psikologjia 11

REPUBLIKA E SHQIPRIS MINISTRIA E PUNS DHE SHTJEVE SHOQRORE

STRATEGJIA E SHRBIMEVE SHOQRORE(2005 - 2010)

T I R A N 2005

Strategjia e Shrbimeve Shoqrore 2005 - 2010

________________________________________________________________________

PRMBAJTJA

E

LNDS 4

HYRJE...............................................................................................................

KREU I PAR1. Parimet mbi t cilat mbshtetet Strategjia e Shrbimeve Shoqrore................... 6 2. Prkufizime.......................................................................................................... 8 3. Objektivat e Strategjis s Shrbimeve Shoqrore.............................................. 9

KREU I DYTANALIZA E SITUATS........................................................................................ 1. Situata e prgjithshme e grupeve dhe individve n nevoj dhe ......................... programet aktuale t mbrojtjes shoqrore................................................... 1.1 Programi i Ndihms Ekonomike................................................................. 1.2 Programi i mbshtetjes me t ardhura t Personave me Aftsi t Kufizuara........................................................................................................ 1.3 Sistemi i shrbimeve shoqrore..................................................................... 1.4 Shrbimet q ofrohen aktualisht................................................................... 1.5 Grupet n nevoj........................................................................................... 2. Gjendja e fmijve n nevoj .............................................................................. Fmijt jetim e me probleme shoqrore q jetojn n institucione Rezidenciale .................................................................................................. Fmijt jetim pa prindr ose me nj prind q nuk jetojn n institucione..... 21 2.3 Fmij t braktisur dhe t rrugs...................................................................... 2.4 Fmijt e trafikuar............................................................................................ 2.5 Fmij q punojn............................................................................................. 2.6 Fmij me aftsi t kufizuara............................................................................ 3. Grat n nevoj, problemet dhe rrugzgjidhjet .................................................... 3.1 Papunsia e grave............................................................................................. 3.2 Grat kryefamiljare .......................................................................................... 3.3 Gra t trafikuara................................................................................................ 3.4 Gra t dhunuara................................................................................................. 3.5 Grat e komunitetit rom dhe egjyptian............................................................. 15 15 16 16 16 17 18 19 20 22 22 25 26 26 26 27 27 28 29

4. T rinjt e rrezikuar nga prdorimi i droges, alkoolit, duhanit.............................. 29 5. Personat me aftsi t kufizuara.............................................................................. 30

2


________________________________________________________________________ 5.1. PAK t lindur ose t br t till deri n moshn 21 vje ............................... 5.2 Grupet q trajtohen nga statuse t veanta....................................................... 5.2. a. Invalidt e puns................................................................................ 5.2. b. T verbrit.......................................................................................... 5. 2 c. Para dhe tetraplegjikt......................................................................... 30 30 31 31 32

6. T moshuarit.......................................................................................................... 33

KREU I TRETREFORMIMI I SISTEMIT T SHRBIMEVE SHOQRORE....................... 35 1. Strukturat implementuese, roli i aktorve pr zbatimin e strategjis................... 1.1 Roli dhe prgjegjsit e pushtetit qendor....................................................... 1.2 Roli dhe prgjegjsit e pushtetit vendor....................................................... 1.3 Roli i Shoqris Civile.................................................................................. 1.4 Roli i individve............................................................................................. 35 36 37 37 37

2. Mjedisi politik dhe decentralizimi i shrbimeve shoqrore................................... 38 2.1 Rruga e par ................................................................................................. Transferimi i qendrave rezidenciale n varsi t Pushtetit Vendor.................. 38 2.2 Rruga e dyt - Ngritja e shrbimeve shoqrore n komunitet....................... 39 2.3 Institucionalizimi i marredhnieve me Shoqrin Civile.............................. 40 3. Transformimi gradual i shrbimeve rezidenciale n shrbime komunitare........... 42 Deinstitucionalizimi.................................................................................................... 3.1 Pr fmijt ..................................................................................................... 43 3.2 Pr t rriturit ................................................................................................. 43 4. Financimi i shrbimeve shoqrore, qndrueshmria dhe vazhdimsia e tyre....... 44 5. Garantimi i cilesis s shrbimeve shoqrore........................................................ 5.1Hartimi i standardeve t shrbimeve............................................................... 5.2 Inspektimi...................................................................................................... 5.3 Licensimi i ofruesve t shrbimeve shoqrore............................................... 5.4 Kontraktimi i shrbimeve.............................................................................. 6. Vlersimi i nevojave dhe planifikimi komunitar........................................... 46 47 48 48 48

49

7. Trajnimi dhe zhvillimi i kapaciteteve t stafit....................................................... 50 8. Shqyrtimi dhe vlersimi i politikave ..................................................................... 51

3


________________________________________________________________________

HyrjeN fillim t viteve 90 reformat ekonomike dhe shoqrore u shoqruan me rritjen e numrit t

personave t ekspozuar ndaj rrezikut t prjashtimit social. Pabarazia ekonomike dhe shoqrore u thelluan m tej dhe shtresa t ndryshme t shoqris iu drejtuan skemave dhe programeve t mbrojtjes shoqrore. Kto programe jan financuar kryesisht nga shteti, i cili pr fuksionimin e sistemit t mbrojtjes shoqrore ka vn n dispozicion do vit mbi 10.5 miliard lek ose rreth 4 % t buxhetit vjetor t shtetit. Prve shtetit, nj rol t rndsishm n plotsimin e nevojave pr shrbime sociale t grupeve n ndryshme kan luajtur organizatat e shoqris civile, partnert strategjik, donatort dhe organizmat ndrkombtar. Me ndryshimet ekonomike dhe shoqrore, fuqizimin e shtetit, rritjen e kompetencave t pushtetit vendor, nevojat pr shrbime t reja m pran komunitetit solln krkesn pr nj reformim t sistemit t mbrojtjes shoqrore dhe si rrjedhim dhe nevojn pr hartimin e nj Strategjie t re t Shrbimeve Sociale. Reforma q po ndrmerret aktualisht n fushn e shrbimeve shoqrore ka n themel t filozofis s saj ngritjen e shrbimeve n nivel komunitar, atje ku jan prfituesit dhe lindin nevojat e tyre, pr t mbshtetur dhe ndihmuar individin, familjen, grupin ose komunitetin, q t vetfunksionojn, t jen t pavarur dhe t prfshihen si t barabart me antart e tjer t shoqris. Reforma n fushn shoqrore shkon n harmoni me procesin e decentralizimit t kompetencave dhe prgjegjsive n pushtetin vendor. Ky proces synon krijimin e nj sistemi shrbimesh, ku individi ndihmohet dhe mbshtetet n mjedisin ku ai jeton, duke i respektuar personalitetin, vlerat, aftsit, veansit, paraplqimet dhe burimet e tij. Objektivat, masat dhe veprimet e parashikuara n Strategjin e Shrbimeve Sociale, jan n kohernc me: Strategjin Kombtare t Zhvillimit Ekonomik e Social, Objektivat e Zhvillimit t Mijvjearit, Objektivat pr Partneritetin Evropian, Ligjin Pr autonomin e qeverisjes vendore, Dokumentin e politikave t decentralizimit t ndihms dhe shrbimeve sociale, Ligjin e ri Pr ndihmn dhe shrbimet shoqrore, dhe dokumenta t tjer m specifik. Synimi i Strategjis s Shrbimeve Sociale sht t siguroj nj politik t qart afatmesme pr reformimin e sistemit t shrbimeve shoqrore, jo vetm pr grupet n nevoj, por edhe pr t gjith shoqrin. Kjo Strategji do t realizoj: 1 2 3 4 Ngritjen dhe shprndarjen e shrbimeve shoqrore n komunitet, ku n qendr t shrbimit sht klienti. Kalimin gradual nga shrbimet rezidenciale n shrbime komunitare. Zgjerimin e llojshmris s shrbimeve shoqrore. Decentralizimin e shrbimeve shoqrore dhe transferimin e prgjegjsive dhe kompetencave pushtetit vendor pr administrimin e tyre.

4


________________________________________________________________________ 5 6 7 Rritjen e bashkpunimit me organizatat e Shoqrin civile, si me Organizatat Jofitimprurse, t cilat marrin prgjegjsi pr ofrimin e shrbime me baz komunitare. Nxitjen e pjesmarrjes se biznesit privat n financimin dhe ofrimin e shrbimeve shoqrore si dhe konsolidimin e modeleve t biznesit social. Pjesmarrjen e pushtetit vendor pr financimin e shrbimeve shoqrore nga t ardhurat vendore.

N procesin e reformimit t sistemit t mbrojtjes sociale do t ridimensionohet roli i t gjith aktorve pjesmarrs, duke rritur kompetencat e pushtetit vendor dhe rolin e shoqris civile n ofrimin e shrbimeve sociale. Strategjia sqaron se: MPS do t jet autoriteti prgjegjs pr hartimin e politikave, legjislacionin, programimin e fondeve te ndihms ekonomike pr familjet dhe personat me aftsi t kufizuar dhe shrbimet shoqrore, miratimin e standardeve t shrbimeve, licensimin e personave juridik privat q do t ofrojn shrbime shoqrore etj. SHSSH do t operoj si institucion ndrmjets midis rolit politikbrs t MPS dhe rolit realizues t shrbimeve shoqrore nga ana e njsive t pushtetit vendor dhe do t prgjigjet pr zbatimin e legjislacionit, pr monitorimin dhe inspektimin e zbatimit t programeve dhe shrbimeve t prkujdesit shoqror. Pushtetit vendor do ti rritet prgjegjsia pr identifikimin e familjeve dhe individve n nevoj, pr realizimin e pagesave pr programet q mbshtesin n kesh familjet dhe personat me aftsi t kufizuara, pr krijimin dhe menaxhimin e shrbimeve t reja shoqrore n komunitet. Kalimi i institucioneve rezidenciale t prkujdesit shoqror n prgjegjsi t qeverisjes vendore dhe transformimi gradual i tyre n forma t reja t shrbimeve sociale, sht nj synim i veant i reforms n fushn e shrbimeve sociale. Ky kalim do t kryhet pa dmtuar prfituesit e ktyre shrbimeve. N kt proces do t zgjerohen shrbimet parandaluese dhe mbshtetse pr t ulur krkesat pr shrbimet e kujdesit rezidencial ose reduktimin e krkesave, deri n gjetjen e alternativave t tjera t prkujdesit. Strategjia prcakton rrugt dhe mnyrat e transferimit t shrbimeve rezidenciale publike n administrimin e pushtetit vendor. Decentralizimi dhe transferimi i prgjegjsive do t realizohet brenda nj afati tre vjear, duke filluar nga viti 2005. Strategjia parashikon masa pr vlersimin e nevojave dhe planifikimin komunitar, ku do t prfshihen t gjith aktort q kan jo vetm mundsi t njohin nevojat e komunitetit pr shrbime, por marrin prgjegjsi edhe pr ofrimin e tyre. Dokumenti i Strategjis prcakton mekanizmin e financimit t shrbimeve sociale, q garanton edhe qndrueshmrin dhe vazhdueshmrin e tyre. Buxhetet pr mbulimin e

5


________________________________________________________________________ objektivave t Strategjis pr shrbimet shoqrore prballohen nga fondet e parashikuara n buxhetin afatmesm 2005-2008, nga projekti i prbashkt i Qeveris Shqiptare me Bankn Botrore Shprndarja e shrbimeve shoqrore n komunitet dhe nga buxheti i njsive t qeverisjes vendore. Rritja e kapaciteteve humane, monitorimi dhe vlersimi i politikave dhe zbatimi i standardeve, jan nj grup shtjesh t tjera, q trajtohen n dokumentin e Strategjis s Shrbimeve Sociale.

