saxviTi da gamoyenebiTi xelovneba - palitral.ge · ტონი ხეების...

saxviTi da gamoyenebiTi

xelovneba

VI klasi

maswavleblis saxelmZRvanelo

jana (darejan) kaxianiTamar kiknaZe

qeTevan davlianiZe

grifminiWebulia saqarTvelos ganaTlebisa da mecnierebis saministros mier 2018 wels

Semecneba

Tbilisi2018

xelovneba da Semoqmedebameeqvse klasimaswavleblis saxelmZRvanelosaxviT da gamoyenebiT xelovnebaSi

avtorebi:

jana (darejan) kaxiani (jgufis xelmZRvaneli) – ilias saxelmwifo universitetis asocirebuli profesori, fsiqologiis da pedagogikis

mecnierebaTa doqtori

Tamar kiknaZe – bavSvTa fsiqologi, skola `XXI saukunis~ saswavlo programis xelmZRvaneli

qeTevan davlianiZe _ mxatvari

redaqtori: TaTia mTvareliZe

dizaineri da damkabadonebeli: manana maWavariani, zurab wereTeli

yvela ufleba daculia.am saxelmZRvanelos arc erTi nawili aranairi formiTa da saSualebiT, iqneba es eleqtronuli Tu meqanikuri, ar SeiZleba, gamoyenebul iqnes gamomcemlis werilobiTi nebarTvis gareSe.saavtoro uflebebis darRveva isjeba kanoniT.

grifminiWebulia saqarTvelos ganaTlebisa da mecnierebis saministros mier 2018 wels

ISBN 978-9941-428-80-7

© j. kaxiani, T. kiknaZe, l. gorgaZe, m. CubiniSvili 2018

© gamomcemloba `Semecneba~, 2018 q. Tbilisi, antonovskaias q., 9b

telefoni: 995 32 260 23 15; 995 599 55 05 54

© gamomcemloba `palitra L~, 2018 q. Tbilisi, iosebiZis q., 49

pirveli gamocema, 2018

3

sarCevi

koncefcia .............................................................................................4

erovnuli saswavlo gegma ................................................................. 6

Sinaarsisa da miznebis ruka ............................................................. 12

saxelmZRvanelos struqtura .........................................................23

sagakveTilo Temebi ...........................................................................24

gakveTilis savaraudo struqtura .................................................25

literatura ......................................................................................25

gakveTilebis scenarebi ................................................................... 26

danarTi ............................................................................................. 120

damatebiTi aqtivobebi ................................................................... 133

leqsikoni ......................................................................................... 134

cnobari ............................................................................................. 140

4

koncefcia

me-5 klasis saxelmZRvaneloSi mocemuli iyo xelovnebis istoriis grZeli da saintereso gza, pirvelyofili adamianis mxatvrobidan _ renesansamde.

me-6 klasis saxelmZRvanelo ki eZRvneba xelovnebis istoriis Semdgom peri-ods (XVII-XX ss). saxelmZRvanelo mTlianad eyrdnoba da agrZelebs wina wlebis saxel mZRvaneloebis miznebsa da amocanebs. masSi gaTvaliswinebulia erovnuli saswavlo gegmis principebi da moTxovnebi.

saxelmZRvanelos Sedgenisas kargad gvesmoda, Tu raoden rTulia da mra-valferovani xelovnebis istoriis es monakveTi, amitom vecadeT, migvewodebina mxolod yvelaze mniSvnelovani, sakvanZo mimdinareobebi, raTa moswavleebisTvis Segveqmna zogadi warmodgena xelovnebaSi mimdinare cvlilebebze, siaxleebsa da Ziebebze.

saxelmZRvanelo dayofilia 7 Tavad:I Tavi – barokoII Tavi – rokokoIII Tavi – klasicizmiIV Tavi – impresionizmiV Tavi – postimpresionizmiVI Tavi – Tanamedrove xelovnebaVII Tavi – qarTuli Tanamedrove xelovneba

TiToeul TavSi mocemulia yoveli periodis, mimdinareobis zogadi daxasi-aTeba, misi Taviseburebebi da damaxasiaTebeli niSnebi, aseve, ganxilulia ram-denime brwyinvale warmomadgenlis Semoqmedeba.

me-6 klasis saxelmZRvanelo Sedgeba maswavleblis wignisa da moswavlis wignebisgan.

maswavleblis wignSi mocemulia TiToeuli gakveTilis gegma, ramdenime gakveTilis scenari da moswavlis wignis nimuSi, damatebiTi aqtivobebis CamonaT-vali, aseve leqsikoni, cnobari, SeniSvnebi damatebuli ganmartebebiT (maswavle-blis kvalifikaciis asamaRleblad), miTiTebulia saWiro vebgverdebi damatebi-Ti informaciis mosapoveblad. aseve, mocemulia TviTSefasebis rubrikis nimuSi moswavleebisTvis.

moswavlis wignSi mocemulia teqstebi, ilustraciebi, rubrika _ daimaxsovre _ sxvadasxva terminis ganmartebebi, SekiTxvebi da muSaobis etapebi. teqstebis da davalebebis Sedgenisas gaviTvaliswineT am asakis moswavlis SesaZleblobebi,

5

interesebi, codna da unarebi. yoveli gakveTilisTvis mocemulia saSinao dava-leba.

maswavlebelma unda gaiTvaliswinos rogorc gansakuTrebuli niWiT dajil-doebuli, aseve, specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavleTa individualuri SesaZleblobebi da yoveli gakveTilisTvis moamzados masala-davaleba maTTvis (moswavleebisaTvis unda SemuSavdes individualuri saganmana-Tleblo programa).

Cveni saboloo mizani iyo, dawyebiTi skolis moswavleebisTvis Segveqmna is-eTi saxelmZRvanelo, romelic erTi mxriv xels Seuwyobs am sagnis specifikuri unar-Cvevebis gamomuSavebas, mxatvrul nawarmoebebSi mSvenierebis danaxvas da, meore mxriv iseTi zogadi unarebis, kompetenciebis gazrdas, rogoricaa: dak-virveba, yuradReba, msjeloba, analizi, leqsikuri maragis gamdidreba. aseve, moswavleebisTvis gamogvemuSavebina damoukidebeli da SemoqmedebiTi muSaobis, TanamSromlobis, sakuTari da sxvisi namuSevrebis Sefasebis unari. vimedovnebT, rom me-5 da me-6 klasis saxelmZRvaneloebis saSualebiT moswavleebi gaecnobian xelovnebis istoriis ganviTarebis rTul, saintereso da mravalferovan gzas.

gamomcemlobis vebgverdze maswavleblisTvis SeTavazebuli iqneba damatebi-Ti TvalsaCino masala elresursis saxiT.

6

erovnuli saswavlo gegma

VI კლასი სახვითი და გამოყენებითი ხელოვნება

სტანდარტი

წლის ბოლოს მისაღწევი შედეგები და მათი ინდიკატორები

მიმართულება: შემოქმედებითობა და პრაქტიკა

ს.გ.VI.1. მოსწავლემ უნდა შეძლოს საკუთარ ინტერესებსა და გამოცდილებაზე დაყრდნობით, სახვითი ხელოვნების ელემენტებისა და პრინციპების მიზანმიმართულად გამოყენება ნამუშევარში ჩანაფიქრის, იდეის, გუნება-განწყობის (ემოციების) და შთაბეჭდილებების გადმოსაცემად.

შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:

• სხვადასხვაგვარი მონასმებით და ეფექტებით გადმოსცემს განწყობილებას;• იყენებს ფერის გრადაციას, კონტრასტულ და მონათესავე ფერებს;• შუქ-ჩრდილის, ათინათის და დაცემული ჩრდილის საშუალებით გამოსახავს

საგანთა მოცულობას;• გამოსახულებას გააზრებულად ანაწილებს სასურათე სიბრტყეზე;• ნამუშევრის შექმნისას იყენებს კომპოზიციური განაწილების ძირითად

ხერხებს მაგ. წონასწორობას, ხედვის წერტილს (მაგ., მოგზაურობა საჰაერო ბუშტით, ქვემოდან და ზემოდან დანახული სამყარო, საგნები და სხვ.);

• ხატავს სივრცეს პერსპექტივის ძირითადი კანონების გამოყენებით (წინა, შუა და უკანა ხედი, ნახევარტონები);

• სხვადასხვა მხატვრული ხერხით გადმოსცემს დინამიკას და სტატიკას, რიტმს, სიმეტრიას და ასიმეტრიას ჩანაფიქრის გადმოსაცემად;

• სხვადასხვა ხერხით (ფორმით, ზომით, ფერით, სასურათე სიბრტყეზე განაწილებით) გამოყოფს ნამუშევარში მთავარს;

• აკვირდება და ასახავს საგანთა თანაფარდობასა და პროპორციას (მარტივად).

ს.გ.VI.2. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სხვადასხვა მასალისა და ტექნიკის მიზანმიმართულად შერჩევა და გამოყენება საკუთარი ჩანაფიქრის და იდეის განსახორციელებლად.


• იყენებს განსხვავებულ ხერხებს, ატარებს ექსპერიმენტებს სხვადასხვა მასალის, ტექნიკის გამოყენებით მოცემულობის უკეთ შესასრულებლად და ჩანაფიქრის გადმოსაცემად;

• მიზანმიმართულად ირჩევს მასალას, ტექნიკას (ტრადიციული,

7

არატრადიციული) და აფართოებს მათი გამოყენების გზებს სხვადასხვა ჟანრის ნამუშევრების შესაქმნელად (პორტრეტი, ნატურმორტი, პეიზაჟი, ყოფითი ჟანრი);

• ასრულებს გრაფიკულ ნამუშევარს სხვადასხვა მასალით (ტუში, მელანი, ნახშირი და სხვ.);

• მიზანმიმართულად ირჩევს და ავითარებს სხვადასხვა მასალის (ბუნებრივი, ხელოვნური) გამოყენების გზებს მცირე პლასტიკის ნიმუშების, მარტივი კომპოზიციების და კონსტრუქციების შესაქმნელად;

• ქმნის დეკორატიულ და გამოყენებითი ხელოვნების ნიმუშებს მრავალფეროვანი მასალის და ტექნიკის (ტრადიციული, არატრადიციული) გამოყენებით;

• თავად ირჩევს მასალას და ტექნიკას (მაგ., ქსოვილს მოხატავს გუაშის და ტემპერის საღებავებით) ნამუშევარში სასურველი ეფექტის მისაღწევად;

• სხადასხვა მასალის საშუალებით ავითარებს მრავალფეროვანი ტექნიკის გამოყენების გზებს განსხვავებული ფაქტურის იმიტაციის/ილუზიის შესაქმნელად;

• კომპიუტერულ სახატავ პროგრამაში ქმნის რიტმულ, სიმეტრიულ, ასიმეტრიულ ნამუშევრებს, გამოყოფს ნამუშევარში მთავარს, ასახავს საგანთა თანაფარდობასა და პროპორციას, იყენებს კონტრასტულ ფერებს; ირჩევს სასურათე სიბრტყის ვერტიკალურ ან ჰორიზონტალურ პოზიციას, გამოსახულებას გააზრებულად ანაწილებს სასურათე სიბრტყეზე.

მიმართულება: კომუნიკაცია და ინტერპრეტაცია

ს.გ.VI.3. მოსწავლემ უნდა შეძლოს თანაკლასელებთან თანამშრომლობით (წყვილში, გუნდში) შესასრულებელი სამუშაოს დაგეგმვა და განხორციელება შემოქმედებითი და საორგანიზაციო პრობლემის გადასაჭრელად.


• ერთობლივი მუშაობისას (ღონისძიების დაგეგმვა/განხორციელება, ნამუშევრის შექმნა წყვილში/ჯგუფში) უზიარებს თანაკლასელებს განსხვავებულ მოსაზრებებს, იდეებს, მათთან ერთად იღებს საერთო გადაწყვეტილებებს;

• ამოცანის სპეციფიკიდან გამომდინარე განსაზღვრავს და გეგმავს სამუშაოს შესრულების სავარაუდო დროს და თანმიმდევრობას;

• მონაწილეობს ფუნქციების განაწილებაში;• თანამშრომლობს სხვებთან საერთო პრობლემის გადაჭრისას, უზიარებს

საკუთარ გამოცდილებას; • ეხმარება სხვებს კონკრეტული ამოცანის შესრულებაში და საჭიროების

შემთხვევაში ითხოვს მათგან დახმარებას;• ვირტუალურ ჯგუფებში აზიარებს საკუთარ ციფრულ ნამუშევარს;• იცავს დროის ლიმიტს ყველა ტიპის აქტივობის შესრულებისას.

8

ს.გ.VI.4. მოსწავლემ უნდა შეძლოს ინდივიდუალური და ერთობლივი ნამუშევრის წარდგენა; აზრის, იდეების, შთაბეჭდილებების გაზიარება და მიღებულ ცოდნაზე დაყრდნობით საუბარი გამოყენებული ხერხების შესახებ საკუთარ, თანაკლასელთა ან ცნობილ ხელოვანთა ნამუშევრებში შესაბამისი ტერმინოლოგიის გამოყენებით.


• ინდივიდუალური, ერთობლივი ნამუშევრის წარდგენისას საუბრობს ჩანაფიქრის, იდეის შესახებ და გამოყენებულ პრინციპებზე, ელემენტებზე, ხერხებზე, მასალაზე, ტექნიკაზე და სხვ.;

• საუბრობს ნამუშევრის შინაარსზე, ჟანრზე, დარგზე, მასალაზე, ტექნიკაზე, აღძრულ შთაბეჭდილებებზე, განწყობილებაზე (რა განწყობილებას უქმნის ესა თუ ის ხაზი, ფერი, ფორმა, კომპოზიციური განაწილება და სხვ.) და საკუთარ დამოკიდებულებაზე ხელოვნების ნაწარმოების მიმართ;

• ცდილობს ამოიცნოს ჩანაფიქრი სხვათა ნამუშევარში და გამოთქვას საკუთარი მოსაზრება მათ შესახებ (თანატოლთა, ცნობილ მხატვართა ნამუშევრები);

• ნამუშევარზე საუბრისას იყენებს შესაბამის ტერმინებს; • ტოლერანტულია განსხვავებული იდეების, სტილის, მიდგომების მიმართ და

კორექტულია სხვისი ნამუშევრის შეფასებისას.

მიმართულება: ხელოვნების აღქმა კონტექსტში

ს.გ.VI.5. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სახვითი და გამოყენებითი ხელოვნების სხვადასხვა დარგის ნიმუშების დაკავშირება ისტორიულ, რელიგიურ, კულტურულ და სოციალურ კონტექსტთან.


• ამოიცნობს სხვადასხვა კულტურის ხელოვნების ნიმუშებს ძირითადი მახასიათებლების მიხედვით და მსჯელობს, როგორ აისახა სოციალური, ისტორიული და რელიგიური კონტექსტი მათ ვიზუალურ მხარეზე;

• ასახელებს ცნობილი არქიტექტურული ძეგლების შექმნის მიზეზებს (პირამიდები, ჩინეთის კედელი, ცათამბჯენები და სხვ.);

• მსჯელობს ხელოვნების ცალკეული ნიმუშის (ქანდაკება, პლაკატი, აფიშა, რეკლამა) დანიშნულებაზე;

• ვიზუალური დეტალების მიხედვით (ნივთები, ტანსაცმელი, შენობები, ტრანსპორტი) ამოიცნობს, რომელი ეპოქა და კულტურაა ასახული ნაწარმოებში;

• მსჯელობს ხელოვნების ნიმუშებში ასახულ ისტორიულ თუ ლიტერატურულ პერსონაჟებზე და საუბრობს მათ ხასიათზე.

ს.გ.VI.6. მოსწავლემ უნდა შეძლოს ქართულ ხელოვნებასა და ხელოვნების მოღვაწეებზე მსჯელობა.

9


• საუბრობს ქართული ხელოვნების ძეგლებზე (მაგ., საქართველოს ეკლესია-მონასტრები, ციხე-სიმაგრეები) და მსჯელობს რამდენიმე დამახასიათებელ ნიშანზე;

• საუბრობს ქართული ხელოვნების სხვადასხვა დარგის (ფერწერა, ქანდაკება, დეკორატიულ-გამოყენებითი ხელოვნება) ნიმუშებზე, რომლებიც ყოველდღიურობაში შეხვედრია და გამოხატავს თავის დამოკიდებულებას;

• ჩამოთვლის ქართული ხელოვნების სხვადასხვა დარგის (ფერწერა, ქანდაკება, კედლის მხატვრობა, ხელნაწერთა მინიატურა, ჭედურობა, დეკორატიულ-გამოყენებით ხელოვნება და სხვ.) რამდენიმე ნიმუშს და მსჯელობს მათ შესახებ;

• საუბრობს ქართული ჩუქურთმის შესახებ (სად უნახავს, რა მოტივებს ვხვდებით ქართულ ჩუქურთმაში: მცენარეული, ცხოველური, გეომეტრიული) და გამოხატავს თავის დამოკიდებულებას;

• ამოიცნობს რამდენიმე ცნობილი ქართველი მხატვრისა და მოქანდაკის ნამუშევარს და საუბრობს საკუთარ დამოკიდებულებაზე.

პროგრამის შინაარსი და რეკომენდაციები

სახვითი ხელოვნების ძირითადი ელემენტები და პრინციპები:

ხაზი: სხვადასხვა ტიპის და სისქის ხაზი, კონტური და შტრიხი.

აქტივობები ხაზით:

სხვადასხვა ტიპის ხაზისა და შტრიხის გამოყენებით ქმნის გრაფიკულ ნამუშევარს, სადაც გადმოსცემს ბუნების მოვლენებს, მაგალითად აღელვებულ ზღვას, ძლიერ წვიმას და სხვ.

ფერი: ძირითადი და შედგენილი, ცივი და თბილი, კონტრასტული და მონათესავე ფერები, ტონალობა - თეთრი ან შავი ფერის დამატებით მიღებული ტონი, ნახევარტონები, ფერის გრადაცია.

აქტივობები ფერით:

მოსწავლე ხატავს ხეებს. მასწავლებელი აჩვენებს ვიზუალურ მასალას და უხსნის, თუ როგორ შეიძლება მიიღოს რაც შეიძლება მეტი განსხვავებული მწვანე ფერის ტონი ხეების ფოთლების დასახატად – მწვანე საღებავში შეურიოს სხვა ფერები, მაგალითად, ყვითლის შერევით მიიღოს მოყვითალო მწვანე და სხვ. მოსწავლეს შეუძლია შიგადაშიგ, ფოთლებში სუფთა წითელი, ლურჯი, ან ყვითელი ფერიც გაურიოს. ასეთივე მეთოდით უნდა დაიხატოს ხეების ტანიც – მოსწავლემ რამდენიმე სხვადასხვა ფერის შეზავებით უნდა მიიღოს ბევრი სხვადასხვა ტონის ყავისფერი (მასწავლებელს შეუძლია ასევე შესთავაზოს თემა – ̀ ზამთრის ტყე~, სადაც მოსწავლე თეთრის და ცისფერის სხვადასხვა ტონალობას გაათამაშებს).

ფორმა: 2D და 3D - ბრტყელი და მოცულობითი, სიმეტრიული და ასიმეტრიული.

10

აქტივობები ფორმით და ხაზით:

მოსწავლეები აკვირდებიან რამდენიმე გეომეტრიულ ფიგურას (კუბი, პირამიდა, ოქტაედრი, ტეტრაედრი და სხვ.), ნებისმიერ წახნაგებიან საგანს. აღწერენ, რომელი გვერდია ყველაზე მუქი, რომელი ყველაზე ღია. უბრალო ფანქრით დახატავენ მოცულობით სხეულებს – ჯერ ააგებენ მათ კონტურს, შემდეგ კი დაშტრიხავენ ჩრდილიან წახნაგებს. მასწავლებელი უხსნის, თუ როგორ დაშტრიხონ მარტივად ფიგურები: განათებული გვერდი დატოვონ თეთრად, ყველაზე მუქი გვერდი დაშტრიხონ რამდენიმე, ერთმანეთის საწინააღმდეგო მიმართულების შტრიხების 2-4 ფენით, უფრო ღია წახნაგი – შედარებით ნაკლები შტრიხებით და ა.შ.

პრინციპები: კომპოზიციური განაწილების საფუძველი (ვერტიკალური ან ჰორიზო-ნტა ლური ფორმატის შერჩევა, ფორმატზე გამოსახულების განაწილება); რიტმი, ძირითადის გამოყოფა, სიმეტრია და ასიმეტრია, სტატიკა, დინამიკა, კონტრასტი, საგანთა თანაფარდობა და პროპორცია, სივრცე (პერსპექტივის კანონები – წინა, შუა და უკანა ხედები), წონასწორობა, ხედვის წერტილი.

გამოყენებული პრინციპები:

ფორმატზე გამოსახულების განაწილება:

მოსწავლე ფერად ქაღალდზე უბრალო ფანქრით, მკრთალად ხატავს რამდენიმე სხვადასხვა ზომის საგანს – დოქი, ჭიქა, ლარნაკი, რამდენიმე ვაშლი, მსხალი, ყურძნის მარცვლები და სხვ., შემდეგ გამოჭრის და გამოჭრილ ფიგურებს ალაგებს სახატავ ფურცელზე. ატარებს ექსპერიმენტს – ფიგურებს ფურცელზე გადააადგილებს, მოუძებნის საუკეთესო განლაგებას და აწებებს.

მასალა და იარაღი: ფანქარი (ფერადი, უბრალო), პასტელი, ტემპერა, ფლომასტერი, ტუში, მელანი, გუაში, აკვარელი, ნახშირი, სანგინა, ფერადი ქაღალდი, მუყაო, ქსოვილი, ძაფი, თოკი, მავთული, პლასტილინი, თიხა, ბუნებრივი, ხელოვნური, ტრადიციული და არატრადიციული მასალა, ფუნჯი, მაკრატელი, წებო, სადურგლო, სამეთუნეო, საქსოვი, სამკერვალო იარაღი და სხვ.

ტექნიკა და პროცედურა: ფერწერა, გრაფიკა და მათი ტექნიკები (მონასმი, ლაქა, ანაბეჭდი), ძერწვა, აპლიკაცია, ქაღალდის ნაკეთობები, მოზაიკა, კოლაჟი, მონოტიპია, მოდელირება, კონსტრუქცია, კომპიუტერული ტექნოლოგიები (სახატავი პროგრამა, ტექსტური რედაქტორი, საპრეზენტაციო პროგრამა); დაჭრა, დაწებება, ამოკაწვრა, ღუნვა, გრეხვა, დაწვნა, ქარგვა, ქსოვა, კერვა, ხეზე კვეთა.

გამოყენებული მასალა და ტექნიკა:

მოსწავლე ყურადღებით აკვირდება ვან გოგის ნამუშევრის დეტალებს და შეეცდება მსგავსი მონასმების გამეორებას თავის ნამუშევარში.

მოსწავლეები ეცნობიან პუანტილისტების ნამუშევრებს, ნამუშევრების დეტალებს – თუ როგორაა დახატული ხეები, მიწა, ბალახი და სხვ. შემდეგ, ამ ტექნიკით (ფერადი წერტილებით) ხატავენ პეიზაჟს (პუანტილისტების ნამუშევრებში განსაკუთრებული ყურადღება უნდა მიექცეს რაიმე დეტალის გამოსახვის თავისებურებას – მაგ., ხეებს – თუ რამდენი სხვადასხვა ფერით არის გადმოცემული მწვანე, როგორ მიიღწევა ერთიანობის ეფექტი და სხვ.).

11

ზოგადი აქტივობები:

მოსწავლე ხატავს პორტრეტებს, ნატურმორტსა და პეიზაჟს ნატურიდან და მეხსიერებით სახასიათო ნიშნების გამოყენებით;

გამოსახავს საკუთარ თავსა და სხვებს, სხვადასხვა დამახასიათებელი ნიშნების, დეტალების გამოყენებით რეალურ თუ გამოგონილ სიტუაციაში;

ქმნის ტანისამოსის, ავეჯის, სხვადასხვა ნივთის ესკიზს;

იხატავს ქართული ჩუქურთმის ნიმუშებს;

ქმნის ინტერიერის (საკლასო ოთახი, სკოლის სპორტული დარბაზი, თავისი ოთახი) ესკიზებს;

რგავს და უვლის ხეებს და ყვავილებს;

აფორმებს სხვადასხვა საკლასო თუ სასკოლო ღონისძიებას;

ზეიმებისა და თეატრალური წარმოდგენებისთვის ხატავს მარტივი დეკორაციებისა და კოსტუმების დეტალების ესკიზებს და მონაწილეობს მათ დამზადებაში;

სხვადასხვა მასალის გამოყენებით ქმნის მაკეტებს თეატრალური სპექტაკლისთვის;

კონსტრუქტორის სქემების და დეტალების გამოყენებით აგებს მარტივ ელექტროსა თა მაშოს.

სავარაუდო თემები: `წელიწადის ოთხი დრო ~, `ზღაპრული ბაღი ~, `საყვარელი ფილმის გმირი ~, `ქართული ორნამენტის მოტივები~, `ლეგენდების სამყარო~, `მოგზაურობა საჰაერო ბუშტით~, ,,ქალაქი“, ,,სოფელი~, `სამშობლო~, `გმირობა~, ემბლემა, ლოგო, ღერბი, დროშა, ექსლიბრისი და სხვა.

12

Sinaarsisa da miznebis ruka

Cven mier Seqmnili meeqvse klasis saxelmZRvanelos kompleqti eyrdnoba axal erovnul saswavlo gegmas, mexuTe klasis standartiT gansazRvrul mimarTu-lebebs:

1. SemoqmedebiToba da praqtika.2. komunikacia da interpretacia.3. xelovnebis aRqma konteqstSi.

saxelmZRvanelo faravs standartiT gansazRvrul yvela mimarTulebas da Sedegs:

gakveTilebiSemoqmedebiToba

da praqtikakomunikacia da interpretacia

xelovnebis aRqma

konteqstSi

Sefasebis forma

1-2. saxviTi da gamoyenebiTi xelovneba.

mizani: gavavarjiSoT moswavleebi, rom damaxasiaTebeli niSnebisa da detalebis gamo-yenebiT SeZlon sxvadasxva kulturaTa xelovnebis nimuSebis amocnoba da msjeloba imaze, Tu rogor aisaxeba maTze socialuri, religiuri da istoriuli konteqsti.

Seasrulon samuSao gundSi funqciebis gadanawilebiT.s.g.VI.3; s.g.VI.4 s.g.VI.5 ganmaviTarebeli

Sefaseba3. baroko mizani: gavavarjiSoT moswavleebi, gamosaxon sakuTari Tavi da sxvebi gamogonil

situaciaSi, daicvan Tanafardoba, proporcia da gamoTqvan azri Canafiqris Sesaxeb.s.g.VI.1 s.g.VI.3; s.g.VI.4 s.g.VI.5 TviTSefaseba,

ganmaviTarebeli Sefaseba

4. arqiteqtura mizani: Seqmnan namuSevrebi perspeqtivis ZiriTadi kanonebis gamoyenebiT. gaiTvaliswinon namuSevarSi saganTa Tanafardoba da proporcia. xedvis wertili:

isaubron namuSevris sust da Zlier mxareebze.s.g.VI.1 s.g.VI.3; s.g.VI.4 s.g.VI.5 TviTSefaseba,


5. moZraoba qandakebaSi

mizani: figuris Zerwva moZraobaSi. dinamikis gadmocema namuSevarSi. Sesasrulebeli samuSaos Tanamimdevrobis gansazRvra. isaubros sakuTar arCevansa da Canafiqrze.

s.g.VI.1 s.g.VI.3; s.g.VI.4 s.g.VI.5 TviTSefaseba,ganmaviTarebeli

Sefaseba6. SuqCrdilis kontrasti

mizani: Seqmnan namuSevari Tavisufal Temaze, Temad – idead aiRos sxva sagnebSi ganvlili masala. isaubron karavajos namuSevrebSi gadmocemul ganwyobilebaze.

imsjelon sakuTar da sxvis namuSevrebze, gamoyenebul mxatvrul xerxebsa da elementebze.


Sefaseba7. mraval-figuriani tiloebi

mizani: Seqmnan mravalfiguriani kompozicia, rubensis namuSevrebis STagonebiT. Tanaklaselebis namuSevrebis ganxilvisas gamoTqvan mosazrebebi avtoris

Canafiqris Sesaxeb.s.g.VI.1 s.g.VI.3; s.g.VI.4 s.g.VI.5 TviTSefaseba,


8. dauviwyari ferTa gama

mizani: sxvadasxva monasmebiT da efeqtebiT gadmoscen namuSevrebSi ganwyobileba. isaubron namuSevrebis Sinaarsze gamoyenebul ferTa gamasa da ganwyobilebaze.


Sefaseba

13



xelovnebis aRqma

konteqstSi

Sefasebis forma

9. portretis didostati

mizani: portretis, rogorc saxviTi xelovnebis erT-erTi Janris Sexseneba. portretis an avtoportretis Seqmna saxasiaTo niSnebis xazgasmiT.

velaskesis Semoqmedebis gacnoba da STabeWdilebebis gaziareba.s.g.VI.1 s.g.VI.3; s.g.VI.4 s.g.VI.5 TviTSefaseba,


10. yofiTi Janri mizani: gamosaxon yofiTi scena sxvadasxva damaxasiaTebeli niSnis, detalebis gamoyenebiT, realur Tu gamogonil situaciaSi. isaubron nawarmoebis Sinaarsze.

gamosaxulebebi gaazrebulad gadaanawilon sasuraTe sibrtyeze.s.g.VI.1 s.g.VI.3; s.g.VI.4 TviTSefaseba,


11. natiurmorti mizani: sxvadasxva masalis gamoyenebiT Seqmnan gansxvavebuli faqtura, imsjelon sakuTar da sxvis namuSevarSi gamoyenebul mxatvrul xerxebze – kompoziciuri ganawilebis principze. kompiuterul saxatav programaSi Seqmnan simetriuli

da asimetriuli natiurmortebi.s.g.VI.2 s.g.VI.3; s.g.VI.4 TviTSefaseba,


12. barokos moda mizani: gavavarjiSoT Teatraluri warmodgenisTvis kostiumis damzadebaSi. vizualuri detalebis mixedviT amoicnon da isaubron barokos epoqis kulturaze.


Sefaseba13. samkauli mizani: Seqmnan mcire zomis formebi sxvadasxva moZiebuli masaliT.

gansazRvron samuSaos Tanamimdevroba. wyvilSi muSaobisas, gadaanawilon funqciebi. aRniSnon sakuTari namuSevris susti da Zlieri mxareebi.

s.g.VI.2 s.g.VI.3; s.g.VI.4 s.g.VI.5 samuS. rv.14-15. barokos memkvidreoba

mizani: Teatraluri warmodgenisTvis Seqmnan kostiumebis detalebi (qudebi), maketi speqtaklisTvis da martivi dekoracia. gadaanawilon funqciebi da rolebi.

isaubron moZiebul informaciaze.s.g.VI.2 s.g.VI.4 s.g.VI.5 TviTSefaseba,


15a. speqtakli mizani: monawileoba miiRon erTobliv SemoqmedebiT da saorganizacio gadaw yvetilebis miRebaSi. Seqmnili dekoraciebiT gaaformon saklaso oTaxi

speqtaklisTvis, gadainawilon rolebi. monawileoba miiRon speqtaklis dadgmaSi.s.g.VI.2 s.g.VI.3 dakvirveba

15b. viqtorina mizani: gavavarjiSoT moswavleebi, SeZlon dagegmon da monawileoba miiRon sxvadasxva saxis RonisZiebaSi, viqtorinaSi. saWiroebis SemTxvevaSi, iTxovon daxmareba da

iTanamSromlon konkretuli SemoqmedebiTi problemis gadaWrisas. s.g.VI.3 s.g.VI.5 ganmsazRvreli

Sefaseba15g. gamofena mizani: gavavarjiSoT moswavleebi gamofenis mowyobaSi, msjelobaSi sakuTar da

sxvis namuSevarSi gamoyenebul mxatvrul xerxebsa da elementebze (Janri, teqnika, masala, ferebi, kompoziciuri ganawilebis principi da sxv.). gamoiyenon Sesabamisi

terminebi.s.g.VI.3; s.g.VI.4 ganmsazRvreli

Sefaseba16. rokoko mizani: sxvadasxva monasmiT da efeqtebiT gadmoscen ganwyobileba da Seqmnan

gansxvavebuli faqtura. gamoiyenon ferTa gradacia. isaubron informaciaze, romelic miiRes saxelmZRvanelos ilustraciebis daTvalierebis Semdeg da SeZlon im

ganwyobilebis gadmocema namuSevarSi, romelic aReZraT.s.g.VI.1 s.g.VI.3; s.g.VI.4 s.g.VI.5 TviTSefaseba,


14



xelovnebis aRqma

konteqstSi

Sefasebis forma

17. ferwera mizani: gamosaxon sakuTari Tavi da sxvebi sxvadasxva damaxasiaTebeli niSnis, detalebis gamoyenebiT gamogonil situaciaSi gamosaxulebebi gaanawilon

gaazrebulad sasuraTe sibrtyeze. imsjelon namuSevarSi gamoyenebul mxatvrul xerxebze.

s.g.VI.1 s.g.VI.3; s.g.VI.4 TviTSefaseba,ganmaviTarebeli

Sefaseba18. interieri mizani: gavavarjiSoT moswavleebi, xazebis, formebis, ferebis ganmeorebiT Seqmnan

rTuli ornamenti, detalebis mixedviT amoicnon, romel epoqaSia Sesrulebuli nimuSi.


Sefaseba19-20. moda mizani: gavavarjiSoT moswavleebi, isaubron xelovnebasTan dakavSirebul profesiebsa

da mniSvnelobaze. saerTo namuSevris Seqmnisas gadainawilon funqciebi da gaiTvaliswinon gundelebis SesaZleblobebi. daxaton rokokos periodis samosis

eskizebi da Seqmnan modebis Jurnali.s.g.VI.1 s.g.VI.3; s.g.VI.4 s.g.VI.5 TviTSefaseba,


21. dekoratiul-gamoyenebiTi xelovneba

mizani: SeZlon, konkretuli mocemulobis Sesabamisad, Tavad airCion masala da teqnika. samuSaos specifikidan gamomdinare, gansazRvron samuSaos Tanamimdevroba.

s.g.VI.2 s.g.VI.4 TviTSefaseba,ganmaviTarebeli

Sefaseba21a. proeqti mizani: ganvlili masalis Sejamebis mizniT, proeqtebis SeqmnaSi monawileobis

miReba.s.g.VI.3; s.g.VI.4 ganmsazRvreli

Sefaseba21b. eqskursia mizani: gaecnon da gaacnobieron xelovnebasTan dakavSirebuli profesiebi da maTi

roli sazogadoebriv cxovrebaSi, miiRon monawileoba eqskursiaSi.s.g.VI.3 s.g.VI.5; s.g.VI.6

22. klasicizmi mizani: istoriuli an literaturuli personaJis gamosaxva da sxvadasxva xerxiT mTavaris gamoyofa namuSevarSi, msjeloba sakuTari namuSevris sust da Zlier

mxareebze.s.g.VI.1 s.g.VI.3; s.g.VI.4 s.g.VI.5 TviTSefaseba,


23. arqiteqtura mizani: gavavarjiSoT moswavleebi, Seqmnan naxati perspeqtivis kanonebis gamoyenebiT da xedvis wertilis gaTvaliswinebiT. isaubron cnobili arqiteqturuli

Zeglebis Seqmnis mizezebze.s.g.VI.4 s.g.VI.5 TviTSefaseba,


24. skulptura mizani: gavavarjiSoT moswavleebi mravalfiguriani kompoziciis SeqmnaSi plastiliniT an TixiT, proporciebis dacviT. azris gamoTqma

Tanaklaselebis namuSevrebis Canafiqris Sesaxebs.g.VI.1 s.g.VI.8 TviTSefaseba,


25. mxatvroba mizani: gavavarjiSoT moswavleebi SuqCrdilis, aTinaTis da dacemuli Crdilis saSualebiT gamoxaton saganTa moculoba (Savi fanqriT). imsjelon mxatvrobaze

rogorc profesiaze, aseve gatacebaze.s.g.VI.1 s.g.VI.3; s.g.VI.4 s.g.VI.5 TviTSefaseba,


25a. xatva ganwyobilebiT

mizani: gavavarjiSoT moswavleebi, monasmebiTa da sxva efeqtebiT gadmoscen ganwyobileba namuSevarSi. isaubron namuSevarSi gadmocemul ganwyobilebaze.

s.g.VI.1 s.g.VI.3; s.g.VI.4 s.g.VI.5

15



xelovnebis aRqma

konteqstSi

Sefasebis forma

25b. viqtorina mizani: monawileoba miiRon viqtorinaSi, SeZlon naxatebis saSualebiT miawodon megobrebs informacia – mouyvnen ambavs. gaiTvaliswinon Tanagundelebis

SesaZleblobebi, saWiroebis SemTxvevaSi iTxovon daxmareba.s.g.VI.3 s.g.VI.5 Semajamebeli

gakveTili25g. gamofena mizani: SeZlon monawileobis miReba gamofenis mowyobaSi, funqciebis gadanawileba

Sesasrulebeli samuSaos miznebidan gamomdinare.s.g.VI.3; s.g.VI.4 s.g.VI.5 Semajamebeli

gakveTili26. impresionizmi mizani: gavavarjiSoT moswavleebi naturidan, Ria cis qveS, xatvaSi.

isaubron namuSevarSi gadmocemul ganwyobilebaze.s.g.VI.1 s.g.VI.3; s.g.VI.4 s.g.VI.5 TviTSefaseba,


27. STabeWdileba. mzis amosvla

mizani: SevaswavloT moswavleebs, sxvadasxva efeqtiT gadmoscen ganwyobileba namuSevrebSi da Seqmnan sxvadasxva faqtura, isaubron gadmocemul ganwyobilebaze.

s.g.VI.2 s.g.VI.4 s.g.VI.5 TviTSefaseba,ganmaviTarebeli

Sefaseba28. mocekvaveebis mxatvari

mizani: gavavarjiSoT moswavleebi pasteliT muSaobaSi, sxvadasxva feris gradaciis gamoyenebaSi. gadmoscen namuSevarSi dinamika. gamoTqvan azri avtoris Canafiqris

Sesaxeb.s.g.VI.1 s.g.VI.3; s.g.VI.4 s.g.VI.5 TviTSefaseba,


29. bednierebis momRerali

mizani: gavavarjiSoT moswavleebi portretis xatvaSi naturidan an mexsierebiT, saxasiaTo niSnebis gamoyenebiT. imsjelon sxvaTa da sakuTar namuSevrebSi

gamoyenebul mxatvrul xerxebze (masala, koloriti, kompozicia).s.g.VI.1; s.g.VI.2 s.g.VI.4 s.g.VI.5 TviTSefaseba,


30. daumTavrebeli qandakeba

mizani: gavavarjiSoT moswavleebi, namuSevrebSi gamosaxon sxva sagnebSi ganvlili masalidan romelime gmiri, Seecadon gadmoscen personaJis emocia. isaubron

sakuTar arCevanze.s.g.VI.3 s.g.VI.4; s.g.5 TviTSefaseba,


31. yvavilebi mizani: gavavarjiSoT moswavleebi, Seqmnan natiurmortebi naturidan, sxvadasxva efeqtiT gadmoscen ganwyobileba, imsjelon sakuTar da sxvis namuSevarSi

gamoye nebul mxatvrul xerxebze (foni, teqnika, kompozicia).s.g.VI.1; s.g.VI.2 s.g.VI.3; s.g.VI.4 s.g.VI.5 TviTSefaseba,


31a. `davicvaT Cveni buneba~

mizani: monawileoba miiRon garemos dacvis aqciaSi. aqciis ganxorcielebaSi CarTon umcrosklaselebi, daugegmon, daexmaron samuSaos SesrulebaSi. gansazRvron

Sesasrulebeli samuSaos savaraudo dro.s.g.VI.3; s.g.VI.4 dakvirveba

31b. gamofena mizani: monawileoba miiRon gamofenis mowyobaSi, isaubron namuSevrebis Tematikaze, gamoyenebul mxatvrul xerxebsa da ganwyobilebaze.

s.g.VI.3; s.g.VI.4 ganmaviTarebeli ganmsazRvreli

Sefaseba32. postimpre-sionizmi

mizani: Seqmnan namuSevrebi arCeul JanrSi, sxvadasxva mxatvruli xerxebis gamoyenebiT. imsjelon sakuTar da sxvaTa namuSevrebSi gamoyenebul mxatvrul

xerxebsa da elementebze.s.g.VI.1 s.g.VI.3; s.g.VI.4 s.g.VI.5 TviTSefaseba,


16



xelovnebis aRqma

konteqstSi

Sefasebis forma

33. mzesumzirebi mizani: gavavarjiSoT moswavleebi, sxvadasxva monasmiT da efeqtebiT gadmoscen ganwyobileba namuSevarSi, isaubron Tanaklaselebis namuSevrebSi

gadmocemul ganwyobilebaze.s.g.VI.1 s.g.VI.3; s.g.VI.4 TviTSefaseba,


34. samoTxe dedamiwaze

mizani: gavavarjiSoT moswavleebi, `isaubron~ erTmaneTTan naxatebiT da kompiuteris saSualebiT Caataron eqsperimentebi.

s.g.VI.1; s.g.VI.2 s.g.VI.3; s.g.VI.4 ganmaviTarebeli Sefaseba

35. moculobiTi formebi

mizani: gavavarjiSoT moswavleebi saganTa moculobis gadmocemaSi (SuqCrdili, aTinaTi, dacemuli Crdili), imsjelon sakuTari namuSevris

Zlier da sust mxareebze.s.g.VI.1 s.g.VI.3; s.g.VI.4 TviTSefaseba,


36. avtoportreti mizani: gavavarjiSoT moswavleebi sakuTari Tavis gamosaxvaSi (avtoportreti), damaxasiaTebeli niSnebis, detalebis gamoyenebiT, realur situaciasa da msjelobaSi

sakuTar da sxvis namuSevarSi gamoyenebul mxatvrul xerxebze. gamosaxulebis gaazrebulad ganawileba sasuraTe sibrtyeze.


Sefaseba36a. speqtakli mizani: gavavarjiSoT moswavleebi Sesasrulebeli samuSaos Tanamimdevrulad

dagegmvaSi, monawileoba miiRon funqciebis gadanawilebaSi da erToblivad gadawyvetilebis miRebaSi, Teatraluri warmodgenis mowyobasa da speqtaklSi

monawileobaSi.s.g.VI.3 dakvirveba

37. mudam ZiebaSi mizani: SevaswavloT, asaxon namuSevarSi msoflioSi momxdari mniSvnelovani movlena da ecadon gadmoscen sakuTari damokidebuleba mis mimarT. gamoTqvan azri avtoris

Canafiqris Sesaxeb da isaubron im informaciaze, romelic miiRes ferweruli an grafikuli namuSevrebidan. Seqmnan grafikuli namuSevrebi.


Sefaseba38. makratliT xatva

mizani: gavavarjiSoT moswavleebi, Seqmnan namuSevrebi kontrastuli ferebiT, aplikaciis xerxiT. isaubron namuSevrebSi gadmocemul ganwyobilebaze,

imuSaon gundebSi.s.g.VI.2 s.g.VI.3; s.g.VI.4 TviTSefaseba,


39. usagno xelovneba

mizani: SevaswavloT moswavleebs, SemoqmedebiTad gamoiyenon sxvadasxva masala namuSevris Seqmnisas. kompiuterul saxatav programaSi Seqmnan simetriuli da

asimetriuli abstraqtuli namuSevari, kontrastuli ferebis gamoyenebiT.s.g.VI.2 s.g.VI.3; s.g.VI.4 s.g.VI.5 TviTSefaseba,


40. gamoqvabulidan caTambjenebamde

mizani: daasaxelon cnobili arqiteqturuli Zeglebis Seqmnis mizezebi da isaubron, Tu rogor aisaxa istoriuli, socialuri da religiuri konteqsti maT vizualur mxareze. gundurad namuSevris Seqmna, funqciebis da movaleobebis gadanawilebiT.s.g.VI.1; s.g.VI.2 s.g.VI.3; s.g.VI.4 s.g.VI.5; s.g.VI.6 ganmaviTarebeli

Sefaseba41. Tanamedrove qandakeba

mizani: gavavarjiSoT moswavleebi, konkretuli mocemulobis Sesabamisad, Tavad SearCion masala da teqnika, isaubron sakuTar da sxvis namuSevrebSi gamoyenebul

mxatvrul xerxebze, aseve xelovnebasTan dakavSirebul profesiebze da maT mniSvnelobaze.

s.g.VI.2 s.g.VI.3; s.g.VI.4 s.g.VI.5; s.g.VI.6 TviTSefaseba,ganmaviTarebeli

Sefaseba

17



xelovnebis aRqma

konteqstSi

Sefasebis forma

41a. cnobili xelovani

mizani: Sexvedra xelovnebis gamoCenil moRvawesTan.

s.g.VI.3 ganmsazRvreli Sefaseba

41b. viqtorina mizani: monawileoba miiRon viqtorinaSi, iTanamSromlon gundebSi, iTxovon daxma-reba konkretuli SemoqmedebiTi problemis gadaWrisas, saWiroebis SemTxvevaSi.

esaubron erTmaneTs naxatebiT. amoicnon sxvadasxva epoqis, stilis cnobili nimuSebi.

s.g.VI.3; s.g.VI.4 ganmsazRvreli Sefaseba

42. Tbilisuri portreti

mizani: gavavarjiSoT moswavleebi, daxaton portreti naturidan, saxasiaTo niSnebis gadmocemiT. isaubron Tanaklaselebis namuSevrebSi gamoyenebul mxatvrul xerxebze,

maT sust da Zlier mxareebze.s.g.VI.3; s.g.VI.4 s.g.VI.6 TviTSefaseba,


43. nikala mizani: gavavarjiSoT moswavlebi natiurmortis naturidan xatvaSi. imsjelos sakuTar da sxvebis namuSevrebSi gamoyenebul xerxebsa da elementebze – masala,

koloriti. gamosaxuleba gaazrebulad gaanawilon sasuraTe sibrtyeze. namuSevarSi gamoyon mTavari.


Sefaseba44. qandakeba mizani: gavavarjiSoT moswavleebi qarTuli CuqurTmis gadaxatvaSi,

kompiuterul saxatav programaSi ritmuli ornamentis SeqmnaSi. s.g.VI.1; s.g.VI.2 s.g.VI.4 s.g.VI.6 TviTSefaseba,


45. didi oTxeuli mizani: gundurad Seqmnan kolaJi. Temis, masalis da teqnikis damoukideblad SerCeva. gadawyvetilebis erToblivad miRebisas gadainawilon funqciebi da gansazRvron

samuSaos SesrulebisTvis savaraudo dro. isaubron gundurad Sesrulebuli namuSevrebis Sinaarsze.


Sefaseba46. kakabaZis imereTi

mizani: gavavarjiSoT moswavleebi grafikuli namuSevrebis naxSiriT SeqmnaSi. isaubron daviT kakabaZis namuSevrebidan miRebul STabeWdilebebze, gaixsenon da

CamoTvalon qarTuli xelovnebis sxvadasxva nimuSi.s.g.VI.2 s.g.VI.4 s.g.VI.5; s.g.VI.6 TviTSefaseba,


47. didi peizaJisti

mizani: gavavarjiSoT moswavleebi naturidan peizaJis xatvaSi. gadmoscen bunebis movlenebze dakvirvebis Sedegebi da xatvisas gamoiyenon sivrcis, perspeqtivis

ZiriTadi kanonebi. isaubron namuSevarSi gadmocemul ganwyobilebaze. s.g.VI.1 s.g.VI.4 s.g.VI.5; s.g.VI.6 TviTSefaseba,


48. portretebSi asaxuli istoria

mizani: gavavarjiSoT moswavleebi kulturuli dawesebulebebis daniSnulebaze msjelobaSi (muzeumebi, galerea). Seqmnan portretebi mexsierebiT,

`gamoCenili Tanamedrove~. s.g.VI.1 s.g.VI.3; s.g.VI.4 s.g.VI.5; s.g.VI.6 TviTSefaseba,


49. zRapruli samyaro

mizani: gavavarjiSoT moswavleebi, Seqmnan grafikuli namuSevrebi sxvadasxva masaliT – tuSiT an melniT. isaubron Tanaklaselis namuSevris Sinaarssa da Canafiqrze.

imsjelon qarTuli kedlis mxatvrobis cnobil nimuSebze.s.g.VI.2 s.g.VI.4 s.g.VI.5; s.g.VI.6 TviTSefaseba,


18



xelovnebis aRqma

konteqstSi

Sefasebis forma

49a. saqarTvelos kulturuli memkvidreoba

mizani: gavavarjiSoT moswavleebi, gaacnon Tanaklaselebs informacia, romelic moiZies xelovnebis sxvadasxva dargis nimuSebze.

s.g.VI.3; s.g.VI.4 s.g.VI.6 ganmsazRvreli Sefaseba

49b. gamofena `saqarTvelo Cveni samSobloa~

mizani: gavavarjiSoT moswavleebi gamofenis mowyobaSi.

s.g.VI.3 ganmsazRvreli Sefaseba

49g. `Zmao, ZmiTa xar Zlieri~

mizani: xeli SevuwyoT moswavleebs umcrosklaselebis daxmarebaSi.

s.g.VI.3 dakvirveba

49d. `norCi arqeologi~

mizani: monawileoba miiRon Tematur RonisZiebaSi.

s.g.VI.5; s.g.VI.6 dakvirveba

saxelmZRvanelo dayofilia Tavebad da yoveli Tavis bolos tardeba Semajamebeli gakveTilebi. es SeiZleba iyos: viqtorina, proeqti, Tavisufali Tema, gamofena.

proeqti – saSualebas aZlevs maswavlebels, Seafasos, ramdenad kargad SeZleben moswavleebi proeqtis Temis SerCevas, dagegmvas, problemis gadawyvetas, proeqtis wardgenisas Sesabamisi terminologiis gamoyenebas, drois limitis dacvas, TanamSromlobas gundSi.

Tavisufali Tema – maswavlebeli afasebs moswavleebis praqtikul unar-Cvevebs: irCeven Tu ara damoukideblad Temas, gaxda Tu ara namuSevari ufro mravalferovani siuJeturad, gamdidrda Tu ara ferTa gama, iyeneben Tu ara fons, axerxeben Tu ara ganwyobilebis, faqturis gadmocemas, cdiloben Tu ara SuqCrdilebis gamoyenebiT moculobis STabeWdilebis Seqmnas da a.S., gaumjobesda Tu ara xatvis teqnika (xazi, kompoziciis elementi, perspeqtivis kanonebis gamoyeneba da a.S.).

gamofena – am gakveTilebze maswavlebelma unda Seafasos moswavleebis winsvla msjelobaSi, sakuTari namuSevris wardgenaSi, Tanaklaselebis namuSevrebze STabeWdilebis gamoTqmis unaris ganviTarebaSi, sxvisi namuSevris mimarT pativiscemis gamovlenaSi da a.S.

viqtorina – moswavleebisTvis saxaliso formiT xdeba ganvlili masalis codnis Semowmeba da SemoqmedebiTi midgomis, sazrianobis gavarjiSeba.

Sefaseba xdeba erovnuli saswavlo gegmiT SemoTavazebuli komponentebis mixedviT.

I saSinao davaleba.

II saklaso davaleba.

III Semajamebeli davaleba.

Sefasebisas gamoiyeneba rogorc ganmaviTarebeli, ise ganmsazRvreli Sefaseba.

moswavlis wignSi mocmulia 49 gakveTili, maswavleblis wignSi ki 64. pedagogma sarezervod darCenili gakveTilebi (49g da 49d), sakuTari Sexedulebisamebr SeiZleba Caataros.

23

saxelmZRvanelos struqtura(saxelmZRvanelos gamoyenebis instruqcia)

Cven mier warmodgenili saxviTi da gamoyenebiTi xelovnebis meeqvse klasis saxe lmZRvanelo Sedgeba maswavleblisa da moswavlis wignebisgan.

maswavleblis wignSi mocemulia:sarCevi:saxelmZRvanelos struqtura (saxelmZRvanelos gamoyenebis instruqcia);koncefcia;erovnuli saswavlo gegma;Sinaarsisa da miznebis ruka;sagakveTilo Temebi;gakveTilis savaraudo struqtura;literatura;gakveTilebis scenarebi;damatebiTi aqtivobebi;leqsikoni;cnobari.

moswavlis saxelmZRvaneloSi mocemulia:• saxviTidagamoyenebiTixelovnebisnimuSebi;• mokleteqstebi;• SekiTxvebi;• axaliinformacia(rubrika`daimaxsovre~);• muSaobisetapebi;• saSinaodavaleba.

yvela gakveTilisTvis gansazRvrulia:• Tema;• mizani;• aqtivobebi;• forma;• resursi;• gakveTilismsvleloba;• mosalodneliSedegebi(raSemTxvevaSiamizanimiRweuli);• rekomendacia;• SeniSvna;• leqsikoni;• fotoebidareproduqciebi.

24

1-2. saxviTi da gamoyenebiTi xelovneba

baroko3. baroko4. arqiteqtura5. moZraoba qandakebaSi6. SuqCrdilis kontrasti7. mravalfiguriani tiloebi8. dauviwyar ferTa gama9. portretis didostati10. yofiTi Janri11. natiurmorti12. barokos moda13. samkauli14-15. barokos memkvidreoba15a. speqtakli15b. viqtorina15g. gamofena

rokoko16. rokoko17. ferwera18. interieri19-20. moda21. dekoratiul-gamoyenebiTi xelovneba21a. proeqti21b. eqskursia

klasicizmi22. klasicizmi23. arqiteqtura da skulptura24. arqiteqtura da skulptura25. mxatvroba25a. xatva ganwyobilebiT25b. viqtorina25g. gamofena

impresionizmi26. impresionizmi27. STabeWdileba. mzis amosvla28. mocekvaveebis mxatvari29. bednierebis momRerali30. daumTavrebeli qandakeba31. yvavilebi31a. `davicvaT Cveni buneba~31b. gamofena

postimpresionizmi32. postimpresionizmi33. mzesumzirebi34. samoTxe dedamiwaze35. moculobiTi formebi36. avtoportreti36a. speqtakli

Tanamedrove xelovneba37. mudam ZiebaSi38. makratliT xatva39. usagno xelovneba40. gamoqvabulidan caTambjenebamde41. Tanamedrove qandakeba41a. cnobili xelovani41b. viqtorina

qarTuli xelovneba42. Tbilisuri portreti43. nikala44. qandakeba45. didi oTxeuli46. kakabaZis imereTi47. didi peizaJisti48. portretebSi asaxuli istoria49. zRapruli samyaro49a. saqarTvelos kulturuli memkvidreoba49b. gamofena `saqarTvelo Cveni samSobloa~49g. `Zmao, ZmiTa xar Zlieri~49d. `norCi arqeologi~

sagakveTilo Temebi

25

gakveTilis savaraudo struqtura

1. Temis gacnoba (10-12 wuTi)• kiTxva-pasuxi.• saxelmZRvanelosgacnoba.• msjeloba.• TemasTandakavSirebuli

savarjiSos (aqtivobis) Sesruleba.

2. praqtikuli samuSaos Sesruleba (15-20 wuTi)• samuSaoadgilismomzadeba.• praqtikulimuSaoba.

3. Sesrulebuli samuSaos ganxilva (10-13 wuTi)• prezentacia.• STabeWdilebisgaziareba.• Sefaseba(ganmaviTarebelian

ganmsazRvreli).• TviTSefaseba.

4. gakveTilis dasruleba (5 wuTi)• samuSaoadgilisdalageba.• SemdgomigakveTilisdagegmvada

saSinao davalebis micema.

