รายวชา วทยาศาสตรพนฐาน 1 (ว 21101)

ระดบชนมธยมศกษาปท 1

เรอง โครงสรางเซลล จดท าโดย....ครเสกสรรค สวรรณสข

โรงเรยนแกนนครวทยาลย www.kruseksan.com

โครงสรางและออรแกน เซลลพช เซลลสตว

1. ผนงเซลล

2. เยอหมเซลล

3. นวเคลยส

4. ไรโบโซม

5. เอนโดพลาสมกเรตควลม

6. กอลจบอด

7. ไมโทคอนเดรย

8. แวควโอล

9. เซนทรโอล

10. คลอโรพลาสต

11. ไซโทพลาสซม

12. ไลโซโซม

ใบงานท 1 กจกรรมท 1.1 บทท 2 หนวยชวต

1.ใหนกเรยนบอกขอแตกตางของเซลลพชและเซลลสตว โครงสราง หนาท วาแตกตางกนอยางไร .................................................................................................................. .................................................................................................................. .................................................................................................................. 2.ใหนกเรยนบอกขอแตกตางของ Prokaryotic Cell และ Eukaryotic Cell .................................................................................................................. ..................................................................................................................

Nucleolus

Nucleus

Risosomes

Vesicles

rough endoplasmic reticulum : RER

Golgi apparatus

cytoskeleton

smooth endoplasmic reticulum : SER

mitochondria

vacuole

Cytoplasm

lysosome

centriole

เรอง

เซลลพชและเซลลสตว

โครงสรางและออรแกน เซลลพช เซลลสตว

1. ผนงเซลล ม ไมม

2. เยอหมเซลล ม ม

3. นวเคลยส ม ม

4. ไรโบโซม ม ม

5. เอนโดพลาสมกเรตควลม ม ม

6. กอลจบอด ม ม

7. ไมโทคอนเดรย ม ม

8. แวควโอล ม ม

9. เซนทรโอล ไมม ม

10. คลอโรพลาสต ม ไมม

11. ไซโทพลาสซม ม ม

12. ไลโซโซม ม ม

เซลลและทฤษฎเซลล

● เซลลเปนหนวยโครงสรางทเลกทสดของสงมชวต - เซลลรวมกนเปนเนอเยอ - เนอเยอรวมกนเปนอวยวะ ● สงมชวตบางชนดมเพยงเซลลเดยว บางชนดมหลายเซลล ● เซลลของสงมชวต มรปราง ขนาด และ โครงสรางแตกตางกน

เซลลและทฤษฎเซลล

เซลลและทฤษฎเซลล ● ค.ศ. 1665 Robert Hook นกพฤกษศาสตรชาวองกฤษ ไดประดษฐกลองจลทรรศนชนดเลนสประกอบ (compound microscope) น ามาศกษา ไมคอรก พบวา ประกอบดวยชองวางเลก ๆ จ านวนมากเรยงตอกน จงเรยกชองนวา “เซลล” (cell) พบครงแรกเปนเซลลตายแลว ยงคงรปไดเนองจากม ผนงเซลล (cell wall)

เซลลและทฤษฎเซลล ● พ.ศ. 2381 มทตอส ยอคอบ ชไลเดน นกพฤกษศาสตร เยอรมน คนพบวา - พชเปนสงมชวตทมหลายเซลล ● พ.ศ. 2382 เทโอดอร ชวนน นกสตววทยา เยอรมน คนพบวา - สตวทงหลายมเซลลเปนองคประกอบ ทง 2 คนจงกอตง ทฤษฎเซลล (Cell Theory) สงมชวตประกอบดวยเซลล และเซลลเปนหนวยพนฐาน ของสงมชวต

โครงสรางเซลล (รปรางและขนาด) Unit abbreviation value 1 centimeter cm 10-2 meter 1 millimeter mm 10-3 meter 1 micrometer µm 10-6 meter 1 nanometer nm 10-9 meter 1 angstrom A 10-10 meter

โครงสรางเซลล (จ าแนกเซลล)

เซลลโพรแครโอต (prokaryotic cell) เปนสงมชวตทมขนาดเลก มขนาดประมาณ 0.1 – 10 ไมครอน ไมมเยอหมนวเคลยส (nuclear membrane) เชน แบคทเรย ไมโคพลาสมา สาหรายสเขยวแกมนาเงน

โครงสรางเซลล (จ าแนกเซลล)

