Hmasawnna Thar - neitham.in Thar/2019/June/HT-29-06-2019.pdf · chanchinbu a career lo \an, Editor...

4
Hmasawnna Thar ( A n I n d e p e n d e n t d A I l y n e w s p A p e r ) ___________________ Regd. No. RNI - 40917/89 | Postal Regd. No. MNP - 67 ___________________ Estd. 1984 dC/CCpur : 03874-234234 sp/CCpur : 03874-236747 police staon : 03874-202248 sp Ctrl. room: 03874-233239 dist. Hospital Casualty : 03874-233370 Fire Brigade : 8974 147 799/ 8258 057 887 / 8974 103 600 sp Hotline number: 7085-256-377 thlado (June) 29, 2019 InrInnI (saturday) Hmasawnna Thar Vol - 34/253 | Churachandpur | email : [email protected] | Phone: +91-3874-236846 | Rs 6/- per copy EKIN/SEPTIC TANK SUKFAI DINGA KO THEI ZING KAN NIH. Contact Numbers: 8119035096 & 8119083548 NEWS TOMKIM CHANCHIN LAKTAWI GAS NEWS Kim Joe Gas Booking: 22nd. May to 26th June, 2019 delivery :29-06-2019 (sAt) Time :10AM -ll stock stOCK :306 @ Rs. 856 19KG&FTL 5kg available Agency : SAS Booking :10th. June., 2019 to 10th July, 2019 delivery :29-06-2019 (FrI) Time : 9:00AM ll stock stOCK :100 @rate:Rs. 856/- Eimi Summer Concert CCPur: June 29, 2019, 5:30PM hin Eimi Artistes CCPur le District Admin- istration \hangruola huoi- hawtnain The 1st Eimi Summer Concert um a tih. Hi huna hin Muan Hangzo, James Arjun, Helamboi Baite, Thangboi Zou, Jajai Singsit, Mimin Haokip, Denial AXL K Gangte, S. Lalboi Vaiphei, McMuan Ngaihte, Nancy Biaklun, Lulun Simte, Zami Hauzel le Christina Sakhum le tu- olsunga hlasakthiem dang dang han hla sak an tih. CMo inrawinain strategic Meeting nei CCPur: June 28, 2919, 11AM khan GNM Training School ah Chief Medical Officer (CMO)/Dist. Mis- sion Director (DMD), CC- Pur hnuoia thawk Nurses hai ta dingin Strategic Meeting nei a nih. Hi huna hin Dr VC Pau Tonsing, CMO; Dr V. Jamthianlal, DFWO/DIO, CCPur; Dr Phirthanglien Task Force in khau lema enzui an tum CCPur: ADC/CCPur Executive meeting in Manipur Shops & establishment Act, 1972 (Article no. IV of 1972) a Section 10(1) \hangsan le May 14, 2019 a Deputy La- bour Commissioner, Manipur Memorandum dungzuia Pathienni-a Dawr hawng khapna ADCC in thupek an suo chu Task Force indina um chun khau lema enzui pei an tum. Hi lei hin Pathienni tuka sa hme ding inchaw hlak hai chun a hmaa lo inchawklawk remchang a tih. hill district sports Meet-2019 CCPur: Hill District Sports Association, Ma- nipur (HIDSAM) huoi- hawtnain July 1-6, 2019 inkar sung khin Thomas Ground, Kangpokpi-ah Manipur Hill districts 6 hai po huomin The 5th Hill District Sports Meet-2019 um a tih. Sports Meet thupui chu “unity through sports” ti ning a ta, July 2, 2019, 12noon khin Nemcha Kipgen, Minister, Social Welfare & Coop, Govt. of Manipur in chief Guest a \hangin hawng a tih. Ed- mund Chiphang, EM/ADC Ukhrul; Haokholal Hang- shing, Chairman, ADC Kangpokpi hai guest of honour le functional presi- dent in \hang an tih. editors’s Guild Manipur CONDOLENCE Editor’s Guild Manipur (EGM) is sadden by the sudden demise of Mr. Joseph Joute (50), Co-Editor, Hmasawnna Thar (Hmar Daily) Churachandpur at RIMS today. Jo- seph had been undergoing treatment at the RIMS hos- pital for some me. He is survived by his wife, a son and two daughters. Members of EGM share the grief of his family memers and that of his colleagues at the daily as they go through a difficult me. We pray for his soul. May he rest in Peace. sd/- secretary General 28/6/2019 Office of the Manipur hill Journalist union Churachandpur district Branch sunna thuPuonG 28th June 2019 Senior Journalist, 1985 a SHAN Daily Hmar nitin chanchinbu a career lo \an, Editor “Sinlung Khawpui” Weekly Magazine; Correspondent- Press Trust of India (PTI), The North-East Sun, The Sangai Express, The Ma- nipur Mail le Matamgi Yakairol haia lo thawk le “The Churachandpur Times” Chanchinbu lo \antu le, tuta Hmar \awnga suok Nitin Chanchinbu Hmasawnna Thar –a Co-Editor ni laizing le Manipur Hill Journalist Union, CCOur District Branch member pawimaw tak Mr Joseph Joute (50), s/o (L) J. Tongkho Hmar of REngkai Bible Hill, Churachandpur in damnawna leia vawisun June 28, 2019 a RIMS, Imphal-ah muol a mi liemsanna thuah Ma- nipur Hill Journalist Union, CCPur District Branch ta ding le District, ram mipui ta dinga channa lientak a ni a, inro tak pumin, Manipur Hill Journalist Union, Churachandpur District Branch chun lungril takin a sun thu a puong a nih. A maksan a sunghai Pathienin umpuiin, thlamuon- gna pe raw seh. May his soul rest in peace. MHJU CCPur District Branch aiawin sd/- VICKy suantaK President MAnIpur HIll JOurnAlIsts unIOn Regd. No. 23 of 1985 Head Office: I.B. Road, HQ Veng, Lamka, Churachandpur-795128, Manipur COndOlenCe It is indeed a great lost for his family in parcular and the journalist union in general. On this fateful day of June 28, 2019 aſternoon, a senior Journalist from Churachan- dpur and member of Manipur Hill Journalists’ Union (MHJU), Mr. Joseph Joute (50) s/o Mr (L) J. Tongkho Hmar of Bible Hill Rengkai, Churachandpur leſt this world for eternity. The Manipur Hill Journalists’ Union (MHJU) express our deepest condolence to the bereave family members and pray for them. He leſt behind his wife Ms Ramsiem Joute along with one son and two daughter. He is currently the Co-Editor of Churachandpur based local newspaper “Hma- sawnna Thar”. Dated : Tamenglong sd/-(ramkung pamei) The 28th June, 2019 President, MHJU COndOlenCe Churachandpur, the 28th June, 2019 It is saddening to learn that Mr. Joseph Joute, Co-Editor of Hmar daily Hmasawnna thar has passed away today aſter an illness. Words fail us to express our shock and sorrow at the loss of a senior and respected journalist like Mr. Joute, who had a mean- ingful career since he set foot into the challenging world of journalism as early in the 90’s. Mr. Joseph Joute had a snt with Churachandpur based dailies including the now defunct Shan and had associated with Imphal based English dailies as their district correspondent and ne sun before he edited his own paper (a Hmar daily) the Chura- chandpur times from 2002 to 2006. The DIO/DIPR and all staff of the District Informaon Office, Churachandpur ex- press our deepest condolence to the bereaved family members of (L) Joseph Joute in this me of tribulaon. We also share our solidarity with the journalist’ fraternity par- cularly MHJU at the loss of one of its towering members, Mr. Joseph Joute. We pray that the Almighty grants solace to all as we mourn the demise of our beloved friend. May His Soul Rest In Heavenly Peace! sd/- (th. Mangminthang Gangte) District Informaon Officer/DIPR Churachandpur NGENNA Kan sin thawpui Pu Joseph Joute (50), s/o (L) J. Tong- khuo, Bible Hill, Rengkai in damnawna leia June 28, 2019 a RIMS, Imphal hmuna a mi lo thisan sunnain vawisun (29-06-2019) hin Hmasawnna Thar Office khar ning a tih. Hi lei hin June 30, 2019 khin Hmasawnna Thar a hung suok thei naw ding a ni leiin ei chanchinbu ngaina taka latu le tiemtu han mi lo hriethiem dingin ka hung ngen cheu. July 1, 2019 a inthawk khin a pangngaiin Hmasawnna Thar hung suok nawk a tih. sd/- lalmalsawm sellate Editor & Publisher, Hmasawnna Thar Daily July 1 & 2 ah mass casual leave IMPhal: June 27, 2019 a Manipur Cabinet meet- ing in Revision of Pay (ROP), 2019 hmang dinga a pawm dodalnain all Ma- nipur Trade Union Council (AMTUC) le All Manipur Government Employees Organisation (AMGEO) hnuoia Joint Administra- tive Council (JAC) chun July 1 & 2, 2019 haiah Mass Casual leave an lak ding niin JAC thusuok chun a hril. Cabinet meeting pawm dan chun 1st April, 2019 to 31st March, 2020 al- lowances chu thawktuhai GPF Account a lut ding le Arrear Salaries (1st April, 2019- 31st March, 2020) inkara mi chu instalment pahni, 1st instalment 1st October, 2019 le 2nd in- stalmenty 31st March, 2020 a inthawk pek ding ti a nih. JAC chun July 10, 2019 chena an demand ang 7th Pay pek dinga ennawn a ni naw chun Cease Work Strike khawm an thaw ding niin an hril bawk. Well sunga a tla hlum CCPur: Zanikhan Mr. Kaplaklun, s/o M. Zam- chinthang of Hiangzo chu an well sungah a tla hlum. Mi \hangpui ro tiin a kheka chu sanzo lovin a thi hman a nih. Well sungah hin elec- tric current a fe leiin a san- suok dinga fe hai khawmin an zuk