlilebiT gamowveuli mravalmxrivi safrTxeebis zonirebasa da rukebis momza-debaSi akademiuri da kvleviTi institutebis, arasamTavrobo organizaciebisa da kerZo se-qtoris mwiri codnidan, gamocdilebidan da SesaZleblobebidan gamomdinare, aucilebelia am seqtorebSi Sesabamisi SesaZleblobebis gaZliereba.

15 magaliTad, 2012 wels CENN-ma, sxvadasxva erovnul da saerTaSoriso organizaciasTan TanamSromlobiT, Seqmna bunebriviT safrTxee-bis atlasi. garda amisa, 2011-2014 wlebSi, USAID/GLOWS INRMW proeqtis farglebSi, CENN-ma saqarTvelos Svidi municipalitetisaTvis moamzada mravalmxrivi safrTxeebis municipaluri donis rukebi. sivrciTi dagegmarebis sferoSi muSaobs kompania „geografiki“, ro-melic sivrciTi da qalaqgegmarebis procesSi axorcielebs safrTxeebis Sefasebasa da zonirebas. is aseve iyenebs RAMMS-is cifrul models sxvadasxva bunebrivi safrTxeebis, maT Soris, Tovlis zvavebisa da Rvarcofebis modelirebisaTvis. garemo da ganviTareba (ED) axlaxan CaerTo TbilisSi wyaldidobebis zemoqmedebis Serbilebis RonisZiebebis mizanSewonilobis SefasebaSi. ilias saxelmwifo uni-versitetis (iliauni) dedamiwis Semswavlel mecnierebaTa institutisa da seismuri monitoringis erovnuli centri ikvlevs/marTavs saqarTveloSi arsebul seismur da masTan dakavSirebul geologiur safrTxeebsa da riskebs. 2017-2018 wlebSi Caatara nino Jvanias quCisa da mimdebare teritoriis (varazisxevis ubani TbilisSi) safrTxeebis multidisciplinuri kvleva. geofizikuri da zogadi geologiuri kvlevis Sedegad dadginda, rom mdinare varazisxevis wyalSemkrebis zeda nawilis marcxena ferdobi ar aris mewyersaSiSi (misi geologi-uri mdgomareobis gamo) da mosalodnelia mxolod mcire masStabis qvaTacvena. rac Seexeba marjvena ferdobs, is aramdgradia da mosal-odnelia mewyruli procesebis ganviTareba. Zlieri wvimebis SemTxvevaSi ar aris gamoricxuli mewyris Camosvla, rac mdinaris gadaketvas gamoiwvevs. savaraudod, wyali dafaravs am xelovnur winaRobas, rasac SesaZloa teritoriis datborva mohyves. mewyeri SeiZleba Zlier-ma miwisZvramac gamoiwvios. aRniSnuli kvleva, gamoqveynda 2018 wels da aseve Seicavs rekomendaciebs saxifaTo zonebSi mSeneblobis regulirebasa da kontrolTan dakavSirebiT.

60

6.1 daskvnebi

klimatis cvlilebiT gamowveuli bunebrivi safrTxeebis zonire-bisa da rukebis Sedgenis arsebuli sistemis xarvezebisa da saW-iroebebis Seswavlisa da analizis safuZvelze momzadda Semdegi daskvnebi da rekomendaciebi:

klimatiT gamowveuli bunebrivi safrTxeebis zonirebisa da rukebis Sedgenis meTodologiebi. saqarTveloSi ar arsebobs reglamenti mravalmxrivi safrTxeebis Sefasebis, zonirebisa da rukebis Sedgenis saerTaSoriso standartebze damyarebuli da aRiarebuli meTodologiebis Sesaxeb. garda amisa, ar arse-bobs wyaldidobebis Sefasebis, zonirebisa da rukebis Sedgenis evrokavSiris standartebis Sesabamisi meTodologia, romelsac EUAA moiTxovs.

safrTxeebis monacemTa bazebis/rukebis da informaciis xelmis-awvdomoba:

� saqarTveloSi klimatis cvlilebiT gamowveuli bunebrivi safrTxeebis zonirebisa da rukebis SedgenisTvis saWiro klimaturi, geografiuli, topografiuli da geologiuri parametrebis Sesaxeb informacia da monacemebi mwiria.

� ganaxlebas saWiroebs bunebrivi safrTxeebis monacemTa yvelaze srulyofili, ganaxlebadi da advilad gamosay-enebeli baza, romelic ganTavsebulia CENN-is vebgverdze (bunebrivi safrTxeebisa da riskebis internetportali). ar xdeba dainteresebuli mxareebis mier misi gamoyeneba/ganaxleba. garda amisa, portalze arsebuli rukebi wvril-masStabiania.

� garemos erovnul saagentoSi arsebuli klimatis cvlilebiT gamowveuli bunebrivi safrTxeebis met-naklebad xelmisaw-vdomi rukebi momzadebulia wyaldidobebisa da geologi-uri safrTxeebisaTvis (mewyeri, Rvarcofi, qvaTacvena da sxv.). ar arsebobs klimatis cvlilebiT gamowveuli sxva bunebrivi safrTxeebis — wyalmovardna, gvalva, Zlieri qari da setyva — safrTxeebis rukebi. rukebis udidesi naw-ili wvrilmasStabiania (1:100 000 da meti). Zalian cotaa msxvilmasStabiani rukebi, romlebisTvisac aucilebelia hidrometeorologiuri da geologiuri parametrebi, rac aseve ar gaaCnia garemos erovnul saagentos.

� garemos erovnul saagentoSi arsebuli klimatis cvl-ilebiT gamowveuli bunebrivi safrTxeebis met-nakle-bad xelmisawvdomi rukebi momzadebulia wyaldidobebi-sa da geologiuri safrTxeebisaTvis (mewyeri, Rvarcofi, qvaTacven da sxv.). ar arsebobs klimatis cvlilebiT ga-mowveuli sxva bunebrivi safrTxeebis — wyalmovardna, gvalva, Zlieri qari da setyva — rukebi. rukebis udidesi nawili wvrilmasStabiania (1:100 000 da meti). Zalian cotaa msxvilmasStabiani rukebi, romlebisTvisac aucilebelia hidrometeorologiuri da geologiuri parametrebi, rac aseve ar gaaCnia garemos erovnul saagentos.

� bunebrivi safrTxeebis zonirebisa da rukebis SedgenisaT-vis saWiro klimaturi da geologiuri monacemebisa da in-formaciis didi nawili, romelic daarqivebulia garemos erovnul saagentoSi, ZiriTadad qaRaldzea da ar aris us-asyidlod xelmisawvdomi arasajaro seqtoris warmomad-genlebisaTvis.

6.0დასკვნები და

რეკომენდებული ქმედებები

დას

კვნე

ბი დ

ა რ

ეკო

მენდ

ებულ

ი ქმ

ედებ

ები

61

� safrTxeebis, klimaturi da geologiuri monacemTa bazebi da GIS-is rukebi ar aris srulad Tavsebadi INSPIRE-direqtivis moTxovnebsa da standartebTan da ar aris dakavSirebuli sajaro reestris erovnuli saagentos mier Sida-s daxmarebiT mimdin-are proeqtis farglebSi Seqmnil geosivrciT portalTan. proeqtis mizania qveyana-Si geosivrciTi informaciis erTiani sistemis Seqmna, romelsac eqneba INSPIRE-di-reqtivis Sesabamisi erTiani geoportali da metamonacemTa Sesabamisi bazebi.

klimatis cvlilebiT gamowveuli safrTxeebis Sefasebis, zonirebisa da rukebis Sedgenis arsebuli praqtika

� wyaldidobebi da wyalmovardnebi: garemos ar aqvs maRali albaTobis mqone wyaldi-dobebis, wyalmovardnebis, wyaldidobebis siRrmisa da nakadebis siCqaris an mimar-Tulebis msxvilmasStabiani rukebi Semdegi mizezebis gamo: 1) mdinareebis kalapo-tebis, Walebis da naleqebis Sesaxeb hidrometeorologiuri (naleqebi, maqsimaluri xarji, wylis done), geodeziuri da geologiuri monacemebis nakleboba hidrome-teorologiuri da geologiuri monitoringisa da savele kvlevebis simciris gamo; 2) amindis modelirebis SezRuduli SesaZleblobebi; 3) hidrologiuri modeli-rebis SezRuduli SesaZleblobebi da saqarTvelos mTavari mdinareebis auzebi-sTvis modelebis ararseboba (mdinare rionis auzisa da mdinare alaznis marcxena Senakadebis gamoklebiT) mcire wyalSemkrebebis hidrografebis simciris gamo, rac gamowveulia wyalSemkrebebis fizikuri maxasiaTeblebis/parametrebis Sesaxeb mo-nacemebis naklebobiTa da maRali rezoluciis mqone (5 m da ufro maRali) cifruli sasimaRlo modelebis ararsebobiT; 4) hidrodinamikuri/hidravlikuri modelire-bis SezRuduli SesaZleblobebi (1D-2D/MIKE hidravlikuri modelebis ararseboba mdinareT auzebisTvis, rac gamowveulia mdinaris Wala-kalapotis hidrodinamikuri da topografiuli monacemebis naklebobiT da maRali rezoluciis mqone cifruli sasimaRlo modelebis ararsebobiT); 5) radarebisa da satelituri gamosaxulebebis monacemebis gamoyenebisa da prognozireba-modelirebis platformebSi maTi inte-graciis SezRuduli xasiaTi.

wyalmovardnebis safrTxis rukebis ararseboba gamowveulia Semdegi mizezebiT: 1) nale-qebis realur droSi monitoringis monacemebis simcire da 2) niadagis tenianobis, ferdis daxrilobisa da niadagis wyalgamtarunarianobis/drenaJis Sesaxeb monacemebis nakleboba.

