“HISTORIJSKI POGLEDI” 3

Izdavač: Centar za istraživanje moderne i savremene

historije Tuzla

Za izdavača: Prof. dr. Sead Selimović

Redakcija: Prof. dr. Izet Šabotić, prof. dr. Husnija Kamberović, prof. dr. Senaid Hadžić,

Akademik prof. dr. Šerbo Rastoder, dr. sc. Safet Bandžović, prof. dr. Denis Bećirović, doc. dr. Zećir Ramčilović, prof. dr. Redžep

Škrijelj, doc. dr. Mariyana Stamova, doc. dr. Filip Škiljan, prof. dr. Sead Selimović, doc. dr. Sibel Akova, prof. dr. Adnan Velagić,

mr. sc. Omer Zulić

Glavni i odgovorni urednik: Prof. dr. Sead Selimović

Urednik: Prof. dr. Izet Šabotić

Sekretar Redakcije: Mr. Jasmin Jajčević

Lektor: Hatidža Fetahagić, prof.

Korektor: Mr. Jasmin Jajčević

Prevod na engleski jezik: Adnan Tinjić, prof.

Dizajn korica: Adnan Tinjić, prof.

Štampa: “OFF-SET” d.o.o Tuzla

Za štampariju: Mirela Aljić

Tiraž: 200 primjeraka

Časopis izlazi dvaput godišnje

Svi rukopisi se šalju na e-mail adresu glavnog i odgovornog urednika (sead.

selimovic20@gmail.com; cimoshis@gmail.com)

Stavovi izneseni u radovima objavljenim u ovom časopisu nisu istovremeno i stavovi

Redakcije, nego su isključivo autora.

“HISTORICAL VIEWS” 3

Publisher: Center for Research of Modern and

Contemporary history Tuzla

For Publisher: Prof. dr. Sead Selimović

Editorial board: Prof. dr. Izet Šabotić, prof. dr. Husnija Kamberović, prof. dr. Senaid Hadžić,

Akademik prof. dr. Šerbo Rastoder, dr. sc. Safet Bandžović, prof. dr. Denis Bećirović doc. dr. Zećir Ramčilović, prof. dr. Redžep

Škrijelj, doc. dr. Mariyana Stamova, doc. dr. Filip Škiljan, prof. dr. Sead Selimović, doc. dr. Sibel Akova, prof. dr. Adnan Velagić,

mr. sc. Omer Zulić

Editor-in-chief: Prof. dr. Sead Selimović

Editor: Prof. dr. Izet Šabotić

Secretary of the Editorial board: Mr. Jasmin Jajčević

Lector: Hatidža Fetahagić, prof.

Proof Reader: Mr. Jasmin Jajčević

English Translation: Adnan Tinjić, prof.

Design cover: Adnan Tinjić, prof

Printed by: “OFF-SET” d.o.o Tuzla

For printing office: Mirela Aljić

Edition: 200 copies

The journal is published twice a year

All manuscripts are to be sent to the editor-in-chief e-mail address (sead.

selimovic20@gmail.com; cimoshis@gmail.com)

The views expressed in papers published in this journal are not at the same time

the views of the Editiorial board, they are exclusively the author.

UDK/UDC 94 ISSN 2637-1502 (Print) pogledi.cimoshis.org ISSN 2712-0651 (Online)

CENTAR ZA ISTRAŽIVANJE MODERNE I SAVREMENE HISTORIJE TUZLA

CENTER FOR RESEARCH OF MODERN AND CONTEMPORARY HISTORY TUZLA

HISTORIJSKI POGLEDI HISTORICAL VIEWS

3 HISTORIJSKI POGLEDI/HISTORICAL VIEWS

GOD. III, BR. 3/VOL. III, NO.3, 1-401, TUZLA 2020.

SADRŽAJ//CONTENTS

PREDGOVOR ............................................................................................. 1 FOREWORD ............................................................................................... 3

I ČLANCI//ARTICLES

Dr. sc. Safet BANDŽOVIĆ Ratovi i tokovi deosmanizacije Balkana (1912-1923) // Wars and ways of deosmanization of the Balkans (1912-1923) ............................................................ 7

Prof. dr. Izet ŠABOTIĆ Propadanje i uzurpacija imovine Bakir-bega Tuzlića // Destruction and usurpation of Bakir-beg Tuzlic`s property .............................................................................. 48

Prof. dr. Alija SULJIĆ, Hasib HASANOVIĆ, Enez OSMANOVIĆ Bošnjačke familije naselja Ljeskovik u drugoj polovini 19. stoljeća // Bosniac families of the settlemenets of Ljeskovik in the second half of the 19th century ........................... 72

Prof. dr. Adnan VELAGIĆ Obrazovne prilike u Hercegovini za vrijeme Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca (1918-1929) // Educational situation in Herzegovina during the period of Kingdoms Serbs, Croats and Slovenes (1918-1929) ............................................................... 98

Akademik prof. dr. Šerbo RASTODER O pokušajima organizovanja i djelovanja političke emigracije Crne Gore u Carigradu nakon smrti kralja Nikole (1921) // Organization and activities of Montenegro`s political emigration of in Constantinople after death of king Nikola (1921) ................................................................................................................... 122