san el thei naw niin ei thu dawngna chun a hril. HSLC Compartmental Exam, 2019 IMPhal: Board of Second- ary Education, Manipur hnu- oia HSLC Compartmental Examination, 2019 chu July 3, 2019 10AM-1PM inkar sung khin Exam Centres 17 haiah nei ning a tih. Chura- chandpur le Pherzawl Dis- trict a inthawka candidate-hai ta dingin Ebenezar Academy, CCPur chu Exam Centre-a ruot a nih. Candidates 294 (Roll No. 18227-21183 & 47262-47307) an um. Ei Co-Editor Joseph Joute chatuon ram an lawi tah CCPur: Pu Joseph Joute (50), s/o (L) Tongkho of Rengkai Bible Hill, tuta Hmasawnna Thar nitin chanchinbu-a Co-Editor chun June 28, 2019 zantieng dar 2 vel khan damnawna leia an enkawlna RIMS, Imphal-ah natna tuor nawk talo dingin chatuon ram a lo inlawi tah. A ruong hi vawisun June 29, 2019 hin Rengkai Bible Hill, CCPur-a a chengnai- nah sunna hun hmang ning a ta, Rengkai thlanmuolah a ruong vuiliem ning a tih. Pu Joseph Joute hi Hmar han Journalist tlaw- mte ei nei hai laia mi niin, Journalist a ni ang bawkin a sina inhnik em em el ani a, November, 2016 a in- thawk Hmasawnna Thar Chanchinbu standard size-a suklien ding khan mi \ hangpui nawk dingin ei fiel a, pei ta raknaw sienkhawm hnam ta dingin a pawimaw tiin a hung pu nawk chawt a, sin pawimawna a hriet leiin lo thei lo thil a ni ngawt naw chun chawl la ngai lo ani leiin ei a sung-le-kuo le hnam ta ding chau ni loin ei Chanchinbu Hma- sawnna Thar ta ding chun a thi hi channa nasa tak a nih. Hmar Writers’ Academy (HWA) a Secretary sin chel lai a ni bawk. June 8, 2019 sun chen khan Office a la kai a, hi hnung June 12, 2019 khan suna po a hung kai nawk a. A hung kai zawm nawk pei thei ta dinga beisei a ni lai- in \hat tieng a pan theinaw leiin a hung kaizawm thei tanaw a. Iemanichen In-a in- thawk an enkawl hnungin June 23, 2019 chawhnung- tieng khan RIMS, Imphal panpui a ni a, amiruokchu a taksa ngirhmun in a zirnaw leiin doctor han thaw \ul hai an zuk thaw el theinaw lei khan chau tieng a hung pan pei a. June 28, 2019 zan- tieng dar 2 vel khan natna tuor nawk ta ngailo dingin a chatuon ram a lo inlawi tah a nih. Pu Joseph Joute hin a nuhmei Pi Ramsiem bakah nau nuhmei pahni le nau- pasal pahat a thisan. Pu Joseph Joute hi Chanchinbu dang dang, Hmar Chanchinbu SHAN Daily a khawm lo thawk tah a ni bakah ama Editor ninain “The Churachandpur Times” chanchinbu khawm lo insuo tah a ni a. Hienghai baka hin North East Sun maga- zine bakah Imphal based chanchinbu dang dang hai le PTI a chen correspondent sin lo thaw tah takah Hmar \awng le English-a article thusep chanchinbu haia ziek hlak a ni bawk. Anni hi unau pasal 2 le nuhmei 4 an ni a, an unau pasal-ah a upa lem a ni a, a sangpa chun muol a lo liemsan tah. Inchukna tieng BA Political Science (Hons) niin, 1989 khan Diploma in Journalism a lo zo bawk. HM Amit Shah in a putlut angin Lok Sabha chun J&K President Rule suksei a remtih new delhI: Lok Sabha chun zanikhan Jammu & Kashmir Presi- dent Rule July 3, 2019 a inhthawk thla 6 dang suksei nawk dingin a remtih. Chun, Jammu and Kash- mir Reservation (Amendment) Bill, 2019 an pass bawk. Hi Bill hin Jammu hmuna International Boundary a inthawk km 10 huom- sung a khawsa hai chu inchuknain le sawrkar sin lakna a hai reserva- tion a pek a nih. Jammu & Kashmir le inzawma Bill le resolution hi Home minister Amit Shah in a move a nih. Lok Sabha-ah inselna nasa tak a suok pha. Hi chungchang hriltlang huna h Amit Shah hun rorum taka thu hri- lin, rambung suksie nuomtuhai chu an lungril ah \itna nei raw hai sen, asanchu, national security le ramri venghim chu PM Modi sawrkarin a ngai pawimaw tak a nih tiin a hril. Surgical strike le air strike hai kha ram venghimna dinga a thaw a ni a, terrorist hai bak chu civil mi a thi an um nawh. Sawrkar chun terrorist hai chungah zaidawna \ hang loin a bei ta a, a la sunzawm pei a tih tiin a hril. Home minister chun hi thil hi mipui hai \hangpuina zarin a hlawtling ding a ringzo thu a hril a. Sawrkarin separatist 2000 hai kuoma venghimna a pek chu a en- nawn a, mi 919 hai chu security cover pek an \ul naw thu a hmu. Jammu & Kashmir ngirhmun tuok mek a chun Congress chu a mawsiet a, an party hin mipui hai ringzona an siem thei naw a nih tiin a hril. India rama in\hena um (par- tition of India) chu Congress hai a mawphurtu an nih tiin an tum. Ieng leia Jamaat-e-islami kha intum a ni vat naw am? tu am suk lungawi in tum? tiin Shah chun J&K ngirhmun chu NDA siem a ni nawh ti suk nghet tumin zawna a siemin Congress hai a bei a. J&K thu hril naw ro, dawn ding tam tak in nei a nih tiin Shah chun a hril. Article 356 hmangsuoltu chu Congress an ni a, President Rule vawi 93 zet a sie a nih. Central sawrkar chun Jammu & Kash- mir hmasawnna ding chu a ngai pawimaw hle a tiin development program fe lai mek hai a phar. Kum 2015 khan Mr. Modi sawrkar chun development pack- age crore 80, 000 hi state ta ding hin a siem thu Inpui chu a hril a. Hi package a 82% chu state ah sanc- tion ani der tah tiin a hril. J&K chun hma a sawn peia, Lok Sabha inthlang nuhnung tak khawm khan buoina a um tanaw thu a hril a. State assembly inth- lang nei ding chungthu ah, Mr. Shah chun Election Commission hai remti hun huna inthlang chu nei a ni el ding tiin a hril. Hun hmasa tienga hi thua hrilt- langna a chun NK Premachandran , RSP chun PR chu a kal a, amiruok- chu, Bill chu a thlawp a. Security thil leia State assembly nei thei lo anga hrilna chu thudik a ni nawh tiin a hril. Congress Manish Tewari khawma PR chu a kala, reservation bill ruok chu a pawm ve thung. Thoubal Police han inruithei an dapdawk IMPhal: June 28, 2019, 1:10PM vel khan Thoubal Police le Commando team \hngruol han Aribam Ajit @ Aziz Khan (30), s/o Aribam Ibomcha of San- gaiyumpham Part-II Chera- pur Mathak Leikai le Mrs Nahamacha, w/o Md. Aziz hai chengnain an dap a. Hritlang damdawi KC Kuff 10mg Codeine \hangna cough syrup bottles 30 le WY mums 550 dapdakwin an man bakah Honda Civic b/r No. HR 26 AE 8813 hai leh an man. Hieng inruithei neitu hai ruok chu an tlanhmang hman leiin man an ni nawh. CM rawiin New Delhi an pan Central leader han an chingfel theinaw chun PR zam ni el thei IMPhal: Zanikhan CM N.Biren Singh inrawinain Minister le MLA \henkhat chun Imphal suoksanin New Delhi an pan. CM hnungzui Min- ister-hai lai Pu V. Hang- khanlian le Th. Radheshy- am hai an \hang niin ei thu dawngna chun a hril. CM le a hnungzuituhai hi June 29 or 30, 2019 ah Imphal tieng an hungkir nawk ding nia hril a ni bawk. Manipur BJP sunga buoi- na lei hin Central leader han Speaker Y. Khem- chand Delhi tieng an ko bakah Dy. CM Y. Joyku- mar khawm Delhi tieng a pan bawk. Chief Ministers hi Central leaders han an hung ko leia Delhi fe a ni a, tuta \uma zuitu hai hi ama thlawptu tienga mi hai an nih. BJP sunga inremnaw- na hi Central leaders han an hung chingfel theinaw a ni chun, Centre in State Assembly animated sus- pension a siein President Rule a hung zam el thei tiin Political analyst hai chun an hril. Buhril, DMO, CCPur & Pherzawl; Dr Romeo Sanate, DACO le Dr Kimneilam, Dist. Leprosy Officer han thuhrilna hun an hmang. Dr VC Pau Tonsing chun, thawktu hai chu sin thaw sung I-Card awr seng hlak dingin a ngen. Nurses hai chu health system ah training \hatak nei an ni leiin ban pawimaw an ni thu a hril. Dr Jamthianlal chun PHSC huomsunga khuo um hai hrietsuok a, chuong khuo haia ASHA le Angan- wadi hai le sin thaw tlang a pawimaw thu hrilin, anni khawm Nurses hai thlawp dinga inpeisa an ni thu a hril a. Reproductive Child Health (RCH) register \ha taka en- kawl a, iengtiklai khawm en thei dinga centre-ah sie zing dingin a hril. Routine Im- munization \an a nia inthawk Village Health Nutrition Day hmang a pawimaw tanaw lei- in Routine Immunization \ha taka fepui a ni ding thu hrilin, ASHA le Anganwadi work- ers hai leh \ha taka thawtlang dingin a ngen. Dr Phirthanglien Buhril chun, mihriem hringna humhimna dingin Nurses hai mawphurna a lien thu hrilin, mi hringna chungah mawphurna an nei lien zie Nurses han an hriet thar a pawimaw tiin a hril. Kum 2021 chenah Malaria natna sukbo tum a ni a, Manipur a chun 2020 chena sukbo tum nisienkhawm 2018 khan case 3 hmusuok a ni leiin 2021 chena sukbo dinga sawnhlat a ni thu a hril. >>sunzawmna phek 2-ah