� myinvarebis ukandaxeva: garemos erovnul saagentos TiTqmis ar aqvs gamocdile-ba myinvaruli safrTxis rukebis momzadebis sferoSi Semdegi mizezebis gamo: re-liefis sirTulisa da amindis parametrebis Sesaxeb informaciis da arsebuli mo-nacemebis (moculoba, sisqe) simcire, iseTi specialuri hidrologiuri modelebis ararseboba, romelTa saSualebiTac SesaZlebelia myinvarebis dinamikis modelire-ba, topografiuli da yinulis safaris kvlevebis/agegmvisa da aerofotoebisa da satelituri gamosaxulebebis gamoyenebis SezRuduli xasiaTi.

� mewyrebi: garemos erovnul saagentos ar aqvs mewyris safrTxis Tanamedrove msxv-ilmasStabiani rukebi Semdegi mizezebis gamo: meteorologiuri (mag., naleqebi da sxv.), geologiuri, topografiuli, hidrologiuri da mcenareuli safaris Sesaxeb monacemebis simcire, romelic gamowveulia hidrologiuri da geologiuri moni-toringisa da savele kvlevebis naklebobiTa da sivrciTi modelirebis kompiuter-uli programebis (mag., Sveicariuli RAMMS programis) gamoyenebisa da codnis Sez-Ruduli xasiaTiT.

� Rvarcofebi: garemos erovnul saagentos ar aqvs Rvarcofis safrTxis Tanamedrove msxvilmasStabiani rukebi (sul mcire, mdinaris auzis donis) Semdegi mizezebis gamo: 1) xarjis koeficientis, saangariSo naleqebis raodenobis (naleqebis intensivoba, xangrZlivoba da jamuri raodenoba), maqsimaluri xarjisa da transportirebadi natanis Sesaxeb monacemebis simcire/ararseboba, rac gamowveulia hidrometeo-rologiuri da geologiuri monitoringis, geologiuri da geodeziuri kvlevebis Catarebisa da aerofotoebisa da satelituri gamosaxulebebis gamoyenebis Sez-Ruduli xasiaTiT; 2) modelirebis saSualebebisa da maTi gamoyenebis codnisa da SesaZleblobebis nakleboba.

62

� Tovlis zvavebi: garemos erovnul saagentos TiTqmis ar aqvs gamocdileba Tovlis zvavebis safrTxis rukebis momzadebis sferoSi Semdegi mizezebis gamo: 1) re-liefis sirTulis, amindis parametrebis, adgilze arsebuli amindisa (temperatura, Tovli) da Tovlis safaris (sisqe) Sesaxeb informaciis simcire, rac gamowveulia hidrometeorologiuri monitoringisa da prognozirebis, maT Soris, Tovlisa da Tovlis safaris monitoringis SemcirebiT, topografiuli da Tovlis safaris kv-levis/agegmvisa da aerofotoebisa da satelituri gamosaxulebebis gamoyenebis SezRuduli xasiaTiT; 2) cifruli modelirebis kompiuteruli programebisa (mag., RAMMS) da modelirebis SesaZleblobebis uqonloba.

� gvalvebi: safrTxeebis atlasSi warmodgenilia mxolod gvalvis safrTxis msxvil-masStabiani rukebi, Tumca es rukebi moZvelebulia. Tanamedrove msxvilmasStabiani da mciremasStabiani rukebi ar arsebobs Semdegi mizezebis gamo: 1) meteorologi-uri (mag., naleqebi, haeris temperatura, fardobiTi tenianoba, qaris siCqare, mzis radiacia) da hidrologiuri (mag., xarji/Camonadeni) parametrebis Sesaxeb monace-mebis simcire, rac gamowveulia hidrometeorologiuri monitoringis SezRuduli xasiaTiT; 2) agrometeorologiuri monacemebis (mag., evapotranspiracia, niadagis tenianoba, foTlis tenianoba, fenologia da sxv.) simcire, rac gamowveulia agro-meteorologiuri monitoringis Zlier SezRuduli xasiaTiT; 3) gvalvis sxvadasxva indeqsis gamoTvlis arcodna da Sesabamisi SesaZleblobebis uqonloba.

� Zlieri qarebi: Zlieri qarebis safrTxis Tanamedrove rukebi ar arsebobs Semdegi mizezebis gamo: 1) realuri drois reJimSi meteorologiuri monitoringis monace-mebis simcire hidrometeorologiuri monitoringis SezRuduli xasiaTis gamo; 2) amindis prognozirebis/modelirebis (amindis prognozirebis cifruli modelebi) SezRuduli SesaZleblobebi; 3) radarebis, elvis registraciis sadgurebisa da satelituri gamosaxulebebis monacemebis gamoyenebisa da prognozirebis/modeli-rebis arsebul platformebSi maTi integrirebis SezRuduli xasiaTi.

� qariSxali da setyva: qariSxlisa da setyvis safrTxis Tanamedrove rukebi ar ar-sebobs Semdegi mizezebis gamo: 1) realuri drois reJimSi meteorologiuri moni-toringis monacemebis (mag., naleqebi, qariSxali, haeris temperatura, da sxv.) sim-cire hidrometeorologiuri monitoringis SezRuduli xasiaTis gamo; 2) amindis prognozirebis/modelirebis (amindis prognozirebis cifruli modelebi) SezRud-uli SesaZleblobebi; 3) elvis registraciis qselebis ararseboba da radarebisa da satelituri gamosaxulebebis monacemebis gamoyenebisa da prognozirebis/modeli-rebis arsebul platformebSi maTi integrirebis SezRuduli xasiaTi.

� qariSxali da setyva: qariSxlisa da setyvis safrTxis Tanamedrove rukebi ar ar-sebobs Semdegi mizezebis gamo: 1) realuri drois reJimSi meteorologiuri moni-toringis monacemebis (mag., naleqebi, qariSxali, haeris temperatura, da sxv.) sim-cire hidrometeorologiuri monitoringis SezRuduli xasiaTis gamo; 2) amindis prognozirebis/modelirebis (amindis prognozirebis cifruli modelebi) SezRud-uli SesaZleblobebi; 3) elvis registraciis qselebis ararseboba da radarebisa da satelituri gamosaxulebebis monacemebis gamoyenebisa da prognozirebis/modeli-rebis arsebul platformebSi maTi integrirebis SezRuduli xasiaTi.

mravalmxrivi safrTxeebis zonireba da rukebis Sedgena. garemos erovnuli saagento ar amzadebs mravlobiTi safrTxeebis rukebs, Tumca am mimarTulebiT garkveuli gamoc-dileba aqvs arasamTavrobo seqtors.

safrTxeebis zonirebisa da rukebis Sedgenis kuTxiT adgilobrivi akademiuri insti-tutebis, arasamTavrobo organizaciebisa da kerZo sakonsultacio kompaniebis kval-ifikaciaSi arsebuli xarvezebi da saWiroebebi. adgilobriv arasamTavrobo, akademiur da kerZo seqtorebs TiTqmis ar aqvT gamocdileba mravalmxrivi safrTxeebis zoni-rebasa da rukebis momzadebaSi, Tumca bevr organizacias, gansakuTrebiT, sivrciTi informaciis marTvis, GIS/distanciuri zondirebis, modelirebisa da monacemTa bazebis marTvis sakiTxebze momuSave organizaciebs, aqvT safrTxeebis zonirebisa da rukebis SedgenisTvis saWiro Zlieri teqnikuri baza da geosivrciTi teqnologiebi (ramdenime arasamTavrobo organizacias da universitets aqvs safrTxeebis zonirebisa da rukebis

63

Sedgenis gamocdileba da isini aseT saqmianobas dResac ewevian). katastrofis riskis Semcirebis calkeuli wamyvani universitetebis saswavlo kursebis did nawilSi ar aris Setanili klimatiT gamowveuli safrTxeebis Sefasebis, zonirebisa da rukebis Sedgenis, maT Soris, mravalmxrivi safrTxeebis zonirebisa da rukebis Sedgenis sakiTxebi.