Mr. Sead BANDŽOVIĆ “Turski paragraf” Vidovdanskog ustava (1921): dometi i ograničenja // ”Turkish paragraph” of the Vidovdan constitution (1921): Scope and limitataions ........... 162

Prof. dr. Sead SELIMOVIĆ Iskorištavanje i uništavanje privrede Bosne i Hercegovine u Drugom svjetskom ratu // Exploitation and destruction of economy Bosnia and Herzegovina in the Second World war ............................................................................................................. 176

Prof. dr. Denis BEĆIROVIĆ Državna politika „diferencijacije“ sveštenika Srpske pravoslavne crkve u Bosni i Hercegovini (1945-1963) // State policy of ”differentiation“ of priests of the Orthodox church in Bosnia nad Herzegovina (1945-1963) ................................. 195

Mr. Jasmin JAJČEVIĆ Osnivanje i djelatnost domova kulture i narodnih univerziteti u sjeveroistočnoj Bosni u prvim godinama “Nove Jugoslavije” // Establishment and activity of culture centers and people`s universities in northeastern Bosnia in the first years of “New Yugoslavia” ................................................................................................ 219

Mr. Semir HADŽIMUSIĆ Osnivanje i početak djelovanja kulturnog društva Bošnjaka “Preporod” u Osijeku poslije Drugog svjetskog rata // Establishment and initial activities of the cultural society of Bosniaks “Preporod” (“Revival”) in Osijek after World war II ......... 237

Dr. sc. Dženita SARAČ-RUJANAC Jedan unutarpartijski spor početkom 1970-ih godina. Slučaj Pašage Mandžića i Tuzlanske grupe // An intraparty dispute at the beginning of the 1970s. The case of Pasaga Mandzic and Tuzla group ........................................................................ 247

Dr. sc. Mesud ŠADINLIJA Determinacija neprijatelja u direktivama Glavnog štaba i Vrhovne komande Vojske Republike Srpske // Determining the indentity of the enemy in the directives of the Main headquarters and the High command of the Army of Republic of Srpska .. 268

Dr. sc. Amir AHMETOVIĆ Fenomen apstinencije u demokratskim izborima s osvrtom na Opće izbore u Bosni i Hercegovini // Phenomenon of abstinence in democratic elections with reference to the General elections in Bosnia and Herzegovina ............................................... 282

Doc. dr. Ajdin HUSEINSPAHIĆ, doc. dr. Esad ORUČ Pojam i obilježja nasljeđivanja u Rimskom pravu // The concept and characteristics of inheritance in Roman law ................................................................................ 303

II PRIKAZI//REVIEWS

Prof. dr. Nada TOMOVIĆ Izet Šabotić, Čifčijski odnosi i promjena vlasništva nad zemljom u Bosni i Hercegovini (1878-1918), Centar za istraživanje moderne i savremene historije Tuzla, Tuzla 2019, 320 str. ......................................................... 333

Amir KRPIĆ Senaid Hadžić, Adnan Velagić, Balkanska Praskozorja: - od idejā do ujedinjenjā – Jugoistočna Evropa u „dugom“ 19. stoljeću (1790-1918), Mostar 2019, 490 str. ............................................................................... 336

Omer MERZIĆ Valerijan Žujo, Doktor Karel Bayer, Nacionalna i Univerzitetska biblioteka Bosne i Hercegovine, Sarajevo 2020, 178 str. ............................................ 342

Hadžija HADŽIABDIĆ Izet Šabotić, Život, ljudi i događaji: Tuzla na razmeđu 19. i 20. stoljeća, Centar za istraživanje moderne i savremene historije, Tuzla 2019, 383 str. ........... 346

Mr. Ibrahim KABIL Marko Attila Hoare, Bosanski Muslimani u Drugom svjetskom ratu, Zenica 2019, 539 str. ............................................................................................ 351

Adnan HADŽIABDIĆ Salih Jalimam, Kulin. Veliki ban Bosne, Udruženje za zaštitu intelektualnih i kulturnih vrijednosti „Zenica“, Zenica 2019, 249 str. .................................. 357

III IZVJEŠTAJI//CONFERENCE REPORTS

Mr. Jasmin JAJČEVIĆ Izvještaj sa Međunarodne naučne konferencije „Migracije i njihov uticaj na društvena i privredna kretanja na širem području Brčkog od početka XVII do kraja XX stoljeća, Brčko, 13. i 14. septembar 2019. godine .............. 363

Adnan TINJIĆ Izvještaj sa Međunarodne naučne konferencije „Pravne i političke posljedice Deklaracije o proglašenju Republike srpskog naroda Bosne i Hercegovine 9. januara 1992. godine“, Gradska vijećnica u Sarajevu, Sarajevo, 8. i 9. januar 2020. godine ................................................................................. 370

ETIČKI PRINCIPI // ETHICS AND MALPRACTICE STATEMENT .............. 379

POPIS PUBLIKACIJA // LIST OF PUBLICATIONS ....................................... 395