6


________________________________________________________________________

KREU I PARE1. Parimet mbi t cilat mbshtetet Strategjia e Shrbimeve ShoqroreStrategjia e Shrbimeve shoqrore sht e ndrtuar mbi disa parime q rrjedhin nga dokumentet m t rndsishme kombtare dhe ndrkombtare, si: Kushtetuta e Republiks s Shqipris, Konventa pr t Drejtat e Njriut, Konventa pr t Drejtat e Fmijve, Karta Sociale Evropiane (E rishikuar), Karta Evropiane e Autonomis Lokale, Komunikatat e Komisionit Evropian dt. 12 mars 1997 Mbi modernizmin dhe prmirsimin e mbrojtjes shoqrore dhe Komunikatn e Komisionit dt. 30 tetor 2003, Pr mundsi t barabarta pr njerzit me aftsi t kufizuar, etj. Mbi kto parime mbshteten produktet e ksaj Strategjie, si: hartimi i politikave shoqrore, reformimi i sistemit, decentralizimi i shrbimeve shoqrore, ngritja dhe ofrimi i shrbimeve ne komunitet, sigurimi i standardeve t sasis e cilsis s shrbimeve dhe aplikimi i tyre nga oftuesit e shrbimeve shoqrore. Disa nga kto parime jan: Parimi i s drejts civile, barazis dhe mosdiskriminimit Shrbimet shoqrore ofrohen pr do individ n nevoj, pavarsisht nga gjinia, origjina, feja, mosha, aftsit e kufizuara ose veansi t tjera. do individ n nevoj ka t drejtn t prfitoj t njjtn ndihm shoqrore apo shrbime pr t jetuar me dinjitet si gjith qytetart e tjer. T parandalohet dhe luftohet diskriminimi n prfitimin e shrbimeve. Parimi i mbrojtjes T gjitha veprimet e ndrmarra n lidhje me prfituesit duhet t drejtohen dhe t bazohen n parimin e mbrojtjes dhe respektimit t t drejtave t njeriut. Grupe t caktuara, prfshir fmijt, duhet t gzojn mbrojtje t veant n prputhje me t drejtat dhe nevojat e tyre. Fmijt kan t drejtn e mbrojtjes nga dhuna, shfrytzimi, abuzimi dhe neglizhenca, kudo q ata ndodhen. Parimi i s drejts t jets, mbijetess dhe zhvillimit Ky parim nnkupton kontributin e nj mjedis favorizues pr t siguruar mbijetesn dhe zhvillimin maksimal t individve, n aspektin e zhvillimit fizik, mendor, shpirtror, moral, psikologjik dhe social, n prputhje me dinjitetin njerzor. Parimi i pavarsis, autonomis dhe respektimi i pikpamjeve Individt jan prgjegjs pr jett e tyre. Ata duhen inkurajuar t marrin vendime pr mnyrn e jetss brenda normave q shoqria ka vendosur. Ata duhen nxitur t shprehin opinionin e tyre pr shrbimet shoqrore dhe te ndihmohen pr t ruajtur ose fituar srish pavarsin e tyre, t ken t drejtn e ankimimit dhe t ndjekjes s rastit t tyre. Ofruesit e shrbimeve shoqrore duhet t respektojn t drejtat, dinjitetin, mendimet, pikpamjet dhe veansit e prfituesve nga planifikimi i shrbimeve deri n realizimin e tyre. Parimi i prfshirjes dhe integrimit

7


________________________________________________________________________ Shrbimet shoqrore t kontribuojn pr ruajtjen e pozits s individve n shoqri dhe pr ti mbrojtur ata nga prjashtimi social. Shrbimet duhet t garantojn prfshirjen e individve n nevoj n aktivitete t jets s prditshme si: n pun, argtim, n ndjekjen e shkolls, kujdesin pr vete dhe pr t afrmit, prfshirjen n veprimtarit e komunitetit etj. Ofrimi i shrbimeve n mjedisin ku jeton, nuk i shkput individt nga rrjedha e jets s prditshme e cila sht cnuar nga nj situat kritike. Parimi i respektimit t t drejtave dhe nevojave Gama e shrbimeve q u ofrohet njrzve duhet t prcaktohetn n prputhje me nevojat e tyre dhe jo nga ato t sistemit. Strukturat duhet t ndrgjegjsohen se shrbimet duhen prshtatur me nevojat e individve dhe t kontribuojn pr promovimin, mbrojtjen dhe respektimin e t drejtave t tyre dhe jo t vazhdojn pr inerci apo si trashgimi e nj sistemi ose politike t kufizuar. Parimi i partneritetit Shrbimet shoqrore krkojn angazhimin e strukturave t nivel qendor, rajonal e vendor dhe partneritetin e aktorve t mundshm t komunitetit. Kta aktor do t realizojn identifikimin, vlersimin, planifikimin e nevojave dhe ngritjen e ofrimin e shrbimeve. Partner n kt process do t jen organizatat e shoqris civile, grupet komunitare, biznesi social dhe personat me ndikim n komunitet. Parimi i cilsis s shrbimeve Prdoruesit e shrbimeve dhe familjart e tyre duhet t ken besim n shrbimet q ata prfitojn. Ofruesit e shrbimeve shoqrore duhet t jen t ndrgjegjshm pr standardet e shrbimeve q ofrojn dhe t vlersojn rrezikun q vjen nga shrbime jocilsore. Profesionistt duhet t zotrojn aftsit e nevojshme pr ofrimin e prshtatshm t shrbimeve. Strukturat prgjegjse shtetrore kan pr detyr t bjn t njohura standardet, t ndihmojn n aplikimin e tyre dhe t sanksionojn zbatimin korrekt t tyre. Parimi i standardeve kombtare q drejtojn vendimmarrjen n nivel lokal Strukturat qendrore luajn nj rol t rndsishm n hartimin e politikave dhe standardeve t shrbimeve shoqrore, n prcaktimin e aftsive t nevojshme q duhet t ken stafet e shrbimeve, caktimin e prparsive n vlersimin e politikave dhe monitorimin e zbatimin e standardeve etj. Vendimet pr ngritjen e shrbimeve shoqrore n prputhje me nevojat e individve dhe komunitetit, duhen marr n nivel vendor, aty ku jan prfituesit dhe lindin nevojat e tyre. Strukturat vendore jan administruesit dhe realizuesit e shrbimeve shoqrore. Strukturat e qeverisjes qndrorer kan pr detyr t promovojn standardet, t ndihmojn n aplikimin e tyre dhe n monitorimin e zbatimit t tyre. Standardet kombtare do t synojn t afrohen me standardet e BE pr shrbimet shoqrore.

8


________________________________________________________________________

2. PrkufizimeN kt Strategji termat e mposhtme prkufizohen si m posht: 1 Shrbime shoqrore nnkupton trsin e shrbimeve q u ofrohet individve dhe grupeve n nevoj, t cilt nuk jan n gjendje t prballojn, me burimet q kan, nevojat e tyre jetsore, pr ruajtjen, zhvillimin dhe rehabilitimin e mundsive individuale, pr t kaprcyer nevojat emergjente apo kronike. 2 Ndihm ekonomike sht mbshtetja n para e n natyr e individve me status t veant dhe e familjeve n nevoj. 3 Person me aftsi t kufizuara (PAK) quhet individi, t cilit i sht kufizuar aftsia, si pasoj e dmtimit fizik, shqisor, t intelektit, psikiko/mendor, t lindura apo t fituara gjat jets nga aksidente, smundje t prkohshme apo t prhershme, t cilat nuk vijn nga shkaqe q lidhen me punsimin. 4 Pages pr personat me aftsi t kufizuara kupton pagesn mujore n lek, q u jepet personave me aftsi t kufizuara. 5 Invalid pun quhen individt q jan deklaruar t till me vendim t KMCAP q prfitojn nga ligji Nr. 7889, dt 14.12.1994 Pr Statusin e Invalidve i ndryshuar. 6 Familje kujdestare quhet nj familje alternative, sipas prkufizimit t dhn n nenin 266 t ligjit nr. 9062, dt. 08.05.2003 Pr Kodin e Familjes. 7 Jetim quhet fmija pa prindr, deri n moshn 25 vje, sipas prcaktimit t br n statusin e jetimit. 8 Komuniteti nnkupton nj bashksi njrzish ku prfshihen: individt, familjet, grupet dhe organizatat me interesa t prbashkta, t cilt kryejn aktivitetet e prditshme n nj territor t caktuar gjeografik. 9 Shrbime shoqrore n komunitet jan t gjitha llojet e shrbimeve shoqrore, publike dhe jopublike, q kryhen n nivel vendor, n territorin q sht n juridiksionin e qarkut/bashkis/komuns. 10 Shoqria civile prfshin trsin e institucioneve dhe organizatave shoqrore, t cilat advokojn dhe ndrmarrin veprime n interes t publikut duke bashkvepruar ndrmjet shtetit, biznesit dhe familjes. N t prfshihen organizatat joqeveritare e jofitimprurset, sindikatat, grupet fetare, klubet shoqrore, kulturore dhe sportive, shoqatat e profesionistve, Akademia, institucionet e politiks, organizatat e konsumatorve dhe klientve, media, grupet qytetare dhe institucionet fetare. 11 Persona juridik privat q ofrojn shrbime shoqrore jan: a. personat juridik privat q ofrojn shrbime shoqrore me pages; b. OJF-t (Fondacionet, Shoqatat, Qendrat) q ofrojn shrbime shoqrore pa qllim fitimi; c. Organizatat dhe institucionet fetare.

9


________________________________________________________________________

3.Objektivat e Strategjis s Shrbimeve ShoqroreReformimi i sistemit t shrbimeve shoqrore krkon ridimensionimin e roleve e prgjegjsive t strukturave qendrore, rajonale e vendore; synon ngritjen e shrbimeve t reja me baz komunitare, prfshirjen e shoqris civile dhe aktorve t tjer komunitar n arritjen e standardeve t cilsis si dhe vlersimin e impaktit t politikave. N kt strategji prcaktohen objektivat e reformimit t sistemit t prkujdesit shoqror, fushat e ndrhyrjes dhe mnyrat e masat pr realizimin e tyre n kndvshtrimin e decentralizimit t kompetencave t qeverisjes vendore. Ky dokument do t promovoj dhe fuqizoj partneritetin ndrmjet shtetit, qeverisjes vendore, sektorit privat n shprndarjen e shrbimeve t prkujdesit shoqror. Objektivat e ksaj Strategjie duhet t pasqyrohen n objektivat e strategjive rajonale dhe vendore t zhvillimit ekonomiko-social. Qllimi i ksaj strategjie sht t prezantoj situatn e nevojave shoqrore, t nxis mirqenien shoqrore dhe lehtsoj integrimin e familjeve q jetojn n kushte varfrie, te grupeve vulnerabl dhe personave me nevoja t veanta sipas objektivave t mposhtm: Objektivat kryesor t Strategjis s shrbimeve shoqrore do t jen: 1 2 3 4 5 6 7 Decentralizimi i shrbimeve shoqrore dhe rritja e rolit t qeverisjes vendore n realizimin e tyre. De-institucionalizimi i shrbimeve rezidenciale dhe transformimi i tyre n shrbime me baz komunitare. Ngritja e shrbimeve te reja shoqrore dhe shtrirja e tyre n t gjith vendin. Sigurimi i qndrueshmris dhe vazhdimsis s shrbimeve shoqrore publike dhe jo publike. Prfshirja e shoqris civile, biznesit, individve dhe aktorve t tjer komunitar n ofrimin e shrbimeve shoqrore. Rritja e cilsis s shrbimeve shoqrore n prputhje me objektiv standardet e BEs. Ngritja dhe forcimi i kapaciteteve dhe vlersimi i politikave

10


________________________________________________________________________ Objektivi i par : Decentralizimi i shrbimeve shoqrore dhe rritja e rolit t qeverisjes vendore n realizimin e tyre. Ky objektiv synon: 1 T prcaktohen rolet e reja dhe prgjegjsit e strukturave programuese dhe realizuese t shrbimeve shoqrore n kushtet e decentralizimit. 2 T prgatiten aktet ligjore e nnligjore pr monitorimin e roleve t strukturave. 3 T sigurohet kalimi i prgjegjsive dhe kompetencave t reja pr ngritjen e shrbimeve shoqrore dhe administrimin e pagesave n kesh pr grupet n nevoj. 4 T ngrihet nj sistem pr identifikimin e rasteve n nivel vendor, pr t prmbushur prgjegjsin pr mbrojtjen shoqrore n prputhje me krkesat e mekanizmave rajonal dhe kombtar. 5 T ngrihen dhe t fuqizohen strukturat e nevojshme pr realizimin e prgjegjsive t reja n nivel qarku, bashkie / komune, n prputhje me krkesat e procesit t decentralizimit t shrbimeve. 6 T ndrtohet nj sistem i ri pr shkmbimin e informacionit dhe t dhnave statistikore, ndrmjet strukturave qendrore dhe njsive t qeverisjes vendore. 7 T rritet roli mbshtets dhe bashkpunues i strukturave ekzekutive t pushtetit qndror pr iniciativat e njsive t qeverisjes vendore. 8 T sigurohen mekanizmat e nevojshm pr njohjen e procesit t decentralizimit dhe zbatimin e politikave nprmjet medias, publikimeve, fletpalosjeve etj. 9 T zhvillohet nj proces ndrgjegjsimi pr t gjith aktort pjesmarrs n decentralizimin dhe reformat e tjera t shrbimeve shoqrore. Objektivi i dyt : De-institucionalizimi dhe transferimi i shrbimeve rezidenciale. Transformimi i shrbimeve rezidenciale n shrbime komunitare. 1 2 3 4 5 6 7 8 Prgatitja e nj kuadri ligjor pr shrbime t tjera alternative si kujdestaria, shtpi familje etj. pr t zvogluar shrbimet e prkujdesjes rezidenciale etj. T vendosen prioritete, t prgatiten plane, procedura dhe udhzime pr fillimin e procesit t deinstitucionalizimit pr grupin e fmijve. T zhvillohen sisteme alternative t prkujdesjes pr fmijt n familjen kujdestare dhe birsuaese, shrbime ditore dhe n komunitetet. T ndrtohen programe t veanta pr prgatitjen e fmijve dhe t rinjve per jets t pavarur jasht institucioneve rezidenciale. T zgjerohen shrbimet parandaluese pr zvoglimin e krkess pr shrbime rezidenciale dhe t shihet si prioritet edukimi publik. T zhvillohen shrbime alternative prkujdesjeje pr t moshuarit pran familjeve dhe komunitetit pr parandalimin e institucionalizimit t tyre. T prgatiten plane pr vlersimin e gjendjes s t moshuarve q ndodhen n institucionet rezidenciale. T plotsohen dhe rriten kapacitetet e strukturave t shrbimeve shoqrore pr mbrojtjen e fmijve n nivel vendor q do te prfshihen n kt process.