SeniSvna: gakveTilebSi mocemuli aqtivobebi maswavlebelma, SesaZlebelia, SearCios

sakuTari Sexedulebebisamebr (drois limitisa da klasSi moswavleebis raodenobis gaTvaliswinebiT).

literatura1. `mxatvroba~ (moswavleTaTvis). bakur sulakauris gamomcemloba, 2005.2. www.museum.ge.3. www.hermitagemuseum.org.4. http://www/museum.ru/gmii.5. www.skd-dresden.de/en/museen/kunstgewerbemuseum.html.6. www.louvre.fr.7. vikipedia (Tavisufali enciklopedia): http://ka.wikipedia.org/; http://en.wikipedia.org; http://

ru.wikipedia.org/8. The Guide to Great Art on the Internet (ART CYCLOPEDIA) http://www.artcyclopedia.com/9. ВиртуальнаягалереяживописиSmall Bay: http://smallbay.ru/10. Online Art Museum: http://www.abcgallery.com/11. Энциклопедияискусства:http://www.artprojekt.ru/12. Sedevrebi da saukuneebi. k. maCabeli, Tbilisi, 200113. Zveli msoflios istoriis enciklopedia. bakur sulakauris gamomcemloba, 2006.14. miTologiuri enciklopedia ymawvilTaTvis, bondo macaberiZis gamomcemloba, 2004.15. msoflio istoriis enciklopedia, bakur sulakauris gamomcemloba, 2006.16. msoflios udidesi saocrebani. gamomcemloba globusi, 2002.17. berZnul-romauli miTebi da maTTan dakavSirebuli frTiani gamoTqmebi. bakur sulakauris

gamomcemloba, 2007.18. virtual.parkland.edu19. dardel.info/museu/20. mcire enciklopedia – xelovneba. bakur sulakauris gamomcemloba, 2010.21. ИскусствосоветскойГрузии1921-1970.В.Беридзе,Н.Езерская,1975.22. lado gudiaSvili. saqarTvelos sainformacio saagento, Tbilisi, 1979.23. daviT kakabaZe. saqarTvelos sainformacio saagento, Tbilisi, 1979.24. qeTevan maRalaSvili. nana mircxulava, Tbilisi, xelovneba, 1982.25. elene axvlediani, saqarTvelos sainformacio saagento, Tbilisi, 1980.26. niko firosmani. `avrora~, leningradi, 1983.27. smallbay.ru/david.html28. www.art.useug.com/impres.html29. http://clubs.ya.ru/fetes-galantes/replies.xml?item_no=131

26

gakveTili 1-2

Tema: saxviTi da gamoyenebiTi xelovneba.mizani: gavavarjiSoT moswavleebi, damaxasiaTebeli niSnebis da detalebis gamo-

yenebiT SeZlon sxvadasxva kulturaTa xelovnebis nimuSebis amocnoba da msjeloba imaze, Tu rogor aisaxeba maTze socialuri, religiuri da istoriuli konteqsti. Seasrulon samuSao gundSi funqciebis gadanawilebiT. VI.3. VI.4. VI.5.

aqtivobebi: kiTxva-pasuxi, me-5 klasSi ganvlili masalis gameoreba. msjeloba sxvadasxva epoqis xelovnebis nimuSebze, maT Taviseburebebze. muSaoba gundSi. na-muSevrebis daTvaliereba da maTi ganxilva. STabeWdilebis gaziareba (msjeloba, ganxilva, Sedareba).

forma: jgufuri da gunduri.resursi: formatis furclebi, saRebavebi an feradi fanqrebi, saxatavi fur-

clebi, Savi fanqari, saSleli.gakveTilis msvleloba: 1. maswavlebeli mokled isaubrebs saxviTi da gamoy-

enebiTi xelovnebis ganviTarebis periodebze. dausvams SekiTxvebs: ra gaxsovT mRvimeebis mxatvrobaze? ra Temebia asaxuli gamoqvabulebis kedlebze? ra masa-las iyenebdnen xatvisas? ra gaxsovT egviptis xelovnebis Sesaxeb? xelovnebis ra dargebi iyo ganviTarebuli egvipteSi? gaixseneT mumificirebis wesebi. ra-tom akeTebdnen mumiebs? rogori iyo egvipturi kedlis mxatvroba? qandakeba? ra gaxsovT berZnuli xelovnebis Sesaxeb? xelovnebis nimuSebis Seqmnisas ra iyo ber-ZnebisTvis mTavari?

2. msgavsi SekiTxvebiT maswavlebeli Seaxsenebs Zveli romis, gotikuri da aRorZinebis epoqis, aseve, qarTuli xelovnebis Taviseburebebs. cdilobs, msjelobaSi yvela moswavlem miiRos monawileoba. Tu klasSi aris specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavle, SeiZleba mas ufro martivi,

27

konkretuli SekiTxva dausvas. gaecnobian sa xelmZRvanelos. moswavleebi msjeloben sxvadasxva kulturis xelovnebis nimuSebze, axasiaTeben epoqas, isaubreben xelovnebis dargebze, masalaze, ferebze, kompoziciaze, da a.S. aseve, yoveli epoqis Taviseburebebze, damaxasiaTebel niSnebze. msjeloben, Tu rogor aisaxa socialuri, istoriuli da religiuri konteqsti xelovnebis nimuSis vizualur mxareze.

3. Semdeg gadanawildebian gundebSi, TiToeuli gundi airCevs epoqas da Seqmnis namuSevars – miniproeqts am epoqaze. samuSaos dawyebamde gadainawileben gundSi funqciebs – movaleobebs.

4. namuSevrebis dasrulebis Semdeg moswavleebi daaTvaliereben maT, avtorebi waradgenen proeqts, usvamen erTmaneTs SekiTxvebs an amateben informacias. aRniS-naven TiToeuli proeqtis Zlier da sust mxareebs. maswavlebeli proeqtebs af-asebs ganmaviTarebeli SefasebiT, sTxovs, CainiSnon saSinao davaleba.

mizani miRweulia, Tu moswavleebi amoicnoben da imsjeleben sxvadasxva kul-turis xelovnebis nimuSebze. Seqmnian proeqtebs gundurad.

axsenebs moswavleebs TviTSefasebis rubrikis Sevsebis principebs, etyvis, rom momavalSi gakveTilebze Seavseben mas.

SeniSvna: erTi gakveTili SeiZleba daeTmos msjelobasa da kiTxva-pasuxs, meo-re ki proeqtebis momzadebasa da prezentacias.

saxelmZRvaneloSi mocemuli reproduqciebi da fotoebi:1. tasilin-ajeris platos mxatvroba. 2. sfinqsi.3. samoTrakieli nike. 4. koliseumi.5. domeniko qualio. `reimsis sakaTedro taZari~. 6. leonardo da vinCi. `mona liza /jokonda/~. luvri, safrangeTi.7. sveticxoveli, mcxeTa.8. Zveli berZnuli keramika.

28

TviTSefasebis rubrikis nimuSi

1. rogor Seasrule davaleba?

2. rTuli iyo Tu ara es gakveTili?

3. kmayofili xar am gakveTiliT?

4. ra gaige axali am gakveTilze?

kargad

advili (yviTeli)

kmayofili

damakmayofileblad

arc ise advili (cisferi)

arc ise kmayofili

cudad

rTuli (lurji)

ukmayofilo

gakveTili 3

2. sfinqsi

me-17 saukuneSi, daaxloebiT 400 wlis win, evropis bevr qveyanaSi aR-mocenda da gavrcelda axali stili xelovnebaSi _ baroko. renesansis msgavsad, barokos samSoblod italias miiCneven. barokos periodSi Seiqmna uamravi xelovnebis nimuSi, dResac rom waruSlel STabeWdilebas axdenen mnaxvelebze. barokos xelovnebisTvis damaxasiaTebelia sazeimo ganwyoba, mediduroba, morTulobis simdidre.

barokos periodis mxatvrebisTvis umTavresi amocana iyo, namuSevarSi gadmoecaT personaJebis emociebi, dramatuli gancdebi, mediduri da bob-oqari buneba. amas isini aRweven moZraobebis, Jestebis, mimikis xazgasmiT. Suqisa da Crdilis mkveTri monacvleoba ki aZlierebs am ganwyobilebis efeqts. swored amitom uwodeben barokos mxatvrobas dramatul-emociur stils.

barokos stili gavrcelda xelovnebis sxvadasxva dargSi _ musikaSi, literaturaSi, Teatralur xelovnebaSi.

renesansis dros xelovnebis yoveli dargi damoukidebeli, srulfaso-vani iyo. ra xdeba barokos periodSi? arqiteqturaSi Serwymulia qandake-ba, ferwera, dekoratiul-gamoyenebiTi xelovnebis nimuSebi. iqmneba er-Tiani ansambli, romelic garemos organuli nawili xdeba Tavisi parkebiT, SadrevnebiT da a.S.

1. jovani lorenco bernini,`wminda tereza~

4. rembrandti van reini, `balTazaris lxini~

3. peter paul rubensi, `wminda giorgi da drakoni~

5. barokos moda 6. diego velaskesi, `mrTvelebi~

2. wminda petres taZris sakurTxeveli (vatikani)

saSinao davalebainternetSi moiZie masala `barokos~ periodis Sesaxeb.

daimaxsovre!

baroko (portugaliurad

perola barroca) _

uswormasworo

margaliti.

14 15

3 baroko

• rogor daaxasiaTebdi barokos periodis namuSevrebs?• riTi gansxvavdebian isini renesansis periodis xelovnebis nimuSebisgan?• romeli namuSevari mogewona gansakuTrebiT? ratom?

Tema: baroko

29

mizani: gavavarjiSoT moswavleebi, gamosaxon sakuTari Tavi da sxvebi gamo-gonil situaciaSi, daicvan Tanafardoba, proporcia da gamoTqvan azri Canafiqris Sesaxeb. VI.1. VI.3. VI.4. VI.5.

aqtivobebi: saubari, saxelmZRvanelos gacnoba, kiTxvebze pasuxi, namuSevris Seqmna, ganxilva, azris gamoTqma, savarjiSo, TviTSefaseba.

forma: individualuri, jgufuri, gunduri.resursi: saxatavi masala: fanqrebi, guaSis saRebavebi, TeTri furclebi, Savi

fanqari, saSleli, moswavlis saxelmZRvanelo, TvalsaCino masala.gakveTilis msvleloba: 1. wina gakveTilze gaixseneT, Tu ra iciT xelovnebis

sxvadasxva dargze, stilze, imsjeleT, ram ganapiroba maTi aRmoceneba da ganviTa-reba. dReidan SeiswavliT kidev erT umniSvnelovanes stils xelovnebaSi – baro-kos.

2. me-17 saukune didi geografiuli da mecnieruli aRmoCenebis, ayvavebis xanaa. qristefore kolumbma aRmoaCina amerika, magelanma imogzaura dedamiwis garSemo, ga-lileo galileim da kopernikma didi astronomiuli aRmoCenebi gaakeTes. swored am dros aRmocenda xelovnebis axali stili – baroko. miuxedavad imisa, rom mis samSoblod italias miiCneven, aranakleb mniSvnelovnad, sainteresod da Taviseburad ganviTarda igi safrangeTSi, espaneTSi, holandiaSi, sxva evropul qveynebSi da didi memkvidreoba dagvitova.

3. arsebobs sxvadasxva mosazreba, Tu ras niSnavs termini – baroko. erTni fiqroben, rom sityva baroko warmoiSva portugaliuridan. ase eZaxdnen portu-galieli mezRvaurebi araswori formis `dawunebul~ margalitebs. meoreni ki Tv-lian, rom es franguli sityvaa da iTargmneba, rogorc ucnauri, uCveulo, arabu-nebrivi.

4. barokos stili xasiaTdeba dekoratiulobiT, grandiozulobiT, gazviadebu-lobiT, dinamikurobiT.

5. baroko ara marto xelovnebis axali stilia, aramed cxovrebis axali wesic, romelSic wamyvani adgili ukavia arqiteqturas, romelic aerTianebs xelovnebis sxvadasxva dargs da organuladaa Serwymuli garemosTan.

6. barokos periodis sasaxleebi da Senobebi morTulia reliefebiT da skulp-turebiT. Senobas yovelTvis axlavs parki, baRi, romelsac amSvenebs Sadrevnebi da skulpturebi. interieri gamoirCeva feradovnebiT, uxvadaa morTuli sar-keebiT, moxatuli kedlebiT da WeriT, CuqurTmebiT, uzarmazari brolis WaRebiT, inkrustirebuli da CuqurTmiani avejiT. yvelgan sufevda mediduri, mdidruli, sazeimo ganwyobileba. aseT sasaxleebSi xSirad imarTeboda mejlisebi, seirnobebi baRebSi, banqos TamaSi, karnavalebi, musikaluri da Teatraluri warmodgenebi. swored am periodSi gaimarTa pirveli saopero warmodgenac, Seiqmna opera.

7. barokos stili aseve aisaxa imdroindel modazec. rogorc qalebis, aseve mama kacebis samosi gamoirCeoda gansakuTrebuli morTulobiT, detalebis simrav-liT, maqmanebisa da samkaulis siuxviT.

8. maswavlebeli sTxovs, gaecnon saxelmZRvanelos, upasuxon SekiTxvebs, gamoTqvan mosazrebebi.

ekiTxeba: SegeqmnaT warmodgena barokos periodze? icodiT raime am periodis Se saxeb wignebidan, filmebidan an satelevizio gadacemebidan?

9. sTxovs, Seqmnan namuSevari gamogonil situaciaze – gamosaxon Tavisi Tavi da megobrebi barokos periodSi (sasaxleSi, parkSi, SadrevanTan). Seecadon, namu-SevarSi asaxon saganTa Tanafardoba, proporcia.

10. namuSevrebis dasrulebis Semdeg aTvaliereben maT, gamoTqvamen azrs av-toris Canafiqris Sesaxeb, ra Temazea namuSevari? ra mxatvruli xerxebia gamoy-

30

enebuli? ra koloritia? ra masaliTaa Sesrulebuli? Cans Tu ara namuSevarSi barokos stilis gavlena. ra detali an mxatvruli xerxi migvaniSnebs amaze? aRniSnaven saukeTeso namuSevrebs, asabuTeben mosazrebas. aris Tu ara daculi proporcia? avseben TviTSefasebis rubrikas.

11. maswavlebeli dayofs klass gundebad da daurigebs baraTebs. baraTze dawerili iqneba romelime epoqis saxelwodeba, maT Soris barokoc. gundebma unda Camoweron epoqisTvis damaxasiaTebeli gansazRvrebebi, Semdeg waukiTxon sxva gun-dis wevrebs, moswavleebma unda gamoicnon, romel epoqazea saubari.

12. gakveTilis bolos maswavlebeli sTxovs, Seinaxon namuSevrebi momavali gamofenisTvis, CainiSnon saSinao davaleba. internetSi moiZion informacia baro-kos periodis Sesaxeb.

mizani miRweulia, Tu moswavleebi Seqmnian namuSevrebs da isaubreben, ramdenad SeZles Canafiqris ganxorcieleba. aris Tu ara asaxuli namuSevrebSi Tanafar-doba, proporcia?

SeniSvna: davalebis micemisas maswavlebelma unda gaiTvaliswinos sssm moswav-leebis SesaZ leblobebi da saWiroebebi da miawodos maT Sesabamisi davaleba. gad-amwyveti mniSv neloba eniWeba mxardaWeris aRmoCenas.

• www.arthistory.ru.baroque• https://facts.ge.xelovnebasaxelmZRvaneloSi mocemuli reproduqciebi da fotoebi:1. jovani lorenco bernini (1598-1680). `wminda tereza~ (1645-1652, marmarilo).

eklesia santa maria dela vitoria, romi, italia.2. wminda petres taZris sakurTxeveli (vatikani).3. peter paul rubensi. `wminda giorgi da drakoni~ (1606-1607). prado, madri-

di, espaneTi.4. rembrandti van reini. `balTazaris lxini~ (1635). erovnuli galerea, lon-

doni, didi britaneTi.5. barokos moda.6. diego velaskesi. `mrTvelebi~ (1655-1657). prado, madridi, espaneTi.

31

gakveTili 4

ukve ici, rom arqiteqturis nimuSebi ara marto calkeuli Senoba-nagebobebia, aramed qalaqis moednebi da gamzirebi, parkebi da skverebi, eklesiebi da monastrebi, stadionebi.

yvela arqiteqtori cdilobs, Seqmnas iseTi nimuSi, romelic mnaxv-elSi gamoiwvevs grZnobebs, emociebs da Seuqmnis mas garkveul ganwyobasa da damokidebulebas. swored amitomaa arqiteqtura xelovnebis erT-erTi dargi.

swored grandiozuli Senobebia damaxasiaTebeli barokos periodis arqiteqturisTvis. umetesad es iyo mefeTa da didebulTa sasaxleebi, eklesia-monastrebi maT garSemo gaSenebuli parkebiTa da moednebiT.

Senobebis rogorc fasadebi, aseve maTi interieric uxvad iyo morTuli qandakebebiT, ornamentebiT, kedlis mxatvrobiT, dekoratiul-gamoyene-biTi xelovnebis nimuSebiT. gansakuTrebuli yuradReba eTmoboda Weris moxatulobas. xSirad Werze ixateboda ca.

barokos periodis arqiteqturis erT-erTi yvelaze TvalsaCino nimu-Sia wminda petres taZris win mdebare moedani vatikanSi, romelic Seqmna arqiteqtorma jovani lorenco berninim.

ra STabeWdilebas tovebs Senze es moedani?

1. wminda petres moedani (vatikani)

3. versalis parkis Sadrevani(versali, safrangeTi)

2. versalis parki(versali, safrangeTi)

3. frauenkirxe/RvTismSoblis taZari/(drezdeni, germania)

4. versalis sasaxle(versali, safrangeTi)

5. Weris moxatuloba(versalis sasaxle)

saSinao davalebaSeqmeni Weris moxatuloba _ barokos stilSi.

16 17

4 arqiteqtura

• rogor daaxasiaTebdi barokos arqiteqturas?

• rogor fiqrob, ratom eTmoboda gansakuTrebuli yuradReba Weris moxatulobas? ratom xatavdnen cas?

• aseT Wers ra STabeWdileba unda moexdina mnaxvelze?

Tema: arqiteqtura.mizani: Seqmnan namuSevrebi perspeqtivis ZiriTadi kanonebis gamoyenebiT. gaiT-

valiswinon namuSevarSi saganTa Tanafardoba da proporcia. xedvis wertili: isaubron namuSevris sust da Zlier mxareebze. VI.1, VI.3, VI.4, VI.5.

aqtivobebi forma resursi Sedegi

– kiTxva-pasuxi, arqiteqturuli Zeglebis gaxseneba ganvlili masalidan.

– msjeloba arqiteqturaze, rogorc xelovnebis dargze.

– saxelmZRvanelos gacnoba.– kiTxvebze pasuxi.– STabeWdilebebis gaziareba.– perspeqtivis ZiriTad kanonebze

saubari.– wina, Sua, ukana plani. Weris

moxatulobis ganxilva, azris gamoTqma.

– namuSevris Seqmna.– STabeWdilebis gaziareba

namuSevrebze Zlieri da susti mxareebis aRweriT.

– TviTSefaseba.– saSinao davalebis CaniSvna.

individualuri,jgufuri.

feradi fanqrebi an guaSis

saRebavi, an pasteli,TeTri

furclebi, saxelmZRvanelo.

Tu Seqmnian namuSevars perspeqtivis kanonebis gamoyenebiT, romelSic Cans saganTa Tanafardoba. SeZleben namuSevris Zlier da sust mxareebze saubars.

SeniSvna: am gakveTilze maswavlebeli isaubrebs xedvis wertilze.

32

saxelmZRvaneloSi mocemuli reproduqciebi da fotoebi:1. wminda petres moedani (vatikani).2. versalis parki (versali, safrangeTi).3. versalis parkis Sadrevani (versali, safrangeTi).4. frauenkirxe (RvTismSoblis taZari) (drezdeni, germania).5. versalis sasaxle (versali, safrangeTi).6. Weris moxatuloba (versalis sasaxle).

gakveTili 5

italiuri barokos stilis brwyinvale warmomadgenelia moqandake, ar-qiteqtori da fermweri jovani lorenco bernini. igi moRvaweobda romSi. iyo romis papebis karis ostati.

berninis qandakebebisTvis damaxasiaTebelia sinamdvilesTan miaxlo-ebuli gamosaxuleba, grZnobebis, emociebisa da moZraobis xazgasma. Tavis namuSevarSi igi xSirad iyenebda sxvadasxva masalas: brinjaos, marmari-los, mooqroebas, minas. bernini amas imitom akeTebda, rom meti STabe-Wdileba moexdina mnaxvelze.

berninis SemoqmedebaSi didi adgili uWiravs miTologiur, religiur Tematikas, agreTve portrets. misi skulpturebi umTavresad Serwymulia arqiteqturasa da garemosTan.

romi qalaqi-muzeumia, romelSic msoflio kulturis uamravi brwyin-vale nimuSi gvxvdeba. maT Sorisaa berninis mier Seqmnili Sadrevani òTxi mdinare~. igi mnaxvelze waruSlel STabeWdilebas axdens.

1. daamzade adamianis figura mavTulisgan.

2. daiwye figuris dafarva plastiliniT.

3. daasrule namuSevari.Cans moZraoba?

1. `daviTi~

3. `lui XIV-is biusti~

5. Sadrevani òTxi mdinare~ (fragmenti)

6. àpoloni da dafna~

4. `netari ludovika albertoni~

2. miqelanjelobuonaroti,

`daviTi~

saSinao davalebagamoZerwe sportsmenis qandakeba.

daimaxsovre!

dinamika (berZnuli sityva) _ moZraoba, ganviTareba /sapirispiroa statika,

e.i. umoZraoba/

18 19

5 moZraoba qandakebaSi

• Seadare erTmaneTs aRorZinebis epoqis moqandakis miqelanjelos da berninis daviTis qandakebebi.

• rogor daaxasiaTebdi TiToeul maTgans?

• ra gansxvavebaa maT Soris?

• romel qandakebaSia xazgasmuli grZnobebi, emociebi? moZraoba _ dinamizmi?

• aRwere apolonisa da dafnas qandakeba.

• ra STabeWdilebas axdens igi Senze? ra ganwyobas giqmnis?

• ra grZnoba geufleba netari ludovikas qandakebis naxvisas?

• rogor fiqrob, berninisTvis ra iyo yvelaze mniSvnelovani? namuSevrebSi ras usvamda is xazs?

Tema: moZraoba qandakebaSi.mizani: figuris Zerwva moZraobaSi. dinamikis gadmocema namuSevarSi. Sesas-

rulebeli samuSaos Tanamimdevrobis gansazRvra. isaubros sakuTar arCevansa da Canafiqrze. VI.1. VI.3. VI.4. VI.5.

33


– saubari qandakebaze, rogorc xelovnebis dargze (saxeebze, masalaze, daniSnulebaze).

– maswavleblis informacia barokos qandakebaze, berninis Semoqmedebaze.

– saxelmZRvanelos gacnoba, kiTxvebze pasuxi, STabeWdilebis gaziareba.

– sxvadasxva epoqis qandakebebis Sedareba, saubari maT daniSnulebaze.

– samuSaos Tanamimdevrobis dagegmva (eskizis Seqmna, namuSevris Sesruleba).

– plastiliniT an TixiT namuSevris Sesruleba.

– namuSevrebis ganxilva, arCevani, dasabuTeba.



plastilini an Tixa, dafa,

saWreli dana, tilo, Savi fanqari,

saxatavi furclebi, moswavlis

saxelmZRvanelo.

Seqmnian figuras moZraobaSi – sakuTari arCevaniT, dagegmaven Sesasrulebeli samuSaos Tana-mimdevrobas.isaubreben sakuTar Canafiqrze, STagonebis wyaroze.

SeniSvna: maswavlebeli dafaze Camowers or sityvas _ `teqnika~ _ `masala~. yovel sityvas miuwers CamonaTvals, sTxovs, Seusabamon erTmaneTs teqnika da ma-sala.

teqnika masala

iTleba Tixa

iZerweba xe

ikveTeba brinjao

isxmeba qva

saxelmZRvaneloSi mocemuli reproduqciebi da fotoebi:jovani lorenco berninis namuSevrebi:1. `daviTi~ (1623, marmarilo, simaRle 170 sm). galerea borgeze, romi, italia.2. miqelanjelo buonaroti. `daviTi~ (1504, marmarilo, simaRle 517 sm). xe-

lovnebis akademia, florencia, italia.3. `lui XIV-is biusti~ (1686, marmarilo, simaRle 105 sm). versalis sasaxle,

safrangeTi.4. `netari ludovika albertoni~ (1671-1674, marmarilo, simaRle 90 sm). ekle-

sia san franCeska a ripa, romi, italia.5. Sadrevani ̀ oTxi mdinare~ (fragmenti) (1648-1651, marmarilo da travertini).

piaca navona, romi, italia.6. `apoloni da dafna~ (1622-1625, marmarilo, simaRle 243 sm). galerea borge-

ze, romi, italia.

34

gakveTili 6

barokos periodis mxatvrobis ZiriTadi maxasiaTebelia brwyinvaleba, sazeimo ganwyoba, mediduroba, Tumca barokos stili evropis sxvadasxva qveyanaSi sxvadasxvagvarad ganviTarda.

Tu gavecnobiT am periodis mxatvrebis namuSevrebs, am mravalferovne-bas TvalnaTliv davinaxavT.

karavajos SemoqmedebaSi asaxulia adamianis sulieri ganwyoba. namu-Sevrebis bibliuri an miTologiuri siuJetebis miuxedavad, misi gmirebi realuri adamianebi arian. mkveTrad ganaTebuli wina plani gamoyofilia sibneleSi CaZiruli fonidan. swored Suqisa da Crdilis kontrasti qmnis emociuri daZabulobis STabeWdilebas.

karavajom mniSvnelovani wvlili Seitana ferweris iseTi Janrebis Se-qmnaSi, rogoricaa natiurmorti da yofiTi Janri.

karavajos bevri mimdevari hyavda. aman ganapiroba is, rom Seiqmna mim-dinareoba _ karavajizmi.

italiuri barokos warmomadgenelia miqelanjelo merizi da karava-jo, an, ubralod, karavajo. igi arqiteqtoris Svili iyo da ganaTleba milanSi miiRo. karavajo uars ambobs aRorZinebis epoqisTvis damaxasiaTe-bel gaidealizebul adamianze. misTvis mTavaria im simarTlis gadmocema, romelsac Tavis garSemo xedavda. mis namuSevrebs axasiaTebs emociuroba, Seqmnili Suqisa da Crdilis mkveTri kontrastiT.

1. `baxusi~ 2. `wminda petres jvarcma~4. `wminda Tomas urwmunoeba~

6. `mebarbiTe (melutne)~ 7. `mkiTxavi~

5. `xilis kalaTa~

3. `wminda maTesmowodeba~

saSinao davalebaSeqmeni namuSevari _ gamoyavi mTavari.

20 21

6 SuqCrdilis kontrasti

• daakvirdi da aRwere namuSevrebi.

• ra ganwyobas giqmnis Suqisa da Crdilis aseTi xazgasma namuSevrebSi?

• religiur Temaze Seqmnil namuSevrebSi gmirebi realur adamianebs gagoneben Tu idealurs, wmindanebs?

• ra JanrebSia es namuSevrebi Sesrulebuli?

Tema: SuqCrdilis kontrasti.mizani: Seqmnan namuSevari Tavisufal Temaze, Temad – idead aiRon sxva sagneb-

Si ganvlili masala. isaubron karavajos namuSevrebSi gadmocemul ganwyobile-baze. imsjelon sakuTar da sxvis namuSevrebze, gamoyenebul mxatvrul xerxebsa da elementebze. VI.1. VI.3. VI.4. VI.5.

35


– maswavleblis saubari barokos periodis mxatvrobaze.

– saxelmZRvanelos gacnoba, ilustraciebis daTvaliereba, kiTxvebze pasuxi. saubari mocemul nimuSebSi gadmocemul ganwyobilebaze, aRZrul STabeWdilebebze.

– karavajos namuSevrebisTvis damaxasiaTebeli niSnebis (SuqCrdilis) gamoyofa da Sedareba aRorZinebis epoqis mxatvrebis namuSevrebTan.

– namuSevris SeqmnisTvis Temis SerCeva sxva sagnebSi ganvlili masalidan (istoria, literatura), gadawyvetilebis dasabuTeba.

– namuSevris Seqmna.


Savi fanqari, saxatavi

furclebi, pasteli an guaSis

saRebavebi, an feradi fanqrebi,

moswavlis saxelmZRvanelo.

moswavleebi Seqmnian namuSevars, Tematikad SearCeven sxva sagnebSi ganvlil masalas. isaubreben barokos periodis mxatvris _ karavajos namuSevrebis ZiriTad maxasiaTeblebze da gadmocemul ganwyobilebaze. imsjeleben sakuTar da sxvaTa

– namuSevrebis ganxilva, saubari im mxatvrul xerxebsa da elementebze, romlebic gamoyenebulia Tavis da Tanaklaselebis namuSevrebSi.

– TviTSefaseba.– ganmaviTarebeli Sefaseba.– saSinao davalebis CaniSvna.

namuSevrebSi gamoyenebul mxatvrul xerxebsa da elementebze (Janri, masala, koloriti, kompoziciuri ganawilebis principebi).

SeniSvna: maswavlebelma sakuTari SexedulebiT SeiZleba gamoiyenos damate-biTi aqtivoba danarTidan.

saxelmZRvaneloSi mocemuli reproduqciebi da fotoebi:miqelanjelo merizi (amiriji) da karavajos namuSevrebi (1573-1610). italieli

mxatvari:1. `baxusi~ (1596). galerea ufici, florencia, italia.2. `wminda petres jvarcma~ (1600). eklesia santa maria del popolo, kapela

Cerazi, romi, italia.3. `wminda maTes mowodeba~ (1599-1600). eklesia san luiji dei franCezi, kapela

konta reli, romi, italia.4. `wminda Tomas urwmunoeba~ (1601-1602). samxatvro galerea san susi, pots-

dami, germania.5. `xilis kalaTi~ (1597). pinakoTeka ambroziana, milani, italia.6. `mebarbiTe (melutne)~ (1596). saxelmwifo ermitaJi, sanqt-peterburgi, ru-

seTi.7. `mkiTxavi~ (1596-1597). luvri, parizi, safrangeTi.

36

gakveTili 7

barokos epoqis erT-erTi brwyinvale warmomadgenelia flandrieli fermweri peter paul rubensi. axalgazrda rubensi cxovrobda italiaSi, sadac swavlobda aRorZinebis epoqis mxatvrebis Semoqmedebas. flandriaSi dabrunebulma udidesi niWisa da Sromismoyvareobis Sedegad, Zalian male gaiTqva saxeli ara marto samSobloSi, aramed evropis sxva qveynebSic.

mravalferovania rubensis namuSevrebis Tematika: religiuri, mi-Tologiuri, istoriuli, maRali wodebis adamianebis, sasuliero pirTa da sakuTari ojaxis wevrTa portretebi, peizaJebi.

rubensi qmnida uzarmazar, mravalfigurian, moZraobiT savse tiloebs, romelSic gadmocemulia adamianis silamaze, sicocxlis sixaruli, samya-ros mravalferovneba. figurebis moZraoba, pozebi, Jestebi boboqar, mSfoTvare ganwyobas, kaSkaSa, xalisiani ferebi ki _ sazeimo da amaRlebul STabeWdilebas qmnis.

brwyinvaled ganaTlebuli ruben-si ramdenime enas flobda da iyo flandriis elCi. Turme, erTxel ing-lisis karze mas hkiTxes:

_ batoni elCi mxatvrobiTac aris gatacebuli?

_ ara, _ upasuxa rubensma, _ is fermweria, romelic elCobiTaa gata-cebuli.

3. `hipopotamze da niangze nadiroba~

1. `persevsi da andromeda~4. `jvarcma~

5. rafael santi. `jvarcma~

6. `infanta (princesa) izabelas moaxlis

portreti~

2. `omi da mSvidoba~

daimaxsovre!

flandria _ Tanamedrove

belgiis erT-erTi provincia.

saSinao davalebaSeqmeni simetriuli da asimetriuli namuSevrebi.

22 23

7 mravalfiguriani tiloebi

• rogor daaxasiaTebdi rubensis tiloebze gamosaxul adamianebs?

• ra ganwyobas giqmnis namuSevrebi?

• rogori ferebi Warbobs?

• Cans rubensis portretebSi adamianis xasiaTi?

• ra STabeWdileba Segeqmna rubensis Semoqmedebaze?

• mogewona es mxatvari? ratom?

• Seadare rafaelisa da rubensis es ori namuSevari.

• ra msgavseba da gansxvavebaa

maT Soris?

Tema: mravalfiguriani tiloebimizani: Seqmnan mravalfiguriani kompozicia, rubensis namuSevrebis ST-

agonebiT. Tanaklaselebis namuSevrebis ganxilvisas gamoTqvan mosazrebebi av-toris Canafiqris Sesaxeb. VI.1. VI.3. VI.4. VI.5.


– saxelmZRvanelos gacnoba kiTxvebze pasuxebis gacema.

– rubensis namuSevris `jvarcma~ Sedareba aRorZinebis epoqis mxatvris rafaelis `jvarcmasTan~.

– msgavsebisa da gansxvavebis xazgasma.

– mravalfiguriani kompoziciisTvis Temis SerCeva da misi Sesruleba.

– namuSevrebis ganxilva, STabeWdilebebis gaziareba, arCevanis dasabuTeba



guaSis saRebavi, an pasteli, an feradi fanqrebi.moswavlis

saxelmZRvanelo.

moswavleebi Seqmnian mravalfigurian namuSevrebs, gamoTqvamen mosazrebebs maT Sesaxeb da aRniSnaven, igrZnoba Tu ara maTze rubensis namuSevrebis zegavlena (Tematika, ferebi, Cacmuloba).

saxelmZRvaneloSi mocemuli reproduqciebi da fotoebi:peter paul rubensis namuSevrebi (1577-1640). flamandrieli mxatvari.

37

1. `persevsi da andromeda~ (1620-1621). sax. ermitaJi, sanqt-peterburgi, ru-seTi.

2. òmi da mSvidoba~ (1629-1630). kerZo koleqcia.3. `hipopotamze da niangze nadiroba~ (1616-1617). Zveli pinakoTeka, miunxeni,

germania.4. `jvarcma~ (1610). prado, madridi, espaneTi.5. rafael santi. `jvarcma~ (1502-1503). erovnuli galerea, londoni, didi

britaneTi.6. ìnfanta (princesa) izabelas moaxlis portreti~ (1625). saxelmwifo er-

mitaJi, sanqt-peterburgi, ruseTi.

gakveTili 8

mxatvrebidan, romlebsac ainteresebdaT adamianis sulieri samyaro, misi gancdebi da xasiaTi, gamoirCeva mxatvari rembrandt harmens van rei-ni, romelic 300 wlis win cxovrobda holandiaSi. igi daibada mewisqvilis ojaxSi. xatva bavSvobidan uyvarda, amitom universitetSi swavlas mxat-vrebis saxelosnoSi muSaoba amjobina.

rembrandtis SemoqmedebaSi, portretebis garda, mniSvnelovani adgili ukavia miTologiur Temaze Seqmnil namuSevrebs, peizaJebs. igi ara marto fermweri, aramed grafikosic iyo. misi ferweruli tiloebi gamoirCeva araCveulebrivi, mxolod misTvis damaxasiaTebeli ferTa gamiT _ mowiTa-lo, mooqrosfro, moyavisfro tonebis monacvleobiT da SuqCrdilebis kontrastiT. namuSevrebSi rembrandti ostaturad gadmoscemda rogorc moxuci adamianis danaoWebul saxes, ise xaoian xaliCas, xaverdis sirbile-sa da metalis bzinvarebas.

samwuxarod, interesi misi Semoqmedebisadmi TandaTan Semcirda. SeiZ-leba iTqvas, rom rembrandti ver daafases misma Tanamedroveebma da igi, yvelasgan miviwyebuli, siRaribeSi gardaicvala.

rembrandti sul male gaxda cnobili mxatvari. yvela cdilobda, Seek-veTa misTvis portreti, SeeZina misi namuSevari. rembrandtis portrete-bi gamoirCeva ara marto nakvTebis sizustiT, aramed adamianis Sinagani bunebis, xasiaTis, ganwyobis damajerebeli gadmocemiT. is erTnairi osta-tobiT gadmoscemda rogorc gaxarebul, bednierebiT aRsavse, ise sevdian, mkacr, mwuxare adamians.

3. `Ramis guSagi~

2. `wminda ojaxi~1. àvtoportreti saskiasTan erTad~4. ùZRebi Svilis dabruneba~

6. `mxatvris dedis portreti~

7. `moxuci mamakaci wiTelSi~

5. àvtoportreti~

saSinao davalebaSeqmeni grafikuli namuSevari _ avtoportreti.

24 25

8 dauviwyar ferTa gama

• rogor daaxasiaTebdi rembrandtis Semoqmedebas?

• rogor fiqrob, ra iyo misTvis yvelaze mniSvnelovani?

• ras uwyobs xels rembrandtis ferTa gama? SeZlebdi aseTi ferebiT xalisiani namuSevris Seqmnas?

• ras uwyobs xels SuqCrdilis kontrasti mis namuSevarSi?

Tema: dauviwyar ferTa gama.mizani: sxvadasxva monasmiT da efeqtebiT gadmoscen namuSevrebSi ganwyobile-

ba. isaubron namuSevrebis Sinaarsze gamoyenebul ferTa gamasa da ganwyobile-baze. VI.1. VI.3. VI.4. VI.5.

38


– saxelmZRvanelos daTvaliereba.

– STabeWdilebebis gaziareba.– kiTxvebze pasuxebis gacema.– rembrandtis namuSevrebSi ferTa

gamis da ganwyobilebis xazgasma. – saubari ferTa samyaroze (civi,

Tbili, kontrastuli) da sxvadasxva tipis monasmebze.

– literaturuli nawarmoebis gacnoba ìavnanam ra hqmna?!

– namuSevrebis Seqmna STabeWdilebiT.

– namuSevrebis Sinaarsze saubari masSi gamoyenebul mxatvrul xerxebze (xazebze), monasmebze da a.S., ferTa gamasa da ganwyobilebaze.



saRebavebi an feradi fanqrebi, saxatavi

furclebi.

moswavleebi Seqmnian namuSevrebs literaturuli nawarmoebis STabeWdilebiT, romlebSicmonasmebiTada SerCeuli ferebiT SeZleben ganwyobilebis gadmocemas.

SeniSvna: maswavlebelma SeiZleba miawodos moswavleebs damatebiTi informa-cia, rom rembrandtma Seqmna 60-ze meti avtoportreti, maT Soris grafikuli da aCvenos nimuSebi.

saxelmZRvaneloSi mocemuli reproduqciebi da fotoebi:rembrandt harmens van reinis (1606-1669) namuSevrebi:1. àvtoportreti saskiasTan erTad~ (1635). Zveli ostatebis samxatvro

galerea, drezdeni, germania.2. `wminda ojaxi~ (1645). saxelmwifo ermitaJi, sanqt-peterburgi, ruseTi.3. `Ramis guSagi~ (1645). saxelmwifo muzeumi, amsterdami, holandia.4. ùZRebi Svilis dabruneba~ (1666-1669). saxelmwifo ermitaJi, sanqt-peter-

burgi, ruseTi.5. àvtoportreti~ (1630). saxelmwifo muzeumi, amsterdami, holandia. 6. `mxatvris dedis portreti~ (1629). samefo koleqcia, londoni, didi bri-

taneTi.7. `moxuci mamakaci wiTelSi~ (1652-1654). saxelmwifo ermitaJi, sanqt-peter-

burgi, ruseTi.

39

gakveTili 9

barokos periodSi espaneTSi, mefe filipe IV-is karze moRvaweobda gamo Cenili mxatvari diego velaskesi, romelmac gansakuTrebiT gaiTqva saxeli, rogorc ubadlo portretistma. im dros mefeebi da didebulebi mxatvrebs sasaxleebis mosarTavad ukveTdnen sakuTari da ojaxis wevrebis portretebs. velaskesis yvela namuSevari gamoirCeva adamianis xasiaTisa da misi sulieri mdgomareobis zusti asaxviT. misTvis mniSvnelovania, yo-velgvari gazviadebis gareSe, Seulamazebeli sinamdvilis gadmocema.

didi ostatobiT da sifaqiziT Seqmna velaskesma infantebis _ mefis asulebis portretebi. gansakuTrebulia jgufuri portreti, sadac mefis asulia gamosaxuli Tavis garemocvasTan erTad. Tu namuSevars guldas-miT daakvirdebi, dainaxav sarkeSi mefisa da dedoflis anarekls, oTaxis kuTxeSi ki TviT mxatvars.

ra ganwyobas giqmnis es namuSevari. daasaxele da aRwere yvela figura.

velaskesi qmnida Seudarebel tiloebs, romlebic Zlier emociur zemoqmedebas axdendnen da dResac axdenen mnaxvelze.

im dros mefeTa karze gasarTobad miRebuli iyo qondriskacebis, jujebis yola. velaskesi xatavda maT portretebs da namuSevrebSi gad-moscemda am adamianebis keTilSobilur Tvisebebs.

Tu daakvirdebi papi inokenti X-is portrets, naTlad dainaxav mkacr, Wkvian, Zlieri nebisyofis mqone adamians.

rogor daaxasiaTebdi filipe IV-s? premier-ministr olivaress? xuan de parexas?

1. `papi inokenti X~

adamianis Tavi sxvadasxva moZraobaSi.

5. `xuan de parexa~

6. `juja zis iatakze~

7. `masxara kalabazazi~ 8. `samefo ojaxis meninebi (sefeqalebi)~

4. `filipe IV cxenze~

3. `premier-ministriolivaresi~

2. `filipe IV yavisfersa da

vercxlisferSi~

saSinao davalebadaxate portreti _ ecade, mimikiT gadmosce emocia.

26 27

9 portretis didostati

• SeZleb isaubro im adamianebis xasiaTze, romlebic velaskesma daxata?

• rogor daaxasiaTebdi velaskesis Semoqmedebas?

• ra ganwyoba dageufla jujebisa da masxarebis portretebis naxvisas?

Tema: portretis didostati. mizani: portretis, rogorc saxviTi xelovnebis erT-erTi Janris Sexseneba.

portretis an avtoportretis Seqmna saxasiaTo niSnebis xazgasmiT. velaskesis Se-moqmedebis gacnoba da STabeWdilebebis gaziareba. VI.1. VI.3. VI.4. VI.5.


– saubari portretis sxvadasxva saxeze.

– gamoCenili mxatvrebis avtoportretebis dasaxeleba, Sedareba.

– saxelmZRvanelos gacnoba.– STabeWdilebebis gamoTqma.

kiTxvebze pasuxis gacema.– namuSevrebSi xazgasmuli

detalebis aRniSvna.– portretebisa an

avtoportretebis Seqmna.– namuSevrebis ganxilvisas

saxasiaTo detalebis xazgasma.– TviTSefaseba.– saSinao davalebis CaniSvna.


saRebavebi an feradi fanqrebi,saxatavi

furclebi.

Tu moswavleebi Seqmnian portretebs an avtoportretebs saxasiaTo niSnebiT, da isaubreben im STabeWdilebebze, romelic maTze velaskesis Semoqmedebam datova.

SeniSvna: portretis xatvis ukeT SeswavlisTvis, SesaZlebelia moswavleebi gaecnon vebgverds: www.videojug.com/film/now-to-drow-a-mouth.

saxelmZRvaneloSi mocemuli reproduqciebi da fotoebi:

40

1. `papi inokenti X~ (1650). galerea doria pamfili, romi, italia.2. `filipe IV yavisferSi da vercxlisferSi~ (1631-1632). erovnuli galerea,

londoni, didi britaneTi.3. `premier-ministri olivaresi~. Zveli ostatebis samxatvro galerea, drez-

deni, germania.4. `filipe IV cxenze~ (1635). palacio piti, galerea palatina, florencia,

italia.5. `xuan de parexa~ (1649-1650). metropolitenis xelovnebis muzeumi, niu-ior-metropolitenis xelovnebis muzeumi, niu-ior-

ki, aSS.6. `juja zis iatakze~ (1645). prado, madridi, espaneTi.7. `masxara kalabazazi~ (1637-1639). prado, madridi, espaneTi.8. `samefo ojaxis meninebi (sefeqalebi)~ (1656-1657). prado, madridi, espaneTi.

gakveTili 10

gaxsovT ra aris gamosaxuli yofiTi Janris suraTebze? _ scenebi yo-veldRiuri cxovrebidan.

holandieli mxatvrebis udidesi damsaxurebaa yofiTi Janris saxviTi xelovnebis damoukidebel Janrad Camoyalibeba. maTi namuSevrebis gacno-biT gaigeb, Tu rogor, sad cxovrobdnen, ras saqmianobdnen, riTi erTo-bodnen, ra ecvaT imdroindel holandielebs.

mxatvrebi zedmiwevniTi sizustiT, zogjer ki iumoriT, ironiiT gamo-saxavdnen TanamedroveTa yofas, dascinodnen maT cud, mavne Cvevebs.

yofiTi Janris erT-erTi mxatvari ian steni holandiaSi Zalian popu-larulia. xSirad xmaurian, uwesrigo ojaxze amboben, `stenis ojaxiao~.

daakvirdi ian stenis namuSevrebs da axseni es gamonaTqvami.

mxatvrebi ar qmnidnen did monumentur tiloebs. patara zomis namu-Sevrebze gamosaxulia scenebi, rogorc qalaqis, aseve soflis cxovre-bidan. eqimi, romelic avadmyofs sinjavs; deda, romelic aswavlis bavSvs anbans; gogona kiTxulobs werils; merZeve asxams rZes...

namuSevrebSi didi siyvaruliTa da sifaqiziTaa gadmocemuli yvela detali.

1. Jerar terborxi. `limonaTis Wiqa~

4. ian vermeeri. `merZeve qali~

6. ian steni. àrazomierebis (loTobis) Sedegi~ 7. piter de hoxi.

`delftis saxlis ezo~

5. ian steni. ùsaqmurebi~

3. ian vermeeri. `Rvinis Wiqa~

2. kaspar netSeri. ìnterieri dedasTan, romelic

bavSvs varcxnis Tmas~

saSinao davalebadaxate ara realuri, aramed Seni fantaziiT

Seqmnili samyaros suraTi.

28 29

10 yofiTi Janri

• aRwere suraTebi. miaqcie yuradReba detalebs.

• rogor daaxasiaTebdi personaJebs?

• ra ganwyobilebaa namuSevrebSi gadmocemuli?

• ecade, mohyve ambavs romelime naxatis mixedviT.

Tema: yofiTi Janri.mizani: gamosaxon yofiTi scena sxvadasxva damaxasiaTebeli niSnis, detalebis

gamoyenebiT, realur Tu gamogonil situaciaSi. isaubron nawarmoebis Sinaarsze. gamosaxulebebi gaazrebulad gadaanawilon sasuraTe sibrtyeze. VI.1. VI.3. VI.4.

41


– kiTxva-pasuxi.– STabeWdilebebis gaziareba

yofiT JanrSi Sesrulebuli namuSevrebis Sesaxeb.

– saxelmZRvanelos gacnoba.– kiTxvebze pasuxi.– namuSevrebis Seqmna detalebis

xazgasmiT.– Sesrulebuli namuSevrebis

gamofena, ganxilva, saubari maT Sinaarsze.

– TviTSefaseba.– ganmaviTarebeli Sefaseba.– saSinao davalebis CaniSvna.


guaSis saRebavi an pasteli, an feradi fanqrebi,


Seqmnian namuSevrebs yofiT JanrSi, asaxaven realur an gamogonil situacias. isaubreben Sinaarssa da gamoyenebul detalebze. gadaanawileben gamosaxulebebs sasuraTe sibrtyeze gaazrebulad.

saxelmZRvaneloSi mocemuli reproduqciebi da fotoebi:1. Jerar terborxi. `limonaTis Wiqa~. saxelmwifo ermitaJi, sanqt-peterbur-

gi, ruseTi.2. kaspar netSeri. ìnterieri dedasTan, romelic bavSvs varcxnis Tmas~ (1669).3. ian vermeeri. `Rvinis Wiqa~ (1658-1660). saxelmwifo muzeumi, berlini, germania.4. ian vermeeri. `merZeve qali~ (1658-1660). saxelmwifo muzeumi, amsterdami,

holandia.5. ian steni. ùsaqmurebi~ (1660). saxelmwifo ermitaJi, sanqt-peterburgi, ruse-

Ti.6. ian steni. àrazomierebis (loTobis) Sedegi~.7. piter de hoxi. `delftis saxlis ezo~ (1658). erovnuli galerea, londoni,

didi britaneTi.SeniSvna: ian steni _ zogierT wyaroSi moixsenieba rogorc ian Steeni, misi

namuSevari àrazomierebis Sedegi~ ki, rogorc `TavSeukaveblobis Sedegi~.

42

gakveTili 11

holandieli mxatvrebi sxvadasxva JanrSi muSaobdnen. maTi namuSevre-bis daTvalierebisas SexvdebiT portretebs, Janrul, yofiT scenebs, pei-zaJebs da ulamazes natiurmortebs.

natiurmortebis Tematika mravalferovania. esaa iSviaTi xili da ul-amazesi yvavilebi. natiurmortebze SeiZleba gamosaxuli iyos ubralo sauzme an Zvirfasi WurWliT gawyobili sufra. zogierT maTganze Sex-vdebiT ucnaur nivTebs _ Tavis qalas, qviSis saaTs, sxvadasxva xelsawyos.

natiurmortebze zustadaa gadmocemuli sagnebis faqtura _ gamW-virvale mina, liTonis bzinvareba, xaoiani xaliCa, abreSumis sinaze da detalebi, romlebic imwuTieri gancdis SegrZnebas gviqmnis. ai, pepela, romelic yvavilze zis; Tagvi, romelic nigozs iparavs... es yvelaferi badebs Zalian realur STabeWdilebas. swored holandieli mxatvrebis udidesi damsaxurebaa, rom maT natiurmorti, iseve rogorc yofiTi Jan-ri, saxviTi xelovnebis damoukidebel, srulfasovan Janrad Camoayalibes.

xandaxan asaxuli sagnebi garkveuli TanamimdevrobiTaa dawyobili, ro-gorc muzeumis eqsponatebi. zogjer ki uwesrigobaa: daWmuWnili sufra, waqceuli Wiqa, saWmlis narCenebi... iseTi STabeWdileba iqmneba, TiTqos viRacam axlaxan miatova sauzme da magidis alageba ver moaswro.

1. vilem kalfi. `natiurmorti yanwiT~

2. vilem kalfi. `natiurmorti tafiT~

5. frans sneidersi. `yurZeni kalaTaSi da vardebi larnakSi~

7. vilem klas xeda. `natiurmorti~

8. muSaobis etapebi

6. ian van xeisumi. `yvavilebi terakotis larnakSi~

4. ian devids de xemi. `natiurmorti xiliT~

daxate gogris konturi da zogierT adgils

gausvi sanTeli.

gaaferade namuSevari. miiRe gansxvavebuli faqtura?

3. vilem klas xeda. `sauzme kiborCxalebiT~

saSinao davalebakompiuterul saxatav programaSi Seqmeni simetriuli

da asimetriuli natiurmortebi.

30 31

11 natiurmorti

• aRwere natiurmortebi.

• ras gausvamdi xazs am namuSevrebSi?

• mxatvrebma SeZles faqturis gadmocema?

• SeZleb am natiurmortebis ganwyobilebaze isaubro?

Tema: natiurmorti.mizani: sxvadasxva masalis gamoyenebiT Seqmnan gansxvavebuli faqtura, im-

sjelon sakuTar da sxvis namuSevarSi gamoyenebul mxatvrul xerxebze – kom-poziciuri ganawilebis principze. kompiuterul saxatav programaSi Seqmnan si-metriuli da asimetriuli natiurmortebi. VI.2. VI.3. VI.4.


– gaixsenon da isaubron natiurmortze rogorc saxviTi xelovnebis damoukidebel Janrze da mis mravalsaxeobaze.

– gaecnon saxelmZRvanelos, isaubron mocemul ilustraciebze, upasuxon SekiTxvebs.

– axali teqnikis aTviseba gansxvavebuli faqturis Sesaqmnelad (ixelmZRvanelon nimuSiT).


guaSis saRebavi, sanTeli, saxatavi

furclebi, Savi fanqari,

saSleli.

Seqmnian natiurmortebs, faqturis gamosaxatavad gamoiyeneben axal teqnikas, isaubreben namuSevrebSi sagnebis ganlagebaze – kompoziciuri ganawilebis elementebze. Seqmnan simetriuli da asimetriuli namuSevrebi kompiuterSi.

43


– natiurmortis Seqmna axali teqnikis gamoyenebiT.

– namuSevrebis ganxilva kompoziciuri elementebis aRniSvniT.

– namuSevrebis Sefaseba.– TviTSefaseba.– saSinao davalebis CaniSvna.

SeniSvna: vinaidan moswavleebma unda aiTvison axali teqnika, maswavlebeli SeiZleba daexmaros im moswavleebs, romlebsac gauWirdebaT. aCvenebs, Tu rogor daiWiron sanTeli, ecadon, rom dafaron sanTliT mxolod mcire monakveTebi da a.S. (sssm moswavle).

saxelmZRvaneloSi mocemuli reproduqciebi da fotoebi:1. vilem kalfi (1619-1693, holandieli mxatvari). ̀ natiurmorti yanwiT~ (1653).

erovnuli galerea, londoni, didi britaneTi.2. vilem kalfi. `natiurmorti tafiT~.3. vilem klas xeda (1694-1682, holandieli mxatvari). `sauzme kiborCxalebiT

(1648). saxelmwifo ermitaJi, sanqt-peterburgi, ruseTi.4. ian devids de xemi (1606-1684, holandieli mxatvari). `natiurmorti xiliT~

(1652). erovnuli galerea, londoni, didi britaneTi.5. frans sneidersi (1579-1657, holandieli mxatvari). `yurZeni kalaTaSi da

vardebi larnakSi~. kerZo koleqcia.6. ian van xeisumi (1682-1748, holandieli mxatvari). `yvavilebi terakotis va-

zaSi~ (1736). erovnuli galerea, londoni, didi britaneTi.7. vilem klas xeda. `natiurmorti~ (1628).8. muSaobis etapebi.SeniSvna: ian van xeisumi _ zogierT wyaroSi iTargmneba rogorc ian van husumi.

44

gakveTili 12

barokos stilis damaxasiaTebeli mediduroba, sazeimo ganwyobileba da morTulobis siuxve am periodis modazec aisaxa. modis kanonebis dam-fuZneblad iTvleboda safrangeTis mefe lui XIV de burboni _ `mefe mze~. mis karze ewyoboda mejlisebi, karnavalebi, Teatraluri warmodgenebi, romlebic gamoirCeoda fufunebiTa da brwyinvalebiT. am dResaswaulebs da warmodgenebs eswrebodnen evropis sxvadasxva qveynidan Camosuli dide-bulebi. amitomac safrangeTis moda bevr qveyanaSi gavrcelda.

swored mefe lui XIV-s miewereba qusliani fexsacmlis SemoReba. mefe, albaT, amiT Tavis sidabales malavda. quslis simaRle 14-dan 25 sm-mde aRwevda. aseTi fexsacmliT mosiarule adamiani medidurad gamoiyurebo-da, Tumca siaruli imdenad Zneli iyo, rom zogjer daxmarebac xdeboda saWiro.

qalebi atarebdnen grZel, farTo kabebs, didi morTuli sayeloebiT da Rrmad amoRebuli guliT. xelTaTmanebi, maraoebi, qolgebi da sxva aqsesuarebi amave periodSi Semovida modaSi. morTulobiT mamakacebis ko-stiumic ar CamorCeboda qalebisas. isini atarebdnen parikebs, abreSumis windebs, did bafTis formis yelsabamebs da Zvirfas samkaulebs.

qalebic da mamakacebic xSirad bumbulebiT morTul qudebs ixuravdnen.

gamorCeuli iyo im drois qalebis varcxnilo-ba. maRali, koSkiseburi varcxnilobis gamo qale-bi iZulebulebi iyvnen, Ria etlebiT emgzavraT.

rogor fiqrob, ratom?

1. lui XIV _ `mefe mze~ 2. dedofali ana (lui XIV-is deda)

7. fexsacmeli

daamzade sxvadasxva sigrZis qaRaldis

`milebi~.

daawebe `milebi~ qaRaldis grZel

zolze.

daamagre pariki Tavis garSemowerilobis

sigrZis qaRaldis lentze.

4.

6.

4, 5, 6, 8. barokos periodis varcxniloba

3. barokos periodis samosi

daimaxsovre!

aqsesuari (frang. accessoire) _

damatebiTi ram, rac axlavs mTavars, ZiriTads.

5.

saSinao davalebamoiZie Zveli nivTi da ise morTe,

rom daemsgavsos barokos epoqisas.

9. muSaobis etapebi

32 33

12 barokos moda

• aRwere barokos periodis moda. ra STabeWdilebas tovebs igi Senze?

