Savi zRvis samSvidobo qseli · 2014-03-31 · 3. ugulebelyofili iyo kontaqtebi af-xazur da osur...

18
biuleteni # 10 dekemberi 2012 BSPN Savi zRvis samSvidobo qseli www.bspn.gfsis.org Sinaarsi Savi zRvis samSvidobo qselis saqarTvelos eqspertTa sabWos Sexvedra 2012 wlis 15 noembers saqarTvelos strategiisa da saerTaSoriso urTierTobebis kvlevis fondSi gaimarTa Savi zRvis samSvidobo qselis eqspertTa morigi Sexvedra. Sexve- dras eswrebodnen Savi zRvis samSvidobo qselis eqspertebi, proeqtze momuSave gundi da samoqalaqo sazogadoebis warmo- madgenlebi. es iyo saparlamento arCevnebis Sedegad mTavrobis gundis Secvlis Semdgom Catarebuli pirveli Sexvedra, ro- melic bunebrivad pasuxobda axali da Zveli xedvebis Sedar- ebis mimarT sazogadoebaSi arsebul interess. Sexvedraze moxsenebebiT warsdgnen qeTevan cixelaS- vili, reintegraciis sakiTxebSi saxelmwifo ministris moadg- ile, romelmac damswre sazogadoebas gaacno saqarTveloSi konfliqtebis mogvarebis axleburi xedva da sergi kapanaZe, Tbilisis saxelmwifo universitetis profesori, saqarTvelos sagareo saqmeTa ministris yofili moadgile, moxsenebiT sta- tusneitraloba, rogorc konfliqtis gasaRebi. qeTevan cixelaSvilma Sexvedraze aRniSna, rom axali xelisufleba cdilobs ar ganaxorcielos konfliqtebTan da maT mogvarebsaTan dakavSirebuli wina xelisuflebis dros Seqmnili kanonmdebloba, meti yuradReba dauTmos realuri da xelSesaxebi resursebis Ziebas dapirispirebul mxareebs Soris ndobis aRdgenis mimarTulebiT, mzad aris izrunos is- eTi proeqtebisa da ideebis ganxorcielebaze, romelic xels Seuwyobs ormxrivi kavSirebis ganviTarebas rogorc ruseT- Tan, aseve osur da afxazur mxareebTan. sergi kapanaZem warmodgenil analizSi ganaviTara idea, rom konfliqtis dapirispirebul mxareTa urTierTobaSi axlo momavalSi progresi SesaZloa mxolod im sakiTxebTan dakavSirebiT, romlebic statusneitralur xasiaTs atareben. is urCevs axal maTavrobas, rom maqsimalurad gaiTvaliswo- nos am TvalsazrisiT Jenevis molaparakebebSi dagrovili ga- mocdileba. gv. 1 Savi zRvis samSvidobo qse- lis saqarTvelos eqspert- Ta sabWos Sexvedra gv. 2 qeTevan cixelaSvili. saqa- rTveloSi konfliqtebis mogvarebis axleburi xe- dva gv. 4 sergi kapanaZe. status- neitraloba, rogorc kon- fliqtis transformaciis potenciuri gasaRebi gv. 7 Sorena lorTqifaniZe. usafrTxoebis seqtoris saparlamento kontrolis meqanizmebi, arsebuli praqtika da axali perspe- qtivebi gv. 10 izolda tigievi. zogadi rekomendaciebi efeqturi Sedegebis misaRebad ero- vnebaTaSorisi konfliqt- bis daregulirebisas gv. 12 nikoloz TevzaZe. dnest- rispireTis konfliqti da misi mogvarebis perspeq- tivebi Sexvedrebi da movlenebi statiebi

Transcript of Savi zRvis samSvidobo qseli · 2014-03-31 · 3. ugulebelyofili iyo kontaqtebi af-xazur da osur...

  • biuleteni # 10 dekemberi 2012

    BSPNSavi zRvis samSvidobo qseli

    www.bspn.gfsis.org

    S i n a a r s i

    Savi zRvis samSvidobo qselis saqarTvelos eqspertTa sabWos Sexvedra

    2012 wlis 15 noembers saqarTvelos strategiisa da saerTaSoriso urTierTobebis kvlevis fondSi gaimarTa Savi zRvis samSvidobo qselis eqspertTa morigi Sexvedra. Sexve-dras eswrebodnen Savi zRvis samSvidobo qselis eqspertebi, proeqtze momuSave gundi da samoqalaqo sazogadoebis warmo-madgenlebi.

    es iyo saparlamento arCevnebis Sedegad mTavrobis gundis Secvlis Semdgom Catarebuli pirveli Sexvedra, ro-melic bunebrivad pasuxobda axali da Zveli xedvebis Sedar-ebis mimarT sazogadoebaSi arsebul interess.

    Sexvedraze moxsenebebiT warsdgnen qeTevan cixelaS-vili, reintegraciis sakiTxebSi saxelmwifo ministris moadg-ile, romelmac damswre sazogadoebas gaacno saqarTveloSi konfliqtebis mogvarebis axleburi xedva da sergi kapanaZe, Tbilisis saxelmwifo universitetis profesori, saqarTvelos sagareo saqmeTa ministris yofili moadgile, moxsenebiT sta-tusneitraloba, rogorc konfliqtis gasaRebi.

    qeTevan cixelaSvilma Sexvedraze aRniSna, rom axali xelisufleba cdilobs ar ganaxorcielos konfliqtebTan da maT mogvarebsaTan dakavSirebuli wina xelisuflebis dros Seqmnili kanonmdebloba, meti yuradReba dauTmos realuri da xelSesaxebi resursebis Ziebas dapirispirebul mxareebs Soris ndobis aRdgenis mimarTulebiT, mzad aris izrunos is-eTi proeqtebisa da ideebis ganxorcielebaze, romelic xels Seuwyobs ormxrivi kavSirebis ganviTarebas rogorc ruseT-Tan, aseve osur da afxazur mxareebTan.

    sergi kapanaZem warmodgenil analizSi ganaviTara idea, rom konfliqtis dapirispirebul mxareTa urTierTobaSi axlo momavalSi progresi SesaZloa mxolod im sakiTxebTan dakavSirebiT, romlebic statusneitralur xasiaTs atareben. is urCevs axal maTavrobas, rom maqsimalurad gaiTvaliswo-nos am TvalsazrisiT Jenevis molaparakebebSi dagrovili ga-mocdileba.

    gv. 1Savi zRvis samSvidobo qse-lis saqarTvelos eqspert-Ta sabWos Sexvedra

    gv. 2qeTevan cixelaSvili. saqa-rTveloSi konfliqtebis mogvarebis axleburi xe-dva

    gv. 4sergi kapanaZe. status-neitraloba, rogorc kon-fliqtis transformaciis potenciuri gasaRebi

    gv. 7Sorena lorTqifaniZe.usafrTxoebis seqtoris saparlamento kontrolis meqanizmebi, arsebuli praqtika da axali perspe-qtivebi

    gv. 10izolda tigievi. zogadi rekomendaciebi efeqturi Sedegebis misaRebad ero-vnebaTaSorisi konfliqt-bis daregulirebisas

    gv. 12nikoloz TevzaZe. dnest-rispireTis konfliqti da misi mogvarebis perspeq-tivebi

    Sexvedrebi da movlenebi

    statiebi

    www.bspn.gfsis.org

  • biuleteni # 10 dekemberi 20122

    orive moxsenebam damswre sazogadoebis didi interesi gamoiwvia. daisva mravali kiTx-va da gamoiTqva varaudebi. momxseneblebma Se-Zlebisdagvarad upasuxes dasmul SekiTxvebs.

    saqarTveloSi konfliqtebis mogvarebis axleburi xedva

    qeTevan cixelaSvili

    konfliqtebis mogvarebis axleburi mid-gomebis gamoyenebis sivrce sakmaod SezRudulia. dRes aris gacilebiT rTuli viTareba, vidre Cvens winamorbedebs daxvdaT. aris memkvidreobiT miRebuli garkveuli mocemulobebi, garkveuli realoba, romlis ugulebelyofac SeuZlebelia. swored amitom politikis garkveul mimarTule-bebsac axasiaTebs wina xelisuflebisgan gad-mosuli memkvidreobiToba. vgulisxmobT imas, pirvel rigSi, rom ოrive regioni, afxazeTic da samaCabloc, aris okupirebuli. aseve mniS-vnelovania maTi damoukidebel saxelmwifoebad araRiarebis mimarTuleba. rogorc cnobilia, saxelmwifoebis ucnaurma klubma ruseTs mibaZa da misi ZalisxmeviT es teritoriebi (afxazeTi da samxreT oseTi) damoukidebel erTeulebad aRiares. amitom Zalian mniSvnelovania, rom es xazi _ Zalisxmeva maTi Semdgomi araRiarebisaT-vis _ SenarCundes. memkvidreobiT aris miRebu-li aseve kanoni okupirebuli teritoriebis Ses-axeb, CarTulobis strategia, samoqmedo gegma, modalobebi, romelTa mimarTac Cveni midgoma gulisxmobs, rom TviTon kanoni, swored im par-adigmidan gamomdinare, rom saqarTvelos teri-toriebi aris okupirebuli, iqneba da gagrZel-deba, miuxedavad imisa, rom am kanonis miRebisas da am modalobebis Camoyalibebisas (2010 wlis oqtomberSi) arsebobda azrTa sxvadasxvaoba da mwvave kamaTi. xazgasmiT unda aRiniSnos, rom, Cveni midgomiT, maqsimalurad unda SevecadoT, Tundac xelT arsebul samarTlebriv CarCoSi, gavxsnaT SesaZleblobebi imisaTvis, rom Car-Tuli iyos rogorc saerTaSoriso, ise adgilo-brivi arasamTavrobo seqtori. zogadad midgo-ma, gansxvavebiT wina xelisuflebisagan, aqcents ara kontrolsa da SezRudvaze unda akeTebdes, aramed TanamSromlobasa da ndobaze dafuZneb-uli urTierTobis gafarToebaze.

    aseve memkvidreobiTaa miRebuli Jenevis molaparakebebi. Zalian mniSvnelovania, rom am mimarTulebiT Cven vTanamSromlobT wina xe-lisuflebis warmomadgenlebTan, vinc uSua-lod iyo CarTuli am procesSi. gvinda, rom am

    sakiTxSi SenarCundes erTgvari gangrZobiToba. Jenevis formati rCe-ba qarTul-rusuli urTierTobebis for-matad da miuxedavad mosazrebebisa _ es unda Seicvalos Tu ar unda Seicvalos _ Cveni amJamindeli damokidebuleba da moklevadiani amoca-naa, rom es formati SenarCundes im saxiT, rogorc aris, Tumca ar gamoiricxeba, rom afxazebTan da osebT-an ganviTardes sxva tipis kontaqtebic.

    kidev erTi sakiTxi, rom-lis mxardaWerasac vagrZelebT, aris piroba, romelic saaqrTvelos pre-zidentma gamoTqva strasburgSi Zalis argamoyenebis Tao-baze. prezidentma gaamyara calmxrivi valdebuleba, ro-melic `sarkozi-med-vedevis~ 6-punqtiani x elSe kruleb ida n ukve gamomdinareobs. qarTuli mxare amiT kidev erTxel daa-dasturebs, rom Cveni ganzraxva aris mSvi-dobiani da arc rito-rikiT, arc saqmiT da arc SinaarsiT ar uka-vSirdeba Zalis gamoyenebis faqtors.

    rac Seexeba CarTulobis strategiasTan da samoqmedo gegmasTan dakavSirebul komponen-tebs, Tavis droze bevri eqsperti monawileob-da am dokumentebis SeqmnaSi. cnobilia, rom mis miRebas, terminologiis gamo, mohyva mwvave reaq-cia afxazuri da osuri mxareebidan. TavisTavad misaRebia bevri idea, Cadebuli am strategiasa da samoqmedo gegmaSi. didi warmateba iqneba, Tuki SevZlebT da mivaRwevT imas, rom Sevqm-naT safuZveli da foni strategiaSi mocemuli punqtebis (maTi, romlebic mimarTulia ndobis aRdgenaze, kontaqtebis gaRrmavebaze, Zalian mniSvnelovani sxvadasxva sakiTxis mogvarebaze) Sesasruleblad.

    qeTevan cixelaSvili _ reintegraciis sakiTxebSi

    s a q a r T v e l o s saxelmwifo min-istris pirve-li moadgile. s aerTaSoriso urTierTobebis s p e c i a l i s t i

    (iv. javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo univer-siteti, 1999) saerTaSoriso urTierTobebisa da evropuli kvlevebis magistri (evropis centralur universiteti, 2000), ilias saxelmwifo uni-versitetis filosofiisa da socialur mecnierebaTa fakultetis doqtoranti (2006 wlidan), akademiuri mkvlevari friburgis uni-versitetSi (Sveicaria, 2011). 2006-2012 wlis oqtombramde _ Tbilisis liberaluri aka-demiis (LAT) direqtori, 2012 wlis ianvridan 2012 wlis oqtombramde _ aRmosavleT partniorobis samoqalaqo sazogadoebis forumis saqa-rTvelos erovnuli plat-formis Tavmjdomare, 2008 wlidan dRemde ilias univer-sitetSi kiTxulobs leqciebs evropaTmcodneobaSi. 2002-2010 ww-Si _ fridrix nauma-nis sax. fondis konsultanti saqarTveloSi; wlebis manZil-ze muSaobda sxvadasxva kvle-viT proeqtsa Tu organizaci-aSi konfliqtebis mogvarebis, politikisa da Tavdacvis, um-ciresobebis mimarTulebiT.