Transcript of Hmasawnna Thar - neitham.in Thar/2019/June/HT-29-06-2019.pdf · chanchinbu a career lo \an, Editor...

Page 1: Hmasawnna Thar - neitham.in Thar/2019/June/HT-29-06-2019.pdf · chanchinbu a career lo \an, Editor “Sinlung Khawpui” Weekly Magazine; Correspondent- Press Trust of India (PTI),

Hmasawnna Thar( A n I n d e p e n d e n t d A I l y n e w s p A p e r )

___________________ Regd. No. RNI - 40917/89 | Postal Regd. No. MNP - 67 ___________________

Estd. 1984dC/CCpur : 03874-234234 sp/CCpur : 03874-236747

police station : 03874-202248 sp Ctrl. room: 03874-233239

dist. Hospital Casualty : 03874-233370 Fire Brigade : 8974 147 799/

8258 057 887 / 8974 103 600sp Hotline number:

7085-256-377

thlado (June) 29, 2019 InrInnI (saturday)

Hmasawnna Thar Vol - 34/253 | Churachandpur | email : [email protected] | Phone: +91-3874-236846 | Rs 6/- per copy

EKIN/SEPTIC TANK

SUKFAI DINGA KO THEI ZING

KAN NIH.

Contact Numbers:8119035096 &

8119083548

NEWS TOMkiMcHANcHIN LAKTAWI

GAS NEWSKim Joe GasBooking: 22nd. May to 26th June, 2019delivery :29-06-2019 (sAt) Time :10AM-tillstockstOCK :306 @ Rs. 856 19KG&FTL 5kg available

Agency : SASBooking :10th. June., 2019 to 10th July, 2019delivery :29-06-2019 (FrI)Time : 9:00AM till stockstOCK :100 @rate:Rs. 856/-

Eimi Summer ConcertCCPur: June 29, 2019, 5:30PM hin Eimi Artistes CCPur le District Admin-istration \hangruola huoi-hawtnain The 1st Eimi Summer Concert um a tih. Hi huna hin Muan Hangzo, James Arjun, Helamboi Baite, Thangboi Zou, Jajai Singsit, Mimin Haokip, Denial AXL K Gangte, S. Lalboi Vaiphei, McMuan Ngaihte, Nancy Biaklun, Lulun Simte, Zami Hauzel le Christina Sakhum le tu-olsunga hlasakthiem dang dang han hla sak an tih.

CMo inrawinain strategic Meeting nei

CCPur: June 28, 2919, 11AM khan GNM Training School ah Chief Medical Officer (CMO)/Dist. Mis-sion Director (DMD), CC-Pur hnuoia thawk Nurses hai ta dingin Strategic Meeting nei a nih. Hi huna hin Dr VC Pau Tonsing, CMO; Dr V. Jamthianlal, DFWO/DIO, CCPur; Dr Phirthanglien

Task Force in khau lema enzui an tumCCPur: ADC/CCPur Executive meeting in Manipur Shops & establishment Act, 1972 (Article no. IV of 1972) a Section 10(1) \hangsan le May 14, 2019 a Deputy La-bour Commissioner, Manipur Memorandum dungzuia Pathienni-a Dawr hawng khapna ADCC in thupek an suo chu Task Force indina um chun khau lema enzui pei an tum. Hi lei hin Pathienni tuka sa hme ding inchaw hlak hai chun a hmaa lo inchawklawk remchang a tih.

hill district sports Meet-2019CCPur: Hill District Sports Association, Ma-nipur (HIDSAM) huoi-hawtnain July 1-6, 2019 inkar sung khin Thomas Ground, Kangpokpi-ah Manipur Hill districts 6 hai po huomin The 5th Hill District Sports Meet-2019 um a tih. Sports Meet thupui chu “unity through sports”

ti ning a ta, July 2, 2019, 12noon khin Nemcha Kipgen, Minister, Social Welfare & Coop, Govt. of Manipur in chief Guest a \hangin hawng a tih. Ed-mund Chiphang, EM/ADC Ukhrul; Haokholal Hang-shing, Chairman, ADC Kangpokpi hai guest of honour le functional presi-dent in \hang an tih.

editors’s Guild ManipurCondolenCe

Editor’s Guild Manipur (EGM) is sadden by the sudden demise of Mr. Joseph Joute (50), Co-Editor, Hmasawnna Thar (Hmar Daily) Churachandpur at RIMS today. Jo-seph had been undergoing treatment at the RIMS hos-pitalforsometime.Heissurvivedbyhiswife,asonandtwo daughters. Members of EGM share the grief of his family memers and that of his colleagues at the daily as theygothroughadifficulttime.Weprayforhissoul.May he rest in Peace.

sd/- secretary General28/6/2019

Office of theManipur hill Journalist union

Churachandpur district Branch

sunna thuPuonG28th June 2019

Senior Journalist, 1985 a SHAN Daily Hmar nitin chanchinbu a career lo \an, Editor “Sinlung Khawpui” Weekly Magazine; Correspondent- Press Trust of India (PTI), The North-East Sun, The Sangai Express, The Ma-nipur Mail le Matamgi Yakairol haia lo thawk le “The Churachandpur Times” Chanchinbu lo \antu le, tuta Hmar \awnga suok Nitin Chanchinbu Hmasawnna Thar –a Co-Editor ni laizing le Manipur Hill Journalist Union, CCOur District Branch member pawimaw tak Mr Joseph Joute (50), s/o (L) J. Tongkho Hmar of REngkai Bible Hill, Churachandpur in damnawna leia vawisun June 28, 2019 a RIMS, Imphal-ah muol a mi liemsanna thuah Ma-nipur Hill Journalist Union, CCPur District Branch ta ding le District, ram mipui ta dinga channa lientak a ni a, inro tak pumin, Manipur Hill Journalist Union, Churachandpur District Branch chun lungril takin a sun thu a puong a nih. A maksan a sunghai Pathienin umpuiin, thlamuon-gna pe raw seh. May his soul rest in peace.