เซลลยแครโอต (eukaryotic cell) เปนสงมชวตทมความหลากหลาย ทงขนาด รปรางลกษณะ จดระบบอวยวะ และการดารงชวต ไดแก อาณาจกรพช , อาณาจกรสตว อาณาจกรฟงไจ อาณาจกรโพรทสตา

โครงสรางของเซลล

เซลลโดยทวไปไมวาจะมรปรางและขนาดแตกตางกนอยางไรกตาม แตจะมลกษณะโครงสรางพนฐานสวนใหญคลายคลงกน เซลลของสงมชวต มสวนประกอบทเปนโครงสรางพนฐานอย 3 สวนใหญๆ คอ 1. นวเคลยส (nucleus) 2. ไซโทพลาสซม 3. สวนทหอหมเซลล ไดแก เยอหมเซลล (cell membrane) และ ผนงเซลล (cell wall)

1.นวเคลยส (Nucleus)

เปนสวนประกอบทส าคญทสดของเซลลเกยวของกบการถายทอดลกษณะทางพนธกรรม เพราะเปนทบรรจสารพนธกรรม และควบคมการท างานของเซลล

พบในเซลลโดยทวไปเซลลจะม 1 นวเคลยส ยกเวน พารามเซยม ม 2 นวเคลยส

เซลลพวกยแครโอตจะมเยอหมนวเคลยสลอมรอบ มลกษณะเหมอนเยอหมเซลล บนเยอมรเลก ๆมากมาย เรยกวา นวเคลยรพอร ( nuclear pore )

นวเคลยส (Nucleus)

โครงสรางของนวเคลยส แบงออกเปน 3 สวนคอ

1. เยอหมนวเคลยส (Nuclear Membrane)

- เยอหมนวเคลยส (Nuclear Membrane) เปนเยอบาง ๆ 2 ชนอยรอบนวเคลยส มสมบตเปนเยอเลอกผานเชนเดยวกบ เยอหมเซลล - มรเลก ๆ (nuclear pore) กระจายอยทวไปเพอเปนชองทาง แลกเปลยนของสารระหวางนวเคลยสกบไซโทพลาซม โดย - บรเวณเยอชนนอกจะมไรโบโซมเกาะตดอยท าหนาทสงเคราะหโปรตน

เยอหมนวเคลยส (Nuclear Membrane)

2. สารในนวเคลยส (nucleoplasm)

1. นวคลโอลส (Nucleolus) - เปนโครงสรางทปรากฏเปนกอนเลก ๆ อยในนวเคลยส เหนไดชดในชวง ไมมการแบงเซลล - เซลลโดยทวไปมนวคลโอลส 1-2 อน หรอมากกวาขนกบกจกรรม เชน ในเซลลตบจะมนวคลโอลส 2 อน - ประกอบดวย กรดนวคลอก RNA และ โปรตนชนด ฟอสโฟโปรตน - เปนบรเวณทสงเคราะห ไรโบนวคลอก (Ribonucleic acid หรอ RNA) และสารอนทเปนองคประกอบของไรโบโซม โดยสารเหลานจะถกสงผานรของเยอหมนวเคลยสออกไปยงไซโทพลาซมเพอเปนสวนประกอบส าคญของไรโบโซม

นวคลโอลส (Nucleolus)

Nucleolus

นวคลโอลส และโครมาทน

2. โครมาทน (Chromatin)

- มลกษณะเปนเสนใยขดไปมาเปนรางแห โดยในระยะแบงเซลลจะขดแนนขนจนเหนลกษณะเปนแทง เรยกวา โครโมโซม (Chromosome)

- เปนโครงสรางของกรดดออกซไรโบนวคลอก (Deoxyribonucleic acid หรอ DNA)

- เมอแบงเซลลจะมจ านวนเพมขนเปน 2 เทา

- โครมาทน หรอ โครโมโซม เปนสวนของสารพนธกรรมทควบคมลกษณะพนธกรรมของสงมชวต สามารถถายทอดไปยงรนลกได

3. สารประกอบทางเคมของนวเคลยส ประกอบดวย 1. ดออกซไรโบนวคลอก

(deoxyribonucleic acid) หรอ DNA เปนสวนประกอบของโครโมโซมนวเคลยส

2. ไรโบนวคลอก แอซด (ribonucleic acid) หรอ RNA เปนสวนทพบในนวเคลยสโดยเปนสวนประกอบของ