  • biuleteni # 10 dekemberi 20123

    kanonTan da modalobebTan dakavSirebiT aRsaniSnavia, rom ar gveqneba xisti damokide-buleba SesaZlo cvlilebebis mimarT, Tuki konkretuli punqtebi realurad xels SeuSlis saqmianobas. Tumca am etapisaTvis gadavwyviteT, rom viaroT ufro mcire, magram mniSvnelovani nabijebiT. Cveni midgoma imiT gansxvavdeba wina xelisuflebisagan, rom 2008 wlamdec da mis Semdgom faqtobrivad konfliqtSi did-wilad gamoricxuli, ugulebelyofili iyo kon-fliqtis qarTul-afxazuri da qarTul-osuri komponenti. Cven, cxadia, vfiqrobT, rom kon-fliqtSi farToa qarTul-rusuli konteqsti da amis ignorireba SeuZlebelia, magram moce-muloba, sadac unda ganviTardes da gaiSalos saqarTvelos mTavrobis Zalisxmeva, ar aris mx-olod Cveni saministros kompetencia. am mimar-TulebiT ukve gadaidga nabijebi, magaliTad, ruseTTan urTierTobis sakiTxebSi saqarT-velos premier-ministris specialuri warmomad-genlis, zurab abaSiZis, daniSvniT. aRsaniSnavia, rom faqtobrivad SeuZlebeli iqneba normaluri diplomatiuri urTierTobebis aRdgena, roca grZeldeba okupacia da saelCoebi gaxsnilia ro-gorc afxazeTis, ise cxinvalis, samxreT oseTis, regionebSi, magram SesaZlebelia da mzad varT, rom praqtikul doneze _ ekonomikur, savaWro urTierTobebSi _ moxdes normalizeba. swored es iyo saqarTvelos xelisuflebis gzavnili. CvenTan mudmivad mimdinareobs konsultaciebi da am etapze velodebiT sapasuxo qmedebebs, Tumca mxolod molodiniT ar Semovifargle-biT da darwmunebuli varT, batoni zurab aba-SiZe muSaobs imisaTvis, rom viTareba realurad gaumjobesdes.

    SezRudul sivrceSi samoqmedod Cven gvaqvs garkveuli resursebi:

    1. xelisuflebis cvlileba mSvidobi-ani gziT, romelic ar aris umniSvnelo faqti da mocemuloba TavisTavad, magram aseve sain-teresoa, ra datvirTva aqvs amas osuri da afxa-zuri mxarisaTvis. adre maT miaCndaT, rom mix-eil saakaSvili da misi xelisufleba aris mxare, romelTanac, maTi azriT, ar SeiZleboda dialo-gi. xdeboda mmarTveli gundis garkveuli per-sonificireba da demonizacia, damsaxurebulad Tu daumsaxureblad, maTi saxiT Seqmnili iyo mtris xati. axlaargumenti, rom `saakaSvils ar daelaparakebodnen~, moixsna. Cven gvaqvs resur-si, rom pirdapir davamyaroT kontaqti. gvyavs xalxi, vinc sapirispiro mxaris TvalSi ndobiT sargeblobs (mag., paata zaqaraeiSvili, irakli alasania, guram odiSaria da sxv.) da ndobis aR-dgenis saqmeSi maTi wvlili gamosadegari iqne-boda. Tumca mxolod es faqtori suraTis Ses-acvlelad sakmarisi ar aris. amrigad, migvaCnia,

    rom unda gagrZeldes arCeuli gziT svla, amave dros qveyanaSi Sesabamisi demokratiuli re-formebis fonze, TavisTavad viTarebis Secvla, savaraudod, mogvcems komunikaciis gafarToe-bis da undoblobis momentis gadalaxvis Sesa-Zleblobas afxazur da osur mxareebTan.

    2. qarTul-rusuli urTierTobebi ufro kompleqsuri da rTulia da bevri uwyebis muS-aobasa da koordinirebas moiTxovs. amis gareSe Znelia warmodgena, rom warmatebis miRweva Sei-Zleba ufro grZelvadiani proeqtebiTa da xed-vebiT.

    3. ugulebelyofili iyo kontaqtebi af-xazur da osur mxareebTan. rac Seexeba am mxa-reebis realurad da samarTlebrivad (okupa-ciis paradigmidan gamomdinarec) konfliqtebis mxareebad aRiarebas, es garkveul kazusebs uka-vSirdeba. amdenad, Cven meti muSaoba dagvWird-eba, raTa realurad SevZloT am xalxTan komu-nikaciis arxebis gaWra, Tundac araformalur, naxevrad formalur da sxva doneze, rac poli-tikurad naklebad konotaciuri iqneba, ZiriTad gzavnilebsa da mesijebs ar daarRvevs da ar daazaralebs saxelmwifo interesebs. angariSga-sawevia `iqiTa mxridan~ reaqcia. rogorc viciT, aris midrekileba, rom nebismieri nabiji monaT-luli da aRqmul iqnes, rogorc damoukide-blobisken gadadgmuli kidev erTi nabiji. am-rigad, frTxili politikiT, magram aucile-blad saWiroa, rom es kontaqtebi aRdges, raTa saerTod rameze vilaparakoT.

    ra aris amisTvis saWiro? marto per-sonaliebis Secvla ar kmara. vfiqrob, Cven ga-davdgamT calmxriv nabijebs, rac SeiZleba kon-struqciulad aRiqvas meore mxarem. aseT nabi-jad SeiZleba ganvixiloT wina xelisuflebi-sagan wamosuli Zalis gamouyeneblobis Sesaxeb valdebulebis gamyareba. rogor da ra formiT SeiZleba sxva, simboluri, magram meore mxari-saTvis Zalian didi politikuri datvirTvis mqone nabijebis gadadgma? magaliTad, Cveni sa-ministros saxelwodebis Secvla, romelic ar aris arc procedurulad da arc Sinaarsoblivad martivi sakiTxi. mniSvnelovania, ra erqmeva sa-ministros, yovel SemTxvevaSi, reintegracia, im mesijebiT, romelic modis, maTTvis (afxazebisa da osebisTvis) aris miuRebeli. is aferxebs maT mondomebas, rom raime urTierToba daamyaron CvenTan. aseve aris sxva praqtikuli nabijebi, saerTaSoriso proeqtebi, romlebic mimarTu-lia adamianis saWiroebaze, gamyofi xazebis miRma, romelTac garkveuli Seferxeba hqon-daT sxvadasxva politikuri konotaciis gamo da Cven veZebT gzebs, rogor SeiZleba realurad maTi amoqmedeba ise, rom adamianebs garkveuli sargebelic hqondeT da saWiroebebic daikmayo-

  • biuleteni # 10 dekemberi 20124

    filon. aseTi proeqtebi SeiZleba Seexos infra-struqturis ganviTarebas, maT Soris, gazis mi-wodebas. aseve aris programa, romelic muSaobs da erT-erTi warmatebuli xazi iyo wina xelisu-flebisa _ jandacvis programa, raSic CarTuli iyo mosaxleoba ZiriTadad afxazeTis regioni-dan. calmxrivi nabijebi Cveni mxridan gvaZlevs saSualebas, rom movsinjoT iqiT mxares ra xde-ba. afxazebsa da osebs undaT komunikacia da dialogi, Tumca maTi gancxadebebi xSirad gan-sxvavebulia. maT eZlevaT Sansi gaacnobieron, rom intensiuri rusifikaciis pirobebSi jer kidev SesaZlebelia qarTul mxaresTan ndobaze, garantiebze dafuZnebuli dialogi gamarTon.

    4. aseve mniSvnelovani resursia arasam-Tavrobo seqtori, radganac oficialuri struq-turis moqmedebis gasaqani aris bunebrivad Sez-Ruduli. bevr saerTaSoriso organizaciasTan da warmomadgenlobasTan Cveni Sexvedrebi ar iyo mxolod gacnobiTi xasiaTisa. Cven urT-ierTTanamSromlobasa da urTierTxelSewyo-baze vsaubrobdiT. afxazuri mediis cnobiT, isini apireben SezRudon saerTaSoriso orga-nizaciebis moqmedebis areali. datovon mxolod galSi, xolo regionis danarCeni nawilidan ga-moaZevon. es ar exeba mxolod humanitarul or-ganizaciebs. am pirobebSi raime saxis kontro-lis daweseba qarTuli mxridan arc Cvens xedvas ar Seesabameba da arc aris gamarTlebuli, arc racionalurad da arc strategiulad. CvenTvis mniSvnelovania gaizardos samoqalaqo sazoga-doebis CarTuloba, amisTvis Cven viqnebiT maqsimalurad gaxsnili da xels SevuwyobT Za-lisxmevas, romelic mimarTulia kontaqtebis damyarebisken, ndobis aRdgenisken da a.S.

    aris interesebi, romlebic arsebobs orive mxares, bunebrivia, bevri ar aris aseTi, magram amgvar sferoebs miekuTvneba ekonomi-kuri sakiTxebi, vaWroba, gacvla-gamocvla da a.S. axla SevexeT imas, Tu rogor SevqmnaT CarCo imisaTvis, rom SevZloT vilaparakoT sxva ti-pis, ufro masStabur, Sinaarsobrivad datvir-Tul proeqtebze. magaliTad, aris mravali kv-leva da viciT, rom tvirTbrunva da vaWroba mainc xdeboda da axlac xdeba, miuxedavad imisa, rom Zalian gamkacrda gamyof xazze, engurze, kontroli. 2012 wlis 29 oqtombridan rusebi sruliad akontroleben iq situacias. cxadia, erT-erTi mTavari prioritetia mimosvlis Ta-visufleba da am pirobebis gaadvileba adgilo-brivi mosaxleobisaTvis, vinc ukve gadadis da gadmodis savaWro Tu komerciuli miznebiT. aseve mniSvnelovani sferoa jandacva da gana-Tleba, sadac daxmareba da xelSewyobis meqa-nizmebis Seqmnaa saWiro. Cveni dRis wesrigidan ar moxsnila adamianis uflebebis sakiTxi, galis

    sakiTxi, devnilebis sakiTxi, romelic imdenad politizirebulia am diskursSi, rom yvela sxva sakiTxis ganxilvis mcdelobas blokavs. amitom cota ufro grZelvadianad da sxvadasxva sakiTx-Tan kompleqsSi unda ganvixiloT. kidev erTxel aRvniSnav, rom, marTalia ar xdeba afiSireba, ma-gram daintereseba meore mxridanac arsebobs _ ekologia, garemos dacva, profesiuli jgufebis gacvla-gamocvla, gacvla Jurnalistebs So-ris, axalgazrdebs Soris, rac Cvens interessac warmoadgens. aseve mniSvnelovania saeqsperto wreebs Soris arsebuli garkveuli kontaqtebis gamoyeneba da xelSewyoba. Cveni politika iqneba deizolaciuri, amisTvis yvela is SesaZleblo-ba, romelic ar daazianebs saxelmwifo inter-ess, unda iqnes gamoyenebuli.

    statusneitraloba, rogorc konfliqtis transformaciis potenciuri gasaRebi

    sergi kapanaZe

    dRes, rodesac saqarTvelos axali xe-lisufleba hyavs, arsebobs Sansi, rom axal, ufro maRal doneze gadavides konfliqtis mogvarebis Zalisxmeva Tbilisis mxridan. ofi-cialurma Tbilisma ukve mravali mosazreba gaaxmaura, Tumca maTi umravlesoba mxolod mo-sazrebad darCa da konkretuli Tanmdevi nabi-jebi ar mohyolia. aseT ideebs Soris iyo afxa-zeTis gavliT rkinigzis aRdgena, ergneTis baz-robis msgavsi ekonomikuri centris Seqmna, cx-invalis da soxumis mier miRebuli dokumentebis aRiareba da reintegraciis saministrosTvis saxelis gadarqmeva. aqedan ukanaskneli yvelaze martivia da savaraudo saxelebic arsebobs. axa-li saministro SeiZleba iyos Serigebis, mSvido-bis da umciresobebis sakiTxebis, an Serigebis da samoqalaqo Tanasworobis, an Serigebis da erovnuli umciresobebis sakiTxebis saminis-tro. Tvisebrivad yvela am saxels erTi aqvs saerTo _ isini yvela statusneitraluri sax-elebia. aqamde saministros saxelSi cneba “rein-tegraciis” arseboba gulisxmobda koncefcias, rom afxazeTi da cxinvalis regioni dakargu-li iyo da axla maTi SemoerTeba, reintegracia unda momxdariyo. swored es iyo is sababi, ris gamoc cxinvali da soxumi uars acxadebdnen am saministros warmomadgenlebTan Sexvedraze. axla, statusneitraluri saxelis SemoRebiT, saqarTvelos mTavrobas SeuZlia es sababi moa-Soros cxinvalis da soxumis pozicias.

    statusneitraloba bolo oTxi wlis man-Zilze saqarTvelos xelisuflebis aradeklari-

  • biuleteni # 10 dekemberi 20125

    rebuli modus operandi iyo okupirebul teri-toriebTan mimarTebiT. am principis ukan iyo gulwrfeli survili gveCvenebina soxumisa da cxinvalisTvis, rom statusTan dakavSirebuli sakiTxebi am etapze mougvarebeli iyo, Tum-ca mogvarebadi iyo sxva, SedarebiT meorex-arisxovani sakiTxebi, romlebic adgilobrivi

    m o s a xl eo b i sT v i s albaT ufro mniS-vnelovanic kia, vi-dre efemeruli dis-kusia statusis Te-maze. amgvar sakiTxebs Sorisaa vaWrobis aR-dgena, Tavisufali mimosvla, ganaTleba, socialur da humani-tarul saqmianobaSi Tavisufali monaw-ileoba da sxv.