6.2 klimatis cvlilebiT gamowveuli safrTxeebis zonirebisa da rukebis Sedgenis Sesa-ZleblobebSi arsebuli xarvezebis gamosworebis rekomendebuli qmedebebi

winamdebare qveTavSi warmodgenilia klimatis cvlilebiT gamowveuli safrTxeebis zonire-bisa da rukebis Sedgenis sferoSi sabaziso monacemebis kvlevebis safuZvelze gamovlenili xarvezebis gamosworebis rekomendebuli qmedebebi 2018-2023 wlebisTvis. TiToeuli qmede-ba dakavSirebulia konkretul xarvezTan/saWiroebasTan, saerTaSoriso valdebulebasTan, erovnul samarTlebriv da politikur moTxovnasTan, pasuxismgebel mxaresTan, dafinanse-bis SesaZlo wyarosTan/donorTan. aseve miTiTebulia TiToeuli qmedebis miaxloebiTi Ri-rebuleba da xangrZlivoba.

Rirebulebis mixedviT qmedebebi dayofilia dabali (100 000 aSS dolaramde), saSualo (100 000-1 000 000 aSS dolari) da maRali (1 000 000 aSS dolarze meti) Rirebulebis kategorie-bad. xangrZlivobis mixedviT — moklevadiani (1 weli da naklebi), saSualovadiani (3 wlamde) da grZelvadiani (3-5 weli) qmedebebis kategoriebad.

64

#ქმ

ედებ

ახა

რვე

ზისა

ერთ

აშო

რის

ო

ვალ

დებ

ულებ

აერ

ოვნ

ული

სამა

რთ

ლებ

რივ

ი დ

ა პო

ლიტ

იკურ

ი მ

ოთ

ხოვნ

აპა

სუხი

სმგე

ბელ

ი მხ

არე

დაფ

ინან

სები

ს შე

საძლ

ო წ

ყარ

ო/

დო

ნორ

იღ

ირებ

ულებ

ავა

დებ

იშე

ნიშვ

ნა

კლიმ

ატის

ცვლ

ილებ

ის გ

ამო

წვეუ

ლი

საფ

რთ

ხეებ

ის ზ

ონი

რებ

ისა

და

რუკ

ების

შედ

გენი

ს მე

თო

დო

ლო

გიებ

ი1.

მრავ

ალმხ

რივ

ი სა

ფრ

თხე

ების

შე

ფას

ების

, ზო

ნირ

ების

ა დ

ა რ

უკებ

ის შ

ედგე

ნის

საერ

თაშ

ორ

ისო

სტა

ნდარ

ტებზ

ე დ

ამყა

რებ

ული

რეგ

ლამ

ენტი

ს შე

მუშა

ვება

და

დამ

ტკიც

ება.

საქა

რთ

ველ

ოში

მრ

ავალ

მხრ

ივი

საფ

რთ

ხეებ

ის შ

ეფას

ების

, ზო

ნირ

ების

ა დ

ა რ

უკებ

ის შ

ედგე

ნის

საერ

თაშ

ორ

ისო

სტა

ნდარ

ტებზ

ე დ

ამყა

რებ

ული

რეგ

ლამ

ენტი

ს არ

არსე

ბობა

.

UNFC

CC/პ

არიზ

ის

შეთ

ანხმ

ება/

INDC

; სენ

დაი

ს ჩა

რჩო

პრო

გრამ

ა

კანო

ნი ს

ამო

ქალ

აქო

უსა

ფრ

თხო

ების

შე

სახე

ბ; კ

ანო

ნი ს

აგან

გებო

მდ

გომა

რეო

ბის

შესა

ხებ;

გარ

ემო

ს ერ

ოვნ

ული

სააგ

ენტო

ს დ

ებულ

ება;

გა

რემ

ოს

დაც

ვის

მოქმ

ედებ

ათა

მესა

მე ე

რო

ვნულ

ი პრ

ოგრ

ამა;

კა

ტასტ

რო

ფის

რის

კის

შემც

ირებ

ის

ერო

ვნულ

ი სტ

რატ

ეგია

გარ

ემო

ს დ

აცვი

სა დ

ა სო

ფლ

ის მ

ეურ

ნეო

ბის

სამი

ნისტ

რო

— გ

არემ

ოს

ერო

ვნულ

ი სა

აგენ

ტო;

UNDP

/SDC

/GCF

MHE

WS

პრო

ექტი

UNDP

/SDC

/GCF

M

HEW

S პრ

ოექ

ტიდ

აბალ

იმო

კლე-

საშუ

ალო

ვად

იანი

UNDP

/SDC

/GCF

MHE

WS

პრო

ექტი

, SDC

-ის

სახ

სრებ

ით, დ

აეხმ

არებ

ა გა

რემ

ოს

ერო

ვნულ

საა

გენტ

ოს

მრავ

ალმხ

რივ

ი სა

ფრ

თხე

ების

შეფ

ასებ

ის, ზ

ონი

რებ

ისა

და

რუკ

ების

შედ

გენი

ს მე

თო

დო

ლო

გიის

შე

მუშა

ვება

სა დ

ა გა

მოყე

ნება

ში.

2.წყ

ალდ

იდო

ბები

ს შე

ფას

ების

ა დ

ა რ

უკებ

ის შ

ედგე

ნის

მეთ

ოდ

ოლ

ოგი

ის შ

ემუშ

ავებ

ა,

წყალ

დიდ

ობე

ბის

შესა

ხებ

ევრ

ოკა

ვშირ

ის დ

ირექ

ტივი

ს შე

საბა

მისა

დ.

ევრ

ოკა

ვშირ

ის ს

ტანდ

არტე

ბის

შესა

ბამი

სი წ

ყალ

დიდ

ობე

ბის

შეფ

ასებ

ის დ

ა რ

უკებ

ის შ

ედგე

ნის

მეთ

ოდ

ოლ

ოგი

ის ა

რარ

სებო

ბა.

UNFC

CC/პ

არიზ

ის

შეთ

ანხმ

ება/

INDC

; სენ

დაი

ს ჩა

რჩო

რო

გრამ

ა

კანო

ნი ს

ამო

ქალ

აქო

უსა

ფრ

თხო

ების

შე

სახე

ბ; კ

ანო

ნი ს

აგან

გებო

მდ

გომა

რეო

ბის

შესა

ხებ;

გარ

ემო

ს ერ

ოვნ

ული

სააგ

ენტო

ს დ

ებულ

ება;

სა

ქარ

თვე

ლო

ს მთ

ავრ

ობი

ს დ

ადგე

ნილ

ება

EUAA

-ს შ

ესრ

ულებ

ის

თაო

ბაზე

; გარ

ემო

ს დ

აცვი

ს მო

ქმედ

ებათ

ა მე

სამე

ერ

ოვნ

ული

პრო

გრამ

ა; კ

ატას

ტრო

ფის

რის

კის

შემც

ირებ

ის ე

რო

ვნულ

ი სტ

რატ

ეგია

გარ

ემო

ს დ

აცვი

სა დ

ა სო

ფლ

ის მ

ეურ

ნეო

ბის

სამი

ნისტ

რო

— გ

არემ

ოს

ერო

ვნულ

ი სა

აგენ

ტო

ევრ

ოკა

ვშირ

ის

PPRD

Eas

t პრ

ოგრ

ამა

დაბ

ალი

მოკლ

ევად

იანი

ევრ

ოკა

ვშირ

ის P

PRD

East

პრ

ოგრ

ამა

ეხმა

რებ

ა გ

არემ

ოს

ერო

ვნულ

სა

აგენ

ტოს

წყალ

დიდ

ობე

ბის

შეფ

ასებ

ის

და

რუკ

ების

შედ

გენი

ს მე

თო

დო

ლო

გიის

შე

მუშა

ვება

ში წ

ყალ

დიდ

ობე

ბის

შესა

ხებ

ევრ

ოკა

ვშირ

ის დ

ირექ

ტივი

ს შე

საბა

მისა

დ;

შეს

აბამ

ისი

რეგ

ლამ

ენტი

მო

მზად

ებულ

ი დ

ა მი

ღებ

ულ ი

ქნებ

ა 20

18 წ

ლის

ბო

ლო

სთვი

ს.

3.სა

ხელ

წიფ

ო უ

წყებ

ების

ა დ

ა არ

ასახ

ელმწ

იფო

სექ

ტორ

ის

წარ

მომა

დგე

ნლებ

ის ც

ოდ

ნისა

დ

ა შე

საძლ

ებლ

ობე

ბის

გაძლ

იერ

ება

წყალ

დიდ

ობე

ბისა

დ

ა მრ

ავალ

მხრ

ივი

საფ

რთ

ხეებ

ის შ

ეფას

ების

, ზო

ნირ

ების

ა დ

ა რ

უკებ

ის

შედ

გენი

ს სა

ერთ

აშო

რის

ო

სტან

დარ

ტებზ

ე დ

ამყა

რებ

ული

მეთ

ოდ

ოლ

ოგი

ების

გა

მოყე

ნება

ში.