นวคลโอลส

2. ไซโทพลาสซม

- ไซโทพลาซมเปน ของเหลวทอยรอบนอกนวเคลยส - ขณะเมอเซลลยงมชวตอยไซโทพลาซมจะไหลวนอยภายใน เซลล และมการเปลยนแปลงทางเคมตลอดเวลา - ไซโทพลาซมประกอบดวยสาร ไดแก น า โปรตน คารโบไฮเดรต เกลอแรตาง ๆ และผลตภณฑจากเซลล อนคลชน(inclusion) - ประกอบดวยออรแกเนลล ทเทยบไดกบอวยวะของเซลลทท า หนาทตาง ๆ ใหแกเซลล

ออรแกเนลล ออรแกเนลล เปนโครงสรางยอยอยภายในไซโตพลาสซม -ออรแกเนลลสวนใหญมเยอหม ท าใหองคประกอบภายในออรแกเนลลแยกออกจากองคประกอบอนๆ ใน ไซโตพลาสซม

ออรแกเนลล -ปฏกรยาทางชวเคมในแตลออแกเนลลเกดขนได อยางอสระ -ภายในเซลลมออรแกเนลลหลายชนด แตละชนด จะม โครงสรางและหนาทแตกตางกน

1. ไรโบโซม (Ribosome) ลกษณะของไรโบโซม - เปนออรแกเนลลทไมมเยอหม - เปนออรแกเนลลทมขนาดเลกมาก พบในเซลลยแครโอต และโพรแครโอต แต ไมพบในไวรส สเปรมทแกเตมท และเมดเลอดแดง

1. ออรแกเนลลทไมมเยอหม

- ประกอบดวย โปรตนและกรดไรโบนวคลอก (rRNA) ท าหนาท สงเคราะหโปรตน เพอใชภายในหรอนอกเซลล - ประกอบดวยหนวยยอย 2 หนวย คอ หนวยยอยขนาดเลกและหนวย ยอยขนาดใหญ จะอยแยกกนและจะประกบตดกน ขณะสงเคราะหโปรตน - ไรโบโซมอสระ อยในไซโทพลาซม จะสรางโปรตนใชในเซลล พบท เมดเลอดแดงทอายนอย ท าหนาท สรางฮโมโกลบน

ออรแกเนลลทไมมเยอหม

ไรโบโซม

- ไรโบโซม เกาะรวมกบ รางแหเอนโดพลาสมค เรตควลม ท าหนาท สงเคราะหโปรตนเพอการสงออกนอกเซลล

- ไรโบโซมทเยอหมนวเคลยส สงเคราะหโปรตนใชใน นวเคลยส

2. เซนทรโอล (centriole) ลกษณะ

- เปนออรแกเนลลทไมมเยอหม พบในเซลลสตวและ

สงมชวตเซลลเดยว ไมพบในเซลลพชและพวกเหด รา

- มลกษณะเปนทรงกระบอกสองอนวางตวในแนวตงฉากกน

อยใกล ๆ กบเยอหมนวเคลยส

- แตละอนประกอบดวยหลอดเลกๆ เรยกวา ไมโครทวบล

(microtubule) เรยงตวกนเปนกลม ๆ กลมละ 3 หลอด

มทงหมด 9 กลม (9+0=27)

โครงสรางเซนทรโอล (centriole)

หนาทของเซนทรโอล

- เซนทรโอลแตละค เรยกวา เซนโทรโซม (centrosome) ซงเปนแหลงก าเนดเสนใยไมโทตกสปนเดล

- เกยวของกบการเคลอนทของโครโมโซมและแยกโครมาตดแตละคออกจากกนขณะเกดการแบงเซลลของเซลลสตว ม

โพลาร แคป ( polar cap) ท าหนาทคลาย เซนทรโอล

- เปนเบซลบอด (Basal body) คอ โครงสรางทยดตดกบเซลลของรางกาย โดยสรางและควบคมการเคลอนไหวของซเลยและแฟลเจลลม

- ซเลย และแฟลเจลลม ประกอบดวย ไมโครทวบลเรยงตวเปน วง 9 กลมๆละ 2 อน และตรงกลางอก 2 อน = 20 ตามสตร 9+ 0 = 20