MHJU CCPur District Branch aiawin

sd/- VICKy suantaKPresident

MAnIpur HIll JOurnAlIsts unIOnRegd. No. 23 of 1985

HeadOffice:I.B.Road,HQVeng,Lamka,Churachandpur-795128,Manipur

COndOlenCeItisindeedagreatlostforhisfamilyinparticularandthejournalistunioningeneral.OnthisfatefuldayofJune28,2019afternoon,aseniorJournalistfromChurachan-dpur and member of Manipur Hill Journalists’ Union (MHJU), Mr. Joseph Joute (50) s/oMr(L)J.TongkhoHmarofBibleHillRengkai,Churachandpurleftthisworldforeternity. The Manipur Hill Journalists’ Union (MHJU) express our deepest condolence to thebereavefamilymembersandprayforthem.HeleftbehindhiswifeMsRamsiemJoute along with one son and two daughter. He is currently the Co-Editor of Churachandpur based local newspaper “Hma-sawnna Thar”.

Dated : Tamenglong sd/-(ramkung pamei) The 28th June, 2019 President, MHJU

COndOlenCeChurachandpur, the 28th June, 2019

It is saddening to learn that Mr. Joseph Joute, Co-Editor of Hmar daily Hmasawnna tharhaspassedawaytodayafteranillness.WordsfailustoexpressourshockandsorrowatthelossofaseniorandrespectedjournalistlikeMr.Joute,whohadamean-ingfulcareersincehesetfootintothechallengingworldofjournalismasearlyinthe90’s. Mr.JosephJoutehadastintwithChurachandpurbaseddailiesincludingthenowdefunct Shan and had associated with Imphal based English dailies as their district correspondent and ne sun before he edited his own paper (a Hmar daily) the Chura-chandpur times from 2002 to 2006. TheDIO/DIPRandallstaffoftheDistrict InformationOffice,Churachandpurex-pressourdeepestcondolencetothebereavedfamilymembersof(L)JosephJouteinthistimeoftribulation.Wealsoshareoursolidaritywiththejournalist’fraternitypar-ticularlyMHJUatthelossofoneofitstoweringmembers,Mr.JosephJoute.WepraythattheAlmightygrantssolacetoallaswemournthedemiseofourbelovedfriend. MayHisSoulRestInHeavenlyPeace!

sd/- (th. Mangminthang Gangte)DistrictInformationOfficer/DIPR

Churachandpur

NGENNAKan sin thawpui Pu Joseph Joute (50), s/o (L) J. Tong-khuo, Bible Hill, Rengkai in damnawna leia June 28, 2019 a RIMS, Imphal hmuna a mi lo thisan sunnain vawisun (29-06-2019) hin Hmasawnna Thar Office khar ning a tih. Hi lei hin June 30, 2019 khin Hmasawnna Thar a hung suok thei naw ding a ni leiin ei chanchinbu ngaina taka latu le tiemtu han mi lo hriethiem dingin ka hung ngen cheu. July 1, 2019 a inthawk khin a pangngaiin Hmasawnna Thar hung suok nawk a tih.

sd/- lalmalsawm sellateEditor & Publisher,

Hmasawnna Thar Daily

July 1 & 2 ah mass casual leaveIMPhal: June 27, 2019 a Manipur Cabinet meet-ing in Revision of Pay (ROP), 2019 hmang dinga a pawm dodalnain all Ma-nipur Trade Union Council (AMTUC) le All Manipur Government Employees Organisation (AMGEO) hnuoia Joint Administra-tive Council (JAC) chun

July 1 & 2, 2019 haiah Mass Casual leave an lak ding niin JAC thusuok chun a hril. Cabinet meeting pawm dan chun 1st April, 2019 to 31st March, 2020 al-lowances chu thawktuhai GPF Account a lut ding le Arrear Salaries (1st April, 2019- 31st March, 2020)

inkara mi chu instalment pahni, 1st instalment 1st October, 2019 le 2nd in-stalmenty 31st March, 2020 a inthawk pek ding ti a nih. JAC chun July 10, 2019 chena an demand ang 7th Pay pek dinga ennawn a ni naw chun Cease Work Strike khawm an thaw ding niin an hril bawk.

Well sunga a tla hlumCCPur: Zanikhan Mr. Kaplaklun, s/o M. Zam-chinthang of Hiangzo chu an well sungah a tla hlum. Mi \hangpui ro tiin a kheka chu sanzo lovin a thi hman a nih. Well sungah hin elec-tric current a fe leiin a san-suok dinga fe hai khawmin an zuk san el thei naw niin ei thu dawngna chun a hril.

HSLc compartmental Exam, 2019IMPhal: Board of Second-ary Education, Manipur hnu-oia HSLC Compartmental Examination, 2019 chu July 3, 2019 10AM-1PM inkar sung khin Exam Centres 17 haiah nei ning a tih. Chura-

chandpur le Pherzawl Dis-trict a inthawka candidate-hai ta dingin Ebenezar Academy, CCPur chu Exam Centre-a ruot a nih. Candidates 294 (Roll No. 18227-21183 & 47262-47307) an um.

Ei co-Editor Joseph Joute chatuon ram an lawi tahCCPur: Pu Joseph Joute (50), s/o (L) Tongkho of Rengkai Bible Hill, tuta Hmasawnna Thar nitin chanchinbu-a Co-Editor chun June 28, 2019 zantieng dar 2 vel khan damnawna leia an enkawlna RIMS, Imphal-ah natna tuor nawk talo dingin chatuon ram a lo inlawi tah. A ruong hi vawisun June 29, 2019 hin Rengkai Bible Hill, CCPur-a a chengnai-nah sunna hun hmang ning a ta, Rengkai thlanmuolah a ruong vuiliem ning a tih. Pu Joseph Joute hi Hmar han Journalist tlaw-mte ei nei hai laia mi niin, Journalist a ni ang bawkin a sina inhnik em em el ani a, November, 2016 a in-thawk Hmasawnna Thar Chanchinbu standard size-a suklien ding khan mi \hangpui nawk dingin ei fiel a, pei ta raknaw sienkhawm hnam ta dingin a pawimaw tiin a hung pu nawk chawt a, sin pawimawna a hriet leiin lo thei lo thil a ni ngawt naw chun chawl la ngai lo ani leiin ei a sung-le-kuo le hnam ta ding chau ni

loin ei Chanchinbu Hma-sawnna Thar ta ding chun a thi hi channa nasa tak a nih. Hmar Writers’ Academy (HWA) a Secretary sin chel lai a ni bawk. June 8, 2019 sun chen khan Office a la kai a, hi hnung June 12, 2019 khan suna po a hung kai nawk a. A hung kai zawm nawk pei thei ta dinga beisei a ni lai-in \hat tieng a pan theinaw leiin a hung kaizawm thei tanaw a. Iemanichen In-a in-thawk an enkawl hnungin June 23, 2019 chawhnung-tieng khan RIMS, Imphal panpui a ni a, amiruokchu a taksa ngirhmun in a zirnaw leiin doctor han thaw \ul hai

an zuk thaw el theinaw lei khan chau tieng a hung pan pei a. June 28, 2019 zan-tieng dar 2 vel khan natna tuor nawk ta ngailo dingin a chatuon ram a lo inlawi tah a nih. Pu Joseph Joute hin a nuhmei Pi Ramsiem bakah nau nuhmei pahni le nau-pasal pahat a thisan. Pu Joseph Joute hi Chanchinbu dang dang, Hmar Chanchinbu SHAN Daily a khawm lo thawk tah a ni bakah ama Editor ninain “The Churachandpur Times” chanchinbu khawm lo insuo tah a ni a. Hienghai baka hin North East Sun maga-zine bakah Imphal based chanchinbu dang dang hai le PTI a chen correspondent sin lo thaw tah takah Hmar \awng le English-a article thusep chanchinbu haia ziek hlak a ni bawk. Anni hi unau pasal 2 le nuhmei 4 an ni a, an unau pasal-ah a upa lem a ni a, a sangpa chun muol a lo liemsan tah. Inchukna tieng BA Political Science (Hons) niin, 1989 khan Diploma in Journalism a lo zo bawk.