11


________________________________________________________________________ . Objektivi i tret: Ngritja e shrbimeve t reja shoqrore n nivel vendor dhe shtrirja e tyre n t gjith vendin. 1. T ndrgjegjsohen strukturat vendore dhe ofruesit publik dhe privat t shrbimeve pr nevojn e ngritjes s shrbimeve t reja komunitare. 2. T zbatohet Planifikimi Komunitar pr identifikimin dhe vlersimin e nevojave pr shrbime shoqrore n mbshtetje t grupeve vulnerabl n nivel komunitar. 3. T sigurohet ngritja e shrbimeve t reja sipas nevojave q rezultojn nga Planifikimi Komunitar. 4. T nxitet ofrimi i shrbimeve komunitare q sigurojn integrimin dhe pavarsin e individve si shrbime ditore, kshillim dhe mbshtetje psiko-shoqrore, shrbim n shtpi, mbshtetje t grupeve t vetndihms sipas modelit t Projektit Pr shprndarjen e shrbimeve shoqrore n komunitet. 5. T zhvillohet nj mekanizn ndrsektorial referimi n nivel vendor, rajonal dhe kombtar pr t siguruar identifikimin e grupeve n rrezik, referimin e tyre dhe sigurimin e vazhdimsis s shrbimeve, pr t mbshtetur individt dhe familjet. 6. T prdoret Fondi Shoqror pr t mbshtetur ngritjen e shrbimeve t reja si dhe shrbimet n bashkit dhe komunat me t ardhura t pakta. 7. Bashkit / komunat garantojn mbshtetjen e shrbimeve t reja me fonde nga taksat vendore si dhe nga burime t tjera komunitare, si kontributi i biznesit, donatorve etj. 8. T nxitet reagimi i komunitetit pr zhvillimin e llojeve t shrbimeve q i prshtaten nevojave t tyre. Objektivi i katrt: Sigurimi i qndrueshmris dhe vazhdimsis s shrbimeve shoqrore publike dhe jo publike. 1 2 Ministria e Puns dhe shtjeve Sociale n fillim t do viti pr do njsi t qeverisjes vendore programon fondet pr ndihmn dhe shrbimet shoqrore n baz t vlersimit t nevojave t paraqitura nga njsit e qeverisjes vendore. Fondet pr ndihmn dhe shrbimet shoqrore akordohen si grande t kushtzuara per do njsi t pushtetit vendor, nj her n dy muaj pr ndihmn ekonomike dhe nj her n katr muaj pr njsit q e kushtzojn shprndarjen e ndihms me pun e shrbime n komunitet. T programohen fondet pr shrbimet shoqrore rezidenciale publike dhe te transferohen si grande te kushtezuara qe ne fillim te vitit ne njsite e qeverisjes vendore q administrojne kto shrbime. Shrbimet publike rezidenciale te jene me fleksible per te ofruar altenativa te tjera shrbimesh shoqrore n prputhje me nevojat lokale dhe t sigurojn vazhdimsin dhe qndrueshmrin e shrbimeve. T prcaktohen rregulla pr prdorimin nga njsit e qeverisjes vendore t teprics s fondeve t ndihms ekonomike, pr t mbshtetur shrbime n komunitet brenda vitit.

3 4 5

12


________________________________________________________________________ a. MPS dhe njsit e qeverisjes vendore bashkpuniojn pr zbatyimin e projektit t Banks Botrore Pr shprndarjen e shrbimeve shoqrore n komunitet b. Njsit e qeverisjes vendore miratojn n fillim t vitit fonde nga t ardhurat e veta pr financimin e shrbimeve shoqrore. 6 T krijohet nj Fond Shoqror pr zhvillimin e politikave te reja shoqrore dhe mbshtetjen e shrbimeve n njsit e qeverisjes vendore me burime te pakta financiare. 7 Strukturat e shrbimeve shoqrore rajonale t rrisin bashkpunimin me njsit e pushtetit vendor dhe donatort pr t thithur financime pr plotsimin e Fondit shoqror pr zbatimin e projekteve t reja pr shrbime shoqrore n komunitet. 8 T nxitet biznesi social pr t marr pjes n financimin dhe realizimin e shrbimeve. T dialogohet me Ministrin e Financave pr reduktimin e takss pr bizneset dhe/ose individt q japin kontribute n zhvillimin e shrbimeve q i ofrohen drejtperdrejt klientit. 9 T prgatiten dhe promovohen modele financimi pr shrbimet, q nuk mund t ofrohen vetm nga nj bashki/komun, por me bashkpunimim financiar t disa bashkive/ komunave. 10 T zbatohet nga njsit e qeverisjes vendore legjislacioni pr prokurimin e fondeve pubilike q destinohen pr kryerjen e shrbimeve shoqrore, me ofrues publik e privat t ktyre shrbimeve. 11 T rriten kapacitetet e administratorve shoqror dhe strukturave t qeverisjes vendore pr prgatitjen e projekteve pr sigurimin e fondeve nga donatort pr t finacuar shrbimet shoqrore n komunitet. Objektivi i pest. Prfshirja e shoqris civile, biznesit, individve dhe aktorve t tjer komunitar n ofrimin e shrbimeve shoqrore. 1. T identifikohen dhe t bashkpunohet me organizatat e shoqris civile dhe aktorve t tjer komunitar q kontribuojn n fushn shoqrore. 2. T hartohet nj kuadr ligjor pr rolet e ofruesve privat t licensuar pr garantimin e cilsis s shrbimeve dhe sigurin q kta ofrues veprojn n prputhje me prioritetet dhe objektivat strategjik t qeveris. 3. T vlersohet dhe promovohet prvoja e OJF-ve n ofrimin e shrbimeve shoqrore komunitare si qendra ditore, kujdes n familje, shrbime informimi e kshillimi, ndrhyrje sensibilizuese e parandaluese etj. 4. T sigurohet q proceset e vlersimit t nevojave, vendimmarrja pr ngritjen e shrbimeve, planifikimi i buxheteve t nevojshme etj. t jen t hapura dhe gjithprfshirse. 5. N procesin e planifikimit t nevojave n nivel vendor t prfshihen ofruesit e shrbimeve publike e jopublike, prfituesit, prfaqsues t biznesit, persona me ndikim n komunitet si dhe aktor t tjer mbshtets. N vendimet e marra t respektohen mendimet e komunitetit, t ardhura drejtprdrejt ose nga prfaqsues t tij.

13


________________________________________________________________________ 6. T bashkpunohet me subjektet juridike private pr realizimin e shrbimeve komunitare. Licensimi, tenderimi i shrbimeve dhe lidhja e kontratave t garantohet pr ofruesit q ofrojn shrbime shoqrore cilsore dhe t efektshme. 7. T mbshtetet komuniteti q t marr iniciativa n dobi t tij, duke inkurajuar vullnetarizmin, solidaritetin etj. 8. T sensibilizohet komuniteti dhe prdoruesit e shrbimeve pr rolin e tyre n sistemin e shrbimeve shoqrore. 9. T sigurohet q n Komitetet e Planifikimit dhe vlersimit t nevojave pr shrbime shoqrore ne nivel komunitar, prve administratorve shoqrore t bashkive / komunave, t prfshihen edhe subjekte juridike private, prdoruesit e shrbimeve, biznesi lokal etj. 10. T standardizohet mnyra e identifikimit t t dhnave, ruajtjes dhe raportimit n nivel kombtar. 11. T synohet bashkpunimi ndrmjet njsive t qeverisjes vendore dhe strukturave shtetrore n nivel rajonal dhe vendor, pr t siguruar koordinimin dhe mbshtetjen pr vazhdimsin e ofrimit t shrbimeve nga shoqria civile, biznesi, individt dhe aktor t tjer komunitar. 12. T harmonizohen standardet e raportimit n prputhje me Udhzimet e njsive vendore pr t lehtsuar menaxhimit e rasteve, monitorimin dhe vlersimin. Objektivi i gjasht: Rritja e cilsis s shrbimeve shoqrore n prputhje me standardet bashkkohore. 1 2 3 4 5 6 7 8 T prgatiten standardet e prgjithshme dhe t veanta t shrbimeve shoqrore pr t gjitha grupet n nevoj dhe t miratohen n Kshillin e Ministrave sipas nj kalendari t veant. T krijohet nj sistem referues dhe mbshtets pr raportimin e rasteve t keqtrajtimit me prgjegjsi t qarta dhe komunikim vertikal dhe horizontal ndrmjet aktorve. T ngrihet nj grup task force pr t ndihmuar ofruesit e shrbimeve, n kuptimin dhe zbatimin e standardeve t reja. T ndiqen procedurat e nevojshme pr zbatimin e standardeve nga ofruesit e shrbimeve ne nivel vendor. T bhet testimi dhe prmirsimi i tyre. T publikohen standardet e reja nprmjet nj fushate informuese pr publikun dhe aktoret qe ofrojne shrbime shoqrore. T ngrihet Inspektoriati i Shrbimeve Shoqrore, n nivel qendror dhe rajonal (ne SHSSH), pr monitorimin e cilsis s shrbimeve nga ofrues t ndryshm. T monitorohet progresi, t stimulohet zhvillimit dhe t prhapen praktikat e suksesshme n zbatimin e standardeve t cilsis nga strukturat e inspektimit. T sigurohet bashkpunimi i MPS me Ministrin e Financave dhe Ministrin e Pushtetit Vendor dhe Decentralizimit pr mbledhjen dhe prpunimin e t dhnave dhe statistikave q informacioni i krkuar t jet n prputhje me monitorimin dhe prmirsimin e shrbimit. T prmirsohet sistemi aktual i menaxhimit t informacionit, duke vn fokusin tek individet/grupet n nevoj, pr t lehtsuar analizn e situats dhe vlersimin e prkujdesjes.

9

14


________________________________________________________________________ 10 T analizohen t dhnat e mbledhura nga inspektimet dhe t bhet vlersimi i politikave, nevojave pr shrbime etj. 11 T identifikohen mangsit n informacion dhe t ndrrmerren analiza t situata ve dhe harta, t cilat t japin informacion pr zhvillimin e shrbimeve t caktuara, me fokus grupet e rrezikuara si fmijt, familjet e prjashtuara si pasoj e varfris etj. 12 T prgatitet do vit Raporti Vjetor, ku t tregohet progresi i objektivave. 13 T prgatitet kuadri ligjor pr licensimin dhe akreditimin e ofruesve publik dhe privat t shrbime shoqrore. 14 T sigurohet trajtim i barabart n t gjith sektort e shrbimeve dhe grupeve t klientve prmes sistemeve t standardeve dhe licensimeve. 15 T vendoset nj procedur ankimimi, e cila t siguroj trajtimin e ankesave pa vonesa duke informuar ankimuesin rreth vazhdimsis s procesit. Objektivi i shtat : Ngritja e forcimi i kapaciteteve dhe vlersimi i politikave 1. Ngritja e nj sektori te veante n SHSSH q do t prgatis kurrikulat dhe t programoj nevojat pr rritjen e kapacieteteve t t gjitha strukturave n nivel qendror, rajonal, njsit e pushtetit vendor q administrojn shrbime t prkujdesit shoqror. 2. T programohet dhe realizohet trajnimi i t gjith ofruesve t shrbimeve shoqrore n zbatim t reformimit t sistemit t mbrojtjes shoqrore. 3. T ofrohen trajnime pr ndrtimin dhe forcimin e kapaciteteve pr personelin dhe t zgjedhurit e njsive t qeverisjes vendore, duke synuar prvetsimin e prgjegjsive t reja ne kuader te decentralizimit. 4. T sigurohet trajnimi i stafeve t inspektoriateve t shrbimeve shoqrore dhe t ndihms ekonomike. 5. T ofrohet trajnim i specializuar pr punonjsit social pr mbrojtjen e grupeve t rrezikuara, prfshir edhe fmijt. 6. T ofrohet trajnim pr aktort kryesor t sektorve t tjer pr identifikimin dhe raportimin e keqtrajtimit dhe aplikimin e nj prvoje multidisiplinare pr referimin dhe menaxhimin e rasteve. 7. T rritet vazhdimisht niveli i stafeve ekzistues duke ofruar rregullisht trajnim plotsues dhe rifreskues pr njohjen e legjislacionit, politikave t reja dhe shembujve t praktiks s mir. 8. T trainohen stafet ndihms, q punojn drejtprdrejt me klientet, si pastruesit, guzhiniert, recepsionistt etj. qe shpesh kan ndikim t veant mbi klientt.