3. ไซโทสเกเลตอน (cytoskeleton) : โครงรางทค าจนเซลล - เปนเสนใยโปรตนทเชอมโยงกนเปนรางแหเพอค าจนรปรางของเซลลและเปนทยดเกาะของออรแกเนลล เชน ไมโทคอนเดรย ใหอยตามต าแหนงตาง ๆ จงเปรยบคลายกบโครงกระดกของเซลล พบทงเซลลพชและเซลลสตว

- ท าหนาทล าเลยงออรแกเนลล

ใหเคลอนทภายในเซลล

รวมทงการเคลอนท

ของเซลลบางชนด

3. ไซโทสเกเลตอน (cytoskeleton) : โครงรางทค าจนเซลล - แบงเปน 3 ชนด ตามองคประกอบของหนวยยอย

1. ไมโครฟลาเมนท ( microfilament )

2. ไมโครทวบล (microtublue) 3. อนเตอรมเดยทฟลาเมนท (intermediate filaments)

1.ไมโครฟลาเมนท (microfilament) หรอแอกทนฟลาเมนท (actin filaments)

ประกอบดวย เสนใยโปรตนแอกทนทมขนาดเสนผานศนยกลางประมาณ 7 นาโนเมตร รปรางกลมตอกนเปนสาย 2 สายพนกนเปนเกลยวคลายสายสรอยไขมก

หนาทของไมโครฟลาเมนท 1.ท าใหเกดการหดตวและคลายตวของเซลลกลามเนอของสตวเกดจากการเลอนตวเขาหากนของโปรตนแอกทน (Actin)

1.ไมโครฟลาเมนท (microfilament) หรอแอกทนฟลาเมนท (actin filaments)

2. ท าหนาทเกยวกบการเคลอนทของเซลล เชน เซลลอะมบา เซลลเมดเลอดขาวการเลอนตวของแอกทนจะท าใหเกด เทาเทยม (Pseudopodium) เรยกการเคลอนไหวแบบอะมบอย (Amoeboid movement )

3.โปรตนแอกทนจะรดใหไซโทพลาซมแยกออกจากกนเกดเปน 2 เซลล

4.ท าใหเกดการหด และยดตวของไมโครวลลส และเซลลทอหนวยไต

ภาพการยดเกาะกบไซโทสเกเลตอน ของออรแกเนลล

2.ไมโครทวบล (microtubule) - เปนหลอดกลวงมขนาดเสนผานศนยกลาง 25 นาโนเมตร เกดจากโปรตนทเรยกวา ทบลน(tubulin) เรยงตอกนเปนสาย

หนาทของไมโครทวบล

1. ควบคมการไหลของไซโทพลาซมทเรยกวา ไซโคลซส มบทบาทในการเคลอนทเกอบทกอยางในเซลล

2. การท างานของซเลยและแฟกเจลลม การแยกโครโมโซมออกจากกนรวมทงชวยควบคมรปรางของเซลล จงเปนเสมอนโครงกระดกของเซลล

ภาพโครงสรางโปรตนทบลนเรยงตอกนเปนสาย

ภาพโครงสรางโปรตนทบลนควบคมรปรางของเซลล

3.อนเทอรมเดยทฟลาเมนท (intermediate filaments) - ลกษณะเปนเสนใยทมขนาดเสนผานศนยกลาง 8-10 นาโนเมตร ประกอบดวยเสนใยโปรตนซงเรยงตวเปนสายยาวๆ 4 สาย 8 ชดพนบดกนเปนเกลยว อนเทอรมเดยทฟลาเมนทม 8 ชด จดเรยงตวเปนรางแหตามลกษณะรปรางของเซลล

- หนาท ท าใหเซลลคงรปราง

- ผวหนง จะสรางอนเทอรมเดยทฟลาเมนทจากโปรตนพวกเคอราทน เมอเซลลผวหนงตาย อนเทอรมเดยทฟลาเมนทยงคงอย ผม และเลบของสตวเลยงลกดวยน านมกสรางดวยวธเดยวกน

ภาพโครงสรางอนเทอรมเดยทฟลาเมนท เรยงตวเปนสายยาวๆ พนบดกนเปนเกลยว

ภาพโครงสรางอนเทอรมเดยทฟลาเมนท ควบคมรปรางของเซลล

1.เอนโดพลาสมกเรตคลม (Endoplasmic reticulum:ER) =

โรงงานผลตและล าเลยงสารในเซลล - มลกษณะเปนทอแบนใหญ บางบรเวณโปงออกเปนถง

เรยงขนานและซอนกนเปนชน ๆ

- ภายในมของเหลวบรรจอยและมทอเชอมถงกนเปนรางแห

- อยลอมรอบนวเคลยสและเชอมกบเยอหมนวเคลยส

ออรแกเนลลทมเยอหม 1 ชน

แบงออกเปน 2 ประเภท

1. เอนโดพลาสมกเรตคลมแบบผวขรขระ

(Rough Endoplasmic reticulum , r-ER )