HM Amit Shah in a putlut angin Lok Sabha chun J&K President Rule suksei a remtihnew delhI: Lok Sabha chun zanikhan Jammu & Kashmir Presi-dent Rule July 3, 2019 a inhthawk thla 6 dang suksei nawk dingin a remtih. Chun, Jammu and Kash-mir Reservation (Amendment) Bill, 2019 an pass bawk. Hi Bill hin Jammu hmuna International Boundary a inthawk km 10 huom-sung a khawsa hai chu inchuknain le sawrkar sin lakna a hai reserva-tion a pek a nih. Jammu & Kashmir le inzawma Bill le resolution hi Home minister Amit Shah in a move a nih. Lok Sabha-ah inselna nasa tak a suok pha. Hi chungchang hriltlang huna h Amit Shah hun rorum taka thu hri-lin, rambung suksie nuomtuhai chu an lungril ah \itna nei raw hai sen, asanchu, national security le ramri venghim chu PM Modi sawrkarin a ngai pawimaw tak a nih tiin a hril. Surgical strike le air strike hai kha ram venghimna dinga a thaw a ni a, terrorist hai bak chu civil mi a thi an um nawh. Sawrkar chun

terrorist hai chungah zaidawna \hang loin a bei ta a, a la sunzawm pei a tih tiin a hril. Home minister chun hi thil hi mipui hai \hangpuina zarin a hlawtling ding a ringzo thu a hril a. Sawrkarin separatist 2000 hai kuoma venghimna a pek chu a en-nawn a, mi 919 hai chu security cover pek an \ul naw thu a hmu.Jammu & Kashmir ngirhmun tuok mek a chun Congress chu a mawsiet a, an party hin mipui hai ringzona an siem thei naw a nih tiin

a hril. India rama in\hena um (par-tition of India) chu Congress hai a mawphurtu an nih tiin an tum. Ieng leia Jamaat-e-islami kha intum a ni vat naw am? tu am suk lungawi in tum? tiin Shah chun J&K ngirhmun chu NDA siem a ni nawh ti suk nghet tumin zawna a siemin Congress hai a bei a. J&K thu hril naw ro, dawn ding tam tak in nei a nih tiin Shah chun a hril. Article 356 hmangsuoltu chu Congress an ni a, President Rule vawi 93 zet a sie a nih. Central

sawrkar chun Jammu & Kash-mir hmasawnna ding chu a ngai pawimaw hle a tiin development program fe lai mek hai a phar. Kum 2015 khan Mr. Modi sawrkar chun development pack-age crore 80, 000 hi state ta ding hin a siem thu Inpui chu a hril a. Hi package a 82% chu state ah sanc-tion ani der tah tiin a hril. J&K chun hma a sawn peia, Lok Sabha inthlang nuhnung tak khawm khan buoina a um tanaw thu a hril a. State assembly inth-lang nei ding chungthu ah, Mr. Shah chun Election Commission hai remti hun huna inthlang chu nei a ni el ding tiin a hril. Hun hmasa tienga hi thua hrilt-langna a chun NK Premachandran , RSP chun PR chu a kal a, amiruok-chu, Bill chu a thlawp a. Security thil leia State assembly nei thei lo anga hrilna chu thudik a ni nawh tiin a hril. Congress Manish Tewari khawma PR chu a kala, reservation bill ruok chu a pawm ve thung.

Thoubal Police han inruithei an dapdawk

IMPhal: June 28, 2019, 1:10PM vel khan Thoubal Police le Commando team \hngruol han Aribam Ajit @ Aziz Khan (30), s/o Aribam Ibomcha of San-gaiyumpham Part-II Chera-pur Mathak Leikai le Mrs Nahamacha, w/o Md. Aziz hai chengnain an dap a.

Hritlang damdawi KC Kuff 10mg Codeine \hangna cough syrup bottles 30 le WY mums 550 dapdakwin an man bakah Honda Civic b/r No. HR 26 AE 8813 hai leh an man. Hieng inruithei neitu hai ruok chu an tlanhmang hman leiin man an ni nawh.

CM rawiin New Delhi an pancentral leader han an chingfel theinaw chun PR zam ni el thei

IMPhal: Zanikhan CM N.Biren Singh inrawinain Minister le MLA \henkhat chun Imphal suoksanin New Delhi an pan. CM hnungzui Min-ister-hai lai Pu V. Hang-khanlian le Th. Radheshy-am hai an \hang niin ei thu dawngna chun a hril. CM le a hnungzuituhai hi June 29 or 30, 2019 ah Imphal tieng an hungkir nawk ding nia hril a ni bawk.Manipur BJP sunga buoi-

na lei hin Central leader han Speaker Y. Khem-chand Delhi tieng an ko bakah Dy. CM Y. Joyku-mar khawm Delhi tieng a

pan bawk. Chief Ministers hi Central leaders han an hung ko leia Delhi fe a ni a, tuta \uma zuitu hai hi ama thlawptu tienga mi hai an nih. BJP sunga inremnaw-na hi Central leaders han an hung chingfel theinaw a ni chun, Centre in State Assembly animated sus-pension a siein President Rule a hung zam el thei tiin Political analyst hai chun an hril.

Buhril, DMO, CCPur & Pherzawl; Dr Romeo Sanate, DACO le Dr Kimneilam, Dist. Leprosy Officer han thuhrilna hun an hmang. Dr VC Pau Tonsing chun, thawktu hai chu sin thaw sung I-Card awr seng hlak dingin a ngen. Nurses hai chu health system ah training \hatak nei an ni leiin ban pawimaw an ni thu a hril. Dr Jamthianlal chun PHSC huomsunga khuo um hai hrietsuok a, chuong khuo haia ASHA le Angan-wadi hai le sin thaw tlang a pawimaw thu hrilin, anni khawm Nurses hai thlawp

dinga inpeisa an ni thu a hril a. Reproductive Child Health (RCH) register \ha taka en-kawl a, iengtiklai khawm en thei dinga centre-ah sie zing dingin a hril. Routine Im-munization \an a nia inthawk Village Health Nutrition Day hmang a pawimaw tanaw lei-in Routine Immunization \ha taka fepui a ni ding thu hrilin, ASHA le Anganwadi work-ers hai leh \ha taka thawtlang dingin a ngen. Dr Phirthanglien Buhril chun, mihriem hringna humhimna dingin Nurses hai mawphurna a lien thu hrilin, mi hringna chungah mawphurna an nei lien zie Nurses han an hriet thar a pawimaw tiin a hril. Kum 2021 chenah Malaria natna sukbo tum a ni a, Manipur a chun 2020 chena sukbo tum nisienkhawm 2018 khan case 3 hmusuok a ni leiin 2021 chena sukbo dinga sawnhlat a ni thu a hril. >>sunzawmna phek 2-ah

Page 2: Hmasawnna Thar - neitham.in Thar/2019/June/HT-29-06-2019.pdf · chanchinbu a career lo \an, Editor “Sinlung Khawpui” Weekly Magazine; Correspondent- Press Trust of India (PTI),

Hmasawnna Thar2 thlado (June) 29, 2019InrInnI (saturday) artICle/health & eMPloyMent news

Editorial Boardlalmalsawm sellate: Editor& Publisherroding l. sellate: Jt. Editor Joseph Joute: Co-Editor Joshua l. Amo: Asst. Editorlalsansuok pulamte :Sports lalruotlien dulien: Computer AssistantEdited & Published by Lalmalsawm Sellate at HT Office, Lighthouse Lane, Churachandpur and Printed by him at M/s Express Standard Offset Printers, PKT Street, Central Lamka Churachandpur, Manipur.

Editorial SUNZAWMNA

Kum 5 sunga dingin Karnataka chun building thar bawl a khap tumBenGaluru: Bengaluru hmuna tui harsatna enin, Karnataka sawrkar chun kum 5 sung aw ding state capi-tal sunga building thar bawl a khap

tum thu deputy chief minister G Parameshwara chun Ningani khan a hril. Bengaluru a building tam tak hai

chu tuolsung mihai nitin pawimaw iengkhawm uksak loa bawl an tam niin Deputy Chief Miniter chun a hril.

