Psikologjia dhe lënda e studimit të saj

Lënda e studimit

• Psikologjia studion jetën psikike në të cilën bëjnë pjesë përjetimet, veprimet dhe sjelljet e individit

• Në një kuptim më të gjërë mund të thuhet se psikologjia studion:

- anën objektive - anën subjektive të individit

Lënda e studimit (cont.)

• Bazën konceptuale të përëkufizimit të psikologjisë e përbëjnë:

te kuptuarit e sjelleve te njeriut qe konisderohet si funksion i veprimtarise nervore dhe rrethit te tij dhe

te kuptuarite e dukurive te mbrendshme dhe te pervojes se njeriut te lidhura me format e ndryshme te shfaqjes objektive te tyre nepermes sjelljeve dhe veprimeve te tij.

Proceset psikike

• Procese kognitive apo njohëse që na mundësojnë të njohim realitetin objektiv: të mësuaritë, perceptimet, ndijimet, kujtesa, mendimi

• Procese emocionale me anë të cilave shprehim gjendjen tonë emocionale ndaj objekteve të realitetit objektiv: frika, gëzimi, hidhërimi, patriotizmi

• Proceset konative qe e shtyjnë dhe e udhëheqin gjithë veprimtarinë e individit: motivet dhe motovacioni

Vështrim i historisë së psikologjisë

• Interesimin e parë për jetën psikike e hasim në - aktet rituale dhe religjioze dhe - letërsinë e vjetër gojore.

• Mendimete e para i hasim në filozofinë greke nga Demokriti, Aristoteli dhe Platoni.

• Psikologjia asokohe definoje si “Shkenca mbi shpirtin”

Vështrim i historisë së psikologjisë (cont.)

• Atomizmi i Demokritit: pikëpamja materialiste mbi shpirtin

• Sipas Platonit shpirti ishte i përhershëm • Aristoteli propozoi tri lloje shpirtash: shpirti

vegjetativ, vital dhe racional.• Në mesjetë ngecje • Në periudhën e renesansës vërehet nje kthesë pozitive

kur psikologjia zhvillohet në kuadër të filozofise • Në vitin 1879 pas themelimit te Laboratorit të parë

Psikologjik nga Vihlem Vunt psikologjia pavarësohet si shkence

Fushat e Psikologjisë

• Sipas Shoqatës Amerikane të Psikologëve psikologjia ka më se 54 degë/seksione të studimit

• www.apa.org • Psikologjia e Përgjithshme, Zhvillomore,

Fiziologjike, Sociale, Psikometria, Psikolopatologjia, Higjiena Mentale.

• Disiplinat aplikative apo praktike të Psikologjisë janë: Psikologjia Pedagogjike, Industriale, Psikologjia e shendetesise, Forenzike, Ushtarake.

Psikologjia e zhvillimit

• Psikologjia e zhvillimit: aspekte e rritjes dhe ndryshimit të njeriut në aspketin fizik, mendore, emocional dhe shoqëror- që nga periudha e paralindjes e deri moshën e shtyer. – Psikologjia e fëmijërisë– Psikologjia e adoleshencës – Psikologjia e ciklit jetësore

Psikologjia fiziologjike

• Studion bazën fiziologjike të jetës psikike – Sjelljet, mendimet, dhe emocionet

• Neuropsikologët interesohen për sistemin nervor dhe trurin

• Bio- psikologjia studiojnë biokiminë dhe mënyrën se si ndikojnë në hormonet, medikamentet psiko-aktive

• Gjenetika e sjelljes e cila studion ndikimin e trashëgimisë në sjelljet tona

Psikologjia eksperimentale

• Studion proceset bazë psikike – Kujtesën, të mësuarit, perceptimin, harresën, të

menduarit, motivimin

Psikologjia e personalitetit

• Studion dallime dhe ngjashmëritë midis individëve sa i përkët tipareve. – Ndërgjegjjen– Stabilitetin emocional – Vlerësimin për veten tonë – Shoqërueshmërinë

• Psikolgët e personalitetin mundohen të gjejnë personat optimist dhe pesimist, të tërhequr apo të rezervuar

Psikologjia Klinike dhe Këshillimit

• Psikologjia klinike merret me studimin e diagnozës, shkaqeve edhe trajtimit të crregullimeve psikike

• Psikologjia e këshillimit merret me trajtimin e problemeve të përditshme dhe përshtatjes në momente të ndryshme jetësore

Psikologjia Sociale

• Studion ndikimin e faktorëve social në sjelljen, emocionet dhe mendimet e njeriut – Tërheqjet ndërpersonale – Komunikimin bindës– Qëndrimet – Bindjen ndaj autoritetit – Normat e grupve – Ndikimi i turmave

Psikologjia organizative dhe industriale

• Ka të bëjë me aplikimin e psikologjisë në vendin e punës

• Psikologët organizativ merren me punë praktike si: – Përzgjedhja dhe trajnimi i personelit – Përmirësimi i kushteve për të rritur

produktivitetin – Dallimet midis organizatave

Cfarë kanë të ngjajshme në veprimtarinë e tyre këta psikologë

Person- Situatë

• Të gjitha fushat janë të interesuar të kuptojnë se der në cfarë mase ndikohet sjellja e njeriut nga proceset e brendshme– Mendimet– Emocionet – Qëndrimet – Vlerat – Personaliteti – Gjenet

• Der në cfarë mase sjelllja është produkt i rethanave

Natyrë- Edukatë

• Personi që ne bëhemi kur rritem a është produkt i prirjeve të lindura/ të trashëguara apo përvojave dhe edukatës

• Si ndikojnë këta faktorë • Gjenetikë e sjelljes, intelegjencën, zhvillimin,

personalitetin dhe problemet psikologjike

Stabilitet- Ndryshim

• Karakteristikat që fitojmë në fëmijëri a mbesin të njejta apo ndryshojnë përgjatë ciklit jetësore

Diversitetit - Universalitet

• Secili prej nesh është si të gjithë të tjerët • Secili prej nesh ngjan në disa aspekte me

disa të tjerë• Secili prej nesh është ndryshe prej tjetrit– Diversiteti është objekt kryesor i punës së

psikologëve

Mendje- Trup

• Cështjë mendje trup janë shumë të rëndëishme në diskutimet rreth:– bazës psikologjike të sjelljeve, shqisave,

perceptimit, motivimit, ndwrgjegjjes