2. เอนโดรพลาสมกเรตคลมแบบผวเรยบ

(Smooth Endoplasmic reticulum , s-ER)

ออรแกเนลลทมเยอหม 1 ชน

ภาพโครงสรางเอนโดพลาสมกเรตควลมแบบขรขระ และแบบเรยบ

1 . เอนโดพลาสมกเรตคลมแบบผวขรขระ (Rough Endoplasmic reticulum r-ER )

ทผวนอกของเอนโดพลาสมกเรตคลม มไรโบโซม เกาะอยท าใหมองดคลายผวขรขระ

- หนาท ผลตสารพวกไกลโคโปรตน และขบออกนอกเซลลในรป

ซครชน เชน เซลลตบออนสรางน ายอย และฮอรโมน เพอขบออกนอกเซลล

- การสงเคราะหโปรตน เกดขนบน ไรโบโซมทอยบนผนง r-ER แลวล าเลยงเขาไปใน r-ER รวมกบเอนไซมภายใน r-ER จงสงตอไปกอลจบอด

2. เอนโดพลาสมกเรตคลมแบบผวเรยบ (Smooth Endoplasmic reticulum s-ER)

- ลกษณะเปนรางแหทไมมไรโบโซมเกาะอยบนผวเมมเบรน หนาทของ s-ER 1. ในเซลลตอมไรทอ เชน เซลลชนนอกของตอมหมวกไต อณฑะ รงไข จะสงเคราะหสาร สเตยรอยด เชน ฮอรโมนเพศ ไตรกรเซอไรด และสารประกอบของคอเลสเทอรอล 2. ในเซลลตบท าลายสารพษทอยในเซลล ในเซลลตบจงม s-ER มาก

2. เอนโดพลาสมกเรตคลมแบบผวเรยบ (Smooth Endoplasmic reticulum s-ER)

3. ในเซลลกลามเนอยดกระดกและและกลามเนอหวใจ จะควบคมการผานเขาออกของแคลเซยมไอออน ซงมบทบาทในการควบคมการหดตวของกลามเนอ

4. ในเซลลเยอบผวล าไสเลก ท าหนาทดดซมสารอาหารประเภทไขมน

เซลลทท าหนาทสรางพวกโปรตนหรอเอนไซมจะม r-ER มาก เชน เซลลตบออน สวนเซลลทขบสารสเตรอยด เชน เซลลทตอมหมวกไต อณฑะ และรงไข จะม s-ER มาก

2. กอลจแอพพาราตส: ( Golig apparatus) แหลงรวบรวม บรรจและขนสง - ลกษณะเปนกลมของถงกลมแบน ๆ คลายจาน เรยกวา

ซสเทอรนา (cisterna) เรยงซอนกนเปนชนๆ ประมาณ 5- 6 ชน

- บรเวณตรงขอบโปงพองเปนถงเลกๆ เรยก เวสเคล (vesicle)

มกพบอยใกลกบ ER ถงดานทรบเวสเคลเรยกวา ซส (cis) ดานทสรางเวสเคลเรยกวา ทรานส (trans)

- มในเซลลพชและสตวชนสงเกอบทกชนด ยกเวนเซลลเมดเลอดแดงทโตเตมทของสตวเลยงลกดวยนม

2. กอลจแอพพาราตส: ( Golig apparatus) แหลงรวบรวม

บรรจและขนสง หนาทของกอลจคอมเพลกซ

- เตมกลมคารโบไฮเดรต ใหกบโปรตนหรอลพดทสงมาจาก

r-ER เกดเปน ไกลโคโปรตน และไกลโคลพด แลวสรางเวสเคล

บรรจสารเหลานไว เพอสงออกไปภายนอกเซลล - มสวนส าคญในการสรางผนงเซลล และสารเคลอบเยอหมเซลล