• romel detals, aqsesuars vxmarobT dResac?

• CamoTvale SenTvis nacnobi sxvadasxva aqsesuari.

Tema: barokos moda.mizani: gavavarjiSoT Teatraluri warmodgenisTvis kostiumis damzadebaSi. vi-

zualuri detalebis mixedviT amoicnon da isaubrons barokos epoqis kulturaze.VI.2. VI.3. VI.4. VI.5. aqtivobebi: kiTxva-pasuxi, saubari modaze, saxelmZRvanelos gacnoba, dama-

tebiTi informacia, muSaobis etapebis gacnoba, parikebis damzadeba, barokos mo-dis nimuSebis amocnoba, namuSevrebis ganxilva, TviTSefaseba, saSinao davalebis CaniSvna.

forma: individualuri, jgufuri.resursi: TeTri qaRaldis furclebi, makrateli, webo.gakveTilis msvleloba: 1. maswavlebeli gakveTils iwyebs kiTxva-pasuxiT

modaze. isaubron imaze, Tu ras atarebdnen uZvelesi adamianebi, egviptelebi, ber-Znebi, romaelebi, an romelime sxva kulturis warmomadgenlebi (me-5 klasis ma-salis gaxseneba). isaubron maTi Cacmulobis damaxasiaTebel niSnebze, riTi arian isini gamorCeuli, gansxvavebuli, romeli moswonT gansakuTrebiT. daasabuTon arCevani. gamoTqvan mosazrebebi, Tu ram ganapiroba ama Tu im kulturis moda. aris Tu ara Cacmuloba xelovnebis sxva dargebTan kavSirSi (gotikuri arqiteq-turisTvis damaxasiaTebeli swrafva zecisken, wagrZelebuli formebi meordeba am periodis samosSic).

2. maswavlebeli ekiTxeba: gaixseneT Cacmulobis is nimuSebi, romlebic sau-kuneebis Semdegac meordeba (romauli sandlebi, egvipturi samkauli, sxvadasxva aqsesuari).

3. barokos periodic xasiaTdeba misTvis gamorCeuli modiT. sTxovs gaecnon sa xelmZRvanelos teqsts, ilustraciebs, upasuxon SekiTxvebs. damatebiT uyveba,

45

rom mefe lui XIV-is – `mefe mzis~ sasaxlis karze Cacmulobas imdenad didi yu-radReba eTmoboda, rom arsebobda mefis brZaneba, romlis mixedviTac, mamakacebs samosi sezonurad unda ecvalaT da amitom maT garderobSi iyo aranakleb 30 kos-tiumisa. gazafxulsa da Semodgomaze unda etarebinaT Txeli maudis samosi, zam-TarSi – xaverdis da atlasis, xolo zafxulSi – abreSumisa da sxva Txeli qso-vilis tansacmeli.

4. qalebis samosi kidev ufro mravalricxovani da mravalferovani iyo. am pe-riodSi qalebi Zvirfasi qsovilebis, maqmanebis da samkaulebis garda, xmarobdnen xelovnur xalebs. abreSumisgan damzadebul patara Sav wertilebs iwebebdnen saxeze an mkerdze.

5. am periodSi Tvlidnen, rom banaoba mavne iyo janmrTelobisTvis. gadmocemis Tanaxmad, lui XIV-s uwinaswarmetyveles wylisgan daRupva, amitom mas wylis SiSi hqonda da arasodes banaobda. aman ganapiroba is, rom banaoba ar iyo miRebuli mis karze. swored aman gamoiwvia didi ubedureba – gaCnda rwyilebi. maTgan Tavis dasacavad frangebma dabana ki ar daiwyes, aramed moigones axali aqsesuari `rwy-ilebis damWeri~. maT samosze ekidaT oqros jaWvze mimagrebuli Zvirfasi bewvis patara naWeri, romelic izidavda rwyilebs. `rwyilebis damWeri~ gaxda barokos epoqis samosis ganuyofeli nawili.

6. barokos periodSi qalebic da mamakacebic atarebdnen qudebs. mamakacebi at-arebdnen parikebs. SesTavazebs gaecnon saxelmZRvaneloSi mocemul ilustraciebs da muSaobis etapebs, – Semdeg ki daamzadon parikebi.

7. damzadebuli parikebi daaTvalieron. aRniSnaven, daexmarnen Tu ara erTma-neTs, saxaliso iyo Tu ara parikebis damzadeba, moaxerxes Tu ara drois limitis dacva. es namuSevrebi unda Seinaxon da gamoiyenon momaval speqtaklSi. Seavson TviTSefasebis rubrika.

8. gakveTilis bolos sTxovs, SemdegisTvis moitanon patara zomis uswormas-woro kenWebi, sadafisferi laqi da muyaos furclebi, brWyviala qaRaldi, mcire zomis mZivebi an biseri samkaulis dasamzadeblad.

sTxovs, CainiSnon saSinao davaleba: saxlSi moiZion Zveli nivTebi, magaliTad, qolga, qudi, xelTaTmani, fexsacmeli, sayelo, morTon iseTi detalebiT, rom es nivTi daamsgavson barokos epoqis nivTs. isinic gamoadgebaT momavali speqtaklis Casatareblad.

mizani miRweulia, Tu moswavleebi daamzadeben parikebs, amoicnoben da isau-breben barokos epoqis Cacmulobaze.

SeniSvna: Tu klasSi aris specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone mo-swavle da mas gauWirdeba damoukideblad muSaoba, maswavlebelma unda gaiTval-iswinos misi SesaZleblobebi da misces Sesabamisi davaleba, daexmaros TviTon an daavalos mu Saoba wyvilSi. SesaZlebelia, man Seasrulos davalebis mxolod garkveuli nawili.

saxelmZRvaneloSi mocemuli reproduqciebi da fotoebi:1. lui XIV – `mefe mze~2. dedofali ana (lui XIV-is deda)3. barokos periodis samosi4, 5, 6, 8. barokos periodis varcxniloba7. fexsacmeli9. muSaobis etapebi.

46

gakveTili 13

barokos epoqis brwyinvalebas ganapirobebda is samkauli, romelsac qalebic da mamakacebic uxvad atarebdnen. broSebi, balTebi, sayureebi, Rilebi, samajurebi da Tmis samagrebi mzaddeboda oqrosa da vercxlisgan da Zvirfasi qvebiT irTveboda. Turme, mefe lui XIV-is erT-erTi kostiu-mi morTuli iyo 2000 briliantisa da almasis TvliT.

gansakuTrebuli popularobiT barokos periodSi margaliti sar-geblobda. qalebi atarebdnen margalitis samkaulebs, gulsabnevebs, ram-denime asxma mZivebs, margalitebs akerebdnen samosze da imagrebdnen Tma-Si. gansakuTrebiT uyvardaT sayureebisa da gulsamagrebisTvis bafTis formis micema.

mamakacis kostiums amSvenebda uZvirfasesi Rilebi, Ceqmebis, fexsac-mlis da qamris balTebi. didebulebs gansakuTrebuli damsaxurebisT-vis ajildoebdnen ordenebiT. barokos periodis ordenebi saiuveliro xelovnebis Sedevrebad iqca, rac kostiums brwyinvalebas matebda.

am periodSi arnaxulad ganviTarda vaWroba sxvadasxva qveyanasTan. sparseTidan SemohqondaT firuzebi; indoeTidan _ lalebi da almasebi; braziliidan da kolumbiidan _ zurmuxtebi. saiuveliro xelovnebac mniS-vnelovnad amaRlda. ostatebma iswavles Zvirfasi qvebis sxvadasxvanairad damuSaveba. saiuveliro navTebis damzadebisas yvelaze xSirad iyenebdnen mcenareul ornaments.

1. lui XIV _ `mefe mze~

3. dezebi

4, 5. ordenebi

6-10. barokos periodis samkaulebi

11. muSaobis etapebi

daxate da gamoWeri bafTa.

SeRebe kenWebi sadafisferi laqiT.

morTe bafTa.

4.

5.

2. dedofali ana(lui XIV-s deda)

6.

7. 9.

10.

8.

saSinao davalebainternetSi moiZie informacia saiuveliro xelovnebaze.

34 35

13 samkauli

• gaixsene, romeli periodidan modis medlebiT dajildoebis tradicia?

• Seadare erTmaneTs Zveli egviptelebisa da barokos periodis samkaulebi. riT gansxvavdebian isini erTmaneTisgan?

• romeli samkaulia dResac modaSi?

Tema: samkauli.mizani: Seqmnan mcire zomis formebi sxvadasxva moZiebuli masaliT. gansaz-

Rvron samuSaos Tanamimdevroba. wyvilSi muSaobisas, gadaanawilon funqciebi. aRniSnon sakuTari namuSevris susti da Zlieri mxareebi. VI.2. VI.3. VI.4. VI.5.


– saubari dRevandel, Tanamedrove samkaulze.

– sxvadasxva epoqisa da civilizaciis saiuveliro nimuSebis gaxseneba.

– saxelmZRvanelos gacnoba.– muSaobis etapebisa da nimuSis

gacnoba.– wyvilebSi samuSaos ganawileba

da Tanamimdevrobis dagegmva.– namuSevrebis Seqmna.– maTi daTvaliereba, susti da

Zlieri mxareebis aRniSvna.– TviTSefaseba.– saSinao davalebis CaniSvna.

wyvilebSi. mcire zomis gansxvavebuli, uswormasworo

kenWebi. sadafisferi laqi, funji, muyao, Savi fanqari,

plastilini an webo, makrateli, bafTa, brWyviala

qaRaldi an wvrili mZivebi,

an biseri.moswavlis

saxelmZRvanelo.

Tu moswavleebi wyvilebSi Seqmnian mcire formebis nivTs – gulsabnevs, isaubreben namuSevris sust da Zlier mxareebze.

SeniSvna: maswavlebelma SeiZleba gamoiyenos aqtivoba danarTidan.saxelmZRvaneloSi mocemuli reproduqciebi da fotoebi:1. lui XIV – `mefe mze~

47

2. dedofali ana (lui XIV-is deda)3. dezebi4, 5. ordenebi6-10. barokos periodis samkaulebi11. muSaobis etapebi.

gakveTili 14-15

barokos periodSi ganviTarda ara marto arqiteqtura, saxviTi da gamo yenebiTi xelovneba, aramed mecniereba, literatura, musika.

am periodis yvelaze popularuli instrumenti iyo organi. mas musika-luri instrumentebis `mefed~ miiCnevdnen. yvela eklesiaSi wirva mimdina-reobda saorgano musikis TanxlebiT, magram barokos periodSi musika JRerda ara marto wirvisas, aramed eklesiebSi sagangebod mowyobil kon-certebzec. swored am dros moRvaweobda iohan sebastian baxi, romelic dRemde iTvleba yvela drois saukeTeso kompozitorad.

boboqari, didebuli, brwyinvalebiT aRsavse barokos periodi STamo-mavlebisTvis STagonebis wyarod iqca. albaT, amitomac Seiqmna am perio-dis amsaxveli bevri literaturuli da kinonawarmoebi.

wakiTxuli gaqvs frangi mwerlis, aleqsandre diumas, romani `sami muS-keteri~? an filmi xom ar ginaxavs? swored es periodia am romanSi sain-teresod aRwerili _ mefis kari, muSketerebi da maTi sagmiro saqmeebi.

`erTi yvelasaTvis, yvela erTisaTvis!~ _ es iyo muSketerebis devizi.rogor fiqrob, risi Tqma undodaT amiT muSketerebs?

kompozitorebs Soris gansakuTrebuli adgili uWiravs antonio viva-ldis. Sen, albaT, gaxsovs misi cnobili nawarmoebi `weliwadis droebi~?

barokos periodis kompozitorebi qmnidnen musikas orkestrebisTv is, romlebic sruldeboda mefeTa da didebulTa karze. amave periodSi ita-liaSi aRmocenda saopero xelovneba. igi male mTel evropaSi gavrcelda.

1. iohan sebastian baxi

4. antonio vivaldi

2. saeklesio organi

3. organi

5. barokos periodis musikosebi (graviura)

6. `d’artaniani da sami muSketeri~

(wignis ilustracia)

7. kadri filmidan `sami muSketeri~

9. muSaobis etapebi

8. muSketerebis iaraRi

daamzade qudis nawilebi.

aawyve qudi nimuSis mixedviT.

gaaforme qudi detalebiT.

saSinao davalebadaamzade momavali speqtaklisTvis saWiro nivTi.

daimaxsovre!

organi (laTinurad organum) _ klaviSiani, sasule musikaluri sakravi.

daimaxsovre!

muSketeri (frangulad

mousquetaire) _ Zveleburi TofiT _

muSketiT SeiaraRebuli jariskaci.

36 37

14-15

barokos memkvidreoba

• romeli opera mogismenia?

• gaxsovs, romeli opera miuZRvnes Zvel egviptes?

• mogismenia baxis, vivaldis nawarmoebebi? ra ganwyobaze gayenebs es musika?

• ra ici `sam muSketerze~?

• kidev romeli romani an kinofilmi ici, romelic am periods mieZRvna?

Tema: barokos memkvidreoba.mizani: Teatraluri warmodgenisTvis Seqmnan kostiumebis detalebi (qudebi),

maketi speqtaklisTvis da martivi dekoracia. gadaanawilon funqciebi da role-bi. isaubron moZiebul informaciaze. VI.2. VI.4. VI.5.

48


– kiTxva-pasuxi da saubari zogadad barokos periodis Sesaxeb.

– baxis nawarmoebis mosmena.– saopero xelovnebaze saubari.– saxelmZRvanelos gacnoba.

kiTxvebze pasuxis gacema.– Sesasrulebeli samuSaos

etapebis gacnoba da Sesruleba. qudebis damzadeba.

– ̀ sami muSketeris~ Sinaarsis gaxseneba, epizodis SerCeva

da scenaris dawera speqtaklisTvis.

– speqtaklisTvis eskizebis, martivi dekoraciebisa da kostiumebis damzadeba.

– ganmaviTarebeli Sefaseba.– saSinao davalebis CaniSvna.

individualuri,gunduri.

muyaos an sqeli formatis

furclebi, webo, makrateli,

fanqari, lenti, bumbulebi.

saxelmZRvanelo. baxis

nawarmoebebis Canawerebi.

Tu moswavleebi gadainawileben funqciebs da Seqmnian speqtaklisTvis eskizebs, kostiumebs da martiv dekoraciebs. daamzadeben qudebs. moiZieben informacias scenarisTvis.

SeniSvna: sasurvelia, maswavlebelma aCvenos mxatvruli filmis an animaciuri filmis `sami muSketeris~ nawyvetebi.

saxelmZRvaneloSi mocemuli reproduqciebi da fotoebi:1. `iohan sebastian baxi~ (1746). elias gotlob haasmani (1695-1774, germaneli

mxatvari). samxatvro galerea, laifcigi, germania. 2. saeklesio organi. 3. organi.4. antonio vivaldi5. barokos periodis musikosebi (graviura, 1635). abrami bose (1604-1676, frangi

graviori). 6. `d’artaniani da sami muSketeri~ (wignis ilustracia, 1894). moris leduari

(1853-1940, frangi mxatvari da ilustratori).7. kadri filmidan `sami muSketeri~ (1993, Walt Disney Pictures).8. muSketerebis iaraRi.9. muSaobis etapebi.

49

gakveTili 15a

Tema: speqtakli.mizani: monawileoba miiRon erTobliv SemoqmedebiT da saorganizacio gadaw-

yvetilebis miRebaSi. Seqmnili dekoraciebiT gaaformon saklaso oTaxi speqtak-lisTvis, gadainawilon rolebi. monawileoba miiRon speqtaklis dadgmaSi.

VI.2. VI.3.


– erToblivad gadawyviton, speqtaklis dasadgmelad Tu vin ra funqcias, vin romel rols Seasrulebs.

– moawyoben dekoraciebs.– gaakraven afiSebs. daarigeben

mosawvevebs. mosawvevebi daamzadon kompiuterul programaSi da gadaugzavnon jgufis wevrebs.

– gaivlian repeticias.– SearCeven musikalur

gaformebas musikis pedagogis daxmarebiT.

– dadgamen speqtakls.

jgufuri. dekoraciebi, saxatavi masala,

kostiumebi, musikaluri nawarmoebi.

Tu moswavleebi erToblivad miiReben gadawyvetilebas, Caatareben mosamzadebel samuSaoebs da miiReben monawileobas speqtaklSi.

SeniSvna: speqtaklis dasadgmelad SeiZleba gamoiyenon sarezervo gakveTile-bic.

gakveTili 15b

Tema: viqtorina.mizani: gavavarjiSoT moswavleebi, SeZlon dagegmon da monawileoba miiRon

sxvadasxva saxis RonisZiebaSi, viqtorinaSi. saWiroebis SemTxvevaSi, iTxovon dax-mareba da iTanamSromlon konkretuli SemoqmedebiTi problemis gadaWrisas.

VI.3. VI.5.


– viqtorinis msvlelobis dagegmva.

– gundebad dayofa, gundis saxelis SerCeva.

– mowinaaRmdege gundisTvis 10 SekiTxvis Camowera ganvlili masalidan.

– Camoweron zedsarTavi saxelebi, romliTac daaxasiaTeben barokos stils.

gunduri. saxelmZRvanelo, formatis furclebi,

flomasterebi, an feradi

fanqrebi, skoCi.

mizani miRweulia, Tu moswavleebi moawyoben viqtorinas. dagegmaven da gadainawileben samuSaos. TanamSromloben problemis gadawyvetisas.

50


– formatis furclebze, romelzec daxatulia sagani (skami, Wiqa, baliSi, karada), isini `gadaakeTon~ barokos periodis nivTad.

– Sedegebis Sejameba, gamarjvebuli gundis gamovlena da dajildoeba.

gakveTili 15g

Tema: gamofena.mizani: gavavarjiSoT moswavleebi gamofenis mowyobaSi, msjelobaSi sakuTar

da sxvis namuSevarSi gamoyenebul mxatvrul xerxebsa da elementebze (Janri, teqnika, masala, ferebi, kompoziciuri ganawilebis principi da sxv.). gamoiyenon Sesabamisi terminebi. VI.3. VI.4.


– sagamofeno masalis SerCeva- daxarisxeba.

– namuSevrebisTvis adgilis SerCeva da gamofenis mowyoba.

– namuSevrebis daTvaliereba, msjeloba, Tu romeli romel JanrSia Sesrulebuli, rogoria ferebi, ferTa gama, ra mxatvruli xerxebia gamoyenebuli, ra masaliTaa Sesrulebuli, daculia Tu

ara kompoziciis elementebi (wina, ukana, Sua plani, xedvis wertili).

– namuSevrebis Sefaseba. mosazrebis dasabuTeba.

gunduri,jgufuri.

namuSevrebi, Wikartebi an Toki da samagrebi.

mizani miRweulia, Tu moswavleebi SerCeuli namuSevrebiT moawyoben gamofenas da imsjeleben sakuTar da Tanaklaselebis namuSevrebze.

SeniSvna: viqtorina da gamofena Semajamebeli gakveTilebia. mowmdeba moswav-

lis rogorc SemoqmedebiTobisa da praqtikuli unar-Cvevebis ganviTareba, aseve aqtiuroba, sakuTari azris dasabuTebis unari, sxvisi azris gaTvaliswineba da pativiscema, kiTxvis dasmisa da pasuxis gacemis unari, agreTve organizebuloba, TanamSromloba gunduri da jgufuri muSaobis dros. maswavlebeli moswavleebs afasebs ganmaviTarebeli da ganmsazRvreli SefasebiT.

51

gakveTili 16

xelovneba kacobriobis ganviTarebis sxvadasxva etapze icvleba. Tu daakvirdebi arqiteqturul Zeglebs, ferwerul tiloebs, qandakebebs, mo-das, gamoyenebiTi xelovnebis nimuSebs, dainaxav, ramdenad gansxvavdebian isini erTmaneTisgan, ra TaviseburebebiT xasiaTdebian.

me-18 saukunis dasawyisidan, jer safrangeTSi, Semdeg ki evropis sxva qveynebSi, barokos Semdeg, axali mimdinareoba, axali stili _ rokoko gavrcelda. misi saxelwodeba am stilisaTvis damaxasiaTebeli mTavari ornamentidan _ rokailidan modis.

daxvewili formebi, natifi CuqurTma, Caxveuli xazebi _ rokokos xelo-vnebis yvela nimuSis maxasiaTebelia. es stili gansakuTrebiT mkafiod aisaxa dekoratiul-gamoyenebiT xelovnebaSi _ aveji, qsovili, faifuri, Spaleri, samosi, saiuveliro nakeTobebi...

Tu barokos xelovnebis dasaxasiaTeblad vxmarobT sityvebs: grandi-o zu li, mediduri, emociuri, dinamikuri da a.S., rokokos stilis dasaxa-siaTeb l ad viyenebT Semdeg gansazRvrebebs: simsubuqe, sinaze, Teatra-luroba, re a lo bas mowyveta. rokokos stili xazgasmulad daxvewili da dekoratiu lia.

3. bazilika otoboirenSi, rokokos interieri (bavaria, germania)

4. Jan onore fragonari, `kocna malulad~

7. fransua buSe, `zafxulis pastorali~

5. rokokos stilis sarke

6. rokokos stilis samosi

2. rokaili

1. rokokos stilisaveji

saSinao davalebainternetSi moiZie informacia rokokos epoqis

xelovnebis romelime dargze.

daimaxsovre!

rokaili (frangulad rocaille) _ niJaris xveuli.

42 43

16 rokoko

• daaTvaliere da aRwere rokokos stilis nimuSebi.

• xelovnebis romel dargs miekuTvneba isini?

• ra gansxvavebas xedav barokos stilTan SedarebiT?

• ra STabeWdileba datova Senze am stilma? mogewona? daasabuTe Seni mosazreba.

Tema: rokoko. mizani: sxvadasxva monasmiT da efeqtebiT gadmoscen ganwyobileba da Seqmnan

gansxvavebuli faqtura. gamoiyenon ferTa gradacia. isaubron informaciaze, ro-melic miiRes saxelmZRvanelos ilustraciebis daTvalierebis Semdeg da SeZlon im ganwyobilebis gadmocema namuSevarSi, romelic aReZraT. VI.1. VI.3. VI.4. VI.5.


– kiTxva-pasuxi barokos periodis xelovnebaze.

– rokokos stilis gacnoba.– saxelmZRvanelos gacnoba,

ilustraciebis daTvaliereba, kiTxvebze pasuxis gacema.

– azris gamoTqma, Tu ra gansxvavebaa barokosa da rokokos Soris.

– saubari imaze, Tu ra saSualebebiT iqmneba namuSevarSi ganwyobileba (sxvadasxva monasmiT, xazebiT, ferebiT).

– savarjiSoebi sxvadasxva ganwyobilebis amocnobaze•.


xatvis masala (guaSis

saRebavebi, feradi

fanqrebi) TeTri qaRaldi,

formatis furceli,

saxelmZRvanelo.

Tu Seqmnian namuSevrebs, romlebSic sxvadasxva monasmiT, xazebiT, ferebiT da ferTa gradaciiT SeZleben ganwyobilebis gadmocemas, rokokos periodis gavleniT.

52


– saxelmZRvaneloSi mocemuli ilustraciebis gavleniT Seqmnan namuSevrebi, gadmoscen ganwyobileba.

– namuSevrebis ganxilva, Sefaseba.


SeniSvna: formatis furcelze ramdenime moswavlem sxvadasxva xaziT, monasmiT scados ganwyobilebis gadmocema, Tanaklaselebma ki amoicnon, Tu ra ganwyobile-bis gadmocema undodaT.

saxelmZRvaneloSi mocemuli reproduqciebi da fotoebi:1. rokokos stilis aveji.2. rokaili.3. bazilika otoboirenSi, rokokos interieri (bavaria, germania).4. Jan onore fragonari (1732-1806, frangi mxatvari da graviori). `kocna mal-

ulad~ (1780). saxelmwifo ermitaJi, sanqt-peterburgi, ruseTi.5. rokokos stilis sarke.6. rokokos stilis samosi.7. fransua buSe (1703-1770, frangi mxatvari). `zafxulis pastorali~ (1749).

uole sis koleqcia, londoni.

gakveTili 17

Tu SevadarebT barokosa da rokokos periodis mxatvrebis namuSevrebs, maT Soris did gansxvavebas davinaxavT. grandiozuli, boboqari, emoci-uri barokos mxatvroba, romelSic Warbobs kaSkaSa ferebi da SuqCrdi-lis mkveTri monacvleoba, Seicvala rokokosaTvis damaxasiaTebeli nazi, mkrTali ferebiT Seqmnili namuSevrebiT, sadac mxatvrebi ZiriTadad ga-mosaxavdnen dasvenebis, garTobis, dros tarebis scenebs.

namuSevrebSi ar aris mZafri emocia, gancdebi, daZabuloba. yvelgan sufevs simSvide, siwynare, myudroeba. personaJebi seirnoben, isveneben, er-Tobian, ukraven sakravebze. TiTqos zRaprul, warmosaxviT garemoSi arian.

am periodSi mxatvrebi swavlas samxatvro saswavleblebSi iwyeben. pi-rveli samxatvro akademia jer kidev 1600 wels italiaSi daarsda. akad-emiebi TandaTan evropis yvela did qalaqSi gaixsna. akademiaSi swavlobd-nen mxatvrobas, awyobdnen gamofenebs. safrangeTis samxatvro akademiis gamofenebi luvrSi, mefeTa sasaxleSi, imarTeboda. albaT, ici, rom luvri dRes msoflios erT-erTi yvelaze cnobili muzeumia.

rokokos stilis naxatebze yvela gmiri kopwia da gapranWulia. isini realobas mowyvetil da Teatraluri speqtaklis personaJs ufro mogva-goneben, vidre namdvil, Cveulebriv adamianebs.

1. Jan-antuan vato. `siyvarulis gama~

4. Jan-antuan vato. `galanturi arlekini~ 5. Jan onore fragonari. `saqanelaze~

7. Jan-antuan vato. `uxerxuli mdgomareoba~6. Jan-antuan vato. `cekva~

2. Jan onore fragonari. `siyvarulis werili~

3. fransua buSe. `iupiteri da kalisto~

saSinao davalebadaxate naxati, romelzec iqneba wina, Sua da ukana xedebi.

44 45

17 ferwera

• daaTvaliere namuSevrebi. aRwere isini.

• maTi cqerisas ra grZnobebi da emociebi geufleba?

• isaubre barokosa da rokokos periodis mxatvrobis gansxvavebaze.

• romeli stili mogewona ufro metad? daasabuTe Seni mosazreba.

53

Tema: ferwera.mizani: gamosaxon sakuTari Tavi da sxvebi sxvadasxva damaxasiaTebeli niSnis,

detalebis gamoyenebiT gamogonil situaciaSi. gamosaxulebebi gaanawilon gaaz-rebulad sasuraTe sibrtyeze. imsjelon namuSevarSi gamoyenebul mxatvrul xe-rxebze. VI.1. VI.3. VI.4.


– barokosa da rokokos mxatvro- barokosa da rokokos mxatvro-barokosa da rokokos mxatvro-bis Sedareba.

– msjeloba da azris gamoTqma.– saxelmZRvanelos teqstis

ilust raciebis gacnoba.– kiTxvebze pasuxis gacema.– namuSevrebis Tematikis SerCeva

(rokokos stilis Tavisebure-bebis gaTvaliswinebiT).

– namuSevrebis Seqmna.– namuSevrebis ganxilvisas gamoye-

nebuli mxatvruli xerxebis dasaxeleba (masala, koloriti, kompoziciuri ganawileba).

– namuSevrebis Sefaseba, dasabuTeba.


individualuri,jgufuri

xatvis masala(guaSis

saRebavebi, feradi fanqrebi) TeTri qaRaldi. saxelmZRvanelo.

Tu moswavleebi rokokos stilis gavleniT Seqmnian namuSevrebs, romelSic gamosaxaven Tavis Tavs da megobrebs gamogonil situaciaSi, gamosaxulebebs gaazrebulad gaanawileben sasuraTe sibrtyeze.

SeniSvna: SesaZlebelia, maswavlebelma Caataros aqtivoba danarTidan.

• barokos stilis ukeT SeswavlisTvis, SesaZlebelia, moswavleebi gaecnon vebgverds: https://ka.wikipedia.org.wiki. rokoko

saxelmZRvaneloSi mocemuli reproduqciebi da fotoebi:1. Jan-antuan vato (1684-1721, frangi mxatvari). `siyvarulis gama~ (1712).

erovnuli galerea, londoni.2. Jan onore fragonari. `sasiyvarulo werili~ (1770). metropolitenis xe-`sasiyvarulo werili~ (1770). metropolitenis xe-

lovnebis muzeumi, niu-iorki, aSS.3. fransua buSe. `iupiteri da kalisto~ (1744). a. puSkinis saxelobis xe-

lovnebis saxelmwifo muzeumi, moskovi, ruseTi.4. Jan-antuan vato. `galanturi arlekini~ (1716). uolesis koleqcia, londo-

ni, didi britaneTi.5. Jan onore fragonari (1767). saqanelaze _ an `saqanela~. uolesis koleqcia,

londoni, didi britaneTi.6. Jan-antuan vato. `cekva~ (1716-1718). axali sasaxle, potsdami, germania.7. Jan-antuan vato. `uxerxuli mdgomareoba~ (1715-1716). saxelmwifo ermi-

taJi, sanqt-peterburgi, ruseTi.

54

gakveTili 18

rokokos stils arqiteqturaSi seriozuli cvlilebebi ar Seutania. samagierod, mniSvnelovnad Seicvala Senobebis interieri. barokos gran-diozuloba da mediduroba rokokos msubuqma, mxiarulma, dekoratiulma stilma Caanacvla. Seicvala ferTa gamac _ muqi ferebisa da uxvi, gadat-virTuli mooqroebis nacvlad, gaCnda Ria tonebi, bevri vardisferi, cis-feri, mwvane da TeTri detali.

imdroindeli maRali sazogadoebis moTxovnilebebs, cxovrebis wess warmoadgenda garToba, dasveneba, dros tareba, musikalur-Teatraluri saRamoebi. swored aman ganapiroba am periodis interieris Tavisebureba.

interieri uxvad irTveboda dagre-xili reliefebiTa da moCuqurTmebuli detalebiT. kopwia, msubuqi rokokos ornamentiT ifareboda kedlebi da We-ri. kedlebs amSvenebda CarCoebSi Cas-muli sarkeebi, ferweruli da naqsovi (gobeleni) panoebi.

swored am periodSi Seiqmna dagrexili, mrude fexebze mdgomi saweri magidebi, WurWlisa da tansacmlis karadebi, savarZlebi.

1, 2. rokokos interieri

3, 5. rokokosstilis aveji

6. gobeleni

1.

5.

3.

4. sarke

daimaxsovre!

pano (fr. panneau) _ kedlis an Weris nawili, romelsac Semovlebuli

aqvs ornamenti da romelSic Tavsdeba

naxati.

saSinao davalebaSeqmeni panos eskizi.

46 47

18 interieri

• daakvirdi da aRwere rokokos periodis interieri.

• aRwere pano. yuradReba miaqcie detalebs.

• romeli aveji gvxvdeba Tanamedrove interierSi?

• isaubre rokokos stilis interierze. mogwons? daasabuTe Seni mosazreba.

Tema: interieri.mizani: gavavarjiSoT moswavleebi xazebis, formebis, ferebis ganmeorebiT Se-

qmnan rTuli ornamenti. SeZlon detalebis mixedviT amoicnon, romel epoqaSia Sesrulebuli nimuSi. VI.1. VI.3. VI.4. VI.5.


– kiTxva-pasuxi.– rokokos stilis damaxasia-

Tebeli niSnebis Sedareba barokos epoqis xelovnebasTan.

– saxelmZRvanelos gacnoba, ilustraciebis daTvaliereba, kiTxvebze pasuxi.

– maswavleblis winaswar momzadebul baraTebze muSaoba•.

– namuSevrebis garCeva, aRniSvna, Tu ramdenad SeZles amocanis gadaWra.



xatvis masala, saxelmZRvanelo.

Tu Seqmnian rokokos stilisTvis damaxasiaTebel ornaments vizualuri detalebis mixedviT. amoicnoben rokokos stils namuSevrebSi.

• maswavlebelibaraTebzedaxatavsCveulebrivsagnebs:skams,magidas,karadas,kibes, CarCos, moswavleebi Seecdebian maT gaformebas iseTi dekoriT, rom sa-gani daemsgavsos rokokos periodisas. es davaleba SeiZleba aseve Sesruldes kompiuterul saxatav programaSi.

55

saxelmZRvaneloSi mocemuli reproduqciebi da fotoebi:1, 2. rokokos interieri.3, 5. rokokos stilis aveji.4. sarke.6. gobeleni.

gakveTili 19-20

evropis qveynebis modas kvlav safrangeTis samefo kari karnaxobda. rokokos stilisTvis damaxasiaTebeli yvela niSani imdroindel modazec aisaxa. amis danaxva TvalnaTlivaa SesaZlebeli rokokos periodis fer-werul tiloebze. erTi SexedviT samosma dakarga mediduri elferi, ma-gram, amave dros, ufro daxvewili, msubuqi da kopwia gaxda.

yvavilebis Temas xSirad iyenebdnen iuvelirebi samkaulebis dasamzade-blad. margalitis adgili, romelic barokos periodSi iyo modaSi, daikava briliantma da almasebma. swored amitom, am periods yvavilebisa da al-masebis saukunesac uwodeben.

iseTi mniSvnelovani aqsesuari qalebisTvis, rogoricaa CanTa, swored am dros Semodis modaSi. mamakacebisTvis ki labada da Jileti.

mkeravebisa da dalaqebis xeloba metad dafasebuli gaxda. yvela cdilobda, Tavisi SesaZleblobebis mixedviT, modurad yofiliyo Cac-muli. modis gavrcelebas ki xels uwyobda evropis dedaqalaqebSi gamoce-muli pirveli modis Jurnalebi.

rokokos periodis samosi gamoirCeva naz ferTa gamiT, daCiTuli qso-viliT, uxvad morTuli dekoriT. tradiciuli samkaulis gverdiT, mo-daSi Semovida xelovnuri da cocxali yvavilebis TaigulebiT tansacmlis morTva. zogjer varcxniloba gadaWarbebulad dekoratiuli da gadat-virTulia. xilisa da yvavilebis natiurmortebi, ialqniani gemebi, qaris wisqvilebi, mokled, ras ar SexvdebodiT qalbatonebis Tavze.

1. mefe lui XV de burboni 2. markiza de pompaduri

3. rokokos CanTa

7. rokokos varcxniloba

8. rokokos moda

9. karikatura rokokos varcxnilobaze4.

4. 6. rokokos samkauli

4, 5. rokokos fexsacmeli

• xom ar ici, ra hqvia aseT naxats? karikatura iseTi naxatia, sadac adamiani, misi romelime Tviseba an raime movlena, sasacilod aris gazviadebuli.

• ra gaazviada mxatvarma?

saSinao davalebamoiZie masala modebis Jurnalis dasamzadeblad.

48 49

moda19-20

• ramdenad mniSvnelovania moda adamianis cxovrebaSi?

• Seni azriT, ra axdens gavlenas modaze?

• rogor mogewona rokokos moda? ra mogewona? ra ara?

Tema: moda.mizani: gavavarjiSoT moswavleebi isaubron xelovnebasTan dakavSirebul pro-

fesiebsa da mniSvnelobaze. saerTo namuSevris Seqmnisas gadainawilon funqciebi da gaiTvaliswinon gundelebis SesaZleblobebi. daxaton rokokos periodis samo-sis eskizebi da Seqmnan modebis Jurnali. VI.1. VI.3. VI.4. VI.5.


– saubari sxvadasxva profesiaze: mxatvar-dizai neri, mkeravi, dalaqi, stilisti, mewaRe, vizaJisti, maT ra kavSiri aqvT xelovnebasTan.

– saxelmZRvanelos teqstis gacnoba, ilustraciebis daTvaliereba, kiTxvebze pasuxi. STabeWdilebebis gaziareba.

jgufuri,gunduri.

xatvis masala, moZiebuli

informacia. saxelmZRvanelo.

saxatavi furclebi, stepleri an

lenti.

Seqmnian modebis Jurnals. imuSaveben gundurad, iTanamSromleben da isaubreben xelovnebasTan dakavSirebul sxvadasxva profesiaze.

56


– modebis Jurnalis dasamzadebeli samuSaos dagegmva

a) gundebad dayofa, funqciebis ganawileba.

b) pirvel gakveTilze samosis eskizebis Seqmna.

g) saxlSi damatebiTi masalis moZieba (mokle teqsti an ilustraciebi).

d) meore gakveTilze moZiebuli masaliT da sakuTari eskizebiT modebis Jurnalis Seqmna.

– Jurnalebis daTvaliereba, STabeWdilebebis gaziareba, Zlieri da susti mxareebis aRniSvna.


SeniSvna: SesaZlebelia, maswavlebelma dasvas SekiTxva: rogor fiqrobT, ras niSnavs ga-

moTqma _ `moda brundeba. yvelaferi axali kargad daviwyebuli Zvelia~.Semdegi gakveTilisTvis moitanon erTjeradi Wiqebi an TefSebi, boTlebi an

nebismieri WurWeli mosarTavad. plastilini, feradi furclebi, maqmani, xelov-nuri yvavilebi an sxva masala. makrateli, webo.

saxelmZRvaneloSi mocemuli reproduqciebi da fotoebi:1. mefe lui XV de burboni.2. markiza de pompaduri.3. rokokos CanTa.4, 5. rokokos fexsacmeli.6. rokokos samkauli.7. rokokos varcxniloba.8. rokokos moda.9. karikatura rokokos stilis varcxnilobaze.

57

gakveTili 21

rokokos periodSi evropaSi iswavles faifuris damzadeba, romelic ad re CineTidan CamohqondaT da Zalin Zvirad fasobda. daarsda pirve-li faifuris qarxnebi meisenSi (germania), sevrSi (safrangeTi), romlebic dRe sac muSaoben da maT nawarms msoflios bevr qveyanaSi SexvdebiT.

rokokos periodSi didi yuradReba eqceoda kulinariisa da sufris gaw-yobis wesebs. WurWels amzadebdnen faifurisa da vercxlisgan: TefSebi, langrebi, doqebi, dana-Cangali, Caidnebi, saSaqreebi da yavadanebi sagange-bod mzaddeboda da irTveboda rokokosTvis damaxasiaTebeli ornamentebiT.

gaixsene, rogori iyo rokokos periodis interieri? avejiT, sarkeebiT, panoebiT, reliefebiT da CuqurTmebiT uxvad mor-

Tul oTaxebs agreTve amSvenebdnen faifuris yvavilebiT, xilis larnake-biTa da statuetebiT. faifurisgan amzadebdnen rogorc calke figurebs, ise kompoziciebs. larnakebi irTveboda yvavilovan fonze Sesrulebuli natifi ornamentebiT.

1.

2.

3. 4.

5.

7.

8.


9.

6.

1-9. rokokos stilisdekoratiul-gamoyenebiTi

xelovnebis nimuSebi

moamzade sxvadasxva masala.

daiwye qilis morTva. morTe qila. Seecade, miamsgavso rokokos stils.

saSinao davalebaSeqmeni rokokos epoqis romelime nivTis eskizi.

50 51

20 dekoratiul-gamoyenebiTi xelovneba

• daaTvaliere da aRwere rokokos stilis nimuSebi.

• xom ar ginaxavs amgvari nivTebi? sad? mogwons?

• isaubre dRevandeli sazeimo sufris gaSlis wesebze.

Tema: dekoratiul-gamoyenebiTi xelovneba.mizani: SeZlon, konkretuli mocemulobis Sesabamisad, Tavad airCion masala

da teqnika. samuSaos specifikidan gamomdinare, gansazRvron samuSaos Tanamimdev-roba. VI.2. VI.4.


– saubari WurWelze ganvlili ma-salidan.

– kiTxva-pasuxi (risgan SeiZleba davamzadoT WurWeli).

– saubari WurWlis mravalsaxe-obaze; sufris WurWlis mraval-saxeobebze.

– sufris gawyobis wesebi.– saxelmZRvanelos teqstis gac-

noba, ilustraciebis daTvalie-reba, kiTxvebze pasuxis gacema, muSaobis etapebis ganxilva.

– samuSaos Sesrulebis dagegmva.– WurWlis damzadeba rokokos

sti lis gavleniT, SerCeul ma-salaSi, sakuTari Sexedulebis-amebr.

– namuSevrebis ganxilva, Sefaseba.– TviTSefaseba.– saSinao davalebis CaniSvna.

individual-uri,

jgufuri.

plastilini, erTjeradi

Wiqebi an Tef-Sebi, Zveli

WurWeli. nebi-smieri wvrili gasaformebeli masala. boTli,

makrateli,feradi furcle-

bi, webo, saxelmZRvanelo.

Tu gaaformeben WurWels rokokos stilis gavleniT, damoukideblad SearCeven masalas da teqnikas.

saxelmZRvaneloSi mocemuli reproduqciebi da fotoebi:

58

1_9. rokokos stilis dekoratiul-gamoyenebiTi xelovnebis nimuSebi.

gakveTili 21a

Tema: proeqti.mizani: ganvlili masalis Sejamebis mizniT, proeqtebis SeqmnaSi monawileo-

bis miReba. VI.3. VI.4.


– proeqtebis Temebis jgufebSi gadanawileba.

– moZiebuli masalis SerCeva.– proeqtebis damzadeba.– prezentacia, ganxilva,

STabeWdilebebis gaziareba, kiTxva-pasuxi.

– ganmsazRvreli Sefaseba.

gunduri. formatis furclebi, moZiebuli

masala, feradi fanqrebi an

flomasterebi, skoCi,

makrateli.

moswavleebi moZiebuli masaliT Seqmnian proeqtebs rokokos stilze.

SeniSvna: savaraudo Temebi: `rokokos moda~, `interieri~, `gamoyenebiTi xe-lovneba~, `mxatvroba~ da a.S. sasurvelia, proeqtebi daamzadon kompiuterul programaSi.

gakveTili 21b

Tema: eqskursia.mizani: gaecnon da gaacnobieron xelovnebasTan dakavSirebuli profesiebi da

maTi roli sazogadoebriv cxovrebaSi, miiRon monawileoba eqskursiaSi. VI.3. VI.5 VI.6


– eqskursiaSi monawileoba.– kiTxva-pasuxi, msjeloba, azris

gamoTqma, STabeWdilebebis gaziareba.

jgufuri. muzeumis sarestavracio ganyofileba,

Teatris saxelosno, sxvadasxva saamqro,

adgilobrivi rewvis

ostatebis gacnoba

Tu miiReben monawileobas eqskursiaSi, gaecnobian xelovnebasTan dakavSirebul sxvadasxva profesias da imsjeleben maT rolze sazogadoebriv cxovrebaSi.

59

gakveTili 22

Sen ukve Seiswavle xelovnebis sxvadasxva stili, sxvadasxva mimdin-areoba. isini TiTqos enacvlebodnen erTimeores. magram zogjer isec xdeboda, rom xelovnebaSi ramdenime stili erTdroulad viTardeboda. barokosa da rokokosTan erTad ganviTarda kidev erTi mimdinareoba _ klasicizmi. sityva `klasicizmi~ warmosdgeba laTinuri sityvidan `klasi-kuri~. misTvis misabaZi da sanimuSo gaxda antikuri xelovneba.

klasicizmis stilis xelovanebi Tvlidnen, rom xelovnebas aRmzrdelo-biTi funqcia akisria. maT namuSevrebs adamianebSi unda Camoeyalibebina iseTi Tvisebebi da faseulobebi, rogoricaa samSoblosaTvis Tavganwirva, gmiroba, Tavdadeba, erTguleba. amitom ferwerul da skulpturul namu-

SevrebSi xSirad iseT scenebsa da personaJebs gamosaxavdnen, romlebSic swored es Tvisebebi iyo xazgasmuli.

daakvirdi davidis naxats `horaciusTa fi-ci~. siuJetad gamoyenebulia scena Zveli romis istoriidan, Tu mamis winaSe rogor deben erT-gulebis fics omSi mimavali Zmebi.

rogor fiqrob, risi Tqma undoda mxatvars?

klasicizmis stili gavrcelda xelov ne bis sxvadasxva dargSi _ lite-raturaSi, musikaSi, Teatralur xelovnebaSi.

Tanamedroveobis asaxvisTvis klasicizmis stilis xelovanebi iyen-ebdnen antikuri xelovnebis formebs, motivebs, siuJetebs. mxatvrebi namuSevrebSi cdilobdnen, gamoesaxaT ara realuri, aramed idealuri cxovreba. isini xazs usvamdnen adamianis gonierebas, nebisyofas da ara maT grZnobebsa da gancdebs.

1. mSvidobis triumfaluri TaRi /arko de la paCe/ (milani, italia)

5. Jak-lui davidi. `horaciusTa fici~

7. Jak-lui davidi. `napoleon I bonaparti~

4. antonio kanova. `Tesevsi da minotavri~

6. klasicizmis stilis samosi

3. wminda Jenevievas eklesia/panTeoni/ (parizi, safrangeTi)

2. antikuri TaRi /konstantines triumfaluri TaRi/

(romi, italia)

daimaxsovre!

klasikuri (laTinurad classicus) _ samagaliTo,

sanimuSo.

saSinao davalebagadmoeci dinamika namuSevarSi.

56

22

57

klasicizmi

• Seadare antikuri da klasicizmis periodebis triumfaluri TaRebi.

• romeli epoqis arqiteqturis nimuSi gaxsendeba wminda Jenevievas eklesiis daTvalierebisas? • daaTvaliere ilustraciebi,

aRwere isini.

• rogor mogwons? ra STabeWdileba datova Senze klasicizmis stilma?

• ras gausvamdi xazs? ra mogeCvena yvelaze mniSvnelovnad?

Tema: klasicizmi.mizani: istoriuli an literaturuli personaJis gamosaxva da sxvadasxva

xerxiT mTavaris gamoyofa namuSevarSi, msjeloba sakuTari namuSevris sust da Zlier mxareebze. VI.1. VI.3. VI.4. VI.5.

aqtivobebi: kiTxva-pasuxi, saubari antikur xelovnebaze, saxelmZRvanelos gac noba, saxaliso savarjiSo, namuSevrebis Seqmna, msjeloba, TviTSefaseba.

forma: individualuri, jgufuri.resursi: saxatavi masala, guaSis saRebavebi, pasteli an feradi fanqrebi.gakveTilis msvleloba: 1. maswavlebeli sTxovs moswavleebs, gaixsenon, ro-

meli qveynebis xelovnebas eZaxian antikurs (saberZneTi, romi). ra iyo am xelov-nebisTvis damaxasiaTebeli? CamoTvaleT Zveli berZnebisa da romaelebis mier Seqmnili xelovnebis nimuSebi.

2. maswavlebeli uyveba, rom XVII-XVIII saukuneebSi barokosa da rokokosTan erTad ganviTarda kidev erTi mimdinareoba – klasicizmi. klasicizmi agrZelebda aRorZinebis periodis tradiciebs da, mis msgavsad, sanimuSod da misabaZad, iye-nebda antikur xelovnebas.

3. garkveuli biZgi da gavlena klasicizmis ganviTarebaze iqonia am periodSi arqeologebis mier pompeis aRmoCenam, qalaqis, romelic romis imperiis dros vulkan vezuvis amofrqveulma lavam dafara. arqeologebma aRmoaCines TiTqmis pirvandeli saxis mqone qalaqi, SenobebiT, kedlis mxatvrobiT, sayofacxovrebo nivTebiT.

4. Tu berZnebisTvis ideali iyo lamazi, Tavisufali, srulyofili adamiani, klasicizmis epoqam gaaideala iseTi adamiani, romelic gamoirCeoda siZlieriT,

60

simamaciT da SeeZlo Tavi gaewira samSoblos ukeTesi momavlisTvis, Seswevda Zala sakuTari grZnobebisa da gancdebis uaryofisa, samSoblos keTildReobisT-vis.

5. sTxovs, daaTvalieron saxelmZRvanelo, ilustraciebi, upasuxon SekiTx-vebs. ekiTxeba: ra aris revolucia? swored me-18 saukunis bolos safrangeTSi monarqia (mefis xelisufleba) Seicvala revoluciis gziT. am istoriulma mov-lenebma asaxva pova xelovnebaSic. Zlieri, mebrZoli sulis, Tavganwiruli, Tav-dadebuli adamiani gaxda am periodis ideali.

6. vin icis, vin iyo napoleon bonaparti? (safrangeTis imperatori 1769-1821)sTxovs, moiZion informacia am istoriuli pirovnebis Sesaxeb.7. SesTavazebs saxaliso savarjiSos. mexsierebis gasavarjiSeblad CamoTvlis 10

sityvas – sarkofagi, rokoko, piramida, renesansi, faraoni, sfinqsi, klasicizmi, anu bisi, baroko, gotika. sTxovs, Camoweron is sityvebi, romlebic daimaxsovres. SeiZleba davaleba ganmeordes da dafiqsirdes Sedegis gaumjobeseba. aseTi tipis savarjiSo xels uwyobs mexsierebis gavarjiSebas da terminologiis advilad da saxalisod damaxsovrebas.

8. maswavlebeli agreTve daafiqsirebs, moaxdina Tu ara romelime moswavlem davalebis Sesrulebisas cnebebis dajgufeba anu terminTa nawili eZRvneboda eg-viptis xelovnebas, nawili ki xelovnebis sxvadasxva mimdinareobas. savaraudod is, vinc moaxerxebs cnebebis dajgufebas, ukeTes Sedegsac miaRwevs.

9. specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavlisTvis sakmarisia ramdenime gansazRvrebis damaxsovrebac.

10. maswavlebeli sTxovs, gaixsenon da daasaxelon romelime istoriuli mov-lena, gmiri an literaturuli personaJi. isaubron maT xasiaTze, Tvisebebze da Seecadon asaxon igi namuSevarSi. maswavlebeli SeiZleba daexmaros moswavleebs Temis SerCevaSi.

11. namuSevrebis dasrulebis Semdeg gamofenen, daaTvaliereben, Seafaseben maT, da a sabuTeben arCevans. isaubreben sakuTar namuSevarze, aRniSnaven mis Zlier da sust mxa re ebs. gamoyon namuSevarSi mTavari _ formiT, feriT, zomiT. daicvan drois limi ti. Seavson TviTSefasebis rubrika.

CainiSnon saSinao davaleba.mizani miRweulia, Tu moswavleebi Seqmnian namuSevrebs istoriul Temaze an

gamosaxaven romelime literaturul personaJs da imsjeleben sakuTari namu-Sevris sust da Zlier mxareebze.

saxelmZRvaneloSi mocemuli reproduqciebi da fotoebi:1. luiji kaniola (1762-1833, italieli arqiteqtori). mSvidobis triumfalu-

ri TaRi /arko de la paCe/ (1807-1859, milani, italia). 2. antikuri TaRi /konstantines triumfaluri TaRi/ (312-315, romi, italia).3. Jak Jermen suflo (1713-1780, frangi arqiteqtori). wminda Jenevievas ekle-

sia /panTeoni/ (1756, parizi, safrangeTi).4. antonio kanova (1757-1822, italieli moqandake). `Tesevsi da minotavri~

(1783). viqtoriis da albertis muzeumi, londoni, didi britaneTi.5. Jak-lui davidi (1748-1825, frangi mxatvari). `horaciusTa fici~ (1800).

luvri, parizi, safrangeTi.6. klasicizmis stilis samosi.7. Jak-lui davidi. `napoleon I bonaparti~ (1812). xelovnebis erovnuli ga-

lerea, vaSingtoni, aSS.

61

gakveTili 23

Tema: arqiteqtura.mizani: gavavarjiSoT moswavleebi, Seqmnan naxati perspeqtivis kanonebis gam-

oyenebiT da xedvis wertilis gaTvaliswinebiT. isaubron cnobili arqiteqtu-ruli Zeglebis Seqmnis mizezebze. VI.1. VI.4. VI.5.


– kiTxva-pasuxi arqiteqturaze.– sxvadasxva daniSnulebis

arqiteqturuli Zeglebis ganxilva (sazogadoebrivi, sayofacxovrebo, religiuri, TavdacviTi).

– klasicizmis stilis msgavsebis dasabuTeba antikur arqiteqturasTan.

– saxelmZRvanelos gacnoba, ilustraciebis daTvaliereba, kiTxvebze – pasuxis gacema.

– saubari perspeqtivis kanonebis Sesaxeb (wina, Sua da ukana plani, xedvis wertili).

– fantaziiT Seqmnan taZris eskizi xedvis sxvadasxva wertilidan. isaubron eskizebis Zlier da sust mxareebze.

– Seqmnan namuSevari perspeqtivis kanonebis gamoyenebiT `klasicizmis stilis Senoba~.

– namuSevrebis ganxilva, Sefaseba. TviTSefaseba.

– saSinao davalebis CaniSvna.


xatvis masala, saxelmZRvanelo.

Tu Seqmnian namuSevrebs Temaze `klasicizmis stilis Senobebi~, perspeqtivis kanonebis gamoyenebiT.

SeniSvna: TvalsaCino masalad SesaZlebelia gamoyenebul iqnas antikuri arqi-

teqturis nimuSebisa da klasicizmis periodis Zeglebis ilustraciebi.saxelmZRvaneloSi mocemuli reproduqciebi da fotoebi:1. bazilika san franCesko di paola (1816, neapoli, italia).2. romis panTeoni (II saukune).3. wminda Jenevievas eklesia /panTeoni/ (1789, parizi, safrangeTi).4. vila la rotonda (1566, viCenca, italia).5. sasaxle Cizik hausi (1720, londoni, didi britaneTi).

62

Znelia dainaxo mkveTri gansxvaveba aRorZinebis periodis, barokos, rokokosa da klasicizmis stilis arqiteqturul nimuSebs Soris. isini TiT qos erT did istoriul warsuls warmoadgenen. arqiteqtorebi, umTa-vresad, iyenebdnen erTsa da imave formebs, romlebic antikuri xuroTmoZ-Rvrebidan modis. esenia _ svetebi, karnizebi, reliefebi, dekori...

magram mainc antikuri xuroTmoZRvrebis gavlena yvelaze metad da mkafiod klasicizmis periodis nagebobebSi Cans.

am periodis moqandakeebis STagonebis wyaroc antikuri xelovneba iyo. amitomac siuJetad xSirad berZnul-romaul miTologias iyenebdnen. mxe-darTmTavrebisa da sazogado moRvaweebis Zeglebi ki antikuri RmerTebisa da gmirebis saxes iReben. figurebi mSvid, auRelvebel pozebSia, mkveTri moZraobebisa da emociebis gareSe.

1. bazilika san franCesko di paola(1816 weli, neapoli, italia)

3. wminda Jenevievas eklesia/panTeoni/

(1789 weli, parizi, safrangeTi)

5. sasaxle Cizik hausi (1720 weli, Ciziki, londoni, didi britaneTi)

2. romis panTeoni(II saukune)

1. antonio kanova. `Tesevsi da kentavri~

3. antonio kanova. `napoleonis Tavi~

4. antonio kanova. `paolina borgeze veneras saxiT~

2. antonio kanova. `ferdinand IV neapolitaneli

minervas saxiT~

4. vila la rotonda(1566 weli, q. viCenca, italia)

saSinao davalebaSen rom mfrinav xaliCaze ijde, daxate, rogor

gamoCndeboda Seni qalaqi an sofeli? saSinao davaleba

gamoZerwe meomari.

58

23 24

59

arqiteqtura skulptura

• daakvirdi nimuSebs.

• riTi hgvanan nagebobebi erTmaneTs?

• daasaxele detalebi.

• xom ar ginaxavs msgavsi Senoba-nagebobebi? sad?

• aRwere qandakebebi. isaubre STabeWdilebebze.

• romeli periodis namuSevrebs gagoneben isini yvelaze metad? riT?

• riT gansxvavdebian sxva periodis qandakebebisgan? magaliTad, barokosgan? daasabuTe Seni mosazrebebi.

gakveTili 24

Tema: skulptura.mizani: gavavarjiSoT moswavleebi mravalfiguriani kompoziciis SeqmnaSi

plastiliniT an TixiT, proporciebis dacviT. azris gamoTqma Tanaklaselebis na-muSevrebis Canafiqris Sesaxeb. VI.2. VI.4.


– saubari, kiTxva-pasuxi qandake-bebze. maT daniSnulebaze.

– ra da ra saxeobis qandakebebi ician.