15


________________________________________________________________________

KREU I DYTE ANALIZA E SITUATSNdryshimet social-ekonomike q kan ndodhur n 14 vjett e fundit jan shoqruar me problematika t reja shoqrore, t cilat kan gjeneruar kosto shoqrore pr individt e pambrojtur, familjet dhe komunitetet. Shoqria prballet me dhunn, problemet e shndetit mendor, rritjen e krimit, prdorimin e drogs dhe pijeve alkoolike, prostitucionin, trafikimin e qenieve njrzore, shfrytzimin e fmijve dhe prfshirjen e tyre n format e kqia t puns etj. Familja, si njsia baz e shoqris dhe rrjeti parsor i prkujdesit, nn ndikimin e varfris dhe problemeve shoqrore, ende nuk ka kapacitetet e nevojshme pr t siguruar nj kujdes cilsor pr nevojat e antarve t saj. Ne kto kushte nj numer fmijsh jetojne n kushte t vshtira,disa te rinj ballafaqohen me pengesa pr tu integruar n jetn social-ekonomike, nj pjes e t moshuarve ndeshen me varfrine dhe izolimin social etj. Mentalitetet dhe kultura tradicionale ndikojn n margjinalizimin dhe diskriminimin e disa kontigjenteve t grave, t personave me aftsi t kufizuara, personave mbartes t HIV/AIDS, t pakicave etnike etj. Statusi aktual i t gjitha ktyre grupeve n nevoj n raport me ligjin, problemet, mangsit e skemave aktuale t shrbimeve shoqrore q ofrohen , rrugzgjithjet dhe masat qe duhen t ndrmerren pr t prmirsuar gjendjen dhe pr t garantuar nj t ardhme m cilesore pr kto grupe, analizohen n kt kapitull.

1. Situata e prgjithshme e grupeve dhe individve n nevoj dhe programet aktuale t mbrojtjes shoqrorePabarazia n shprndarjen e t ardhurave dhe zhvillimi i pabalancuar ndrmjet zonave/rajoneve t ndryshme t vendit, ka thelluar polarizimin ndrmjet shtresave te shoqris. Sipas t dhnave t INSTAT-it (studimi LSMS-2002), rreth 25%3 e popullsis jeton n varfri, ndrsa 5% n varfri ektreme. Varfria ka prekur m shum: (i) zonat rurale, ku varfria sht tri her m e lart se n qytet; (ii) zonn veri-lindore t vendit, me akses t kufizuar n infrastruktur dhe shrbime; (iii) familjet me shum antar; (iv) t rinjt dhe grat etj. Varfria nuk sht vetem papunsi dhe munges t ardhurash, por edhe mundsi e kufizuar dhe pamundsi pr t prfituar nga programet e mbrojtjes s shndetit, t arsimit, socialkulturore etj. Pasojat e varfris shfaqen n kequshqyerjen e familjes, sidomos t fmijve, braktisjen e shkolls, prfshirjen e fmijve ne forma t ndryshme t puns (fmijt e rrugs.) apo edhe n trafikimin e njerzve, n dhunimin e individit etj.3

INSTAT-Studim mbi Nivelin e Jeteses-1998

16


________________________________________________________________________ Varfria dhe aksesi i kufizuar n shrbimet shoqrore ka ndikuar drejtprdrejt n nivelin e jetss s grupeve shoqrore t pafavorizuara dhe ua ka mohuar t drejtn pr t jetuar me dinjitet dhe t kujdesen pr veteveten. Pr frenimin e ktyre fenomeneve dhe pr zbutjen e pasojave pr t gjitha grupet n nevoj, qeveria shqiptare ka ndrtuar nj sistem t posam t mbrojtjes shoqrore Aktualisht, pr mbrojtjen e grupeve t varfra dhe me aftsi t kufizuara zbatohen programet q i mbshtesin n kesh, si: (i) Programi i ndihms ekonomike; (ii) Programi pr pagesn e personave me aftsi t kufizuar si dhe (iii) Programi i ofrimit te shrbimeve shoqrore per individt n nevoj. Kto programe mbshteten n nj legjislacion q respekton standardet e vendeve te prparuara dhe konventat e ratifikuara nga Kuvendi i Shqipris. Por, prvoja 10 vjeare tregon se realiteti ekonomik e shoqror n Shqipri ka ndryshuar me shpejtsi. N kt kontekst jan br disa prmirsime ligjore, strukturore dhe organizative q synojn reformimin e t gjith sistemit t mbrojtjes shoqrore. Ligji i ri Per ndihmn dhe shrbimin shoqror i zgjeron kufijt e prfitimit pr t gjith grupet ne nevoj, krijon hapsirat e nevojshme pr decentralizimin dhe rritjen e kompetencave t qeverisjes vendore dhe pjesmarrjen e shoqris civile n ofrimin e shrbimeve te prkujdesit shoqror. 1.1 Programi i Ndihms Ekonomike, (NE) mbshtet me pages mujore familjet pa te ardhura apo me t ardhura t kufizuara. Pr kt program, vitet e findit jan destinuar 4 miliard lek, t cilat aktualisht i prfitojn rreth 125 mij familje t varfra n qytet dhe n zonat rurale, nga rreth 150 mij familje q prfitonin n vitin 2000. N kt mnyr mbshteten rreth 16 % e familjeve ne nevoj. NE, jepet 42% n zonat urbane dhe 58% n zonat rurale. Qarqet me varfri m t madhe ku destinohen rreth 63% e fondeve jan Kuksi, Dibra, Shkodra e Lezha dhe Elbasani. 1.2 Programi i mbshtetjes me t ardhura t personave me aftsi t kufizuara (PAK). Nga ky program prfitojn rreth 56 mij persona me aftsi t kufizuar mendor, fizike, sensore, te verber, para dhe tetrapelegjik dhe rreth 32 mij invalid pune. Pr kto kategori n vitin 2004 jan vn n dispozicion 4.7 miliard leke, nga 2.3 miliard ne vitin 2000. Si rezultat i zgjerimit t bazs ligjore, vihet re nj rritje e numrit t prfituesve me PAK. 1.3 Sistemi i prkujdesjes shoqrore ofron shrbime publike dhe jopublike pr individ n nevoj n qendra rezidenciale dhe ditore. (i)Shrbimet shoqrore publike ofrohen n 21 institucione rezidenciale dhe 5 ditore2, te cilat financohen nga buxheti i shtetit. Pr vitin 2004 fondi pr mbajtjen e ktyre institucioneve ka qen rreth 390 milion lek. N kto institucione ofrohen shrbime pr fmij jetim e me probleme sociale, pr persona me aftsi t kufizuara, t moshuar apo pr viktima t trafikimit (gra, vajza, fmij dhe klandestin). (ii)Shrbimet shoqrore jopublike ofrohen nga OJF-t3. Kto shrbime qe realizohen ne komunitet jan t shprndara kryesisht n qytetet e mdha, veanrisht n Tiran, Shkodr,2 3

Shih Aneksin 1 Shih Aneksin 2

17


________________________________________________________________________ Elbasan, Durrs, Kor dhe m pak n zonat rurale. Shrbimet komunitare financohen kryesisht nga donator t huaj. 1.4.Shrbimet shoqrore q ofrohen aktualisht Shrbimet shoqrore publike ofrohen n 21 qendra rezidenciale dhe 5 qendra ditore. Kapaciteti i ktyre qendrave sht pr rreth 1200 klient. Aktualisht n kto qendra prfitojn shrbime 1075 kliente. Kto shrbime jan shtrire n qarqet kryesore te vendit. Ne Shkoder funksionojne 5 institucione rezidenciale, ne Durrs 2 institucione, ne Tirane 6 institucione, ne Vlore dhe Sarande 4 institucione, ne Kore 3 institucione dhe ne Lezhe, Berat, Fier, Gjirokaster nga nj qender shrbimesh. Prve shrbimeve shoqrore rezidenciale publike, vitet e fundit ofrohen shrbime shoqrore jopublike edhe nga OJF ose organizata fetare n qendra ditore, shrbime n familje dhe rezidenciale. Edhe kto shrbime jan shtrir n qytetet kryesore t vendit si n Tiran, Elbasan, Shkodr, Gjirokastr, Vlor. Kto shrbime ofrohen pr fmijt jetime dhe me probleme shoqrore, pr riaftsimin e personave me AK, pr t moshuarit, viktimat e trafikimit, kshillim pr grat dhe vajzat, kundr drogs etj4 . Vitet e fundit sht prmirsuar infrastruktura e qendrave t shrbimeve t prkujdesit, jan pasuruar programet, sht prmirsuar metodologjia e puns dhe sht shnuar progres n rritjen e cilsis s shrbimeve t ofruara. Kshtu : 1 Me fondet e buxhetit t shtetit jan prmirsuar kushtet n institucionet e prkujdesit shoqror. Ne vitin 2004 u prdorn pr investime 70 milion lek nga 49 milion lek n vitin 2001, ndrsa pr vitin 2005 jan programuar edhe 81 milion lek t tjera. Pran SHSSH ka filluar t funksionoj sektori i trajnimeve q kualifikon stafet pr t ofruar shrbime shoqrore n prputhje me nevojat. Disa OJF mbshtesin me buxhete dhe me asistenc profesionale qendrat e shrbimeve t prkujdesit si Bethania n shtepin e foshnjs n Tiran, Shpres pr Botn n shtpit e fmijve n Tiran, Shkodr, Sarand, ASED-i n qendrat e riaftsimit n Kor, Berat, Vlor. Deinstitucionalizimi i shrbimeve t prkujdesit ka krijuar hapsira pr t zgjeruar shrbimet n komunitet. N Tiran, Durrs, Sarand, Shkodr, Fush-Kruj po punohet me kategorin e fmijve jetim e me probleme sociale. Pr ta ofrohen shrbime dhe kujdes pr mirrritjen e tyre dhe kshillim. Po punohet pr bashkimin e fmijve me familjen biologjike, prpjekje pr t futur shrbimin e kujdestaris, duke nxitur krijimin e familjeve sociale. Sapo ka filluar edhe transformimi i qendrave rezidenciale n qndra ditore dhe ofrimi i shrbime me baz komunitare, si n Shtpin e Foshnjs, Shkozet, Durrs, ku po aplikohet projekti pr shrbime alternative si kujdestaria, qendra ditore, prgatitja e familjeve dhe nnave pr ti rritur fmijt n familjen biologjike etj.

2 3

4

5

4

Shih Aneksin 2

18


________________________________________________________________________ sht rritur kujdesi pr fmijt jetim. sht rritur numri i fmijve jetim a t braktisur q kan gjetur familjen sociale, nprmjet birsimit. N kto katr vitet e fundit mesatarisht do vit jan birsuar5: brenda vendit 32 fmij, jasht vendit 33 fmij, brenda familjes 28 fmij. Nga kta :i) 42 fmij me aftsi t kufizuara, ii)39 fmij mbi moshn 3 vje dhe pr iiii) ka filluar shrbimi i kujdestaris, nga Fondacioni Every child, pr rreth6 350 fmij. Me gjith progresin, sistemi dhe programet sociale q zbatohen aktualisht, nuk plotsohen nevojat e grupeve t ndryshme t prfituesve. Problemet q evidentohen: Dominojn pagesat n kesh n raport me shrbimet sociale. NE, mbetet nj skem pasive q kultivon parazitizmin dhe dembelizmin. Pr PAK, ka kufizime n prcaktimin e AK. Dominojn shrbimet sociale rezidenciale. Llojshmria e shrbimeve shoqerore eshte e kufizuar dhe nuk mbulon gjith territorin e vendit Kjo situate krkon nj reform t thell t sistemit dhe programeve t NE, PAK dhe shrbimeve sociale. 1.5 Grupet n nevoj Prvoja disavjeare dhe studimet e bra kan evidentuar grupet kryesore n nevoj q jan t ekspozuar ndaj rrezikut, llojshmrin e shrbimeve dhe gjeografin e tyre . N mnyr t veant, studimi i Banks Botrore (VNICA) dhe ai i MPS/SHSSH n kuadrin e vlersimit t varfris dhe harts t shrbimeve shoqrore, evidentojn pes grupe kryesore t individve te ekspozuar ndaj rrezikut, t cilat kan nevoj pr mbshtetje me shrbime sociale.

5 6

Shih Aneksin Birsimi I fmijve, sipas Raportit te Komitetit te biresimit Sipas Raportit Vjetor 2004 t shoqats Evry child

19


________________________________________________________________________ Grupet e identifikuara n nevoj. fmijt: 0-18 vje grat: t rinjt: t rriturit t moshuarit: - jetim, me aftsi t kufizuara fizike, mendore, sensore, - q lypin, - q punojn, - t braktisur, - t dhunuar, -te ngujuar pr shkak te gjakmarrjes, - t trafikuar, -t pashoqruar n emigracion - me aftsi t kufizuara fizike, mendore, sensore, - gra kryefamiljare, -t dhunuara (viktima t dhuns n familje), -gra t divorcuara, -t trafikuara; (viktima te trafikimit dhe prostitucionit) -me aftsi t kufizuara fizike, mendore, sensore, -te droguar, -te papun, -te prfshire ne vepra kriminale; -me aftsi t kufizuara fizike, mendore, Sensore (t verbr, shurdhmemec) -t papunt, -t alkoolizuar, -t droguar -te vetmuar/ te braktisur, - me aftsi te kufizuara fizike, mendore, sensore - me te ardhura te pamjaftueshme

Pavarsisht nga evidentimi dhe klasifikimi i grupeve shrbimet q ofrohen aktualisht nuk i plotsojn nevojat n llojshmri dhe akoma m pak n t gjitha rajonet e vendit. Shrbimet shtrihen ne qytetet e medha dhe nuk mbulojn t gjith territorin e vendit. Nevoja m t mdha jan jo vetm pr shrbime rezidenciale, por n radh t par pr shrbime komunitare, ditore e n familje.