โครงสรางของกอลจแอพพาราตส

3. ไลโซโซม ( Lysosome ): ผขนสงเอนไซม ลกษณะ

- พบเฉพาะใน เซลลสตว เกอบทกชนด และโพรตสตบางชนด

ไมพบในเซลลพช

- ไลโซโซม มก าเนดมาจาก เอนโดพลามก เรตควลม และกอลจ

แอพพาราตส

เปนถงเลกๆบรรจเอนไซม เปนไลโซโซมล าดบทหนง

หนาท

- เกบสะสมเอนไซม ทใชยอยสลายสารอาหารทงคารโบไฮเดรต ไขมน โปรตน และกรดนวคลอก

- ยอยออรแกเนลล ทหมดอาย ของเซลลตวเอง (autolysis) หรอสงแปลกปลอม เชน แบคทเรยเขาสรางกาย หางลกออดทหดสนลงในขณะ เมแทบอลซม

- ถงเอนไซมเมอรวมกนกบ Food vacuole มการยอยเกดเปน

ไลโซโซมล าดบทสอง

- ในคน ไลโซโซมพบมากในเมดเลอดขาวชนดฟาโกไซตทกนเชอโรค

ภาพแสดงการเกดและโครงสรางไลโซโซม

4. แวควโอล (Vacuole) ถงบรรจสาร ลกษณะ

- เปนถงทมเยอหมชนเดยว ส าหรบเวสเคลทมขนาดใหญอาจเรยกวา แวควโอล มรปรางและขนาดแตกตางกน

แวควโอลมหลายชนดท าหนาทแตกตางกนไป คอ 1. คอนแทรกไทลแวควโอล (contractile vacuole) ท าหนาทขบน าทมากและของเสยออกจากเซลล พบในสงมชวตเซลลเดยว เชน อะมบา พารามเซยม

4. แวควโอล (Vacuole) ถงบรรจสาร

2. ฟดแวควโอล (food vacuole) เกดจากเซลลเมดเลอดขาว สงมชวตเซลลเดยวไฮดรา น าอาหารจากภายนอกเขาสเซลลเพอยอยสลายดวยเอนไซมจากไลโซโซมตอไป

3. แซบแวควโอล (sap vacuole) เปนแวควโอลทพบในเซลลพช ขณะทเซลลพชอายนอยมแวควโอลขนาดเลกจ านวนมาก แตเมอเซลลมอายมากขนแวควโอลเหลานจะรวมเปนถงเดยวกนท าใหมขนาดใหญขน ท าหนาท สะสมสารบางชนด เชน น า แกส เกลอ รงควตถ ไอออน น าตาล กรดอะมโน ผลกและสารพษตางๆ

สของกลบดอกไมสแดง มวง น าเงน มสารสแอนไธไซยานน (Anthocyanin) ละลายอยในแซบแวควโอล โครงสรางแวควโอลของเซลลพช

5. เพอรอกซโซม (Peroxisome) ลกษณะ

- เปนถงกลมมก าเนดมาจากกอลจ บอด ภายในบรรจ เอนไซม เพอรอกซเดส หรอ คาทาเลส

หนาท

-เอนไซมคาทาเลส ใชสลายสารพษไฮโดรเจนเปอรออกไซด ไปเปนน า และออกซเจน

โครงสรางเพอรอกซโซมในเซลลสตวและพช

1.ไมโทคอนเดรย (Mitochondria)

ลกษณะ

- มรปรางคอนขางยาว เยอหมไมโทคอนเดรยม 2 ชน เยอชนนอกมลกษณะเรยบ ชนในจะพบทบแลวยนเขาไปดานใน สวนทยนเขาไปนเรยกวา ครสต (cristae) เพอเพมพนทผว

ออรแกเนลลทมเยอหม 2 ชน

1.ไมโทคอนเดรย (Mitochondria)

- ภายในไมโทคอนเดรยมของเหลวบรรจอยเรยกวา เมทรกซ (matrix) มสารพนธกรรมเปน DNA จะควบคมการสราง โพลเพปไทด ทเปนองคประกอบของเอนไซมในกระบวนการ ออกซเดทฟ ฟอสฟอรเรชน (OXIDATIVE PHOSPHORYLATION) ทเกยวกบกระบวนการหายใจระดบเซลล สรางพลงงาน ATP และ การจ าลองตวของไมโทคอนเดรย