– gaixsenon da Seadaron erTma-neTs sxvadasxva epoqaSi Seqm-nili qandakebebi da isaubron maT daniSnulebaze.

– antikuri periodis qandakebebis daxasiaTeba.

– saxelmZRvanelos gacnoba, ilu straciebis daTvaliereba, kiTxva-pasuxi.

– savarjiSo `gamoicani~, Tval-saCino masalaze (baraTebi, reproduqciebi, an sxva), sxva-dasxva epoqis qandakebis amoc-noba (SesaZlebelia es savarji-So Sesruldes gundurad).

individualuri,gunduri,jgufuri.

plastilini an Tixa, dafa, Cxiri, Cvari.

Tu moswavleebi gamoZerwaven mravalfigurian kompozicias, daicaven proporciebs da namuSevrebis ganxilvisas isaubreben, Tu rogor moaxerxes avtorebma Canafiqris Sesruleba.

63


– antikuri periodis qandakebebis proporciebis gaxseneba (V kl.).

– mravalfiguriani kompoziciis gamoZerwva proporciis dacviT.

– namuSevrebis ganxilva, saubari avtoris Canafiqrze, namuSevris Sefaseba, TviTSefaseba.


SeniSvna: maswavlebels am gakveTilisTvis SeiZleba damzadebuli hqondes bara-Tebi, romlebzec dawebebuli iqneba sxvadasxva epoqis qandakebebis ilustraciebi.

saxelmZRvaneloSi mocemuli reproduqciebi da fotoebi:1. antonio kanova. `Tesevsi da kentavri~ (1804-1818). xelovnebis istoriis mu-

zeumi, vena, avstria.2. antonio kanova. `ferdinand IV neapolitaneli minervas saxiT~ (1821). erov-

nuli muzeumi, neapoli, italia.3. antonio kanova. `napoleonis Tavi~. saxelmwifo ermitaJi, sanqt-peterbur-

gi, ruseTi.4. antonio kanova. `paolina borgeze veneras saxiT~ (1804-1808, marmarilo, si-

maRle 200 sm). galerea borgeze, romi, italia.

gakveTili 25

klasicizmis stilis mxatvrebi ganaTlebas iRebdnen ukve arsebul samx-atvro akademiebSi da xSirad codnis gasaRrmaveblad miemgzavrebodnen italiaSi, sadac ecnobodnen rogorc antikur, ise renesansis xelovnebas. maTTvisac etaloni antikuri xelovneba iyo.

mniSvnelovan Janrebad CaiTvala istoriul-religiuri da miTologi-uri nimuSebi, romlebzec xazgasmuli iyo adamianis Tavdadeba, gmiroba, erTguleba, silamaze. dabal, umniSvnelo Janrebad ki peizaJi, natiur-morti da yofiTi Janri iTvleboda. klasicizmis warmomadgenlebi xSirad xatavdnen portretebs. Tumca, Tu SevadarebT maT namuSevrebs barokos stilis mxatvrebisas, mkveTr gansxvavebas davinaxavT.

rogor daaxasiaTebdi klasicizmis por-trets?

samxatvro akademiebSi, sadac swavlobdnen axalgazrda xelovanebi, Se-muSavda mkacri kanonebi, Tu rogor unda aegoT kompozicia, ra ferebi unda gamoeyenebinaT. Janrebic ki daiyo mniSvnelovan (maRal) da umniSvne-lo (dabal) Janrebad.

1. Jak-lui davidi. `sabineli qalebis Careva~

3. Jak-lui davidi. `belizariusi iTxovs mowyalebas~ 4. Jak-lui davidi.

`qalbatoni rekamie~

5. Jak-ogiust-dominik engri. `graf nikolai gurievis portreti~

7. Jak-ogiust-dominik engri. `oidiposi da sfinqsi~

8. Jak-ogiust-dominik engri. `napoleon I bonapartisaimperatoro taxtze~

6. Jak-ogiust-dominik engri. `homerosis apoTeozi~

2. detali

saSinao davalebaSeqmeni namuSevari istoriul an religiur Temaze.

60

25

61

mxatvroba

• daaTvaliere namuSevrebi.

• gaixsene antikuri periodis xelovneba da renesansis mxatvroba?

• Seadare namuSevrebi aRorZinebis epoqis mxatvrobas?

• aRniSne, ra msgavsebaa maT Soris?

• ra STabeWdileba datova Senze am namuSevrebma?

Tema: mxatvroba

64

mizani: gavavarjiSoT moswavleebi SuqCrdilis, aTinaTis da dacemuli Crdi-lis saSualebiT gamoxaton saganTa moculoba (Savi fanqriT). imsjelon mxatv-robaze rogorc profesiaze, aseve gatacebaze. VI.1. VI.3. VI.4. VI.5.


– gaecnon saxelmZRvanelos te-qsts, daaTvalieron ilustra-ciebi, upasuxon SekiTxvebs.

– daasaxelon maTTvis nacnobi, gamorCeuli, renesansis epoqis mxatvari da misi namuSevrebi.

– ipovon msgavseba klasicizmis mxatvrebTan.

– isaubron mxatvris profesiaze, sad iRebs igi ganaTlebas, sad SeiZleba imoRvaweos mxatvarma (kinoSi, TeatrSi, wignis ilus-tratorad da a.S.).

– isaubron mxatvrobaze rogorc gatacebaze.

– gaixseneben, rogor unda daixa-tos sagani, rom gamoCndes misi moculoba (SuqCrdilis gamoy-enebiT), Tu ra aris sakuTari Crdili, dacemuli, ra aris aTinaTi.

– naturidan namuSevris Seqmna, ganxilva, Sefaseba.


individualuri, jgufuri.

Savi fanqari, saSleli,

xatvis rveuli, moswavlis

saxelmZRvanelo, TvalsaCino

masala, Tixis doqi an sxva WurWeli,

naturisTvis.

Tu moswavleebi Seqmnian namuSevrebs SuqCrdilis, dacemuli Crdilisa da aTinaTis gamoyenebiT, e.i. SeZleben sagnis moculobis gamosaxvas.

SeniSvna: maswavlebelma SesaZlebelia gamoiyenos damatebiTi aqtivoba danar-

Tidan.saxelmZRvaneloSi mocemuli reproduqciebi da fotoebi:1. Jak-lui davidi. ̀ sabineli qalebis Careva~ (1799). luvri, parizi, safrangeTi.2. detali.3. Jak-lui davidi. ̀ belizariusi iTxovs mowyalebas~ (1781). xelovnebis muzeu-

mi, lili, safrangeTi.4. Jak-lui davidi. `qalbatoni rekamie~ (1800). luvri, parizi, safrangeTi.5. Jak-ogiust-dominik engri (1780-1867, frangi mxatvari). `graf nikolai gu-

rievis portreti~ (1821). saxelmwifo ermitaJi, sanqt-peterburgi, ruseTi.6. Jak-ogiust-dominik engri. ̀ homerosis apoTeozi~ (1827). luvri, parizi, saf-

rangeTi.7. Jak-ogiust-dominik engri. ̀ oidiposi da sfinqsi~ (1808). luvri, parizi, saf-

rangeTi.8. Jak-ogiust-dominik engri. `napoleon I bonaparti saimperatoro taxtze~

(1806). armiis muzeumi, parizi, safrangeTi.

65

gakveTili 25a

Tema: xatva ganwyobilebiT.mizani: gavavarjiSoT moswavleebi monasmebiTa da sxva efeqtebiT gadmoscen

ganw yobileba namuSevarSi. isaubron namuSevarSi gadmocemul ganwyobilebaze. VI.1. VI.3 VI.4 VI.5


– saubari dadebiT da uaryofiT ganwyobilebaze (ra giqmniT saTanado ganwyobilebas?).

– zogadi saubari musikaze, mis rolze adamianis cxovrebaSi.

– moswavleebi isaubreben sayvarel musikalur nawarmoebebze, Janrebze.

– azris gamoTqma xelovnebis sxvadasxva dargebs Soris kavSirze.

– klasicizmis periodis musikaluri nawarmoebebis gacnoba (mocarti, beThoveni).

– saubari im ganwyobilebaze, romelic am nawarmoebebis mosmeniT SeeqmnaT.

– aRZruli ganwyobilebebis gadmocema namuSevarSi. im mxatvruli xerxebiT, romlebsac Tavad SearCeven (xazi, laqa, monasmi, ferebi).

– namuSevrebis daTvaliereba, im namuSevrebze saubari, romlebSic gansakuTrebiT kargad, mkafiodaa gadmocemuli ganwyobileba.

– romeli mxatvruli xerxebi gamoiyenes amis misaRwevad.


gunduri, jgufuri,

individualuri.

guaSis an akvarelis saRebavebi,

feradi fanqrebi, saxatavi rveuli,

saxelmZRvanelo, musikaluri nawarmoebebi beThovenis, mocartis.

Tu moswavleebi musikaluri nawarmoebebis zegavleniT Seqmnian sxvadasxva ganwyobilebis namuSevrebs.

SeniSvna: maswavlebelma SeiZleba dayos klasi gundebad da daavalos proeqte-bis momzadeba volfgang amadeus mocartisa da ludvig van beThovenis Sesaxeb.

gakveTili 25b

Tema: viqtorina.mizani: monawileoba miiRon viqtorinaSi, SeZlon naxatebis saSualebiT mia-

wodon megobrebs informacia – mouyvnen ambavs. gaiTvaliswinon Tanagundelebis SesaZleblobebi, saWiroebis SemTxvevaSi iTxovon daxmareba.

VI.3. VI.5.

66


– gundebad dayofa.– maswavlebeli winaswar

momzadebul aT-aT SekiTxvas ganvlili masalidan daurigebs gundebs.

– gundebi akeTeben Canaxatebs Temaze: baroko, rokoko, klasicizmi. mowinaaRmdege gundi amoicnobs, romeli stilia da daasabuTebs.

– gundebi akeTeben 4-5 Canaxats, romlebzec Tanamimdevrulad iqneba asaxuli ambavi, istoria, Setyobineba. mowinaaRmdege gundebma unda `amoikiTxon~ ambavi, Setyobineba.

– maswavlebeli aCvenebs TvalsaCino masalas da gundebi amoicnoben epoqas, stils, daasaxeleben xelovnebis dargs, Janrs an avtors.

– viqtorinis Sedegebis Sefaseba.– msjeloba Sedegebze, TviTSefa-

seba. aRniSvna imisa, Tu iTxoves daxmareba. daexmarnen Tu ara erTmaneTs.

– gamarjvebulebis dajildoeba.

gunduri. TvalsaCinoeba – DVD, SekiTxvebi,

furclebi, feradi da

Savi fanqrebi, saSleli.

Tu moswavleebi miiReben aqtiur monawileobas viqtorinaSi, gamoavlenen ganvlili masalis codnas, TanamSromlobis, daxmarebis gawevis unars.

SeniSvna: viqtorinis msvlelobisas maswavlebels SeuZlia, waaxalisos is gundi, romelic ufro Sekrulia, mowesrigebulia, usmens da acdis sxvebs sau-bars, aqtiuria msjelobisas, iyenebs saTanado terminologias, exmareba Tanagun-delebs. axerxebs miRebuli codnisa da cxovrebiseuli gamocdilebis saTanadod gamoyenebas.

gakveTili 25g

Tema: gamofena.mizani: SeZlon monawileobis miReba gamofenis mowyobaSi, funqciebis gadan-

awileba Sesasrulebeli samuSaos miznebidan gamomdinare. VI.3. VI.4. VI.5.

67


– SerCeuli namuSevrebi daajgufon stilebis mixedviT: baroko, rokoko, klasicizmi.

– namuSevrebis avtorebi gaerTiandebian gundebad da moawyoben eqspozicias.

– gundi moamzadebs da moaxdens wardgenas, isaubreben im stilze, romelsac warmoadgenen, aRniSnaven mis damaxasiaTebel niSnebs, Taviseburebebs, waradgenen sakuTar namuSevrebs. isaubreben xelovnebis dargze da Janrze, gamoyenebul mxatvrul xerxebze, ferebze, kompoziciaze.

– imsjeleben, Tu ra gaiges axali am periodis xelovnebaze.

gunduri, jgufuri.

namuSevrebi, Toki samagrebiT

an skoCi, Wikartebi,

magida.

Tu moswavleebi monawileobas miiReben gamofenis mowyobasa da namuSevrebis wardgenaSi.

SeniSvna: gamofenaze SesaZlebelia moiwvion stumrebi. mosawvevebi daamzadon eleqtronulad da gadaugzavnon stumrebs.

viqtorina da gamofena maswavlebelma SesaZlebelia, gamoiyenos Semajamebel gakveTilad.

68

gakveTili 26

me-19 saukunis Sua wlebSi safrangeTSi gamoCndnen mxatvrebi, romleb-mac uari Tqves samxatvro akademiaSi damkvidrebul xatvis mkacr wesebsa da kanonebze, siuJetebze da xatva sruliad axleburad daiwyes. isini nax-atebs ara mxatvris saxelosnoSi, aramed sufTa haerze, Ria cis qveS _ plenerze qmnidnen.

mxatvrebis am jgufs impresionistebi daarqves. sityva `impresionizmi~ modis franguli sityvidan `impresia~ (impression) _ STabeWdileba.

impresionistebisTvis sayvareli, wamyvani Janri peizaJi iyo, Tumca xat-avdnen portretebs, naturmortebs, scenebs yoveldRiuri cxovrebidan.

2. klod mone. `qalbatoni mone qolgiT~

3. klod mone. `STabeWdileba. mzis amosvla~

1. eduard mane.`klod mone arJentelSi,sakuTar navze xatavs~

4. klod mone. `plaJze tuvilSi~

6. edgar dega. `sabaleto klasi~

5. pier ogiust renuari. `msaxiobi Jana samaris portreti~

7. alfred sislei. `Tovli luvesienSi~

daimaxsovre!

pleneri (frangulad plein air) _

sufTa haeri.

saSinao davalebadaxate naxati, gamoiyene sxvadasxva feris tonebi.

66 67

26 impresionizmi


• isaubre im STabeWdilebebze, romelic aRgeZra.

• romeli nawarmoebi mogewona gansakuTrebiT? ratom?

• ra ferebia gamoyenebuli namuSevrebSi?

• gaixsene, xom ar ginaxavs romelime maTgani?

mxatvrebisTvis mTavari iyo namuSevrebSi samyaros mravalferovnebis da cvalebadobis, imwuTieri STabeWdilebisa da ganwyobilebis gadmocema.

Tema: impresionizmi.mizani: gavavarjiSoT moswavleebi naturidan, Ria cis qveS, xatvaSi. isaubron

namuSevarSi gadmocemul ganwyobilebaze. VI.1. VI.3. VI.4. VI.5.

69


– kiTxva-pasuxi, saubari sxvada-sxva masalaze. guaSis da akva-relis (wylis). zeTis saRebave-bi, pasteli, naxSiri da sxva.

– gundebad dayofa. TiToeul gunds evaleba romelime Jan-ris wardgena da am Janris Tavisebu rebebze saubari.

– gakveTilis Temis gacnoba.saxelmZRvanelos teqstis wakiTxva, ilustraciebis daT-valiereba, kiTxvebze pasuxis gacema.

– namuSevrebis Seqmna naturidan, Ria cis qveS.

– namuSevrebis ganxilva, msje-loba imaze, Tu ramdenad moa-xerxes mimsgavseba, ra ferebi Warbobs namuSevrebSi, ra ma-sala gamoiyenes? SeZles Tu ara garkveuli ganwyobilebis gadmocema?


jgufuri, gunduri,

individualuri.

feradi fanqrebi an pasteli, saxatavi

rveulebi, saxelmZRvanelo.

Tu moswavleebi Seqmnian namuSevrebs naturidan, ezoSi da isaubreben namuSevrebSi gadmocemul ganwyobilebaze.

SeniSvna: es Tema SeiZleba 2 gakveTilad gaiyos. pirvel gakveTilze gaecnobian

impresionistebis xelovnebas, meore gakveTilze ki ezoSi daxataven naturidan.saxelmZRvaneloSi mocemuli reproduqciebi da fotoebi:1. eduard mane. `klod mone arJentelSi sakuTar navze xatavs~ (1874). axali

pinakoTeka, miunxeni, germania.2. klod mone. `qalbatoni mone qolgiT~ (1875). xelovnebis erovnuli gale-

rea, vaSingtoni, aSS.3. klod mone. `STabeWdileba. mzis amosvla~ (1872). muzeumi marmotan-mone,

parizi, safrangeTi.4. klod mone. `plaJze tuvilSi~ (1870). muzeumi marmotan-mone, parizi, saf-

rangeTi.5. pier ogiust renuari. `msaxiob Jana samaris portreti~ (1877). a. puSkinis

saxelobis xelovnebis saxelmwifo muzeumi, moskovi, ruseTi.6. edgar dega. `sabaleto klasi~ (1881). metropolitenis xelovnebis muzeumi,

niu-iorki, aSS.7. alfred sislei. `Tovli luvesienSi~ (1875). orses muzeumi, parizi, saf-

rangeTi.

70

gakveTili 27

albaT, SemTxveviTi ar iyo, rom `impresionizmi~ _ axali mimdinareobis saxeli mxatvrobaSi damkvidrda klod mones erT-erTi namuSevris saxel-wodebis mixedviT _ `STabeWdileba, mzis amosvla~, radgan swored mone iTvleba am stilis erT-erT gamorCeul warmomadgenlad.

mainc riTia gamorCeuli, gansxvavebuli impresionistebis peizaJi? maTTvis umniSvnelovanesi iyo wamieri STabeWdilebis asaxva, anu mocemul momentSi danaxulis gadmocema.

mone imdenad iyo Seyvarebuli bunebaze, rom Tavisi baRi sakuTari ge-movnebiT gaaSena. igi swored am baRis wyalsacavsa da xids xSirad xatavda diliT da saRamos, zamTarSic da zafxulSic.

`Cemi saxelosno bunebaa~, _ ambobda mone.

1, 2. `TeTridumfarebi~

1.

5. 6. 7.

4.

3.

8.

9.

2.

5, 6, 7. `ruanis taZari~

3, 4. `Tivis zvini~

10. `Stormi. bel ilis sanapiro~

11. `Stormi~


8, 9. `iaponuri xidi~

daasvele furceli funjiT (an RrubliT).

dafare furceli sxvadasxva feris didi

laqebiT.

dade furcelze 2-jer ufro didi dakuWuli polieTilenis parki.

daelode, sanam gaSreba da moxseni parki.

saSinao davalebaSeqmeni namuSevari plenerze, gadmoeci ganwyobileba.

68 69

27 STabeWdileba. mzis amosvla

• Seadare erTmaneTs dRis sxvadasxva monakveTSi daxatuli peizaJebi.

• ra ganwyobas giqmnis maTi cqera?

• ra ferebs iyenebs mone namuSevrebSi?

klod monesTvis mniSvnelovani sinaTlisa da amindis cvalebadobis gadmocema iyo. sxvadasxva ganwyobilebis Sesaqmnelad igi erTsa da imave peizaJs dRis sxvadasxva monakveTSi xatavda. mones namuSevrebSi xan mziT gamTbari, mocimcime, xan ki moRrubluli, daRvremili bunebaa gamosaxuli.

Tema: STabeWdileba. mzis amosvla.mizani: SevaswavloT moswavleebs sxvadasxva efeqtiT gadmoscen ganwyobileba

namuSevrebSi da Seqmnan sxvadasxva faqtura, isaubron gadmocemul ganwyobileba-ze. VI.2. VI.4. VI.5.

aqtivobebi: kiTxva-pasuxi, eqsperimenti, saxelmZRvanelos gacnoba, namuSevre-bis Seqmna, TvalsaCinoebis gacnoba, namuSevrebis ganxilva, Sefaseba, TviTSefaseba.

forma: individualuri, jgufuri.resursi: akvarelis saRebavebi, polieTilenis parki, SesafuTi celofani,

vercxlisferi qaRaldi (folga), foTlebi, wyali, funjebi, Rrubeli, tilo, sa-xelmZRvanelo, TvalsaCino masala an reproduqciebi.

gakveTilis msvleloba: 1. gakveTilis dasawyisSi maswavlebeli sTxovs, gaixse-non da isaubron akvarelis saRebavebze. ratom eZaxian maT wylis saRebavebs (ixsneba wyalSi)? rogori furceli SeiZleba gamoviyenoT (xaoiani da sada)? Seaxsenebs, rom akvareliT ixateba, rogorc mSral, aseve svel furcelzec. svelze ferebi ufro ireva erTmaneTSi, xolo mSral furcelze konturi ufro mkveTrad Cans. ro-gor fiqrobT, akvareliT xatvisas advilia Secdomis gamosworeba (kvali SeiZleba gaxado mxolod ufro fermkrTali)? arsebobs TeTri feris akvarelis saRebavi (ara)? maSin rogor iqcevian? ar faraven im adgils saRebaviT.

2. maswavlebeli SesTavazebs eqsperimentis Catarebas: mSral da svel furcel-ze akvarelis saRebavebiT furclis gaferadeba. imsjeleben miRebul efeqtze.

3. Semdeg sTxovs, gaecnon saxelmZRvanelos teqsts, ilustraciebs, upasuxon SekiTxvebs, imsjelon klod mones namuSevrebisgan miRebul STabeWdilebebze. uyve-ba, rom klod mone, sxva impresionistebis msgavsad, upiratesad gareT, plenerze

71

xatavda. garda amisa, igi swrafad xatavda, raTa gadmoeca myisieri, imwuTieri STabeWdileba. cnobilia erTi saintereso ambavi. Turme mone xatavda zamTris pei-zaJs, xatva gaugrZelda da amasobaSi totebi daikvirta, monem xes kvirtebi daaca-la, raTa naxati daesrulebina.

4. sTxovs, Seadaron mones namuSevrebi wina periodis mxatvrebis namuSevrebs. isaubron maT Soris gansxvavebaze. uxsnis, rom impresionistebis namuSevrebs xSi-rad miiCnevdnen dausrulebel, naCqarev eskizebad, amitom Tanamedroveebi akriti-kebdnen da iwunebdnen maT. impresionistebis umravlesoba mxolod gardacvalebis Semdeg daafases da aRiares.

5. sTxovs, isaubron aRZrul ganwyobilebaze, STabeWdilebaze. Semdeg moswav-leebi akvarelis saRebavebiT Seqmnian namuSevrebs, ecdebian gadmoscen sxvadasx-va ganwyobileba. jer daasveleben RrubliT an funjiT furcels, dafaraven sx-vadasxva feriT imisda mixedviT, Tu ra ganwyobilebis gadmocema surT. gaferade-bul svel furcelze daadeben polieTilenis parks an vercxlisfer qaRalds da xeliT daawvebian. datoveben gasaSrobad.

6. gamSral namuSevrebs aaclian polieTilenis parks da daaTvaliereben, Tu ra miiRes. isaubreben erTmaneTis namuSevrebze, gamoyenebul ferebze, faqturasa da ganwyobilebaze. Seavseben TviTSefasebis rubrikas.

7. gakveTilis bolos moawesrigeben saklaso oTaxs da CainiSnaven saSinao dava-lebas.

mizani miRweulia, Tu moswavleebi akvarelis saRebavebiT Seqmnian namuSevrebs, sxvadasxva faqturas da gadmoscemen garkveul ganwyobilebas.

SeniSvna: • maswavlebeli dasvams kiTxvas: `Tvalis garda araferi~, _ ase Tvlidnen

imp re sionistebi. rogor gesmis es gamonaTqvami? daasabuTe Seni mosazreba.• maswavlebelma sasurvelia aCvenos Youtube-ze masala ìmpresionizmi~,

`klod mone~.saxelmZRvaneloSi mocemuli reproduqciebi da fotoebi:klod mones namuSevrebi:1. `dumfarebi~ (1883). orses muzeumi, parizi, safrangeTi.2. `TeTri dumfarebi~ (1917).3. `Tivis zvini~ (1890/91). orses muzeumi, parizi, safrangeTi.4. `Tivis zvini~ (1891). nacionaluri galerea, edinburgi.5, 7. `ruanis taZari~ (1893-1894). luvri, parizi, safrangeTi.6. ̀ ruanis taZari~ (1894). a. puSkinis saxelobis xelovnebis saxelmwifo muzeu-

mi, moskovi, ruseTi.8. ìaponuri xidi~ (1899). xelovnebis muzeumi, filadelfia, aSS.9. ìaponuri xidi~ (1899). a. puSkinis saxelobis xelovnebis saxelmwifo mu-

zeumi, moskovi, ruseTi.10. `Stormi bel ilis sanapiroze~. orses muzeumi, parizi, safrangeTi. 11. ̀ Stormi~ (1886). a. puSkinis saxelobis xelovnebis muzeumi, moskovi, ruseTi.12. muSaobis etapebi.

72

gakveTili 28

impresionistebs Soris iyo mxatvari, romelsac naklebad ainteresebda peizaJebi _ ar xatavda plenerze da namuSevrebSi gamoxatavda adamianebs, maTi yoveldRiuri saqmianobisas. balerinebi, Teatraluri kulisebi, mrecxavi da mobanave qalebi, doRi _ ai, ras xatavda edgar dega. misTvis mniSvnelovani iyo konkretuli wamis, momentis danaxva, moZraobis, pozis, Jestis daWera da namuSevarSi asaxva.

balerinebi imdenad mniSvnelovani Tema iyo edgar degas Semoqmede-baSi, rom mas Semdeg, rac TvalT daaklda da veRar xedavda, daiwyo maTi qandakebebis Zerwva. meti bunebriobisTvis patara mocekvave gogonas nam-dvili naWris kaba acvia da Tmac namdvili lentiT aqvs Sekruli. degas cvilis balerinebi mogvianebiT Camoasxes brinjaoSi da isini msoflios mraval muzeums amSveneben.

1. `varskvlavi~

2. `balerinebi varjiSis dros~

4. `mocekvaveebi~3. `baletis repeticia~

5. `orimocekvave~

6. `cisferibalerinebi~

7. `mocekvave~

8. `baletis dawyebamde~ 9. `patara ToTxmeti wlismocekvave gogona~

saSinao davalebadaxate ori namuSevari sxvadasxva xedvis wertilidan.

70 71

28 mocekvaveebis mxatvari

• daakvirdi namuSevrebs. aRwere isini. isaubre ferebze.

• romel namuSevarSia gansxvavebuli xedvis wertili?

• isaubre, aRwere moZraobebi, pozebi, Jestebi.

• ra STabeWdileba Segeqmna degas Semoqmedebaze? ra ganwyoba dageufla am namuSevrebis daTvalierebisas?

• giyvars baleti? gaqvs nanaxi romelime sabaleto speqtakli?degas `mocekvaveebis mxatvars~ eZaxdnen, radgan uamravi namuSevari

miuZRvna balerinebs. igi maT xatavda scenaze, kulisebSi, puantebis mo-zomebisas, varjiSisa Tu dasvenebisas. dega didi siyvaruliT asaxavda balerinebis graciozul, naz moZraobebs. Ria, gamWvirvale ferebSi, maRa-li ostatobiT, xatavda maT kabebs, gadmoscemda qsovilis faqturas da simsubuqes. dega muSaobda rogorc zeTis saRebavebiT, aseve pasteliTac.

Tema: mocekvaveebis mxatvari.mizani: gavavarjiSoT moswavleebi pasteliT muSaobaSi, sxvadasxva feris gra-

daciis gamoyenebaSi. gadmoscen namuSevarSi dinamika. gamoTqvan azri avtoris Canafiqris Sesaxeb. VI.1. VI.3. VI.4. VI.5.


– kiTxva-pasuxi pasteliT muSaobis teqnikaze.

– Seadaron da isaubron zeTisa da pasteliT Sesrulebul namuSevrebze (gamoiyenon TvalsaCinoeba).

– saubari sabaleto xelovnebaze.– TvalsaCinoebis daTvaliereba

(Youtube-ze `edgar dega _ balerinebi~, ilustraciebi).

– pasteliT Canaxatebis gakeTeba sxvadasxva xarisxis qaRaldze, gansxvavebul ferTa gamis gamoyenebiT.

– STabeWdilebebis gaziareba.– pasteliT namuSevris Seqmna

sxvadasxva feris qaRaldze, Temis damoukideblad SerCeva.


pasteli, xaoiani saxatavi

furceli, muqi qaRaldi. SesaZlebelia

Spaleris naWeri. saxelmZRvanelo,

nawyveti sabaleto

speqtaklidan.Youtube.

Tu moswavleebi pasteliT Seqmnian namuSevrebs, romlebSic gadmoscemen maTTvis saintereso movlenas. isaubreben avtoris Canafiqrze.

73


– saubari avtorebis Canafiqris Sesaxeb, gamoyenebul ferebze, masalis Taviseburebebze, namuSevrebis sust da Zlier mxareebze.


saxelmZRvaneloSi mocemuli reproduqciebi da fotoebi:edgar degas namuSevrebi:1. `varskvlavi~ (1876-77). orses muzeumi, parizi, safrangeTi.2. ̀ balerinebi varjiSis dros~ (1876-77). metropolitenis xelovnebis muzeumi,

niu-iorki, aSS.3. `baletis repeticia~. orses muzeumi, parizi, safrangeTi.4. `mocekvaveebi~ (1877). xelovnebis erovnuli galerea, aSS.5. ̀ ori mocekvave~ (1897). a. puSkinis saxelobis xelovnebis saxelmwifo muzeu-

mi, moskovi, ruseTi.6. `cisferi balerinebi~ (1897). a. puSkinis saxelobis xelovnebis saxelmwifo

muzeumi, moskovi, ruseTi.7. `mocekvave~ (1874). saxelmwifo ermitaJi, sanqt-peterburgi, ruseTi.8. ̀ baletis dawyebamde~ (1888). xelovnebis erovnuli galerea, vaSingtoni, aSS.9. `patara ToTxmeti wlis mocekvave gogona~ (1881). orses muzeumi, parizi,

safrangeTi. gakveTili 29

sxva impresionistebis msgavsad, ogiust renuaric xatavda peizaJebs, natiurmortebs, Janrul scenebs, magram misTvis mainc yvelaze mniSvnelo-vani portreti iyo. renuari gansakuTrebuli siyvaruliT da sifaqiziT xatavda qalebsa da bavSvebs.

renuari ar cdilobs am adamianebis gancdebis, dardis, cxovrebiseuli simZimis gadmocemas. piriqiT, is mxolod bednier, saTno, mSvid, zogjer Cafiqrebul da meocnebe adamianebs xatavda. albaT, amitom renuars `bed-nierebis momRerals~ eZaxdnen.

1. `debi~

2. `axalgazrda qalbatoni~

5. `gogonebi pianinosTan~ 6. `gogona gvergviT~

8. `mandilosani maraoTi~7. `ori mandilosani SavebSi~

4. `qalbatoni mone SvilTan erTad~2. `gogona~

saSinao davalebaSearCie aratradiciuli masala da Seqmeni namuSevari.

72 73

29 bednierebis momRerali

• daaTvaliere da aRwere namuSevrebi.

• isaubre aRZrul STabeWdilebebze.

• ra ferTa gamas iyenebs renuari?

• rogor fiqrob, erTnairi masaliTaa es namuSevrebi Sesrulebuli?

• renuaris portretebi Seadare SenTvis nacnobi mxatvrebis portretebs. isaubre gansxvavebaze.renuaris naxatebze naxavT gogonebs, romlebic ukraven fortepia-

noze; debs, romlebic isveneben terasaze; moTamaSe bavSvebs; moCurCule qalebs; deda-Svils, romlebic isveneben mdeloze. mxatvris naxatebze Cans cxovrebis silamaze. yvelgan sufevs simSvide, myudroeba. moqmedeba TiTqos Senelebulia. ostaturadaa gadmocemuli personaJebis gansxvave-buli xasiaTi.

Tema: bednierebis momRerali.

74

mizani: gavavarjiSoT moswavleebi portretis xatvaSi naturidan an mexsiere-biT, saxasiaTo niSnebis gamoyenebiT. imsjelon sxvaTa da sakuTar namuSevrebSi gam-oyenebul mxatvrul xerxebze (masala, koloriti, kompozicia). VI.1. VI.4. VI.5. VI.2.


– kiTxva-pasuxi portretze, rogorc saxviTi xelovnebis damoukidebel Janrze.

– ganvlili masalidan gaixsenon da daasaxelon cnobili mxatvrebis portretebi.

– fanqriT Seasrulon ramdenime Tanaklaselis portretis Canaxatebi. ecadon saxasiaTo niSnebis xazgasmas.

– imsjelon erTmaneTis Canaxatebze.

– gaixsenon da mokled isaubron impresionizmis Sesaxeb.

– gaecnon saxelmZRvanelos, daaTvalieron ilustraciebi da upasuxon SekiTxvebs.

– daaTvalieron sxva TvalsaCino masala.

– arCeuli masaliT Seasrulon portretebi mexsierebiT, renuaris namuSevrebidan miRebuli STabeWdilebiT. – namuSevrebis ganxilvisas isaubron im mxatvrul xerxebsa da masalaze, romelic gamoiyenes. koloritze, kompoziciaze, fonze. aRniSnon, romeli metad moewonaT, romelia, maTi azriT, ufro saintereso. ratom?



pasteli, guaSi, feradi fanqrebi,

saxatavi furceli,

Savi fanqrebi, saSleli,

saxelmZRvanelo, TvalsaCino

masala.

mizani miRweulia, Tu moswavleebi Seqmnian eskizebs naturidan da portretebs mexsierebiT. imsjeleben namuSevrebSi gamoyenebul mxatvrul xerxebsa da masalaze.

SeniSvna: maswavlebelma danarTidan SeiZleba Caataros damatebiTi aqtivoba.

saxelmZRvaneloSi mocemuli reproduqciebi da fotoebi:ogiust renuaris namuSevrebi:1. `debi~ (1881). Cikagos xelovnebis instituti, Cikago, aSS.2. `axalgazrda qalbatoni~ (1878). kerZo koleqcia.3. `gogona~ (1885-1890). kerZo koleqcia.4. `qalbatoni mone SvilTan erTad~ (1874). kerZo koleqcia.5. `gogonebi pianinosTan~ (1892). orses muzeumi, parizi, safrangeTi.6. `gogona gvergviT~ (1885). xelovnebis erovnuli galerea, vaSingtoni, aSS.7. `ori mandilosani SavebSi~ (1881). a. puSkinis saxelobis xelovnebis saxelm-

wifo muzeumi, moskovi, ruseTi.8. ̀ mandilosani maraoTi~ (1881). saxelmwifo ermitaJi, sanqt-peterburgi, ruseTi.

75

gakveTili 30

ogiust rodeni impresionizmis erT-erTi fuZemdebelia qandakebaSi, romlis Semoqmedebamac xelovnebis am dargSi gadatrialeba moaxdina. Tu adre qandakeba eZRvneboda romelime konkretul personaJs da xdeboda misi gandideba, gaidealeba, rodenma Seqmna qandakebebi, romlebic eZRvne-boda ganyenebul Temebs: siyvaruls, Tavganwirvas, adamianis gonierebas da sxva.

erTi SexedviT xvdeba mnaxveli, ras ganicdis rodenis personaJi. igi xan Cafiqrebulia, xan aRelvebuli, xan siyvaruliT aRsavse. poziT, JestiT, moZraobiT rodeni xazs usvams adamianis grZnobebsa da gancdebs.

rodeni did mniSvnelobas aniWebda garemos. imas, Tu sad unda mdgariyo qandakeba, rogori ganaTeba iqneboda, rogor aRiqvamda mas mnaxveli.

xSirad misi qandakebebi pirdapir miwazea dadgmuli _ maRali kvarcxl-bekis gareSe.

rogor fiqrob, ratom?

1. `kales moqalaqeni~

2. `kales moqalaqeni~(detali)

5. `maradiuli gazafxuli~

4. `onore de balzakis Zegli~

3. `moazrovne~

saSinao davalebaSeqmeni mcire plastikis nimuSi.

74 75

30 daumTavrebeli qandakeba

• gaixsene, ra masalisgan SeiZleba iyos qandakeba damzadebuli?

• daaTvaliere da aRwere qandakebebi.

• Seadare klasicizmis stilis qandakebebs.

• rogor mogewona rodenis Semoqmedeba? daasabuTe Seni mosazreba, isaubre Seqmnil ganwyobilebaze.rodens Tanamedroveebi xSirad akritikebdnen, Tvlidnen, rom misi na-

muSevrebi daumTavrebeli, eskizuria. sinamdvileSi igi gangeb tovebda namuSevrebSi daumTavrebel, daumuSavebel detalebs, raTa meti STabe-Wdileba moexdina mnaxvelze, xazi gaesva masalisTvis da Seeqmna garkveu-li ganwyobileba.

Tema: daumTavrebeli qandakeba.mizani: gavavarjiSoT moswavleebi, namuSevrebSi gamosaxon sxva sagnebSi gan-

vlili masalidan romelime gmiri, Seecadon gadmoscen personaJis emocia. isau-bron sakuTar arCevanze. VI.3. VI.4. VI.5.


– saubari qandakebis Janrebis Sesaxeb (portreti, istoriuli, yofiTi, animalisturi – cxovelebis, memorialuri, dekoratiuli).

– msjeloba, Tu ra daniSnuleba aqvT maT adamianis cxovrebaSi.

– gaixsenon da isaubron, saidan iRebs saTaves skulpturuli portretebi.

– Seadaron erTmaneTs sxvadasxva epoqis skulpturebi.

– savarjiSo: daamzadon sxvadasxva geometriuli formebi plastilinisgan da Seecadon, rac SeiZleba meti sxvadasxva sagani, figura daamzadon maTi gamoyenebiT.


plastilini an Tixa, dafa, tilo, Cxiri,

saWreli, saxelmZRvanelo.

mizani miRweulia, Tu moswavleebi Seqmnian sxva sagnebSi ganvlili masalidan romelime gmiris figuras, moaxerxeben emociebis gadmocemas.isaubreben sakuTar namuSevrebze.

76


– gaecnon saxelmZRvanelos teqsts, ilustraciebs, upasuxon SekiTxvebs.

– maswavlebeli esaubreba rodenis erT-erT namuSevarze `kales moqalaqeni~.

– plastilinisgan Seqmnan romelime gmiris portreti. Seecadon, gadmoscen personaJis emocia. isaubron sakuTar arCevanze da sxvebis namuSevrebze.

– TviTSefaseba.– CainiSnon saSinao davaleba.

SeniSvna: ̀ kales moqalaqeni~ – inglisi da safrangeTi erTmaneTs eomeboda. 1347

wels ingliselebma safrangeTis qalaq kales alya Semoartyes da moiTxoves, Tu ar undodaT frangebs, rom maTi qalaqi gaenadgurebinaT, eqvsi cnobili moqalaqe ne-bayoflobiT, kiserze TokSebmuli, usamosod unda xleboda mters da qalaqis gas-aRebi CaebarebinaT. swored es istoriuli movlenaa asaxuli rodenis namuSevarSi – Tu rogor gawires Tavi TanamoqalaqeTa sakeTildReod Rirseulma adamianebma.

maswavlebeli sTxovs moswavleebs, gaixsenon istoriidan an literaturidan msgavsi gmiruli Tavganwirva. mag. cotne dadiani, zosime mRvdeli da sxv.

saxelmZRvaneloSi mocemuli reproduqciebi da fotoebi:ogiust renuaris namuSevrebi:1. `kales moqalaqeni~ (1884-1888. kale, safrangeTi).2. `kales moqalaqeni~ (detali).3. `moazrovne~ (1880-1882, brinjao, simaRle 181 sm). rodenis muzeumi, parizi,

safrangeTi.4. `onore de balzakis Zegli~ (1892-1898, parizi, safrangeTi).5. `maradiuli gazafxuli~ (1900, marmarilo, simaRle 77 sm). saxelmwifo er-

mitaJi, sanqt-peterburgi, ruseTi.

77

gakveTili 31

yvavilebi, xili, bostneuli, WurWeli, sxvadasxva sagani _ saxviTi xe-lo vnebis romeli Janri gagaxsendaT? _ rasakvirvelia, natiurmorti. na-tiurmorti uZvelesi droidan gvxvdeba namuSevrebSi. magram, Tu egvip-tur da antikur xelovnebaSi igi mxolod fragmentis saxiTaa, rogorc saerTo suraTis Semadgeneli nawili, mogvianebiT natiurmorti damouk-idebel Janrad Camoyalibda.

winamorbedi mxatvrebisgan gansxvavebiT, impresionistebis namuSevrebi gamoirCeva sisadaviT, sagnebis raodenobis simciriT. ubralo Tixis an minis WiqaSi moTavsebuli Taigulis, an, sulac, erTi yvavilis gamosaxviT axerxeben isini bunebriobisa da uSualobis STabeWdilebis Seqmnas.

1. klod mone.`georginebi~

6. pier ogiust renuari.`Taiguli sarkis win~

7. pier ogiust renuari.`yvavilebi larnakSi~

5. pier ogiust renuari. `vardebi~4. klod mone. `mzesumzirebi~

2. klod mone. `qrizanTemebi~

3. pier ogiust renuari. `qrizanTemebi~

saSinao davalebadaxate yvavilebi _ gamoiyene sxvadasxva xerxi.

Caatare eqsperimenti.

76 77

31 yvavilebi


• isaubre aRZrul STabeWdilebebze. rogori koloritia, foni?

• gaixsene, romelma italielma mxatvarma daudo saTave natiurmorts, rogorc damoukidebel Janrs?

• romeli qveyana iTvleba `natiurmortis samSoblod~?

• Seadare erTmaneTs holandieli da impresionisti mxatvrebis natiurmortebi.

impresionistebis axali xedva, midgoma kargad Cans maT mier Seqmnil natiurmortebSic. naTeli, sufTa ferebi, mzis sxivebi, aTinaTi, anarekli namuSevrebSi qmnis simsubuqisa da haerovnebis STabeWdilebas. haeri da sinaTle _ ai, ra Semoitanes maT axali TavianT namuSevrebSi.

Tema: yvavilebi.mizani: gavavarjiSoT moswavleebi Seqmnan natiurmortebi naturidan, sxvadasxva

efeqtiT gadmoscen ganwyobileba, imsjelon sakuTar da sxvis namuSevarSi gamoyenebul mxatvrul xerxebze (foni, teqnika, kompozicia). VI.1. VI.2. VI.3. VI.4. VI.5.

78


– bunebisa da literaturis gakveTilebze Seswavlili masa-lis gamoyenebiT, saubari bune-baze, mis daniSnulebaze, sarge-blobaze adamianisTvis. imaze, Tu ratom unda gavufrTxildeT mas.

– saubari bunebis asaxvaze sxva-dasxva mxatvris SemoqmedebaSi (peizaJi – natiurmorti).

– saxelmZRvanelos gacnoba, daT-valiereba, kiTxvebze pasuxi.

– naturidan xatva sxvadasxva te-qnikis gamoyenebiT, drois limi-tis dacviT.

– namuSevrebis ganxilva, Sefaseba, TviTSefaseba.

– Semdegi gakveTilis dagegmva, aqci-is mowyoba Temaze ̀ garemos dacva~.

– saSinao davalebis CaniSvna. kom-piuterul saxatav programaSi Seqmnan natiurmortebi. gamoiye-non saxviTi xelovnebis element-ebi da principebi.

_ Semdegi gakveTilis, RonisZiebi-saTvis Seqmnan mosawvevebi kom-piuterSi, gaaformon sakuTari fantaziiT da gagzavnon virtua-lur jgufSi.


akvarelis saRebavebi, pasteli,

feradi fanqari, saxatavi rveuli, bamba, Rrubeli,

saTleli, saxelmZRvanelo.

Tu moswavleebi daxataven natiurmortebs, gamoiyeneben sxvadasxva teqnikas. isaubreben namuSevrebis Sesaxeb, gamoyenebul teqnikasa da mxatvrul xerxebze.

SeniSvna: maswavlebeli SesTavazebs, natiurmortebi Seqmnan sxvadasxva

saSuale biT – bambiT, RrubliT, TiTebiT. gamoiyenon akvarelis saRebavebi, pas-teli an dafxvnili feradi fanqris gulebi.

saxelmZRvaneloSi mocemuli reproduqciebi da fotoebi:1. klod mone. `georginebi~ (1883). kerZo koleqcia.2. klod mone. `qrizanTemebi~ (1878). orses muzeumi, parizi, safrangeTi. 3. pier ogiust renuari. `qrizanTemebi~. Cikagos xelovnebis instituti, Cika-

go, aSS.4. klod mone. `mzesumzirebi~ (1881). metropolitenis muzeumi, niu-iorki, aSS. 5. pier ogiust renuari. `vardebi~ (1890). orses muzeumi, parizi, safrangeTi.6. pier ogiust renuari. `Taiguli sarkis win~ (1876). kerZo koleqcia.7. pier ogiust renuari. `yvavilebi larnakSi~. p. melonis koleqcia, vaSing-pier ogiust renuari. `yvavilebi larnakSi~. p. melonis koleqcia, vaSing-

toni, aSS.

79

gakveTili 31a

Tema: `davicvaT Cveni buneba~.mizani: monawileoba miiRon garemos dacvis aqciaSi. aqciis ganxorcielebaSi

CarTon umcrosklaselebi, daugegmon, daexmaron samuSaos SesrulebaSi. gansazRv-ron Sesasrulebeli samuSaos savaraudo dro. VI.3. VI.4.

aqtivobebi: aqciis dagegmva, masalis momzadeba, funqciebis ganawileba. Sexved-ra umcrosklaselebTan, aqciis Catareba.

forma: jgufuri.resursi: imisda mixedviT, Tu romel aqtivobas SearCeven moswavleebi, moima-

ragon Sesabamisi resursi.gakveTilis msvleloba: gakveTili daiwyeba garemos dacvis aucileblobaze

saubriT. maswavlebeli SesTavazebs, Caataron am Temaze saskolo aqcia. monawi-leoba miaRebinon umcrosklaselebs. maswavlebeli dafaze Camowers moswavleebis mosazrebebs Tu rogor SeiZleba Catardes aqcia (SesaZlo variantebi).

1. gazeTis gamoSveba.2. proeqtebis momzadeba Temebze: `dedabuneba~, `daicaviT tyeebi~, `avaridoT

xanZari tyeebs~, `nagavi bunebis mteria~ da sxva.3. saskolo Tematuri stendebi (fotoebiT an naxatebiT).4. yvavilebis an xeebis dargva skolis ezoSi.5. teritoriis (axlomdebare parkis, skveris, saTamaSo moednis) dasufTaveba,

galamazeba.6. am Temaze miZRvnili gamofenis an literaturuli saRamos mowyoba (qarTuli

literaturidan).7. plakatebis an aforizmebis damzadeba da gamofena skolis teritoriaze.SearCeven aqtivobas, dagegmaven Catarebis Tanamimdevrobas. SeuTanxmdebian um-

crosklaselebs, Tu ra saxiT miiReben isini monawileobas aqciaSi. gadainawileben Sesasrulebel samuSaos da daniSnaven aqciis TariRs. am RonisZiebas SeiZleba mieZ-Rvnas ramdenime gakveTili.

mizani miRweulia, Tu moswavleebi dagegmaven aqcias bunebis dacvis Temaze da ganaxorcieleben mas.

SeniSvna: imisda mixedviT, Tu ra saxis aqcia iqneba dagegmili, SeiZleba moi-wvion stumrebi, daamzadon mosawvevi baraTebi.

80

gakveTili 31b

Tema: gamofena. mizani: monawileoba miiRon gamofenis mowyobaSi, isaubron namuSevrebis Tema-

tikaze, gamoyenebul mxatvrul xerxebsa da ganwyobilebaze. VI.3. VI.4.


– maswavlebeli SesTavazebs, pirobiTad daiyon Semdeg gundebad: `peizaJistebi~, `natiurmortistebi~, `portretistebi~, `moqandakeebi~.

– TiToeuli gundi gamofens am JanrSi Sesrulebul saukeTeso namuSevrebs.

– damoukideblad moawyoben eqspozicias.

– daaTvaliereben da imsjeleben erTmaneTis namuSevrebze.

– aRniSnaven sust da Zlier mxareebs, gamoyenebul mxatvrul xerxebs, kolorits, kompozicias, isaubreben, Tu ra masaliTaa Sesrulebuli namuSevrebi, aris Tu ara gadmocemuli ganwyobileba.

– xom ar igrZnoba maT namuSevrebSi impresionistebis `gavlena~.

jgufuri,gunduri.

moswavleTa namuSevrebi, Wikartebi,

skoCi, stendi,

Tu moswavleebi moawyoben gamofenas, isaubreben da Seafaseben namuSevrebs.

am gakveTilze moswavleebi Sefasdebian ganmsazRvreli da ganmaviTarebeli SefasebiT.

81

gakveTili 32

yoveli drois, epoqis xelovneba TaviseburebiT gamoirCeva. iqmneba axali stili, yalibdeba gansxvavebuli midgoma. xandaxan ki Zvelis, arse-bulis TiTqosda axleburi danaxva da ganmeoreba xdeba. erTi ram ki mainc cxadia, xelovneba erT adgilze ar dgas. xelovanebic mudam axlis ZiebaSi arian.

sinamdvileSi postimpresionisti mxatvrebi mxolod pirobiTad erTian-debian erTi saxeliT. radgan, Tu gaecnobi maT namuSevrebs, dainaxav ram-denad gansxvavebuli da TviTmyofadia TiToeuli maTgani. Tu erTisTvis mTrTolare, daZabuli xazia damaxasiaTebeli, meorisTvis _ Zlieri, msu ye monasmi, mesame didi dekoratiuli laqebiT cdilobs ganwyobilebis gad mo-cemas. iyvnen iseTi mxatvrebic, romlebic wertilebiT qmnidnen namuSevrebs.

impresionistebTan erTad asparezze gamoCndnen mxatvrebi, romlebi-sTvisac cxovrebis wuTieri momentis asaxva aRar iyo saintereso da mniS-vnelovani. maT sruliad gansxvavebuli miznebi daisaxes. am mxatvrebs postimpresionistebs eZaxdnen. sityva `post~ frangulad Semdgoms niS-navs, e.i. impresionistebis Semdeg.

1. pol gogeni, `xilva qadagebis Semdeg~

2. vinsent van gogi, `eqim gaSes baRi over-siur-uazSi~

3. pol sezani, `natiurmorti fardiT~

4. JorJ sera, `kviradRe kunZul grand-Jatze~

5. anri de tuluz-lotreki, `mocekvave la guliu

mulen-ruJis SesasvlelTan~6. anri de tuluz-lotreki, `momRerali ivet gilberi~

saSinao davalebaSeqmeni namuSevari kontrastuli ferebiT.

82 83

32 postimpresionizmi

• daakvirdi namuSevrebs. aRwere isini.

• romelma mxatvarma romeli mxatvruli xerxi gamoiyena?

• ra ganwyobas giqmnian es namuSevrebi?

• romeli mogewona? daasabuTe Seni mosazrebebi.

• gaixsene, xom ar ginaxavs romelime maTgani?

Tema: postimpresionizmi.mizani: Seqmnan namuSevrebi arCeul JanrSi, sxvadasxva mxatvruli xerxebis

gamoyenebiT. imsjelon sakuTar da sxvaTa namuSevrebSi gamoyenebul mxatvrul xerxebsa da elementebze. VI.1. VI.3. VI.4. VI.5.


– saubari saxviTi xelovnebis Janrebze. kiTxva-pasuxi, msj-eloba.

– feris borbalis gaxseneba civi, Tbili, ZiriTadi, Sedge-nili, monaTesave, kontrastu-li da cisartyelas ferebi.

– sxvadasxva mxatvruli xe- sxvadasxva mxatvruli xe-sxvadasxva mxatvruli xe-rxebis gaxseneba (xazi, monasmi, laqa, wertilebi).

– sivrcis, perspeqtivis ZiriTa- sivrcis, perspeqtivis ZiriTa-sivrcis, perspeqtivis ZiriTa-di kanonebis gaxseneba (wina, Sua da ukana plani).

– saxelmZRvanelos gacnoba, il- saxelmZRvanelos gacnoba, il-saxelmZRvanelos gacnoba, il-ustraciebis daTvaliereba. msjeloba.

– namuSevrebis Seqmna sakuTari gadawyvetilebiT sxvadasxva JanrSi da sxvadasxva mxatvru-li xerxebis gamoyenebiT.


saRebavebi, guaSis an

akvarelis, TeTri qaRaldi, bambiani Cxirebi, saxelmZRvanelo.

Tu moswavleebi Seqmnian namuSevrebs sxvadasxva JanrSi, isaubreben erTmaneTis namuSevrebSi gamoyenebul mxatvrul xerxebze.

82


– namuSevrebis dajgufeba da gamofena Janrebis mixedviT.

– maTSi gamoyenebuli mxatvruli xerxebisa da ganwyobilebis aRniSvna, TviTSefaseba.

– saSinao davalebis CaniSvna. saxelmZRvaneloSi mocemuli reproduqciebi da fotoebi:1. pol gogeni. `xilva qadagebis Semdeg~ (1888). erovnuli galerea, edinburgi,

Sotlandia.2. vinsent van gogi. `eqim gaSes baRi over-siur-uazSi~ (1890). orses muzeumi.

parizi, safrangeTi.3. pol sezani. `natiurmorti fardiT~ (1895). saxelmwifo ermitaJi, sanqt-pe-

terburgi, ruseTi.4. JorJ sera. `kviradRe kunZul grand-Jatze~ (1884-1886). Cikagos xelovnebis

instituti, Cikago, aSS.5. anri de tuluz-lotreki. ̀ mocekvave la guliu mulen-ruJis SesasvlelTan~

(1892). Tanamedrove xelovnebis muzeumi, niu-iorki, aSS.6. anri de tuluz-lotreki. `momRerali ivet gilberi~ (1894). a. puSkinis sa-

xelobis xelovnebis saxelmwifo muzeumi, moskovi, ruseTi.

gakveTili 33

sevdiani, tragikuli da xanmokle iyo holandieli mxatvris, vinsent van gogis, cxovrebac da Semoqmedebac. man xatva Zalian gvian, 27 wlis asakSi daiwyo da sul raRac 10 wlis ganmavlobaSi Seqmna sruliad axali, yvelasgan gansxvavebuli xelweris nawarmoebebi.

van gogis 1000-ze met namuSevarSi mokle, daZabuli monasmebiT, erT-maneTSi Caxveuli, Cawnuli xazebiT, JReradi ferebiT, Cans mxatvris ga-numeorebeli xelwera. van gogis namuSevrebi yovelTvis axdenen zemoqme-debas mnaxvelze, uqmnian xan mSvid, wynar, auRelvebel, xan ki mSfoTvare, daZabul, nervul ganwyobas.

misi Semoqmedebis didi periodi safrangeTs ukavSirdeba, sadac igi gaecno impresionistebis namuSevrebs da maTi gavlena ganicada. Tumca mudam axali gzebis, axali xerxebis ZiebaSi iyo. van gogisTvis yvelaferi mniSvnelovania. is xatavs yvelafers, rac mis garSemoa: glexebis muSaobas, ayvavebul totebs, portretebs, venaxebs, Ramis quCas, skams, mzesumzirebs, avtoportretebs...

1. vinsent van gogi, `mzesumzirebi~

4. `qalbatoni rulenisportreti (Zilispiruli)~

6. `wiTeli venaxebi arliSi~ 7. `soflis Saragza provansSi RamiT~

5. `varskvlaviani Rame sen-remiSi~

2. `mTesveli~

3. `yvavebis gundi xorblis yanaze~

saSinao davalebakompiuterul saxatav programaSi sxvadasxva tipis

xazebiT Seqmeni gansxvavebuli ganwyobilebis namuSevrebi.

84 85

33 mzesumzirebi

• daaTvaliere vinsent van gogis namuSevrebi.

• rogor daaxasiaTebdi mxatvars misi namuSevrebis mixedviT?

• ra ganwyoba Segeqmna namuSevrebidan? romeli ufro mogewona? ratom?

Tema: mzesumzirebi. mizani: gavavarjiSoT moswavleebi sxvadasxva monasmiT da efeqtebiT gadmo-

83

scen ganwyobileba namuSevarSi, isaubron Tanaklaselebis namuSevrebSi gadmoce-mul ganwyobilebaze. VI.1. VI.3. VI.4.


– maswavlebeli klass dayofs gundebad.

– TiToeuli gundi dafaravs formats xazebiT, monasmebiT, StrixebiT.

– danarCenebi gamoicnoben, ra ganwyobileba undodaT gadmoecaT.