2. Gjendja e fmijve n nevojFmijt, pr shkak t moshs, t pjekuris fizike dhe intelektuale, jan kategoria m e ekspozuar ndaj rreziqeve, prandaj kan nevoj pr nj mbrojtje dhe kujdes t veant nga familja, shoqria dhe institucionet shtetrore. Mbshtetur n Konventn e t Drejtave t Fmijeve, t gjitha shrbimet e ofruara n institucionet publike ose jopublike t prkujdesit, parsore kan interesin m t lart t fmijs. Duke u bazuar n parimet e Konvets dhe duke patur paraasysh se fmijt jan ndr grupet m t ekspozuara ndaj rreziqeve n kushtet e ekonomis s tregut, mbrojta, promovimi dhe realizimi i t drejtave t fmijve sht nj nga prioritetet kryesore t politikave dhe veprimtaris s MPS. Pr kt jan ndrmarrn hapa pr t luftuar dhe parandaluar diskriminimin. Jan br prpjekje pr prshtatjen dhe prmirsimin e mjediseve t prkujdesit, t programeve dhe metodologjis s shrbimeve, n mnyr q t sigurohen kushte m t mira pr jetes dhe zhvillimin e fmijve, realizimin e t drejtave t tyre pr t shprehur lirshm pikpamjet e tyre pr gjrat q i lidhen me ta. Shrbimet kan synuar t mbeshtesin prinderit dhe familjet pr t mundsuar q fmijet t rriten ne mjedis familjar, ne nj atmosfer t ngroht, me dashuri, mirekuptim dhe mbrojtje. N vmendje t veante jan fmijet e rrezikuar nga dhuna, shfrytzimi, neglizhenca apo abuzimi. Shpesh kta fmij nuk jan t evidentuar dhe per ata q jan t identifikuar,

20


________________________________________________________________________ ekzistojn pak shrbime pr ti mbshtetur. Fmijet m vulnerabl vijn nga komunitete te prjashtuar nga ana sociale dhe q kan akses t kufizuar n shrbime shoqerore. N prputhje me statistikat administrative dhe vlersimet nga studimet e ndryshme ne nivel kombtar, rezultojn kto t dhna:(i) Rreth 400 fmijt jetim jetojn n institucione rezidenciale publike, rreth 200 fmij jetojn n qendrat rezidenciale jopublike (ii) Rreth 16 000 vlersohet t jet numri i fmijve jetim pa prindr ose me nj prind, q jetojn n familje ose n komunitet (iii) 290 fmij me aftsi t kufizuar n qendra rezidenciale publike, 61 fmij me AK n qendrat ditore publike, dhe rreth 250 fmij n qendrat ditore jopublike. T dhnat pr fmijt e rrugs, fmijt e dhunuar, fmij e pashoqruar ne emigracion apo t trafikuar, fmijt q punojn, fmijt e ngujuar etj. nuk jan zyrtare. Nga OJF-t jepen shifra, por ato shpesh jan kontradiktore dhe t mbivendosura. Pr kto grupime nuk ka studime dhe analiza specifike, prandaj n kuadrin e Reforms sht e nevojshme ngritja e nj sistemi t dhnash me qllim ndrmarrjen e masave pr mbrojtjen e tyre. 2.1 Fmijt jetim apo me probleme sociale q jetojn n institucione rezidenciale. Politika pr mirrritjen dhe mbrojtjen e fmijve bazohet n parimin themelor q ata duhet t rriten n nj mjedis t sigurt dhe familjar, mundsisht fmijt duhet t rriten n familjet e tyre natyrore. N rastet kur nuk realizohet kjo, ata duhet t rriten n siguri dhe t mbrojtur nga abuzimet kudo qe ndodhen si n prkujdesjen e familjeve te tyre, ashtu edhe n at zvendsuese. Duke u mbshtetur n traditn shqiptare, kujdesi dhe shrbimet pr fmijt jetim n t shumtn e rasteve ofrohen nga pjestar t familjes ose t afrm t jetimit. Nj numr i vogl vendoset n qendrat rezidenciale; n familjet sociale, nprmjet birsimit; dhe koht e fundit ka filluar t zbatohet nga disa OJF edhe shrbimi i kujdestaris. Ve fmijve jetim, ka edhe fmijt e tjer q pr arsye ekonomike ose shoqrore nuk mund t jetojn pran familjeve biologjike, por vendosen n insitucionet rezidenciale. Aktualisht pr fmijt ekzistojn 9 institucione ku ofrohen shrbime rezidencale per moshat 0-3 vjec , 3-6 vje dhe 6-14 vje7 . N kto institucione ofrohen shrbime sipas disa standardeve, t cilat jan prmirsuar si rezultat i asistencs s eksperteve apo donatorve dhe OJF-ve. Problemet q evidentohen: Shrbimet nuk arrijn standardet e cilsis dhe jan larg jets s fmijs n familje. Fmijt jan t paprgatitur per jet t pavarur pas moshs 18 vje. Fmijt e rritur n institucione dallohen pr nj shkall m t ult t zhvillimit intelektual, e cila reflektohet n rezultatet e ulta n msime. Nj numr i vogl arrijn t vazhdojn shkollat e larta.7

Shih Aneksin 1

21


________________________________________________________________________ Mungon programet e trajtimit pr fmijt jetim q nuk vazhdojn shkollat e mesme dhe kan rezultate t ulta n msime.. Jan m t rrezikuar nga abuzimi seksual, shtatzania e hershme dhe prfshirja n rrjetet e trafikut dhe t prostitucionit. Nuk jan t siguruar me strehim dhe pun pas mbarimit t shkolls. Nuk ka informacion t sakt e ndjekje pas daljes nga institucioni. Nuk mbahet parasysh dshira e fmijve n zgjedhjen e shkolls apo t profesionit. Jan t pamjaftueshme shrbimet alternative. Lvizja e shpeshta te fmijve nga nj institucion ne tjetrin per shkak te specializimit te institucioneve sipas grupmoshave dhe shprndarjes se tyre ne qytete te ndryshme. Duhen zbatuar politika nxitse pr birsimet dhe ndjekur me kujdes fati i t birsuarve brenda dhe jasht vendit Shrbimi i kujdestaris nuk ka gjetur ende prkrahjen e duhur. Kapacitetet e institucioneve jan t pamjaftueshme. Stafet e institucioneve rezidenciale nuk kan kapacitetet e domosdoshme pr t ndjekur dhe stimuluar rritjen, zhvillimin psikologjik dhe emocional te fmijve, modelet e sjelljes dhe problemet e aftsis s kufizuar, Infrastruktura e institucioneve ka mangesi n pajisje, orendi pr t siguruar nj mjedis t prshtatshm pr fmijt, Ka mungesa t pajisjeve speciale per rehabilitimin fizik t fmijve me aftsi t kufizuara.

far pritet pr t ardhmen Pr prmirsimin e kushteve t jetss s fmijve jetim n institucione, po bhen prpjekje pr sigurimin e mjediseve familjare. Kjo po realizohet nprmjet: modelimit t shrbimeve alternative t shtpive familje q po krijohen pran institucioneve rezidenciale publike dhe jopublike, zgjerimit t shrbimit t kujdestaris, rritjes se prpjekjeve pr birsimin e hershm t fmijve q jan braktisur dhe veanrisht fmijve me probleme shndetsore. Hartimi dhe implementimi i standardeve t prgjithshme dhe specifike per shrbimet e fmijve ne institucione. 2.2 Fmijt jetim pa prindr ose me nj prind q nuk jetojn n institucione. Problemet qe evidentohen: Nj pjes e fmijve jetim prfitojn pension familjar dhe jetojn me prindin ose me t afrmit, por ka edhe raste q fmijt nuk prfitojn pension, sepse prindi/prindrit, nuk kan qen t siguruar dhe n kto kushte fmija nuk ka mbshtetje ekonomike.

22


________________________________________________________________________ Ka t dhna te pamjaftueshme nga njsit vendore pr fmijt jetim q nuk jetojn n institucione dhe sidomos pr gjendjen e tyre ekonomike dhe sociale. Mungon nj sistem identifikimi i nevojave t fmijve jetim q jetojn jasht institucioneve t prkujdesit. Mungojn struktura n nivel vendor pr identifikimin dhe grumbullimin n terren t t dhnave t fmijve t rrezikuar dhe pr ndrrmarrjen e veprimeve mbrojtse. Mangesi ne programe pr mbshtetjen e familjeve me shum fmij, fmij me aftsi t kufizuar ose me probleme t mprehta sociale, me punsimin, trajnimin profesional, ndihm ekonomike t veant etj. Mungojn shrbimet alternative pr fmijt q nuk u krijohen kushtet e nevojshme n familjet biologjike, si shrbimi i kujdestaris, mbshtetja ekonomike e t afrmve q kujdesen pr fmij jetim, familjet pritse dhe birsuese, shrbime t tipit shtepi familjeve etj. Nuk ka nj sistem mbikqyrje, supervizimi mbi familjet kur vrehen raste neglizhence, abuzimi e dhune ndaj fmijs dhe nuk merren masa pr mbrojtjen e t drejtave t fmijve dhe t rritet prgjegjsia e prindrve pr mirrritjen e fmijs. Nuk zbatohen masat shtrnguese ndaj prindrve q braktisin fmijt, apo nuk i drgojn ata n shkoll, i detyrojn t punojn etj.

2.3 Fmij t braktisur dhe t rrugs N kt kategori prfshihen fmij t familjeve me probleme sociale, t komunitetit rom, egjyptian ose t familjeve t varfra, t divorcuara etj. Aktualisht pr kto grupe ofrohen disa shrbime ditore nga OJF-t, t cilat mbshtetin vazhdimin e shkolls, si prgatitja n klasa t integruara, pr tu prfshir n shkollat publike, formim profesional pr adoleshendet n vshtirsi, mbshtetje familjeve me shrbime dhe ndihm materiale, etj. Por kto shrbime nuk jan t mjaftueshme, nevojitet mbshtetje m e madhe pr familjen, q ajo t prmbush prgjegjsit pr fmijt, per t ndjekur shkolln dhe per te marre pjes ne veprimtarit e prshtatshme per moshn e tyre. 2.4 Fmijt e trafikuar Trafikimi i fmijve sht nj fenomen shqetsues, q sjell pasoja t rnda fizike, emocioanale dhe psikologjike me rrezik per t ardhmen e fmijve. Fmijt e rekrutuar per trafikim kryesisht jan nga familje me probleme ekonomike e sociale: Te karakterizuara nga dhuna n familje, abuzimi, shfrytzimi dhe /ose neglinzhenca, ku prinderit nuk kane dashamirsin apo aftsin pr t ofruar mbrojtje t prshtatshme apo prkujdesje dhe ku fmija kerkon nje alternative me t mir jetese. Familje q prballen me varfrin, prjashtimin social dhe q prfshijn fmijt n pun pr t siguruar t ardhura pr mbajtjen e familjes, n dm t shkollimit dhe aktiviteteve t moshs. 23