    ra aris sta-tu s n e itr aluro -ba? statusisadmi neitraluroba ar gulisxmobs afxa-zeTis da cxinvalis regionis aRiarebas! aseve ar gulisxmobs soxumis da cxinva-lis mier Cveni suve-renitetis aRiarebas an moskovis mxridan am teritoriebis da-moukideblobisadmi poziciis Secvlas. Zalian martivad rom vTqvaT, es principi SeiZleba gamoixa-tos Semdeg frazaSi _ `SevTanxmdeT, rom ver vTanxmdebiT sta-tusze. SevTanxmdeT, rom aRar movaxvevT erTmaneTs statusTan

    dakavSirebul Temebs, Tumca daviwyebT TanamS-romlobas im mizniT, rom aRdges xalxTaSorisi urTierTobebi. kerZod, afxazeTisTvis es iqneba keTilmezobluri urTierTobebi, CvenTvis ki _ CarTulobis politikis ganxorcieleba. gavake-ToT aqcenti Sinaarsze da ara formaze~. amav-droulad unda vaRiaroT, rom es niSnavs imas, rom saqarTvelo ganagrZobs okupaciis legiti-maciasTan dakavSirebul saerTaSoriso qmede-bebs, xolo ruseTi _ aRiarebis mopovebas, cxin-vali da soxumi _ TavianTi `damoukideblobisT-vis~ swrafvas, saqarTvelo ki _ teritoriuli

    mTlianobis aRdgenis mizniT muSaobas. statu-sisadmi neitralurobis SenarCuneba ar niSnavs, rom Cven am yvelafers viwonebT da rom uars vambobT teritoriul mTlianobaze, es mxolod imas niSnavs, rom Cven `vTanxmdebiT, rom ver vTanxmdebiT~. amgvarad, SesaZlebeli iqneba kon-fliqtis transformacia dRes arsebuli sta-tus-kvodan imgvarad, rom konfliqti gaxdeba ararelevanturi.

    mainc sad iqna gamoyenebuli status-neitraluri midgoma wina wlebSi?

    Jenevis diskusiebis Seqmna: Tavad Jenevis saerTaSoriso diskusiebi statusneitraluri formati araa. mas safuZvlad udevs 12 agvis-tos cecxlis Sewyvetis xelSekruleba, romelic saqarTvelos da ruseTs Soris gaformda. Sesa-bamisad, es aris formati saqarTvelos da ru-seTs Soris cxinvalis regionSi da afxazeTSi usafrTxoebis da stabilurobis misaRwevad da devnilebis da iZulebiT gadaadgilebuli pirebis dasabruneblad. Jenevis diskusiebis damfuZnebeli e.w. proceduruli nota, ro-melic safuZvlad daedo formatis ganmsaz-Rvrel procedurebs ambobs, rom molaparake-bebi unda iyos ramdenime doneze _ plenarul doneze (monawileebi _ saqarTvelo, ruseTi, aSS, evrokavSiri, gaero, euTo) da samuSao jgufebis doneze (zemoT naxsenebi monawileebi, plus war-momadgenlebi afxazeTidan da samxreT oseTi-dan, rac bundovani frazaa da tovebs SesaZle-blobas, rom am formulirebaSi aseve ganxilul iqnen legitimuri xelisuflebis warmomadgen-lebic). plenaruli formati am etapze ar muS-aobs, radgan ruseTs ar surs saqarTvelosTan dialogis formati, romelic mas konfliqtis mxared aRiarebs. Sesabamisad, erTaderTi for-mati, romelic amJamad muSaobs Jenevis mo-laparakebebSi aris samuSao jgufebis Sexvedris formati. es formati ki, klasikuri gagebiT, statusneitraluria. masSi monawileebi war-moadgenen mxolod sakuTar Tavs da ara qveynebs, qalaqebs da dedaqalaqebs. maT ar aqvT saxelis an qveynis aRmniSvneli bejebi da, Sesabamisad, arc uflebamosili arian rames xeli moaweron. amgvar formatSi ukve Jenevis molaparakebebis 22 raundi gaimarTa da miuxedavad imisa, rom fundamenturi garRveva ar yofila, molapara-kebebi arsebobs da formati SenarCunebulia.

    incidentebis prevenciis da maTze re-agirebis meqanizmebis Seqmna. 2009 wlis Teber-valSi Seiqmna incidentebis prevenciis da maTze reagirebis meqanizmebi. am meqanizmis Seqmnis dokumentSi aRniSnulia, rom meqanizmebSi unda CaerTon “Sesabamis teritoriebze usafrTxoe-bisa da sazogadoebrivi wesrigis uzrunvelyo-faze pasuxismgebeli struqturebis warmomad-

    sergi kapanaZe _ saqarT-velos reformebis asociaciis

    ( G R A S S - G e o r g i a ’ s Reforms as-sociates) dam-fuZnebeli, T b i l i s i s iv. javaxiS-vilis sax-e l m w i f o

    universitetis saerTaSoriso urTierTobebis departamen-tis asocirebuli profesori evropuli kvlevebisa da saer-TaSoriso molaparakebebis specialobiT (2004 wlidan). sadoqtoro disertacia dac-uli aqvs saerTaSoriso urT-ierTobebis sferoSi (Tbili-sis saxelmwifo universiteti, 2012), xolo magistratura gai-ara saerTaSoriso urTierTo-bebisa da evropuli kvlevebis mimarTulebiT (centarluri evropis universiteti, 2003). sergi kapanaZe 2011-2012 ww.-Si iyo saqarTvelos sagareo saqmeTa ministris moadgile, manmade muSaobda sxvadasxva maRal Tanamdebobaze sagareo saqmeTa saministroSi (2005; 207-2011), prezidentis admin-istraciaSi (2006 w.), erovnu-li uSiSroebis sabWosa (2004-2005) da sagareo dazvervis specialur samsaxurSi (2006-2007).

  • biuleteni # 10 dekemberi 20126

    genlebi” da saerTaSoriso organizaciebis war-momadgenlebi. es formulireba aseve neitral-uria statusis mimarT _ masSi ar weria, Tu rom-eli qveynis, teritoriuli erTeulis an qalaqis warmomadgenlebi arian Sesabamisi struqturebi. miuxedavad amisa, iprm-ebi muSaobs, masSi monaw-ileobas iReben ruseTis da saqarTvelos Sesa-bamisi uwyebebis warmomadgenlebi, aseve cxin-valis da soxumis Sesabamisi uwyebis TanamSrom-lebi. mokled,iprm-ebis safuZvlad swored sta-tusneitralitetis principi devs.

    msoflio savaWro organizaciaSi gawevri-anebis dros ruseT-saqarTvelos Soris miRweuli SeTanxmeba: mso-Si ruseTis gawevrianebisTvis mwvane Suqis mimcemi, rogorc cnobilia, gaxda saqarTvelos da ruseTs Soris gaformebuli ormxrivi xelSekruleba, romelmac daawesa saerTaSoriso monitoringi im vaWrobaze, ro-melic xorcieldeba ruseTs da saqarTvelos Soris, maT Soris, okupirebuli teritoriebTan mimarTebaSi. miuxedavad amisa, arc okupirebuli teritoriebi, arc calke afxazeTi da cxinvalis regioni xelSekrulebis teqstSi naxsenebi araa. am xelSekrulebasac safuZvlad statusisadmi neitraloba daedo. kerZod, Sveicariuli mxaris mier ganisazRvra savaWro derefnebi, ramac mxa-reebs saSualeba misca eleganturad aevloT gverdi geografiuli terminologiisTvis. Sesa-bamisad, rokis gvirabis, fsous an sakontrolo-gamSvebi punqtebis saxelebis nacvlad gaCnda geografiuli koordinatebi. saboloo jamSi, SeTanxmeba orive mxarisaTvis misaRebi aRmoCnda, radgan ruseTi mso-Si gawevrianda, saqarTvelom ki miiRo saSualeba daewesebina saerTaSoriso monitoringi vaWrobaze cxinvalis regionTan da afxazeTTan, aseve miiRo instrumentebi ruseTis winaaRmdeg, im SemTxvevisTvis, Tu ruseTi kvlav gaagrZelebda embargos saqarTvelos winaaRm-deg.

    saqarTvelos mier Zalis argamoyenebis valdebulebis aReba. 2010 wels saqarTvelos prezidentma aiRo calmxrivi valdebuleba, rom ar gamoiyenebda Zalas teritoriuli mTliano-bis aRsadgenad. man es valdebuleba ara mxolod evroparlamentis winaSe 23 noembers gakeTe-bul gamosvlaSi gaaJRera, aramed Semdeg asaxa werilebSi, romlebic daegzavna Jenevis mola-parakebebSi monawile yvela saerTaSoriso or-ganizaciis xelmZRvanels da aSS-is prezidents. miuxedavad imisa, rom am werilebis SinaarsSi statusisadmi damokidebuleba calsaxad gan-sazRvrulia, forma, romliTac es valdebule-ba prezidentma aiRo, calsaxad neitraluria statusisadmi. kerZod, saqarTvelom es valde-buleba aiRo ara ormxrivad, ara saerTaSoriso xelSekrulebis xelmoweris, ara cxinvalTan da

    soxumTan memorandumis an sxva tipis iuridiuli an politikuri dokumentis gaformebiT (rasac aucileblad eqneboda statusTan dakavSirebu-li implikaciebi), aramed calmxrivi deklara-ciiT. aRsaniSnavia, rom es valdebuleba pozi-tiurad iqna aRqmuli moskovis, aseve cxinvalis da soxumis mier. sxvaTa Soris, analogiuri val-debulebebi aseve aiRes soxumis da cxinvalis warmomadgenlebma. marTalia, saqarTvelo ar cnobs am gancxadebebis saerTaSoriso samarT-lebriv Zalas (calmxriv valdebulebas mxolod saxelmwifoebi iReben), magram Jenevis molapa-rakebebis farglebSi pozitiuri damokidebule-ba am sakiTxis mimarT saqarTvelos delegaciam Riad daafiqsira. erTaderTi, visac Zalis ar-gamoyenebis valdebuleba jer ar auRia, ruse-Tia. aRsaniSnavia, rom Jenevis molaparakebebis 21-e raundze daiwyo muSaoba Zalis argamoyene-basTan dakavSirebul dokumentze, razec, swori mimarTulebiT muSaobis SemTxvevaSi, ruseTmac SeZleba aiRos igive valdebuleba statusisadmi neitraluri damokidebulebis gamovlenis gziT.

    aRsaniSnavia, rom statusneitraluri midgomisadmi erTmniSvnelovania saerTaSori-so Tanamegobrobis pozitiuri damokidebule-ba. yvela zemoT xsenebuli `qeisis~ dros saer-TaSoriso Tanamegobroba mxars uWerda amgvar midgomas, radgan SesaZlebeli iyo pragmatuli Sedegis miRweva. aRsaniSnavia, rom saerTaSori-so Tanamegobrobam euTos misiis saqarTveloSi yofnis aRsadgenad Tavad SeimuSava euTos yof-nis statusneitraluri winadadeba 2009 wels. es iyo saberZneTis euTos Tavmjdomareobis peri-odSi. maSin SemuSavda euTos yofnis saqarTve-loSi aRdgenis proeqti, romelic calsaxad Se-fasda, rogorc `statusneitraluri~. miuxeda-vad imisa, rom 2009 wlis gazafxulze es proeqti ruseTma dabloka, igi dResac `rCeba magidaze~ da, imedia, euTo moaxerxebs Zalis povnas da am dokumentTan dabrunebas. savaraudod, es 2013 wels ukrainis Tavmjdomareobisas ar moxdeba, Tumca savsebiT realuria es moxdes Sveicariis Tavmjdomareobisas 2014 wlis ganmavlobaSi.

    statusisadmi neitraluroba saqarT-velos wina xelisuflebam Cado okupirebuli teritoriebis mimarT saxelmwifo strategiasa da samoqmedo gegmaSi. yvelas smenia status-neitraluri samgzavro dokumentebis da ai-di baraTebis, aseve liazon-meqanizmis da sainve-sticio fondis Sesaxeb. es swored is ideebia, romelTa ganxorcileba mxolod statusisadmi neitralitetis SenarCunebiTaa SesaZlebeli. sa-xelmwifo ministrma reintegraciis sakiTxebSi, paata zaqareiSvilma ramdenimejer ganacxada, rom apirebs gaagrZelos strategiis da samoqme-do gegmis Sesruleba. Tu es asea, maSin arsebobs

  • biuleteni # 10 dekemberi 20127

    Sansi, rom statusneitraluroba SenarCunebuli iqneba Tbilissa da soxums, Tbilissa da cxin-vals da, rac mTavaria, Tbilissa da moskovs So-ris momaval urTierTobebSi.

    usafrTxoebis seqtoris saparlamento kontrolis meqanizmebi, arsebuli praqtika

    da axali perspeqtivebi

    Sorena lorTqifaniZe

    usafrTxoebis seqtoris saparlamento kontrolis meqanizmis efeqturad gamoyeneba gulisxmobs, rom qveyanaSi arsebobs demokratiis ganviTarebis sakmaod myari niadagi. saparlamento kontrolis ganxorcielebis SesaZlebloba niSania imisa, rom saxelmwifoSi ZalTa gadanawilebis principi moqmedebs, sadac xelisuflebis TiToeuli Sto Tavis funqcias asrulebs. parlamentis erT-erTi umniSvnelvanesi funqcia usafrTxoebis seqtorze zedamxedvelobaa.

    efeqturi saparlamento kontroli moi-cavs Semdeg sakiTxebs:

    • konstituciuri da samarTlebrivi ufleba-mosilebebis naTlad gansazRvras.

