საქართველოს ტყე და მისი ფუნქციები

მერაბ აჭავარიანი

saqarTvelos tyeebis areali

n  saqarTvelos tyis fondis miwebi warmoadgens saxelmwifo sakuTrebas. misi saerTo farTobi 2 mln. 988 aTasi heqtaria, aqedan tyiT dafarulia 2 mln. 767,3 mln. kbm, rac Seadgens mTliani teritoriis 40%. merqnis wliuri namati ki 4,6-4,8 mln. kbm-s Seadgens. merqnis saSualo maragi erT heqtarze 157,8 kb-ia. merqnis yovelwoiuri namati erT heqtarze saSualod 1,8 kbm-s Seadgens.

n  saqarTvelos tyeebi reliefuri pirobebis mixedviT iyofa mTisa da baris tyeebad. mTis tyeebs tyiT dafaruli farTobis 98% ukavia, baris tყeebs ki – 2%. wiwviani სახეობების mier dakavebuli farTobi Seadgens 15,8%, maragiT – 27,3%. saqarTvelos tyiT dafarul farTobis TiTqmis naxevari wifels ukavia.

n  miuxedavad tyianobis maRali procentisa saqarTveloSi tyiT dafaruli farTobebis sivcobrivi ganlageba araTanabaria.

მერაბ აჭავარიანი

მერაბ აჭავარიანი

tyeebis gavrcelebis vertikaluri zonaloba

n  vertikaluri zonaloba aixsneba imiT, rom zRvis donidan simaRlis matebasTan erTad icvleba klimati, niadagi mcenareuloba.

n  simaRlis matebasTan erTad siTbo yovel 100 metrze 0,5 C0 klebulobs. amasTan izrdeba naleqebis raodenoba, mcirdeba savegetacio periodi.

n  tyis mcenareuloba adis gansazRvrul simaRlemde, mere iwyeba subalpuri anu “brZolis sartyeli”, sadac warmoebs “brZola” merqnian da balaxovan mcenareebs Soris. xeebi arian daSorebuli erTi meorisgan. alpuri zona alpuri balaxebiT iwyeba subalpuri meCxeri tyeebis zeviT.

n  alpuri sartylis zemoT aris nivaluri (mudmivi Tovlis) sartyeli. n  saqarTvelos teritoria garemo pirobebisa da mcenareuli Taviseburebebis mixeviT

gansxvavebuli mxareebiT xasiaTdeba.

n  tyeebis gavrceleba xasiaTdeba vertikaluri sartylianobiT. gamoirCeva oTxi ZiriTadi regioni: dasavleT saqarTvelo, qarTli (Siga), samcxe-javaxeTi da aRmosavleT saqarTvelo (qvemo qarTli, gare kaxeTi).

n  dasavleT saqarTvelo xasiaTdeba teniani haviT, razedac did gavlenas axdens Savi zRva.

მერაბ აჭავარიანი

0_dan 100

101_dan 250

251_dan 500

501_dan 750

751_dan 1000

1001–dan 1250

1251_dan 1500

150_dan 1750

1751_dan 2000

200_da meti

2.30%1.60%3.40%6.40%

13.10%16.80%

18.70%17.80%

12.90%

7.00%

tyis farTobebis ganawileba zRvis donidan simaRlis mixedviT 2003

weli Forest areas classification by altitude above the sea level 2003 %-Si

მერაბ აჭავარიანი

n  tyeebis vertikaluri sartylianoba Semdegia: n  1. subtropikuli tyeebis sartyeli zRvis donidan 500 metramde.

xasiaTdeba Sereuli foTlovani tyeebiT. aq gvxvdeba: wabli, qarTuli muxa, imeruli muxa, wifeli, ifani, rcxila, lafani, bza, xurma, Zelqva da agreTve biWvinTis fiWvi.qvetyeSi – Sqeri, Wyori, wyavi, jonjoli. Warbtenian adgilebSi – gavrcelebulia Txilnarebi.

n  2. wablis tyeebis – zRvis donidan 500-1000 metramde. wablTan erTad gvxvdeba: Tela, rcxila, ifani (kopiti), xurma, cacxvi, leRvi, bza, uTxovari. qvetyeSi: Sqeri, wyavi, Wyori, mocvi. wabli ver itans kiriT mdidar niadagebs da aq wabls cvlis muxa.

n  3. wiflis tyeebis – zRvis donidan 1000 – 1500 metramde. wiflis garda gvxvdeba rcxila, cacxvi, ifani (kopiti), nekerCxali, ponturi muxa. qvetyeSi: mocvi, Sqeri, wyavi.

n  4. soWis da naZvis tyeebis – 1000(1500) - dan 2000 (2200) metramde. soWTan da naZvTan erTad rcxila, cacxvi, aryi, TelamuSa, verxvi. qvetyeSi: mocvi, Sqeri, wyavi.

n  5. “brZolis sartyeli” – 2000 (2200) – dan 2400 (2500) metramde. gvxvdeba gameCxerebuli naZvi, soWi, wifela, mTis nekerCxali, Wnavi, aryi, da buCqi - deka.