-เซลลทท ากจกรรมมากจะมไมโทคอนเดรยมาก เชน เซลลตบสรางน าด

ออรแกเนลลทมเยอหม 2 ชน

หนาทของไมโทคอนเดรย

- ผลตพลงงานเพอใชภายในเซลลและการท ากจกรรมของรางกายในรปสารอนทรย ATP

- การสรางพลงงานเกดขนทผนงชนในทมเอนไซมจ านวนมาก โครงสรางของไมโทคอนเดรย

ลกษณะ

เปนออรแกเนลลทมเยอหม 2 ชนพบในเซลลพชทวไปและสาหราย ยกเวนสาหราย

สเขยวแกมน าเงน

พลาสตดมสแตกตางกนจ าแนกได 3 ชนด คอ 1.คลอโรพลาสต (Chloroplast) ลกษณะคลอโรพลาสต

- เปนพลาสตดทมสเขยวเนองจากมสารคลอโรฟลล เปนองคประกอบเปน

สวนใหญ และแคโรทนอย เปนแหลงสรางอาหารของเซลลพชและโพรทสตบางชนด

- เยอหมชนในเปนเยอบางๆ แผเขาไปเรยก ลาเมลลา มลกษณะพบไปมาคลายถงแบนๆทมเยอหมเรยกวา ไทลาคอยด (thylakoid) และไทลาคอยดเรยงซอนกนเรยกวา กรานม(granum) แตละกรานมมโครงสรางเชอมตอถงกน

2.พลาสตด (plastid)

- บนไทลาคอยดมสารสทใชในกระบวนการสงเคราะหดวยแสง เชน คลอโรฟลล แคโรทนอยด (carotenoid) และมของเหลวทเรยกวา สโตรมา (stroma) อยโดยรอบไทลาคอยด ในของเหลวนมเอนไซมทเกยวของกบกระบวนการ

สงเคราะหดวยแสง หนาทของคลอโรพลาสต

- สงเคราะหดวยแสง โดยคลอโรฟลลบนไทลาคอยดจะรบพลงงานแสงเขาสเซลล

- สงเคราะหโปรตน เนองจากคลอโรพลาสต ม DNA และไรโบโซม

- แบงตวเองไดเนองจาก มสารพนธกรรม (DNA)

2. ลวโคพลาสต (leucoplast) ลกษณะ

- เปนพลาสตดทไมมรงควตถ (Pigment) จงมสขาว - พบตามเซลลของเนอเยอสะสมอาหารของราก ผล หรอล าตน ใตดน หนาท - สะสมเมดแปงทไดจากการสงเคราะหดวยแสง พบในเซลลของ รากและเซลลท สะสมอาหาร เชนเซลลของหวมนเทศ มนแกว เผอก ผลไม กลวยและใบพชบรเวณ ทไมมส

3. โครโมพาสต (chromoplast) ลกษณะ - เปนพลาสตดทมสารทท าใหเกดสตางๆ ยกเวนสเขยว ท าให ดอกไม ผลไมและใบไม มสสนสวยงาม เชน ผลสแดงของพรก รากของแครอท และใบไมแกๆ เนองจากม สารพวกแคโรทนอยด จงท าใหเกดสแดง สสม และสเหลอง

3. ไซโทซอล (Cytosol)

- เปนสวนของไซโทพลาซมทไมรวมออรแกเนลอนๆ มลกษณะเปนสารกงแขงกงเหลว มอยประมาณรอยละ 50-60 ของปรมาตรเซลลทงหมด

- เซลลสวนใหญมกมปรมาตรของไซโทซอล ประมาณ 3 เทาของปรมาตรนวเคลยส

ไซโทซอล (Cytosol)

- เซลลบางเซลลมการไหลของไซโทพลาซมไปรอบๆเซลลเรยก

การไหลนวา ไซโคลซส (cyclosis ) เปนผลจากการหดและ

คลายของไมโครฟลาเมนท

- บรเวณเอนโดพลาซมมลกษณะคอนขางเหลวเปนทอยของออรแกเนลลตางๆ นอกจากนในไซโทซอลยงอาจพบโครงสรางอนๆ เชน กอนไขมน เมดสตาง ๆ เปนตน

3. สวนทหอหมเซลล

สวนของเซลลทท าหนาทหอหมองคประกอบภายใน เซลลใหคงรปอยได ประกอบดวย

1. เยอหมเซลล (Cell Membrane)

2. ผนงเซลล (Cell wall)