    • kontrolis ganxorcielebisas sayovelTaod aRiarebuli meTodebisa instrumentebis ga-moyenebas.

    • parlamentis mier Sesabamisi resursebisa da kompetencis flobas.

    • saparlamento kontrolis ganxorcielbisaT-vis politikuri nebis arsebobas.1

    warmodgenil statiaSi gavaanalizebT sa-qarTveloSi moqmed saparlamento kontrolis sistemas zemoT mocemuli faqtorebis da maTi gavlenis SefasebiT. pirvel rigSi, mimovixilavT sakanonmdeblo meqanizmebs. ganvsazRvravT ra meTodebs iyenebda wina parlamenti kontrolis gansaxorcieleblad da aseve ramdenad mimar-Tavda sazogadoebasTan dialogis instruments.

    aseve mniSvnelovania SevafasoT saqarTve-los 2012 wlis mowvevis parlamentis perspeqti-va saparlamento kontrolis efeturad gamoy-enebis TavalsazrisiT.

    usafrTxoebis seqtoris reforma da par-lamenti

    qveyanaSi usafrTxoebis seqtoris re-forma erT-erT prioritetul reformad gamocxadda revoluciis Semdeg. usafrTxoebis seqtoris reforma miznad isaxavs gaaZlieros

    1 Parliamentary Oversight of the security sector, 2003

    usafrTxoebis seqtoris mmarTveloba, gaxados is ufro efeqturi da Sedegis momcemi usafrT-xoebis uzrunvelyofis dros demokratiuli ze-damxedvelobisa da kontrolis pirobebSi. usa-frTxoebis seqtoris mmarTveloba, Tavis mxriv, exeba struqturebs, procesebs, Rirebulebebsa da ganwyobebs, romelic ayalibebs usafrTxoe-basTan dakavSirebul gadawyvetilebebs da maT ganxorcielebas.2

    parlamenti, sxva institutebTan erTad, umTavresi institutia, romelic aviTarebs ka-nonmdeblobas usafrTxoebis seqtorSi, avtori-zebas ukeTebs usafrTxoebasTan dakavSirebul xarjebs, axorcielebs zedamxedvelobas usa-frTxoebis samsaxu-rebze, aseve aRmasru-lebel da samoqalqo organoebze.3

    usafrTxoebis seqtoris reformis erTiani modeli ar arsebobs. reformas metwilad qveynis kon-teqsti gansazRvravs. arsebobs sami mid-goma: pirvelis Tan-axmad, usafrTxoebis seqtoris reforma inicirebulia dono-rebis mier qveyanaSi ganviTarebis mizniT daxmarebis (developm-nent assistance) poli-tikis efeqturobis miRwevisaTvis. meore midgomis mixedviT, usafrTxoebis seqto-ris reforma postav-toritarul qvey-nebSi warmoadgens Tavdacvisa da Sida usafrTxoebis reformebis konceptualizebisa da koordinirebis gamaadvilebel instruments (aq saubaria postsocialistur da postsabWo-Ta qveynebze); mesame midgoma, usafrTxoebis se-qtoris postkonfliqturi rekonstruqciaa, anu reforma im qveynebSi, romelTac Zaladobrivi SeiaraRebuli konfliqti gaiares.4

    parlamentis roli usafrTxoebis seqto-ris reformirebis kuTxiT umniSvnelovanesia. Tu konteqstis analizs davubrundebiT, saqarT-2 DCAF Backgrounder, Security Sector Governance and Reform, www.dcaf.ch3 DCAF Backgrounder, Security Sector Governance and Reform, www.dcaf.ch4 Conceptualizing Security Sector Reformand Reconstruction, Heiner Hanggi, DCAF

    Sorena lorTqifaniZe _ saerTaSoriso urTierTo-

    bebis magis-tri. kvleviTi i n t e r e s e b i : T a n a m e dro v e sazogadoebrivi da politikuri procesebi, ev-rointegracia,

    demokratizacia, usafrTxoe-bis politika, ganviTarebis politika da kvlevebi, samo-qalaqo sazogadoebis ganviTa-reba, genderis sakiTxebi. 2002 wlidan muSaobs konfliqtebi-sa da molaparakebebis saer-TaSoriso kvleviT centrSi, aris samoqalaqo sazogadoe-bis ganviTarebis programis xelmZRvaneli, Tavdacvisa da usafrTxoebis sakiTxebis kvlevis samoqalaqo sabWos damfuZnebeli da wevri. aseve _ saqarTvelos atlantikuri sabWos wevri.

  • biuleteni # 10 dekemberi 20128

    velos SemTxvevaSi samive midgoma relevantu-ria. saqarTvelo postsabWoTa qveyanaa, ukanask-neli 20 wlis ganmavlobaSi ramdenime omi gaiara qveyanam da saerTaSoriso daxmarebis aqtorebma mniSvnelovani roli Seasrules demokratiuli procesebis daZvrisa da mxardaWeris Tvasazri-siT. reformirebis procesi grZeldeba, Tumca reformebis Tanmimdevruloba yoveTvis iyo erT-erTi yvelaze mniSvnelovani safrTxe usafrT-xoebis seqtoris ganviTarebisaTvis. reformaze pasuxismgebeli pirebis xSiri cvla Tavdacvisa da usafrTxoebis seqtorSi aseve uaryofiTad moqmedebs Tavdacvisa da usafrTxoebis mdgrad demokratiul institutebad Camoyalibebaze, radgan pirovnuli faqtorebi gansazRvravs re-formebis xasiaTsa da mimdinareobas. parlamen-tis roli am mimarTulebiT zedamxedvelobis saqmeSi SesaZloa gaZlierdes.

    rogorc ukve aRiniSna, usafrTxoebis se-qtoris reformis kuTxiT umniSvnelovanesia is roli, rasac parlamenti axorcielebs Tavisi sakonstitucio da saparlamento uflebamosi-lebebis gamoyenebiT.

    sakonstitucio da saparlamento ufleba-mosilebebi

    saqarTvelos konstituciis mixedviT, `saqarTvelos parlamenti aris qveynis umaR-lesi warmomadgenlobiTi organo, romelic axorcielebs sakanonmdeblo xelisuflebas, gansazRvravs qveynis saSinao da sagareo po-litikis ZiriTad mimarTulebebs, konstituci-iT gansazRvrul farglebSi kontrols uwevs mTavrobis saqmianobas da axorcielebs sxva uflebamosilebebs.~5

    kanoni Tavdacvis Sesaxeb parlaments Semdeg uflebamosilebas akisrebs: parlamenti gansazRvravs saxelmwifo politikas Tavdac-vis sferoSi, amtkicebs samxedro doqtrinas da samxedro aRmSeneblobis koncefcias, iRebs ka-nonebs Tavdacvis sferoSi, ganixilavs samxedro biujets da amtkicebs samxedro biujetTan erTad, amtkicebs samxedro Zalebis raodeno-bas, axdens samxedro xasiaTis xelSekrulebe-bis ratificirebas, denonsirebasa da gauqmebas, axorcielebs kontrols Tavdacvis sferoSi sa-qarTvelos samxedro Zalebis aRmSeneblobasa da saqarTvelos kanonmdeblobis Sesrulebaze. saqarTvelos parlamentis Tavdacvisa da uSiS-roebis komiteti axorcielebs `saqarTvelos parlamentis komitetebis Sesaxeb~ saqarTvelos kanoniT gaTvaliswinebul funqciebs. saomar mdgomarebas amtkicebs parlamenti6.

    usafrTxoebis sakiTxebis mimarT samarT-

    5 Constitution of Georgia, article 486 Law on Emergency article 2.

    lebriv sakanonmdeblo parametrebs qmnis parla-menti. kanonproeqtebs usafrTxoebisa da Tav-dacvis sakiTxebSi amzadebs aRmasrulebeli xe-lisufleba, Tumca kanonproeqtebis ganxilvaSi mniSvnelovania parlamentis roli. parlaments SeuZlia moiTxovos Sesworeba. aseve parlamenti valdebulia Tvalyuri adevnos kanonebis aRs-rulebas.

    kontrolis saparlamento meqanizmi moi-cavs aseve iseT meqanizmebs, rogoricaa Tavdac-vis biujetis kontroli, saqarTvelos Seiara-Rebuli Zalebis samSvidobo operaciebSi monawi-leobis damtkiceba an ardamtkiceba, Tavdacvis sferoSi Sesyidvebi, usafrTxoebisa da Tavdac-vis politikis gansazRvra da Sesabamisi doku-mentebis damtkideba an ardamtkiceba, Tavdacvi-sa da usafrTxebis Semadgenlobis damtkiceba.7

    Tavdacvisa da uSiSroebis komiteti

    saqarTvelos parlamentis reglamenti gansazRvravs parlamentis komitetebis saqmi-anobis wesebs, mimarTulebebsa da uflebamosi-lebas. Tavdacvisa da usafrTxoebis komiteti usafrTxoebis seqtorze zedamxedvelobis erT-erTi mniSvnelovani meqanizmia. kanonis Tanaxmad, igi sakmaod farTo uflebamosilebiT aris aR-Wurvili. monawileobas iRebs kanonproeqtebis momzadebaSi, SesworebaSi, ganixilavs saqarTve-los Tavdacvis saministros pasuxismgeblobis qveS arsebul saerTaSoriso da regionul xel-Sekrulebebs.

    Tavdacvisa da uSiSroebis komitetis da-qvemdebarebaSi, kontrolis TvalsazrisiT, Se-dis Semdegi uwyebebi: Tavdacvis saministro, gaerTianebuli Stabi, saxelmwifo dacvis spe-cialuri samsaxuri, sasazRvro policiis depar-tamenti, sagareo dazvervis departamenti.

    Tavdacvisa da uSiSroebis komiteti pa-suxismgebelia Tavdacvis biujetis Sesaxeb sa-parlamento debatebisaTvis rekomendaciebis momzadebaze, Tumca parlamentis komitets Tav-dacvisa da uSiSroebis uwyebebis detalur bi-ujetze xeli ar miuwvdeba mis damtkicebamde8. es SezRudva asustebs parlamentis SesaZleblo-bas gavlena moaxdinos Tavdacvisa da uSiSroe-bis resursebis dagegmvaze: parlamentis wevrebs ar SeuZliaT konkretuli da dasabuTebuli cv-lilebebi moiTxovon biujetis kanonproeqtSi,

    7 Parliamentary Oversight of the security control, Effective Parliamen-tary Control, conditions and Mechanisms8 parlamentis Tavdacvisa da usafrTxoebis komitetis mandati, kontrolis TvalsazrisiT, xorcieldeba aRniSnu-li seqtoris Semdeg uwyebebze: Tavdavis saministro da ga-erTianebuli Stabi, saxelmwifo dacvis specialuri samsa-xuri, sasazRvro policiis departamenti, sagareo dazver-va, romelic pirdapir prezidents eqvemdebareba da misi kontrolis garkveuli meqanizmi aqvs uSiSroebis sabWosac.

  • biuleteni # 10 dekemberi 20129

    romelsac mTavroba waradgens parlamentSi. ka-nonis Tanaxmad, parlamenti an amtkicebs, an er-Tianad uars ambobs biujetis damtkicebaze.9

    ndobis jgufi, rogorc efeqturi saparla-mento kontrolis mniSvnelovani meqanizmi

    kanoni ndobis jgufis Sesaxeb miRebul iqna 1998 wels. `saqarTvelos aRmasrulebeli xelisuflebis organoebis specialuri pro-gramebisa da saidumlo saqmianobis sabiujeto kontrolis mizniT saqarTvelos parlamentis Tavdacvisa da uSiSroebis komitetSi komitetis wevrTagan iqmneba ndobis jgufi~.10

    ndobis jgufis wevrebs SeuZlia Seamowmon Tavdacvis xarjebis detalebi. erT-erTi bolo Sesworebis mixedviT dRes ndobis jgufSi 5 de-putati Sedis. erTi _ Tavdacvisa da uSiSroebis komitetis Tavjdomare, romelic imavdroulad Tavjdomareobs ndobis jgufs, erTi _ maJori-tari deputati, erTi _ umravlesobidan da ori _ umciresobis warmomadgeneli.

    kanonis mixedviT, `Tu ndobis jgufi war-modgenili saidumlo informaciis safuZvelze miiCnevs, rom saqarTvelos aRmasrulebeli xe-lisuflebis Sesabamisi organoebi an maTi xel-mZRvanelebi arRveven saqarTvelos kanonmde-blobas, igi werilobiT mimarTavs saqarTvelos prezidents am informaciisaTvis saxelmwifo saidumloebis grifis moxsnis moTxovniT~.11 Tu-mca dRemde amgvari situaciis magaliTi ar yo-fila. ndobis jgufs arasodes gamoucxadebia sruli undobloba aRmasrulebeli xelisufle-bis romelime organos mmimarT.