India in tB sukbona dingin world Bank leh usd 400 millin loan new delhI: India chun a ramsunga Tuberculosis (TB) natna sukbo le enkawl-na dingin USD 400 million loan agreement an lo ziekfel tah. India rama hin kum tinin

TB leiin mi lakh 5 bawr vel an thi hlak a nih. Finance ministry thu-suok in a hril dan chun Word Bank supported program hin India rama state 9 huop a ta a, 2025 a TB sukbona dinga

sawrkar National Startegic Plan chu support bawk a tih. Hi program hin TB case enkawlna le case report na hai le inzawmin private sector hai sumin \hangpui hlak a ta. TB invawi hai chu

treatment puitling an pek bawk ding a nih. TB laia in enkawl-naa fak le dawn pawimaw hai kuoma Direct Benefit Transfer thaw bawk a tih tiin ministry thusuok chun a hril.

sZaP foundation day hmangCCPur: Simte hnam sunga hlasak pawl hai in-pawlkhawmna Simte Zaila Awi Pawl (SZAP) The Simte Artistes Association chun June 27, 2019, 6PM khan Simte In, Simveng, CCPur-ah Foundation day an hmang. Hi huna hin T. Paukhan-lian, Chairman, ADCC chief guest in a \hang a, Dr

Kim Simte, Jt. Director, Family Welfare; Th. Jam-chinthang, EM, ADCC le B. Dongzalian Simte, Presi-dent Simte Tribe Council (STC) GHQ hai guest of honour, functional presi-dent le chief host in an \hang a. SLS, SYO GHQ le KZP GHQ haia Chairman, president le Secretary hai special guest in an \hang.

Co-Editor, Hmasawn-na Thar sin thaw lai

zing June 28, 2019-a

damnawna leia chat-uon ram mi lo inlawi

san tah Joseph Joute

inzâna le s<nnain Editorial Column

sukruok a nih.

assam-ah Je leiin mi 6 an thi tahJorhat: Assam-a Jorhat district-a chun thla chanve liemta sung khan Japanese Encephalitis natna leiin mi 6 in thina an tuok ta niin Zir-tawpnia health department official thusuok chun a hril a. midang 10 Jorhat Medi-cal College Hospital-ah en-kawl mek a nih tiin a hril. JE leia thi hai laia 4 hai chu an damnaw leia hospi-tal hung panpui an ni hnun-

ga thi an ni a, pahni dang hai chu an thi hnunga hos-pital hung phur an nih tiin Dr Amrit Saikia, Joint Di-rector of Health and Family Welfare chun a hril. Health Department chun hi natna inlangna hmun Nakachari, Borhula, Tipomiya le Soycotta tea estate haiah damdawi an kap bakah thosilen le dam-dawi hai an sem.

EI LA THAW NASA TAWK NAWH(Inchuklaihai chona)

~ Lal DenaSuccess hinges on the ability to manage your career well.Take every opportunity

to advance yourself, and enlist help from others to further your progress

- Robert Heller..

Pawl sawm le pawl sawmpahni rizal suok zo lai a nih bawk a, eini lai chauh ni lo, ei kawl le kienga unau

suopui lai khawm ekzama thaw tha hai chawimawina ei tiem inzing ut el, lawm a um. A thiem bik zuolhaiin tangka le lawmpuina memento \ha tak tak an hmuh bawk a. Hi hnungtieng khawm hlawtlingna insang lem hung dawng pei hai sien ei nuompui tak zet. Amiruokchu, hi hi ngaituo nawn ei tiu. Iengleia pawl sawm le pawl sawm pahni inekzamnaah tlangmihai top-ten-ah ei thang thei naw? Medical le Engineering (IIT,etc) entrance ekzamnaa iengleia ei tling tlawm hlak am? A tlingsun khawm reservation quota, chutakah khawm chun a mawng dap. College le University admission-ah reservation kher kher, ekzam rizalah hlak topper le gold medal hmu chu khawvar hnunga arasi zawng ang ei nih. UPSC hnuoia Selection Grade le Ciuil Service-a tribal reservation-ah khawm a tling hrim hrim hi ei vang tah. Ienglei am? “Ei la thaw nasa tawk nawh” ti chu a dawnna niin ka hriet. A hnuoiah hin issue pasari indawnahai khuh lo ngaituo ve ta. 1. ei inchuklai sapzek ei la hne tawk naw rawp an naw maw?: Phairama Chalranghai lekha inchuk dan zuk hril met ei tih. A tlangpui thuah eini lekha inchuk ve bawk hi chu thawkpalai ang chauh ei nih. Chalranghai chu an sapzek bahlana deuhah tuition zingtieng le zantieng an lak hlak. A nu le pahaiin an nauhai an enkawl dan zuk hril met ei tih. Zingkar inhma takin breakfast fak zovin an nauhai tuitionah an thak a, an zo hma khat an nghak char char a; an zo pha intieng an fepuia, zingbu an fak khawp charin sikulah an fe/thak nawk hlak. Sikul an tin charin kamcherek an nei zovin tuitionah an fepui nawk hlak. An nghak char char a, zan bu fak khawpin zan dar sawm/sawm pakhat chen dam lekha an intiemtir nawk hlak. An sapzek sung na na na chu an hriet vawng amani ti khawp a nih. Tulaia ei sapzek le zawna siem dan hai hi a scientific thei anga siem a nih tah, objective type deuh vawng a ni tah a, full mark hmu thei khawm a ni tah. Chalranghai chu an fulmak deuh thaw hlak. Chun ei sapzekhai hi ei kum le inmil tawka mithiemha’n an buotsai a nih, hriet vawng thei an nih. Ei sapzekhai ui tawl inletin inlet inla chu mi hnuoiah leng bik nawng ei tih. 2.eini nekin mi dang chunghnung lemin ei ngai zing ding a ni?.Tribal thluok hi Vaihai thluok nekin a hnuoihnung bik nawh ti hi ka hrietchieng. A fiena khawm hming hmera hril ding ka hauh. Ei hril nuom tak chu ei thluok hi Vaihai thluok neka tha naw lemin Pathienin a mi siempek nawh ti hi chieng ei tiu. Vai le Chalranghai khum tumin \hang lang ei tiu. Chu ding chun mani inringzo tawk a \ul. Mi ni thei chu ka ni thei ve; mi’n an thaw thei chun, an thaw neka \ha lemin ka thaw thei- tihai hi thupuiin (life principle-in) hmang ei tiu. Mani inringzo hmasa phawt naw chun, tu na’m a mi ringzo ding?. Napoleon chu a sipaihai hmaa a ngir a, “French sipai iengja’m in um? Nuoi khat in um chu kei leh nuoi hni in ni chuh”. Napolean hratna thuruk chu an ringna hi a nih. Hienga mi inringzo hai hi mi khawmin an ringzova, hnetu an ni rawp hlak. Kumkhawtluonga Vaihai, Chalranghai chung en ri ngawt hi I tlawmngai naw maw! 3. nu le paha’n ei mawphurna ei zo tawk am?: Nauhai hlawtlingna ding hin nu le paha’n nasa takin maw an phur. Naupang chu sikula a um sung nekin insunga a um hun a tam lem Nu le pa tam tak chun “I nu leh va’n khawm kan tah, lekha \ha takin lo tiem ro uo” ei ti hlak. Chu chu “in nuom ang angin lo um ro uo” tina a nih. Ina nauhai lekha tiem hi pawl sawm an tling hma lem chun umpui/tiempui char char an \ul. Nu le pa tam takin neu lekha inchukna kawnga ei mawphurna ei zo nawh. Ei nauhaiin mi an tluk naw hi awm reng a nih. Chalrangha’n an nauhai an enkawl dan ei hril ta khah. Mi thaw dana inthawkin lesawn inchuk tum ei tiu. Tu lem hin chu technology an sang tah a, lekha tiem chawkbuoi theitu mobile, Youtube, tivi en ding a tam. Khawvel hmasawnna’n tam tak a hung suokpui hi, mi tam tak ta ding chun kawnkawna’n ei hmang. Mobile man tam smart phone dam ei la ti deuh deuh. A neitu smart si lova, smart phone nei chu in zak naw maw? Inchuktuhai lem chun sin nei hma chun mobile hi nei nawh a \ha lem. i lekha bak, tu’m biek ding i nei a? Hmangruo siemtharhai hmang \angkai nekin, hmangsuol an hawih lem. Mobile man tam chawi dam status symbol ang deuhin ei ngai amani ding, status nei lovin rangkachak lallukhum khum la khawm mawi chuong naw ti nih. Hi kawngah hin nu le pa strict nawk zuol ei tiu. 4.ei khawtlang nuna ei ngaihlut thenkhat siem danglam a \ul ta naw maw?: Ei khawtlang nun hi a zalen taluo. A bikin siet ni le that nihai dam hin inchuklaihai eng ta nawng ei tiu. Anni bo khawmin thlan cho le khawsawt inleng a thaw ding ei tam. Hieng nihaia hin inchuklai nunghak le tlangval chu inawl hmak ding an nih. Khawsawt inlengpui lem hin chu nupui/papui