________________________________________________________________________ Familje ku kujdesi pr fmijt sht i pakt, ku prfshihen familjet me nj prind, familjet ku njri nga prindrit ose t dy punojn jasht vendit, familjet e mdha, familjet ku prindrit jan abuzues t alkoolit, drogs apo jan me probleme t shndetit mendor apo me aftsi t kufizuara mendore, me prindr shum t rinj q nuk mund t ken aftsit dhe mundsit pr t ofruar prkujdesin e prshtatshm pr fmijt e tyre. Fmij q jetojn n kushte t paprshtatshme jasht prkujdesit familjar (jetim, apo jetim sociale). Familje nga t cilat jan trafikuar edhe fmij t tjer m par. Fmijt q kan braktisur shkolln dhe jan shndrruar n lypsa Fmij t paregjistruar q n lindje;

far sht br deri tani Pr t luftuar kundr trafikimit t fmijve sht bashkpunuar me OJF-t n disa drejtime: Jan organizuar fushata sensibilizimi dhe ndrgjegjsimi n shkolla, komunitet, n media pr t parandaluar fenomenit N bashkpunim me rrjete OJF-sh q punojn n kt fush jan zbatuar programe pr identifikimin e fmijve t rrugs dhe n rrezik trafikimi, sht ofruar mbshtetje materiale pr familjet e varfra dhe me probleme shoqrore q fmijve tu krijohet mundsi t vazhdojn shkolln dhe t parandalohet braktisja e saj. Programe pr trheqjen e fmijve q nuk vazhdojn shkolln n kurse t formimit profesional. Programe pr rikthimin e asistuar t fmijve duke mbajtur parasysh interesin m t lart t fmijs. Mbshtetje pr integrimin e tyre n familje apo n qendra pritse dhe integruese publike dhe jopublike. N vitin 2003, u ngrit nj qendr publike e pritjes dhe strehimit t vajzave, grave dhe fmijve t trafikuar. Ne kto qendra sht parashikuar q t trajtohen edhe fmijt q riatdhesohen, deri n bashkimin me familjen ose sigurimin e alternativave t prkujdesit n prputhje me interesin m t lart t tyre. N kt qendr jan strehuar edhe fmij nga vendet fqinj. Mjaft fmij jan rikthyer pran familjeve, por n disa raste ata jan ricikluar prsri n trafikim. Ve fmijve t trafikuar ose n rrezik trafikimi, sht edhe nj grupim fmijsh, kryesisht moshat nga 14-18 vje q drgohen nga familjet pr t punuar n vendet fqinje, t cilt prbjn kryesisht grupin e fmijve t pashoqruar n emigracion. Kjo kategori her-her identifikohet me fmijt e trafikuar, gj q nuk i prgjigjet realitetit. Pr t dy kt kategori, nuk ka t dhna zyrtare. Nga OJF- t ndryshme jepen shifra, por t pakonfirmuara. Natyra klandestine e fenomenit, mungesa e shkmbimit t informacionit zyrtar me vendet e destinacionit sjell vshtirsi n konfirmimin e ktyre shifrave, por gjithsesi fenomeni i trafikimit sht shqetsues. Problemet qe evidentohen: 24


________________________________________________________________________ Sisteme t pamjaftueshme shrbimesh pr mbrojtjen e fmijve, prgjegjs pr identifikimin dhe ofrimin e ndihms s duhur psiko-sociale dhe socio-ekonomike pr fmijt n rrezik dhe familjet e tyre. Varfria, prjashtimi social dhe mundsit e kufizuara t familjeve pr t siguruar ardhura, duke krkuar q ato t sigurohe edhe me punn e fmijve. Mundsit e kufizuara pr punsim brenda vendit dhe rrugt e pakta pr emigrim legal, shtyjn fmijt dhe familjet e tyre pr t ndrmarr rrugzgjidhje t rrezikshme. Pamundsi t fmijve dhe familjeve n rrezik pr t vlersuar situatat e mundshme pr shfrytzim. Mungesa e marrveshjeve t bashkpunimit me vendet pritse t fmijve, viktima t trafikimit.

far pritet n t ardhmen? Implementimi i Planit Kombtar t Veprimit pr Luftn Kundr Trafikimit t fmijve, i cili do t paraqes nj politik q adresohet drejt parandalimit, mbrojtjes, kthimit vullnetar te asistuar, riatdhesimit dhe riintegrimit te fmijve te trafikuar. Krijimi i mekanizmave multi sektoriale t identifikimit t viktimave t trafikimit dhe veanrisht t fmijve t trafikuar. Bashkepunim dhe koordinim ndermjet institucioneve dhe partnerve q punojn n fushn e trafikimit t fmijve. Rikthimin n shkoll t fmijve t trafikuar dhe n rrezik trafikimi, q nuk kane perfunduar arsimin e detyrueshem dhe ofrimin e alternativave per formim profesional pr t rinjt n mosh pune. Fmij q punojn Punt q bjn m shpesh fmij jan: shits ambulant, lypsa, pastrues t makinave n semafore, pun n bujqsi etj. Nj nga format m t kqija t puns s fmijve sht edhe trafikimi i fmijve pr qllim shfrytzimi seksual, pr vjedhje, prfshirje n aktivitete t paligjshme etj. Problemi i punsimit t fmijve ka qen n qendr t vmendjes s qeveris shqiptare. Ajo ka ratifikuar Konventat e ILOs Nr. 138 Mbi moshn minimale dhe Nr.182 Mbi format m t kqia t puns s fmijve dhe n prputhje me standardet e Organizats Ndrkombtare t Puns (ILO), sht hartuar nj kuadr ligjor q parandalon punn e fmijve ose vendos kufizime n punsimin e tyre. N Kodi e ri t Puns rikonfirmohet mosha 16 vje si mosh punsimi pr fmijt dhe parashikohet nj mbrojtje t veant pr fmijt q punojn. Megjithate sipas treguesve te shumfishte te nj studimi te realizuar nga INSTAT dhe UNICEF n vitin 2000 numri i fmijt q punojn ka shnuar rritje. Vlersohet se rreth 30 % e fmijve t grupmoshs 16-18 vje jan t zn ne pun, veanrisht ky numr sht m i madh n fshat, ku fmijt e ksaj moshe q nuk vazhdojn shkolln, por punojn n bujqsi.

25


________________________________________________________________________ far sht br deri tani Q n vitin 1999 MPS ka bashkpunuar me Programi Ndrkombtar pr Eleminimin e Puns s Fmijve ILO/IPEC pr forcimin e kapaciteteve institucionale publike pr t adresuar punn e fmijve: U krijua Komiteti Drejtues Kombtar pr Punn e Fmijve pr miratimin e politikave kombtare mbi punn e fmijve sht ngritur Njsia e Puns s Fmijve. Po implementohen programet kombtare pr parandalimin e fenomenit te puns s fmijve dhe rehabilitimin e fmijve viktima te ktij fenomeni. Me mbshtetjen e IPEC dhe UNICEF-i n vitin 2004 MPS realizoi nj studim pr rishikimin e legjislacionit kombtar pr punn e fmijve dhe harmonizimin e tij me standardet ndrkombtare.

Problemet qe evidentohen: Impakti i programeve dhe politikat pr mnjanimin e punsimit t fmijve sht ende i pamjaftueshm. Puna e fmijve mbetet veprimtari e fsheht nga subjektet private. Bashkpunimi me shkolln, familjen e komunitetin pr rritjen e ndrgjegjsimit t publikut pr parandalimin dhe eleminimin e puns s fmijve shte i pamjaftueshm. Bashkpunimi ndrmjet Inspektoriatit t Puns Organizatave t Pundhnsve dhe Punmarrve sht i pamjaftushm. Ka tregues t pamjaftueshm pr evidentimin e punsimit te fmijve. Inspektimi dhe monitorimi i puns s fmijve n sektorin formal nga Inspektoriati Shtetror i Puns. Shkmbimi i informacionit dhe krijimi i Qendrs s Dokumentacionit pr punn e fmijve sht i dobt. far pritet n t ardhmen? Rritja e kapacitetit t inspektoriatit t puns dhe partnerve social n nivel lokal pr monitorimin e formave m t kqia t saj puns s fmijve sipas standardeve t ILOs; Prfshirja e eleminimit t puns s fmijve n politikat dhe programet e prgjithshme kombtare; Bashkpunimi dhe koordinimi ndrmjet institucioneve dhe partnerve pr reduktimin e puns s fmijve. Zbatimi i ligjit pr arsimimin e detyrueshm, kthimi n shkoll i fmijve q nuk e kan prfunduar dhe ofrimi i alternativave t formimit profesional pr t rinjt n mosh pun. Krijimi i alternativave t formimit profesional, punsimit apo ndihms pr familjart e ktyre fmijve.

26


________________________________________________________________________ 2.6 Fmij me Aftsi t Kufizuara far sht br deri tani N prputhje me legjislacionin n fuqi dhe programet q zbatohet aktualisht pr PAK, fmijt e lindur me aftsi t kufizuar ose t br t till deri n moshn 21 vje prfitojn: Mbshtetje me nj pages pr aftsin e kufizuar n kesh, me qllim q familja t prmbush nevojat e veanta t fmijs me AK. Pr t mbshtetur dhe nxitur fmijt me aftsi t kufizuar pr tu arsimuar ato marrin 200% te pageses s aftsis s kufizuar ne rastet kur vazhdon shkolln e mesme dhe 300% te pageses kur vazhdon shkollen e larte,. Pages kujdestarie pr PAK q nuk mund t kujdesen pr veten sipas vendimit t KMCAP. Fmijt me aftsi t kufizuar prfshihen n qendrat rezidenciale t zhvillimit, t cilat kan ngritur njsi ditore pr t prfshir sa m shum familjen n jetn e fmijve me aftsi t kufizuar etj.

Problemet qe evidentohen: Shrbimet ditore dhe komunitare pr fmijt me AK jan t pamjaftueshme; Nuk ka mbshtetje t mjaftueshme psiko-sociale pr familjen; Nuk ka programe t mjaftueshme pr trajnimin e tyre profesional, integrimin n jetn komunitare dhe sensibilizimin e publikut; Ka pengesa n mjedis pr lvizje dhe komunikim; Mungon vlersimi pr AK n t gjitha fazat e zhvillimit t fmijs dhe nuk ka programe pr trajnimit t fmijve me AK sipas grup moshave; Ka mungesa n mbshtetjen e fmijve pr t hyr n klasat e integruara. Stimulimi i pajisjes me mjete t prshtatshme pr fmijt sipas aftsis s kufizuar; Mbeten jasht trajtimit fmijt e pakicave etnike; Mbeten jasht trajtimit fmijt e komunitetit rom dhe egjiptian.

3. Grat n nevoj, problemet dhe rrugzgjidhjetGrat jan nj nga grupet q prjetojn pasoja t tranzicionit, t emigracimit dhe papunsis. Politikat pr zbutjen e ksaj gjendjeje lidhen specifikisht me punsimin dhe mbshtetjen e grave kryefamijare, t trafikuara apo n rrezik trafikimi, t dhunuara dhe nga komunitetet e pakicave. 3.1 Papunsia e grave Reforma ekonomike, e cila u shoqrua me pasoja sociale e ekonomike, rndoi edhe mbi grat t cilat mbetn pa pun, sidomos n qytete. Pr t zbutur kt gjendje jan ndrmarr nisma ligjore dhe nnligjore, si sht Ligji Per nxitjen e punsimit, VKM nr. 632, dt. 18.09.2003 Pr nxitjen e punsimit te punkerkuesve t papuna femra etj. q synojn punsimin e grave dhe vajzave. Jan zbatuar 3 programe t nxitjes s punsimit ku favorizohen grat e vajzat,

27


________________________________________________________________________ N vitin 2004 filloi zbatimim i VKM nr.632, dt. 18.9.2003 Pr programin e nxitjes s punsimit t punkrkueseve t papuna dhe Urdhrit nr. 394, dt. 23. 02. 2004 Pr tarifat e sistemit t formimit profesional t Ministrit t MPCS n zbatim t tij. Sipas Urdhrit nr. 394, dt. 23. 02. 2004 Pr tarifat e sistemit t formimit profesional n qendrat e formimit profesional publik tarifat e rregjistrimit bhen falas pr grupet n nevoj, sht zgjeruar rrjeti i kurseve t formimit profesional jopublike (private dhe t OJF-ve) pr grat dhe vajzat. N vitin 2004 jan licensuar 93 kurse t formimit profesional nga t cilat 75 jan kurse kryesiht me profesione pr grat dhe vajzat. Kto kurse jan t shprndara n t gjith vendin. Nga OJF-t jan hapur qendra punsimi pr grat e vajzat, si n Tiran, Elbasan, Berat. Funksionojn edhe qendra kshillimi dhe advokasie pr problemet e punsimit t grave.

far pritet ne te ardhmen? Sensibilizimi i grave dhe vajzave per te mbrojtur individualitetin dhe personalitetin tyre; Mbshtetje pr punsimin e grave n trsi dhe veanrisht grave n nevoj. Mbshtetje n kesh apo shrbime pr grate shtpiake t familjeve t varfra q prkujdesen per m shum se 2 fmij te lindur njhersh; Mbshtetje pr grat qe kujdesen per persona me aftsi t kufizuar, t moshuar etj; Mbshtetje ekonomike dhe trajnime, pr arsimimin e fmijve, prkujdesjen pr AK, Zhvillim te programeve te sensibilizimit pr ndarjen e punve n familje midis burrit dhe gruas, Ndertim te politikave sociale pr gruan q jeton n zonn rurale dhe at urbane etj. 3.2 Grat Kryefamiljare Vitet e fundit sht rritur numri i grave kryefamiljar, si grat e veja, t divorcuara ose q i kan burrat n emigracion. Grate kryefamiljare prfitojn Ndihm Ekonomike, pensione familjare, kur bashkshorti ka qen i punsuar, dhe ndihma humanitare dhe shrbime punsimi nga OJF-te. Pr t lehtsuar gjendjen ekonomike t grave kryefamiljare u miratua VKM nr. 632, dt. 18.09.2003 dhe VKM nr 316, dt. 4.07.2002, me an t t cialve synohet punsimi i grave me perparesi. Pr kt kategori ende mungojne trajnime apo formim professional si dhe punsimi i tyre.