სახე

ლწი

ფო

უწყ

ებებ

ში, პ

ირვე

ლ

რიგ

ში, გ

არემ

ოს

ერო

ვნულ

სა

აგენ

ტოსა

და

ადგი

ლო

ბრივ

ი ხე

ლის

უფლ

ების

ორ

განო

ებში

, ას

ევე

არას

ახელ

მწიფ

ო

სექტ

ორ

ში (მ

აგ.,

აკად

ემიუ

რი

და

კვლ

ევით

ი ინ

სტიტ

უტებ

ი,

არას

ამთ

ავრ

ობო

ორ

განი

ზაცი

ები,

კე

რძო

საკ

ონს

ულტა

ციო

კო

მპან

იები

) წყა

ლდ

იდო

ბები

სა

და

მრავ

ალმხ

რივ

ი სა

ფრ

თხე

ების

შეფ

ასებ

ის,

ზონი

რებ

ისა

და

რუკ

ების

შე

დგე

ნის

საერ

თაშ

ორ

ისო

სტ

ანდ

არტე

ბზე

დამ

ყარ

ებულ

ი მე

თო

დო

ლო

გიებ

ის შ

ესახ

ებ

ცოდ

ნისა

და

მათ

ი გა

მოყე

ნები

ს გა

მოცდ

ილებ

ის უ

ქონლ

ობა

ან

სიმც

ირე.

UNFC

CC/პ

არიზ

ის

შეთ

ანხმ

ება/

INDC

; სენ

დაი

ს ჩა

რჩო

პრო

გრამ

ა; E

UAA

კანო

ნი ს

ამო

ქალ

აქო

უსა

ფრ

თხო

ების

შე

სახე

ბ; კ

ანო

ნი ს

აგან

გებო

მდ

გომა

რეო

ბის

შესა

ხებ;

გარ

ემო

ს ერ

ოვნ

ული

სააგ

ენტო

ს დ

ებულ

ება;

სა

ქარ

თვე

ლო

ს მთ

ავრ

ობი

ს დ

ადგე

ნილ

ება

EUAA

-ს ს

ამო

ქმედ

ო

გეგმ

ის შ

ესრ

ულებ

ის თ

აობა

ზე;

გარ

ემო

ს დ

აცვი

ს მო

ქმედ

ებათ

ა მე

სამე

ერ

ოვნ

ული

პრო

გრამ

ა;

კატა

სტრ

ოფ

ის რ

ისკი

ს შე

მცირ

ების

ერ

ოვნ

ული

სტრ

ატეგ

ია

გარ

ემო

ს დ

აცვი

სა დ

ა სო

ფლ

ის მ

ეურ

ნეო

ბის

სამი

ნისტ

რო

— გ

არემ

ოს

ერო

ვნულ

ი სა

აგენ

ტო;

UNDP

/SDC

/GCF

MHE

WS

პრო

ექტი

UNDP

/SDC

/GCF

M

HEW

S პრ

ოექ

ტიევ

რო

კავშ

ირის

PP

RD E

ast

პრო

ექტი

დაბ

ალი

საშუ

ალო

ვად

იანი

UNDP

/SDC

/GCF

MHE

WS

პრო

ექტი

, SD

C-ის

სახ

სრებ

ით, ს

აქარ

თვე

ლო

ს დ

აეხმ

არებ

ა მრ

ავალ

მხრ

ივი

საფ

რთ

ხეებ

ის ზ

ონი

რებ

ისა

და

რუკ

ების

შე

დგე

ნის

და

რის

კები

ს შე

ფას

ების

ად

გილ

ობრ

ივი

შესა

ძლებ

ლო

ბები

ს გა

ძლიე

რებ

აში;

ევრ

ოკა

ვშირ

ის P

PRD

East

პრ

ოგრ

ამა

ეხმა

რებ

ა გ

არემ

ოს

ერო

ვნულ

სა

აგენ

ტოს

წყალ

დიდ

ობე

ბის

შეფ

ასებ

ის

და

რუკ

ების

შედ

გენი

ს ევ

რო

კავშ

ირის

სტ

ანდ

არტე

ბთან

შეს

აბამ

ისი

მეთ

ოდ

ოლ

ოგი

ის შ

ემუშ

ავებ

აში.

ბუნე

ბრივ

ი სა

ფრ

თხე

ების

მო

ნაცე

მთა

ბაზე

ბი/რ

უკებ

ი4.

ა) ჰ

იდრ

ომე

ტეო

რო

ლო

გიურ

ი,

გეო

ლო

გიურ

ი,

აგრ

ომე

ტეო

რო

ლო

გიურ

ი მო

ნიტო

რინ

გის

ქსელ

ების

გა

ფარ

თო

ება

და

მოდ

ერნი

ზება

ყვ

ელა

ძირ

ითად

ი მდ

ინარ

ის

აუზი

ს დ

აფარ

ვისა

და

რეა

ლურ

ი დ

რო

ის რ

ეჟიმ

ში ს

აფრ

თხე

ების

პრ

ოგნ

ოზი

რებ

ისთ

ვის/

მოდ

ელირ

ების

თვი

ს დ

ა რ

უკებ

ის შ

ედგე

ნისთ

ვის

საჭი

რო

ჰი

დრ

ომე

ტეო

რო

ლო

გიურ

ი პა

რამ

ეტრ

ების

დად

გენი

ს მი

ზნით

.

საქა

თვე

ლო

ში კ

ლიმ

ატის

ცვ

ლილ

ებით

გამ

ოწვ

ეულ

ი ბუ

ნებრ

ივი

საფ

რთ

ხეებ

ის

ზონი

რებ

ისა

და

რუკ

ების

შე

დგე

ნისთ

ვის

საჭი

რო

კლ

იმატ

ური,

გეო

გრაფ

იულ

ი,

ტოპო

გრაფ

იულ

ი დ

ა გე

ოლ

ოგი

ური

მონა

ცემე

ბის

არარ

სებო

ბა/ს

იმცი

რე.

UNFC

CC/პ

არიზ

ის

შეთ

ანხმ

ება/

INDC

; სენ

დაი

ს ჩა

რჩო

პრო

გრამ

ა; E

UAA

კანო

ნი ს

ამო

ქალ

აქო

უსა

ფრ

თხო

ების

შე

სახე

ბ; კ

ანო

ნი ს

აგან

გებო

მდ

გომა

რეო

ბის

შესა

ხებ;

გარ

ემო

ს ერ

ოვნ

ული

სააგ

ენტო

ს დ

ებულ

ება;

სა

ქარ

თვე

ლო

ს მთ

ავრ

ობი

ს დ

ადგე

ნილ

ება

EUAA

-ს ს

ამო

ქმედ

ო

გეგმ

ის შ

ესრ

ულებ

ის თ

აობა

ზე;

გარ

ემო

ს დ

აცვი

ს მო

ქმედ

ებათ

ა მე

სამე

ერ

ოვნ

ული

პრო

გრამ

ა;

კატა

სტრ

ოფ

ის რ

ისკი

ს შე

მცირ

ების

ერ

ოვნ

ული

სტრ

ატეგ

ია

გარ

ემო

ს დ

აცვი

სა დ

ა სო

ფლ

ის მ

ეურ

ნეო

ბის

სამი

ნისტ

რო

— გ

არემ

ოს

ერო

ვნულ

ი სა

აგენ

ტო;

გარ

ემო

ს დ

აცვი

სა დ

ა სო

ფლ

ის მ

ეურ

ნეო

ბის

სამი

ნისტ

რო

— გ

არემ

ოს

ერო

ვნულ

ი სა

აგენ

ტო;

UNDP

/SDC

/GCF

MHE

WS

პრო

ექტი

საქა

რთ

ველ

ოს

მთავ

რო

ბაUN

DP/S

DC/G

CF

MHE

WS

პრო

ექტი

სხვა

დო

ნორ

ები:

W

MO,

ჩეხ

ეთის

ა დ

ა პო

ლო

ნეთ

ის

მთავ

რო

ბები

; ია

პონი

ის

მთავ

რო

ბა; ა

შშ-ი

ს მთ

ავრ

ობა

მაღ

ალი

საშუ

ალო

ვად

იანი

UNDP

/SDC

/GCF

MHE

WS

პრო

ექტი

, GC

F-ის

სახ

სრებ

ით, დ

აეხმ

არებ

ა გა

რემ

ოს

ერო

ვნულ

საა

გენტ

ოს

ჰიდ

რო

მეტე

ორ

ოლ

ოგი

ური

ქსელ

ის

გაფ

ართ

ოებ

ასა

და

მოდ

ერნი

ზება

ში

ყველ

ა მდ

ინარ

ის ა

უზის

დაფ

არვი

ს,

სავე

ლე

კვლ

ევებ

ის ჩ

ატარ

ების

და

ისტო

რიუ

ლი

მონა

ცემე

ბის

აღრ

იცხვ

ისა

და

ციფ

რულ

ფო

რმა

ტში

გად

ატან

ის,

აერ

ოფ

ოტო

ების

, სატ

ელიტ

ური

გამო

სახუ

ლებ

ების

ა დ

ა რ

ადარ

ების

მო

ნაცე

მები

ს შე

ძენი

სა დ

ა დ

ამუშ

ავებ

ის

მიზნ

ით1

მეტე

ორ

ოლ

ოგი

ური

რად

არის

შე

სყიდ

ვა მ

ოხდ

ება

აშშ-

ის მ

თავ

რო

ბის

დახ

მარ

ებით

. ის

დამ

ონტ

აჟდ

ება

ქუთ

აისი

ს სა

ერთ

აშო

რის

ო

აერ

ოპო

რტშ

ი. მ

ის მ

ართ

ვას

გარ

ემო

ს ერ

ოვნ

ული

სააგ

ენტო

უზრ

უნვე

ლყო

ფს;

მე

ორ

ე რ

ადარ

ს შე

იძენ

ს სა

ქარ

თვე

ლო

ს სა

მოქა

ლაქ

ო ა

ვიაც

იის

სააგ

ენტო

დ

ა დ

აამო

ნტაჟ

ებს

ფო

თში

. გარ

ემო

ს ერ

ოვნ

ულ ს

ააგე

ნტო

ს ექ

ნება

სრ

ული

წვდ

ომა

მის

მო

ნაცე

მებზ

ე.

65

4ბ)

რეგ

იონუ

ლი

რად

არებ

ის

ქსელ

ის გ

აფარ

თო

ება.

მაღ

ალი

საშუ

ალო

ვად

იანი

გ) ე

ლვი

ს რ

ეგის

ტრაც

იის

(მო

ნიტო

რინ

გის)

ქსე

ლის

გა

ფარ

თო

ება

(6 დ

ამატ

ებით

ი დ

ეტექ

ტორ

ის შ

ესყი

დვა

)

საშუ

ალო

საშუ

ალო

ვად

იანი

დ.1

) ჰიდ

რო

ლო

გიურ

ი, თ

ოვლ

ის

საფ

არის

, გეო

ლო

გიურ

ი დ

ა გე

ოდ

ეზიუ

რი

აგეგ

მვის

ინ

ტენს

ივო

ბის

გაძლ

იერ

ება

დ.2

) ისტ

ორ

იულ

ი ჰი

დრ

ომე

ტეო

რო

ლო

გიურ

ი,

გეო

ლო

გიურ

ი დ

ა კლ

იმატ

თან

დ

აკავ

შირ

ებულ

ი მო

ნაცე

მები

ს აღ

რიც

ხვა

და

ციფ

რულ

ფ

ორ

მატშ

ი გა

დატ

ანა.

მაღ

ალი

გრძე

ლვა

დია

ნი

ე) ა

ერო

ფო

ტოებ

ის, ს

ატელ

იტურ

ი გა

მოსა

ხულ

ებებ

ისა

და

რად

არებ

ის მ

ონა

ცემე

ბის

შეძე

ნა

და

დამ

უშავ

ება.

გრძე

ლვა

დია

ნი

5.ა)

ბუნ

ებრ

ივი

საფ

რთ

ხეებ

ის

არსე

ბულ

ი ინ

ტერ

ნეტა

ტლას

ის

განა

ხლებ

ა დ

ა უფ

რო

დეტ

ალურ

ი რ

უკებ

ის დ

ამატ

ება.

მოძვ

ელებ

ული

და

არას

აკმა

რის

ად დ

ეტალ

იზებ

ული

ინტე

რნე

ტატლ

ასი;

გარ

ემო

ს ერ

ოვნ

ულ ს

ააგე

ნტო

ში ბ

უნებ

რივ

ი სა

ფრ

თხე

ების

მო

ნაცე

მთა

ადვი

ლად

გამ

ოსა

ყენე

ბელ

ი დ

ა ხე

ლმი

საწვ

დო

მი ე

ლექ

ტრო

ნულ

ი

ბაზი

ს არ

არსე

ბობა

.

UNFC

CC/პ

არიზ

ის

შეთ

ანხმ

ება/

INDC

; სენ

დაი

ს ჩა

რჩო

პრო

გრამ

ა; E

UAA

კანო

ნი ს

ამო

ქალ

აქო

უსა

ფრ

თხო

ების

შე

სახე

ბ; კ

ანო

ნი ს

აგან

გებო

მდ

გომა

რეო

ბის

შესა

ხებ;

გარ

ემო

ს ერ

ოვნ

ული

სააგ

ენტო

ს დ

ებულ

ება;

სა

ქარ

თვე

ლო

ს მთ

ავრ

ობი

ს დ

ადგე

ნილ

ება

EUAA

-ს ს

ამო

ქმედ

ო

გეგმ

ის შ

ესრ

ულებ

ის თ

აობა

ზე;

გარ

ემო

ს დ

აცვი

ს მო

ქმედ

ებათ

ა მე

სამე

ერ

ოვნ

ული

პრო

გრამ

ა;

კატა

სტრ

ოფ

ის რ

ისკი

ს შე

მცირ

ების

ერ

ოვნ

ული

სტრ

ატეგ

ია.

გარ

ემო

ს დ

აცვი

სა დ

ა სო

ფლ

ის მ

ეურ

ნეო

ბის

სამი

ნისტ

რო

— გ

არემ

ოს

ერო

ვნულ

ი სა

აგენ

ტო;

CENN

საქა

რთ

ველ

ოს

მთავ

რო

ბასა

შუალ

ოსა

შუალ

ოვა

დია

ნისა

ქარ

თვე

ლო

ს მთ

ავრ

ობა

გა

ნაახ

ლებ

ს ბუ

ნებრ

ივი

საფ

რთ

ხეებ

ის

ინტე

რნე

ტატლ

ასს.

ბ) გ

არემ

ოს

ერო

ვნულ

სა

აგენ

ტოში

ბუნ

ებრ

ივი

საფ

რთ

ხეებ

ის მ

ონა

ცემთ

ა ად

ვილ

ად გ

ამო

საყე

ნებე

ლი

და

ხელ

მისა

წვდ

ომი

ელ

ექტრ

ონუ

ლი

ბაზი

ს შე

ქმნა

.

გარ

ემო

ს დ

აცვი

სა დ

ა სო

ფლ

ის მ

ეურ

ნეო

ბის

სამი

ნისტ

რო

— გ

არემ

ოს

ერო

ვნულ

ი სა

აგენ

ტო;

UNDP

/SDC

/GCF

MHE

WS

პრო

ექტი

საქა

რთ

ველ

ოს

მთავ

რო

ბაUN

DP/S

DC/G

CF

MHE

WS

საშუ

ალო

საშუ

ალო

ვად

იანი

UNDP

/SDC

/GCF

MHE

WS

პრო

ექტი

, GC

F-ის

სახ

სრებ

ით, დ

აეხმ

არებ

ა გა

რემ

ოს

ერო

ვნულ

საა

გენტ

ოს

კლიმ

ატის

ცვლ

ილებ

ით გ

ამო

წვეუ

ლი

მრავ

ალმხ

რივ

ი ბუ

ნებრ

ივი

საფ

რთ

ხეებ

ის მ

ონა

ცემთ

ა ად

ვილ

ად

გამო

საყე

ნებე

ლი

და

ხელ

მისა

წვდ

ომი

ელ

ექტრ

ონუ

ლი

ბაზ

ის შ

ექმნ

აში.

66

5გ)

გარ

ემო

ს ერ

ოვნ

ული

სააგ

ენტო

ს ფ

ასწა

რმო

ქმნი

ს პო

ლიტ

იკის

გად

ახედ

ვა

კვლ

ევით

ი დ

ა სა

განმ

ანათ

ლებ

ლო

მი

ზნებ

ისათ

ვის

მონა

ცემე

ბზე

უსას

ყიდ

ლო

დ წ

ვდო

მის

უზრ

უნვე

ლსა

ყოფ

ად.

გარ

ემო

ს ერ

ოვნ

ული

სააგ

ენტო

გარ

ემო

ს ერ

ოვნ

ული

სააგ

ენტო

მცირ

ემო

კლევ

ადია

ნიგა

რემ

ოს

ერო

ვნულ

ი სა

აგენ

ტო

აპირ

ებს

გად

ახედ

ოს

ფას

წარ

მოქმ

ნის

პოლ

იტიკ

ას კ

ვლევ

ითი

და

საგა

ნმან

ათლ

ებლ

ო მ

იზნე

ბისა

თვი

ს მო

ნაცე

მებზ

ე უს

ასყი

დლ

ოდ

წვდ

ომი

ს უზ

რუნ

ველ

საყო

ფად

.