chana sie a tha lem. Nunghak leng ti dam hi digital khawvela dingin a thing taluo tah. I lekha inchukna zo phawt la, sin tha i nei pha, i nuom leh FB hmangin i nuom nuom ram dang lanu/valbuong i la leng el ding an nawm. Inhmaw naw rawh. Ei hnam nunphunga tlawmngaina ei ti dam hi ennawn a \ul. Ieng him a tha, ieng him siem\hat \ul ti dam hi ennawn a \ul tah. Khawvel hmasawn dan izir peia insiemrem hi hnam varhai thaw dan a nih. Inpan huou huou, lengkhawm huou huou, thaw huou huou a tam taluo. Ei hnam nunphung le khawtlang nuna ennawn (reevalate) ding a tam. 5. Kohran inkhawm a tam taluo deuh am?: Mipui inkhawm, thalai inkhawm, nuhmei inkhawm, naupang inkhawm, biekin a ruok hman nawh. Nilai zan inkhawm khawm HCLF-ha’n hung sukbo vat sien nuom a um. Kei chu Inrinni zan, Pathienni zingkar le zan inkhawm hi huntawkin ka hriet. Kohrana thaw ding apui a tam, camping/crusade ti le hnatlang a tam. Inchuklai chu hieng thil po po hi thaw naw le thang naw vawng a \ha. Inchuk ta lo, nunghak-tlangvalhaiin thaw raw hai se. Pathien thu awi dan khawm thiem a \ul. Pathien ni Sunde sikula Pathien thu ei inchuk hi a huntawk. Pathien thu hriet rawn nekin hrietsun zawm le hmang hi a \ha lem. Sakhuona ei hmang dan khawm hi inpawl khawmna tieng (socializing) a awn deuh tah, en nawn a \ul. 6.ei economy-in a zir am?: Phairama cheng hai le inhrilkhi tlak ei la ni nawh. Fak le dawna ei ngirhmun a la chau taluo, ei hmelthat ding ang khawmin fak tha ei fak zo nawh. Nikuma Liensangvung Award dawngtu Tuolbunga tlangval tepa dam kha, award la dingin Churachandpur-a hungna ding kalman a nei nawh. Kalman ding pawisa a la puk fawma, chu \hungna ding chun ramhmangpuiah tierhrep a la zawng fawm. A tierhrep hung phur chu Sielmat in tina zawrin a kalman a la thung thei hram an ti chu!. Sielmat nupuiha’n an lo inchawkpek nghien nghiena, an thaw \ha ngei. Tukuma Liensangvung Award hmutu pakhat khawm kha thlaisuong puma lekha tiem, nu le pa enkawlna hnuoia um na nawh an ti chu!. Hiengang thluok \ha le lekha thiem hai ku hi sikul \ha, college thaa kai hai sien, Vaihai khawm khum ngei ngei an tih ei ti ngam. Eini hnam sunga ngawt khawm hin fak le dawn ngirhmunin zir sien, Nobel Prize hmu thei kat nawk ei tih. Thiemna tienga mi ei tluk ding chun, fak le dawna ei ngirhmun siem\hat a \ul. Iengtin am ei siem\ha ding? Ngaituo nawn ei tiu. Ei hnam sunga ei officerhai a tam lem hi ekdura inthawka laksuok deuh vawng an nih. Tlin naw sa sa, nei naw sa saa thaw deuh vawng an nih. Tumna a um chun lampui a um ti dam le mani le mani in\hangpui hai chu Pathien khawmin a thangpui hlak ti hai \hangsana inhuotkuo tawk tawk deuh vawng an nih. Pasietna hi suonlama hmang nawng ei tiu. 7.tribal reservation-a innghat zing hi a him tawk am?: Sawrkarin tribal reservation a siem hi a tha naw ei ti nawh. A tha. Amiruokchu hi reservation system hin tribal society sungah new brahmin class a siem a. Tribal candidate kara inelna khawm tribal elite karah a ni lem tah. Hieng tribal elite nauhai hin sikul/college/university tha Vaihai kainaa kai phak vawng an ni tah. College, University le Central or State Service-a lutna dinga tribal reservation kher kher innghaisana thaw a hun ta nawh. General candidate-hai kai theinaa kai thei ve an ni tah leiin general candidate-hai an el ding a nih, an dawn ang ang facility an dawng ve ta si hin chu an el ding a nih. Manipur University-a regularize dinga open interview an ko khan tribal reservation a la um nawh. Kum khat khawm Dr L.Fimate naupa general category-a a tling kha tie. UPSC le MCS ekzamnaa reservation kher khera tling tum ta nawng ei tiu. Hlawtlingna chabi chu tiem rawn, hriet rawn a nih tawp. A kawitan a um nawh. Pawl sawm zo ta chun novel le lekhabu \ha \ha khawm I tiem thei tah. Mi hrat khawkheng le mi ropuihai biography/autobiography tiem rawn rawh. Mi ropui le scientist hmingthang tam tak hai hi harsatna tam tak ner thleng a, a tawpa hlawtling chauh dam an ni tawl. Hi dam lai khuolzinna hi indona field ang a nih. Dawizep taka thi am, huoisen taka thi? Hi hi ka’n dawn nuom che “Thla tin lekhabu thar iengza’m I tiem zo hlak a”?: Tangkasuma hausak nekin hrietnaa hausak a hlu lem. MU-a ka thawk lai Koren student-ha’n an Silver Jubili lawmna khuollien dingin an mi fiel a. A ni khat niin Manipur Governor Panigrahi khuollienin an fiel a, a ni hninaa kei. “Tangka le rangkachak pek ding cheu ka nei nawh, hung thei nawng ka tih” ka tih a. “An nawh, Sir, education tienga kan changkangna ding kam khat kam hni bek I mi hrilpek chun a huntawk an tih a” ka zui tah a nih. Ei khawtlanga sum ngainatnain ei sip zo tah. Vawisun chena Helennic Civilization khawvel a thunna hi Greek-hai hausakna ani nawh a, thu le hlaa an hausakna a ni lem. Hrietna hi thilthawtheina a nih a, hrietchiengna hi varna a nih.

Dr Kimneilam chun Pradhan Mantri Surakshit Matritva Abhiyan (PMSMA) chungchang a hril a, CCPur/Pherza-wl district-ah health facilities 6- District Hospital, Sagang, Behiang, Singngat, Parbung le Saikot haiah scheme hi hmang a ni thu a hril. Kum 2005 record a khan CCPur-ah Phar natna in-vawi 1,000 ah mi pakhat neka tam um anga ngai a ni a, sienkhawm kum 3 liemta sung khan district sunga phar natna invawi pahni hmusuok a ni a. Hieng hai hi district mi ninaw hai sienkhawm puotienga inthawk inkaisawng thei a ni leiin fimkhur a pawimaw tiin a hril. Dr Romeo chun District sunga AIDS dona chungchang hrilin, HIV/AIDS indar ding dangna kawngah DAPCU in hma a lak thu le hi kawnga hmalakna le thil thaw dan hai ngirhmun a hril. CMO hnuoia hin Nurses 100, NHM hnuoiah 52 le DFWO hnuoiah Nurses 30 an um mek a nih.

CMO inrawinain Strategic Meeting nei

ex-servicement league election nei

CCPur: Sipai \hang hlui Ex-Servicemen tum tum hai inthlungkhawmna Ex-Servicement League chun zanikhan Lamka South TD Complex, Kho-minthang, CCPur-ah kum 2019-21 sunga \huoitu thar ding thlangna an nei. President dingin Colo-nel NG Sitlhou, Vice President dingin Hon.

Captain T. Lianzachin; Secretary in Subedar Ma-jor Hangdailo; Asst. Secy. in Naik Chongliansang; Fin. Secy. in Sub. Hao-sei Kipgen le Treasurer in Thangtinhranga hai th-langtling an nih. E x - S e r v i c e m e n t League CCPur hi 1984 a indin a ni a, tuhin mem-bers 1500 chuong an um.