28


________________________________________________________________________ 3.3 Gra t trafikuara Nj nga problemet m t mprehta me t cilat jan prballur grat e vajzat ka qen trafikimi pr qllim shfrytzimi seksual. Disa nga shkaqet e ktij fenomeni jan gjendja e pamjaftueshme ekonomike, papunsia, nivel i ulet arsimor, mungesa e aksesit per shkollen si dhe mashtrimet e ndryshme. Sensibilizimi i opinionit nga Qeveria , por edhe nga shoqria civile dhe donatort per kt kategori ka qen i ndjeshm. Shrbimet pr grat e trafikuara jan shtuar, jan hapur qendra pritjeje dhe riintegrimi, ku ofrohet ndihm psiko-sociale dhe shndetsore, si dhe shrbime integrimi. Jan zhvilluar fushata sensibilizuese dhe ndrgjegjsuese, n media, shkolla e mjedise publike, jan zbatuar programe trajnimi dhe punsimi pr krijimin e mundsive pr punsim pr grat e vajzat e trafikuara ose n rrezik trafikimi. far sht br deri tani Jan ngritur dhe funksionojn qendra pritese dhe riintegruese publike dhe jopublike pr viktimave t trafikimit pr grat e vajzat, si Tiran, Vlor, Elbasan. sht siguruar nj informacion i detajuar pr grat, vajzat dh fmijt q kan prfituar nga programet e pritjes dhe rehabilitimit n qendrat pritse. Me VKM nr. 632, dt. 18.09.2003 prfitojn punsim dhe formim profesional dhe tarifa me te ulta te perfmimit profesional etj. Po ashtu jan hapur kurse pr Formim profesional falas ne qendrat publike te formimit professional. Ka prfunduar Strategjia e emigracionit, e cila synon zgjerimin e kanaleve t ligjshme pr emigracionin dhe punsimin e sigurt jasht shtetit. Jan licensuar 8 agjensi punsimi, t cilat ndrmjetsojn pr punsim jasht shtetit, duke siguruar mundsin pr punsim t ligjshm dhe duke mnjanuar mashtrimin pr punsim, q prdoret nga trafikantt. Agjensit e punsimit monitorohen nga Inspektoriati Shtetror i Puns pr t mos lejuar abuzimet me to. N qendrn e riintegrimit t IOM-it u jan ofruar mundsi integrimi rreth 80 gra e vajza, t cilat ndjekin kurse formimi profesional dhe nj pjes e tyre jan punsuar.

far pritet n t ardhmen? Trajtimi i viktimave t trafikut, ndrgjegjsimi dhe sensibiliteti i familjes dhe t shoqris pr ndihmn q duhet ti jap ksaj kategorie. M shum shrbime pr parandalimin e fenomenit dhe zgjidhjen e problemeve ekonomike t grave e vajzave; Programe pr sensibilizimin e grave dhe vajzave dhe familjes. Riintegrimi nprmjet strukturave te shrbimeve sociale. 3.4 Gra t dhunuara Fenomeni i dhuns n familje ndonse nuk sht i ri, ai mbetet i fsheht dhe mentaliteti i familjes bn q t mos ndrhyhet sa duhet. Koht e fundit pr tiu ardhur n ndihm grave dhe vajzave jan hapur qendra kshillimi, avokatore si dhe strehza pr grat e dhunuara te cilat kryesisht ofrohen nga OJF-t.

29


________________________________________________________________________ Problemet qe evidentohen: Shrbime jo te mjaftueshme sensibilizuese per rolin e gruas ne familje dhe marrdhniet e saj me pjestaret e tjer t familjes. Shrbime jo t mjaftueshme kshilluese dhe rehabilituese. Aktivizimi i pamjaftueshm i specialisteve si punonjs social, sociolog, mjek, psikolog, jurist pr trajtimin e problemeve t dhuns n familje. far pritet n t ardhmen? Bashkpunim me t gjitha strukturat publike dhe jopublike pr t mbshtetur dhe mbrojtur vlerat dhe marrdhniet familjare. Sigurimi i shrbimeve pr grat e dhunuara si strehza, qendra kshillimi dhe advokasie. Fushata sensibilizimi dhe ndrgjegjsimi pr parandalimin e dhuns n famile. 3.5 Grate e komunitetit rom dhe egjyptian. Grat e komunitetit rom dhe egjyptian jan n gjendje ekonomike e sociale m t vshtir ne raport me grupet e tjera te grave. Si pasoj e varfris dhe nivelit shum t ult arsimor e kulturor, kjo kategori sht m problematike. Koht e fundit, me miratimin e Strategjis pr prmirsimin e kushteve t jetess s komunitetit rom, ka nj sensibilitet m t madh nga strukturat shtetrore dhe nga OJF-t q punojn me kto grupe, pr trajtimin e problemeve t ktij komunitetit. Pr t prmirsuar gjendjen e tyre ekonomike grat e pakicave etnike jan prfshir n programin e nxitjes s punsimit. Po ashtu jan ulur tarifat e formimit profesional, ndrsa pr grat rome formimi profesional ne qendrat publike do t jet falas. far pritet n t ardhmen? Programe sensibilizimi dhe mbshtjeje pr grat rome nga OJF-t. Ndrgjegjsimi i punonjsve te Zyrave te Puns, per te realizimin e programe te nxitjes se punsimit per kto grupe. Mbshtjte e organizatave te grave te minoriteteve.

4. Te rinjte e rrezikuar nga prdorimi i droges, alkoolit, duhanit.Fenomeni i varsis ndaj drogs, alkoolit dhe duhanit sht prhapur n moshat e reja. Shrbimet pr kto prdorues jan ende n fazn fillestare dhe kryesisht ofrohen nga OJFt. Ekziston vetm nj qendr jopublike pr trajtimin, rehabilitimin dhe kshillimin e prdoruesve t drogs (Qendra Emanuel) n Tiran. Pr luftn kundr drogs sht hartuar nj Startegji, e cila synon si luftn kundr prhapjes s drogave n Shqipri, ashtu dhe punn pr parandalimin e prdorimit t saj nga t rinjt. Deri tani fenomenti i drogs sht fokusuar n fushatn sensibilizuese dhe ndrgjegjsuese n shkolla, media, komunitet etj. Nj rol efektiv luajn Qendrat rinore t OJF-ve. far pritet n t ardhmen?

30


________________________________________________________________________ Inkurajimi i aktiviteteve q sigurojn prfshirjen e t rinjve n veprimtari kulturore, sportive e artistike pr nj jet t shndetshme larg substancave t dmshme, Kshillimin dhe ofrimin e kujdesit pr personat e varur nga alkooli dhe droga; Nxitjen e programeve t reduktimit t dmit, pr t parandaluar shkallzimin e mtejshm t pasojave q vijne nga prdorimi i droges. Kshillim e prgatitje per punsim etj.

4.

Personat me aftsi te kufizuar

Personat me aftsi t kufizuar, prbjn grupin m t madh n nevoj. N kt grup n prputhje me legjislacionin aktual prfshihen : PAK t lidur ose t br t till deri n moshn 21 vje. Invalidt e puns e t lufts. Mbshtetja e ksaj kategorive garantohet nga legjislacioni i prgjithshm dhe specifik pr secilin grup, i cili siguron mundsi t barabarta pr personat me aftsi t kufizuar. N vitin 2004, si PAK, jan trajtuar 56 mij persona dhe rreth 32 mij invalid pun, t cilt kan prfituar rreth 4.7 miliard lek. Pr PAK jan ofruar m shum shrbime ditore publike e jopublike, por shrbimet ende jan t pamjaftueshme dhe afatshkurtra. Personat me aftsi te kufizuar ne moshe pun ndahen n:Lloji i PAK I. PAK t lindur ose t br t till deri n moshn 21 vje a)mendor, sensor, fizik b)T verbr c)Para e tetraplegjik II Invalidt te puns Gjithsej 56310 42770 12180 1360 30 250 PAK 48498 38705 9062 731 28750 Kujdestar 7812 4065 3118 629 1500

Gjithsej

86560

77248

9312

5.1. PAK t lindur ose t br t till deri n moshn 21 vje Prcaktimi i aftsis s kufizuar bhet nga KMCAP n prputhje me kritere mjekesore kombtare. Sipas rasteve, ky Komision prcakton edhe nevojn pr kujdestar. Aktualisht prfitimi i pageses se kujdestarise jepet vetm pr familjet q jan prfshir n Skemn e ndihms ekonomike. Trajtimi i ktij grupi deri tani mbshtetej n Ligjin Nr.7710 dt 18.05.1993, i ndryshuar. Sipas ktij ligji, PAK prfitojn: 6800 lek n muaj pr aftsin e tyre t kufizuar dhe 6000 lek pr kujdestarin. Masa e pagess s aftsis s kufizuar indeksohet do vit. 5.2 Grupet q trajtohen nga Statuse t veanta Grupet e PAK: invalidt e puns, invalidt e lufts, invalidt e aksidentuar gjat shrbimit ushtarak, t verbrit dhe para e tetraplegjik, prve prfitimeve nga Ligji nr. 7710, dt. 31


________________________________________________________________________ 18.05.1993, Pr ndihmn dhe prkudesin shoqror, perfitojn edhe nga statuset e tjera te veanta ligjore. Invalidt e puns trajtohen sipas Ligjit nr. 7889, dat 14.12.1994 Pr statutin e invalidve t puns, (i ndryshuar). T verbrit trajtohen nga Ligji 8098, dt 28.03.1996 Per Statusin e te Verberit, para e tetraplegjikt trajtohen sipas Ligjit nr.8626, dt.22.06.2000 Per Statusin e Para dhe tetraplegjikeve. Prfitimet sipas ktyre statuseve jan: 5.2. a. Invalidt e puns Invalidt e puns trajtohen nga Ligji nr. 7703, dat 11.05.1993 Mbi sigurimet shoqrore n Republikn e Shqipris, dhe prfitojn pensione invaliditeti t plot ose t pjesshm, pr aksidentet n pun, smundjet profesionale ose t prgjithshme. Sipas Ligjit nr. 7889, dat 14.12.1994 Pr statutin e invalidve t puns, (i ndryshuar), ata vlersohen nga komisionet mjeksore t caktimit t aftsis pr pun (KMCAP), t shtrir n 36 rrethe. Ankesat e tyre trajtohen n Komisonin epror pran Institutit t Sigurimeve Shoqrore. Prve pensionit t invaliditetit, invalidt prfitojn edhe t ardhura t tjera, si: 5% te pensionit baz per cdo fmij ne ngarkim, por jo m shum se 20%; kompesim per nj person ne ngarkim, kompesim per energjine elektrike dhe ndryshimin e cmimit te bukes; 100% rimbursim t trajtimit mjeksor pr invalidt e plot dhe 50% pr ato q kan humbur pjesrisht aftsin pr pun; prjashtimin nga taksat direkte dhe ato doganore pr pajisje t ndryshme rehabilituese, duke prfshir dhe automjetet; shrbimi i transportit publik sht falas, ndrsa transporti privat sht 50% t vlers. kompensim pr rritjen e mimin e energjis elektrike; Pages pr aftsis e kufizuar shtes, prej 2000 leksh pr kategorin e invaliditetit t pjesshm dhe 3000 lek pr kategorin e invalidit t plot; 4000 lek pr rimbursim t karburantit pr invalidt q kan mjet lvizse etj. 5.2. b. T verbrit T verbrit q jan invalid pun prfitojn pension invaliditeti t plot apo t pjesshm sipas Ligjit nr. 7703 dt 11.05.1993 Per Sigurimet Shoqrore. Ata trajtohen financiarisht sipas Ligjit Nr.7710, dt 18.05.93 Per ndihmn dhe prkujdesin shoqror, me nj pages pr aftsin e kufizuar n masn 6 800 lek dhe kujdestart e tyre me 6 000 lek. N prputhje me Ligjin 8098, dt 28.03.1996 Per Statusin e te Verberit ata prfitojn: transport urban falas, 50% ulje t transportit privat bashk me kujdestarin, tarifa telefonike t nivelit t par dhe 700 impulse pa TVSH 32


________________________________________________________________________ prjashtohen nga taksat doganore pr makinat e tyre dhe kur jan t vet-punsuar, paguajn vetm gjysmn e taksave, paguajn vetm 20% t faturs s energjis elektrike n muaj. t verbrit e grupit t par prfitojn falas 12.5 deri ne 14 m siprfaqe banimi mbi normn dhe banesa prshtatet sipas nevojave t tyre me fonde nga shteti; Shteti financon pr ngritjen e nj qendrave pr rehabilitimin e t verbrve; Shteti rimburson barnat, tarifa t reduktuara n transportin urban dhe me pak t reduktuara n at ndrqytets; Hyrje falas ne veprimtarite kulturore e artistike.