– saubari van gogis Semoqmedebaze.– saxelmZRvanelos gacnoba,

kiTxvebze pasuxi.– van gogis namuSevari

`varskvlaviani Rame~ Seadaron mones `dumfarebs~ an romelime sxva namuSevars.

– isaubron gansxvavebaze, ganwyobilebaze, gamoyenebul mxatvrul xerxebze.

– Seqmnan namuSevrebi Tavisufal Temaze, romelSic garkveuli ganwyobileba iqneba gadmocemuli.

– namuSevrebis ganxilva, Sefaseba, ramdenad gadmocemulia namuSevarSi ganwyobileba. TviTSefaseba.


individualuri, gunduri, jgufuri.

guaSis saRebavebi, saxatavi rveuli,

saxelmZRvanelo.

Tu moswavleebi Seqmnian namuSevrebs, gadmoscemen ganwyobilebas da isaubreben masze.

SeniSvna: maswavlebeli uyveba, rom van gogis namuSevrebs SexvdebiT msoflios yvela did muzeumSi, amsterdamSi ki aris misi personaluri muzeumi. misi namu-Sevrebi dRes milionebi Rirs, Tumca sicocxleSi man mxolod erTi tilo gayida. etyvis, rom van gogis cxovrebas da Semoqmedebas mieZRvna romani `wyurvili si-cocxlisa~ _ irving stouni.

saxelmZRvaneloSi mocemuli reproduqciebi da fotoebi:vinsent van gogis namuSevrebi:1. `eqim gaSes baRi over-siur-uazSi~ (1890). orses muzeumi, parizi, safrangeTi.2. `mTesveli~ (1888). emil biurles koleqcia, ciurixi, Sveicaria.3. `yvavebis gundi xorblis yanaze~.4. `qalbatoni rulenis portreti (Zilispiruli)~ (1889). saxelmwifo muzeumi

kroler-miuleri, oterlo, holandia.5. ̀ varskvlaviani Rame sen-remiSi~ (1889). Tanamedrove xelovnebis muzeumi, niu-

iorki, aSS.6. `wiTeli venaxebi arliSi~ (1888). a. puSkinis saxelobis xelovnebis saxelm-

wifo muzeumi, moskovi, ruseTi.7. `soflis Saragza provansSi RamiT~ (1890). saxelmwifo muzeumi kroler-

miuleri, oterlo, holandia.

84

gakveTili 34

van gogis msgavsad, postimpresionistia frangi mxatvari pol gogeni. igi gaeqca evropas, parizul cxovrebas da wynari okeanis kunZul taitize dasaxlda. gogeni moixibla kunZulis egzotikuri bunebiT, mcxovreblebis gulubryvilobiT, uSualobiT da Tavisi Semoqmedebis mniSvnelovani nawi-li maT miuZRvna. is Tvlida, rom ipova samoTxe dedamiwaze.

gogenis naxatebze ar Cans sivrce, moZraoba, dinamika. namuSevrebi ufro sibrtyulia. yvela figuras mkveTri konturi aqvs Semovlebuli da Sevs-ebulia gansakuTrebuli JReradi ferebiT, feradovani laqebiT. swored es iZleva dekoratiulobis STabeWdilebas da gogenis xatvis stils ganu-meorebelsa da gamorCeuls xdis.

gogenis yovel namuSevarSi Cans didi siyvaruli, siTbo, simSvide, au-Relvebeli cxovrebis wesi. kaSkaSa ferebi, didi, Tanabari laqebi da ada-mianis gamartivebuli figurebi _ ai, ra aris damaxasiaTebeli gogenis naxatebisTvis.

4. èu haere ia oe (qalbatoni nayofiT)~

3. `vahine no te teiare(qalbatoni yvaviliT)~

1. `nafea faa ipoipo? (rodis gaTxovdebi?)~

2. `naturmorti mangoTi~5. `siesta~

6. `parau api?(ra aris axali?)~

7. àrearea (xumroba)~

saSinao davalebaSeqmeni namuSevari gogenis namuSevrebis gavleniT.

86 87

34 samoTxe dedamiwaze


• riT gansxvavdeba gogeni sxva xelovanebisgan?

• erTmaneTs Seadare van gogisa da gogenis namuSevrebi. Seni azriT, riT gansxvavdebian isini?

• ra ganwyoba Segiqmna gogenis Semoqmedebam?

Tema: samoTxe dedamiwaze. mizani: gavavarjiSoT moswavleebi ìsaubron~ erTmaneTTan naxatebiT da kom-

piuteris saSualebiT Caataron eqsperimentebi. VI.1. VI.2. VI.3. VI.4.aqtivobebi: kiTxva-pasuxi, werilebis miwera naxatebiT, kompiuteriT muSaoba.forma: individualuri, wyvilebSi.resursi: saxelmZRvanelo, kompiuteri, guaSis saRebavebi, furclebi.gakveTilis msvleloba: 1. maswavlebeli gakveTils iwyebs kiTxva-pasuxiT im

mxatvrul xerxebsa da saSualebebze, romlebsac mxatvrebi iyeneben namuSevarSi. moswavleebi gamoTqvamen sxvadasxva mosazrebas. ixseneben Tbil, civ, kontrastul ferebs, TeTri da Savi feris `Zalas~, naxevartonebs da a.S. saubroben xazebsa da maT `xasiaTze~, monasmebze, laqebze da a.S. sivrcis gadmocemaze namuSevarSi – sxvadasxva planebze (wina planze didi zomis gamosaxuleba, ukanaze – patara), feris gamoyenebaze sivrcis gadmosacemad – wina planze mkafio naxati, da ufro muqi feri, ukanaze ufro mkrTali.

2. sTxovs, yovelma moswavlem Tavis mewyviles dauxatos werili. mewyvile ec-deba `waikiTxos~ (gaSifros) werili da misweros pasuxi. Semdeg isaubron am dava-lebaze, moaxerxes Tu ara mimowera naxatebiT.

3. Semdeg sTxovs, gaixsenon impresionistebis mxatvroba. ra iyo maTTvis mTa-vari (imwuTieri STabeWdilebis gadmocema), aseve gamoTqvan mosazrebebi postim-presionistebze. uambobs pol gogenis Semoqmedebaze. daavalebs saxelmZRvanelos gacnobas, teqstis wakiTxvas, ilustraciebis daTvalierebas da kiTxvebze pasuxs, Semdeg moswavleebi davalebas Seasruleben kompiuterul saxatav programaSi. Seqmnian namuSevrebs kontrastuli ferebis gamoyenebiT.

85

CainiSnon saSinao davaleba.mizani miRweulia, Tu moswavleebi dauxataven erTmaneTs werilebs da imuSave-

ben kompiuterul saxatav programaSi.SeniSvna: SesaZlebelia Seasrulon kidev erTi davaleba. furcelze daaRvenTon

akvarelis saRebavi (sqeli funjiT an bambiT). roca saRebavi gaSreba, daakvirdnen. Semoavlon konturi ise, rom miamsgavson raime sagans, anu, gadaaqcion Secdoma namuSevrad, laqa – konkretul sagnad. Semdeg imsjelon, vis ra gamouvida, SeZles Tu ara konkretuli sagnis danaxva da daxatva. maswavlebeli afasebs moswavleebs ganmaviTarebeli SefasebiT.

saxelmZRvaneloSi mocemuli reproduqciebi da fotoebi:pol gogenis namuSevrebi:1. `nafea faa ipoipo?“ („rodis gaTxovdebi?“) (1892). samxatvro muzeumi, baze-

li, Sveicaria.2. `natiurmorti mangoTi~ (1896). kerZo koleqcia.3. ̀ vahine no te teiare (`qalbatoni yvaviliT~) (1891). karlsbergis axali gli-

ptoTeka, kopenhageni, dania.4. `eu haere ia oe (qalbatoni nayofiT)~ (1893). saxelmwifo ermitaJi, sanqt-

peterburgi, ruseTi.5. `siesta~ (1894). kerZo koleqcia.6. `parau api? (ra aris axali?)~ (1892). drezdenis samxatvro galerea, drezde-

ni, germania.7. `arearea (xumroba)~ (1892). orses muzeumi, parizi, safrangeTi.

86

gakveTili 35

pol sezani is frangi mxatvaria, romelmac sicocxlis umetesi nawili mSobliur patara qalaq eqsSi gaatara. sicocxlis bolomde dauRalavi, daZabuli SromiT, ZiebiT Seqmna sakuTari xelwera, romliTac misi namu-Sevrebi gamoirCeva Tanamedroveebisgan. sezani didi siyvaruliT xatavda Tavis garSemo bunebas, mravalfigurian kompoziciebs, portretebs, nati-urmortebs.

sezani namuSevrebis Seqmnisas guldasmiT swavlobda naturas. xSir-ad erTsa da imave Temas xatavda mravaljer. iyenebda sakuTar, speci-fikur ferTa gamas: mofiruzisfro-mwvane, monarinjisfro-yviTeli, cis-fris sxvadasxva toni. misma Semoqmedebam udidesi gavlena iqonia saxviTi xelovnebis sxvadasxva mimdinareobis ganviTarebaze.

miuxedavad imisa, rom Semoqmedebis dasawyisSi sezani monawileobda impresionistebis gamofenebSi, mas mxatvrobisadmi sruliad gansxvavebuli midgoma hqonda. Tu impresionistebisTvis namuSevrebSi mTavari iyo im-wuTieri STabeWdilebis, ganaTebis, ganwyobilebis asaxva, sezanisTvis amas ara aqvs mniSvneloba. misTvis gadamwyvetia sagnis moculobiTi formebis gadmocema, rasac ferebis meSveobiT axerxebs.

1. `natiurmorti vaSlebiT~

4. `fiWvis xe eqsTan axlos~

5. `biWi wiTel JiletSi~

6. `mobanaveebi Ria cis qveS~

7. muSaobis etapebi

daxate WurWlis konturi.

gaaferade. aTinaTis adgili datove

SeuRebavi.

moculobis gadmosacemad gaamuqe

Crdilis adgili.

3. `dolabi da cisterna xeebis qveS~

2. `qalbatoni yavadniT~

daimaxsovre!

natura (laTinurad natura _ buneba)

_ bunebrivi, cocxali nimuSi.

saSinao davalebaSuqCrdilis, aTinaTisa da dacemuli Crdilis

saSualebiT gadmoeci sagnis moculoba.

88 89

35 moculobiTi formebi


• romel JanrSia isini Sesrulebuli?

• isaubre sezanis ferebze.

• romeli namuSevari mogewona gansakuTrebiT? ratom?

Tema: moculobiTi formebi. mizani: gavavarjiSoT moswavleebi saganTa moculobis gadmocemaSi (SuqCrdi-

li, aTinaTi, dacemuli Crdili), imsjelon sakuTari namuSevris Zlier da sust mxareebze. VI.1. VI.3. VI.4.

87


– saxelmZRvanelos gacnoba, ilustraciebis daTvaliereba, saubari namuSevrebze. rogor moewonaT sezanis Semoqmedeba?

– gaxseneba, Tu rogor xdeba sagnis moculobis gadmocema namuSevarSi.

– savarjiSoebis Sesruleba Savi fanqriT (cilindris, piramidis xatva).

–savarjiSo: sxvadasxva ferTa gamis Seqmna, feris gradaciisa da monaTesave ferebis gamoyenebiT.

– namuSevrebis Seqmna guaSis an akvarelis saRebavebiT, moculobis gadmocema namuSevrebSi.

– namuSevrebis ganxilva, sakuTari namuSevrebis Zlieri da susti mxareebis aRniSvna, TviTSefaseba.



guaSis an akvarelis saRebavebi,


furclebi. saxelmZRvanelo.

Tu moswavleebi Seqmnian namuSevrebs sagnebis moculobiTi formis gadmocemiT, isaubreben sakuTari namuSevrebis Zlier da sust mxareebze.

SeniSvna: maswavlebeli dafaze dawers testis tipis davalebas:• postimpresionizmi niSnavs (xazi gausvi swor pasuxs): impresionistebis dros, impresionistebis Semdeg, impresionistebamde.• impresionisti mxatvrebi arian (xazi gausvi swor pasuxs): mone, dega, gogeni, renuari.• postimpresionisti mxatvrebi arian (xazi gausvi swor pasuxs): van gogi, gogeni, mone, sezani.maswavlebeli Seaxsenebs V klasis masalas.saxelmZRvaneloSi mocemuli reproduqciebi da fotoebi:pol sezanis namuSevrebi:1. `natiurmorti vaSlebiT~ (1893-1894). samxatvro galerea kunsthausi, ciuri-

xi, Sveicaria.2. `qalbatoni yavadniT~ (1890-1895). orses muzeumi, parizi, safrangeTi.3. `dolabi da cisterna xeebis qveS~. barnsis koleqcia, linkolnis universi-

teti, filadelfia, aSS.4. `fiWvis xe eqsTan axlos~ (1890). saxelmwifo ermitaJi, sanqt-peterburgi,

ruseTi.5. `biWi wiTel JiletSi~ (1888-1890). barnsis koleqcia, linkolnis universi-

teti, filadelfia, aSS.6. `mobanaveebi Ria cis qveS~ (1880-1881). saxelmwifo ermitaJi, sanqt-peter-

burgi, ruseTi.7. muSaobis etapebi.

88

gakveTili 36

vin Seqmna pirveli portretebi? _ albaT, Zvelma egviptelebma, rom-lebic faraonebis moxatul niRbebs amzadebdnen.

mogvianebiT portretebs xis dafaze an tiloze xatavdnen. ase Tanda-Tan portreti Camoyalibda saxviTi xelovnebis damoukidebel Janrad.

mxatvrebi xSirad xatavdnen da xataven avtoportretebs.gaixsene renesansis periodis mxatvrebis _ leonardo da vinCis, ti-

cianis, rafaelis _ namuSevrebi.TiToeul maTgans ramdenime avtoportreti aqvs Seqmnili. postimpresionist vinsent van gogs 30-ze meti avtoportreti hqonda

daxatuli. pol sezanisa da pol gogenis SemoqmedebaSic Segxvdeba araer-Ti avtoportreti.

ici, rom portreti SeiZ-leba iyos sxvadasxvanairi: konkretuli pirovnebis, jgufuri, interierSi an bunebis wiaRSi. SeiZleba marto saxe iyos gamosaxuli an mTliani figu-ra...

mainc ra aris mTavari portre-te bis Seqmnisas? _ adamianis gareg-nuli da pirovnuli Taviseburebebis gadmocema.

rogor fiqrob, sxvadasxva mxat-v ris mier daxatuli erTi da imave pirovnebis portretebi gansxvavebu-li iqneba Tu ara? ratom?

1. vinsent van gogi, àvtoportreti~

2. pol sezani, àvtoportreti~

4. vinsent van gogi, àvtoportreti~

6. pol gogeni, àvtoportreti~

5. pol sezani, àvtoportreti~

3. pol gogeni, àvtoportreti~

saSinao davalebaSeadare renesansis periodis avtoportreti

postimpresionizmis periodis avtoportrets.

90 91

36 avtoportreti

• ra mxatvrul xerxebs mimarTa TiToeulma mxatvarma?

• romel nawarmoebSi Warbobs laqa, xazi da romelSi _ monasmi?

• romeli mogewona gansakuTrebiT? ratom?

• avtoportretebis mixedviT SegiZlia mxatvrebis xasiaTze imsjelo?

Tema: avtoportreti. mizani: gavavarjiSoT moswavleebi sakuTari Tavis gamosaxvaSi (avtoportre-

ti), damaxasiaTebeli niSnebis, detalebis gamoyenebiT, realur situaciasa da msjelobaSi sakuTar da sxvis namuSevarSi gamoyenebul mxatvrul xerxebze. gamo-saxulebis gaazrebulad ganawileba sasuraTe sibrtyeze.

VI.1. VI.3. VI.4. VI.5.

89


– saubari sxvadasxva epoqaSi Seqmnil portretebze da maT avtorebze.

– savarjiSo emociebis amocnobaze (mewyvilem daxatos da meorem amoicnos Tu ra emociaa gamosaxuli – mowyenili, mxiaruli, daRvremili, SeSinebuli da sxv.).

– saxelmZRvanelos gacnoba, kiTxvebze pasuxi.

– saubari postimpresionistebis Semoqmedebaze. aRniSvna, Tu ra moswonT TiToeuli maTganis SemoqmedebaSi? mxatvruli xerxebis xazgasma.

– romelime postimpresionistis `gavleniT~ avtoportretis Seqmna, damaxasiaTebeli niSnebisa da detalebis gamoyenebiT – realur situaciaSi.

– namuSevrebis daTvaliereba, aRniSvna, visi moewonaT gansakuTrebulad, ratom? gamoyenebuli mxatvruli xerxebis xazgasma, TviTSefaseba.


individualuri, wyvilSi, jgufuri.

guaSis saRebavebi,

feradi fanqrebi, Savi fanqari,

saxatavi furclebi, saSleli.

saxelmZRvanelo.

Tu moswavleebi gamosaxaven sakuTar Tavs damaxasiaTebeli niSnebiT, detalebis gamoyenebiT, realur situaciaSi da namuSevrebis ganxilvisas imsjeleben gamoyenebul mxatvrul xerxebze.

SeniSvna: maswavlebeli SesTavazebs savarjiSos: dauwers dafaze sityvas _ postimpresionizmi da sTxovs, sityvis Semadgeneli asoebisgan Seadginon rac SeiZ-leba meti sityva.

saxelmZRvaneloSi mocemuli reproduqciebi da fotoebi:1. vinsent van gogi. àvtoportreti~ (1887). saxelmwifo muzeumi, vinsent van

gogis koleqcia, amsterdami, holandia.2. pol sezani. àvtoportreti~ (1879-1885). a. puSkinis saxelobis xelovnebis

saxelmwifo muzeumi, moskovi, ruseTi.3. pol gogeni. àvtoportreti~ (1889). xelovnebis erovnuli galerea, vaSing-

toni, aSS.4. vinsent van gogi. àvtoportreti~ (1887). detroitis xelovnebis institu-

ti, detroiti, aSS.5. pol sezani. àvtoportreti~ (1873-1875). saxelmwifo ermitaJi, sanqt-pe-

terburgi, ruseTi.6. pol gogeni. àvtoportreti~ (1890). a. puSkinis saxelobis xelovnebis sa-

xelmwifo muzeumi, moskovi, ruseTi.

90

gakveTili 36 a

Tema: speqtakli. mizani: gavavarjiSoT moswavleebi Sesasrulebeli samuSaos Tanamimdevrulad

dagegmvaSi, monawileoba miiRon funqciebis gadanawilebasa da erToblivad gadaw-yvetilebis miRebaSi, Teatraluri warmodgenis mowyobasa da speqtaklSi monawi-leobaSi.

VI.3.aqtivobebi: nawarmoebis gacnoba, Sesasrulebeli samuSaos dagegmva, rolebis

gadanawileba, martivi dekoraciebis momzadeba, afiSis da mosawvevebis damzadeba, repeticiebis Catareba, musikaluri gaformeba. speqtaklis Catareba.

resursi: antuan de sent egziuperis nawarmoebi `patara princi~, dekora-ciebisTvis masala, musikaluri nawarmoebebi.

forma: jgufuri, gunduri.gakveTilis msvleloba: maswavlebeli etyvis moswavleebs, rom wina gakveTi-

lebze Seiswavles frangi impresionisti da postimpresionisti mxatvrebis Semoq-medeba. franguli kulturis ukeT gacnobis mizniT unda waikiTxoT frangi mwer-lis antuan de sent egziuperis nawarmoebi `patara princi~ (`patara ufliswu-li~), mokled uyveba Sinaarss da SesTavazebs, dagegmon speqtaklis CatarebisTvis mosamzadebeli RonisZiebebis Tanamimdevroba:

1. rolebis gadanawileba.2. dekoraciebis damzadeba.3. kostiumebis SerCeva.4. musikaluri nawarmoebebis SerCeva.5. afiSis da mosawvevi baraTebis damzadeba.6. speqtaklis TariRis gansazRvra.7. damatebiTi masalis an informaciis moZieba.dagegmili samuSaos Sesasruleblad, gadaaTvalieron da gaixsenon, Tu rogor

daamzades wina wlebSi afiSebi, kostiumebi, qudebi, niRbebi da a.S. samuSaos gadanawilebis dros maswavlebeli yuradRebas aqcevs, rom gaTval-

iswinebuli iyos yoveli moswavlis individualuri SesaZleblobebi da im SemTx-vevaSi, Tu klasSia sssm moswavle, misi unarebis gaTvaliswinebiT, mieces Sesabamisi davaleba, roli.

mizani miRweulia, Tu moswavleebi dagegmaven Sesasrulebel samuSaos da Caatareben speqtakls.

SeniSvna: • RonisZiebaSi unda daixmaron sxva pedagogebic (literaturis, musikis).

speqtaklze SesaZlebelia stumrebis an umcrosklaselebis dapatiJeba.• teqstiSegiZliaTmoiZioTsaqarTvelosganaTlebisadamecnierebissamin-

istros vebgverdze www.buki.ge/library-8010.htm

91

gakveTili 37

arian mxatvrebi, romelTa namuSevrebsac advilad amoicnob, ganasxvaveb sxvebisgan. espaneli mxatvari pablo pikaso maT ricxvs ar miekuTvneba. igi mudmiv ZiebaSi iyo da Seqmna sruliad gansxvavebuli stilis namuSevrebi. rodesac ecnobi mis mravalferovan Semoqmedebas, Znelad ijereb, rom es erTi da imave mxatvris naxatebia.

pablo pikasos Semoqmedeba mravalmxrivia. igi iyo fermweri da grafikosi, muSaobda rogorc moqandake, keramikosi, amzadebda kolaJebs. misi mudmivi eqsperimentis Sedegad Seiqmna mxatvrobaSi axali stili, romelSic sagnebis gamosaxatavad gamoyenebulia geometriuli figurebi. am stils kubizmi ewodeba.

pablo pikasos mama mxatvari da xatvis maswavlebeli iyo. swored masTan daiwyo pikasom xatvis Seswavla. xatvis niWs bavSvobidan avlenda. dedamisi ambobda: `man laparakze adre xatva daiwyo~.

axalgazrda pikaso gaemgzavra safrangeTSi, sadac mTeli cxovreba gaatara. albaT, amitomac mas frang mxatvradac miiCneven.

1. `tragedia~

2. `arlekini“ (pablo pikasos vaJi)

3. `pablo pikasosportreti bavSvobaSi~

4. `akrobatebi(deda da Svili)~

7. `gernika~

5. `sami musikosi~

6. `maia TojinasTan erTad~

saSinao davalebaSeqmeni namuSevari civi da Tbili ferebis gamoyenebiT.

96 97

37 mudam ZiebaSi

• daaTvalierepikasosnamuSevrebi.

• romargcodnoda,romyvelaeserTidaimavemxatvris namuSevrebia, mixvdebodi?

• raganwyobasgiqmnisTiToeulimaTgani?

• romelinamuSevarimogewonayvelazemetad?ratom?

Tema: mudam ZiebaSi. mizani: SevaswavloT, asaxon namuSevarSi msoflioSi momxdari mniSvnelovani

movlena da ecadon gadmoscen sakuTari damokidebuleba mis mimarT. gamoTqvan azri avtoris Canafiqris Sesaxeb da isaubron im informaciaze, romelic miiRes fer-weruli an grafikuli namuSevrebidan. Seqmnan grafikuli namuSevrebi. VI.2. VI.3. VI.4. VI.5.

aqtivobebi: saxelmZRvanelos gacnoba, kiTxva-pasuxi, pablo pikasos Semoqme-debaze saubari, TvalsaCinoebis daTvaliereba, grafikuli namuSevrebis Seqmna, na-muSevrebis ganxilva, TviTSefaseba.

forma: individualuri, gunduri.resursi: saxatavi rveuli, feradi da Savi fanqari, saSleli, saxelmZRvanelo,

TvalsaCino masala.gakveTilis msvleloba: 1. maswavlebeli sTxovs moswavleebs, gaecnon sa-

xelmZRvanelos teqsts, ilustraciebs, upasuxon SekiTxvebs. uyveba pikasos Semo-qmedebis Sesaxeb, eubneba: misi namuSevrebi imdenad mravalferovania, rom pikasos Semoqmedeba dayofilia ramdenime periodad. sTxovs, kidev erTxel daakvirdnen saxelmZRvaneloSi #1 ilustracias. ekiTxeba, ra ferebSia es namuSevari Sesru-lebuli? aCvenebs damatebiT TvalsaCino masalas (Youtube) da ekiTxeba, ra ferebi Warbobs am namuSevrebSi. swored amitomac pikasos Semoqmedebis am periods `cis-fers~ uwodeben. ra ganwyobileba igrZnoba am namuSevrebSi? sevdiani, naRvliani. am naxatebze pikaso umTavresad miusafar, sevdian adamianebs gamosaxavs. vardisferi periodis namuSevrebSi Warbobs movardisfro ferTa gama. orive periodis naxateb-ze pikaso xatavda cirkis msaxiobebs, arlekinebs, bavSvebs.

2. rogorc saxelmZRvanelodan gaigeT, man Seqmna axali stili mxatvrobaSi –

92

kubizmi. Semoqmedebis am periodSi mas aRar ainteresebs samyaros realuri asaxva, aramed eZebs axal formebs da misi kompoziciebi agebulia geometriuli figurebis gamoyenebiT. aCvenebs damatebiT namuSevrebs, sTxovs, aRweron isini, gamoTqvan STa-beWdilebebi. eubneba: miuxedavad imisa, rom am periodis namuSevrebs akritikebdnen Tanamedroveni, kubizmi Camoyalibda rogorc saxviTi xelovnebis erT-erTi mimdi-nareoba, romelsac mogvianebiT mimdevrebi gamouCndnen.

3. pikaso iyo ara marto xelovani, aramed iseTi adamiani, romelic mZafrad reagirebda msoflioSi mimdinare yvela mniSvnelovan movlenaze da maT namuSevreb-Si asaxavda. man uzarmazari tilo miuZRvna espaneTis patara qalaqis ganadgurebas faSisturi germaniis mier. `gernika~ – ase ewodeba tilos, romelic qalaq gerni-kas dabombvas asaxavs da gadmoscems omis saSinelebas da sisastikes, adamianebis udides tkivils da tragedias. pablo pikaso mSvidobisTvis mebrZoli xelovania, igi mTeli cxovreba aqtiurad iyo CarTuli mSvidobis dacvis saqmeSi, misi grafi-kuli naxati mtredi – msoflios mSvidobis simbolodaa miCneuli.

4. Semdeg sTxovs, Seasrulon grafikuli namuSevrebi. ekiTxeba, romels vuwo-debT grafikul namuSevars? ra masalas viyenebT (fanqari, naxSiri, melani, tuSi), riTi iqmneba grafikuli namuSevrebi? xaziT. uyveba, rom grafikul namuSevrebSi ferebic SeiZleba iyos gamoyenebuli, magram Tu ferwerul namuSevrebSi fers ga-damwyveti, wamyvani mniSvneloba eniWeba, grafikulSi igi damxmare saSualebaa. ra aris daStrixva (moculobis gadmosacemad sxvadasxva zomisa da siZlieris xazebis gavleba. isini SeiZleba iyos paraleluri an urTierTgadamkveTi)?

5. grafikuli namuSevrebi moswavleebma unda miuZRvnan romelime istoriul an msoflioSi momxdar mniSvnelovan movlenas (mag.: `SimSili, `Zaladoba~, òme-bi~, `bunebis dacva~, èkologiis problemebi~). Seecadon, sakuTari damokidebu-leba gadmoscen.

6. namuSevrebis dasrulebis Semdeg aTvaliereben erTmaneTis naxatebs, gamoTq-vamen azrs avtoris Canafiqris Sesaxeb, xom ar amoicnes, ra movlenaa asaxuli mas-ze. Cans Tu ara avtoris damokidebuleba, romeli moewonaT gansakuTrebiT, ratom? Seavson TviTSefasebis rubrika.

mizani miRweulia, Tu moswavleebi Seqmnian grafikul namuSevrebs, asaxaven ro-melime mniSvnelovan movlenas da imsjeleben masze.

SeniSvna: SeiZleba moewyos aqcia `mSvidoba msoflios~.maswavlebeli uambobs moswavleebs erT epizods pikasos cxovrebidan: Turme

erTxel pablo pikasom or wamSi furcelze Canaxati gaakeTa. amerikelma koleq-cionerma, romelic iqve ijda, ifiqra, axla am namuSevars iafad viyidio, magram mxatvars Zalian didi Tanxa mouTxovia. koleqcioneri aRSfoTebula: „Tqven xom sul raRac ori wami daxarjeT am naxatis daxatvaze?!“ pikasom ki miugo, – am ori wamis ukan ocwliani Sromaao.

isaubron da imsjelon am ambavze.saxelmZRvaneloSi mocemuli reproduqciebi da fotoebi:pablo pikasos namuSevrebi:1. `tragedia~ (1903). erovnuli galerea, vaSingtoni, aSS.2. àrlekini (pablo pikasos vaJi)~ (1924). pikasos muzeumi, parizi, safrangeTi.3. `pablo pikasos portreti bavSvobaSi~ (1923). pablo pikasos koleqcia.4. ̀ akrobatebi (deda da Svili)~ (1905). erovnuli galerea, Stutgarti, germania.5. `sami musikosi~ (1921). Tanamedrove xelovnebis muzeumi, niu-iorki, aSS.6. `maia TojinasTan erTad~ (1938). pikasos muzeumi, parizi, safrangeTi.7. `gernika~ (1937). prado, madridi, espaneTi.

93

gakveTili 38

feradi furclebisgan sxvadasxva figuris gamoWriT, maTi garkveuli TanamimdevrobiT, SexamebiT da dawebebiT iqmneba namuSevari, romelsac aplikacia hqvia. gamoCenili frangi mxatvari anri matisi, mas Semdeg, rac fexze dgoma gauWirda, cudad xedavda da veRar xatavda, am teqnikas iyen-ebda namuSevrebis Sesaqmnelad, rasac `makratliT xatvas~ uwodebda.

kaSkaSa, myvirala, xSirad arabunebrivi ferebis monacvleobiT, gamar-tivebuli naxatiT da brtyeli gamosaxulebiT cdilobda matisi grZnobeb-is, emociebis gadmocemas. xSirad misi naxatebi Wrel xaliCebs mogvagon-ebs. namuSevrebis daTvalierebisas bednierebis, sixarulis da mxiarulebis gancda eufleba mnaxvels.

anri matisi mosamarTleobaze ocnebobda da 20 wlis asakSi parizSi Cavida. magram avad gaxda da dedam gasarTobad saRebavebi aCuqa. swored am dRidan man profesiad mxatvroba airCia.

1. `lurji figura~

3. `polinezia. zRva~

4. `zumba~

2. `cirki~

5. `aRmosavluri xaliCebi~ 6. `greta moli~

8. `gogona SavkatasTan erTad~

7. `wiTeli oTaxi~

9. `cekva~

saSinao davalebadaamzade aplikacia `Savi zRva~. gamoiyene sxvadasxva masala.

98 99

38 makratliT xatva

• daaTvaliere da aRwere anri matisis namuSevrebi.

• isaubre matisis ferebze.

• ra gancda dageufla maTi daTvalierebisas?

• romeli namuSevari mogewona gansakuTrebiT? ratom?

Tema: makratliT xatva. mizani: gavavarjiSoT moswavleebi. Seqmnan namuSevrebi kontrastuli fere-

biT, aplikaciis xerxiT. isaubron namuSevrebSi gadmocemul ganwyobilebaze, imuSaon gundebad. VI.2. VI.3. VI.4.


– gaixsenon namuSevris Seqmnis sxvadasxva xerxi – aplikacia, kolaJi.

– gaecnon saxelmZRvanelos, daaTvalieron ilustraciebi, upasuxon SekiTxvebs.

– Seasrulon davaleba: kontrastuli ferebiT aplikaciis Seqmna.

– gundebad dayofa, funqciebis gadanawileba.

– namuSevrebis Seqmna.– maTze msjeloba, Sefaseba,

TviTSefaseba.– saukeTesos dasaxeleba da

arCevanis dasabuTeba.– saSinao davalebis CaniSvna.

gunduri, jgufuri.

formatis furclebi,

feradi qaRaldi, makrateli,

webo, Wikartebi, saxelmZRvanelo.

Tu moswavleebi Seqmnian aplikaciebs, gundebSi isaubreben gadmocemul ganwyobilebaze, gamoyenebul ferebze.

SeniSvna: anri matisi 71 wlis iyo, rodesac rTuli operacia gaukeTda. eqimebma

94

is Zlivs gadaarCines, magram mas Semdeg fexze dgoma aRar SeeZlo da mxatvari etls miejaWva. swored am droidan man Semoqmedebis axal xerxs mimarTa, daiwyo feradi qaRaldebisgan figurebis gamoWra da „makratliT xatva“. mogvianebiT, roca sawo-lidanac ki veRar dgeboda da gamoWrac gauWirda, grZel lerwmis joxze naxSirs amagrebda da pirdapir kedlebze xatavda.

saxelmZRvaneloSi mocemuli reproduqciebi da fotoebi:anri matisis namuSevrebi:1. `lurji figura~ (1952). anri matisis muzeumi, nica, safrangeTi.2. `cirki~ (1947). wignis `jazi~ ilustracia.3. ̀ polinezia. zRva~ (1946). Tanamedrove xelovnebis saxelmwifo muzeumi, JorJ

pompidus centri, parizi, safrangeTi.4. `zumba~ (1950). xelovnebis saxelmwifo muzeumi, kopenhageni, dania.5. àRmosavluri xaliCebi~ (1906). mxatvrobis da qandakebis muzeumi, grenob-

li, safrangeTi.6. `greta moli~ ((1908). erovnuli galerea, londoni, didi britaneTi.7. `wiTeli oTaxi~ (1908). saxelmwifo ermitaJi, sanqt-peterburgi, ruseTi.8. `gogona Sav katasTan erTad~ (1910). kerZo koleqcia.9. `cekva~ (1910). saxelmwifo ermitaJi, sanqt-peterburgi, ruseTi.

gakveTili 39

me-20 saukuneSi xelovnebaSi bevri axali stili da mimdinareoba gaCn-da. abstraqcionizmi is stilia, romelsac ar ainteresebda adamianis fig-urebis, bunebis, sagnebis da movlenebis asaxva namuSevrebSi. abstraqcion-istebi sxvadasxva ferTa SexamebiT, xazebiT an geometriuli formebiT cdilobdnen sakuTari grZnobebis, emociebisa da azrebis gadmocemas.

abstraqcionizms ùsagno xelovnebasac~ uwodeben.rogor fiqrob, ratom?

rodesac am namuSevrebs Sexedav, albaT, ifiqreb, ase xom mec SemiZlia davxatoo. sinamdvileSi yvela abstraqcionistma mxatvarma grZeli da rTuli gza ganvlo. yoveli maTgani swavlobda samxatvro skolaSi, SeeZlo realisturi namuSevrebis Seqmna, magram isini amiT ar kmayofildebodnen. gamudmebul ZiebaSi iyvnen da bolos samyaros gamoxatvis sakuTari àbst-raqtuli~ gza airCies.

abstraqcionistebis namuSevrebi erTmaneTisgan sruliad gansxvavebu-lia. zogjer mxolod ramdenime feris laqaa an erTmaneTSi gadaxlarTu-li feradovani xazebi; zogjer mxolod geometriuli formebi. zogierTi namuSevari dajRabnilis STabeWdilebas tovebs; zogi ki mkacri kanonebis dacviTaa Sesrulebuli.

1. vasili kandinski, ìmprovizacia 26 (niCbebi)~

6. Juan miro, `Tanavarskvlavedi _ dilis varskvlavi~

7. mark rotko, ùsaTauro(Savi da ruxi)~8. muSaobis etapebi

5. jekson poloki, `mocimcime nivTiereba~

kolofis saxuravSi skoCiT daamagre

furceli.

saRebavian jamebSi CauSvi ramdenime kenWi da gadmode kolofSi.

agorave kenWebi da miiReb namuSevars.3. kazimir maleviCi, `suprematizmi~

4. Teo van dusburgi, `kompozicia 20~

2. pit mondriani, `kompozicia wiTeli, yviTeli

da lurji ferebiT~

saSinao davalebaSeqmeni abstraqtuli namuSevari _ xazebiTda laqebiT an geometriuli figurebiT.

100 101

39 usagno xelovneba

• daaTvaliere namuSevrebi.

• ra STabeWdileba moaxdina Senze am stilma?

• isaubre, romel namuSevarSi ra xerxia gamoyenebuli?

• romeli namuSevari mogewona? ratom?

Tema: usagno xelovneba.mizani: SevaswavloT moswavleebs, SemoqmedebiTad gamoiyenon sxvadasxva ma-

sala namuSevris Seqmnisas. kompiuterul saxatav programaSi Seqmnan simetriuli da asimetriuli abstraqtuli namuSevari, kontrastuli ferebis gamoyenebiT.

95

VI.2. VI.3. VI.4. VI.5.


– saxelmZRvanelos gacnoba.– kiTxvebze pasuxi,

STabeWdilebebis gaziareba.– muSaobis etapebis gacnoba.– abstraqtuli namuSevris Seqmna

`gaferadebuli kenWebiT~. daicvan drois limiti.

– kompiuteris meSveobiT abstraqtuli namuSevrebis Seqmna. azris gaziareba.

– kenWebiT da kompiuteriT Seqmnili namuSevrebis gamofena, msjeloba – romeli moewonaT metad, ratom?

– saSinao davalebis CaniSvna.– TviTSefaseba.


saRebavebi, kenWebi, patara jamebi, yuTi,

skoCi, saxatavi furclebi, makrateli.

moswavleebi SemoqmedebiTad gamoiyeneben sxvadasxva masalas da Seqmnian namuSevrebs, imuSaveben kompiuteriT, isaubreben namuSevrebze.

SeniSvna: maswavlebelma SesaZlebelia gamoiyenos danarTSi mocemuli aqtivo-bebi.

saxelmZRvaneloSi mocemuli reproduqciebi da fotoebi:1. vasili kandinski. `improvizacia 26 (niCbebi)~ (1912). saqalaqo galerea, len-

baxis saxli, miunxeni, germania.2. pit mondriani. `kompozicia wiTeli, yviTeli da lurji ferebiT~ (1912).

vilhelm xakis muzeumi, ludvigshafeni reinze, germania.3. kazimir maleviCi. ̀ suprimatizmi~ (1915). saxelmwifo rusuli muzeumi, sanqt-

peterburgi, ruseTi.4. Teo van dusburgi (1883-1931, holandieli mxatvari). `kompozicia 20~ (1920).

Tisena-bornemisas muzeumi, madridi, espaneTi.5. jekson poloki (1912-1956, amerikeli mxatvari). `mocimcime nivTiereba~

(1946). Tanamedrove xelovnebis muzeumi, niu-iorki, aSS.6. Juan miro. `Tanavarskvlavedi – dilis varskvlavi~ (1940). kerZo koleqcia.7. mark rotko. `usaTauro (Savi da ruxi)~ (1969). kerZo koleqcia.8. muSaobis etapebi.

96

gakveTili 40

me-20 saukune aRmoCenebis da Ziebis xanaa arqiteqturaSic. gaCnda axali samSeneblo masala: rkinabetoni, foladi, mina, asawyobi bloke-bi. tradiciul samSeneblo masalasTan erTad maTi gamoyenebiT arqite-qtorebs SesaZlebloba miecaT, SeeqmnaT sruliad axali gansxvavebuli, uCveulo formebi da konstruqciebi.

am mravalferovnebis miuxedavad, udavoa, rom caTambjenebi aris Tan-amedrove arqiteqturis yvelaze mkafio maxasiaTebeli. rkinisa da minis-gan Seqmnili gigantebis elvareba dRemde udides STabeWdilebas axdens mnaxvelze. pirveli caTambjenebi aSenda amerikis SeerTebuli Statebis qalaq CikagoSi. dRes ki maT msoflios bevr qveyanaSi SexvdebiT.

gansxvavebuli iyo arqi-teqtorebis miznebic: zogis-Tvis axali iafi sacxovrebe-li saxlebis mSenebloba iyo mTavari; zogi bunebasTan ha-r moniul Serwymas isaxavda miznad; zogi ki uCveulo, uc nauri formebis ZiebiT iyo gatacebuli.

1. le korbuzie. `ronSanis kapela~,

ronSani, safrangeTi

2. salocavis interieri

8. muzeumis interieri

5, 6. empaiar steit bildingi,niu-iorki, aSS

5.

6.

3. frenk loid raiti. `saxli CanCqerze~,niu-iorki, aSS

7. frenk loid raiti. solomon gugenhaimis muzeumi,

niu-iorki, aSS

4. ludvig mis van der roe. `minis saxli~, Cikago, aSS

saSinao davalebaSeqmeni cifruli namuSevari da gaaziare

virtualur jgufSi.

102 103

40 gamoqvabulidancaTambjenebamde

• daakvirdi arqiteqturis am nimuSebs.

• romeli Senoba aris sainteresod Serwymuli bunebasTan?

• romeli geCveneba ucnauri formis?

• ronSanis kapela eklesiaa. Seni azriT, riTia igi gamorCeuli?

• icxovrebdi caTambjenSi? ratom?

• mogwons Tanamedrove Senobebi? daasabuTe Seni mosazreba.

Tema: gamoqvabulidan caTambjenebamde.mizani: daasaxelon cnobili arqiteqturuli Zeglebis Seqmnis mizezebi da

isaubron, Tu rogor aisaxa istoriuli, socialuri da religiuri konteqsti maT vizualur mxareze. gundurad namuSevris Seqmna, funqciebisa da movaleobebis gadanawilebiT. VI.1. VI.2. VI.3. VI.4. VI.5. VI.6.


– saubari egviptur, antikur, gotikur da Tanamedrove arqiteqturul Zeglebze, maTi Seqmnis mizezebsa da imaze, Tu ra gavlena moaxdina Zeglebis vizualur mxareze istoriulma, religiurma da socialurma konteqstma.

– saubari, kiTxva-pasuxi, arqiteqturuli Zeglebis gansxvavebaze daniSnulebis mixedviT (sacxovrebeli, sazogadoebrivi, TavdacviTi, religiuri, parkebi).

– saxelmZRvanelos gacnoba.

individualuri, gunduri.

feradi fanqrebi an saRebavebi,

formatis da saxatavi furclebi, makrateli,

webo, Wikartebi, saxelmZRvanelo.

moswavleebi Seqmnian gundurad panos `Tanamedrove qalaqi~, gadainawileben funqciebs samuSaos Sesasruleblad da isaubreben, Tu ra daniSnulebiT aages cnobili arqiteqturis Zeglebi.

97


– saubari imaze, Tu romeli mniSvnelovani arqiteqturuli Zegli aqvT nanaxi.

– Tanamedrove qalaqis panos Seqmna gundurad aplikaciiT an naxatebiT:

1. individualurad xataven Senobebs.

2. gadanawildebian gundebad da Seqmnian panoebs – `Tanamedrove qalaqi~.

3. amoWrian da ganalageben, daawebeben formatze.

– namuSevrebis ganxilva, Cans Tu ara sivrce (wina, Sua da ukana plani), Seiqmna Tu ara Tanamedrove qalaqis STabeWdileba.


SeniSvna: maswavlebeli moswavleebs afasebs ganmaviTarebeli SefasebiT. maswavlebeli saTavdacvo nagebobebze saubrisas mouyveba moswavleebs Ci-

neTis didi kedlis Sesaxeb. dasvams SekiTxvebs saqarTveloSi arsebuli galavnebis Sesaxeb. SeiZleba moewyos eqskursia siRnaRSi.

daavalebs, Semdegi gakveTilisTvis moitanon plastilini, mavTuli, mcire zomis sagnebi an ucnauri formis xis toti.

saxelmZRvaneloSi mocemuli reproduqciebi da fotoebi:1. le korbuzie. `notr dam diuo~ /ronSanis kapela/. salocavi `RvTismSobeli

maRlobebze~, ronSani, safrangeTi.2. ronSanis kapelis salocavis interieri.3. frenk loid raiti. `saxli CanCqerze~, niu-iorki, aSS.4. ludvig mis van der roe (1886-1969, germaneli da amerikeli arqiteqtori).

`minis saxli~ (1946-1951), Cikago, aSS.5, 6. empaiar steit bildingi (1931), niu-iorki, aSS.7. frenk loid raiti. solomon gugenhaimis muzeumi (1959), niu-iorki, aSS.8. muzeumi interieri.

98

gakveTili 41

Tanamedrove moqandakeebma, tradiciulTan erTad, bevri axali masala da teqnika gamoiyenes namuSevrebis Seqmnisas. foladi, mina, plastmasi, samrewvelo da yoveldRiuri masala. iyenebdnen axal gansxvavebul xerx-ebsac. magaliTad, SeduRebas. zogma moZravi qandakebebic ki Seqmna.

ginaxavs moZravi qandakebebi? ra ici maT Sesaxeb?

Tanamedrove qandakebebic amSveneben qalaqis quCebs, moednebs, skver-ebsa da parkebs. Tumca zogierT maTgans uCveulo adgilebzec ki Sexvdeb-iT: saxlebis saxuravebze, xidebze, kldis wverze, zRvis sanapiroze da a.S. moqandakeebi miznad ar isaxaven realuri samyaros zust gadmocemas. maTi namuSevrebi pirobiTia. realuri pirovnebis portretis Seqmnisas avtore-bi cdiloben ara mxolod msgavsebis, aramed misi pirovnuli Tvisebebis gadmocemas.

espaneTis erT-erT uZveles qalaq bilbaoSi mravali RirsSesaniSna-obaa. maT ricxvs Rirseulad daemata Tanamedrove qandakeba _ uJangavi foladis 12-metriani lekvis figura. `lekvi~ sxvadasxva jiSis cocxali yvaviliTaa dafaruli da sezonis mixedviT icvlis Seferilobas. `lekvis~ qandakeba imdenad popularuli gaxda, rom qalaqis simbolodac gadaiqca.

1. henri muri, `wamowolili figura~

2. alberto jakometi, `mosiarule kaci~

5. jef kunsi, `lekvi~,bilbao, espaneTi

6. aniS kapuri,`Rrublis karibWe~,

Cikago, aSS(momrgvalebuli formis

liTonis qandakeba/simaRle 10 m/

mosarkuli zedapiriT,romelic mnaxvelsac

ireklavs)

4. henri muri, `wamowolili qalbatoni~3. Tamar kvesitaZe, `ali da nino~

saSinao davalebaSeqmeni Tanamedrove qandakeba, romelic ginda,

rom Sens qalaqSi an dabaSi idges.

104 105

41 Tanamedrove qandakeba

• daaTvaliere qandakebebi. isaubre STabeWdilebebze.

• Seadare Tanamedrove qandakebebi sxvadasxva periodis qandakebebs (antikurs an aRorZinebis xanis).

• mogewona Tanamedrove qandakebebi?

• xom ar ginaxavs Tanamedrove qandakebis nimuSi?

Tema: Tanamedrove qandakeba.mizani: gavavarjiSoT moswavleebi, konkretuli mocemulobis Sesabamisad, Ta-

vad SearCion masala da teqnika, isaubron sakuTar da sxvis namuSevrebSi gamoy-enebul mxatvrul xerxebze, aseve xelovnebasTan dakavSirebul profesiebsa da maT mniSvnelobaze. VI.2. VI.3. VI.4. VI.5. VI.6.


– saubari xelovnebis sxva dasxva dargsa da maT mniSvnelobaze (musika, Teatri, literatura, foto, kinoxelov neba).

– saubari moqandakeebsa da maT namuSevrebze (ganvlili masa-lis gaxseneba).

– saxelmZRvanelos gacnoba, kiTxvebze pasuxi, STabeWdile-bebis gaziareba.

jgufuri, wyvilSi,

individualuri.

plastilini, mavTuli, mcire zomis sagnebi,

xis toti, dafa, saxelmZRvanelo.

SearCeven masalas da teqnikas namuSevris Sesaqmnelad. isaubreben sakuTar da sxvebis namuSevrebze, aseve xelovnebasTan dakavSirebul profesiebze, maT mniSvnelobaze.

99


– wyvilebSi interviuebis Cam- wyvilebSi interviuebis Cam-wyvilebSi interviuebis Cam-orTmeva `xelovnebis sx-vadasxva dargis warmomadgen-lebTan~.

– intervius Sefaseba, visi iyo ufro saintereso, informaciuli.

– davalebis Sesruleba `Taname- davalebis Sesruleba `Taname-davalebis Sesruleba `Taname-drove qandakeba~ erTmaneTis namuSevrebis ganxilva sainte-reso, uCveulo „Tanamedrove“ namuSevris SerCeva.


SeniSvna: vinaidan erovnuli saswavlo gegmis mixedviT moswavleebs unda SeeZloT konstruqtoris sqemebis da detalebis gamoyenebiT martivi eleqtro-saTamaSos ageba, maswavlebeli SesTavazebs, ganaxorcielon romelime aqtivoba (s.g.VI.5).

Tu maswavlebels aqvs `sabavSvo rkinigza~, an `avtorali~, moswavleebs SesTa-vazebs, sqemis mixedviT aagon da aamuSaon igi.

SesaZlebelia, moswavleebma saxlidan moitanon Zveli eleqtrosaTamaSo, eca-don aRadginon, `gaalamazon~ is (magaliTad, SeRebon, daumaton detalebi da a.S.) da aamuSaon.

an saxlidan moitanon Zveli saaTis meqanizmi. daamzadon axali `ciferblati~ – ecadon is gansxvavebuli, `sxvanairi~ iyos, mag. dafaron abstraqtuli naxatiT, gaukeTon ucnauri formis isrebi, an, Tu gadawyveten, umcrosklaselebs aCuqon, maSin iseTi naxati daxaton, romelic patarebs moewonebaT, mag. romelime cxove-lis formis da a.S.

saxelmZRvaneloSi mocemuli reproduqciebi da fotoebi:1. henri muri (1898-1986, britaneli moqandake). `wamowolili figura~ (1951).

kembriji, didi britaneTi.2. alberto jakometi (1901-1966, Sveicarieli skulptori, fermweri da grafi-

kosi). `mosiarule kaci~.3. Tamar kvesitaZe. `ali da nino~, baTumi.4. henri muri. `wamowolili qalbatoni~.5. jef kunsi (1955, amerikeli mxatvari da moqandake). ̀ lekvi~. bilbao, espaneTi.6. aniS kapuri (1964, britaneli moqandake). `Rrublis karibWe~. Cikago, aSS.

gakveTili 41 a

Tema: cnobili xelovani.mizani: Sexvedra xelovnebis gamoCenil moRvawesTan. VI.3.aqtivobebi: informaciis moZieba, SexvedrisTvis SekiTxvebis SerCeva, Sexved-

ris ganxorcieleba, stendebis an proeqtis damzadeba.forma: gunduri, jgufuri.resursi: formatis furclebi, moZiebuli masala, fotoaparati, saxatavi ma-

sala.

100

gakveTilis msvleloba: informaciis moZieba – aris Tu ara maT qalaqSi, so-felSi, dabaSi an raionSi xelovnebis romelime dargis warmomadgeneli. gaecnon mis Semoqmedebas. SearCion SekiTxvebi, romlebsac dausvamen Sexvedraze. dagegmon Sexvedra da Caataron igi. Semdeg isaubron miRebul STabeWdilebebze. Seqmnan pro-Semdeg isaubron miRebul STabeWdilebebze. Seqmnan pro-eqti an stendi, romelic mieZRvneba am xelovanis Semoqmedebas (gadaiRon fotosu-raTebi).

mizani miRweulia, Tu moswavleebi gaecnobian maT raionSi, qalaqSi, sofel-Si, xelovnebis romelime dargis warmomadgenlis Semoqmedebas, Seqmnian stends da Caatareben Sexvedras.

gakveTili 41b

Tema: viqtorina.mizani: monawileoba miiRon viqtorinaSi, iTanamSromlon gundebSi, iTxovon

daxma reba konkretuli SemoqmedebiTi problemis gadaWrisas, saWiroebis SemTxve-vaSi. esaubron erTmaneTs naxatebiT. amoicnon sxvadasxva epoqis, stilis cnobili nimuSebi. VI.3 VI.4 VI.5

aqtivobebi: gundebad dayofa, saubari, viqtorinis aqtivobebi, dajildoeba.forma: gunduri.resursi: kalmistari, furclebi, baraTebi, sxvadasxva mimdinareobis dasaxe-

lebiT, formatis furclebi, sxvadasxva samuSao masala: xatvis, aplikaciis, ko-laJis. saxelmZRvanelo.

gakveTilis msvleloba: maswavlebeli moswavleebs dayofs gundebad, etyvis, rom isini gaecnen xelovnebis ganviTarebis ramdenime periods barokodan Tanamedro-ve xelovnebamde. dRes Caatareben viqtorinas. viqtorina saSualebas miscems, erTi mxriv, gaimeoron ganvlili masala, meore mxriv, Seafason codna. pedagogma, gun-debad dayofisas, gaiTvaliswinos moswavleTa SesaZleblobebi, raTa Zlieri an susti moswavleebi erT gundSi ar moxvdnen. Tu klasSi aris sssm moswavle, manac unda miiRos monawileoba, misi SesaZleblobebis gaTvaliswinebiT, da mieces saSu-aleba, iTxovos daxmareba Tanagundelebisgan. Tu ramdenime moswavlea sssm, isini unda gadanawildnen sxvadasxva gundSi.

1. maswavlebeli urigebs moswavleebs baraTebs, romlebzec dawerilia romeli-me mimdinareobis, stilis saxelwodeba. 5-7 wuTis Semdeg moswavleebma unda isau-5-7 wuTis Semdeg moswavleebma unda isau-bron am stilze, mis Taviseburebebze, warmomadgenlebze, nimuSebze.

2. dafaze daiwereba sityva – abstraqcionizmi. gundebma unda Camoweron, rac SeiZ leba meti sityva am asoebisgan.

3. maswavlebeli uCvenebs TvalsaCino masalas. moswavleebi gamoicnoben mimdina-reobas, stils, avtors, namuSevars.

4. gundebi `misweren~ – daxataven werils, meore gundma unda `waikiTxos~ igi.5. maswavlebeli waukiTxavs 12 sityvas da 1 wuTis Semdeg gundebi Camoweren

im sityvebs, romlebic daimaxsovres: baroko, gogeni, klasicizmi, mone, karavajo, dega, rembrandti, rokoko, pikaso, impresionizmi, renuari, abstraqcionizmi.

(am tipis savarjiSoebi SeiZleba gakeTdes gakveTilebzec, radganac igi xels uwyobs mexsierebis gavarjiSebas. aseve, daexmareba moswavleebs saxaliso formiT axali masalis, informaciis advilad aTvisebaSi).

6. gundebma unda moifiqron raime mowodeba, romelic mieZRvneba garemos dac-vas an jansaRi cxovrebis wess, an sisufTavis dacvas da a.S. Seqmnan plakati. isau-bron SerCeuli Temis aqtualobaze.

101

7. maswavleblis magidaze daideba sxvadasxva masala (xatvis, aplikaciis, ko-laJis). gundebi SearCeven masalas da Seqmnian panos romelime mimdinareobis an stilis gavleniT. namuSevrebSi unda Candes arCeuli mimdinareobis damaxasiaTe-beli niSnebi.

8. maswavlebelma gundebs unda misces TiTo ilustracia. moswavleebi Seecdebian maqsimalurad zustad mis aRweras – vin an ra aris gamosaxuli, ramdeni figuraa, ro-gor arian ganlagebuli (erTmaneTis TanamimdevrobiT, erTmaneTis gverdigverd, Tu erTmaneTis zeviT), anfasSi Tu profilSi, rogoria ganaTeba, ra ferebia gamoyenebu-li, rogoria foni, ra mxatvruli xerxebia naxmari (laqa, wertilebi, monasmebi), Cans Tu ara sivrce da a.S.

9. mowinaaRmdege gunds aCvenebs ramdenime ilustracias, aRwers erT-erTs da mosmenilis Semdeg maT unda gamoicnon, Tu romeli namuSevaria aRwerili.

viqtorinis dasrulebis Semdeg, maswavlebelma SeiZleba daajildoos moswav-leebi sigelebiT:

`saukeTeso xelovnebaTmcodne~.`yvelaze aqtiuri monawile~.`saukeTeso mewyvile~.`saukeTeso mxatvari, kaligrafi...~ da a.S.mizani miRweulia, Tu moswavleebi monawileobas miiReben viqtorinaSi, iTanam-

Sromleben, daexmarebian erTmaneTs problemis gadaWraSi.SeniSvna: sasurvelia, maswavlebelma waiyvanos moswavleebi eqskursiaze rome-

lime samxatvro galereaSi an gamofenaze.gakveTilebi _ proeqti da viqtorina Semajamebeli gakveTilebia, romliTac

maswavlebeli afasebs moswavleebs ganmsazRvreli SefasebiT.