მერაბ აჭავარიანი

saqarTvelos tyis ZiriTadi saxeobebis daxasiaTeba

n  sosnovskis (kavkasiuri) fiWvi (Pinus sosnvskyi Nakaj) farTod aris gavrcelebuli saqarTvelos tyeebSi. am saxeobis damaxasiaTebeli niSan-Tvisebas warmoadgens gauSleli girCi kvercxisebri formis. Tesli ori wlis ganmavlobaSi mwifdeba. fiWvi rgoluri datotviT xasiaTdeba. yovel wels igi TiTo rgols qmnis, amitom muxlTaSorisebis raodenobiT SesaZlebelia dadgenil iqnes xis xnovaneba.

n  sosnovskis fiWvi sinaTlis momTxovni da sicivis amtani jiSia. qserofitia (simSralis amtania). izrdeba Waobian niadagebzec. niadags ar uyenebs did moTxovnilebas. kargad egueba Txel niadagebs. itans kirian niadagebsac. iviTarebs mZlav fesvTa sistemas, ris gamoc qargamZleobiT xasiaTdeba. sosnovskis fiWvi azonaluri jiSia. igi vrceldeba zRvis donidan 400-500 metridan tyis alpur sazRvramde. am tyeebis didi masivebi gvxvdeba mTaTuSeTSi, borjom-bakurianSi, awyur-axalcixeSi, abastumanSi, javaxeTSi, svaneTSi da sxv.

მერაბ აჭავარიანი

n  sosnovskis fiWvis koromebs uaRresad didi sakurorto mniSvneloba aqvT. fiWvi haeris saukeTeso ozonatoria. misi wiwvebis mier gamoyofili aqroladi nivTierebebi (fitoncidebi) sasikvdilod moqmedeben tuberkuliozis Cxirebze. sosnovskis fiWvs farTod iyeneben dekoraciul mebaReobaSi, qarsafarebis mSeneblobaSi, gzatkecilebisa da utyeo farTobebis gasamwvaneblad.

n  fiWvs saerTod 2-3-wliani naTesarebiT aSeneben, xolo

naTesarebi sanergeSi gamohyavT. sosnovskis fiWvs ZiriTadad zRvis donidan 800 m-ze aSeneben, vinaidan tyis qveda zonaSi arsebuli simSrale da zafxulSi maRali temperaturebi axalgazrda naTesaris fesvis yelis mowvas iwveven.

მერაბ აჭავარიანი

მერაბ აჭავარიანი

n  aRmosavleTis naZvi (Picea orientalis Link.) – pirveli sididis xea. xasiaTdeba mokle wiwvebiT, girCi TiTistarisebri formisaa da dakidebulia.

n  aRmosavleTiს naZvi sicivis amtani jiSia; mTaSi adis 2200 metramde. misi aRmonaceni SedarebiT nazia da xSirad ziandeba naadrevi da gviani yinvebiT. amitom mas Ria adgilebze ar aSeneben. naZvi Crdilis amtani da tipiuri mezofitia. Tbilisis meridianamde vrceldeba, ufro aRmosavleTiT ar vrceldeba. ver xarobs Rarib da Wartenian niadagebze. qarqcevadi jiSia.

n  naZvi soWTan erTad mTaSi vertikalur sartyels qmnis zRvis donidan 1500 metridan 2200 metramde. Tumca dasavleT saqarTveloSi Camodis 300-400 metramde, xolo aRmosavleT saqarTveloSi – 700-800 m,etramde.

n  naZvis merqani metad Zvirfasia, rogorc samSeneblo masala; misgan qaRaldsac amzadeben; amzadeben musikalur instrumentebs.

მერაბ აჭავარიანი

მერაბ აჭავარიანი

n  kavkasiis soWi (Abies nordmanniana (Stev.) Spoch.) pirveli sididis xea; xSirad aRwevs 60-70 metrs. naZvisgan gansxvavebiT misi wiwvebi brtyelia, wiwvs qvemodan gasdevs ori TeTri zoli. girCi cilindruli formisaa da aRmamdgomia.

n  soWi Tavisi ekologiuri TaviseburebiT TiTqmis iseTivea, rogorc naZvi, amitom es ori jiSi umetesad erTad gvxvdeba. aseve, rogorc naZvs, soWs Ria adgilebSi ar aSeneben, vinaidan misi aRmonaceni naadrevi da gviana yinvebiT ziandeba.

მერაბ აჭავარიანი

მერაბ აჭავარიანი

n  aRmosavleTis wifela (Fagus orinetalis Lipsky) saqarTvelos tyeebis mTavari Semadgeneli jiSia. wiflnarebi saqarTvelos mTeli tyeebis farTobis naxevars Seadgenen. simaRleSi wifela xSirad 50 metrs aRwevs.

n  wifela didi qanobis ferdobebze horizontalur fesvTa sistemas iviTarebs da amitom xSirad qarqcevadobas ganicdis. igi sicivis saSualod amtani jiSia. Tavisi gabatonebiT sartyels qmnis 100-dan 1500 metramde. aRmosavleT saqarTveloSi, iq sadac wiwvovani jiSebi ar gvxvdeba, igi maT sartyels ikavebs da xSirad tyis alpur sazRvramde vrceldeba. misi aRmonaceni ziandeba naadrevi da gviana yinvebiT da zafxulSi maRali temperaturiT. aRmosavleTis wifela, mezofitia, Crdilis amtani jiSia. moiTxovs Rrma da tenian niadagebs. xriok adgilebs gaurbis. uxvi Teslmsxmoairaobis wlebi 3 weliwadSi erTxel umeordeba.

n  merqani aqvs Zalian Zvirfasi; iZleva saukeTeso faneras saavejo warmoebisTvis.