ลกษณะ - เปนเยอทบางมากประมาณ 10 นาโนเมตร ประกอบดวยโปรตนประมาณ 60% ลพดประมาณ 40% - ประกอบดวยฟอสโฟลปดจดเรยงตวกนเปน 2 ชน (lipid bilayer) หนปลายขางทมขว (polar head) มสมบตชอบน าออกดานนอกและปลายทไมมขว (non polar tail)

1. เยอหมเซลล (Cell Membrane)

มสมบตไมชอบน าเขาดานใน โดยมโปรตนแทรกอยเปนระยะ นอกจากนยงมคอเลสเทอรอล ไกลโคลปด และไกลโคโปรตนเปนสวนประกอบอยดวย เรยกลกษณะการเรยงตวแบบนวา ฟลอดโมเซอกโมเดล (fluid mosaic model) - มรเลก ๆ ชวยใหจ ากดขนาดของโมเลกลของสารทจะผานเยอหมเซลลได ท าหนาทควบคมปรมาณและชนดของสารทผานเขาออกจากเซลลดวย

1. เยอหมเซลล (Cell Membrane)

โครงสรางเยอหมเซลล

หนาทของเยอหมเซลล

1. หอหมสวนของโพรโทพลาซมทอยขางในท าใหเซลลแตละ

เซลลแยกออกจากกน 2. ชวยควบคมการเขาออกของสารตางๆ ระหวางภายในเซลลและ

สงแวดลอม มคณสมบตเปนเซมเพอรมเอเบล เมมเบรน

(semipermeable membrane) จะยอมใหสารบางชนดเทานนท

ผานเขาออกได ซงการผานเขาออกจะมอตราเรวทแตกตางกน

หนาทของเยอหมเซลล 3. ท าใหเกดความตางศกยทางไฟฟา (electrical potential) ของภายใน

และภายนอกเซลลเนองมาจากการกระจายของไอออนและโปรตนไม

เทากน มความส าคญในการน าสารพวกไอออนเขาหรอออกจากเซลล

ซงมความจ าเปนตอการท างานของเซลลประสาทและเซลล

กลามเนอมาก 4. เยอหมเซลลท าหนาทรบสมผสสารสรางเปนเวสเคลเขาในเซลล

5. เยอหมเซลลบางชนดยนออกเปนทอเลกๆ เรยก ไมโครวลไล ท

ล าไสเลก เพอเพมพนทในการดดสาร

2. ผนงเซลล (Cell Wall)

ลกษณะโครงสรางและคณสมบตของผนงเซลล - พบไดในเซลลพชทกชนด และในเซลลของสงมชวตเซลลเดยว ราและแบคทเรยบางชนด - เปนผนงแขงไมมชวต หอหมเยอหมเซลลไวอกชนหนง - ประกอบดวยเซลลโลสเปนสวนใหญ และสารพวกลกนน ควตน เพคตน ซเบอรรนแทรกปะปนกบเซลลโลส

2. ผนงเซลล (Cell Wall)

2.ผนงเซลล (Cell Wall)

- ผนงเซลลของโพรคารโอต มกประกอบดวยสารเพพทโดไกลแคน - ผนงเซลลของสาหรายสน าตาลแกมเหลอง เชน ไดอะตอมม เซลลโลส และซลกา - ผนงเซลลของเหดราจะเปนสารประกอบไคทน - ถงแมผนงเซลลจะหนา แตมกจะยอมใหสารเกอบทกชนดผาน เขาออกอยางสะดวก (permable membane) ผนงเซลลบาง แหงจะมชองเลกๆ (plasmodesma pore)

- plasmodesma pore เปนทางส าหรบใหกง (สายใย) ของไซโทพลาซมจากเซลลหนงตดตอกบกง (สายใย) ของไซโทพลาซมของเซลลขางเคยงทเกยวของกบการล าเลยงสาร ระหวางเซลล ซงจะเหนเปนแถบเลก ๆ ผานชองเลก ๆ ของ ผนงเซลล เรยก

ไซโทพลาซมบรเวณนวาพลาสโมเดสมาตา (plasmodesmata)

หนาทของผนงเซลล - เปนผนงแขงหอหมเซลล เพมความแขงแรง และปองกนอนตรายใหแกเซลลปองกนการระเหยของน า โครงสรางของผนงเซลลและเซลลโลส

โครงสรางของเซลลสตว

โครงสรางของเซลลพช

สวสด