102

gakveTili 42

qarTul xelovnebas uZvelesi istoria da tradicia aqvs. Tu gavixsen-ebT Cveni qveynis brwyinvale xuroTmoZRvrebis nimuSebs, freskebs, mini-atiurebs, minanqarsa da oqromWedlobas, advilad davrwmundebiT amaSi. magram ucxo qveynebis gamudmebulma Semosevebma, omebma, qveynis mZime mdgomareobaSi yofnam xeli SeuSala xelovnebis sxvadasxva dargis Sem-dgom ganviTarebas.

TandaTan Zveli, Sua saukuneebis xelovneba Seicvala realisturi xelo-vnebiT. TbilisSi Camoyalibda qarTuli ferweris skola. gansakuTrebiT ganviTarda portretuli Janri. portretTa umravlesoba ucnobi avtorebis mieraa Sesrulebuli. yoveli maTganis xelwera gamoirCeva sakuTari stiliT. isini ufro sibrtyobrivia da pirobiTi. amasTan gansakuTrebuli guldas-miT da ostatobiTaa daxatuli abreSumi, xaverdi da sxvadasxva aqsesuari. aq Cans ara marto pirovnebis garegnuli msgavseba, aramed xasiaTic.

me-19 saukunis dasawyisSi qarTulma xelovnebam TiTqos `gamoiRviZa~. amis mizezi, erTi mxriv, saqarTveloSi damkvidrebuli simSvide iyo da, meore mxriv, qarTvel xelovanebs ucxo qveynebSi swavlis miRebis SesaZle-bloba miecaT. saqarTvelo dauaxlovda evropul kulturas, risi gavlen-iTac Camoyalibda axali gemovneba, sazogadoebaSi gaCnda axali moTxov-nebi.

1. `nino, Tornike qsnis erisTavis asuli~

3. `muxran batonis ojaxi~

2. `erekle meore~

4. `bebia da SviliSvili~

5. `Tekla batoniSvili~

6. `nino, TavaddaviT javaxiSvilis asuli~

saSinao davalebadaxate qarTveli qalis an mamakacis portreti

erovnul samosSi.

110

42

111

Tbilisuri portreti

• daaTvaliere portretebi, aRwere isini.

• aRniSne am portretebisTvis damaxasiaTebeli niSnebi?

• Seadare namuSevrebi sxva periodis portretebs. isaubre maT gansxvavebaze.

• romeli portreti mogwons gansakuTrebiT? daasabuTe Seni arCevani.

Tema: Tbilisuri portreti.mizani: gavavarjiSoT moswavleebi, daxaton portreti naturidan, saxasiaTo

niSnebis gadmocemiT. isaubron Tanaklaselebis namuSevrebSi gamoyenebul mxat-vrul xerxebze, maT sust da Zlier mxareebze. VI.1. VI.3. VI.4. VI.6.

103


– gaixsenon da isaubron qarTuli xelovnebis uZveles nimuSebze. eklesia-monastrebi, freskebi, oqromWedloba, CuqurTma, damwerloba.

– ferweris ZiriTadi saxee- ferweris ZiriTadi saxee-ferweris ZiriTadi saxee-bis gaxseneba, monumenturi, dazguri.

– savarjiSo nawilebisgan• mTe-lis ageba.

– maswavlebeli isaubrebs qar- maswavlebeli isaubrebs qar-maswavlebeli isaubrebs qar-Tuli xelovnebis ganviTarebis etapebze (XIX s.). gaecnon saxel mZRvanelos, ilustra-ciebs, upasuxon SekiTxvebs.

– Semdeg SearCeven Tanaklasels da Seecdebian mis daxatvas na-turidan.

– masala SearCion damoukide- masala SearCion damoukide-masala SearCion damoukide-blad, ecadon gadmoscen saxas-iaTo niSnebi.

– isaubron namuSevrebSi gamoy- isaubron namuSevrebSi gamoy-isaubron namuSevrebSi gamoy-enebul mxatvrul xerxebze. masala, koloriti, kompozici-uri ganawileba, foni da a.S. aRniSnon namuSevrebis susti da Zlieri mxareebi, TviTSefaseba.


gunduri, individualuri.

guaSis saRebavebi,

pasteli, feradi fanqrebi,


furclebi, formati, daWrili

ilustraciebi da

saxelmZRvanelo.

Tu moswavleebi daxataven Tanaklaselis portrets naturidan misi saxasiaTo niSnebis gadmocemiT. isaubreben gamoyenebul mxatvrul xerxebsa da namuSevrebis Zlier da sust mxareebze.

SeniSvna: • savarjiSoebisCasatarebladmaswavlebeliwinaswarmoiZiebsramdenimeilus-

tracias, daWris maT, daawyobs magidaze, dayofs klass gundebad. gundis wevri rigrigobiT alagebs dafaze moTavsebul formatze nawilebs, sanam ar `gamT-liandeba~ ilustracia. gamarjvebuli iqneba is gundi, romelic ufro swra-fad da uSecdomod SeZlebs, nawilebisgan mTliani suraTis aRdgenas.

• `Tbilisuriportretebis~umetesobadaculiaS.amiranaSvilissaxelobisxe-lovnebis saxelmwifo muzeumSi (Tbilisi, saqarTvelo).

• maswavlebelmasakuTariSexedulebiTSeiZlebaairCiosdaganaxorcielosda-matebiTi aqtivoba danarTidan.

saxelmZRvaneloSi mocemuli reproduqciebi da fotoebi:1. `nino, Tornike qsnis erisTavis asuli~.2. `erekle meore~.3. `muxran batonis ojaxi~.4. `bebia da SviliSvili~.5. `Tekla batoniSvili~.6. `nino, Tavad javaxiSvilis asuli~.

104

gakveTili 43

tragikulia TviTnaswavli mxatvris _ niko firosmanaSvilis (firosma-nis) bedi. igi adre daoblda da mTeli cxovreba ukidures gaWirvebaSi gaatara. arasodes hqonda saxsari sayvareli saqmis _ xatvis Seswavlisa. ar gauvlia specialuri xatvis skola. magram mTeli cxovrebis manZilze dauRalavad xatavda yvelafers, rac mis garSemo iyo. xatavda scenebs glexebis cxovrebidan, mdidar da Rarib qalaqelebs, moqeife yaraCoxel-ebs, kintoebs, mzareulebs, meezoveebs, bavSvebs, cxovelebs...

erTi SexedviT, nikalas namuSevrebi TiTqos primitiulia, xSirad ar aris daculi proporcia, figurebi statikuria, mxatvruli xerxebi mar-tivi, ferTa gama mcire. magram yvela namuSevarze Cans misi TvaliT dan-axuli samyaro. naxatebi imdenad gulwrfeli, uSualo da metyvelia, rom yvelaze did STabeWdilebas axdenen. erTxel Tu naxav nikalas naxatebs, isini arasodes aravisSi ar agereva da arc dagaviwydeba.

mTeli dRe igi funjebiTa da saRebavebiT dadioda Zveli Tbilisis quCebSi, duqnidan duqanSi da xatavda saxelosnoebisa da duqnebis kedlebs, abrebs. misi Sromis safasuri ZiriTadad doqi Rvino da sadili iyo.

2. `mamali da qaTami wiwilebTan erTad~

4. `uSvilo milioneri da Raribi qali SvilebiT~

5. `kaxeTis saga. alaznis veli~9. `dResaswauli rTvelis dros~

1. `natiurmorti~

3. `gogona naySiani buStiT~

6. `meezove~

7. `qarTveli qalbatoni tamburiniT~

8. `aqtrisa margarita~

saSinao davalebaSearCie firosmanis romelime naxati da

Seecade, gaakeTo asli.

112

43

113

nikala

• ra ici niko firosmanis Sesaxeb?

• xom ar ginaxavs filmi an speqtakli, mogismenia leqsi an simRera nikalaze?

• xom ar ginaxavs misi saxl-muzeumi?

• rogor daaxasiaTebdi mis Semoqmedebas?

• romeli namuSevari ufro mogwons? ratom?

Tema: nikala.mizani: gavavarjiSoT moswavleebi natiurmortis naturidan xatvaSi. imsjelon

sakuTar da sxvebis namuSevrebSi gamoyenebul xerxsa da elementebze – masala, koloriti. gamosaxuleba gaazrebulad gaanawilon sasuraTe sibrtyeze. namuSe-varSi gamoyon mTavari. VI.1. VI.3. VI.4. VI.6.


– saubari niko firosmanis Sesaxeb, wina klasebSi ganvlil masalaze dayrdnobiT.

– cxovelebi firosmanis SemoqmedebaSi (mxatvari animalisti).

– literaturaSi an xelovnebis sxva dargSi firosmanisadmi miZRvnili nimuSebis gaxseneba.

– saxelmZRvanelos gacnoba, kiTxvebze pasuxi, STabeWdilebebis gaziareba.


muyaoze damagrebuli

muSamba, guaSis

saRebavebi, funjebi, wyliani

WurWeli, saxelmZRvanelo,

natura natiurmor-

tisTvis, Savi fanqari,

saxatavi qaRaldi.

Tu moswavleebi muSambaze daxataven natiurmortebs, isaubreben namuSevrebSi gamoyenebul xerxebze.

105


– natiurmortisTvis naturis Sedgena.

– Canaxatebis Sesruleba.– muSambaze namuSevris Seqmna.– saubari namuSevrebSi

gamoyenebul xerxebze.– azris gamoTqma muSaobis axali

xerxis Sesaxeb, TviTSefaseba.– saSinao davalebis CaniSvna.

SeniSvna: • sasurvelia, maswavlebelma waiyvanos moswavleebi eqskursiaze siRnaRSi,

mirzaanSi an Tbilisis dimitri SevardnaZis saxelobis erovnul galereaSi niko firosmanis namuSevrebis gasacnobad.

• nikofirosmanisnamuSevari`gogonabuStiT~,sxvadasxvawyaroSisxvadas-xvanairad aris dasaTaurebuli, `gogona sahaero buStiT~, `gogona buStiT~ an `gogona naySiani buStiT~.

• nikofirosmanisnamuSevrebisumetesobadaculiadimitriSevardnaZissa-xelobis xelovnebis erovnul galereaSi (Tbilisi, saqarTvelo) da n. firosmanis saxelobis istoriul-eTnografiul muzeumSi (siRnaRi, saqarTvelo).

saxelmZRvaneloSi mocemuli reproduqciebi da fotoebi:niko firosmanis namuSevrebi:1. `natiurmorti~ (1900). 2. `mamali da qaTami wiwilebTan erTad~ (1917). 3. `gogona naySiani buStiT~ (1910-1912). 4. `uSvilo milioneri da Raribi qali SvilebiT~ (1900). 5. `kaxeTis saga. alaznis veli~ (1895-1906). 6. `meezove~ (1909). 7. `qarTveli qalbatoni tamburiniT~ (1906). 8. aqtrisa margarita~ (1909). 9. `dResaswauli rTvelis dros~ (1906).

106

gakveTili 44

iakob nikolaZe Tanamedrove qarTuli qandakebis fuZemdebelia. igi Tbilisis samxatvro akademiis erT-erTi damaarsebelicaa.

nikolaZe swavlobda moskovSi, odesaSi, parizSi. masze yvelaze didi gavlena iqonia frangma moqandakem _ ogiust rodenma, romlis saxelosno-Sic man erTi weli gaatara.

yvelaze RirsSesaniSnavi namuSevaria mTawmindis panTeonSi ilia WavWa-vaZis saflavis Zegli `mwuxare saqarTvelo~. nikolaZem didi ostatobiT Seqmna damwuxrebuli qalis figura, romelic gamoxatavda mTeli qarT-veli eris tkivils ilias daRupvis gamo.

iakob nikolaZis SemoqmedebaSi yvelaze mniSvnelovania portreti. mo-qandakem Seqmna gamoCenili qarTveli poetebisa da sazogado moRvaweeb-is portretebis mTeli galerea: SoTa rusTaveli, CaxruxaZe, ilia, akaki, ivane javaxiSvili, galaktioni...

1. `ilia WavWavaZe~

4. `qarTuli CuqurTma~

5. `SoTa rusTaveli~

7. `CaxruxaZe~8. `akaki wereTeli~

6. `noe Jordanias vaJi~

2.

3.

2, 3. `mwuxare saqarTvelo~ (ilia WavWavaZis saflavis

Zegli mTawmindaze)

saSinao davalebakompiuterul saxatav programaSi Seqmeni qarTuli

ornamentis nimuSi.

114

44

115

qandakeba

• qarTuli xuroTmoZRvrebis ra elementebia gamoyenebuli ilias saflavis Zeglze?

• rom ar wagekiTxa gvarebi, romel gamoCenil qarTvels amoicnobdi?

• ra STabeWdileba datova Senze am qandakebebma?

Tema: qandakeba.mizani: gavavarjiSoT moswavleebi qarTuli CuqurTmis gadaxatvaSi, kom-

piuterul saxatav programaSi ritmuli ornamentis SeqmnaSi. VI.1. VI.2. VI.4. VI.6.


– saxelmZRvanelos gacnoba, kiTxvebze pasuxi.

– saubari im gamoCenil moRvaweebze, romelTa portretebic Seqmna nikolaZem (ilia, akaki, SoTa rusTaveli, galaktion tabiZe, eg. ninoSvili). daakavSiron literaturis gakveTilebze naswavlTan.

– gaixsenon qarTuli ornamenti da reliefi (me-4 kl.).

– daaTvalieron TvalsaCino masala.

– isaubron qarTuli xuroTmoZ-Rvrebis Zeglebze da maT mor-Tulobaze.



furclebi, saSleli,

saxelmZRvanelo.

Tu moswavleebi isaubreben qarTuli xuroTmoZRvrebis dekorze, gadmoxataven ornamentis nimuSs da isaubreben namuSevrebis Zlier da sust mxareebze.

107


– gadmoxaton qarTuli ornamen-ti nimuSidan (Savi fanqari).

– daaTvalieron erTmaneTis na-muSevrebi, isaubron Zlier da sust mxareebze.


SeniSvna: maswavlebelma SeiZleba moswavleebi waiyvanos maT qalaqSi an so-felSi romelime istoriuli Zeglis sanaxavad da nimuSad SeiZleba misi ornamenti gamoiyenon.

sasurvelia, moswavleebma moinaxulon mTawmindis panTeoni.saxelmZRvaneloSi mocemuli reproduqciebi da fotoebi:iakob nikolaZis namuSevrebi:1. ìlia WavWavaZe~.2, 3. `mwuxare saqarTvelo~ (ilia WavWavaZis saflavis Zegli mTawmindaze).4. `qarTuli CuqurTma~.5. `SoTa rusTaveli~.6. `noe Jordanias vaJi~.7. `CaxruxaZe~.8. àkaki wereTeli~.

gakveTili 45

me-20 saukunis dasawyisSi TbilisSi arsebobda ramdenime samxatvro skola. maTSi aRizarda axalgazrda niWieri mxatvrebis mTeli Taoba. qarTvel mxatvrebs ar SeuqmniaT calkeuli jgufebi da mimdinareobebi. yvela mxa tvari damoukideblad muSaobda da gamoirCeoda TviTmyofado-biT, individualurobiT.

samSobloSi dabrunebis Semdeg maT Seqmnes mkveTrad gamorCeuli, individualuri namuSevrebi da mniSvnelovani adgili daikaves qarTul xelovnebaSi.

Tanamedrove xelovnebis centrad im dros parizs miiCnevdnen. swored parizSi gaemgzavrnen axalgazrda qarTveli mxatvrebi: daviT kakabaZe, elene axvlediani, qeTevan maRalaSvili da lado gudiaSvili, raTa gasc-nobodnen xelovnebaSi axal mimdinareobebsa da Sexedulebebs.

1. lado gudiaSvili, `Tevzi cocxali~

2. daviT kakabaZe, àvtoportreti~

4. daviT kakabaZe, ìmereTi-dedaCemi~

5. qeTevan maRalaSvili,`manana xidaSelis portreti~ 6. elene axvlediani, `Zveli Tbilisis

kuTxe dResaswaulebis dRes~

9. qeTevan maRalaSvili, èlene axvledianis

portreti~

8. q. maRalaSvilida e. axvlediani

7. qarTvelimxatvrebi parizSidganan: d. kakabaZe

(marcxnidan pirveli),q. maRalaSvili

(marcxnidan mesame)sxedan: e. axvlediani

(centrSi), l. gudiaSvili(marcxnidan mesame)

3. lado gudiaSvili, àvtoportreti~

saSinao davalebainternetSi moiZie informacia romelime mxatvarze

`didi oTxeulidan~.

116

45

117

didi oTxeuli

• daaTvaliere namuSevrebi, aRwere isini.

• Senze ra STabeWdileba moaxdina TiToeulma mxatvarma?

• romeli ufro mogewona?

• romeli mxatvari iyo SenTvis nacnobi da romel mis namuSevars daasaxelebdi?

• sad ginaxavs d. kakabaZis naxatis ìmereTi-dedaCemi~ fragmenti?

Tema: didi oTxeuli.mizani: gundurad Seqmnan kolaJi. Temis, masalis da teqnikis damoukideblad

108

SerCeva. gadawyvetilebis erToblivad miRebisas gadainawilon funqciebi da gansazRvron samuSaos SesrulebisTvis savaraudo dro. isaubron gundurad Ses-rulebuli namuSevrebis Sinaarsze. VI.2. VI.3. VI.4. VI.6.


– saxelmZRvanelos gacnoba, saubari qarTvel mxatvrebze. icnoben Tu ara romelime mxatvris Semoqmedebas, romeli moswonT gansakuTrebiT (ganvlili masalidan). kiTxva-pasuxi.

– gaxseneba, Tu rogor mzaddeba kolaJi. ra masala SeiZleba gamoadgeT, rogor unda daigegmos samuSao.

– gundebad dayofa moswavleTa SesaZleblobebis gaTvaliswinebiT.

– gundebis mier Temis SerCeva, dasabuTeba.

– namuSevrebis Seqmna.– namuSevrebis ganxilva, vin

ra Tema SearCia, ra JanrSia Sesrulebuli kolaJi, ra masalaa gamoyenebuli, rogor iTanamSromles gadawyvetilebis miRebisas, sworad gansazRvres Tu ara dro.


gunduri, jgufuri.

kolaJisTvis sxvadasxva

masala. feradi qaRaldi,

qsovili, patara nivTebi, webo,

formatis furclebi,

saxelmZRvanelo.

Tu moswavleebi Seqmnian kolaJs sxvadasxva masaliT, erToblivad miiReben gadawyvetilebas da dagegmaven Sesrulebul samuSaos. isaubreben namuSevrebze.

SeniSvna: maswavlebelma SeiZleba Caataros damatebiTi aqtivoba.• SeurCie termins Sesabamisi gansazRvreba (SeaerTe xazebiT).

natiurmorti

peizaJi

yofiTi Janri

istoriuli Janri

religiuri Janri

portreti

bunebis, qalaqis xedi

usulo sagnebi

adamianebi

yoveldRiuri scena

scena kacobriobis istoriidan

scena bibliidan

saxelmZRvaneloSi mocemuli reproduqciebi da fotoebi:1. lado gudiaSvili. `Tevzi cocxali~ (1920). d. SevardnaZis saxelobis erov-

nuli galerea.2. daviT kakabaZe. àvtoportreti~. d. SevardnaZis saxelobis erovnuli gale-

rea. 3. lado gudiaSvili. àvtoportreti~ (1950). d. SevardnaZis saxelobis erov-

nuli galerea.4. daviT kakabaZe. ìmereTi-dedaCemi~. d. SevardnaZis saxelobis erovnuli gale-

rea.5. qeTevan maRalaSvili. `manana xidaSelis portreti~ (1958). Salva amiranaSvi-

109

lis saxelmwifo xelovnebis muzeumi, Tbilisi, saqarTvelo.6. elene axvlediani. `Zveli Tbilisis kuTxe dResaswaulebis dRes~ _ kerZo

koleqcia.7. qarTveli mxatvrebi parizSi (foto).8. q. maRalaSvili da e. axvlediani (foto).9. qeTevan maRalaSvili. ̀ elene axvledianis portreti~ (1921). kerZo koleqcia.

gakveTili 46

daviT kakabaZem xatvisadmi interesi jer kidev quTaisis gimnaziaSi swa v lisas gamoavlina. miuxedavad imisa, rom peterburgis universitet-Si fizika-maTematikis fakulteti daamTavra, mxatvroba gaxda misi Ziri-Tadi profesia. swored mxatvrobis Sesaswavlad, axali mimdinareobebis gasacnobad gaemgzavra igi parizSi. samSobloSi dabrunebulma evropaSi miRebuli codna Seuxama qarTul tradiciul formebs da midgomebs da uzarmazari wvlili Seitana qarTuli xelovnebis ganviTarebaSi.

daviT kakabaZem axalgazrdobidan gansazRvra sakuTari samoqmedo geg-ma, romliTac unda ixelmZRvanelos xelovanma. igi mdgomareobs SemdegSi:

1. iSromos dauRalavad;2. icnobdes sakuTari xalxis adaT-wesebs;3. icnobdes adrindeli xelovnebis nimuSebs;4. sxvadasxva xalxis mier Seqmnil kulturas;5. mxatvars unda esmodes, rom xelovneba mecnierebaa;6. saqarTvelos bunebaa yvelaze kargi maswavlebeli xelovanisTvis.imsjele, gamoTqvi Seni Sexeduleba kakabaZis am mosazrebaze.

kakabaZe ara marto fermweri, aramed grafikosi, Teatrisa da kinos mxatvari, gamomgonebeli da xelovnebis mkvlevari iyo. mravalferovania misi Semoqmedeba. muSaobda sxvadasxva JanrSi, iyenebda gansxvavebul masa-las, teqnikas. namuSevrebi Sesrulebulia sxvadasxva stilSi _ realis-turi, sinamdvilesTan miaxloebuli namuSevrebidan usagno abstraqtul namuSevrebamde.

2. `kompozicia~

3. `navi~ (seriidan `bretani~)

5. ìmereTi~

6. ìmereTi~

7. `Zveli Tbilisi~8. `Zveli Tbilisi~

4. `parkSi~

1. àbstraqcia~

saSinao davalebadaxate peizaJi wina, Sua da ukana xedebiT.

118

46

119

kakabaZis imereTi

• ra JanrSia Sesrulebuli namuSevrebi? ra masalaa gamoyenebuli?

• rogor mogewona daviT kakabaZis Semoqmedeba?

• romel namuSevars gamoarCevdi? ratom?

Tema: kakabaZis imereTi.mizani: gavavarjiSoT moswavleebi grafikuli namuSevrebis naxSiriT SeqmnaSi.

isaubron daviT kakabaZis namuSevrebisgan miRebul STabeWdilebebze, gaixsenon da CamoTvalon qarTuli xelovnebis sxvadasxva nimuSi. VI.2. VI.4. VI.6. VI.5.

110


– saxelmZRvanelos gacnoba.– masSi mocemuli kakabaZiseuli

mosazrebebis garSemo msjeloba.– namuSevrebis daTvaliereba,

maTi daxasiaTeba, ganxilva.– qarTuli xelovnebis sxvadasxva

dargis nimuSebis gaxseneba.– saubari grafikaze, masalaze,

teqnikaze.– gaixsenon romelime grafikuli

namuSevari.– naxSiriT savarjiSoebis

Sesruleba daStrixvaze.– sakuTari gadawyvetilebiT

Temis SerCeva grafikuli namuSevrisTvis.

– namuSevrebis ganxilva, msjeloba, Sefaseba, TviTSefaseba.


jgufuri, individualuri.

naxSiri, saxatavi

furclebi, saxelmZRvanelo,

TvalsaCino masala.

Seqmnian namuSevrebs naxSiriT, isaubreben kakabaZis Semoqmedebaze, gaixseneben da CamoTvlian qarTuli xelovnebis nimuSebs.

SeniSvna: Tu klasSi aris sssm moswavle, man SeiZleba naxSiriT ara Tematuri, aramed abstraqtuli namuSevari Seqmnas. maswavlebelma SesaZlebelia Caataros da-matebiTi aqtivoba danarTidan.

saxelmZRvaneloSi mocemuli reproduqciebi da fotoebi:daviT kakabaZis namuSevrebi:1. `abstraqcia~.2. `kompozicia~.3. navi (seriidan bretani).4. `parkSi~.5,6. `imereTi~.7,8. `Zveli Tbilisi~.

111

gakveTili 47

qarTveli mxatvrebis SemoqmedebaSi xSirad SexvdebiT Cveni samSoblos ulamazesi bunebisa da qalaqebis, soflebis peizaJebs. maT Soris mainc gansakuTrebuli adgili ukavia elene (eliCka) axvledianis namuSevrebs.

elene axvlediani fermweri, grafikosi, Teatris mxatvari, wignis il-ustratori iyo, Tumca qarTuli xelovnebis istoriaSi is mainc Sevida, rogorc didi peizaJisti.

elene axvledianis SemoqmedebaSi didi adgili ukavia qalaqis Zveli ub-nebis, qvafeniliani quCebis, CuqurTmiani aivnebis, Zveli saxlebis peiza-Jebs. saqarTvelos bunebis gamoxatvisas namuSevrebSi gadmocemulia misi silamaze weliwadis sxvadasxva dros, sxvadasxva amindSi, dRisa da Ramis sxvadasxva monakveTSi. namuSevrebSi kargad Cans ganwyoba, xan mxiaruli da xalisiani, xan moRuSuli, sevdiani. amas mxatvari ferTa ostaturi Sexam-ebiT aRwevs.

TbilisSi dawyebuli samxatvro ganaTlebis gasagrZeleblad gaemgza-vra italiasa da safrangeTSi. axalgazrda mxatvari didi mondomebiTa da gatacebiT ecnoboda am qveynebis kulturas, xelovnebis nimuSebs, akeT-ebda Canaxatebs, qmnida namuSevrebs. magram misi Semoqmedebis wamyvan Tema-tikad mainc saqarTvelo rCeboda. parizSi mowyobil gamofenaze misi namu-Sevrebis umravlesoba saqarTvelos peizaJebs mieZRvna.

1. `zamTari kaxeTSi~2. `parizis kuTxe~

5. `Suka Zvel TbilisSi~

7. `zamTari~ 8. `TeTreulis gaSroba~

6. `Zveli Tbilisis aivnebi~

4. `zamTari mTaSi~3. `siRnaRis gzaze~

saSinao davalebaferiT, formiT, zomiT gamoyavi namuSevarSi mTavari.

120

47

121

didi peizaJisti

• daaTvaliere namuSevrebi, aRwere isini.

• aRwere, ra ganwyobilebaa gadmocemuli TiToeul maTganSi? ra ferebia gamoyenebuli?

• romelia SenTvis gansakuTrebuli saxviTi xelovnebis Janri: peizaJi, portreti, naturmorti Tu yofiTi? isaubre masze.

Tema: didi peizaJisti.mizani: gavavarjiSoT moswavleebi naturidan peizaJis xatvaSi. gadmoscen

bunebis movlenebze dakvirvebis Sedegebi da xatvisas gamoiyenon sivrcis, perspeq-tivis ZiriTadi kanonebi. isaubron namuSevarSi gadmocemul ganwyobilebaze.

VI.1. VI.4. VI.5. VI.6.

112


– kiTxva-pasuxi im masalaze, romelic gamoiyeneba ferweruli namuSevrebis Seqmnisas.

– saubari sxvadasxva Janrze, sxvadasxva periodis, mimdinareobisa da stilis namuSevrebze (baroko, rokoko, klasicizmi, impresionizmi da postimpresionizmi).

– saxelmZRvanelos gacnoba – elene axvledianis Semoqmedeba.

– kiTxvebze pasuxi, STabeWdilebis gaziareba. TvalsaCinoebis daTvaliereba.

– saubari plenerze, imaze, Tu rogor muSaobda elene axvlediani Ria cis qveS megobar mxatvrebTan erTad.

– namuSevrebis Seqmna plenerze.– namuSevrebis Seqmnisas

gaiTvaliswinon sivrcis perspeqtivis ZiriTadi kanonebi, gadmoscen bunebis movlenebze dakvirvebis Sedegebi.

– namuSevrebis ganxilva, aRniSvna, aris Tu ara maTSi gadmocemuli ganwyobileba, Cans Tu ara sivrce da ra xerxebiT miaRwies amas. rogori ferebia gamoyenebuli. TviTSefaseba.



guaSis saRebavebi an pasteli, an

feradi fanqrebi, saxatavi

furclebi, Savi fanqari,

saSleli, saxelmZRvanelo.

moswavleebi naturidan daxataven peizaJebs, gadmoscemen sivrces (wina, Sua da ukana plani), isaubreben namuSevrebSi gadmocemul ganwyobilebaze.

SeniSvna: am Temas SeiZleba mieZRvnas ori gakveTili. pirvelze gaecnobian ele-ne axvledianis Semoqmedebas da meoreze Seqmnian namuSevrebs plenerze.

masalaze saubrisas maswavlebelma SeiZleba uambos maT, rom elene axvlediani sxvada sxva masalas iyenebda – zeTs, guaSs, pastels da a.S. Sereul teqnikas (e.i. roca mxatvari erT namuSevarSi ramdenime masalas iyenebs).

maswavlebelma SeiZleba uambos moswavleebs elene axvledianze:– elene axvlediani Taviseburi xasiaTis adamiani iyo – pirdapiri, marTali, is

arasodes pirferobda da yovelTvis ambobda imas, rasac fiqrobda. amave dros ga-moirCeoda kacTmoyvareobiT da stumarTmoyvareobiT. mis saxelosnoSi, sadac dRes misi saxl-muzeumia, xSirad imarTeboda literaturuli da musikaluri saRamoebi, romelzec ikribebodnen misi megobrebi – musikosebi, mxatvrebi, mecnierebi, mwer-lebi da poetebi. ismoda musika, simRera, saubrebi xelovnebaze.

– maswavlebelma SeiZleba moiZios da aCvenos moswavleebs qarTuli mxatvru-li filmi `mze Semodgomisa~. filmis gmiri mxatvaria da erT-erTi scena swored elene axvledianis saxlSia gadaRebuli, xolo mxatvarTan misuli stumris rol-

113

Si, gadaRebulia lado gudiaSvili, romelic (Tavis cnobil) kintaurs cekvavs msaxiob kaxi kavsaZesTan erTad. stumrebs Soris bevri cnobili msaxiobicaa: medea jafariZe, Tamar ciciSvili, sesilia TayaiSvili, xolo mxatvari – filmis mTa-vari gmiri oTar meRvineTuxucesia. filmis am epizodSi kargad Cans qalbatoni elene, misi saxli da is suli, is ganwyobileba, romelic iq sufevda. SesaZlebelia moswavleebma naxon dokumenturi filmi èlene axvlediani~ (Youtube).

saxelmZRvaneloSi mocemuli reproduqciebi da fotoebi:elene axvledianis namuSevrebi:1. `zamTari kaxeTSi~ (1921). S. amiranaSvilis saxelobis xelovnebis saxelm-

wifo muzeumi.2. `parizis kuTxe~ (1926). S. amiranaSvilis saxelobis xelovnebis saxelmwifo

muzeumi.3. `siRnaRis gzaze~. S. amiranaSvilis saxelobis xelovnebis saxelmwifo mu-

zeumi.4. `zamTari mTaSi~ (1951).5. `Suka Zvel TbilisSi~. kerZo koleqcia.6. `Zveli Tbilisis aivnebi~ (1953).7. `zamTari~ (1964).8. `Tbilisi, TeTreulis gaSroba~ (1959). S. amiranaSvilis saxelobis xelovne-

bis saxelmwifo muzeumi.

gakveTili 48

qarTvelma mxatvarma qalma qeTevan (qeTo) maRalaSvilma mTeli Tavisi Semoqmedeba portrets miuZRvna. misTvis mTavari iyo adamianis Sinagani samyaros gadmocema. mxatvari adamianebSi yovelTvis eZebda kargs, keTil-Sobilurs. yovelgvari Selamazebisa da gadaWarbebis gareSe axerxebda garegnuli msgavsebis gadmocemas. portretebi mSvidi da gawonaswore-bulia, dramatizms moklebuli. zustad Cans pirovnebis xasiaTi. qeTevan maRalaSvilis yvela portreti gamsWvalulia adamianis didi siyvaruliT.

qeTevan maRalaSvili daibada quTaisSi. misi mama kargad xatavda, Zma mxatvari iyo. patara gogonas xatvis niWi bavSvobidan aRmoaCnda da igi samxatvro skolaSi miabares TbilisSi. mogvianebiT isic sxva qarTvel mx-atvrebTan erTad gaemgzavra parizSi, sadac gaecno Tanamedrove mxat-vrobas, Tumca SeinarCuna sakuTari TviTmyofadi stili.

qeTo maRalaSvilis portretebs, garda maRali mxatvruli Rirebuleb-isa, didi istoriuli mniSvnelobac aqvT, radgan man Seqmna saqarTvelos gamoCenil moRvaweTa mTeli galerea. xatavda mxatvrebis, musikosebis, mwer lebis, eqimebis, msaxiobebisa da sazogado moRvaweTa portretebs.

1. `TinaTin virsalaZis portreti~

3. èlene axvledianis portreti~

2. ìakob nikolaZis portreti~

5. `henrix neihauzis portreti~

7. èlene axvledianis portreti~ 8. `konstantine gamsaxurdias portreti~

6. `Salva dadianis portreti~

4. `dimitri SevardnaZis portreti~

saSinao davalebadaxate gamoCenili qarTveli moRvawis portreti

(Tanamedrove an istoriuli).

122

48

123

portretebze asaxuli istoria

• Seadare maRalaSvilis portretebi SenTvis nacnob sxva mxatvrebis namuSevrebs.

• rogor fiqrob, aris Tu ara mniSvnelovani dRes es Janri? gamoTqvi Seni mosazreba da daasabuTe.

Tema: portretebze asaxuli istoria.mizani: gavavarjiSoT moswavleebi kulturuli dawesebulebebis daniSnuleba-

114

ze msjelobaSi (muzeumebi, galerea). Seqmnan portretebi mexsierebiT, `gamoCenili Tanamedrove~. VI.1. VI.3. VI.4. VI.5. VI.6.


– saubari muzeumebisa da galereebis daniSnulebaze.

– romel muzeumSi an galereaSi arian namyofi, ra naxes?

– maT qalaqSi an raionSi arsebuli kulturuli dawesebulebis daniSnulebaze msjeloba.

– saxelmZRvanelos gacnoba, daTvaliereba, aRwera, kiTxvebze pasuxi, msjeloba.

– portretze, rogorc Janrze msjeloba, ganvlili masalis gamoyenebiT.

– sxvadasxva sferos gamoCenili Tanamedrove adamianebis dasaxeleba, maTi moRvaweobisa da damsaxurebis aRniSvna.

– maTi portretebis Seqmna mexsierebiT.

– portretebis gamofena, amocnoba, ganxilva.

– saukeTesos dasaxeleba.– TviTSefaseba.– saSinao davalebis CaniSvna.


saxatavi furclebi,

guaSis saRebavi an pasteli an

feradi fanqrebi, saxelmZRvanelo.

Tu moswavleebi daxataven Tanamedrove gamoCenili qarTveli moRvaweebis portretebs mexsierebiT. isaubreben muzeumebisa da galereebis daniSnulebaze.

SeniSvna: qeTevan maRalaSvili muSaobda samxatvro galereaSi restavratorad, akeTebda Zveli qarTuli freskebis, miniatiurebis da mozaikebis aslebs.

igi xSirad xatavda erTsa da imave pirovnebas. TiTqos cdilobda am adamianis kidev ufro Rrmad Seswavlas, misi sxva Tvisebebis aRmoCenas an axlebur danaxvas.

saxelmZRvaneloSi mocemuli reproduqciebi da fotoebi:qeTevan maRalaSvilis namuSevrebi:1. `TinaTin virsalaZis portreti~ (1930-32) (TinaTin virsalaZe, xelovnebaTmco-

dne). S. amiranaSvilis saxelobis xelovnebis saxelmwifo muzeumi, Tbilisi, saqarT-S. amiranaSvilis saxelobis xelovnebis saxelmwifo muzeumi, Tbilisi, saqarT-velo.

2. `iakob nikolaZis portreti~ (1922) (iakob nikolaZe (1876-1951), moqandake, Tbi lisis samxatvro akademiis erT-erTi damaarsebeli da pirveli profesori). S. amiranaSvilis saxelobis xelovnebis saxelmwifo muzeumi.

3. ̀ elene axvledianis portreti~ (1924) (elene axvlediani, mxatvari). S. amira-S. amira-naSvilis saxelobis xelovnebis saxelmwifo muzeumi.

4. `dimitri SevardnaZis portreti~ (1921) (dimitri SevardnaZe (1885-1937), mx-atvari, sazogado moRvawe. 1916 wels daaarsa `qarTvel xelovanTa sazogadoeba~. S. amiranaSvilis saxelobis xelovnebis saxelmwifo muzeumi.

5. `henrix neihauzis portreti~ (henrix neihauzi (1888-1964), pianisti).6. `Salva dadianis portreti~ (1939) (Salva dadiani (1874-1959), mwerali, dra-

115

maturgi, msaxiobi, Teatris moRvawe. S. amiranaSvilis saxelobis xelovnebis sa-S. amiranaSvilis saxelobis xelovnebis sa-xelmwifo muzeumi.

7. `elene axvledianis portreti~ (1960).8. ̀ konstantine gansaxurdias portreti~ (konstantine gansaxurdia (1891-1975),

gamoCenili qarTveli mwerali).

gakveTili 49

lado gudiaSvili is mxatvaria, romelmac Svidi weli gaatara parizSi. icnobda yvela mimdinareobas, romelic maSin Zalze popularuli iyo, im-presionizmisa da postimpresionizmis, abstraqcionizmisa da kubizmis, ma-gram igi ar gaxda arc erTis mimdevari. gudiaSvili im mxatvarTa ricxvs miekuTvneba, romlebmac miznad daisaxes erovnuli, qarTuli formebis Zieba.

swored dekoratiulobaa yvelaze damaxasiaTebeli gudiaSvilis im namuSevrebisTvis, romlebzec igi saqarTvelos zRaprul samyaros, mis warsuls asaxavda. lado gudiaSvili mravalmxrivi mxatvari iyo. rogorc grafikosma, gaaforma `vefxistyaosani~ da `sibrZne sicruisa~. rogorc monumentalistma, moxata qaSveTis eklesiis sakurTxeveli.

axalgazrda gudiaSvilze didi gavlena moaxdina Zvelma qarTulma ked-lis mxatvrobam da miniatiuram, romelTa aslebs is didi siyvaruliTa da mondomebiT asrulebda. xolo firosmanis gacnobam ki didi xniT gan-sazRvra misi namuSevrebis Tematika _ `Zveli Tbilisis cxovreba~. gudi-aSvilis namuSevrebi gamoirCeva damaxasiaTebeli moqnili, faqizi xaziT, koloritiT, ornamentulobiT _ ritmiT, dekoratiulobiT.

1. `cxeniswylis~ talRebSi~

2. `kintoebis qeifi qalTan~

5. `devebi saqorwino mogzaurobaSi~

8. `Tamar ciciSvilis portreti~

6. `orTaWaleli meocnebeni~

7. `msaxiobi qalebi~

9. `serafitas gaseirneba~

4. `niko firosmanis portreti~3. `qeifi etliT~

saSinao davalebaSeqmeni qarTuli zRapris ilustracia.

124

49

125

zRapruli samyaro

• daaTvaliere da aRwere namuSevrebi.

• isaubre aRZrul STabeWdilebaze. ra ganwyobas giqmnian isini?

• rogor daaxasiaTebdi maT TviTmyofadobas?

• daasaxele is namuSevari, romelzec Cans xazi. romelia ufro dekoratiuli, zRapruli?

• romeli qarTveli mxatvari mogwons ufro metad? ratom?

Tema: zRapruli samyaro.mizani: gavavarjiSoT moswavleebi, Seqmnan grafikuli namuSevrebi sxvadasx-

va masaliT – tuSiT an melniT. isaubron Tanaklaselis namuSevris Sinaarssa da Canafiqrze. imsjelon qarTuli kedlis mxatvrobis cnobil nimuSebze. VI.2. VI.4. VI.5. VI.6.

116


– monumenturi ferweris nimuSebis gaxseneba _ uZvelesi freskebi, vitraJebi, mozaikebi.

– sad gvxvdeba isini, rogor mzaddeba, ra masalas iyeneben.

– uZveles qarTul freskebze msjeloba, dasaxeleba.

– saxelmZRvanelos gacnoba, daTvaliereba, kiTxvebze pasuxi.

– azris gamoTqma.– grafikuli namuSevris

Sesaqmnelad axali teqnikis daxvewa.

– tuSiT an melniT savarjiSoebis Sesruleba.

– maswavleblis informacia am teqnikaze.


tuSi, melani, saxatavi


Tu moswavleebi Seqmnian sxvadasxva grafikul namuSevrebs tuSiT an melniT, isaubreben Tanaklaselebis namuSevrebze. gaixseneben da imsjeleben qarTuli kedlis mxatvrobis nimuSebze.

– namuSevrebis Seqmna tuSiT an melniT Tavisufal Temaze.

– namuSevris ganxilva, Sefaseba. Tanaklaselis namuSevrebis Sinaarssa da Canafiqrze msjeloba. azris gamoTqma. TviTSefaseba.


SeniSvna: a) tuSiT an melniT muSaobisas unda gaiTvaliswinon:1. tuSi ixsneba wyalSi.2. Tu gindaT nacrisfris sxvadasxva toni miiRoT, kalmis wveriT qaRaldze

wertilebi, xazebi da Strixebi sxvadasxva sixSiriT unda dasvaT. muqi tonisTvis ufro axlo-axlo xazebi an Strixebi, Ria tonisTvis– ufro meCxeri, ase miiReba Ria nacrisfridan dawyebuli, Savamde.

3. tuSi ufro Ria feris gaxdeba, Tu wyalSi gavxsniT.4. akvarelis msgavsad TeTri feri ar ixateba, qaRaldis saTanado adgili ar

ifareba saRebaviT, rCeba TeTrad.5. tuSiTa da melniT xatvisas unda gamoiyenoT SedarebiT sqeli furceli.b) saxaliso savarjiSo: limonis wvenSi Caawe funji da furcelze dawere

`saidumlo werili~, gaaSre (furcelze TiTqos araferi weria, carielia). Sem-deg sanTl is an naTuris Tavze daiWire furceli da dainaxav, Sen mier dawerili asoebi rogor `gaCndeba~. am meTodiT megobrebma SeiZleba erTmaneTSi `saidumlo~ mimowera gaaban.

maswavlebeli daavalebs, Semdegi gakveTilisTvis Seagrovon informacia maT-Tvis saintereso istoriuli periodis qarTuli xelovnebis Zeglebze: eklesia-monastrebi, cixesimagreebi, aseve kedlis mxatvrobis da xelovnebis sxvadasxva dargis nimuSebze – oqromWedloba, minanqari, Weduroba, xelnawerTa miniatiura.

informacia SeiZleba moiZion gundurad an wyvilSi da Semdeg gakveTilze gaac-non Tanaklaselebs (biblioTekaSi, internetSi).

117

saxelmZRvaneloSi mocemuli reproduqciebi da fotoebi:lado gudiaSvilis namuSevrebi:1. `cxeniswylis~ talRebSi~ (1925).2. `kintoebis qeifi qalTan~ (1919).3. `qeifi etliT~ (1920).4. `niko firosmanis portreti~ (1928).5. `devebi saqorwino mogzaurobaSi~ (1954).6. `orTaWaleli meocnebeni~ (1960).7. `msaxiobi qalebi~ (1940).8. `Tamar ciciSvilis portreti~ (1940).9. `serafitas gaseirneba~ (1920).

gakveTili 49a

Tema: saqarTvelos kulturuli memkvidreoba.mizani: gavavarjiSoT moswavleebi, gaacnon Tanaklaselebs informacia, rome-

lic moiZies xelovnebis sxvadasxva dargis nimuSebze. VI.3. VI.6. VI.4.aqtivoba: gundebis mier moZiebuli masalis wardgena, TvalsaCinoebis daTvalie-

reba, msjeloba gundebis mier Catarebul samuSaoze, maTi Sefaseba, krosvordis Sev-seba.

forma: gunduri an wyvilSi, jgufuri.resursi: moZiebuli informacia, TvalsaCino masala, krosvordi.gakveTilis msvleloba: gundebi an wyvilebi gaacnoben Tanaklaselebs moZiebul

informacias qarTuli kulturis romelime nimuSze. aCveneben TvalsaCinoebas an waradgenen damzadebul proeqts, an stends. SesaZlebelia gamoyenebuli hqondeT me-4 da me-5 klasis saxelmZRvaneloSi arsebuli informaciac. gundebi usmenen erTmaneTis informacias, usvamen SekiTxvebs, amoicnoben xelovnebis nimuSebs. akav-Sireben miRebul informacias sxva sagnebSi ganvlil masalasTan. aRniSnaven, Tu ra iyo axali da saintereso miRebuli informaciidan.

daasaxeleben, romeli gundis namuSevari moewonaT gansakuTrebiT, daasabuTe-ben mosazrebebs, aRniSnaven mis Zlier da sust mxareebs.

maswavlebeli daurigebs gundebs krosvords, gaimarjvebs is gundi, romelic ufro swrafad da sworad Seavsebs mas.

maswavlebeli sTxovs, Semdegi gakveTilisTvis moitanon namuSevrebi gamofenis mosawyobad.

mizani miRweulia, Tu moswavleebi moiZieben masalas qarTuli xelovnebis sxva-dasxva dargis nimuSebze da gaacnoben Tanaklaselebs.

118

Tu Seavseb krosvords, amoikiTxav sityvas:

1. uZvelesi eklesia TbilisSi (anCisxati).2. cixesimagre TbilisSi (nariyala).3. xelovani (arqiteqtori).4. sakaTedro taZari TbilisSi (sameba).5. xazebiT, StrixebiT xatva (grafika).6. saqarTvelos Zveli dedaqalaqi (mcxeTa).7. qarTveli mxatvari (axvlediani).8. axalSelesil, svel kedelze daxatuli su-

raTi (freska).9. Txeli ficari, romelsac mxatvrebi saRe-

bavebis Sesazaveblad iyeneben (palitra). 10. nikala (firosmani).

gakveTili 49 b

Tema: gamofena `saqarTvelo Cveni samSobloa~. mizani: gavavarjiSoT moswavleebi gamofenis mowyobaSi. VI.3.aqtivoba: namuSevrebis SerCeva, gamofenis musikalurad da literaturulad

gaformeba.forma: jgufuri.resursi: namuSevrebi, musikaluri nawarmoebebi, mxatvruli literaturis nimu-

Sebi.gakveTilis msvleloba: moswavleebi moitanen namuSevrebs Temaze `saqarTve-

lo Cveni samSobloa~. es SeiZleba iyos ferweruli namuSevrebi, plastiliniT an qaRaldiT Sesrulebuli istoriuli Zeglebis maketebi, aplikaciebi, kolaJebi. SeiZleba moitanon maT mier damzadebuli adgilobrivi rewvis nimuSebi (windebi, naqargi, qudebi, Tixis WurWeli, mownuli kalaTebi da sxv.).

gamofenis gasamdidreblad SeiZleba gaaformon igi qarTuli folkloris mu-sikaluri nimuSebiT an Tavad Seasrulon isini, waikiTxon leqsebi an nawyvetebi qarTuli literaturidan. gamofenaze SeiZleba dapatiJon stumrebi, umcroskla-selebi.

mizani miRweulia, Tu moswavleebi moawyoben gamofenas, gamoiyeneben qarTul musikalur folklors an literaturul nimuSebs.

SeniSvna: maswavlebelma SeiZleba gakveTili ufro saintereso gaxados viqto-rinis kiTxvebis damatebiT – ganvlili masalidan.

• viqtorina da gamofena iqneba Semajamebeli gakveTilebi.

gakveTili 49g•

Tema: `Zmao, ZmiTa xar Zlieri~.mizani: xeli SevuwyoT moswavleebs umcrosklaselebis daxmarebaSi.aqtivobebi: Casatarebeli RonisZiebebis miznis dasaxva, mis gansaxorcieleb-

lad ramdenime variantis ganxilva, erT-erTis SerCeva. umcrosklaselebis daxma-reba zeimis mowyobaSi. VI.3

forma: jgufuri.resursi: mxatvruli literatura, musikaluri nawarmoebebi.

119

gakveTilis msvleloba: maswavlebeli klass esaubreba megobrobaze, urTierT-daxmarebaze, mxarSi dgomaze. ekiTxeba, rogor gesmiT gamoTqma – `Zmao, ZmiTa xar Zlieri~. moswavleebi imsjeleben, gamoTqvamen mosazrebebs. sTxovs, daasaxelon li-teraturidan an kinofilmebidan maTTvis nacnobi magaliTebi am Temaze.

Semdeg SesTavazebs, daexmaron umcrosklaselebs. moifiqron, ra saxis daxmarebis gaweva SeuZliaT gamofenis mowyobaSi, speqtaklis gaformebaSi, literaturuli sa-Ramos an zeimis CatarebaSi. SeuZliaT saskolo aqcia moawyon erToblivad.

msjelobisas mousminon erTmaneTs, mosazrebebi daasabuTon, gadawyviton, ra sa-xis samuSaos Caatareben, gansazRvron Sesrulebis savaraudo dro, gadainawilon funqciebi.

mizani miRweulia, Tu moswavleebi dagegmaven da moexmarebian umcrosklase-lebs RonisZiebis CatarebaSi.

gakveTili 49d•

Tema: `norCi arqeologi~.mizani: monawileoba miiRon Tematur RonisZiebaSi. s.g.VI.5, s.g.6.aqtivobebi: monawileoba miiRon programaSi `sabavSvo arqeologia~.forma: jgufuri.gakveTilis msvleloba: maswavlebeli winaswar gegmavs da uTanxmdeba saqarT-

velos kulturuli memkvidreobis dacvis erovnuli saagentos mier ganxorciele-bul programas didi mcxeTis saxelmwifo arqeologiuri muzeum-nakrZalis teri-toriaze moswavleTaTvis imitirebuli gaTxrebis Catarebaze.

moswavleebi monawileobas miiReben imitirebul gaTxrebSi da `aRmoaCenen~ uZ-veles nimuSebs, Cautareben maT `restavracias~, Seavseben norCi arqeologis save-le dRiurs.

samuSaos warmatebiT CatarebisTvis miiReben sertifikats, romelSic aRniSnuli iqneba, rom `moswavlem monawileoba miiRo samTavros velis sabavSvo arqeologiur gaTxrebSi, warmatebiT daasrula programa da SeiZina norCi arqeologis gamocdile-ba~.

am RonisZiebas udidesi mniSvneloba aqvs moswavleTaTvis, radgan, erTi mx-riv, eziarebian saqarTvelos kulturul memkvidreobas, meore mxriv, gaecnobian arqeologis profesias.

mizani miRweulia, Tu moswavleebi monawileobas miiReben RonisZiebaSi `norCi arqeologi~.

SeniSvna: SeiZleba Catardes msgavsi eqskursia-RonisZieba Tqvens raionSi, mim-dinare arqeologiur gaTxrebze.

ixileT kulturuli memkvidreobis dacvis erovnuli centris vebgverdi: www.heritagesites.ge.

• es damatebiTi gakveTilebia. am gakveTilebisTvis maswavlebelma SeiZlebasarezervo dro gamoiyenos.

120

danarTi

ბაროკობაროკო XVII-XVIII საუკუნეების ევროპული ხელოვნებისა და არქიტექტურის

სტილია. სხვადასხვა დროში ეს ტერმინი სხვადასხვა შინაარსს ატარებდა _ `უცნაური~, `ექსცენტრიკული~. თავდაპირველად, ბაროკოს შეურაცხმყოფელი ელფერი ჰქონდა, ასოცირდებოდა აბსურდთან. დღეს ის მოიხსენიება, როგორც ერთ-ერთი სტილი, რომელიც ბატონობდა მანერიზმსა და როკოკოს შორის, დაახლოებით 1600 წლიდან მე-18 საუკუნის დასაწყისამდე. მანერიზმისგან ბაროკოს ერგო დინამიკურობა და მგრძნობიარობა, რენესანსისგან კი _ დეტალურობა და ბრწყინვალება. ამ ორი სტილის დამახასიათებელი ნიშნები ჰარმონიულად გაერთიანდა ერთ მიმართულებაში.

ბაროკოს დამახასიათებელი ნიშნები _ სითამამე და დინამიკურობა ერწყმოდა რომის კათოლიკური ეკლესიის ძალას. იტალიის საზღვრებს გარეთ ბაროკომ ყველაზე ღრმა ფესვები სწორედ კათოლიკურ ქვეყნებში გაიდგა, აი, მაგალითად, ბრიტანეთში კი მისი გავლენა საერთოდ უმნიშვნელო იყო. ამ მიმდინარეობის ყველაზე დიდი წარმომადგენლები არიან კარავაჯო და ანიბალე კარაჩი, რომლებმაც შექმნეს მე-16 და მე-17 საუკუნეებს შორის ყველაზე მნიშვნელოვანი ნამუშევრები.

მე-16 საუკუნის ბოლოს იტალიური მხატვრობისთვის დამახასიათებელი იყო არაბუ-ნებრიობა და სტილური გაურკვევლობა. კარავაჯომ და კარაჩიმ თავიანთი შემოქმედებით დაუბრუნეს იტალიურ მხატვრობას ერთიანობა და გამომსახველობა. იტალიურ არქიტექ-ტურაში ბაროკოს ყველაზე ნათელი წარმომადგენელი იყო კარლო მადერნა (1556-1629), რომელმაც შექმნა საკუთარი სტილი, მანერიზმისგან განცალკევებით. მისი მთავარი ნამუშევარია რომაული ეკლესიის სანტა-სუსანას ფასადი (1603 წ). ბაროკოს სტილის ქანდაკებების თვალსაჩინო შემქმნელი იყო ლეონარდო ბერნინი, რომელიც ამ სტილით დაახლოებით 1620 წლიდან მოღვაწეობდა. მხატვრობის, არქიტექტურისა და ქანდაკების არაჩვეულებრივი შერწყმაა კორანაროს კაპელა სანტა-მარია დელა ვიქტორიას ეკლესიაში (1645-1652).

ბერნინის იტალიელი თანამედროვეებისგან ბაროკოს ეპოქაში გამოირჩევიან არქი-ტექტორი და მხატვარი ბორომინი და არქიტექტორი პეტრო და კორტონა. ცოტა მოგვიანებით იყო ანდრეა დელ პოცო (1642-1709). მათ მიერ მოხატული კედელი სანტ-ინიაციოს ეკლესიაში ითვლება ბაროკოს ტენდენციების კულმინაციად. მე-17 საუკუნეში რომი იყო მსოფლიო ხელოვნების დედაქალაქი, ის იზიდავდა მხატვრებს ევროპის უამრავი ქალაქიდან, ბაროკოც მალევე გასცდა ამ ქალაქის ფარგლებს. ყველა ქვეყანაში ის ივსებოდა იქაური ტრადიციებით, ზოგან ის მეტად ექსტრავაგანტური იყო, მაგალითად, ესპანეთსა და ლათინურ ამერიკაში. კათოლიკურ ფლანდრიაში ბაროკოს ხელოვნებამ ხორცი შეისხა რუბენსის შემოქმედებაში. პროტესტანტულ ჰოლანდიაში კი უმნიშვნელოდ იქონია გავლენა. რემბრანდტის მკვეთრად ცოცხალი და დინამიკური ნამუშევრებიც აშკარად გაჯერებულია ბაროკოს ხელოვნებით. საფრანგეთში ყველაზე მეტად ბაროკო ემსახურა მონარქიას, და არა ეკლესიას. ლუდოვიკო XIV აღიქვამდა ხელოვნებას, როგორც სამეფო ძალაუფლების გამავრცელებელ საშუალებას. მისი მრჩეველი ამ მხრივ იყო შარლ ლებრენი, რომელიც ხელმძღვანელობდა ვერსალში ლუდოვიკოს სასახლეში მომუშავე მხატვრებისა და დეკორატორების მუშაობას. ვერსალი ითვლება მდიდრული არქიტექტურის, ქანდაკების, მხატვრობის, დეკორატიული და ლანდშაფტური ხელოვნების შერწყმის გრანდიოზულ ნიმუშად.