6.ა)

გეო

სივრ

ცით

ი მო

ნაცე

მები

სა

და

ინფ

ორ

მაცი

ის ს

ტანდ

არტე

ბის

შემუ

შავე

ბა ე

ვრო

კავშ

ირის

IN

SPIR

E-დ

ირექ

ტივი

ს შე

საბა

მისა

დ

გეო

სივრ

ცით

ი მო

ნაცე

მები

ს ევ

რო

კავშ

ირის

INSP

IRE-

დირ

ექტი

ვის

შესა

ბამი

სი

ერო

ვნულ

ი სტ

ანდ

არტე

ბის

არარ

სებო

ბა;

კლიმ

ატის

ცვლ

ილებ

ით

გამო

წვეუ

ლი

საფ

რთ

ხეებ

ის

მონა

ცემე

ბისა

და

რუკ

ების

შე

უსაბ

ამო

ბა ე

ვრო

კავშ

ირის

IN

SPIR

E-დ

ირექ

ტივი

ს მო

თხო

ვნებ

თან

;კლ

იმატ

ის ც

ვლილ

ებით

გა

მოწვ

ეულ

ი ბუ

ნებრ

ივი

საფ

რთ

ხეებ

ის გ

ეოსი

ვრცი

თი

მონა

ცემე

ბი დ

ა რ

უკებ

ი არ

არ

ის

ინტე

გრირ

ებულ

ი ერ

ოვნ

ულ

გეო

პორ

ტალ

ში.

UNFC

CC/პ

არიზ

ის

შეთ

ანხმ

ება/

INDC

; სენ

დაი

ს ჩა

რჩო

პრო

გრამ

ა;

ევრ

ოკა

ვშირ

ის IN

SPIR

E-დ

ირექ

ტივა

კანო

ნი ს

ამო

ქალ

აქო

უსა

ფრ

თხო

ების

შე

სახე

ბ; კ

ანო

ნი ს

აგან

გებო

მდ

გომა

რეო

ბის

შესა

ხებ;

გარ

ემო

ს ერ

ოვნ

ული

სააგ

ენტო

ს დ

ებულ

ება;

სა

ქარ

თვე

ლო

ს მთ

ავრ

ობი

ს დ

ადგე

ნილ

ება

საქა

რთ

ველ

ოში

ერ

ოვნ

ული

სივრ

ცით

ი მო

ნაცე

მები

ს ინ

ფრ

ასტრ

უქტუ

რის

შექ

მნის

ა დ

ა გა

ნვით

არებ

ის ს

ამთ

ავრ

ობო

კო

მისი

ის შ

ექმნ

ის შ

ესახ

ებ;

გარ

ემო

ს დ

აცვი

ს მო

ქმედ

ებათ

ა მე

სამე

ერ

ოვნ

ული

პრო

გრამ

ა;

კატა

სტრ

ოფ

ის რ

ისკი

ს შე

მცირ

ების

ერ

ოვნ

ული

სტრ

ატეგ

ია.

საჯა

რო

რეე

სტრ

ის

ერო

ვნულ

ი სა

აგენ

ტოსა

ქარ

თვე

ლო

ს მთ

ავრ

ობა

Sida

დაბ

ალი

მოკლ

ევად

იანი

ამჟა

მად

გარ

ემო

ს ერ

ოვნ

ული

სააგ

ენტო

Sid

a-ს

მხარ

დაჭ

ერით

მუ

შაო

ბს ს

აქარ

თვე

ლო

ში ე

რო

ვნულ

ი გე

ოსი

ვრცი

თი

ინფ

რას

ტრუქ

ტურ

ის

შექმ

ნაზე

.

ბ) კ

ლიმ

ატის

ცვლ

ილებ

ით

გამო

წვეუ

ლი

ბუნე

ბრივ

ი სა

ფრ

თხე

ების

მო

ნაცე

მები

სა დ

ა რ

უკებ

ის შ

ესაბ

ამის

ობა

ში მ

ოყვ

ანა

გეო

სივრ

ცით

ი მო

ნაცე

მები

ს ერ

ოვნ

ულ ს

ტანდ

არტე

ბთან

.

გარ

ემო

ს დ

აცვი

სა დ

ა სო

ფლ

ის მ

ეურ

ნეო

ბის

სამი

ნისტ

რო

— გ

არემ

ოს

ერო

ვნულ

ი სა

აგენ

ტო

გარ

ემო

ს ერ

ოვნ

ული

სააგ

ენტო

დაბ

ალი

მოკლ

ევად

იანი

გ) გ

არემ

ოს

ერო

ვნულ

სა

აგენ

ტოში

არ

სებუ

ლი

კლიმ

ატის

ცვლ

ილებ

ით

გამო

წვეუ

ლი

ბუნე

ბრივ

ი სა

ფრ

თხე

ების

მო

ნაცე

მთა

ბაზი

ს ინ

ტეგრ

ირებ

ა ერ

ოვნ

ულ

გეო

პორ

ტალ

ში.

საჯა

რო

რეე

სტრ

ის

ერო

ვნულ

ი სა

აგენ

ტო;

გარ

ემო

ს დ

აცვი

სა დ

ა სო

ფლ

ის მ

ეურ

ნეო

ბის

სამი

ნისტ

რო

— გ

არემ

ოს

ერო

ვნულ

ი სა

აგენ

ტო

საჯა

რო

რეე

სტრ

ის

ერო

ვნულ

ი სა

აგენ

ტო/S

ida,

გა

რემ

ოს

დაც

ვისა

დ

ა სო

ფლ

ის

მეურ

ნეო

ბის

სამი

ნისტ

რო

—

გარ

ემო

ს ერ

ოვნ

ული

სააგ

ენტო

დაბ

ალი

მოკლ

ევად

იანი

67

ბუნე

ბრივ

ი სა

ფრ

თხე

ების

შეფ

ასებ

ა, ზ

ონი

რებ

ა დ

ა რ

უკებ

ის შ

ედგე

ნა

7.ჰი

დრ

ოლ

ოგი

ური

მოდ

ელებ

ის

შექმ

ნა ყ

ველ

ა ძი

რით

ადი

მდინ

არის

აუზ

ისათ

ვის.

მაღ

ალი

ალბა

თო

ბის

წყ

ალდ

იდო

ბები

ს,

წყალ

მოვა

რდ

ნები

ს,

წყალ

დიდ

ობი

ს სი

ღრ

მის,

წყ

ლის

ნაკ

ადის

სიჩ

ქარ

ის ა

ნ მი

მარ

თულ

ების

, მეწ

ყრებ

ის,

ღვა

რცო

ფებ

ის, გ

ვალ

ვის,

ძლ

იერ

ი ქა

რის

ა დ

ა სე

ტყვი

ს სა

ფრ

თხი

ს თ

ანამ

ედრ

ოვე

რუკ

ების

ნა

კლებ

ობა

;ჰი

დრ

ომე

ტეო

რო

ლო

გიურ

ი,

გეო

დეზ

იურ

ი დ

ა გე

ოლ

ოგი

ური

მონა

ცემე

ბის

ნაკლ

ებო

ბა;

ამინ

დის

მო

დელ

ირებ

ის,

ჰიდ

რო

ლო

გიურ

ი დ

ა ჰი

დრ

ავლ

იკურ

ი მო

დელ

ირებ

ის

შეზღ

უდულ

ი შე

საძლ

ებლ

ობე

ბი;

რად

არებ

ისა

და

სატე

ლიტ

ური

გამო

სახუ

ლებ

ების

მო

ნაცე

მები

ს გა

მოყე

ნები

სა დ

ა პრ

ოგნ

ოზი

რებ

ა-მო

დელ

ირებ

ის პ

ლატ

ფო

რმე

ბში

მათ

ი ინ

ტეგრ

ირებ

ის შ

ეზღ

უდულ

ი ხა

სიათ

ი;ცი

ფრ

ული

მოდ

ელირ

ების

პრ

ოგრ

ამებ

ის უ

ქონლ

ობა

და

მათ

ი გა

მოყე

ნები

ს არ

ცოდ

ნა (მ

აგ.,

შვეი

ცარ

იულ

ი პრ

ოგრ

ამა

RAM

MS)

;სა

ხელ

მწიფ

ო დ

ა არ

ასამ

თავ

რო

ბო

სექტ

ორ

ში მ

რავ

ალმხ

რივ

ი სა

ფრ

თხე

ების

შეფ

ასებ

ის,

ზონი

რებ

ისა

და

რუკ

ების

შექ

მნის

სა

ერთ

აშო

რის

ო ს

ტანდ

არტე

ბზე

დამ

ყარ

ებულ

ი მე

თო

დებ

ის

გამო

ყენე

ბის

შეს

აძლ

ებლ

ობი

სა

და

შესა

ბამი

სი ც

ოდ

ნის

არქო

ნა.