    Tavdacvis resursebis kontrolis pra-qtika _ kontrolis palatisa da parlamentis ur-TierTkoordinacia

    Tavdacvis saministros daxuruli mux-lebi biujetSi ndobis jgufis mier kontrolis prerogativaa. saqarTvelos kanonmdeblobiT ndobis jgufs SeuZlia Tavdacvis saministro-dan moiTxovos dawvrilebiTi informacia da-xurul muxlebSi gaTvaliswinebuli Sesyidvebis Sesaxeb. wina parlamentSi arsebobda praqtika, rodesac parlamenti mxolod postfaqtum igeb-da, ra Sesyidvebi ganaxorciela Tavdacvis sami-nistrom.

    kontrolis palata axdens biujetis Ses-rulebis audits. is Tavdacvisa da uSiSroebis komitets ugzavnis angariSebs. Tu angariSSi rame uzustobas aRmoaCens kontrolis palata, maSin Tavdacvis da uSiSroebis komiteti ganixi-

    9 kanoni saq. sabiujeto sistemis Sesaxeb muxli 22)10 Law on Group of Trusts, article 1.11 Law on Group of Trust.

    lavs, ibarebs parlamentSi pasuxismgebel pirs, SesaZloa saqme Sesabamisi pirebis samsaxuridan gaTavisuflebiT an sisxlis samarTlis saqmis aRZvriT damTavrdes. aRsaniSnavia, rom arc es praqtika yofila saqarTvelos parlamentSi bolo wlebis ganmavlobaSi.

    2008 wlis mowvevis parlamentSi Tavda-cvisa da uSiSroebis komiteti faqtobrivad gamoTiSuli iyo Tavdacvisa da usafrTxoebis Sesaxeb gadawyvetilebis miRebis process, par-lamenti Tavisi funqciiT faqtobrivad mxolod amtkicebda mTavrobis mier SemoTavazebul ga-dawyvetilebebs.

    Tavdacvisa da uSiSroebis komiteti pa-suxismgebelia Tavdacvis biujetis Sesaxeb sa-parlamento debatebisaTvis rekomendaciebis momzadebaze, Tumca wina parlamentSi arsebu-li praqtikis mixedviT, parlamentis komitets ar miuwvdeboda xeli Tavdacvisa da uSiSroebis uwyebebis detalur biujetze mis damtkicebam-de.

    amgvari SezRudva asustebs parlamentis SesaZleblobas gavlena moaxdinos Tavdacvisa da uSiSroebis resursebis dagegmvaze: parla-mentis wevrebs ar SeuZliaT konkretuli da da-sabuTebuli cvlilebebi moiTxovon biujetis kanonproeqtSi, romelsac mTavroba waradgens parlamentSi. kanonis Tanaxmad, parlamenti an amtkicebs, an erTianad uars ambobs biujetis damtkicebaze12.

    miuxedavad zemoT moyvanili SezRudve-bisa, saqarTvelos kanonmdebloba iZleva imis saSualebas, rom efeqturi kontroli ganxor-cieldes Tavdacvisa da usafrTxoebis sferoze. Tumca makontrolebeli meqanizmebis gamoyene-bis naklebi magaliTi gvaqvs bolo wlebis gan-mavlobaSi. parlamenti praqtikulad ar iyenebda Tavis makontrolebel funqcias.

    samoqalaqo sazogadoebisa da parlamen-tis Tavdacvisa da usafrTxoebis komiteteis ur-TierTkoordinacia

    90-iani wlebis bolodan Tavdavdacvisa da usafrTxoebis komitetTan arsebobda samo-qalaqo sabWo, romlis SemadgenlobaSic Sedi-odnen Tavdacvisa da usafrTxoebis sakiTxebis eqspertebi, Jurnalistebi, samoqlaqo sazoga-doebis warmomadgenlebi, adamianis uflebebis damcvelebi. sabWo sakonsultacio organo iyo da imavdroulad seqtoris samoqalaqo da demo-kratiuli kontrolis saSualebas iZleoda. sab-Wos sxdomebze ganixileboda usafrTxoebisa da Tavdacvis sferos mniSvnelovani konceptualu-ri dokumentebi, kanonproeqtebi. es praqtika

    12 kanoni saq. sabiujeto sistemis Sesaxeb muxli 22).

  • biuleteni # 10 dekemberi 201210

    dRes praqtikulad aRar arsebobs, Tumca samo-qalaqo sabWo formalurad dRemde arsebobs. 2008 wlis parlamentSi arc erTxel ar yofila mowveuli amgvari Sekreba, romelsac saangariSo an sakonsultacio saxe eqneboda.

    es miuTiTebs im tendenciaze, rom samo-qalqo kontroli praqtikulad ar xorcielde-ba. Sesabamisad, parlamentis zedamxedvelobiTi funqciac seqtorze sustia.

    samxedro mosamsaxureebis uflebebi da Tavdacvisa da uSiSroebis komiteti

    samxedro mosamsaxureebis uflebebis dacvis sakiTxi parlamentis jandacvisa da socialuri uzrunvelyofis mandatSi aris mo-qceuli, Tumca parlamentis Tavdacvisa da uSiSroebis komiteti samxedro mosamsaxureebis uflebebTan dakavSirebiT mandats axoricie-lebs Semdeg sakiTxebze: samsaxuridan daTxovna, wodebasTan dakavSirebuli saqmeebi, saxelfaso davalianebebis Sesaxeb davebi. igi ecnoba moqa-laqeebis werilebs da komitetis aparatis iuri-stebi pasuxoben, an xdeba Sesabamis uwyebaSi misi gadamisamarTeba, an moqalaqeTa daxmareba ko-mitetis kompetenciis farglebSi xorcieldeba.

    politikuri neba saparlamento kontro-lis ganxorcielebis ZiriTadi elementi

    axali mowvevis parlaments aqvs Sansi da

    SesaZlebloba gaxsnas Caketili wre da seqtorSi mimdinare procesebi gamWvirvale gaxados. es ki SesaZlebelia mxolod im SemTxvevaSi, Tu samo-qalaqo sazogadoeba aqtiurad iqneba CarTuli kanonSemoqmedebiT proceSi, rodesac mas SeeZ-leba imsjelos ama Tu im sakanonmdeblo inicia-tivis marTebulobaze, aseve usafrTxoebisa da Tavdacvis personalis uflebebis dacvis Tval-sazrisiT samxedro nawilebi Ria iqneba samoqa-laqo sazogadoebisaTvis.

    mniSvnelovania parlamentis SigniT gani-xilebodes strategiuli sakiTxebi, upirveles yovlisa, natosTan da evrokavSirTan integri-rebis TvalsazrisiT gadasaWreli amocanebi.

    axali xelisuflebis neba gansazRvravs efeqturi saparlamento da sazogadoebrivi kon-trolis ganxorcielebis SesaZleblobas. poli-tikuri nebis gareSe usafrTxoebis sfero kvlav Caketil manqanad iqceva, romelic demokrati-zaciis procesis damabrkoleblad da, SesaZloa, procesis SemaCereblad iqces.

    zogadi rekomendaciebi efeqturi Sedegebis misaRebad erovnebaTaSorisi

    konfliqtbis daregulirebisas

    izolda (olRa) tigievi

    ukanaskneli 20 wlis ganmavlobaSi, mas Semdeg, rac saqarTveloSi daiwyo saomari mo-qmedebebi da ganviTarda erovnebaTaSorisi konfliqtebi, afxazeTSi da samxreT oseTSi am konfliqtebis mogvarebasa da stabilizaciisT-vis bevrma saerTaSoriso organizaciam miiRo aqtiuri monawieoba. am mimarTulebis pro-eqtebis dafinanse-baSi monawileobdnen rogorc speciali-zebuli fondebi, ise mTavroba. rac Seexeba proeqtebis strate-giul xazs da maT re-alur ganxorciele-bas, mTeli am xnis ganmavlobaSi mxolod ramdenime arasamTav-robo organizacia iyo dakavebuli saer-TaSoriso samSvidobo organizaciebis mier SemuSavebuli xed-vebis ganxorciele-biT. bolo 15 wlis ganmavlobaSi daixarja uamravi adamianuri resursi, (saqarTvelos masStabiT) astronomiuli odenobis finansuri saxsrebi, mowveuli sazogadoebrivi mecniere-bebis sxvadasxva dargis specialistebis Sroma. saerTaSoriso organizaciebidan dafinansebuli proeqtebis Sedgenam da ganxorcielebam saqa-rTvelos cxovrebaSi garkveuli ekonomiuri niSa Seqmna. gaCndnen profesionalebi, romelTa ZiriTad saqmianobas Seadgens aseTi proeqtebis SemuSaveba da ganxorcieleba. TavisTavad, es ar aris cudi, magram Tu davubrundebiT mTeli saqmianobis ZiriTad mizans da gavaanalizebT dRes xelT arsebul realur Sedegebs, kmayo-fili ver davrCebiT. ra Tqma unda, aravin elo-da arasamTavrobo organizaciebisa da samSvido-bo fondebis mier yvela politikuri problemis mogvarebas, magram ar ikveTeba minimaluri pro-gresic ki, da, arc axlo momavalSi Cans situa-ciis gaumjobesebis perspeqtiva.

    xSirad, ganxorcielebuli da dasrule-buli proeqtebis Semdeg rCeba azri, rom mx-olod is ar aris xelisSemSleli, rom am or-ganizaciebis saqmianoba umetes SemTxvevaSi wi-naaRmdegobas awydeba dainteresebuli mxareebis mxridan. vfiqrobT, rom mTavari mizezia is,

    izolda (olRa) tigievi _ filologi, istorikosi. iv.

    javaxiSvilis sax. saxelmwifo uni-versitetis kavka-siologiis insti-tutis filolo-giis fakultetis osuri enis pro-

    gramis profesori. 2003 wli-dan saqarTveloSi mcxovreb os qalTa saerTaSoriso aso-ciaciis prezidenti. i. tigievi sxvadasxva dros eweoda Jur-nalistur (presa, radio) Tu pedagogiur saqmianobas, aris saerTaSoriso samSvidobo festivalebis organizatori.

  • biuleteni # 10 dekemberi 201211

    rom ar arsebobs gamokveTili da koordinire-buli politika erovnebaTaSorisi SuRlis aR-mofxvrasa da konfliqtebis mogvarebaSi. donor organizaciebs aqvT sakuTari prioritetebi da problemebis Taviseburi xedva. yvela es orga-nizacia axorcielebs da afinansebs proeqtebs da RonisZiebebs Tavisi biujetisa da gegmebis Sesabamisad, rac xSirad ar ergeba realur situ-aciasa da iseT konkretul problemebs, romle-bic swraf reagirebas iTxoven.

    amis garda, TiTqmis ocwliani muSaobis Semdeg am organizaciebs CamouyalibdaT muS-aobis garkveuli stereotipebi. maT SeiZines mudmivi partniorebi, romlebic pasuxoben am organizaciebis moTxovnebs, magram xSirad tar-deba mxolod formaluri samuSao, SezRuduli garkveuli, erTi da imave TematikiT.

    ras SeiZleba davarqvaT xarisxiani winsvla saqarTveloSi erovnebaTaSoris kon-fliqtebis mogvarebis mimarTulebiT? ra Tqma unda, garkveul cvlilebebs aqvs adgili. sx-vadasxva erovnebis adamianebi aRar cdiloben erTmaneTis fizikur ganadgurebas, Sewyda sao-mari moqmedebebi afxazeTsa da samxreT oseTSi, SenarCunebulia zogadi stabiluroba, romelic dafuZnebulia droebiT zavze da mtrulad gan-wyobili mxarebis gayofaze mesame saxelmwifos SeiaraRebuli CareviT. es mesame Zala, Tavis mxriv, sargeblobs mdgomareobiT da cdilobs mi-iTvisos qarTuli saxelmwifos is teritoriebi, romlebic araqarTuli mosaxleobiT kompaqtu-rad arian Casaxlebuli. es moCvenebiTi stabilu-roba ar gaxlavT arasamTavrobo da samSvidobo organizaciebis Zalisxmevis Sedegi, aramed war-moadgens regionSi ganviTarebuli politikuri procesebis Sedegs. ar arsebobs kompleqsuri gegma, romelic Seicavs arasamTavrobo, saer-TaSoriso, samSvidobo organizaciebis da saqa-rTvelos mTavrobis gaerTianebul Zalisxmevas, rom araferi vTqvaT, saqarTvelos teritoriaze arsebuli TviTgamocxadebul samTavrobo war-monaqmnebis mozidvasa da maT CarTulobaze.

    ar arsebobs etapobrivi gegma, romelsac aqvs mkafiod gamokveTili miznebi, romlebic Seicavs saqarTvelos saxelmwifo interesebs, konfliqtis regionebSi araqarTuli mosaxleo-bis interesebs da saerTaSoriso organizaciebis principul pozicias Tavisi standartebiT ada-mianis uflebebis dacvisa da saxelmwifo marT-vis principebis farglebSi.

    garda amisa, ar aris raime sakoordina-cio centri, romelic gauwevda akumulirebas, gaanalizebda da gamoiyenebda informacias saqa-rTveloSi samSvidobo mdgomareobis Sesaxeb. centri, romelsac ZaluZs iTanamSromlos pro-cesSi dakavebul da dainteresebul yvela mx-

    aresTan. amdagvari centraluri sakoordinacio organos Seqmna aris is aucilebloba, romelic nakarnaxebia arsebuli mdgomareobiT da im samS-vidobo politikis uperspeqtivobiT, romelic tardeboda dRemde. uperspeqtivoba, optimis-turi prognozebisa da mdgomareobis realuri gaumjobesoba _ JRers cota mkveTrad, magram, miuxedavad amisa, asaxavs dRevandeli situaciis arss.

    aqedan gamomdinare, droa Seicvalos am mimarTulebiT dakavebuli saerTaSoriso samS-vidobo arasamTavrobo organizaciebisa da saqarTvelos mTavrobis TanamSromlobis prin-cipebi. saqarTvelos mTavroba ufro serio-zulad unda udgebodes sakiTxebs, romlebic dakavSirebulia qveynis usafrTxoebasTan da saboloo erovnebaTaSorisi konfliqtebis da-regulirebasTan sakuTar teritoriaze. saqarT-velos mTavrobam SeimuSava zogadi dokumenti _ `saxelmwifo strategia okupirebul teri-toriebis mimarT CarTuloba TanamSromlobis gziT~, romelic TavisTavad warmoadgens ide-alur doqtrinas saqarTvelos mTel teritori-aze samSvidobo miznebis gasatareblad. es do-kumenti gamoiyeneba rogorc samTavrobo ofi-cialuri struqturebisTvis, aseve sxvadasxva saerTaSoriso arasamTavrobo organizaciebi-saTvis, romlebic CarTuli arian konfliqtebis mogvarebis saqmeSi. am dokumentis naklia is, rom masSi ar fiqsirdeba deklarirebuli miznebis ganxorcielebisTvis pasuxismgebeli subieqtebi, romlebmac unda iTavon konkretuli amocanebis Sesruleba. am konteqstSi aucilebelia arasam-Tavrobo, gansakuTrebiT samSvidobo, saerTa-Soriso organizaciebis rolis ukeT gamokveTa.