მერაბ აჭავარიანი

მერაბ აჭავარიანი

n  qarTuli muxa (Quercus iberica Stev.) gavrcelebulia rogorc dasavleT, ise aRmosavleT saqarTveloSi. igi pirveli sididis xea ganivrad ganviTarebuli varjiT. nayofi rkoa, romelic erTimesamediT jamisabr budeSi zis. uxvi Teslmxmoiare wlebi 2-3 welSi erTxal umeordeba.

n  qarTuli muxa qserofitia. kargad itans ganuviTarebel qvaRorRian niadagebs. igi xSirad qmnis wminda koromebs mSral, samxreT eqspoziciebze. muxa sinaTlisa da siTbos momTxovni jiSia. misi gabatobeniT Seqmnili tyis sartyeli mTaSi aRwevs ara umetes zRvis donidan 1200 metrame, Tumca calkeuli xeebi ufro maRla gvxvdeba. misi aRmonaceni xSirad ziandeba naadrevi da gviani yinvebiT.

n  qarTuli muxa qargamZle jiSebis kategorias miekuTvneba, iviTarebs Rrma da Zlier fesvTa sistemas. pirvel xanebSi muxa nela izrdeba, magram Semdeg misi zrdis intensivoba matulobs. igi kargad grZnobs Tavs misi Tanamgzavrebis - rcxila, nekerCxali, ifani da sxva jiSebis Seqmnil “qurqSi”.

n  qarTuli muxa Zvirfasi jiSia. misi merqani mkvrivi da gamZlea. metad dekoraciulia. misi aRmonaceni ziandeba naadrevi da gviana yinvebiT, amitom misi gaSeneba Ria, utyeo adgilas xSirad uSedegoa.

მერაბ აჭავარიანი

მერაბ აჭავარიანი

n  wabli (Castanea sativa Mill.) farTod gavrcelebuli da erT-erT Zvirfas jiSad iTvleba. pirveli sididis xea. xasiTdeba grZeli 10-25 sm sigrZis elifsuri formis foTliT. nayofi eklian budeSi zis ori an sami erTad. nayofi seqtembris bolos mwifdeba.

n  wabli qargamZlea, iviTarebs Rrma fesvTa sistemas. Crdilis naxevrad amtani jiSia. siTbos momTxovni jiSia, Tavisi gabatonebiT igi sartyels qmnis zRvis donidan 800-900 metramde. karbonatul niadagebze ar xarobs.

n  wablis merqani cnobilia Tavisi simkvriviT da gamZleobiT. farTod gamoiyeneba mSeneblobaSi. wablis nayofs didi gamoyeneba aqvs rogorc saucxoo sakveb produqts.

n  wabls aSeneben TesviT uSualod mudmiv farTobze.

n  mindvris nekerCxali (Acer campestre L.) mesame sididis xea. qserofitia. egueba Txel ganiviTarebel niadagebs. qargamZe jiSia. mTaSi vrceldeba zRvis donidan 1800 metramde.

მერაბ აჭავარიანი

მერაბ აჭავარიანი

მერაბ აჭავარიანი

tyis funqcia (ekologiuri, ekonomiკuri, socialuri)

n  მსოფლიო ტყეების ფუნქციები

მერაბ აჭავარიანი

ტყეების ეკოსისტემური სერვისების შეფასების პრინციპები

სრული ეკონომიკური შეფასება გამოყენებული ღირებულება გამოუყენებელი

ღირებულება პირდაპირი სარგებლობა

არაპირდაპირი სარგებლობა (ფუნქციონალური სარგებელი)

პოტენციური სარგებლობა (მომავალი პირდაპირი და არაპირდაპირი სარგებლობა)

გადასაცემი ღირებულება (გარემოს მემკვიდრეობის გამოყენებული და გამოუყენებელი ღირებულება)

არსებობის ღირებულება

• საკვები • ბიომასა • რეკრეაცია • კომფორტული საცხოვრებელი გარემო • ნადირობა

• ჯანმრთელობა • წყალდიდობების კონტროლი • ქარიშხლებისგან დაცვა • საკვები ნივთიერებების მიმოქცევა • ნახშირბადის შთანთქმა

• ბომრავალფეროვნება • შენარჩუნებული ჰაბიტატები

• ჰაბიტატები • შეუქცევადი პროცესების თავიდან აცილება

• ჰაბიტატები • სახეობები • გენები • ეკოსისტემები

მერაბ აჭავარიანი

gmadlobT yuradRebisTvis

მერაბ აჭავარიანი