როკოკოXVIII ს-ის ევროპული ხელოვნების სტილს საფუძველი საფრანგეთში ჩაეყარა,

სახელწოდება კი მიიღო ორნამენტიკიდან, რომლის სახელწოდებაცაა „როკაიდი“. როკოკოს სტილმა უარყო ბაროკოსთვის დამახასიათებელი მონუმენტურობა და დიდი გაქანება. ძირითადად გამოხატულება პოვა არქიტექტურაში, ფერწერაში, გრაფიკაში. მისთვის

121

დამახასიათებელია საზოგადოებრივი ცხოვრებისადმი გულგრილობა, გამოგონილი განცდების სამყაროსაკენ სწრაფვა, მი თო ლოგიური და პასტორალური სიუჟეტების დომინირება, სახეების თეატრალობა. როკოკოს ფერწერა (დაზგური სურათები, პანოები, კედლის მოხატულობები, გობელენები) გამოირჩევა კომპოზიციების ასიმეტრიულობით, მოხდენილი, ჩვეულებრივ ღია, მკრთა ლი საღებავების დახვეწილი შეხამებით. როკოკოს სკულპტურა წარმოდგენილია უპირა ტესად დეკორატიული რელიეფებით, მცირე ქანდაკებებით, ბიუსტებით, გამოირჩევა მორთულობითა და სინატიფით.

კლასიციზმის ხელოვნებაXVII საუკუნის ევროპის კულტურაში ორი ეპოქალური სტილი: ბაროკო და კლასიციზმი

თანაარსებობს. კლასიციზმი, როგორც ერთიანი მხატვრული სისტემა, საფრანგეთში ჩაისახა. მას ხშირად აბსოლუტიზმის კულტურასაც უწოდებენ, რადგან XVII საუკუნის საფრანგეთში აბსოლუტური სახელმწიფოს კლასიკური სახე ჩამოყალიბდა. ამის მიუხედავად, კლასიციზმის ხელოვნება არ უნდა დავიყვანოთ აბსოლუტიზმის მსახურებამდე. კლასიციზმი განადიდებდა არა მონარქიისადმი უსიტყვო მორჩილებას, არამედ მოქალაქეობრიობის იდეას. ეს მოძღვრება ხელისუფლებისა და ქვეშევრდომებისაგან თანაბრად ითხოვდა გონივრულ ქმედებებს, წესრიგსა და ზომიერებას. კლასიციზმი გააზრებული და რაციონალური ხელოვნებაა. კლასიციზმის თეორეტიკოსებს ხელოვნების მთავარ ამოცანად საზოგადოების აღზრდა მიაჩნდათ. ადვილი მისახვედრია, რომ ასეთი სულისკვეთების ხელოვნების იდეალი ანტიკური სამყარო იყო, მისი ფილოსოფია, მსოფლმხედველობა და ხელოვნება.

XVII საუკუნის საფრანგეთისათვის დამახასიათებელია კლასიციზმის ნიშნების შერწყმა გვიანრენესანსულ, გუთუს და ბაროკულ ნიშნებთან, თუმცა, ამის მიუხედავად, კლასიციზმი იყო ძირითადი მიმართულება, დანარჩენი კი _ მეორეხარისხოვანი. ინგლისური კლასიციზმი XVII საუკუნის დასაწყისიდან ყალიბდება. ეს პერიოდი დაემთხვა ქვეყნის ეკონომიკის ენერგიულ განვითარებას. კლასიციზმის სტილის პირველი მსხვილმასშტაბიანი ნიმუშების ავტორი არქიტექტორი ინიგოუ ჯოუნზი იყო. ფერწერაში კლასიცისტურ მიმართულებას საფუძველი ჩაუყარა ფრანგმა ნიკოლა პუსენმა, რომელიც არა მარტო პრაქტიკოსი, არამედ ბრწყინვალე თეორეტიკოსიც იყო. კლასიციზმის ისტორიული დანიშნულება რაციონალური საწყისის გაგრძელება იყო, თუმცა, დროთა განმავლობაში, ამ ტენდენციამ ძალზე მშრალი და გონებისმიერი ელფერი მიიღო.

კლასიციზმი არქიტექტურაშიარქიტექტურაში კლასიციზმმა ფეხი მოიკიდა XVII საუკუნიდან და აქტუალური რჩებოდა

XIX საუკუნის დასაწყისამდე. მიმდინარეობის მთავარი დამახასიათებელი თვისება ანტიკური ხუროთმოძღვრების ფორმებთან მიბრუნება იყო, როგორც ჰარმონიის, უბრალოების, სიმკაცრის, ლოგიკური სიმარტივისა და მონუმენტალობის ეტალონისკენ. კლასიციზმის არქიტექტურისთვის ზოგადად დამახასიათებელია დაგეგმვისა და ფორმის უნიფორმულობა. მის საფუძველს ანტიკურობასთან მიახლოებული ფორმებისა და პროპორციების ორდერი, თავშეკავებული დეკორაციული გაფორმება და რეგულარული სისტემა წარმოადგენდა.

იმპრესიონიზმიიმპრესიონიზმი ერთ-ერთი წამყვანი მიმდინარეობაა მე-19 საუკუნის ბოლო მესამედისა

და მე-20 საუკუნის დასაწყისის ხელოვნებაში. მისი სამშობლო საფრანგეთია და ტერმინი „იმპრესიონიზმიც“ ფრანგული სიტყვიდან – „impressio“ – იღებს სათავეს, რაც ქართულად „შთაბეჭდილებას“ ნიშნავს.

იმპრესიონიზმი ნატურალიზმის წიაღში აღმოცენდა და შემდგომში სიმბოლიზმს დაედო საფუძვლად. იგი პირველად ფერწერაში აისახა, შემდგომ კი ხელოვნების თითქმის ყველა დარგმა გაითავისა. იმპრესიონიზმში ასახული არაფრით არ ეხამებოდა ტრადიციებს, ამიტომაც იყო, რომ იმპრესიონისტების ნამუშევრები არ მიიღო პარიზის ოფიციალურმა სალონმა და ისინი იძულებული გახდნენ, ოფიციალური სალონის გვერდით გაეხსნათ საკუთარი სალონი, სადაც 1874 წელს, იმპრესიონისტ მხატვართა პირველ გამოფენაზე

122

წარმოდგენილი იყო კლოდ მონეს ფერწერული ტილო „შთაბეჭდილება. მზის ამოსვლა“. აი, სწორედ ამ სახელის გამო ეწოდა ამ მიმდინარეობასაც იმპრესიონიზმი, ხოლო მის მიმდევრებს კი – იმპრესიონისტები.

იმპრესიონისტული ფერწერა დაფუძნებული იყო არა წინასწარ დასახული ამოცანის გადაწყვეტაზე, არამედ მხატვრის განცდების, გრძნობების, შთაბეჭდილებების უშუალო ფიქსაციაზე. კამილ პისარო ამბობდა: „მე ვხატავ, რასაც ახლა ვგრძნობ“. იმპრესიონისტთა მხატვრული ამოცანა იყო მყისიერი შთაბეჭდილების, მშვენიერი წამის დაჭერა. იმპრე-სიონისტები რამდენჯერმე უბრუნდებოდნენ ერთსა და იმავე მოტივს და აფიქსირებდნენ მას სხვადასხვა გარემოების მიხედვით. 1891 წელს კლოდ მონემ შექმნა ფერწერული ტილო „თივის ზვინი მზის ჩასვლისას“, რომელსაც მოჰყვა ნამუშევრების მთელი სერია, სადაც გამოსახული იყო იგივე თივის ზვინი დილის სხვადასხვა მონაკვეთში ამინდისა და ავტორის განწყობის ცვალებადობის მიხედვით.

კლოდ მონე ამბობდა: „ძალიან ბევრი უნდა იმუშაო, რომ გადმოსცე ის, რასაც მე ვეძებ, – წამიერი“. ეს ფრაზა კარგად ასახავს იმპრესიონიზმის მთელ სირთულეს.

იმპრესიონიზმი ჯერ ჩნდება მხატვრობასა და მუსიკაში და შემდეგ, თანდათანობით, გადადის ლიტერატურაში. იმპრესიონისტული პროზის ფუძემდებლები იყვნენ ძმები ედრიან და ჟოელ გონკურები. ისინი წერდნენ, რომ იდეა – ეს არის ხელის სიბერე და გონების ავადმყოფობაო. მათვე ეკუთვნით იმპრესიონისტული ხელოვნების ლოზუნგი: „ხედვა, გრძნობა, გამოსახვა – ამაშია მთელი ხელოვნება“.

იმპრესიონიზმი ისევე სრულყოფილად გამოვლინდა პოეზიაში, პროზასა და დრა-მატურგიაში, როგორც მხატვრობაში. იმპრესიონისტული მეთოდის არსებობის საფუძველი გარეგანისა და შინაგანის, ობიექტურისა და სუბიექტურის ერთიანობაა. იმპრესიონისტს ასაზრდოებს ბუნება, რომელსაც იგი აფერადებს საკუთარი განწყობის მიხედვით, მაგრამ როგორც კი მას ზედმეტად გაიტაცებს ბუნება, იგი უბრუნდება ნატურალიზმის წიაღს, ხოლო თუ სუბიექტურმა გადასძალა – სიმბოლიზმს.

იმპრესიონისტებმა პოეზიაში მუსიკა გააბატონეს, წაართვეს სიტყვებს მათთვის დამახასიათებელი – აზრის გადმოცემის ფუნქცია, რის გამოც ლექსიკური სემანტიკისაგან დაცლილი სიტყვა გადაიქცა სიმბოლოდ და ამგვარად, შეიქმნა ნოყიერი ნიადაგი სიმბოლოზმისათვის.

ლიტერატურაში იმპრესიონიზმის კლასიკურ მაგალითად მიჩნეულია ფრანგი პოეტის პოლ ვერლენის შემოქმედება. ის თავის პოეზიაში აყალიბებს იმპრესიონიზმის პროგრამას: „მუსიკა, უპირველეს ყოვლისა“, „არავითარი ფერები, მხოლოდ შუქჩრდილები“, „აიღე მჭევრმეტყველება და მოუგრიხე კისერი“… ვერლენის შემოქმედებაში თითქმის მთლიანად განდევნილია ზმნა, აქ უფრო მეტად ავტორის სულიერი მდგომარეობაა აღწერილი, ვიდრე რეალური გარემო.

იმპრესიონისტული პროზა, რომლის ცენტრში ემპირიული სამყარო კი არ არის, არამედ ამ სამყაროდან მიღებული შთაბეჭდილება და ავტორის სულიერი განცდები, ლირიკული პროზაა და ვერ ეგუება ეპიკურ ფორმებს. მისი ძირითადი ჟანრებია; ნოველა, ეტიუდი, მინიატიურა, ესკიზი, ჩანახატი…

ქართულ მწერლობაში იმპრესიონიზმი ნიკო ლორთქიფანიძის სახელს უკავშირდება. 1910 წელს იგი წერს ნოველას – „უიალქნოდ“, სადაც ასახელებს თავისი შემოქმედების პრინციპებსაც და თანაც, ეს სათაური გარკვეულწილად, იმპრესიონისტთა ლოზუნგს მოგვაგონებს.

იმპრესიონიზმის ჩანასახებს პოულობენ აგრეთვე ეკატერინე გაბაშვილის, შიო არაგვისპირელის, ჭოლა ლომთათიძის პროზაში.

იმპრესიონისტული პროზის ცნობილი წარმომადგენლები იყვნენ: საფრანგეთში – ედუარდ დიუჟარდენი და ჟიულ ლაფორგი და გერმანულენოვან ლიტერატურაში – პეტერ ალტენერგი.

თუ იმპრესიონიზმი საფრანგეთში შემოქმედების სტილი იყო, გერმანიაში იგი მსოფლმხედველობად გადაიქცა. ავსტრიელმა მწერალმა გერმან ბარმა მთელი ფილოსოფიური სისტემა მოძებნა იმპრესიონიზმის თეორიული დასაბუთებისათვის. ეს იყო

123

მახიზმი. ერნსტ მახი თავის წიგნში წერდა: „სამყარო არის მხოლოდ ჩვენი შეგრძნებების კომპლექსი. ჩვენ შეგვიძლია შემეცნება მხოლოდ გრძნობების საშუალებით“.

იმპრესიონიზმი, როგორც მსოფლმხედველობა, სრულყოფილად გამოვლინდა დრა-მა ტურგიაშიც. ცნობილი წარმომადგენელია ჰუგო ფონ ჰოფმანსტალი.

რაც უნდა გასაკვირი და მოულოდნელი იყოს, იმპრესიონიზმს ვხვდებით ლიტერატურულ კრიტიკაშიც კი. მისი ფუძემდებელია ანატოლ ფრანსი. მას მიაჩნდა, რომ ვინაიდან ჩვენ აღვიქვამთ სამყაროს მხოლოდ გრძნობების მეშვეობით, კრიტიკა უნდა იყოს ემოციური და არა, რაციონალური აქტი. კრიტიკოსმა ნაწარმოები კი არ უნდა გააანალიზოს, არამედ უნდა გვიამბოს საკუთარი სულის მოგზაურობის შესახებ შედევრებს შორისო.

თანამედროვეობაში გახშირებულად მიღებული ისეთი მხატვრული ხერხი, როგორიცაა გმირის ლირიკული აღსარება, ანუ შინაგანი მონოლოგი, სწორედ იმპრესიონისტთა მიერ აღიარებული და მიგნებული ხერხია.

პოსტიმპრესიონიზმიპოსტიმპრესიონიზმი — მხატვრული მიმდინარეობა XIX ს-ის II ნახევარში წარმოიშვა

ფრანგულ ფერწერაში, შემდგომ კი გამოვლინდა ხელოვნების სხვა სახეებშიც. მისთვის დამახასიათებელია სამყაროს აღქმასთან დაკავშირებული ხელოვანის წუთიერი შთაბეჭდილებების, სულიერი განწყობილების გადმოცემა. იმპრესიონიზმი 1879 წელს აღმოცენდა, როდესაც ნადარის ფსევდონიმით ცნობილი მხატვარ-ფოტოგრაფის სალონში გამოფენილი ექსპონატებიდან დამთვალიერებელთა თვალთახედვის ობიექტად იქცა კლოდ მონეს პატარა ზომის ნამუშევარი სახელწოდებით „შთაბეჭდილება. მზის ამოსვლა“. სენსაციებზე მონადირე ჟურნალისტმა, ლერუამ, თავის სტატიაში მონე და მისი თანამოაზრენი „შთაბეჭდილების მხატვრებად მონათლა“. ესენი იყვნენ: ედუარდ მანე, კლოდ მონე, ოგიუსტ რენუარი, ედგარ დეგა. სრულიად ახალი თემების გახსნისა და სინამდვილის მხატვრული გააზრების ახალი პრინციპების საფუძველზე, მათ დაინახეს ასახული ცხოვრების ის მხარეები, რომლებიც მანამდე საერთოდ შეუმჩნეველი იყო ხელოვნებისათვის. იმპრესიონისტებმა ახალი სილამაზე და პოეზია აღმოაჩინეს ადამიანის ყოველდღიურ ცხოვრებაში, ბუნებისა და ადამიანის ჰარმონიულ ერთიანობაში. მათ სურათებში გვხიბლავს არა მხოლოდ მზის სინათლით აციმციმებული მრავალფეროვნება, მოძრავი ბუნების ცვალებადობის ეფექტები, არამედ მათდამი ადამიანური დამოკიდებულება, ბუნებრივად და დამაჯერებლად ასახული ცხოვრებისეული მოტივები, ხალხმრავალი ქუჩები, მოედნები, სახალხო დღესასწაულები, ქალაქისა და სოფლის პეიზაჟები... ამასთან ერთად, იმპრესიონისტთა ნაწარმოებებში ასახულია არა მხოლოდ ობიექტური ცხოვრებისეული სინამდვილე, არამედ თვით მისი ამსახველიც – ადამიანი, შემოქმედი, მოაზროვნე. მათი ჟანრული კომპოზიციები, პეიზაჟები, პორტრეტები, ნატიურმორტები თავისი შინაარსითა და ფორმით ისახავდნენ ყველაზე მთავარ და სასიცოცხლო მიზანს – სილამაზის, ბედნიერებისა და სიხარულის ესთეტიკურ განცდას. იმპრესიონისტთაგან ღირსეულად მიიღეს ესტაფეტა მხატვრებმა, რომელთაც პოსტიმპრესიონისტებს უწოდებენ და რომელთაც იმპრესიონიზმის მიღწევების საფუძველზე, შემდგომი ძიებების შედეგად, შეიმუშავეს ახალი ფერწერული სისტემა. პოსტიმპრესიონიზმის საერთო სახელწოდებით გაერთიანებულ მხატვართაგან თითოეულმა საკუთარი ღირსეული ადგილი დაიმკვიდრა მსოფლიო ხელოვნების ისტორიაში. ეს სახელებია: პოლ სეზანი, პოლ გოგენი, ვინსენტ ვან გოგი, ანრი ტულუზ ლოტრეკი... მკაფიო გამოხატულება პოვა იმპრესიონიზმმა ლიტერატურაში, მუსიკაში. მუსიკალური იმპრესიონიზმისათვის დამახასიათებელია სამყაროს სუბიექტურ აღქმასთან დაკავშირებული წუთიერი შთაბეჭდილებების, ინდივიდის სულიერი განცდების ასახვა. მის წარმომადგენელთა (კლოდ დებიუსი, მორის რაველი, მანუელ დე ფალია) შემოქმედებაც ცხოვრების უშუალო აღქმით, ფერადოვანი პეიზაჟური სურათებით, მდიდარი ორკესტრობით გამოირჩევა.

თანამედროვე ხელოვნება თანამედროვე ხელოვნების ზოგიერთი ნიმუში ერთი შეხედვით უცნაური ფორმებისა

და უჩვეულო ფერების შემთხვევით თავმოყრად შეიძლება მოგეჩვენოთ, მაგრამ ეს ასე არ

124

არის. მართალია XX საუკუნეში ბევრმა ხელოვანმა უარი თქვა ტრადიციულ ფერწერასა თუ ქანდაკებაზე, მაგრამ ხელოვნების მთავარ მიზნად მათთვის მაინც საკუთარი იდეების, გრძნობების გამოხატვა რჩება – თუნდაც აბსტრაქციულად.

MoMA-ს (თანამედროვე ხელოვნების მუზეუმი, მდებარეობს ნიუ-იორკში) კოლექცია მსოფლიოში ერთ-ერთი უდიდესი და უმნიშვნელოვანესია. კოლექციონერებისა თუ თავად მხატვრებისგან შეძენილი ნაწარმოების დიდი უმრავლესობა აბსოლუტურად განსხვავდება იმისგან, რასაც ტრადიციული ხელოვნება ეწოდება.

თანამედროვე ხელოვნება (Contemporary art) – ამ ტერმინით მოიხსენიება დღევანდელი არტპროდუქცია. თანამედროვე ხელოვნება მოიცავს და საზრდოობს პოსტმოდერნული არტიდან, რომელიც თავის მხრივ მოდერნიზმის შემდგომი ეტაპია. ინგლისურში სიტყვები „modern“ და „contemporary“ სინონიმებია, თუმცა ტერმინები – „modern art“ და „contemporary art“ – განსხვავებული მნიშვნელობისაა.

თანამედროვე ხელოვნება – ძალიან ფართო მნიშვნელობის ტერმინია და თითქოს კონკრეტიკას მოკლებულია. თანამედროვე ხელოვნება იყო თავის დროზე ბაროკოც, იმპრესიონიზმიც, კუბიზმიც და ა.შ. ანუ ყველაფერი ინოვაციური და ის, რაც ახალი აღმოჩენილია ხელოვნებაში. თუმცა ამ სიტყვას ინგლისურენოვან სამყაროში მიენიჭა კონკრეტიკა და კონკრეტული ხელოვნების ტიპის განმსაზღვრელად იქცა. ქართულად ჯერ ზუსტი თარგმანი არ არსებობს, თუმცა საუბრისას, პირდაპირ კალკირებას ვხმარობთ "კონტემპორარი", რათა დავაზუსტოთ თუ რაზეა საუბარი.

პირველი ორგანიზაცია, რომელმაც ეს სიტყვა გამოიყენა თავის დასახელებაში, იყო 1910 წელს ლონდონში დაარსებული „Contemporary Art Society“, არტკრიტიკოს როჯერ ფრეისა (Roger Fry) და სხვათა მიერ. ისინი ყიდულობდნენ ნამუშევრებს პირადი კოლექციებიდან და მუზეუმებში ათავსებდნენ, საჯაროდ ფენდნენ. 1938 წელს ავსტრალიაშიც დაარსდა იმავე სახელწოდების ორგანიზაცია, ხოლო 1945 წლიდან სულ უფრო და ხშირად იყენებენ ამ ტერმინის გამოყენება.

ბევრი ინსტიტუტი ან მუზეუმი, რომელთაც დასახელებაში სიტყვა „Modern“ ჰქონდათ გამოყენებული, ცვლიან სიტყვით „Contemporar“. მაგ.: ბოსტონის „Museum of Modern Art“-მა, რომელიც 1936 წელს დაარსდა, სახელი შეიცვალა 1948 წელს - „Institute of Contemporary Art“ და დღემდე ასე მოიხსენიება. ხოლო მოდერნიზმი განისაზღვრა როგორც ხელოვნების ისტორიაში ერთ-ერთი მიმდინარეობა. შესაბამისად სიტყვა „მოდერნი“ აღარ ეხმაურებოდა მათი მუშაობისა და ინტერესების არსს, რადგან აღარ ჰქონდა კავშირი თანამედროვე ხელოვნებასთან.

რეალურად, აზრი იმის შესახებ, როგორ განისაზღვროს ტერმინ „Contemporary“-ს მნიშვნელობა, ჯერ ჩამოყალიბებული არ არის, მეტიც, ის მუდმივად იცვლება. არც ის უნდა ვიფიქროთ, რომ ის ნამუშევრები, რომლებიც მუზეუმებმა 1910 წლიდან შეიძინეს, უნდა განისაზღვროს, როგორც „Contemporary“.

ყველა თანხმდება იმაზე, რომ მეორე მსოფლიო ომის შემდგომ ხელოვნებაში დიდი ცვლილებების დასაწყისის პერიოდია. 60-იან წლებში დაიწყო ახალი სტილებისა და მიმდინარეობების გამოკვეთა. თუმცა, თუკი შევადარებთ 2010-იანი წლების და 60-იანი წლების „თანამედროვე ხელოვნებას“, აქაც არაზუსტ და ბუნდოვან გაგებასთან გვექნება საქმე.

ზოგადად, ბოლო 20 წლის განმავლობაში განვითარებული ხელოვნების მიმდინარეობის ან სტილის განსაზღვრა ძნელია, ამიტომ ხშირად მუზეუმები, რომლებსაც პერმანენტული გამოფენები აქვთ, იყენებენ ფრაზას „Modern and Contemporary Art“, რითაც პრობლემას თავს არიდებენ.

არტისტებს შორისაც (და არა „მხატვარს“, რადგან სიტყვას უკვე კონკრეტული მნიშვნელობა მიენიჭა და აღიქმება, როგორც ადამიანი, რომელიც მუშაობს ფერწერაში, ხოლო არტისტი ბევრ მხატვრულ საშუალებას მოიცავს), რომლებიც მუშაობდნენ XX ს-ში, საკმაოდ მნიშვნელოვანი განსხვავებებია. ხშირ შემთხვევაში თანამედროვე არტისტები პოპკულტურის ნაწილებად არიან ქცეულნი და მათი შემოქმედებით მასები სარგებლობენ. ეს კიდევ ერთი დამახასიათებელი შტრიხია, რაც ცალსახად გლობალიზაციის დამსახურებაა.

125

კრიტიკოსთა ნაწილს მიაჩნია, რომ მთელი ეს თეორიული დისკურსი უმნიშვნელოა და არც არის საჭირო მიესადაგებოდეს დღევანდელ არტფორმებს (Brian Ashbee).

თანამედროვე ხელოვნების ნიმუშის შესაქმენლად ხშირად სრულიად არა ტრა დი-ციული მასალა გამოიყენება, ისეთი, რომელიც ჩვეულებრივი ადამიანებისთვის სრულიად უსარგებლოა. ნაწარმოებს ზოგჯერ კონკრეტული სახელის მაგივრად უბრალოდ კომ-პოზიცია ან ობიექტი ეწოდება.

თანამედროვე ხელოვანები სულაც არ ისახავენ მიზნად რეალური გამოსახულებების შექმნას. არატრადიციული მასალით, ორიგინალური ფორმებითაა და ფერით ისინი ახალ, წარმოსახვით სამყაროს ქმნიან. მათი ნამუშევრების მთავარი თავისებურება პირობით ენაზე მეტყველებაა. ტრადიციული მასალის გამოყენების შემთხვევაშიც კი თანამედროვე მხატვრები არ ცდილობენ რეალობის ასახვას. მათ ნამუშევრებში ძნელად თუ ამოიცნობთ ამა თუ იმ ნივთს, გამოსახულებას...

ხშირად თანამედროვე მხატვრების ნამუშევრები იმდენად პირობითია, რომ მათ ბავშვის ნახატებსაც კი ადარებენ. შვეიცარიელი მხატვრის პაულ კლეეს ნამუშევრებში სწორედ ამგვარ გამარტივებულ, გულუბრყვილო გამოსახულებებს შევხვდებით.

თანამედროვე მხატვრების მსგავსად, ნებისმიერ ადამიანს შეუძლია, სცადოს საკუთარი ემოციის გადმოცემა ახალი, პირობითი ფორმების შექმნით. ამ პროცესში მთავარია, ზუსტად შეარჩიოთ მხატვრული ელემენტები, მაყურებელი კი თავად შეაფასებს იმას, რამდენად მიაღწიეთ მიზანს.

თბილისური პორტრეტი (იხ.https://www.youtube.com/watch?v=cvb4J9xTcyU)

ნიკო ფიროსმანიცნობები ფიროსმანის ცხოვრების შესახებ უმეტესად შეკრებილია მისი გარდაცვალების

შემდეგ. დაიბადა გლეხის ოჯახში, რომელიც ადრევე გადასახლდა შულავერში. მშობლების გარდაცვალების შემდეგ ფიროსმანი თბილისში გადმოვიდა საცხოვრებლად. ბავშვობაშივე იჩენდა დიდ ინტერესს მხატვრობისადმი, ბევრს ხატავდა კიდეც. სპეციალური სამხატვრო განათლება არ მიუღია. 1880-იან წლებში თვითნასწავლ გ. ზაზიაშვილთან ერთად გახსნა ფერწერის სახელოსნო და აბრების შეკვეთებს იღებდა. 1890-1894 კონდუქტორად მუშაობდა ამიერკავკასიის რკინიგზაზე, შემდეგ ვაჭრობაშიც სცადა ბედი. XIX-XX საუკუნეების მიჯნაზე თბილისელ მედუქნეებთან და მიკიტნებთან აფარებდა თავს, მათი შეკვეთით ხატავდა აბრებს, პორტრეტებს, სურათებს. სიცოცხლის ბოლომდე გაჭირვებას თავი ვერ დააღწია; ქართველ მხატვართა საზოგადოება დროდადრო ცდილობდა შეემსუბუქებინა მისი ხვედრი. თუმცა ფიროსმანაშვილი მარტოობაში გარდაიცვალა და მისი საფლავიც უცნობი დარჩა.

ფიროსმანის, როგორც მხატვრის აღმოჩენაში, მისი სურათების შეგროვებასა და შემოქმედების პროპაგანდაში განსაკუთრებული ღვაწლი მიუძღვით ძმებ ზდანევიჩებს – მხატვარ კირილ და პოეტ ილიას, მხატვრებს მ. ლე დანტიუს, დ. შევარდნაძეს, ლ. გუდიაშვილს, დ. კაკაბაძეს და სხვებს. უფრო გვიან – გ. ლეონიძეს, რომელმაც მნიშვნელოვანი ცნობები მოიპოვა მისი ბიოგრაფიისათვის.

ფიროსმანაშვილის ნამუშევრები წარმოდგენილი იყო ქართველ მხატვართა I დიდ გამოფენაზე თბილისში 1918 წელს. 1920-იან წლებში იბეჭდებოდა წერილები პერიოდულ პრესაში, გამოიცა მისდამი მიძღვნილი კრებული. განსაკუთრებით გაცხოველდა ინტერესი ფიროსმანისადმი 50-იანი წლების შემდეგ – გამოიცა წიგნები საქართველოში, რუსეთში, უცხოეთში. შეიქმნა ბიოგრაფიული ფილმი, დაიწერა მისდამი მიძღვნილი პიესები, მუსიკალური ნაწარმოებები; ფიროსმანის სურათების გამოფენა მოეწყო ყოფილ სსრკ-ის ქალაქებსა და დასავლეთ ევროპის მრავალ ქვეყანაში. თბილისში დაიდგა ფიროსმანის ძეგლი; მხატვრის მშობლიურ სოფელში – მირზაანში – გაიხსნა ფიროსმანის მუზეუმი. მხატვრის ნამუშევართა დიდი ნაწილი ამჟამად ინახება საქართველოს ხელოვნების სახელმწიფო მუზეუმში, აგრეთვე ყოფილ სსრკ-ისა და საზღვარგარეთის ზოგ მუზეუმში, თბილისის ყოფილ სსრკ-ისა და უცხოეთის კერძო კოლექციებში. მის ნაწარმოებთა დიდი

126

ნაწილის ქრონოლოგია დღემდე დაუდგენელია.ფიროსმანის თემატიკას გარკვეული კვალი დააჩნია იმ სოციალურმა გარემომ,

რომელშიც უხდებოდა ცხოვრება მხატვარს. მის მხატვრულ მემკვიდრეობაში დიდი ადგილი უჭირავს ქეიფის სცენებს, რომელიც არსებითად, თბილისელ ვაჭარ-ხელოსანთა, მიკიტნების, ზოგჯერ თავადების ჯგუფურ პორტრეტებს წარმოადგენს („ბეგოს კამპანია“, „ქეიფი მეარღნე დათიკო ზემელთან“, „თავადების ქეიფი მინდვრად“, „ხუთი თავადის ქეიფი“, 1906, ყველა – საქართველოს ხელოვნების მუზეუმი, თბილისი და სხვა). ზოგჯერ ქეიფის სცენები გაშლილია პეიზაჟის ფონზე („სვირი“, საქართველოს ხელოვნების მუზეუმი, თბილისი), ან ჩართულია მრავალფიგურიან „პანორამულ“ კომპოზიციებში („ვირის ხიდი“, „კახეთის ეპოსი“, „ქეიფი რთველში“). თემატიკურად სცენებს ენათესავება ნატიურმორტები და აბრები.

ფიროსმანაშვილს იზიდავდა სოფლის ბუნება და ცხოვრება („რთველი“, „დღეობა ბოლნისში“, „გლეხის ქალი ვაჟით“, „გლეხკაცი ვაჟით“, „წყალზე მიმავალი ბავშვებიანი დედაკაცი“, „კალოობა“ – ყველა საქართველოს ხელოვნების მუზეუმი, თბილისი); იშვიათად მიმართავდა ქალაქურ პეიზაჟებს („ბათუმი“, „ფუნიკულორი“ – ორივე საქართველოს ხელოვნების მუზეუმი, თბილისი). განსაკუთრებული პოეტური ძალით არის აღბეჭდილი ფიროსმანაშვილის მიერ დახატული ღამის სცენები („არსენალის გორა ღამით“, მოსკოვი, კერძო კოლექცია; „ყაჩაღმა ცხენი მოიპარა“, „დათვი მთვარიან ღამით“ – ორივე საქართველოს ხელოვნების მუზეუმი, თბილისი). მკვეთრი სოციალური დახასიათებებით გამოირჩევა ფიროსმანაშვილის მიერ თბილისელი ხელოსნების, მედუქნეების, კინტოების, ბოჰემის წარმომადგენელთა, აგრეთვე მუშების პორტრეტები („გოგონა საჰაერო ბუშტით“, მოსკოვი, კერძო კოლექცია; „მდიდარი კინტოს შვილი“, „მეეზოვე“, „ორი მუშა“, „აქტრისა მარგარიტა“, „ორთაჭალის ტურფები“, „მუშა სოსო“, „მებადური“ – ყველა საქართველოს ხელოვნების მუზეუმი, თბილისი და სხვა). სოციალური დაპირისპირება მკაფიოდ არის ნაჩვენები ცნობილ სურათში „უშვილო მილიონერი და ღარიბი ქალი შვილებით“ (საქართველოს ხელოვნების მუზეუმი).

ფიროსმანაშვილის შემოქმედებაში დიდი ადგილი უჭირავს ანიმალისტურ ჟანრს (დღემდე ფიროსმანაშვილი ერთადერთი ქართველი ანიმალისტია). უეჭველია, მხატვარი ცხოველთა გამოსახულებებში ხშირად გარკვეულ სიმბოლურ-მორალურ აზრს აქსოვდა. განსაკუთრებით შთამბეჭდავია „ირემი“, „ჟირაფი“, „თეთრი ღორი გოჭებით“, „შავი ტახი“, „თეთრი დათვი“, „არწივს კურდღელი დაუჭერია“ და სხვა (ყველა საქართველოს ხელოვნების მუზეუმი). ფიროსმანს იზიდავდა ისტორიული თემებიცა და პერსონაჟებიც („რუსთაველი“, „თამარ მეფე“, „ერეკლე მეორე“, „გიორგი სააკაძე“ – არსებობს სხვადასხვა ვარიანტი; „შეთე გზას უჩვენებს თავად ბარიატინსკის შამილის დასაჭერად“ და სხვა). ფიროსმანის ზოგი სურათი ქართული თეატრის სპექტაკლებით (დ. ერისთავის „სამშობლო“, ვ. გუნიას „და-ძმა“) არის შთაგონებული.

ფიროსმანი ჩვეულებრივ მუშამბაზე წერდა. მის სურათებში ადვილი შესამჩნევია, რომ ავტორს სპეციალური განათლება არ მიუღია, მაგრამ ეს არ უშლის ხელს მხატვრის მიერ შექმნილი სამყაროს მთლიანობას, ერთგვარად ხელს უწყობს კიდეც მისი სურათების მკაფიო თავისებურებების გამოვლენას. ფიროსმანაშვილის სურათების უპირველეს ძალას შეადგენს მათი შინაგანი სიმართლე, უშუალობა, დიდი ექსპრესიულობა, ხასიათის მკაფიო გამოკვეთა. სხვა თვითნასწავლ მხატვართაგან განსხვავებით, ფიროსმანაშვილი მიზნად არ ისახავდა ბუნების ნატურალისტურ იმიტაციას, არ მისდევდა წვრილმანებს, შესწევდა ყველაფერში არსებითის, ტიპურის დანახვისა და განზოგადების უნარი. მისი სურათების კოლორიტი მკაცრია, ზოგჯერ თითქმის მონოქრომული (ბევრი სხვა თვითნასწავლი მხატვრისაგან განსხვავებით, რომლებსაც ფერადების სიჭრელე ხიბლავდა). მათი აგება მოწმობს ავტორის მახვილ კომპოზიციურ ალღოს. ფიგურების განლაგება უმეტესად ფრონტალურია, იერატიკული, სახეები არ გადმოგვცემს კონკრეტულ განწყობილებას; სივრცის გადმოცემა, პროპორციული შეფარდებები რამდენად პირობითია; განურჩევლად ზომისა, ფიროსმანაშვილის სურათებს შინაგანი მნიშვნელოვნება და მონუმენტურობა ახასიათებს. ყველა ამ თვისებით ფიროსმანის შემოქმედება ძველ ქართულ კედლის მხატვრობას ენათესავება.

127

უცნობი ისტორიები – ნიკო ფიროსმანი (https://www.youtube.com/watch?v=fGZhGRtGNMk)

იაკობ ნიკოლაძეიაკობ ივანეს ძე ნიკოლაძე (დ. 16 მაისი/28 მაისი, 1876, ქუთაისი — გ. 10 მარტი, 1951,

თბილისი) — ქართველი მოქანდაკე, ქართული რეალისტური ქანდაკების ფუძემდებელი. საქართველოს სსრ სახალხო მხატვარი (1946), ყოფილი სსრკ-ის სამხატვრო აკადემიის ნამდვილი წევრი (1947), თბილისის სამხატვრო აკადემიის ერთ-ერთი დამაარსებელი და მისი პირველი პროფესორი (1922). სკკპ-ის წევრი 1939 წლიდან.

სწავლობდა მოსკოვში, სტროგანოვის ცენტრალურ სამხატვრო-სამრეწველო სასწავლებელში (1892-1894), ოდესის სამხატვრო სკოლაში (1894-1895 და 1897-1898), პარიზის ხელოვნების უმაღლეს სკოლაში (1899-1901). ნიკოლაძის პირველ მნიშვნელოვან ნაწარმოებში, რომელიც 1895 წელს შეიქმნა ( „იმერელი გლეხი“, თიხა, დაკარგულია), უკვე ჩანდა მოქანდაკის სწრაფვა ადამიანის შინაგანი სამყაროს გადმოცემისაკენ.

1897 ნიკოლაძემ შექმნა ალექსი-მესხიშვილისა და შოთა რუსთაველის პორტრეტები. 1901 ნიკოლაძე მცირე ხნით პარიზიდან საქართველოში ჩამოვიდა; 1902 წელს იგი ამიერკავკასიის ხელოვნების წამახალისებელი საზოგადოების სამხატვრო სკოლაში მიიწვიეს მასწავლებლად. 1902-1903 წლებში ნიკოლაძემ ამიერკავკასიის სასოფლო-სამეურნეო გამოფენის ცენტრალური პავილიონისათვის შექმნა დეკორატიული რელიეფი და ქართული კულტურის მოღვაწეთა პორტრეტების სერია (შიო არაგვისპირელი, ვასო აბაშიძე, კოტე მესხი, ტასო აბაშიძე და სხვები). ამ ნამუშევრებში ნიკოლაძე უკვე გამოჩნდა როგორც დასრულებული, პროფესიულად საკმაოდ მაღალ დონეზე მდგარი მოქანდაკე. ნიკოლაძე 1904-1910 ისევ პარიზში ცხოვრობდა, 1906-1907 წლებში მუშაობდა როდენის სახელოსნოში (ამ პერიოდს ასახავს ნიკოლაძის მოგონებათა წიგნი „ერთი წელი როდენთან“).

აღნიშნული პერიოდის ნამუშევრებიდან აღსანიშნავია: „ქარი“ (ქვა, 1905), „ჩრდილოეთის ასული“ (მარმარილო, 1906); „მოცეკვავე“ (ბრინჯაო, 1906), „სალომე“ (მარმარილო, 1906 - ყველა საქართველოს ხელოვნების მუზეუმი, თბილისი). როდენთან მუშაობამ გარკვეული კვალი დაამჩნია ამ ნამუშევრებს (მასალის ზედაპირის ზედმიწევნით დამუშავება, კრიალა და მქრქალი ზედაპირის ერთმანეთთან დაპირისპირება, ფორმების დანაწევრება). ნიკოლაძის პლასტიკა მატერიალურია, კომპოზიცია – ლაკონიური. ნიკოლაძის შემოქმედებას ახასიათებს სტატიკურობა, კამერულობა, ცხოველხატულობა, პოეტურობა; მოგვიანებით – შეკრული ფორმა, ჩაკეტილი კომპოზიცია. მოქანდაკე დიდ მნიშვნელობას ანიჭებდა განათებას. მისთვის შუქი მოდელირების არსებითი საშუალება იყო. მისი ნამუშევრები სავსეა შინაგანი დინამიზმით; პორტრეტები გამოირჩევა ღრმა ფსიქოლოგიზმით. ნიკოლაძის დიდი მონუმენტური ნამუშევარი იყო ი. ჭავჭავაძის საფლავის ძეგლი „მწუხარე საქართველო“ (შეუკვეთეს 1908 პარიზში, იქვე შექმნა და ჩამოასხა ქალის მთლიანი ფიგურა, დაიდგა 1913 მთაწმინდის პანთეონში). ამის შემდეგ ნიკოლაძემ თუმცა რამდენიმე საფლავის ძეგლი და მთლიანი ფიგურა შექმნა, მაგრამ იგი ძირითადად მაინც პორტრეტისტი იყო. 1918 წელს შექმნა ნოე ჟორდანიას ქანდაკება.

საბჭოთა პერიოდში ნიკოლაძის შემოქმედება მრავალფეროვანი გახდა. 1925 შექმნა ლენინის პორტრეტი, რომელიც 1926 წელს მარმარილოში გამოკვეთა (საქართველოს ხელოვნების მუზეუმი); 1927 – ლენინის მეორე პორტრეტი (თაბაშირი), 20-იან წლებში – რევოლუციონერთა პორტრეტები („ა. წულუკიძე“, ქვა, 1921; „როზა ლუქსემბურგი“, ქვა 1922, დაკარგულია; მარქსის ბიუსტი, ქვა, 1924, და სხვა).

მუშაობდა მარქსიზმ-ლენინიზმის ინსტიტუტის თბილისის ფილიალის შენობის ფასადისათვის სკულპტურულ ჯგუფზე „ამიერკავკასიის ბოლშევიკური ორგანიზაციების ჩამოყალიბების ისტორიიდან“ და „საბჭოთა კავშირის მშვიდობიანი მშენებლობა“ (ჰორელიეფი, 1934-1936, ქვა, გაიხსნა 1938), 1937-1938 შექმნა შოთა რუსთაველის სამი პორტრეტი (მრგვალი ბარელიეფი, ქვა; ოლალური, ტერაკოტა, რომელიც განსაკუთრებით პოპულარული გახდა, და ბიუსტი). 1922 წელს გაიხსნა ეგნატე ნინოშვილისა (1908-1910, ბრინჯაო, თბილისი), ხოლო 1923 წელს აკაკი წერეთლის ძეგლები (1915, ქვა, ამჟამად

128

ხელოვნების მუზეუმში, მათ ადგილზეა ბრინჯაოს ახალი ძეგლები თბილისში). ნიკოლაძეს ეკუთვნის ახალგაზრდა სტალინის პორტრეტი „დიადი ჭაბუკი“ (1940), რისთვისაც დამახასიათებელია ფორმის მთლიანობა, სიმკვრივე, მარმარილოს ზედაპირის ოსტატურად დამუშავება, ფსიქოლოგიური სიღრმე.

1944 წელს შექმნა XII საუკუნის ქართველი პოეტისა და მოაზროვნის – გრიგოლ ჩახრუ-ხა ძის პორტრეტი (თაბაშირი; სსრკ სახელმწიფო პრემია, 1946, ტრეტიაკოვის გალერეა, მოსკოვი), მოგვიანებით მან იგი მარმარილოში გადაიტანა და რამდენადმე შეცვალა პირველი ვარიანტი (1948, მარმარილო, საქართველოს ხელოვნების მუზეუმი, თბილისი). რბილი, ფერწერული შუქჩრდილი, ძირს დახრილი თვალები, პორტრეტს განსაკუთრებულ და თავისებურ პოეტურობას ანიჭებს. ჩახრუხაძის პორტრეტი მოქანდაკის ერთ-ერთი საუკეთესო ნამუშევარია. 1947 წელს პორტრეტით „ვ.ი.ლენინი „ისკრის“ პერიოდში“ (ბრინ - ჯაო, ტრეტიაკოვის გალერეა, მოსკოვი; სსრკ სახელმწიფო პრემია, 1947) ნიკოლაძემ დაამთავრა ვ.ი. ლენინის სახეზე 1926 დაწყებული მუშაობა. პორტრეტის პლასტიკა უბრალოა, ლენინის გარეგნულად მშვიდ სახეზე იგრძნობა დიდი ნებისყოფა, აზრის შინაგანი სიღრმე და ძალა. სხვა ნამუშევრებიდან აღსანიშნავია ილია ჭავჭავაძის (ქვა,1938, საქართველოს ხელოვნების მუზეუმი, თბილისი), აკადემიკოს შ.ამირანაშვილის (თაბაშირი, 1940, ი. ნიკოლაძის სახლ-მუზეუმი), ივანე ბერიტაშვილის (ბრინჯაო, 1943, აღმოსავლეთის ხალხთა ხელოვნების მუზეუმი, მოსკოვი), ივანე ჯავახიშვილის (ბრინჯაო, 1946, თსუ) პორტრეტები, გენერალ კონსტანტინე ლესელიძის ძეგლი (მარმარილო, 1947, თბილისი) და სხვა. დაჯილდოებულია 2 ორდენითა და მედლებით.

#დღემუზეუმში სალომე დადუნაშვილთან ერთად – იაკობ ნიკოლაძე (https://www.you-tube.com/watch?v=-HAaZeekgJg)

დავით კაკაბაძეკაკაბაძე მოწაფეობის წლებიდან ბეჭდავდა ნახატებს ქართულ პერიოდულ პრესაში.

1916 დაამთავრა პეტერბურგის უნივერსიტეტის ფიზიკა-მათემატიკის ფაკულტეტის საბუნებისმეტყველო განყოფილება, იმავე დროს, 1915-მდე, მეცადინეობდა მხატვარ ლ. დიმიტრიევ-კავკაზსკის სახელოსნოში; გაეცნო რუსული და დასავლეთევროპული მხატვრობის უახლეს მიმდინარეობებს და დაჯგუფებებს. სტუდენტობის წლებში დაიწყო ძვ. ქართული ხელოვნების კვლევა. პეტერბურგში კაკაბაძე 1918-მდე დარჩა. ამ პერიოდს მიეკუთვნება ფინეთსა და საქართველოში ნატურიდან დახატული პეიზაჟები, სამი ავტოპორტრეტი ( „ავტოპორტრეტი სარკესთან“, 1913, საქართველოს ხელოვნების მუზეუმი; „ავტოპორტრეტი ბროწეულით“, 1913; „ავტოპორტრეტი რუხ ხალათში“, 1917 – ორივე მხატვრის ოჯახის კუთვნილება), დედის პორტრეტი, 1914 და ძმის პორტრეტი , 1915 (ორივე მხატვრის ოჯახის კუთვნილება). რეალისტურ ნამუშევრებთან ერთად კაკაბაძემ შექმნა კუბისტური ხასიათის სურათებიც ( „დასაფლავება იმერეთში“, 1913; „ავტოპორტრეტი“ 1913 – ორივე მხატვრის ოჯახის კუთვნილება), 1918-1919 წლებში კაკაბაძემ საქართველოში გაატარა. ამ პერიოდში საბოლოოდ ჩამოყალიბდა მისი, როგორც მკაფიო თავისებურებების მქონე მხატვრის, შემოქმედებითი სახე. კაკაბაძემ შექმნა იმერული პეიზაჟების ციკლის პირველი ნიმუშები. ადრინდელი პეიზაჟებისაგან განსხვავებით, ისინი ბუნების უშუალო ასახვას კი არ წარმოადგენენ, არამედ მკაფიოდ გამოკვეთილი პრინციპების თანახმად აგებულ სურათებს, რომლებშიც მოცემულია იმერეთის ბუნების განზოგადებული სახე; კომპოზიციას ახასიათებს ნათელი, კლასიკური ტექნიკურობა ( „პეიზაჟი წითელი გზით“, „პეიზაჟი ციხითა და მდინარით“, 1918, ორივე მხატვრის ოჯახის კუთვნილება).

1918 წელს კაკაბაძემ შექმნა სურათი „იმერეთი – დედაჩემი“, სადაც მხატვრისთვის ჩვეული იმერეთის პეიზაჟის ფონზე გამოსახულია მოხუცი ქალის ალეგორიული ფიგურა. ამავე წელს შექმნა ლაკონიური და გრაფიკულად მკაფიო „იმერული ნატიურმორტი“ (ორივე საქართველოს ხელოვნების მუზეუმი); ამავე პერიოდს განეკუთვნება ძვ. თბილისის ამსახველი ნახატები და წაღვერის სერია (მხატვრის ოჯახისა და დასავლეთ ევროპის სხვადასხვა მუზეუმის კუთვნილება). 1919-1927 წლებში კაკაბაძე პარიზში ცხოვრობდა, მონაწილეობდა „დამოუკიდებელ მხატვართა საზოგადოების“ ყოველწლიურ გამოფენებში, სხვა ქართველ

129

მხატვრებთან ერთად აწყობდა გამოფენებს (მოაწყო თავისი სურათების გამოფენა ამერიკაში); კითხულობდა ლექციებს ხელოვნების საკითხებზე, მუშაობდა სტერეოკინოს გამოგონებაზე (მიღებული აქვს ევროპის მრავალი ქვეყნის პატენტი), აქვეყნებდა თეორიულ ნაშრომებს ( ქართულ და ფრანგულ ენებზე).

კაკაბაძის ამ პერიოდის შემოქმედებაში აისახა ორი მიმართულება: ერთი მხრივ, მხატვარი ქმნიდა რეალისტურ, საგნობრივი სამყაროს მიერ შთაგონებულ სურათებს (პარიზის ჩანახატების სერია, აკვარელების სერია „ბრეტანი“ - საქართველოს ხელოვნების მუზეუმისა და მხატვრის ოჯახის კუთვნილება; „წურბლების გამყიდველი“, „ბანანების გამყიდველი“ –ადგილსამყოფელი უცნობია), მეორე მხრივ - უსაგნო სურათებს და კოლაჟებს (ცალკეული სერიები ინახება მხატვრის ოჯახში და საქართველოს ხელოვნების მუზეუმში).

1927 წელს შექმნა ალეგორიული სურათი „ინდუსტრია“. საქართველოში დაბრუნების შემდეგ კ. მარჯანიშვილის მოწვევით კაკაბაძემ მუშაობა დაიწყო თეატრალურ-დეკორა-ციული ხელოვნების დარგში. გააფორმა რამდენიმე სპექტაკლი (ე. ტოლერის „ჰოპლა, ჩვენ ვცოცხლობთ!“, 1928; პ. კაკაბაძის „ყვარყვარე თუთაბერი“, 1929; შ. დადიანის „ნინო-შვილის გურია“, 1932; დ. კლდიაშვილის „სამანიშვილის დედინაცვალი", 1937; პ. კაკაბაძის „კოლმეურნის ქორწინება“, 1946 – ყველა კ. მარჯანიშვილის სახელობის თეატრი; ი.მოსაშვილის „სადგურის უფროსი“, 1947, რუსთაველის სახელობის თეატრი; პ. ჩაიკოვსკის „პიკის ქალი“, 1947 – თბილისის ოპერისა და ბალეტის თეატრი და სხვა), აგრეთვე კინო-ფილმები („მარილი სვანეთს“, რეჟისორი მ. კალატოზიშვილი, 1930; „დაკარგული სამოთხე“, რეჟისორი დ. რონდელი, 1936 და სხვა). კაკაბაძის შესრულებული დეკორაციები გამოირჩევა ფუნქციური მიზანშეწონილობით, სტილის ღრმა გრძნობით. ამავე პერიოდში კაკაბაძე აქტიურად მუშაობდა როგორც ფერმწერი და გრაფიკოსი. იგი კვლავ დაუბრუნდა იმერული პეიზაჟის თემას, შექმნა ინდუსტრიული პეიზაჟები („რიონჰესი“, 1934, საქართველოს ხელოვნების მუზეუმი და სხვა). ამ სურათების კომპოზიური აგებულება და დეკორატიულობა ძველებურია, მაგრამ ციხის ნანგრევს ცვლის ახალი ცხოვრების ნიშნები – ელექტროსადგური, მშრომელთა მანიფესტაცია; უფრო ცხოველი და ხალისიანია კოლორიტი („ყვითელი მთა“, 1937; „წითელი მთა“, 1944 – ორივე მხატვრის ოჯახის კუთვნილება; „მიტინგი იმერე-თში“, 1942, საქართველოს ხელოვნების მუზეუმი). 1930-1940 წლებს მიეკუთვნება კიდევ რამდენიმე სერია („სვანეთი“, 1939; „თბილისი და მისი მიდამოები“, 1944 – ყველა მხატვრის ოჯახის კუთვნილება). 1940-1950 წლების მნიშვნელოვანი სურათებია: „ყაზბეგი“, „ფოთი-ელევატორი“ (1949, ორივე საქართველოს ხელოვნების მუზეუმი), „სვანეთი – მადნის დამუშავება“ (1949, მხატვრის ოჯახის კუთვნილება) და სხვა. 1928-1948 კაკაბაძე იყო თბილისის სამხატვრო აკადემიის პროფესორი (1933-1942 - პრორექტორი).

კაკაბაძე ახალი ქართული ხელოვნების ერთ-ერთი ყველაზე დიდი წარმომადგენელია. მისი სურათები დიდი კომპოზიციური ოსტატობისა და გადმოცემის სისხარტის გარდა გამოირჩევა განსაკუთრებული ფერადოვანი სიფაქიზითა და დახვეწილობით; რაციონალუ-რობასთან ერთად მათ ახასიათებს მაღალი პოეტურობა. კაკაბაძემ პირველმა შექმნა ქართული ბუნების განზოგადებული სახე, პეიზაჟი-სურათი; დიდი მხატვრული ღირსებით გამოირჩევა ადრინდელ პერიოდში შექმნილი პორტრეტები. კაკაბაძე არის ქართული თეატრალური-დეკორაციული ხელოვნების ერთ-ერთი ფუძემდებელი. იგი იყო მკაფიოდ ჩამოყალიბებული შეხედულებების მქონე მოაზროვნე მხატვარი, რომელიც ყოველთვის ღრმად გააზრებულად, ლაკონიური საშუალებებით ასხამდა ხორცს თავის მხატვრულ ჩანაფიქრს.

საუკუნის პორტრეტები - დავით კაკაბაძე(https://www.youtube.com/watch?v=jDQqhuaWK8Y)ელენე ახვლედიანი1922 წელს სწავლობდა თბილისის სამხატვრო აკადემიაში. იყო გ. გაბაშვილის

მოწაფე. იმავე წელს, როგორც აკადემიის სტიპენდიანტი, საზღვარგარეთ მიავლინეს და სწავლა გააგრძელა პარიზში, კოლაროსის აკადემიაში (1922-1927). 1927 წელს დაბრუნდა სამშობლოში. ახვლედიანის მკაფიო ინდივიდუალურობა და თვითმყოფადობა ყველა

130

ჟანრში გამოვლინდა. განსაკუთრებით დიდია მისი წვლილი ქართული პეიზაჟური მხატვრობის განვითარებაში. ხატავდა საქართველოს ბუნების სურათებს, ქალაქის პეიზაჟებს, რომლებიც გამოირჩევა ემოციურობით, რომანტიკულობით, მდიდარი ფერადოვნებით, ზოგჯერ - ხაზგასმული დეკორატიულობით, კომპოზიციის აგების სიმახვილით, ყოველთვის საგრძნობია განწყობილება – ზოგჯერ ხალისიანი და სადღესასწაულო, ზოგჯერ – სევდიანი, ზოგჯერ დრამატულიც.

განსაკუთრებული სიყვარულით არის შესრულებული თბილისის, სიღნაღისა და თელავის ძველი უბნების პეიზაჟები. მისი მნიშვნელოვანი ფერწერული ნამუშევრებია: „ძველი თბილისი“ (1924, კერძო კუთვნილება, თბილისი), „კახეთი-ზამთარი“ (1924, საქართველოს ხელოვნების მუზეუმი, თბილისი), „ძველი თბილისი“ (1926, კერძო კუთვნილება, პარიზი), „პარიზის ერთ-ერთი კუთხე“ (1926, საქართველოს ხელოვნების მუზეუმი, თბილისი), „თელავი“ (1927, კერძო კუთვნილება, თბილისი), „ალაზნის ველი“ (1954), „იმერეთი“ (1956, ორივე საქართველოს სურათების გალერეა, თბილისი), „შემოდგომა“ (1959, კერძო კუთვნილება, თბილისი) და სხვა.

ახვლედიანმა დიდი ამაგი დასდო ქართული სცენოგრაფიის განვითარებას. თეატრის მხატვრად მუშაობა 1928-დან დაიწყო კ. მარჯანიშვილის თეატრში (ქუთაისი) და არ შეუწყვეტია მთელი სიცოცხლის მანძილზე. გააფორმა 72 სპექტაკლი, როგორც თბილისის და საქართველოს სხვა ქალაქების, ისე მოსკოვის, ლენინგრადის, კიევისა და ხარკოვის თეატრებში.