    `saxelmwifo strategia okupirebuli teritoriebis mimarT _ CarTuloba Tanam-Sromlobis gziT~ gulisxmobs okupirebul teritoriebze arsebuli organizaciebis da struqturebis maqsimalur CarTulobas. amas-Tan sasurveli iqneboda, rom meti yuradReba daTmoboda im qarTul da saerTaSoriso orga-nizaciebs, romlebsac partnioruli urTier-Toba aqvT okupirebul teritoriebTan. isini SeZlebdnen realurad moexdinaT gavlena pro-cesebze da gaezardaT mxareTa pozitiuri dain-terseba, nacvlad aqamde mtris xatis Seqmnisa da negatiur propagandize mimarTuli maTi saqmianobisa.

    dRevandeli dRis mdgomareobis gaTval-iswinebiT, yvela konfliqtSi CarTuli mxaris, saxelmwifo struqturebis aqtiuri CarTvis ga-reSe xarisxian cvlilebebze laparakic ki zed-metia. aSkaraa organizaciuli xasiaTis proble-mebi, gaZlierebuli urTierTdapirispirebuli interesebiT. aucilebelia neitraluri sakoor-

  • biuleteni # 10 dekemberi 201212

    dinacio da makonrtolebeli organos arseboba, romelsac SeeZleba Seadginos kompleqsuri sa-muSao gegma da misces mimarTuleba yvela dain-teresebuli mxaris Zalisxmevas.

    aseve movida dro, rom miukerZoeblad SevafasoT saerTaSoriso samSvidobo orga-nizaciebisa da arasamTavrobo organizaciebis ocwliani muSaoba saqarTveloSi da saWiroebis SemTxvevaSi SevecadoT SevaclevinoT maT muS-aobis stili da xerxebi ufro efeqturi Sede-gebis misaRebad.

    dabolos, yvela organizaciam da TiToeulma moqalaqem, visac aqvs Sexeba oku-pirebul teritoriasTan, naTesauri da pirovnu-li kontaqtebi, vizrunoT da vimuSaoT ndobis aRdgenaze, gavaaqtiuroT saxalxo diplomatia. es nabij-nabij migviyvans ufro efeqtur Sede-gebamde, rom vifiqroT arcTu ise axlo moma-valSi teritoriuli mTlianobis aRdgenaze.

    dnestrispireTis konfliqtida misi mogvarebis perspeqtivebi

    nikoloz TevzaZe

    SesavalidnestrispireTi Tavisi arsebobis man-

    Zilze xSirad gadadioda xelidan xelSi (po-loneTi, TurqeTi, ruseTi). ruseTis imperiis SemadgenlobaSi is aris me-18 saukunidan. ru-

    seTma Camoasaxla aq germanelebi, gagau-zebi, bulgarele-bi. dReisaTvis dne-strispireTi eTniku-rad Wreli regionia. mosaxleobis 66 pro-centi rusulenova-nia. umravlesobas (30 procenti) Seadgenen moldavelebi, Sem-deg modian rusebi (28 procenti), ukrai-nelebi (27 procenti), agreTve gagauzebi da bulgarelebi. mosax-leobis 90 procenti Tavs marTlmadide-blad aRiqvams. maT

    garda, gvxvdebian kaTolikebi, grigorianelebi, seqtebidan yvelaze gavrcelebulia ieRovelebi, baptistebi, ormocianelebi.

    rac Seexeba dnestrispireTSi gaCaRebul SeiaraRebul konfqliqts, mas hqonda politi-kuri, istoriuli da ekonomikuri mizezebi.

    dnestrispireTis konfliqtis gaCaRebis mizezebi

    dnestrispireTSi konfliqtis gaCaRebis mizezebia:

    1. kremlis imperiuli politika, romelic mi-marTulia regionSi ruseTis hegemoniis uz-runvelyofisaken. swored dnestrispireTSia Tavmoyrili moldovis energetika, agreTve _ samrewvelo simZlavreebis 60 procenti. Sesabamisad, dnestrispireTis moldovisagan Camocilebis Sedegad kremls eZleoda saSu-aleba kontroli daemyarebina moldovis en-ergetikasa da mrewvelobaze.

    2. dnestrispireTis teritoriaze Zlieri pro-moskovuri lobis arseboba (e.w. `wiTeli di-reqtorebi~ da partiul-komkavSiruli fun-qcionerebi), romlebic miiswrafodnen dapa-tronebodnen dnestrispireTSi arsebul qar-xnebsa Tu energoobieqtebs.

    3. dnestrispireTSi fsevdointernacionaluri, eqstremistuli elementebis gaZliereba, ra-sac xels uwyobda rogorc kremli, ise dne-strispireTSi arsebuli promoskovuri lo-bic.

    4. moldovis saxalxo frontis SigniT eqstre-mistuli frTis gaZliereba, upasuxismgeblo, eqstremistuli lozungebi da qmedebebi.

    5. dnestrispireTi da moldova saukuneebis manZilze sxvadasxva saxelmwifos Semadgen-lobaSi iyvnen. aman ganapiroba rogorc eT-nikuri siWrele da enobrivi winaaRmdegobebi (dnestrispireTSi mosaxleobis 66 procenti rusulenovania), ise gansxvavebuli cxovre-bis wesisa da faseulobebis Camoyalibeba.

    6. meore msoflio omis dros rumineTis Sovini-sturi politikis Sedegad gaRvivda mtroba dnestris marjvena da marcxena napiris mo-saxleobas Soris.

    amrigad, arsebobda konfliqtis gaCaRe-bis politikuri, ekonomikuri, istoriuli sa-fuZvlebi, ramac Seqmna saTanado foni da mox-da SeiaraRebuli konfliqtebis provocireba. pirveli Setakebebi, rogorc cnobilia, 1989 wels moxda. 1990 wels gamocxadda moldaveTis dnestrispireTis sabWoTa socialisturi re-spublikis Seqmna. ssrk-is dangrevis Semdeg mas moldaveTis dnestrispireTis respublika ewo-da.

    konfliqtis eskalacia da misi Sedegebissrk-is dangrevis Semdeg dnestrispi-

    reTSi saomari moqmedebebi daiwyo. piks man 1992 wlis zafxulSi miaRwia. saomar moqmedebebSi

    nikoloz TevzaZe _ isto-riis mecnierebaTa doqtori,

    avtori samec-niero Sromebisa uaxles isto-riaSi. mweralTa kavSiris wevri, avtori sami wig-nisa (gamomc. „ze-

    kari“, gamomc. „gumbaTi“ da gamomc.“mwignobari“) da nov-elebis. muSaobda sxvadasxva Jurnal-gazeTSi, sadac aqvey-nebda statiebs uaxlesi isto-riis sakiTxebze da mimdinare politikaze. amJamad muSao-bs Jurnal „istorianSi“ da gazeT „axal TaobaSi“.

  • biuleteni # 10 dekemberi 201213

    monawiloebdnen:

    1. moldaveTis armia da Sinagani jari;2. dnestrispireTis gvardia; 3. ruseTidan Camosuli moxaliseebi (kazkebi);4. ukrainidan Camosuli moxaliseebi (una-unsos

    formireba).saqmeSi ruseTis me-14 armiis CarTvis Sem-

    deg (sardali generali lebedi) moldavelebma ukan daixies. male moskovSi ruseT-moldovas Soris ideba xelSekruleba cecxlis Sewyvetis Sesaxeb. moldavelebi daeTanxmnen imas, rom mSvi-dobis damyareba rus `cisferCafxutianebs~ dae-valaT. saomari moqmedebebi Sewyda. konfliqti `gayinul~ stadiaSi gadavida. rac Seexeba msx-verpls, amis Taobaze araerTgvarovani informa-cia arsebobs. moldavuri mxare amtkicebs, rom saomari moqmedebebis dros daiRupa 4,5 aTasi adamiani, oficialuri tiraspolis cnobiT msx-vepli 15,5 aTass aRwevs da aqedan umravlesobas mSvidobiani moqalaqeebi Seadgenen.

    dnestrispireTi dResruseTis samSvidobo Zalebi faqtobrivad

    icavdnen ara mSvidobas, aramed dnestrispireT-Si ruseTis interesebs. Sedegad, separatis-tulma reJimma fesvebi sakmaod farTod gaidga. marTalia, dnestrispireTSi korufciam da Za-ladobam daisadgura, magram garkveuli saxelm-wifo struqturebic Camoyalibda, Seiqmna armia, SemoRebul iqna e.w. `erovnuli valuta~ (dnes-trispireTis maneTi), daarsda bankebi, xolo rac Seexeba dnestrispireTis armiis dRevandel md-gomareobas:

    1) dnestrispireTis armiis SeiarRebaSia 18 tan-ki (t_645b), 15 safreni aparati, maT Soris sabrZolo vertmfrenebi da TviTmfrinavebi, 30 haubica da zarbazani, 40 `gradis~ tipis danadgari (sakuTari warmoebis), naRmtyorc-nebi. armia yalibdeba sayovelTao samxedro gawvevis safuZvelze. demobilizirebuli ja-riskacebi da TadarigSi gasuli oficrebi av-tomaturad rezervistTa rigebSi gadahyavT. oficerTa momzdeba xdeba tiraspolis uni-versitetTan arsebul samxedro institutSi. armiis garda arsebobs saxalxo laSqaric.

    2) mSvidobian dros jariskacTa raodenoba 7 aTasia, omis SemTxvevaSi es raodenoba Sesa-Zlebelia 25 aTsamde gaizardos.

    rac Seexeba ekonomikas, is mkveTrad gamoxatul klanur xasiaTs atarebs. wamyvan rols asrulebs kompania `Serifi~, romlis ukanac xelisuflebaSi myofi pirebi da maTTan daaxloebuli adamianebi dganan. am kompaniis wiaRidanaa gamosuli dnestrispireTis amJamin-

    deli `prezidenti~ evgeni SevCukic. `Serifis~ kontrolzea benzinis, Rvinisa da koniakis bi-znesi. kompania flobs puris qarxnebs, gamomcem-lobebs, televiziebs, gazeTebs, sportiul-gama-jansaRebel kompleqsebsa da safexburTo klub `Serifs~. kompania mTlianad akontrolebs dnes-trispireTis sagareo vaWrobas, kerZod Rvinisa da alkoholuri sasmelebis eqsports ruseTsa da ukrainaSi. kompanias dnestrispireli oli-garqebis klubsac uwodeben. swored `Serifis~ rigebSi gaCdnen e.w. `axalgazrda mglebi~, rom-lebic 2011 wels xelisuflebaSi movidnen. maT Sorisaa dnestrispireTis amJamindeli `prezi-denti~ SevCukic. ruseTi Tavdapirvelad dnes-trispireTis `elitis~ Seqmnas xels uwyobda, Tumca es `elita~ rac ufro Zlierdeboda, miT ufro aSkara xdeboda rusuli kapitalis moZa-lebisadmi misi ukmayofileba. rusuli kapitali dnestrispirulze bevrad Zlieria, Sesabamisad, cdilobs kontroli daamyaros dnestrispire-Tis energetikasa da mrewvelobaze. dReisaTvis rusebis xelSia Semdegi mniSvnelovani obieqte-bi:

    1) moldaveTis raionuli hidroenergo sadguri (mdebareobs q. dnestrovskSi), moldaveTis energetikis yvelaze mniSvnelovani obieq-ti. is rusuli kompania `inter-rao-ees~-is mflobelobaSia.

    2) qarxana `pribori~, romelic benderiSi imy-ofeba rusuli kompania `salutis~ mflob-elobaSi.