UNFC

CC/პ

არიზ

ის

შეთ

ანხმ

ება/

INDC

; სენ

დაი

ს ჩა

რჩო

პრო

გრამ

ა

კანო

ნი ს

ამო

ქალ

აქო

უსა

ფრ

თხო

ების

შე

სახე

ბ; კ

ანო

ნი ს

აგან

გებო

მდ

გომა

რეო

ბის

შესა

ხებ;

გარ

ემო

ს ერ

ოვნ

ული

სააგ

ენტო

ს დ

ებულ

ება;

სა

ქარ

თვე

ლო

ს მთ

ავრ

ობი

ს დ

ადგე

ნილ

ება

EUAA

-ს ს

ამო

ქმედ

ო

გეგმ

ის შ

ესრ

ულებ

ის თ

აობა

ზე;

გარ

ემო

ს დ

აცვი

ს მო

ქმედ

ებათ

ა მე

სამე

ერ

ოვნ

ული

პრო

გრამ

ა;

კატა

სტრ

ოფ

ის რ

ისკი

ს შე

მცირ

ების

ერ

ოვნ

ული

სტრ

ატეგ

ია.

გარ

ემო

ს დ

აცვი

სა დ

ა სო

ფლ

ის მ

ეურ

ნეო

ბის

სამი

ნისტ

რო

— გ

არემ

ოს

ერო

ვნულ

ი სა

აგენ

ტო;

UNDP

/SDC

/GCF

MHE

WS

პრო

ექტი

გარ

ემო

ს დ

აცვი

სა

და

სოფ

ლის

მე

ურნე

ობი

ს სა

მინი

სტრ

ო—

გა

რემ

ოს

ერო

ვნულ

ი სა

აგენ

ტო;

UNDP

/SDC

/GCF

M

HEW

S pr

ojec

t სა

ქარ

თვე

ლო

ს მთ

ავრ

ობა

—

ფინ

ანსთ

ა სა

მინი

სტრ

ო

მაღ

ალი

გრძე

ლვა

დია

ნიUN

DP/S

DC/G

CF M

HEW

S პრ

ოექ

ტი S

DC-

ის ს

ახსრ

ებით

დაე

ხმარ

ება

გარ

ემო

ს ერ

ოვნ

ულ ს

ააგე

ნტო

ს კლ

იმატ

ის

ცვლ

ილებ

ით გ

ამო

წვეუ

ლი

ბუნე

ბრივ

ი სა

ფრ

თხე

ების

ზო

ნირ

ების

ა დ

ა რ

უკებ

ის

შექმ

ნის

და

რის

კები

ს შე

ფას

ების

შე

საძლ

ებლ

ობე

ბის

გაძლ

იერ

ებაშ

ი;მრ

ავალ

მხრ

ივი

საფ

რთ

ხეებ

ის

პრო

გნო

ზირ

ების

პლ

ატფ

ორ

მები

ს შე

ქმნა

ს GC

F-ი

დაა

ფინ

ანსე

ბს.

RAM

MS

— გ

რუნ

ტის

მასე

ბის

სწრ

აფი

გად

აად

გილ

ების

ციფ

რულ

ი მო

დელ

ირებ

ის პ

რო

გრამ

ის შ

ეძენ

ა შე

საძლ

ებელ

ია ს

აქარ

თვე

ლო

ს მთ

ავრ

ობი

ს კო

მპან

ია გ

ეოგრ

აფიკ

ის

ტექნ

იკურ

ი დ

ახმა

რებ

ი ამ

მო

დელ

ის

გამო

ყენე

ბა

ქმედ

ება

გათ

ვალ

ისწი

ნებუ

ლია

UND

P/SD

C/GC

F M

HEW

S პრ

ოექ

ტის

GCF-

ის

მიერ

თან

ადაფ

ინან

სებუ

ლი

ნაწი

ლის

ფ

არგლ

ებში

.ქმ

ედებ

ა გა

თვა

ლის

წინე

ბულ

ია U

NDP/

SDC/

GCF

MHE

WS

პრო

ექტი

ს GC

F-ის

მი

ერ თ

ანად

აფინ

ანსე

ბულ

ი ნა

წილ

ის

ფარ

გლებ

ში.

8.ყვ

ელა

მდინ

არის

აუზ

ისთ

ვის

ჰიდ

რავ

ლიკ

ური

მოდ

ელებ

ის

შექმ

ნა 1

D-2D

/MIK

E Ba

sin-ი

ს სა

შუალ

ებით

.

მაღ

ალი

გრძე

ლვა

დია

ნი

9.თ

ითქმ

ის რ

ეალ

ური

დრ

ოის

რ

ეჟიმ

ში წ

ყალ

დიდ

ობი

ს პრ

ოგნ

ოზი

რებ

ის

პლატ

ფო

რმე

ბის

შექმ

ნა

საქა

რთ

ველ

ოს

ყველ

ა მდ

ინარ

ის ა

უზის

თვი

ს დ

ა ამ

პლ

ატფ

ორ

მებშ

ი ამ

ინდ

ის

პრო

გნო

ზირ

ების

სხვ

ადას

ხვა

მასშ

ტაბი

ს მქ

ონე

მო

დელ

ების

ა დ

ა ყვ

ელა

არსე

ბულ

ი მო

ნაცე

მის,

მა

თ შ

ორ

ის, მ

ონი

ტორ

ინგი

ს,

რად

არებ

ის დ

ა სა

ტელ

იტურ

ი მო

ნაცე

მები

ს, ი

ნტეგ

რირ

ება.

საშუ

ალო

გრძე

ლვა

დია

ნი

68

10.

გარ

ემო

ს ერ

ოვნ

ული

სააგ

ენტო

ს თ

ანამ

შრო

მლებ

ის

ტრენ

ინგი

ჰიდ

რავ

ლიკ

ურ

და

ჰიდ

რო

ლო

გიურ

მო

დელ

ირებ

აში.

მცირ

ემო

კლევ

ადია

ნი

11.

წყალ

დიდ

ობე

ბისა

და

წყალ

მოვა

რდ

ნები

ს სა

ფრ

თხი

ს რ

უკებ

ის შ

ექმნ

ა ყვ

ელა

ძირ

ითად

ი მდ

ინარ

ის

აუზი

სათ

ვის,

აგრ

ეთვე

საფ

რთ

ხის

მაღ

ალი

რის

კის

მქო

ნე მ

ცირ

ე ზო

მის

წყალ

შემკ

რებ

ების

თვი

ს.

საშუ

ალო

გრძე

ლვა

დია

ნი

12.

ა) ს

აქარ

თვე

ლო

ში ა

რსე

ბულ

ი მყ

ინვა

რებ

ის თ

ითქმ

ის ყ

ველ

ა პა

რამ

ეტრ

ის ა

ღწე

რა

მაღ

ალი

ხარ

ისხი

ს სა

ტელ

იტურ

ი მო

ნიტო

რინ

გის

საშუ

ალებ

ით

და

მდიდ

არი

საის

ტორ

იო

მონა

ცემე

ბის,

სავ

ელე

კვლ

ევებ

ით მ

იღებ

ული

მონა

ცემე

ბისა

და

საექ

სპერ

ტო

ცოდ

ნის

გამო

ყენე

ბით

; ბ)

ხარ

ისხი

ს უზ

რუნ

ველ

ყოფ

ის/

ხარ

ისხი

ს კო

ნტრ

ოლ

ის

პრო

ცედ

ურებ

ის გ

ანხო

რცი

ელებ

ა მა

ღალ

ი სი

ზუსტ

ისა

და

ხარ

ისხი

ს შე

დეგ

ების

მის

აღებ

ად;

გ) კ

ვლევ

ების

ჩატ

არებ

ა მყ

ინვა

რებ

ზე კ

ლიმ

ატის

ცვ

ლილ

ების

ზემ

ოქმ

ედებ

ის

დას

ადგე

ნად

:დ

იდი

მყინ

ვარ

ების

უკა

ნდახ

ევის

ა დ

ა მც

ირე

მყინ

ვარ

ების

სიღ

რმი

ს/მო

ცულ

ობი

ს ცვ

ლილ

ების

დ

ადგე

ნა.

მყინ

ვარ

ების

დეგ

რად

აციი

ს დ

ინამ

იკის

დად

გენა

ჰი

დრ

ოლ

ოგი

ური

მოდ

ელირ

ების

სა

ფუძ

ველ

ზე მ

ომზ

ადებ

ული

კლიმ

ატის

ცვლ

ილებ

ების

სც

ენარ

ების

მიხ

ედვი

თ.