5. 2 c. Para dhe tetraplegjikt Para e tetraplegjikt q jan invalid pun, trajtohen me pension t plot ose t pjesshm sipas Ligjit 7703 dt 11.05.1993 Pr Sigurimet Shoqrore, ndrsa sipas Ligjit Per ndihmn dhe prkujdesin shoqror ata prfitojn pages pr aftsin e kufizuar n masn 6 800 lek dhe pr kujdestarin e tyre n masn 6 000 lek. Sipas Ligjit nr.8626, dt.22.06.2000 Per Statusin e Paraplegjikve dhe tetraplegjikve dhe aktet nnligjore n zbatim t tij prfitojn: mjekime falas dhe shrbime n banes; udhtim falas me mjete shtetrore, 50% t vlers me mjete private, s bashku me kujdestarin; Sigurimi i nj dhome t veant; Paguajn vetem 20 % e vlers s konsumit mujor t energjis elektrike; 700 impulse telefonike n muaj paguhen me tarifn e nivelit t par; mbshtetje nga buxheti i shtetit pr sponsorizimin e veprimtarive artistike, kulturore e sportive;

Prjashtimin e ktyre personave me aftsi t kufizuar nga 11 lloj taksash dhe nga taksat doganore pr importimin e pajisjeve pr prdorim vetjak rimbursim me vlere 4 000 leke ne muaj pr blerjen e karburantit ose vajit lubrifikant etj.

Problemet qe evidentohen: Mangsi n politikat aktive pr rehabilitimin profesional dhe punsimin e PAK; Njohje m e mir nga familjaret dhe vet PAK e legjislacionit t PAK dhe zbatimi i sakt nga strukturat shoqrore publike. Statuset e veanta kan krijuar pabarazi n trajtimin ekonomik t PAK. Ka ende pengesa n mjedis pr nj jet t pavarur t PAK, si paprshtatshmria e rrugve, ndrtesave, komunikacion, mungesa e librave n brail. Shrbimet rehabilituese dhe integruese jan t pamjaftueshme. far pritet n t ardhmen? Me ligjin e ri Pr ndihmn dhe shrbimet sociale do t zgjerohet kufiri i prfitimit t aftsis s kufizuar mbi moshn 21 vje, si dhe invalidt para dhe tetraplegjik q dmtimet iu vijn nga dmtime t tjera, prve shtylls kurrizore; Prfitimi i kujdestaris nuk kushtzohet nga gjendja ekonomike e familjes.

33


________________________________________________________________________ Rishikim i legjislacionit per te shmanguar pabarazite dhe diskriminimin, n prputhje dhe rekomandimet e Strategjise Kombetare t PAK; Mbshtetje pr ngritjen e zgjerimin e shrbimeve rehabilituese, pushuese kshilluese pr familjart dhe PAK, m shum shrbime n familje pr grupet e ndryshme t aftsis s kufizuar Prshtatje t mjediseve te ndertesave publike, sigurimi i aksesit ne shrbime, sipas rekomandimeve te Strategjise se PAK. Struktura dhe programe rehabilitimi, per personat qe trajtohen ne qendrat e zhvillimit dhe institucionet e prkujdesit; Zbatimi i legjislacionit pr punsimin e tyre. Programe punsimi dhe hapje e qendrave t puns t mbrojtura. Mbshtetje pr sigurimin e pajisjeve e mjeteve teknike, botimeve t librave n brail pr t verbrit dhe t pajisjeve t tjera t nevojshme pr PAK.

6. T moshuaritKujdesi per plotsimin e nevojave dhe prmirsimin e cilsis se jets per te moshuarit prbn nj nga prioritetet e politikave sociale te shtetit shqiptar. Nevojat dhe krkesat e ksaj shtrese jan te shumta. Masat e marra per kt kategori kan synuar krijimin e lehtsirave per nj jet sa me aktive te ksaj kategorie. Emigracioni i te rinjve, proceset e urbanizimit, te ardhuart e pamjaftueshme, rikonceptimi i mnyrs dhe stilit te jetses, por edhe fatkeqesite dhe rrjedha e jets, kan detyruar qe nj pjes e te moshuarve t krkojn shrbime pran shtpive pr t moshuarit. Te gjith shtetasit shqiptare qe kan punuar dhe kan derdhur kontribute gzojne pension pleqerie, dhe kur nuk kan te ardhura mbshteten me ndihm ekonomike. Ne ndihm te te moshuarve te braktisur e ne nevoj, aktualisht funksionojne 5 shtpi pr t moshuarit, n qytetet Shkodr, Tiran, Kavaj, Fier dhe Gjirokastr, q financohen nga buxheti i shtetit. N kto qendra jan br investime pr prmirsimin e infrastrukturs s qendrave dhe me kontributin financiar t OJF-ve vendase dhe te huaja sht ngritur kapacitetit i stafeve q punojn me t moshuarit, jan zgjeruar shrbimet me baz komunitare, sht rritur kujdesi duke ofruar shrbime me cilesore per kt kategori. far pritet n t ardhmen? Shrbime t reja sociale n prputhje me nevojat dhe krkesat e tyre Akses t barabart n shrbime shndetsore dhe shrbime t tjera si per t gjith qytetarte e tjer Respektimi i dinjitetit dhe t drejts pr jet private; Mbshtetje pr mjekimin e smundjeve kronike; Shrbime ditore dhe n familje n prputhje me gjendjen e tyre sociale, fizike e psikologjike.

34


________________________________________________________________________

KREU I TRET REFORMIMI I SISTEMIT T SHRBIMEVE SHOQROREPolitika kombtare e prkujdesjes shoqrore ka n filozofin e saj ndrtimin e nj sistemi shrbimesh pr t plotsuar nevojat apo pr t minimizuar ndikimin e pasojave negative t shoqris mbi kategorit q krkojn t prfitojn nga shrbimet e saj. Sistemi i prkujdesjes shoqrore, nprmjet politikave dhe objektivave strategjik, synon mbshtetjen e njerzve n nevoj brenda familjes dhe komuniteteve te tyre, n raport me prkujdesjen q ofrohet ne qendrat rezidenciale. Reformimi i sistemit te shrbimeve shoqrore parashikon q: shrbimet e prkujdesit rezidenciale t kalojn gradualisht drejt shrbimeve me baz komunitare dhe t lvizshme. Prioritare mbetet ngritja e shrbimeve n nivel komunitar, krahas shrbimeve t prkujdesit rezidencial. t zgjerohet llojshmria dhe gjeografia e shrbimeve n prputhje me nevojat; t rritet pjesmarrja e pushtetit vendor dhe shoqris civile pr programimin e realizimin e shrbime shoqrore, t rritet prgjegjsia e pushtetit vendor per financimin dhe ofrimin e shrbimeve; t rritet qndrushmria dhe vazhdimsia e shrbimeve, t hartohen, zbatohen dhe monitorohen standardet e shrbimeve pr t siguruar rritjen e cilsis s shrbimeve. T respektohen t drejtat e grupeve n nevoj, t plotsohen nevojat e tyre dhe t integrohen n jetn shoqrore, veanrisht PAK. te nxitet pjesmarrja e biznesit social ne financimin dhe ofrimin e shrbimeve;

1. Strukturat implemetuese dhe roli i aktorve pr zbatimin e strategjisIndividt n nevoj, familjet dhe komuniteti n trsi sht drejtperdrejt pjesa m e interesuar pr ndrtimin e nj sistemi t prshtatshm shrbimesh shoqrore. Pushteti qendror, pushtetit vendor dhe shoqria civile kan prgjegjsi kryesore per ngritjen e sistemit te shrbimeve q fokusohet mbi klientin.

35


________________________________________________________________________ far sht br deri tani? Deri tani prgjegjsia pr realizimin e shrbimeve shoqrore ka qen e dyfisht: nga njra an e pushtetit qndror dhe nga ana tjetr e pushtetit vendor. Vitet e fundit shoqria civile ka luajtur nj rol t rndsishm pr realizimin e shrbimeve t reja shoqrore n komunitet. Marrdhniet e strukturave t pushtetit qendror dhe atij vendor me shoqrin civile po institucionalizohen m tej nprmjet sistemit t licensimit e inspektimit. Ata po marrin nj rol t veant n procesin e realizimit t filozofis s re t shrbimeve shoqrore. Roli i individve dhe komunitetit ka filluar t bhet m i dukshm. far pritet n t ardhmen? Riformulohen rolet dhe prgjegjsit e Pushtetit qendror dhe Pushtetit vendor. Rritet roli i Shoqris Civile dhe Individve . Roli dhe prgjegjsit e Pushtetit Qendror A. Ministria e Puns dhe shtjeve Sociale Rishikon dhe zhvillon politikat dhe legjislacionin kombtar. Monitoron zbatimin e legjislacionit. Harton buxhetin kombtar pr shrbimet shoqrore, ndihmn ekonomike dhe pagesn e paaftsis, planifikon dhe delegon fondet n njsit e qeverisjes vendore dhe monitoron prdorimin e fondeve buxhetore sipas destinacionit. Licenson ofruesit e shrbimeve shoqrore. Harton standardet dhe kriteret e shrbimeve shoqrore. Krijon dhe programon Fondin Shoqror pr zbatimin e politikave e krijimin e shrbimeve te reja si dhe mbshtet zhvillimin e shrbimeve shoqrore edhe ne njsite e pushtetit vendor qe nuk kan mundsi. Harton politikat, legjislacionin dhe mekanizmat pr raportimin e rasteve t keqtrajtimit. Siguron q procesi i decentralizimit t realizoj n koh shrbime alternative dhe t efektshme n nivel vendor. B. Shrbimi Social Shtetror Operon si institucion ndrmjets midis nivelit politikbrs, MPS-s, dhe nivelit zbatues, pushtetit vendor. Monitoron dhe inspekton prdorimin e fondeve dhe zbatimin e standardeve n te gjitha nivelet e shrbimeve publike dhe jopublike. Siguron q t gjitha shrbimet e ofruesve t plotsojn standardet e cilsis pr t marr liensen pr ti ofruar kto shrbime. Prgjigjet pr zbatimin e legjislacionit, Trainon stafet dhe ofruesit e shrbimeve.

36


________________________________________________________________________ Roli dhe prgjegjsit e strukturave rajonale t SHSSH Operon si institucion ndrmjets, bashkpunues dhe mbshtets pr t realizuar koordinimin ndrmjet qeverisjes qndrore dhe vendore, Koordinojn veprimtarin e sektorve t ndryshm q lidhen me shrbimet shoqrore n nivelin rajonal, Realizon koordinimin dhe planifikimin e nevojave n nivel rajonal. Grumbullon informacionet dhe t dhnat n nivel rajonal pr monitorimin dhe vlersimin e impaktit t politikave Kontrollon zbatimin e legjislacionit pr NE, PAK dhe standardet e shrbimeve. 1.2 Roli dhe prgjegjsit e Qeverisjes Vendore Pasqyron objektivat e Strategjis s Shrbimeve Shoqrore n strategjit, programet, buxhetet e zhvillimit ekonomiko-shoqror, rajonal ose vendor. Miraton ngritjen e strukturave t shrbiemve shoqrore dhe buxhetin vendor pr ngritjen dhe zgjerimin e shrbiemve shoqrore. Prgjigjet pr prdorimin e fondeve t kushtzuara t buxhetit t shtetit dhe zbatimin e standardeve kombtare t shrbimeve shoqrore. Identifikon familjet q kan nevoj pr ndihm ekonomike, personat me aftsi t kufizuar, individt qe kan nevoj per shrbime te prkujdesit shoqror, Planifikon nevojat e grupeve n nevoj dhe harton krkesn pr fonde, Ngre lloje t reja t shrbimeve shoqrore n prputhje me nevojat e komunitetit, Administron institucionet rezidenciale publike, ndjek shrbimet n qendrat ditore dhe shrbimet komunitare qe jan nn juridiksionin e njsis s qeverisjes vendore. Miraton veprimtarin e OJF-ve dhe t ofruesve t tjer q zbatojn projekte pr shrbime shoqrore n territorin e njsis s qeverisjes vendore. Przgjedh, sipas prokurimit publik, ofruesit e shrbimeve shoqrore t licensuara, pr t plotsuar nevojat e komunitetit. Shprndan pagesat e NE dhe t PAK Formulon e drgon statistikat n Qark dhe n strukturat e tjera. Koordinon veprimet ndrsektoriale pr mbrojtjen nga keqtrajtim, duke prfshir informimin pr keqtrajtimin, vlersimin fillestar, evidentimin e keqtrajtimet t mundshme, mundsit dhe nevojat e familjes, zhvillon plane individuale per do rast duke ofruar sherbime apo duke koordinuar sherbimet me profesioniste te tjere per te mbeshtetur familjet dhe femijet. Kompleton funksionet per menaxhimin e rasteve si mbajtja e t dhenave, rishikimi sistematik i planeve per secilin rast dhe prgatitja e raporteve pr n gjykat.

1.3 Roli i Shoqris Civile Ofron shrbime te reja shoqrore n komunitet (sipas nevojave) Merr pjes n planifikimin e shrbime n prputhje me nevojat e komunitetit. Ndihmon, nprmjet avokatis, n analizn dhe prmirsimin e politikave t shrbimeve shoqrore. Mobilizon individt dhe grupet n nevoj pr t marr pjes n shtjet shoqrore.

37


________________________________________________________________________ Veprojn pr t prmirsuar mirqenien e antarve t tyre dhe grupeve t tjer n nevoj, etj. Identifikon dhe rapor

psikologjia 11

Documents

Transcript of psikologjia 11