    3) umZlavresi radiosadguri `maiaki~, romlis meSveobiTac sabWoTa epoqaSi aziisa da af-rikis qveynebze vrceldebobda gadacemebi. axla is ruseTis satelevizio da radiosa-mauwyeblo qselis (saxelmwifo kompania) sa-kuTrebaSi gadavida.

    rusuli biznesi cdilobda xelSi Caegdo dnestrispireTis metalurgiuli kombinati _ iqauri mrewvelobis yvelaze mniSvnelovani obi-eqti. rusi biznesmeni suleimanovi, romelic amas cdilobda, ukraineli renat axmetovis mxridan konkurencias waawyda. suleimanov-ax-metovis SeTanmxmebis Sedegad kombinati oroves mflobelobaSi moeqca. rusuli biznesi Seecada kontroli daemyarebina dubosaris heszec, sim-ZlavriT meore energoobieqtze, magram es mar-cxiT dasrulda. hesi jerjeroboT dnestrisp-ireTis mrewvelobis saministros kontrolqveS imyofeba.

    dnestrispireTidan xorcieldeba ele-qroenergiis eqsporti moldovaSi, agreTve _ rumineTsa da bulgareTSi. aman dnestrispire-Tis respublika mniSvnelovan regionul moTa-maSed aqcia, Tumca dnestrispireTis saerTa-

  • biuleteni # 10 dekemberi 201214

    Siriso izolaciam xeli Seuwyo iq gamefebuli klanur-korumpirebuli sistemis SenarCunebas. rogorc e.w., `dnestrispireTis pirveli pre-zidenti~ smirnovi, aseve amJamindeli lideri SevCukic evrokavSiris qveynebSi persona non-gratebad arian gamocxadebuli. dnestrisp-ireTSi arsebuli problemebic ver gadaiWra. kvlavindeburad didia umuSevroba, mosaxleoba (gansakuTrebiT axalgazrdoba) masobrivad gae-dineba. yvelaferi es dnestrispireTis mezoble-bze, gansakuTrebiT ruseTze, damokidebulebas ganapirobebs.

    konfliqtis mogvarebis rusuli sqemis

    analizi1989 wels kremlma sagangebod gaaCaRa

    konfliqti dnestrispireTSi. am aqciis ukan su-kis maSindeli Sefi kriuCkovi da ssrk-is umaR-lesi sabWos imJamindeli Tavjdomare a. lukia-novi idgnen. maT mizans Seadgenda:

    programa minimumi:

    1) moldovis `saxalxo frontSi~ eqstremis-tul-populisturi frTis (mirCa druki da misi momxreebi) momZlavreba, saerTaSoriso Tanamegobrobis TvalSi moldovis erovnu-li moZraobis diskreditacia, misi warmo-Cena antisemitur, eqstremistul moZraobad, romelic gamodis upasuxismgeblo arareal-isturi lozungebiT (rumineTTan SeerTeba, rasobrivi siwminde da a.S.), rac safrTxes uqmnis stabilurobas regionSi.

    2) moldavelTa Soris gaTiSvis inspirireba (vinc Tavs ruminelebad aRiqvams da vinc Tavs moldavelebad miiCnevs).

    3) dnestrispirel rusulenovan mosaxleobasa da dnestris marjvena napiris mosaxleobas Soros mtrobis gaRviveba. dnestrispireTSi separatistuli, promoskovuri Zalebis ga-Zliereba.

    programa maqsimumi:1) moldovis xelisuflebaSi lukianovisa da

    kriuCkovisaTvis sasurveli Zalebis moyvana, romlebic darazmuli iyvnen moldoveTis kompartiis maSindeli pirveli mdivnis p. luCinskis garSemo.

    2) dnestrispireTis saxiT mZlavri rusule-novani anklavis Seqmna, romelic gaxdeboda moldovis moskovur orbitaze darCenis ga-ranti, agreTve Seasrulebda ukrainaze ze-wolis funqciasac (lozungebi novorosiis guberniis aRorZinebis Sesaxeb).

    3) ssrk-Si qaosis gaZliereba, saxelmwifo ga-datrialebisTvis xelsayreli pirobebis Seqmna, moldovis saxelisuflebo struq-

    turebSi im Zalebis gaZliereba, romlebic amas mxars dauWeren.

    ssrk-is daSlis Semdeg moldovis xe-lisufleba (prezidenti sneguri da premieri muravski) konfliqtis Zalismieri meTodebiT daregulirebas Seecada. ge-ka-Ce-pe-s dros maT mxari elcins dauWires. es ganapirobebda imeds, rom elcini Zalismieri aqciebis gatarebis Sem-TxvevaSi neitralur pozicias daikavebda. imedi ar gamarTlda. elcini, marTalia, Seyoymanda, magram bolos mxari mainc Sovinistebs dauWira. rusebis sqema mokled SeiZleba ase Camovayali-boT:

    1. rusuli armiis meSveobiT dnestrispireTze kontrolis damyareba, moldovis mrewvelo-bisa da energetikis rusuli kontrolis qveS moqceva.

    2. moldovis xelisuflebidan `qorebis~ (prem-ieri muravsi da Tavdacvis ministri lukaSi) gaZeveba, moldovis xelmZRvanelobis iZule-ba daTanxmebuliyo dnestrispireTSi rusuli samSvidobo Zalebis ganlagebaze, moldovaSi arsebuli antirusuli Zalebis diskredita-cia-daqsaqsva, moldovis rusul orbitaze dabruneba.

    3. dnestrispireTSi rusuli bazebis SenarCu-neba, ruseTis specsamsaxurebis da rusuli biznesis poziciebis gaZliereba, dnestrisp-ireTis saxiT Zlieri rusuli anklavis Camo-yalibeba.

    ruseTi dRemde am sqemis ganxorcielebas lamobda. Tuki prezident elcinis dros es ara-Tanmimdevrulad xdeboda, xelisuflebaSi puti-nis mosvlis Semdeg viTareba Seicvala. ruseTi bevrad xisti da agresiuli gaxda. es Tanabrad exeba rogorc moldovas, ise dnestrispireTsac. ruseTi tiraspols naTlad agrZnobinebda, rom misi moqmedebiT ukmayofiloa. kremli miiCnev-da, rom dnestrispireTis elitis mcdelobebi xeli SeuSalos mrewvelobisa da energoobieqte-bis ruseTis kontrolqveS gadsvlas, misTvis mi-uRebelia. medvedevma dnestrispirelTa lider smirnovs ganucxada, rom moskovs SeuZlia Ta-vis gegmebs gadaxedos da moldovis loialobis SemTxvevaSi dnestrispireTic dauTmos. male ruseTma axali konkretuli nabiji gadadga. e.w. kozakis memorandumiT man dnestrispireTis konfliqtis daregulirebis Taviseburi sqema warmoadgina. es mokled SeiZleba ase Camovaya-liboT:

    1. moldova unda gadaiqces asimetriul feder-aciad, respublikis saxelwodebac unda gax-des federaciuli respublika moldova.

  • biuleteni # 10 dekemberi 201215

    2. dnestrispireTs erTiani moldovis Semadgen-lobaSi gansakuTrebuli statusi eniWeba. es gamoixateba SemdegSi: a) destrispireTs hyavs sakuTari prezidenti, parlamenti da Seiar-Rebuli Zalebi, b) dnestrispireTis parla-ments ufleba aqvs veto daados moldovis parlamentis nebismier gadawetilebas, rome-lic dnestrispireTis interesebs ewinaaRm-degeba, g) Tuki moldova romelime sxva sa-xelmwifos SemadgenlobaSi Sesvlas gadawy-vets, dnestrispireTs moldovis Semadgeno-bidan gasvlis ufleba eniWeba.

    3. gagauzebs farTo avtonomia eniWebaT. 4. dnestrispireTSi rusuli bazebi kidev oci

    wlis ganmavlobaSi rCebian.

    moldovis maSindeli prezidenti voroni-ni (kompartiis lideri) am gegmas daTanxmda. aman kiSinioveli studentebi quCaSi gamoiyvana. vo-roninmac daTmo. kozakis memorandumis cxovre-baSi gatareba CaiSala.

    ruseTi, romelic faqtobrivad dnestri-spireTis konfliqtis gamCaRebelia, kvlavac Tavisi imperiuli gegmebis ganxorcielebas lamobs. Sedegi saxezea _ konfliqti dRemde ver mogvarda.

    ukrainis roli dnestrispireTis kon-fliqtis mogvarebaSi

    dnestrispireTSi rusuli anklavis Seqmna kievis safuZvlian SeSfoTebas iwvevda. Tuki es anklavi gaZlierdeboda, ukrainis teritoriuli mTlianobac kiTxvis niSnis qveS dgeboda. ru-suli Sovinizmis garda, aranaklebi safrTxis Semcveli iyo ruminuli Sovinizmic. rumineli radikalebi pretenzias acxadebdnen odesaze. amrigad, ukrainas unda SeemuSavebina dnestri-spireTis konfliqtisadmi sakuTari midgoma da xedva. es ar moxda. konfliqtis eskalaciis pe-riodSi (1992 wlis zafxuli) oficialuri kievi procesebSi ar Caeria, Tumca dnestrispireTSi ukrainelTa xocva-Jleta daiwyo. saomar moq-medebebSi mxolod ukrainidan Camosuli moxali-seebi (una-unsos formireba) CaerTo. ukrainu-li saxelmwifo dnestrispirul movlenebSi mx-olod 1995 wels Caeria. oficialuri kievi Zal-ze frTxilad iqceoda. mokled, misi moqmedebis sqema SeiZleba ase CamovayaliboT:

    1) moldovis teritoriuli mTlinobis aRiare-ba.

    2) uaris Tqma iseTi nabijebis gadadgmaze, rac ruseTis, rogorc hegemonis, rols eWvqveS daayenebs. rusi mSvidobismyofelebis da kremlis politikis kritikisagan Tavis Seka-veba.

    3) kontaqtebi dnestrispireTis xelmZRvanelo-basTan, gansakuTrebiT im pirebTan, vinc erovnebiT ukrainelia. dnestrispireTSi ukrainuli biznesis Semoyvana.

    4) ruseTi_moldova_dnestrispireTis molapa-rakebebze mkveTri poziciis dafiqsirebisa-gan maqsimalurad Tavis Sekaveba.

    nel-nela ukrainis saqmianoba ufro gabeduli xdeba. iqmneba ukraina-moldovis er-Toblivi komisia sazRvris demarkaciis Sesaxeb. Tumca mkveTri nabijebis gadadgisagan ukraina kvlavac Tavs ikavebda. dnestrispireTis xelmZ-Rvanelobam moiTxova sazRvris demarkaciaSi CarTva. maT amaze uari eTqvaT, radganac dnes-trispireTis respublika saerTaSoriso sazoga-doebis mier aRiarebuli ar iyo. miuxedavad ami-sa ukraina sazRvris demarkaciasTan dakavSire-biT konkretuli nabijebis gadadgmisagan Tavs ikavebda. am periodSi ukrainelTa moqmedebis sqemac icvleba. mokled es SeiZleba ase Camo-vayliboT:

    1 ruseT-moldova-dnestrispireTis molapara-kebebSi aqtiurad CarTva, amave dros ruseT-Tan konfrontaciaze uaris Tqma.

    2 moldovis teritoriuli mTlianobis prin-cipis aRiareba.

    3 dnestrispireTis ukrainuli erovnebis moqa-laqeebisadmi ukrainis moqalaqeobis miRebaSi xelis Sewyoba, dnestrispireTSi ukrainuli biznesis poziciebis gaZliereba.

    4 mWidro kontaqtebi dnestrispireTis xelmZ-RvanelobaSi myof ukrainelebTan, ukrainu-li saTvistomosa da proukrainuli lobis Seqmnis mcdelobebi.

    ukraina cdilobda erTgvari `oqros Su-aledi~ daeWira da moego rogorc moldovis xelmZRvanelobis, aseve dnestrispirelebis da rusebis gulic. dnestrispireTis dareguli-rebis saqmeSi ukrainis CarTvam ruseTis gavlena garkveulwilad marTlac gaaneitrala, rac xels aZlevda rogorc moldovas, aseve dnestripire-lebsac, romlebic rusuli kapitalis moZalebiT ukve SeSfoTebulni iyvnen. amave dros ukrainis xelisufleba arasdros gamodioda konfqliqtis mogvarebis sakuTari sqemiT, ar cdilobda ru-seTis dominirebuli rolis kiTxvis niSnis qveS dayenebas. erTaderTi ukraineli prezidenti, romelmac Tavs ufeleba misca da rusul gegmas sakuTari daupirispira, viqtor iuSCenko gaxl-daT. `kozakis memorandumis~ pasuxad iuSCenkom saukTari gegma warmoadgina (iuSCenkos gegma):

    1 moldova unda gadaiqces federaciul sax-elmwifod, dnestrispireTs moldovis Semad-

  • biuleteni # 10 dekemberi 201216

    genlobaSi gansakuTRebuli statusi eniWeba.2 Tuki moldova romelime sxva saxelmwifos

    SemadgelobaSi Sesvlas gadawyvets, dnestri-spireTs moldovis Semadgenlobidan gasvlis ufleba eniWeba.

    3 ruseTis samSvidobo Zalebma dnestrispire-Ti unda datovon, agreTve rusuli bazebic unda gaiyvanon.

    4 gardamaval periodSi mSvidobis damyareba unda daekisros saerTaSoriso samSvidobo kontingents.