მყინ

ვარ

ებში

არ

სებუ

ლი

მტკნ

არი

წყლ

ის მ

არაგ

ების

მია

ხლო

ებით

ი რ

აოდ

ენო

ბის

დად

გენა

. ქვ

ეყნი

ს წყ

ლის

ბალ

ანსშ

ი მყ

ინვა

რულ

ი წყ

ლის

ჩა

მონა

დენ

ის წ

ილის

ა დ

ა დ

რო

თა

განმ

ავლ

ობა

ში მ

ისი

ცვლ

ილებ

ის დ

ადგე

ნა.

მაღ

ალი

გრძე

ლვა

დია

ნი

13.

მეწყ

რის

, ღვა

რცო

ფის

ა დ

ა თ

ოვლ

ის ზ

ვავი

ს სა

ფრ

თხი

ს პრ

ოგნ

ოზი

რებ

ის

პლატ

ფო

რმე

ბის

შექმ

ნა

ყველ

ა ძი

რით

ადი

მდინ

არის

აუ

ზისა

თვი

ს, ა

გრეთ

ვე ს

აფრ

თხი

ს მა

ღალ

ი რ

ისკი

ს მქ

ონე

მცი

რე

ზომი

ს წყ

ალშე

მკრ

ებებ

ისთ

ვის,

ამ

პლ

ატფ

ორ

მებშ

ი ამ

ინდ

ის პ

რო

გნო

ზირ

ების

პლ

ატფ

ორ

მები

ს დ

ა სხ

ვა

მონა

ცემე

ბის,

მათ

შო

რის

რ

ადარ

ის მ

ონა

ცემე

ბის

ინტე

გრირ

ება.

მაღ

ალი

გრძე

ლვა

დია

ნი

69

14.

გარ

ემო

ს ერ

ოვნ

ულ ს

ააგე

ნტო

ში

მეწყ

რის

, ღვა

რცო

ფის

ა დ

ა თ

ოვლ

ის ზ

ვავი

ს სა

ფრ

თხი

ს ცი

ფრ

ული

მოდ

ელირ

ების

შე

საძლ

ებლ

ობე

ბის

გაძლ

იერ

ება

ასეთ

ი (მ

აგ.,

RAM

MS)

მო

დელ

ების

შე

ძენი

ს, კ

ალიბ

რაც

იისა

და

ყველ

ა ძი

რით

ადი

მდინ

არის

აუ

ზისა

თვი

ს, ა

გრეთ

ვე ს

აფრ

თხი

ს მა

ღალ

ი რ

ისკი

ს მქ

ონე

მცი

რე

ზომი

ს წყ

ალშე

მკრ

ებებ

ისთ

ვის

გამო

ყენე

ბის

გზით

.

საშუ

ალო

გრძე

ლვა

დია

ნი

14.

მეწყ

რის

, ღვა

რცო

ფის

ა დ

ა თ

ოვლ

ის ზ

ვავი

ს სა

ფრ

თხი

ს რ

უკებ

ის შ

ექმნ

ა ყვ

ელა

ძირ

ითად

ი მდ

ინარ

ის

აუზი

სათ

ვის,

აგრ

ეთვე

საფ

რთ

ხის

მაღ

ალი

რის

კის

მქო

ნე მ

ცირ

ე ზო

მის

წყალ

შემკ

რებ

ების

თვი

ს.

მაღ

ალი

გრ

ძელ

ვად

იანი

15.

გარ

ემო

ს ერ

ოვნ

ული

სააგ

ენტო

ს თ

ანამ

შრო

მლებ

ის ტ

რენ

ინგი

მე

წყრ

ის, ღ

ვარ

ცოფ

ისა

და

თო

ვლის

ზვა

ვის

საფ

რთ

ხის

მოდ

ელირ

ებაშ

ი, კ

ერძო

დ,

ციფ

რულ

ი მო

დელ

ების

(მაგ

., RA

MM

S) გ

ამო

ყენე

ბაში

.

მცირ

ემო

კლევ

ადია

ნი

16.

გვალ

ვის

პრო

გნო

ზირ

ების

პლ

ატფ

ორ

მები

ს შე

ქმნა

ყვ

ელა

მდინ

არის

აუზ

ისათ

ვის

და

ამ პ

ლატ

ფო

რმე

ბში

ამინ

დის

პრ

ოგნ

ოზი

რებ

ის

პლატ

ფო

რმე

ბისა

და

ყველ

ა არ

სებუ

ლი

ინფ

ორ

მაცი

ის

ინტე

გრირ

ება,

რად

არებ

ის

მონა

ცემე

ბის

ჩათ

ვლით

.

მაღ

ალი

გრძე

ლვა

დია

ნი

17.

გარ

ემო

ს ერ

ოვნ

ული

სააგ

ენტო

ს დ

ა სუ

რსა

თის

ერ

ოვნ

ული

სააგ

ენტო

ს თ

ანამ

შრო

მლებ

ის

ტრენ

ინგი

გვა

ლვი

ს შე

ფას

ების

(გ

ვალ

ვის

ინდ

ექსე

ბის,

მაგ

., SP

I, PD

SI დ

ა სხ

ვ., გ

ამო

თვლ

ა),

პრო

გნო

ზირ

ება/

მოდ

ელირ

ების

, ზო

ნირ

ების

ა დ

ა რ

უკებ

ის

შედ

გენი

ს სა

კით

ხებშ

ი.

დაბ

ალი

მოკლ

ევად

იანი

18.

ყველ

ა ძი

რით

ადი

მდინ

არის

აუ

ზისთ

ვის

გვალ

ვის

საფ

რთ

ხის

რუკ

ების

შექ

მნა.

საშუ

ალო

გრძე

ლვა

დია

ნი

19.

ძლიე

რი

ქარ

ის, ქ

არიშ

ხლის

ა დ

ა სე

ტყვი

ს სა

ფრ

თხი

ს რ

ეალ

ური

დრ

ოის

რეჟ

იმში

პრ

ოგნ

ოზი

რებ

ის ს

ისტე

მის

შექმ

ნა დ

ა ყვ

ელა

არსე

ბულ

ი მო

ნაცე

მის,

მათ

შო

რის

, მო

ნიტო

რინ

გის,

რად

არებ

ის,

ელვი

ს დ

ეტექ

ტორ

ების

ა დ

ა სა

ტელ

იტურ

ი მო

ნაცე

მები

ს ინ

ტეგრ

ირებ

ა მო

ნაცე

მთა

ბაზა

ში.

მაღ

ალი

გრძე

ლვა

დია

ნი

70

20.

გარ

ემო

ს ერ

ოვნ

ული

სააგ

ენტო

ს დ

ა სუ

რსა

თის

ერ

ოვნ

ული

სააგ

ენტო

ს თ

ანამ

შრო

მლებ

ის

ტრენ

ინგი

ძლ

იერ

ი ქა

რის

სა

ფრ

თხი

ს შე

ფას

ების

, პრ

ოგნ

ოზი

რებ

ისა

და

მოდ

ელირ

ების

საკ

ითხე

ბში.

მცირ

ემო

კლევ

ადია

ნი

21.

ძლიე

რი

ქარ

ის, ქ

არიშ

ხლის

ა დ

ა სე

ტყვი

ს სა

ფრ

თხი

ს რ

უკებ

ის

შექმ

ნა ყ

ველ

ა ძი

რით

ადი

მდინ

არის

აუზ

ისათ

ვის,

აგ

რეთ

ვე ს

აფრ

თხი

ს მა

ღალ

ი რ

ისკი

ს მქ

ონე

მცი

რე

ზომი

ს წყ

ალშე

მკრ

ებებ

ისთ

ვის.

მაღ

ალი

გრძე

ლვა

დია

ნი

22.

კლიმ

ატის

ცვლ

ილებ

ით

გამო

წვეუ

ლი

მრავ

ალმხ

რივ

ი სა

ფრ

თხე

ების

რუკ

ების

შექ

მნა

ყველ

ა ძი

რით

ადი

მდინ

არის

აუ

ზისა

თვი

ს, ა

გრეთ

ვე,

მრავ

ალმხ

რივ

ი სა

ფრ

თხე

ების

მა

ღალ

ი რ

ისკი

ს მქ

ონე

მცი

რე

ზომი

ს წყ

ალშე

მკრ

ებებ

ისთ

ვის.

საშუ

ალო

საშუ

ალო

ვად

იანი

cxr

ili

4. k

lim

atis

cvl

ileb

iT g

amowv

eul

i sa

frTxe

ebis

zoni

reb

isa

da

ruke

bis

Sedge

nis

sfer

oSi

Ses

aZl

ebl

obe

bis

gaZl

iereb

isaT

vis

rek

ome

ndeb

ul

i qm

edeb

ebi

საქართველოში ბუნებრივი საფრთხეების...

Documents

Transcript of საქართველოში ბუნებრივი საფრთხეების...