აღსანიშნავია ზ. ფალიაშვილის „აბესალომ და ეთერი“ (1942-1943, თბილისის ოპერისა და ბალეტის თეატრი), ზ. ანტონოვის „მზის დაბნელება საქართველოში“ (1932-1933, კ. მარჯანიშვილის თეატრი), ჯ. პუჩინის „ბოჰემა“ (1944-1945, მოსკოვის ჩაიკოვსკის სახელობის საოპერო სტუდია), ჯ. ვერდის „ბალ-მასკარადი“ (1955-1956, კიევის შევჩენკოს სახელობის ოპერისა და ბალეტის თეატრი) და სხვა. ახვლედიანი ნაყოფიერად მუშაობდა წიგნის გრაფიკაშიც. მას ეკუთვნის ვაჟა-ფშაველას მოთხრობებისა და პოემების, მარკ ტვენის „ტომ სოიერის თავგადასავალი“, ჰ. ლონგფელოს „ჰაიავათას სიმღერის“, ვ. ჰიუგოს რომანის „კაცი, რომელიც იცინის“, დ. კასრაძის ზღაპრის „ქალ-პეპელას“ ილუსტრაციები. მის სახელს ატარებს თბილისის ბავშვთა სურათების გალერეა. მიღებული აქვს სახელმწიფო ჯილდოები.

ელენე ახვლედიანის სახლ-მუზეუმი (https://www.youtube.com/watch?v=VWfih-0FdF4)

ქეთევან მაღალაშვილისაშუალო განათლება თბილისში მიიღო. 1911 წელს შევიდა სახვითი ხელოვნების

წამახალისებელი კავკასიის საზოგადოების სკოლაში, სადაც მას ასწავლიდნენ მოსე თოიძე და იაკობ ნიკოლაძე.

1915 წელს სწავლა განაგრძო მოსკოვის ფერწერის, ძერწვისა და ხუროთმოძღვრების სკოლაში. აქ მისი ხელმძღვანელები იყვნენ ცნობილი მხატვრები და პედაგოგები კ. კოროვინი და ნ. კასატკინი. 1917 წელს დაბრუნდა სამშობლოში და მუშაობა დაიწყო ბიბლიოთეკარად. აქ იგი შეხვდა ცნობილ მოღვაწეს დიმიტრი შევარდნაძეს, რომლის რჩევითაც მხატვარი ქალი დაინტერესდა ქართველ მოღვაწეთა პორტრეტების შექმნით.

1923 წელს საქართველოს განათლების კომისარიატს გაგზავნილი ჰყავდა საფრანგეთში მხატვრული ხელოვნების დასახვეწად. პარიზში იგი ოსტატდება კოლაროსის აკადემიაში.

1926 წელს ქეთევან მაღალაშვილი სამშობლოს დაუბრუნდა შემდგარ ოსტატად. იგი მუშაობას იწყებს ხელოვნების მუზეუმში, სადაც დიდი სერიოზულობითა და მაღალი პროფესიონალიზმით იღებს საქართველოს სხვადასხვა ტაძარში ძველი ქართული ფრესკებისა და მოზაიკების პირებს.

დაჯილდოებული იყო შრომის წითელი დროშის და ორი „საპატიო ნიშნის“ ორდენებით და მედლებით.

დაკრძალულია მწერალთა და საზოგადო მოღვაწეთა დიდუბის პანთეონში.ქეთევან მაღალაშვილის ნამუშევრების გამოფენა(https://www.youtube.com/watch?v=EBKKn-6zoYU)ლადო გუდიაშვილი

131

დაიბადა თბილისში 1896 წლის 18 მარტს, რკინიგზის მუშის ოჯახში. სწავლობდა თბილისში, კავკასიის ნატიფი ხელოვნების საზოგადოების ფერწერისა და ქანდაკების სკოლაში (1910-1914). 1914 წელს ჟურნალში „თეატრუ და ცხოვრება“ დაიბეჭდა მისი პირველი ნახატები. 1916 წელს სხვა მოღვაწეებთან ერთად დააარსა ქართველ ხელოვანთა საზოგადოება; 1917 წელს მონაწილეობდა ე. თაყაიშვილის მიერ მოწყობილ სამხრეთ საქართველოს ექსპედიციაში – გაეცნო ქართულ ძეგლებს, იღებდა ფრესკების პირებს. 1919 წელს მონაწილეობდა რესტორან „ქიმერიონის“ მოხატვაში (თბილისი), ქართველ მხატვართა საზოგადოების მიერ მოწყობილ გამოფენაში (70-ზე მეტი ნამუშევარი); 1919-1926 წლებში პარიზში მეცადინეობდა რონსონის ე. წ. თავისუფალ აკადემიაში. მონაწილეობდა გამოფენებში პარიზში, ბელგიაში, ამერიკაში და სხვა. 1922 და 1925 პერსონალური გამოფენები გამართა პარიზში. პრესა ფართოდ აშუქებდა მის შემოქმედებას. 1925 წელს პარიზში გამოვიდა წიგნი გუდიაშვილის შესახებ, მისი ნამუშევრები შეიძინეს კერძო კოლექციონერებმა, მადრიდის მუზეუმმა „პრადომ“.

1926-1932 წლებში თბილისის სამხატვრო აკადემიაში გუდიაშვილი ასწავლიდა მონუმენტურ-დეკორატიულ მხატვრობას, აქტიურად მუშაობდა როგორც ფერმწერი, გრაფიკოსი (წიგნების გაფორმება, ილუსტრაციები), თეატრისა და კინოს მხატვარი, მონუმენტალისტი. 1957 წელს თბილისში გაიმართა მისი ნაწარმოებების დიდი რეტროსპექტული გამოფენა, რომელსაც განსაკუთრებული წარმატება ხვდა წილად (შემდეგ გამოფენა გადაიტანეს მოსკოვში). გუდიაშვილი ეკუთვნის ქართველ მხატვართა იმ თაობას, რომელსაც მიზნად ჰქონდა დასახული ხელოვნებაში ეროვნული ფორმის ძიება. გუდიაშვილისთვის მიუღებელი იყო აბსტრაქციონიზმის სხვადასხვა სახე, კუბიზმი, მაგრამ მას იმთავითვე ჰქონდა მიდრეკილება დეკორაციულობისა და მახვილი ექსპრესიულობისადმი, რაშიც იგი ეროვნულ თავისებურებათა გამოვლინებას ხედავდა. დიდი გავლენა მოახდინა მასზე ძველმა ქართულმა კედლის მხატვრობამ და მინიატიურამ. შემოქმედების პირველ წლებში გუდიაშვილის თემატიკა მოიცავდა, ერთი მხრივ, ძველი თბილისის ბოჰემური ცხოვრების სცენებს (შესაძლებელია, ამ მხრივ მნიშვნელობა ჰქონდა გუდიაშვილის შეხვედ-რას ნ. ფიროსმანაშვილთან), მეორე მხრივ საქართველოს წარსულის მიერ შთაგონებულ ლეგენდებსა და სიუჟეტებს („კინტოების ქეიფი ქალთან“, 1919; „მოქეიფენი ეტლში“, „თევზი ცოცხალი“, „სადღეგრძელო გარიჟრაჟზე“, სამივე 1920, საქართველოს ხელოვნების მუზე-უმი; „ნადირობა“, 1920, მხატვრის სახელოსნო; „იდილია“, 1920, საქართველოს სახელ-მწიფო მუზეუმი; „ქალი კლდეებში“, 1923, მხატვრის სახელოსნო; „ირმის ტბის პირას“, 1923, საქართველოს სახელმწიფო მუზეუმი და სხვა). თბილისური ბოჰემისადმი მიძღვნილ საუკეთესო სურათებში მხატვარი ღრმადრამატულ გამომსახველობას აღწევს. პარიზში ყოფნის დროს ჩაეყარა საფუძველი მორალური და სოციალური თემებისადმი მიძღვნილ სატირული ხასიათის ნახატების ციკლსაც.

საქართველოში დაბრუნების შემდეგ გუდიაშვილის თემატიკა ფართოვდება. მის შემოქმედებაში აისახა ქართველი ხალხის წარსული („ლეგენდა თბილისის დაარსებაზე“, 1946, თბილისის მასწავლებლის სახლი; „ყეენობა თბილისში“, 1937, საქართველოს ხელო-ვნების მუზეუმი; „საკადრისი პასუხი“, 1945, მხატვრის სახელოსნო და სხვა).

გარკვეული პერიოდი გუდიაშვილი ქართველ პოეტთა ჯგუფის „ცისფერ ყანწელების“ (1914-1918) წევრი იყო, რომელთა მიზანსაც ქართული ეროვნული ხასიათის ევროპული და კერძოდ, ფრანგული სიმბოლიზმის შემოქმედებით სტრუქტურასთან ორგანული შერწყმა წარმოადგენდა. პარიზში ის განთქმული „ლა რუშის“ მწერალთა კოლონიის ხშირი სტუმარი იყო. აქ ის ხვდება ზულოაგას, ამადეო მოდილიანის, ნატალია გონჩაროვას და მიხაილ ლარიონოვს. გუდიაშვილის იმდროინდელ ნამუშევრებს ნიკო ფიროსმანაშვილის დიდი გავლენა ეტყობა.

მომხიბვლელი ქართული ადათ-წესებით აღსავსე მხატვრის ადრეულ ნამუშევრებში დრამატული გროტესკი შერწყმულია პოეტური მისტერიის შარმთან ( „თევზი ცოცხალი“ 1920, საქართველოს ხელოვნების მუზეუმი, თბილისი). კავკასიურ და სპარსულ ტრადიციებთან სიახლოვე უფრო აშკარა ხდება მხატვრის სამშობლოში დაბრუნების შემდეგ (1926). გუდიაშვილის ფერები უფრო თბილი ხდება, ხოლო მსოფლიოს, როგორც თეატრის,

132

აღქმა კი უფრო ძლიერი (გუდიაშვილის ნამუშევართა დიდი ნაწილი ოპერისა და ბალეტის კოსტიუმირებულ პერსონაჟებს ასახავს). მის თანამემამულეთა მსგავსად (გრიგოლ რო ბაქიძე, კონსტანტინე გამსახურდია), გუდიაშვილი ხშირად იყენებს მითოლოგიურ ალეგორიებს („სერაფიტას გასეირნება“, 1940), რომლის ცენტრშიც გრაციოზულად მომხი-ბლავი ქალბატონი წარმოდგენილია როგორც იდუმალი „დედამიწის ქალღმერთი“.

გუდიაშვილი ასევე ცნობილია, როგორც მონუმენტალისტი. 1946 წელს მან ქაშვეთის ეკლესიის (თბილისი) კედლები მოხატა, რისთვისაც ის კომუნისტური პარტიიდან გარიცხეს და თბილისის სამხატვრო აკადემიიდან, სადაც 1926 წლიდან ასწავლიდა, დაითხოვეს.

გუდიაშვილი ასევე მუშაობდა, როგორც წიგნების ილუსტრატორი, კინოსა და თეატრის დეკორატორი. გარდაიცვალა 1980 წლის 20 ივლისს, თბილისში.

ლადო გუდიაშვილის საგამოფენო დარბაზილადო გუდიაშვილის საგამოფენო დარბაზი დაარსდა 2011 წლის მაისში, საქართვე-

ლოში, ქ. თბილისში, ლ. გუდიაშვილის ქუჩაზე. ის გახდა ერთ-ერთი გამორჩეული საგამოფენო სივრცე, სადაც ფართო აუდიტორიას შესაძლებლობა აქვს გაეცნოს ლადო გუდიაშვილის შემოქმედებასა და ცხოვრებას. საგამოფენო დარბაზში პერიოდულად იცვლება მხატვრის ექსპოზიცია და დამთვალიერებელს შეუძლია გაეცნოს გუდიაშვილის სხვადასხვა პერიოდის ნამუშევრებს.

ლადო გუდიაშვილის საგამოფენო დარბაზში სხვადასხვა საგამოფენო სივრცეა, რაც ვიზიტორს შესაძლებლობას აძლევს, დაათვალიეროს გუდიაშვილის მუდმივმოქმედ გამოფენებთან ერთად, თანამედროვე მხატვრების გამოფენები, გაეცნოს სხვადასხვა პროგრამას და ღონისძიებას.

ლადო გუდიაშვილი (https://www.youtube.com/watch?v=RVvdR5N8Lvs)

133

damatebiTi aqtivobebi

maswavlebels SeuZlia sakuTari SexedulebiT SearCios mocemuli aqtivobebidan ram-denime da CarTos gakveTilebis msvlelobaSi, amiT gakveTilebi ufro mravalferovani, saintereso, saxaliso da SemoqmedebiTi gaxdeba.

– Tqven, albaT, iciT gamonaTqvamebi, romlebsac gadataniTi mniSvneloba aqvs, isini pirdapir ar unda gavigoT, mag. „mTvaridan xom ar Camovardi?“, „guli mikvdeba“, „Tva-li miTamaSebs“, „kedels cercvi Seayare“. ecadeT daxatoT es gamonaTqvamebi pirda-piri gagebiT. albaT, saintereso, sasacilo namuSevrebi gamogivaT.

– gadaakeTe cnobili istoria, mag. romelime igav-araki, Seucvale adgilebi msxverplsa da mCagvrels (mgeli da kravi). moifiqre moulodneli dasasruli, daxate epizodi am igav-arakidan.

– gamoiyene asoebi, rogorc Seni naxatis Semadgeneli nawilebi. ecade, asoebis gamoy-enebiT Seqmna naxati.

– leonardo da vinCi gvaZlevs rCevebs, Tu rogor unda davxatoT drakoni. imisaTvis, rom ararsebuli arseba bunebrivi gamogivideT, unda dauxatoT ZaRlis Tavi, katis Tvalebi, zRarbis yurebi, kurdRlis saxe, lomis fafari, mamlis bibilo da kus ki-seri. ixelmZRvanele leonardos rCeviT da daxate drakoni.

– ucxo sityvaTa leqsikonSi ipove sityva, romlis mniSvneloba ar ici — ar naxo misi ganmarteba, warmoidgine, ras SeiZleba niSnavdes es sityva da daxate es raRac.

– maswavlebeli Zveli Jurnalidan an gazeTidan amoWris raime mokle istoriebs (an ambebs) da SesTavazebs moswavleebs maTTvis ilustraciebis Seqmnas. umjobesia, es ga-keTdes Savi fanqriT, Seiqmneba sagazeTo „fotos“ STabeWdileba.

– formatis furcelze maswavlebelma daxatos raime „detali“ (aseTi formati imdeni unda iyos, ramdeni gundicaa). gundebma unda gaagrZelon da Seqmnan namuSevrebi.

Semdeg imsjelon, Tu ra daxates, rogori naxati gamouvidaT.

– moiZieT sxvadasxva sagani (Rrubeli, jagrisi, saxexi, gasaxsneli – mTavaria, es iyos aramWreli sagani). CadeT patara tomaraSi an gaumWvirvale parkSi, ise, rom ar Candes. mieciT moswavles, man unda daxatos es sagani daxuWuli TvalebiT, mxo lod SexebiT miRebuli STabeWdilebiT. Tu gamoicno, ra sagania, mainc unda daxatos is ara mex-sierebiT, aramed ecados gadmosces is STabeWdileba, rac SexebiT miiRo, – magari, rbili, xisgan damzadebuli, xaoiani da a.S. Semdeg namuSevrebi daikidos kedelze. mo-swavleebi Seecadon, gamoicnon, Tu ra aris daxatuli – es rbilia, es xaoiani, es ki „fumfulaa“ da a.S.

– albaT, SegimCnevia, rom zogierTi adamiani hgavs cxovels. amboben kidec, `patroni da ZaRli erTmaneTs hgvanano~, ipove ZaRlis suraTi (JurnalSi, gazeTSi, wignSi) da war-moidgine adamiani _ am ZaRlis patroni. daxate orive.

– `interviu Temaze: ra iswavle axali xelovnebis gakveTilze~. `mikrofons~ gadascemen erTmaneTs da saubroben mocemul Temaze.

134

leqsikoni(pirveli klasis saxelmZRvanelos mixedviT)

abstraqtuli xelovneba – usagno xelovneba. principulad uaryofs ferweraSi, qandakebasa da grafikaSi realuri sagnebis gamoxatvas. XX saukunis mimarTuleba.

avtoliTografia – liTografia, romlis originali qvaze TviTon mxatvars gadaaqvs da ara ostat liTografs.

aplikacia – laTinuri sityvaa – applicatio – midebas, morgebas niSnavs. naxatis, ornamentis Seqmna sxvadasxva feris qaRaldis an qsovilis naWrebis dawebebiT (dakerebiT). SesaZlebelia sruliad warmoudge neli masalis gamoyenebac – Tiva, muyao, Zafebi, Jurnalebi da sxva.

aRorZinebis xana – renesansi (renesansi fran guli sityvaa da aRorZinebas, aRdgenas niSnavs). me-14-16 saukuneebi (pirvelad ita lia Si) kulturuli da ideologiuri ganviTa rebis periodia, romlisTvisac damaxasiaTebelia mecnierebisa da xelovnebis ayvaveba, aRorZineba.

baleti `maknatuna~ – daidga petre Caikovskis musikaze, e. hofmanis zRapris `maknatuna da Tagvebis mefe~ mixedviT. baletis premiera gaimarTa 1892 wels. dRemde msoflioSi aRiarebulia qoreograf i. grigoroviCisa da mxatvar solomon (soliko) virsalaZis speqtakli (dadgma).

gerbi – emblema, ganmasxvavebeli niSani (beWedze, fulze, droSebze da a.S.), romelic miku Tvnebuli aqvs ama Tu im saxelmwifos, qalaqs, Tavadaznaurul gvars da sxva.

graviori – gravirebis specialisti (mxatvari an ostati).

graviura – a) raime magari masalis (liTonis, xis, qvis da sxva) gluv zedapirze amokveTi-li naxati; b) aseTi naxatis anabeWdi qaRaldze.

guaSis saRebavi – guaSi franguli sityvaa da gaumWvir vale akvarelis saRebavs niSnavs. igi ixmareba rogorc qaRaldze, ise abreSumze, muyaoze, tiloze da sxva masalaze dasaxatad. akvarelis msgavsad, isic wyalSi ixsneba. gaSrobis Semdeg zedapiri xaverdovani xdeba.

ilustracia – (laTinuri illustratio) – naxatebiT, suraTebiT gaformeba, dasuraTeba. ilustracia wignis gaformebis erT-erTi umniSvnelovanesi nawilia.

impresionizmi – mimarTuleba xelovnebaSi, romelic Seiqmna me-19 s. meore naxevarSi safran geTSi; cdilobda, gadmoeca mxatvris ufaqizesi subieqturi gancdebi, wuTieri STabeWdilebani da ganwyobilebani. mimarTulebam saxeli mxatvar klod mones naxatis saxelwodebis mixedviT daimkvidra (`Impressio~ – `STabeW dileba. mzis amosvla~), romelic eqsponirebu li iyo parizis gamofenaze 1874 wels

iuveliri – ostati, romelic oqro-vercxlisa da Zvirfasi qvebisgan samkaulebsa da sxva fufunebis sagnebs amzadebs.

kompozicia – laTinuri sityvaa da Sedgenas, ganlagebas niSnavs. mxatvruli nawarmoebis struqturuli ageba, yvela misi komponentis gaerTianeba erT mTlianSi.

liTografi – liTografiis specialisti, ostati.

liTografia – a) beWdva specialuri brtyeli qvis zedapiridan, romelzedac winaswar xataven; b) am wesiT miRebuli anabeWdi.

maiolika – gamomwvari Tixa, romelic dafarulia gaumWviri WiquriTa da naxatiT.

miniatiura – a) patara feradi suraTi an moxatuli mTavruli aso Zvel xelnawerebSi, wignebSi; b) faqizad Sesrulebuli patara suraTi, portreti; g) pata ra literaturuli an musikaluri nawarmoebi.

mozaika – franguli sityvaa – mosaique – da niSnavs suraTs an saxes; mozaika Sedgenilia cementis fenaze damagrebuli, erTmaneTTan mWidrod miwyobili feradi kenWebis, sxvadasxva feris minis (smaltis) marmarilos an emalis patar-patara naWrebisagan.

`msoflios upirvelesi mezRapre~ – ase uwoda Tavis droze msoflio literaturis didma klasikosma Carlz dikensma did daniel mezRapres – hans qristian andersens (1805-1875).

natiurmorti – franguli sityvaa da sityva-sityviT niSnavs `mkvdar bunebas,~ e.i. naxats, suraTs, romelzec gamosaxulia usulo sagnebi, yvavilebi, xili, nanadirevi, gawyobili sufra da sxva.

opera – TeatrSi Sesasruleblad gankuTvnili musikalur-dramatuli nawarmoebi, romel-Sic instrumentuli musika Sexamebulia vokalTan.

135

ornamenti – mxatvruli, grafikuli an skulptu ruli samkauli, romelic Sedgeba geome triu li figurebis anda stilizebuli cxo ve lebis, mcenareebis gamosaxulebisagan; CuqurTma.

palitra – Txeli firfita, romelzec mxatvari aTavsebs ferebs da azavebs maT sasur veli elferis misaRebad.

pasteli – italiuri sityvaa da niSnavs coms. feradi „Cxirebi~ Zalian kargi da moxerxebuli masalaa saxatavad.

peizaJi – franguli sityvaa – Pasage – da niSnavs suraTs, naxats, romelzec bunebaa, qalaqis, soflis xedia asaxuli.

peizaJisti – peizaJis specialisti, mxatvari.

portreti – adamianis an adamianTa jgufis ferweruli, grafikuli, skulpturuli an fotografiuli gamosaxulebaa.

portretisti – mxatvari, romelic portre-tebs qmnis.

postimpresionizmi – (laT. `post~ – Semdeg). es termini pirobiTia, am mimdi nareobis mxatvrebi moRvaweobdnen ara impresioni-stebis Semdeg, aramed paralelurad. impre sionizmisgan gansxva vebiT, isini erT jgufSi ar iyvnen gaerTia nebuli. isini mkveTrad gamoxatuli indivi dualistebi iyvnen. gamomsaxvelobiTi saSua lebebis Ziebisas, TiToeuli Tavisi gziT midioda, Taviseburad esmoda Tavisi amocana, xelovnebis roli da ferweris arsi. postimpresionizmis dasawyisad 1886 weli iTvleba.

primitivizmi – a) simartive, ubraloeba risime SesrulebaSi; b) mibaZva, Segnebuli gaubraloeba, rac damaxasiaTebelia me-19-20 ss. xelovnebis am mimdinareobisTvis.

reproduqcia – naxatis an xelovnebis sxva nimuSis gamosaxva poligrafiis an fotografiis saSualebiT.

ritmi – zogadi gagebiT, ritmi ewodeba raime formis an elementebis Tanazomier periodul monacvleobas.

scenografi – saTeatro dekoraciebis mxatvari.

faiumis portreti – micvalebulis ferweruli portreti Zv. egvipteSi, romelsac atandnen saflavSi. faiumis portretis ayvavebis xanad miCneulia ax.w. I saukunis Sua wlebi – III saukune. sruldeboda xis firfitaze cvilis ferweris teqnikiT, adrindeli nimuSebi ki – tiloze. arsebobs faiumis portretis 2 saxeoba: pirveli – antikuri, xolo meore – egvipturi xelovnebis tradiciebidan momdinareobs.

flandriuli xelovneba (flandria amJamad belgiis SemadgenlobaSi Sedis) – me-17 saukuneSi flandriulma kulturam maRal dones miaRwia. flandrieli mxatvrebi xSirad mimarTavdnen religiur da miTologiur Temebs. qmnidnen portretebs, yofiT siuJetebs, peizaJebs da natiurmortebs.

foni – a) ZiriTadi feri, toni, romelzedac ixateba suraTi; zedapiri (mag. qsovilisa, xaliCisa), romelzedac gamoyvanilia raime saxe; b) raime sagnis (mag. Senobis, qandakebis) ukana plani.

freska – italiuri sityvaa (fresco), wylis saRebavebiT daxatuli suraTi axal Selesil (jer kidev svel) kedelze, Werze.

himni – sazeimo simRera, saxotbo galoba.

136

leqsikoni(meore klasis saxelmZRvanelos mixedviT)

bareliefi – skulpturuli gamosaxu leba, romelic amoburculia brtyel zeda pirze Tavisi savaraudo moculobis naxevarze naklebad.

baroko (franguli sityvaa da uswor mas woro margalits niSnavs) – evropuli xelovnebis stili; Caisaxa XVI s.-is II naxevarSi da XVIII s.-is Sua wlebamde gagr Zelda. barokos stili gamoirCeva grandio zu-lobiT, dinamikurobiT da dekoratiuli wvrilmanebis siWarbiT.

grafika – xazebis, Strixebis (usaRe bavod) xatvis xelovneba.

grafikosi – grafikis dargSi momuSave mxatvari.

etiudi – saxviTi xelovnebis nawarmoebi – winaswari monaxazi, romelic naturidan aris Sesrulebuli.

zaqaria faliaSvilis saxelobis Tbilisis operisa da baletis saxelmwifo akademiuri Teatri – gaixsna 1851 wels. Senoba aigo arqiteqtor skudieris proeq tiT, interieri moxata g. gagarinma. 1874 wels Teatris Senoba daiwva da 22 wlis manZilze warmodgenebi imarTeboda `sazafxulo TeatrSi~ (e.w. inJinerTa baRSi). 1896 wels gaixsna Teatris axali Senoba, romelic aigo arqiteqtor v. Sreteris proeqtiT.

faqtura (laT. factura – damuSavebuli, agebuli) – 1. saxviT xelovnebaSi mxatvruli nawarmoebis zedapiris struqtura, Tavisebureba; 2. zedapiris damuSavebis teqnika.

kolaJi – franguli sityvaa (collage) da dawebebas niSnavs. saxviT xelovnebaSi: teqnikuri xerxi – raime safuZvelze, fonze dawebeba iseTi masalebisa, romlebic misgan gansxvavdeba feriTa da faqturiT.

marina (fr. marine, it. marina, laT. marinus – zRvis) – naxati, romelzec gamosaxulia zRvis peizaJi.

marinisti (fr. mariniste, laT. marinus – zRvis) – mxatvari, romelic xatavs zRvis peizaJebs.

minanqari (laTinurad – Smaltus) – metalis safuZvelze minisebri masis Casma-daduReba. pirvelad es meTodi gamoiyenes Zv.w. 1400 wels, savaraudod, kviprosze.

natura – bunebrivi, cocxali nimuSi, romelsac xataven, iReben da sxva.

neoimpresionizmi – mimdinareoba fer weraSi, warmoiSva safrangeTSi, daax loe biT 1885 w. (mTavari warmomadgenlebi: J. sera da p. siniaki) da gavrcelda bel giaSi, ita lia Si da sxv. masSi ganviTareba pova gviandeli impresionizmis tenden ciebma.

originali – laTinuri sityvaa (originalis) da Tavdapirvels, dedans niSnavs.

oforti – a) liTonze Sesrulebuli graviura, sadac gamosaxulebis CaRrma vebuli elementebi miRebulia mJavebiT liTonis amoWmis gziT; b) aseTi graviuris anabeWdi.

ofortisti – ofortis specialisti mxatvar-graviori.

puantilizmi – ferweris Taviseburi manera – xatva wvril-wvrili wanacxe bebiT, wertilebiT, viwro zolebiT.

realisti – realizmis mimdevari (literaturasa da xelovnebaSi). realizmi – literaturasa da xelovnebaSi mxatvruli Semecnebis meTodi, romelsac axasiaTebs sinamdvilis marTali asaxva, tipobrivi saxeebisa da tipobriv garemoebaTa daxatva.

simbolizmi – antirealisturi mimarTuleba xelovnebaSi (me-19 saukunis bolo da me-20 saukunis dasawyisi). mxatvrul xerxad acxadebda simbolos, rogorc sagnebisa da movlenebis arsis gamoxatvis saSualebas.

Sapito – franguli sityvaa da niSnavs did brezentis karavs, romelSic sacirko warmodgenebi imarTeba.

Strixi – xazi, romelic warmoadgens naxatis erT-erT ZiriTad elements.

137

leqsikoni(mesame klasis saxelmZRvanelos mixedviT)

aTena (berZn. Aθηνa) – saberZneTis erT-erTi um-Tavresi RvTaeba.

amfiTeatri (berZ. Αμφιθέατρο) – 1. Tanamedrove TeatrSi, parteris ukan, TandaTan amaRlebuli dasajdomi adgilebi; 2. Zvel saberZneTsa da romSi: wriuli an naxevrad wriuli usaxuravo nageboba, TandaTanobiT amaRlebuli adgile-biT, sadac imarTeboda sxvadasxva sanaxaoba.

afiSa – TvalsaCino adgilze gamokruli gancxadeba speqtaklis, koncertis, kinosu-raTisa da sxva sanaxaobis Sesaxeb; reklamis saxeoba.

buratino (rus. Буратино, ital. Burattino – To-jina) – aleqsei tolstois zRapris `oqros gasaRebi, anu buratinos Tavgadasavali~ (1936) gmiri.

gladiatori (laT. gladiator) – Zvel romSi: spe-cialurad gawvrTnili mona, tyve an msjavr-dadebuli adamiani, romelic arenaze iaraRiT xelSi ebrZoda sxva aseTsave adamianebs an mxecebs.

dekoracia (frang. decoration) – moqmedebis adgi-lis gaformeba scenaze ferwerulad an arq-iteqturulad; scenis mowyobiloba.

dizaineri (ing. designer) – mxatvar-konstruq-tori, teqnikuri esTetikis specialisti, romelic aproeqtebs Tanamedrove, moxerxe-bul, esTetikur, siamovnebis momgvrel sayo-facxovrebo Tu sawarmoo ansamblebs, interi-erebs, avejs, yoveldRiurad gamosayenebel nivTebs da a.S.

dramaturgi – mwerali, romelic wers dramatul nawarmoebebs.

dramaturgia (berZ. Δραματουργία) – 1. dra-matul nawarmoebTa Seqmnis xelovneba, Teo-ria. 2. romelime mwerlis, epoqis, qveynis da a.S. dramatul nawarmoebTa erToblioba.

eskizi (frang. esquisse) – winaswari monaxazi naxatisa, skulpturisa, arqiteqturuli pro-eqtisa, Teatraluri dekoraciisa da sxv.

eqspozicia (laT. expositio – axsna, gadmo-cema) – xelovnebis nawarmoebTa, samuzeumo eqsponatebis, mrewvelobis produqtebisa da sxv. garkveuli sistemiT ganlageba dasaTva-liereblad; gamofena.

eqsponati (laT. exponatus – saCveneblad gamofe-nili) – sagani, romelic gamofenilia muze-umSi an gamofenaze.

iuveliri (holand. Juwelier) – oqro-vercxlisa da Zvirfasi qvebisgan samkaulebis, fufunebis sagnebis damamzadebeli ostati; aseTi nivTe-biT movaWre; oqromWedeli.

karnavali – saxaliso dResaswauli – maskaradi cekva-TamaSiT da sxva garTobiT (Caisaxa da ganviTarda italiaSi).

kliSe (frang. cliché) – suraTis, naxatis, naxazisa da misT. piri, romelic reliefuradaa gamo-yvanili liTonis, xis an sxva masalis fir-fitaze (iyeneben dasabeWdad).

koleqcia (laT. collectio – krebuli) – erTgvari sagnebis sistemaSi moyvanili krebuli. mag., suraTebis koleqcia, mineralebis koleqcia.

koloriti (ital. colorato – moxatuli, Sefer-ili (laT. color – feri) – ferebis Sexameba, rac qmnis suraTis, ornamentis, mozaikis da a.S. garkveul mTlianobas, iers.

kontrasti (fr. contraste) – mkveTrad gamoxatuli sxvaoba, dapirispirebuloba.

konturi (frang. contour) – sagnis saerTo gare-gani moxazuloba; garemoxazuloba.

kore – Zveli berZnuli skulpturis erT-erTi tipi. axalgazrda qalis gamosaxuleba stati-kur pozaSi, tradiciuli berZnuli samosiT.

koliseumi (laT. Colosseum, ital. Coliseo) – gi-ganturi amfiTeatri, Zveli romis arqiteqtu-ruli Zegli (75-80 w.).

mesopotamia (igive SuamdinareTi) – uZvelesi regioni mdinareebs – tigrossa da efrats So-ris (Tanamedrove erayi).

molberti (germ. Malbrett) – xis sadgari, romelzedac mxatvari muSaobis dros aTavsebs suraTs, naxats da a.S. arsebobs samfexa mol-berti (cnobili iyo jer kidev antikur epo-qaSi) da horizontalur sayrdenebze damagre-buli vertikalurRerZebiani molberti.

olmekTa civilizacia – uZvelesi amerikuli kultura, romlis ayvavebis periodi grZel-deboda Zv.w. 1250-400 wlebSi.

parTenoni (berZn. Παρθενών) – aTenas taZari, age-buli Zv.w. 447-438 wlebSi, aTenSi.

pizis koSki (1360) – santa maria majoris taZris samreklo koSki qalaq pizaSi (simaRle daax-loebiT 56 m).

piramida – 1. (maT.) mravalwaxnaga sxeuli, romlis fuZe mravalkuTxeds warmoadgens, waxnagebi ki – saerTo wveros mqone samkuTxedebs; 2. am sxeulis formis uzarmazari qvis nageboba, romelsac oTxkuTxiani fuZe aqvs; warmoadgen-da faraonis akldamas Zvel egvipteSi.

restavracia (laT. restauratio) – darestavrireba – JamTa viTarebaSi dazianebuli arqiteqtu-ruli Zeglis, xelovnebis nawarmoebis, arqe-ologiuri nivTebisa da sxv. aRdgena pirvan-deli saxiT.

faraoni – 1. Zveli egvipteli mefeebis tituli; 2. am titulis mqone piri.

sporti (ingl. sport) – fizikuri varjiSi, rom-lis mizania organizmis gakaJeba, agreTve gamarjvebis miRweva.

qoreografia (berZ. Χορός – cekva da – Γράφω – vwer) – cekvis xelovneba: cekvebisa da sabale-to speqtaklebis dadgmis xelovneba.

Sumeri – evraziis uZvelesi civilizacia mesopo-tamiaSi, Zv.w. VI-III aTaswleulebSi.

138

leqsikoni(meoTxe klasis saxelmZRvanelos mixedviT)

restavracia (laT. restauratio) – restavrireba – JamTa viTarebaSi dazianebuli arqiteq-turuli Zeglis, xelovnebis nawarmoebis, arqeologiuri nivTebisa da sxv. aRdgena pirvandeli saxiT.

Sanz-elize (elises mindvrebi) /les Champs-El-ysees/ – parizis yvelaze didi da cnobili gamziri. saxelwodeba momdinareobs ber-Znuli miTologiidan, romlis mixedviT saiqioSi mdebareobs elises mindvrebi, sa-dac saTno sulebi binadroben.

elises mindvrebi (berZn. Hλύσιον πεδίον – veli mosvlisa, mobrZanebisa), eliziumi (laT. Elysium) – Zvel berZnul miTologiaSi RmerTebis rCeul gmirTa maradiuli sa-myofeli.

hiperrealizmi, an fotorealizmi – mxatvru-li mimdinareoba, ferwerasa da qandakebaSi, romelsac safuZvlad udevs sinamdvilis fotografiuli (zedmiwevniT zusti) asax-va.

plakati (germ. Plakat < laT.) – naxati, romelsac axlavs saagitacio, sareklamo an gancxadebis xasiaTis mokle teqsti.

vitrina (frang. vitrine) – 1. maRaziis fanjara, sadac gamofenilia gasayidi saqonlis ni-muSebi. 2. mominuli karada, yuTi, dafa da sxv., sxvadasxva nivTiT (muzeumSi, gamof-enaze, maRaziis SigniT, quCaSi da sxv.).

skulptura (laT. sculptura) – 1. qandakeba. 2. qandakebis xelovneba.

Spaleri (germ. Spalier) – qaRaldis farTo zolebi (Cveulebriv, raime naxatis mqone), romlebsac oTaxis, darbazis kedlebze akraven silamazisaTvis.

interieri (frang. interieur) – 1. Senobis Signi-Ta nawili, arqiteqturulad da mxatvru-lad gaformebuli. 2. naxati, romelzedac asaxulia Senobis SigniTa nawili.

wm. luka mxatvrebis mfarvel wmindanadaa miC-neuli, is Cv. I saukuneSi cxovrobda.

klouni (ingl. clown) – cirkis xumara (komikosi msaxiobi).

grimi (frang. grimer < Zv. ital.) – 1. msax-iobis saxis Secvla specialuri saRebave-biT, wveris, ulvaSis dawebebiT da a.S., rac saWiroa ama Tu im rolis Sesasruleblad. 2. saxis aseTi SecvlisaTvis saWiro cxi-movani saRebavebi da sxvadasxva dasawebe-beli.

Sapito – didi brezentis karavi, romelSic sacirko warmodgenebi imarTeba.

multiplikacia (laT. multiplicatio – gamrav-leba) – 1. kinofirze gadaReba calkeuli naxatebisa, romlebiTac asaxulia moZrao-bis Tanamimdevruli fazebi; ekranze qmnis obieqtis moZraobis iluzias. 2. TviT ase-Ti naxatebi.

dRes Semovida meore saxelwodebac – animacia (gacocxleba).

smalta – gaumWviri mina, patara kubebis an firfitebis saxiT, iyeneben mozaikaSi.

moderni – franguli sityvaa da uaxless, Tanamedroves niSnavs. moderni me-19 sau-kunis bolosa da me-20 saukunis dasawyisSi aRmocenebuli stilia arqiteqturasa da gamoyenebiT xelovnebaSi.

siqstis kapela – aRorZinebis epoqis itali-uri xelovnebis erT-erTi uTvalsaCinoesi Zegli vatikanSi. 1508-12 wlebSi miqelanje-lom moxata kapelis Weri, lunetebi, sark-melTSorisi areebi, xolo 1536-41 wlebSi sakurTxevlis kedeli (`gankiTxvis dRe~)

karedi (triptiqoni) – erTi ideiT gaerTianeb-uli sami nawilisagan Semdgari xelovnebis nawarmoebi. faqtura – mxatvruli nawar-moebis zeda misi zedapiris damuSavebis teqnika, rac gansazRvravs risame gareg-nul saxes. mag: qsovilis an minis (wyaro – ucxo sityvaTa leqsikoni).

laokooni – berZnul miTologiaSi apolo-nis qurumi. miTis Tanaxmad, laokoonma SeirTo coli da gauCnda tyupi vaJi. is SeuRlda apolonis nebis winaaRmdeg da Tan misi qandakebis win. aman ganarisxa apo-loni da dasasjelad ori gveli gagzavna, romlebmac laokooni da misi tyupi vaJebi sicocxles gamoasalmes.

patefoni – meqanikuri mowyobiloba fir-fitebis mosasmenad, farTo gavrceleba pova XX saukunis 40-60-ian wlebSi.

139

leqsikoni(mexuTe klasis saxelmZRvanelos mixedviT)

mumia – balzamirebiT Senaxuli sxeuli. mumias uwodeben ara marto adamianis, aramed nebismieri sxva cocxali organizmis sxeuls, romelsac specialuri qimiuri damuSaveba utardeba, ris Sedegadac wydeba, an neldeba qsovilebis daSlis procesi. ganasxvaveben xelovnurad da bunebrivad mumificirebul sxeulebs.

skarabeusi (laT. scarabeus) – 1. funagoria xoWo erTgvari; gavrcelebulia evropis samxreTiT, aziis dasavleT nawilSi da Crdilo afrikaSi; Zvel egvipteSi iTvleboda mzis RvTaebis erT-erT gamovlinebad. 2. xoWos figura, romelsac egviptelebi akeTebdnen Zvirfasi qvis an moWiquli Tixisagan.

peqtorali (laT. pectorale) – gulze dasabnevi samkauli.sfinqsi – miTuri arseba, romelsac lomis tani da adamianis Tavi hqonda. sfinqsis yvelaze cnobili qandakeba, romelmac moaRwia Cvenamde, mdebareobs gizis didi piramidis samxreTiT. igi gamokveTes daaxloebiT Zv.w. 2500 wels, raTa daecva piramida. misi Tavi, savaraudod, mefe-RmerTis xefres xatis mixedviTaa Seqmnili. mogvianebiT qandakebas Tayvans scemdnen, msgavsad mzis RmerT haremaxeTisa. sfinqsi baTqaSiT iyo dafaruli da kaSkaSa ferebiT moxatuli, magram dRes Zalian dazianebulia – cxviri da wveri Camongreuli aqvs, Tumca Sublze jer kidev SemorCenilia kobras simbolo.

inkrustacia – dekoratiuli teqnikis nairsaxeoba, Sesamkob zedapirze gansxvavebuli masalis CasmiT ornamentul saxeTa gamoyvana, rac gansakuTrebul, feradovan efeqts qmnis.

kleopatra VII saukunis filopatori (Zv.w. 69-Zv.w. 30) egviptis ukanaskneli dedofali. ptolemaiosebis makedonuri dinastiidan. cnobili iyo romaeli didi mxedarTmTavris markus antoniusisadmi siyvaruliT. sicocxle TviTmkvlelobiT daasrula, raTa romis pirveli imperatoris oqtaviane avgustusis tyved ar qmniliyo. kleopatra antikuri samyaros erT-erTi yvelaze saxelganTqmuli personaJia rogorc ferweraSi, ise literaturasa da kinematografSi.

pergamonis sakurTxeveli – grandiozuli nageboba-kompleqsi, agebuli Zv.w. II s. Zveli saberZneTis qalaq pergamonSi (aseve cnobili rogorc pergamumi, dRevandeli bergama TurqeTSi), Crdilo-dasavleT anatoliaSi, egeosis zRvidan 25,74 km-Si. taZari zevss ekuTvnoda. sakurTxeveli osmaleTis imperiidan germanel arqeologTa jgufma karl humanis xelmZRvanelobiT Tavdapirveli gaTxrebis adgilidan germaniaSi gaitana da xelaxla aawyo igi berlinis pergamonis muzeumSi.

140

cnobari(pirveli klasis saxelmZRvanelos mixedviT)

miqelanjelo buonaroti (1475-1564), aRorZinebis epoqis udidesi mxatvari da moqandake.

daviT kakabaZe (1889-1952), qarTveli fermweri, grafikosi, Teatrisa da kinos mxatvari, xelovnebis mkvlevari da gamomgonebeli.

anri matisi (1869-1954), frangi fermweri, grafikosi, moqandake.

lukas kranaxi (1472-1553), germaneli fermweri da grafikosi.

jakob haldsonki, flandriuli skola, XVII s.nino yifSiZe, qarTveli mxatvari, Cveni

Tanamedrove.ana kalatoziSvili, qarTveli mxatvari, Cveni

Tanamedrove.luka dela robia, italieli mxatvari, moqandake. viqtor vazareli (1908-1978), ungreli mxatvari,

abstraqcionisti.vaxtang qoqiaSvili, qarTveli mxatvari, Cveni

Tanamedrove.ogiust renuari (1841-1919), frangi mxatvari,

impresionisti.martiros sariani (1880-1972), somexi mxatvari.

muSaobda portretis, natiurmortis, gansakuTrebiT, peizaJis JanrSi.

odilion redoni (1840-1916), frangi mxatvari.vinsent van gogi (1853-1890), holandieli

fermweri da grafikosi, romelmac cxovrebis da Semoqmedebis bolo wlebi safrangeTSi gaatara. postimpresionisti.

irakli oCiauri, Weduri xelovnebis erT-erTi TvalsaCino warmomadgeneli, fermweri, moqandake, grafikosi.

klod mone (1840-1926), frangi fermweri, impresionisti.

isaak levitani (1860-1900), rusi mxatvari, peizaJisti.

henri ruso (1844-1910), frangi mxatvari, primitivisti.

niko firosmani (firosmaniSvili) (1856(62)-1918), qarTveli TviTnaswavli mxatvari.

elene axvlediani (1901-1971), qarTveli fermweri, grafikosi, Teatrisa da kinos mxatvari.

piter breigeli (ufrosi) (1525(30)-1569), niderlandeli fermweri da grafikosi.

simon (soliko) virsalaZe (1909-1989), Tetraluri mxatvari. igi miCneulia msoflio scenografiis klasikosad.

ilia maSkovi (1881-1944), rusi mxatvari.

kiril zdaneviCi (1892-1967), qarTveli fermweri da xelovnebis mkvlevari, warmoSobiT poloneli.

moris utrilo (1883-1955), frangi mxatvari, impresionisti.

irine zaiCenko. Tanamedrove rusi xelovani.Tengiz mirzaSvili (1934-2008), qarTveli

fermweri, grafikosi, Teatris mxatvari.leonar ueisgardi, Tanamedrove amerikeli

mxatvari.anTimoz (aliko) gorgaZe (1924-1969), qarTveli

moqandake, oqromWedeli, grafikosi.zurab niJaraZe (1928), qarTveli fermweri da

grafikosi, Cveni Tanamedrove.ian vermeeri (1632-1675), holandieli fermweri.amadeo modiliani (1884-1920), italieli

fermweri da moqandake, parizis skolis warmomadgeneli.

francisko goia (1746-1828), espaneli fermweri, grafikosi, graviori.

levan WoRoSvili (1953), qarTveli mxatvari, fermweri, Cveni Tanamedrove.

eduard mane (1832-1883), frangi fermweri, impresionizmis erT-erTi fuZemdebeli.

leonardo da vinCi (1452-1519), italieli mxatvari, moqandake, arqiteqtori, mecnieri da inJineri. aRorZinebis xanis italiuri kulturis erT-erTi udidesi moRvawe.

ian filip van teileni (me-17 s.), holandieli mxatvari.

fernand leJe (1881-1955), frangi xelovani, fermweri.

nikoloz rerixi (1874-1947), rusi fermweri. xirosige, iaponeli mxatvari.nodar malazonia (1929), qarTveli grafikosi,

Cveni Tanamedrove.rusudan javriSvili (1918-1980), qarTveli

fermweri. sergo qobulaZe (1909-1979), qarTveli

grafikosi, Teatris mxatvari da fermweri.vorobiovski, rusi xelovani, keramikosi.vasili kandinski (1866-1944), rusi fermweri,

abstraqtuli xelovnebis erT-erTi fuZemdebeli.

kamil pisaro (1831-1903), frangi mxatvari, impresionizmis erT-erTi fuZemdebeli.

ian lansieni, flandrieli mxatvari (me-17 s.).fumio kitaoka, iaponeli mxatvari.ian qristian seppi (1770-1829), niderlandeli

mxatvari.valter roTSildi (1868-1937), ingliseli

mxatvari, koleqcioneri.

141

cnobari(meore klasis saxelmZRvanelos mixedviT)

JorJ sera (1859-1891), frangi fermweri da grafikosi, neoimpresionizmis (puantilizmi) fuZemdebeli da lideri.

raul diufi (1877-1953), frangi mxatvari.

Jan-batist-simeon Sardeni (1699-1779), frangi fermweri.

lado (vladimer) gudiaSvili (1896-1980), qarTveli fermweri, grafikosi, Teatris da kinos mxatvari.

konstantine merabiSvili (1906-1993), qarTveli moqandake.

dinara nodia (1931-2003), qarTveli grafikosi.

bartolome esteban murilio (1618-1682), espaneli fermweri.

karavajo (1573-1610), barokos epoqis italieli mxatvari.

valentin serovi (1865-1911), rusi fermweri.

oTar jiSkariani (1929-1995), qarTveli mxatvari, grafikosi.

ivan SiSkini (1832-1898), rusi fermweri, realisturi peizaJuri ferweris warmomadgeneli.

pol sezani (1839-1906), frangi mxatvari, postimpresionisti.

fransisko de surbarani (1598-1664), espaneli mxatvari.

iulia kuznecova (1973), rusi mxatvari.

boris smirnovi (1903-1986), rusi xelovani.

anatoli sokolovi (1952), rusi mxatvari.

pablo pikaso (1881-1973), espaneli mxatvari.

zurab wereTeli (1934), qarTveli mxatvari, moqandake, Cveni Tanamedrove.

edgar dega (1834-1917), frangi mxatvari, impresionisti.

arxip kuinji (1842-1910), rusi mxatvari.

konstantin korovini (1861-1939), rusi mxatvari.

igor grabari (1871-1960), rusi mxatvari.

kacusika xokusai (1760-1849), iaponeli mxatvari, ilustratori, graviori.

albert marke (1875-1947), frangi mxatvari.

ivan aivazovski (1817-1900), rusi mxatvari, zRvis peizaJis ostati.

kitaoka fumio (1918), iaponeli mxatvari.

odilon redoni (1840-1916), frangi mxatvari, simbolizmis erT-erTi fuZemdebeli.

anri de tuluz-lotreki (1864-1901), frangi mxatvari.

JorJ sera (1859-1891), frangi mxatvari.

alan aleqsander milni (1882-1956), ingliseli mwerali.

karlo kolodi (karlo lorencini) (1826-1890), italieli mwerali.

iakob (1785-1863) da vilhelm (1786-1859) grimebi, germaneli mezRapreebi.

hans qristian anderseni (1805-1875), danieli mezRapre.

Sarl pero (1628-1703), frangi mezRapre.

astrid ana emilia lindgreni (1907-2002), Svedi mwerali.

piter-paul rubensi (1577-1640), fla mandieli fermweri.

antonio gaudi (1852-1926), espaneli arqiteqtori.

142

cnobari(mesame klasis saxelmZRvanelos mixedviT)

albrext diureri (1471-1528), germaneli fermweri, grafikosi, graviori da xelovnebis Teoretikosi.

mironi (Zv.w. V s-is Suaxanebi), Zveli berZeni moqandake.

merab berZeniSvili (1929), qarTveli moqandake, fermweri da grafikosi.

donatelo (donato di nikolo di beto bardi) (1386-1466), aRorZinebis epoqis italieli moqandaqe.

andrea del verokio (andrea di miqel Coni) (1435-1488), aRorZinebis epoqis italieli fermweri da moqandake.

aleqsandre SalutaSvili (1944), qarTveli moqandake.

moris de vlaminki (1876-1958), frangi mxatvari.

gustav kurbe (1819-1877), frangi mxatvari.

avTandil varazi (varaziSvili) (1926-1977), qarTveli mxatvari.

pol (eJen anri) gogeni (1848-1903), frangi fermweri.

frederik bazili (1841-1870), frangi mxatvari, impresionisti.

nikoloz (koka) ignatovi (1937-2002), qarTveli mxatvari.

aleqsei savrasovi (1830-1897), rusi mxatvari.

piter de hooxi (1629-1684), holandieli fermweri.

kuzma petrov-vodkini (1878-1939), rusi mxatvari.

jorj stabsi (1724-1806), ingliseli mxatvari.

franc marki (1880-1916), germaneli fermweri.

jozef radiard kiplingi (1865-1936), ingliseli mwerali, poeti da novelisti, literaturis dargSi nobelis premiis laureati (1907).

ivan SiSkini (1832-1898), rusi mxatvari-peizaJisti.

mixeil gociriZe (1901-1975), qarTveli mxatvari.

leon baqsti (leib-haim rozenbergi) (1866-1924), rusi (warmoSobiT ebraeli) mxatvari da scenisa da kostiumebis dekoratori.

pol siniaki (1863-1935), frangi mxatvari-puantilisti.

jozef terneri (1775-1851), britaneli fermweri.

mixail vrubeli (1856-1910), rusi mxatvari, modernisti.

Jan dominik engri (1780-1867), frangi mxatvari.

ian (Jan) breigeli (ufrosi) (1568-1625), flamandieli fermweri, piter breigelis (ufrosis) Svili.

silvana brunoti (1932), Tanamedrove italieli mxatvari.

143

cnobari(meoTxe klasis saxelmZRvanelos mixedviT)

andrea del verokio (1435-1488), italieli fermweri da moqandake.

riCard parks boningtoni (1802-1828), ingliseli mxatvari.

bernardo beloto (1720/21-1780), italieli mxatvari.

rafaela spensi (1978), Tanamedrove ingliseli mxatvari, hiperrealizmis warmomadgeneli.

giorgi (gogi) ToTibaZe (1928), Tanamedrove qarTveli mxatvari

boris fogeli (1871-1951), qarTveli mxatvari (warmoSobiT germaneli).

viqtor borisov-musatovi (1870-1905), rusi mxatvari.

Tengiz kikaliSvili, Cveni Tanamedrove, qarTveli moqandake.

merab berZeniSvili (1929), qarTveli moqandake

ogiust rodeni (1840-1917), frangi moqandake.

ian vermeeri (1632-1675), niderlandeli mxatvari.

Tamar abakelia (1905-1953), qarTveli mxatvari, grafikosi da moqandake.

valerian sidamon-erisTavi (1889-1943), qarTveli fermweri, karikaturisti, Teatrisa da kinos mxatvari.

ilia zankovski (1833-1915), qarTveli mxatvari (warmoSobiT poloneli)

uCa jafariZe (1906-1975), qarTveli mxatvari.

irakli suTiZe, Tanamedrove qarTveli mxatvari.

jeims tiso (1836-1902), frangi mxatvari.

meri kasati (1844-1926), amerikeli mxatvari da grafikosi.

alfons maria muxa (1860-1939), safrangeTSi moRvawe Cexi fermweri, Teatris mxatvari, ilustratori, modernis stilis erT-erTi warmomadgeneli.

rembrandti harmens van reini (1606-1669), holandieli mxatvari, ferwerisa da graviuris ostati; barokos epoqis erT-erTi udidesi warmomadgeneli.

vilem kalfi (1622-1693), holandieli mxatvari.

edmund kalandaZe, Tanamedrove qarTveli mxatvari.

eduard munki (1863-1944), norvegieli mxatvari.

jovani fatori (1825-1908), italieli mxatvari.

biorn viinbladi (1919-). germaneli xelovani.hans holbeini (1497-1543), aRorZinebis xanis

gamoCenili germaneli mxatvari.

piero dela franCeska (1415/20-1492), italieli mxatvari.

ian van eiki (1390-1441), gamoCenili niderlandeli mxatvari.

uiliam hogarti (1697-1764), ingliseli mxatvari.

kasper netSeri (1639-1684), holandieli mxatvari.

gerard terborxi (1617-1681), niderlandeli mxatvari.

adrian brauveri (1605/6-1638), flamandieli mxatvari.

kazimir maleviCi (1878-1935), rusi mxatvari, xelovnebaTmcodne.

xoan (Joan) miro (1893-1983), espaneli mxatvari, moqandake da keramikosi.

piter kornelis (pit) mondriani (mondriaani) (1872-1944), niderlandeli mxatvari.

mark roTko (markus rotkeviCi) (1903-1970), amerikeli mxatvari, daibada latviaSi.

lorenco bernini (1598-1680), italieli arqiteqtori da moqandake.

Jan-antuan gudoni (1741-1828), frangi moqandake.

gustav aleqsandr eifeli (1832-1923), frangi inJineri, foladis konstruqciebis specialisti.

nikola salvi (1697-1751), italieli arqiteqtori.

le korbuzie /Sarl eduar Janeri/ (1887-1965), frangi arqiteqtori, arqiteqturis Teoretikosi, mxatvari, dizaineri.

iorn utzoni (1918-2008), danieli arqiteqtori.

horas jonsi (1819-1887), ingliseli arqiteqtori.

frenk loid raiti (1867-1959), amerikeli arqiteqtori.

karl faberJe (1846-1920), warmomavlobiT frangi ruseTSi moRvawe iuveliri.

144

cnobari(mexuTe klasis saxelmZRvanelos mixedviT)

fidiasi (Zv.w. 490-430), Zveli berZeni moqandake da arqiteqtori.

polikletesi ufrosi (Zv.w. V s. meore naxevari), Zveli berZeni moqandake.

mironi (Zv.w. V s.), Zveli berZeni moqandake. lisipe (Zv.w. IV s.), Zveli berZeni moqandake.jovani paolo pinini (1691-1765), italieli

fermweri da arqiteqtori.Jan leon Jeromi (1824-1904), frangi mxatvari.domeniko qualio (1787-1837), italieli

mxatvari.hugo van der gusi (1435-1482), flamandieli

mxatvari. dirk boutsi (ufrosi) /1414-1475/,

niderlandeli mxatvari.

piero dela franCeska (1420-1492), italieli mxatvari.

pietro perujino (1446-1524), italieli mxatvari.

karlo kriveli (1430-1435), italieli mxatvari.

andrea mantenia (1431-1506), italieli mxatvari.

fra filipo lipi (1406-1469), italieli mxatvari.

hans holbain umcrosi (1497-1543), germaneli fermweri.

saxviTi da gamoyenebiTi xelovneba - palitral.ge · ტონი ხეების...

Documents

Transcript of saxviTi da gamoyenebiTi xelovneba - palitral.ge · ტონი ხეების...