    5 dnestrispireTSi unda Catardes WeSmaritad demokratiuli Tavisufali rCevnebi.

    ruseTis winaaRmdegobis Sedegad `iuSCen-kos gegma~ Cavarda. xelisuflebaSi viqtor ia-nukoviCis mosvlis Semdeg kievs erTxans dnes-trispireTTan dakavSirebiT sakuTari pozi-cia ar daufiqsirebia, Tumca dnestrispireTSi ukrainuli biznesjgufebi kvlavac aqtiurad muSaobdnen. opoziciaSi yofnisas ianukoviCi iuSCenkos brals sdebda imaSi, rom dnestri-spireli ukrainelebis mimarT arsakmaris yur-adRebas iCens, rom prezidenti mxolod zoga-di gancxdebebisa da `ararealisturi gegmebis~ warmodgeniT ifargleba. xelisuflebaSi mosv-lis Semdeg ianukoviCs karga xnis manZilze ar daufiqsirebia Tavisi xedva. ukrainaSic ukve ianukoviCis misamarTiT gaisma braldebebi, rom dnestrispireTTan dakavSirebiT mas sakuTari xedva ar gaaCnia (2012 wlis seqtemberSi odesa-Si Catarebuli Tavyriloba). mxolod mimdinre wlis oqtomberSi kievma, Tanaxmad ukraina-moldovis erToblivi sademarkacio komisiis gadawyvetilebebisa, dnestrispireTTan arsebu-li sazRvris demarkacia daiwyo. aman dnestrisp-ireTis parlamentis mxriv protesti gamoiwvia. Tu ramdenad Tanmimdevruli iqneba ianukoviCi, amas momavali gviCvenebs.

    saerTaSoriso sazogadoebis roli dnes-trispireTis konfliqtis mogvarebis saqmeSi

    saerTaSoriso sazogadoebrioba karga xans dnestrispireTis mimarT erTgvar pasiuro-bas iCenda. rogorc Cans dasavleTi, uwinares yovlisa ki aSS, garkveul momentamde am re-gionSi ruseTis dominirebas urigdeboda da mo-qmedebda principiT `cudi mSvidoba karg omze umjobesia~. aRsaniSnavia rumineTis pozicia. 1991 wlis seqtemberSi rumineTis imJamindelma prezidentma ilieskum gaakeTa gancxadeba, rom Tuki ukraina ssrk-is Semadgenlobidan gava, ru-mineTi mas teritoriul pretenziebs wauyenebs. ilieskum ruminulad moixsenia rogorc mol-daveTis ssr (dnestrispireTis CaTvliT), aseve bukovina da odesis olqi. 1992 wels ruminulma

    mxarem ruseTis prezidents ganucxada, rom ru-mineTi mzadaa Tavi Seikavos natoSi integri-rebisagan, Tuki mas dauTmoben mTels dnestri-spireTs, agreTve bukovinasa da odesis olqs. ruseTma amaze uariT upasuxa. amis Semdeg ofi-cialuri buqaresti gulgrili gaxda rogorc besarabiisa da rumineTis gaerTianebis mimarT, aseve dnestrispireTis problemebisadmi. dasav-leTis gaaqtiureba 2003 wlidan iwyeba. dnes-trispireTSi nel-nela izrdeboda rogorc aSS-is, aseve germaniis aqtiuroba. aSS-is moqedebis sqema SeiZleba ase CamovayaliboT:

    1 moldovis teritoriuli mTlianobis aRi-areba. separatistTa winaaRmdeg sanqciebis SemoReba-amoqmedeba.

    2 moldova-rumineTis SesaZlo gaerTianebisad-mi uaryofiTi damokidebuleba.

    3 uaryofiTi damokidebuleba dnestrispireT-Si Catarebuli referendumisadmi, sadac mo-saxleobam mxari ruseTTan SeerTebas dauWi-ra.

    4 uaryofiTi damokidebuleba rasizmis da qse-nofobiis nebismieri gamovlinebisadmi.

    6 rogorc kiSiniovis, ise tiraspolis darw-muneba iamaSi, rom Zalismieri meTodebis gam-oyeneba damRupvelia.

    7 mtkice pozicia dnestrispireTis respubli-kis demokratizaciisadmi.

    8 moldova-dnestrispireTs Soris mtrobis Senelebis mizniT garkveuli kulturuli programebis amoqmedeba.

    aRniSnuli sqema garkveulwilad amoqmed-da, ramac (miuxedavad misi mokrZalebulobisa) ruseTi mainc gaaRiziana. bevri eqsperti swored amiT xsnis imas, rom kremlis mier dnestrisp-ireTSi inspirirebul iqna referendumi ruseT-Tan SeerTebis Sesaxeb. rusi eqspertebi (markovi, zatulini) brals sdeben aSS-s imaSi, rom Tavisi moqmedebiT moldovaSi arsebuli antirusuli Zalebis gaaqtiurebas Seuwyo xeli. aSS-s garda regionSi sul ufro aqtiurdeba germania. amisi naTeli dadasturebaa angela merkelis viziti kiSiniovSi (2012 w). germaniis kanclerma ganacxa-da, rom misi qveyana mzadaa mxari duWiros mol-dovas da xeli Seuwyos dnestrispireTis kon-fliqtis daregulirebas.

    saerTaSoriso sazogadoebis saqmiano-ba dnestrispireTSi kvlavac Zalze frTxil-ia. miuxedavad amisa aman mniSvnelovanwilad Seaferxa Zlieri rusuli anklavis Camoyalibeba, Tumca konfliqtis daregulirebisaTvis meti aqtiurobaa aucilebeli.

  • biuleteni # 10 dekemberi 201217

    dnestrispireTis konfliqtis mogvarebis perspeqtivebi

    dnestrispireTis konfliqti e.w. `gay-inul~ konfliqtTa ricxvs ganekuTvneba. 1992 wlidan SeiaraRebuli dapirispireba Sewyda, ma-gram problema araa gadaWrili. ruseTi kvlavac ganixilavs dnestrispireTs rogorc Tavis for-posts regionSi da ereva rogorc dnestrispire-Tis, aseve moldovis da ukrainis Sida saqmeebSi, axorcielebs am qveynebze zewolas, SantaJs da a.S. yelaferi es xels ar uwyobs konfliqtis mogvarebas. perspeqtivaSi dnestrispireTis konfliqtis mogvareba SesaZlebelia, Tumca saa-misod unda gatardes Semdegi zomebi:

    1. saerTaSoriso sazogadoebis aqtiuri Suama-vlobiT (evrokavSiri, aSS da a.S.) moldovasa da dnestrispireTs Soris daiwyos molapara-kebebi, daidos SeTanxmeba Zalis gamouyene-blobis Sesaxeb, moxdes orive mxaris mier ra-sizmis, Sovinizmisa da qsenofobiis dagmoba.

    2. moldovasa da dnestrispireTis respub-likebs Soris moxdes SeTanxmeba SesaZlo eqscesebisa Tu provokaciebis erToblivi ZaliT aRkveTis Taobaze. am mizniT Seiqmnas usafrTxoebis zonebi, ganxorcieldes saer-To patrulireba da a.S.

    3. amoqmeddes humanitaruli programebi, rom-lebic mimarTulia moldova-dnestrispire-Tis mosaxleobas Soris mtrobis Senelebi-saken, farTod iqnas gamoyenebuli `saxalxo diplomatia~, mSvidobis damyarebisa da urT-ierTndobis aRdgenis saqmeSi Caeban popu-laruli da avtoritetuli pirebi (samRde-loebis warmomadgenlebi, mwerlebi, sazoga-do moRvaweebi, sportsmenebi da a.S.)

    4. amoqmeddes biznesproeqtebi, romlebic xels Seuwyoben moldova-dnestrispireTs Soris ekonomikuri kavSirebis aRdgenas.

    5. moldova-dnestrispireTis respublikebs So-ris miRweul iqnas SeTanxmeba moldovis fed-eraciuli respublikis Seqmnisa da dnestri-spireTisaTvis farTomasStabiani avtonomiis (gansakuTrebuli statusi) miRwevis Taobaze, orive mxaris liderebis mxridan gakeTdes deklaracia gaerTianebis SemTxvevaSi kerZo sakuTrebis xelSeuxeblobis da adamianis uflebebis ganuxreli dacvis Taobaze.

    6. moldova-dnestrispireTs Soris miRweul iqnes SeTanxmeba rusuli samSvidobo kontin-gentis gayvanisa da misi saerTaSoriso samS-vidobo ZalebiT Canacvlebis Sesaxeb.

    7. moldova-dnestrispireTs Soris miRweul iqnes SeTanxmeba regionidan rusuli bazebis gayvanis Sesaxeb.

    8. gaformdes gaeros egidiT moldova_dnes-trispireTs Soris federaciuli SeTanxmeba, dnestrispireTs mieniWos moldovis Semad-genlobidan Tavisuflad gasvlis ufleba, Tuki moldova sxva saxelmwifos Semadgen-lobaSi Sesvlas gadawyvets.

    9. aRniSnuli sqemis ganxorcieleba SesaZlebe-lia mxolod im SemTxvevSi, Tuki dasavleTi (uwinares yovlisa aSS) dnestrispireTsa da saerTod mTels postsabWour sivrceSi mkve-Trad gaaqtiurdeba, ris Sedegadac unda mox-des ruseTis ganeitraleba. dnestrispireTis konfliqtis srulfasovani mogvarebac mx-olod am SemTxvevaSia SesaZlebeli.

  • kontaqti

    GFSIS3a Sio CitaZis quCa

    Tbilisi, 0108, saqarTvelotel: (995 32) 2473555

    faqsi: (995 32) 2985265www.bspn.gfsis.org / [email protected]

    proeqtis gundi

    proeqtis direqtori: kaxa gogolaSviliproeqtis koordinatori: rusudan margiSilimrCevelTa sabWo: giorgi volski,naira bepievi, iulia xaraSvili,naTela saxokia, aleqsandre rusecki,aleqsandre kuxianiZe

    misia - Savi zRvis samSvidobo qseli (BSPN)proeqti Savi zRvis samSvidobo qseli warmoadgens pirvel mcdelobas, rom samoqa-

    laqo sazogadoebam monawileoba miiRos Savi zRvis regionis konfliqtebis mogvarebaSi. pro-eqti xorcieldeba fineTis sagareo saqmeTa saministros mxardaWeriTa da krizisebis mar-Tvis iniciativis organizaciasTan (Crisis Management Initiative-CMI) TanamSromlobiT. proeqti moicavs Savi zRvis regionis im Svid qveyanas, sadac arsebobs SidaeTnikuri problemebi, da miznad isaxavs samoqalaqo sazogadoebis SesaZleblobebis gazrdas, rom awarmoos dialogi da Seasrulos Suamavlis roli konfliqtebis efeqturad mosagvareblad. proeqtis mizania, aseve, adgilobriv Temebsa da regionebs Soris mSvidobiani dialogis ganviTareba konfliqtSi monawile mxareebze axali da gansxvavebuli midgomebiT zemoqmedebis saSualebiT. amasTan, Savi zRvis arasamTavrobo organizaciebis forumma safuZveli Cauyara farTo iniciativas, rom samSvidobo ganviTarebisaTvis Seiqmnas samoqalaqo sazogadoebis regionuli platforme-bi, sadac gaerTiandebian erovnuli forumebi. am iniciativis saSualebiT SesaZloa erTmaneTs daukavSirdnen ukve CarTuli da amis mosurne sxva arasamTavrobo organizaciebi. garda amisa, erovnul forumebs SeuZliaT meti iniciativa gamoiCinon krizisebis marTvis dargSi da re-gionuli Suamavlis funqciis SeZeniT arasamTavrobo organizaciebs, mTavrobasa da evrokav-Sirs Soris mWidro kavSiri uzrunvelyon. saqarTvelos strategiisa da saerTaSoriso urT-ierTobebis kvlevis fonds, rogorc krizisebis marTvis iniciativis adgilobriv partniors, evaleba imuSaos saqarTveloSi erovnuli arasamTavrobo organizaciebis forumis Seqmnaze da moawyos Sexvedrebi dainteresebuli organizaciebisTvis. proeqti xorcieldeba ramdenime komponentis saxiT. kerZod, iTvaliswinebs:

    - saqarTvelos samoqalaqo sazogadoebis organizaciebisa da eqspertTa sabWos regularu-li Sexvedrebis organizebas, sadac warmoadgenen Sesabamis prezentaciebs, imarTeba de-batebi da muSavdeba angariSebi.

    - vebgverds, sadac ganTavsdeba informacia Sexvedrebze gamoTqmuli azrebisa da mo nacemebis Sesaxeb.

    - „Savi zRvis samSvidobo qselis“ proeqtis biuletenis meSveobiT farTo sazogadoeba ecnoba qarTveli da ucxoeli eqspertebis mier momzadebul analitikur werilebs kon-fliqtebis mogvarebis, samSvidobo ganviTarebis, regionuli usafrTxoebisa da stabilu-robis, agreTve, samSvidobo ganviTarebaSi evrokavSiris wvlilisa da rolis Sesaxeb.

    vimedovnebT, rom Cveni saqmianobiT gavzrdiT sazogadoebis interess konfliqtebis prevenciis, marTvis, trasformaciisa da mSvidobiani gziT Semdgomi mogvarebis sakiTxebSi, wvlils SevitanT aRniSnul Temebze debatebis farTod gaSlaSi da xels SevuwyobT erovnul da regionul doneze dialogis warmoebas yvela dainteresebul mxares Soris.

    www.bspn.gfsis.orgmailto:margishvili%40gfsis.org?subject=BSPN

    _GoBackas