PM in ram tum tum leaders hai an hmupui

osaKa: June 28, 2019 a inthawk ni 2 sung aw ding Japan rama G-20 Sum-mit \hang dinga cham mek PM Narendra Modi chun Zirtawpni khan Sum-mit \hang malamin China President Xi Jinping le Rus-sia President Vladimir Pu-tin hai an hmupui PM Modi, Putin le Xi Jinping hai inhmu huna hin

terrorism le climate change chungchang hai an hriltlang a. PM Modi chun Terror-ism chu khawvel mihriem hai ta dinga \ium tak a ni thu a hril. PM hin US President Donald Trump, Japan Prime Minister Shinzo Abe le German Chancellor Angela Merkel hai khawm an hmupui.

Page 3: Hmasawnna Thar - neitham.in Thar/2019/June/HT-29-06-2019.pdf · chanchinbu a career lo \an, Editor “Sinlung Khawpui” Weekly Magazine; Correspondent- Press Trust of India (PTI),

3thlado (June) 29, 2019InrInnI (saturday) natIonal/InternatIonal & adVertIseMent Hmasawnna Thar

laKtawI DR. cHOUDHRY’S HOMEOPATHIc cLINIcAddress: Light House Lane, CCPur

(l) ngurdinglien’s buildingContact no.: 918168261769/ 8628899610

Sinus, Hernia, Chronic Dysentry (Santen), UTI, T.B., Corns (Ngamit), Ashma, Cancer 1st & 2nd Stage, Ha na damdawi, Paralysis case (zeng); Sciatica (Thana), Ap-pendix (Operation loa sukdam thei), Broncitis (awm-na), Headache (Lu na), Tonsil problem, Skin Disease, Worm Medicine (Rulrukut damdawi); Phingpui hratna damdawi, Sterility (nau nei theina damdawi), Pharyn-gitis, Thisen hratna damdawi.Inenman a um naw a, Homeopathic Medicine, side-

effect um lo a dam theina a nih.(21,23,25,27,29,1,3)

Lahore khawpuiah Maharaja Ranjit Singh life-size lim hawng

lahore: Ningani khan Pakistan-a Lahore khaw-puia chun kum 40 chuong zet Punjab lo awptu Maha-raja Ranjit Singh sakawr chunga chuonglai lim life-size statue hawng a nih. Zirtawpni kha a piengch-ampha vawi 180-na a ni a, hi le inzawma a birthday anniversary inrinni-a stat-ue hi hawng a nih. Statue hi Maharani Jindian Kaur Haveli tuol-zawl laia in\hut a ni a, hi

lai hmun hi Sikh Gallery ti a ni bawk. Hi lai bul hnaia hin Ranjit Singh thlan a um bakah Gurdwaraa Dera Sa-hib bulhnai lai a ni bawk. A statue a hin \awng pathum- Urdu, Gurmukhi le English haia a chanchin tawite inziekna plate sie a ni bawk. Statue hi Sikh Heri-tage Foundation UK direc-tor Bobby Singh in Paki-stan ram\huoitu tum tum hai umna le hrietpuiin a

hawng a, hawngna huna hin gallery siemtu Anjum Tara le museum director Faqir Saifuddin hai khawm an \hang. Hun hmangna hi Pun-jab governor Chaudhry Mohammad Sarwar in a kei\huoi dinga ti a ni a, sienkhawm a hmel an lang nawh. Singh life-statue hi a sakawr dit le ngainat tak Arab sakawr Kahar Bahar chunga a chuong lai lim a ni a, sakawr hi Barazkai dynasty founder Dost Mu-hammad Khan in a pek a nih. Maharaja Ranjit Singh hi Sher-e-Punjab ti khaw-ma hriet a ni a, kum 1799 khan Lahore khawpui a lo lak a, Sikh Empire khawpui takin a lo hmang a nih.

Philippine president duterte chun an khingpui hai jail-a thun dingin a vauManIla: Philip-pine President Rodrigo Duterte chun, ama kh-ingtu han impeach an tum pal a ni chun jail-a thun vawng dingin a vau. June 9, 2019 khan Philippines Nga manna lawng chu China Lawng in a sukpil a, hi chun-gchanga hin ama kaltu hai chun China tieng \ana an intum leia lung-sena hieng thu hi Mr Duterte in a hril a ni a, ‘ Mi ban in tum maw? Jail-ah ka thun vawng ding cheu a nih, hang tum sin

hrim ro’ tiin Duterte chun ama khingtu hai a vau a nih. Lawng hi Exclusive Economic Zone (EEZ)

laia pil a nih. A policy do le sa-wiseltu hai lai hin judges bakah foreign minister

hlui hai khawm an \hang a, a policy chu constitu-tion kal a nih tiin impeach tlak a nih tiin Duterte hi an dem a. Foreign af-fairs secretary hlui Al-bert del Rosario chun, Duterte hin constitution dungzuia ram a venghim zonaw leiin impeach tlak a nih tiin a hril. Duterte in Philippines EEZ –a China in Nga a hung man chu dang thei ninaw nih, a san chu an ram pahni hai ruol\ha an ni leiin, tia a hril le inza-wma hi thu hi Rosario in

hrila Dutterte hi impeach tlak a nih tia a hril a nih. Supreme Court Se-nior Associate Justice Antonio Carpio chun, constitution provision dungzuiin President chun ram tuipui hai le ram bakah EEZ hai a humhim ngei ding a nih tiin a hril. Hieng laizing hin Jus-tice Secretary Menardo Guevarra chun a nuom taphawtin President Ro-drigo Duterte impeach dinga complaint an file thei tiin zirtawpni khan a hril.

Spain ramah khaw lum tuor loin mi 2 an thiMadrId: Climate change le Global warming hai chun khawvel rambung tum tumah nghawng a nei mek a. Boruok lum taluo leia India ramah mihriem thina tuok an um zing laiin ram changkang haia khawm khaw lum tuo-rzo loa thi an um \an ve zing tah. Zirtawpni khan loa sin-thaw pasal um 17 mi pakhat

chu lum tuorzo loin a thi. Thu dawngnain a hril danin thina tuok Spanish tleirawl hi a sin thaw lai a buoi leiin insukdeina dingin swimming pool-ah an phum a, chu hunah a tlu thut leiin inrang takin Cordoba town a hospital panpui a ni a. Sienkhawm damzo loin a thi a nih. Valladolid a khawm

putar kum 93 mi chu lampuia a fe la tlu in a thi a, ama khawm hi heatstroke leia thi nia hril a nih. Tulai hnai iemanichena inthawk khan Italy, France le Germany haia khawm khaw lum leia thina case iemanizat a lo um tah. France a chun zanikhan temperature 45 degree Cel-sius a kai phak a, a ram sun-

ga dingin boruok la lum tak \um nia hriet a nih. Hi hmaa France rama boruok lum tak \um chu August, 2003 khan a ni a, kha \um khan 44.1 degree Celsius a kai phak a. Kha kum khan lum leiin mi 15,000 vel zetin thina an tuok phaa hisap a ni a, thina tuok hai laia a tamlem chu Insunga um kum upa tiengpang (tar) an nitawl.

Putin in adolf hitler hneban champha vawi 75-na lawmna \hang dingin trump a fiel

osaKa: Japan rama G20 Summit nei meka \hang Russia President Vladi-mir Putin le US President Donald Trump hai chu Zir-tawpnikhan an inhmu a. Hi

huna hin Putin chun May thlaa Adolf Hitler hneban-a a umna champha lawmna programme-a \hang dingin Donald Trump a fiel tiin Foreign policy Adviser

Yury Ushakov chun a hril. Trump hi a \hang ding ngei ring a ni thu news channel Russia 24 report chun a hril. Tuta \um hi Putin le Trump han nikum July thlaa an inhmu hnunga hmaisana an inhmu nawkna hmasa tak a nih. Super power hlui ram-bung pahni hai hi Syria, Ukraine chungchang bakah US election-ah Rus-sia an rawl tia intumna um hai leia inpaw zan lo le inkhak deu zing an nih.

UP cM Yogi in official hai zing dar 9 a office kai hman dingin thu a pek luCKnow: Uttar Pradesh Chief Minister Yogi Adityanath chun sawrkar officer hai po po chu zingkar dar 9 a office tlung hman seng dingin thu an suo khum tawl a. Officer tam tak hai chun harsa an ti hle a, an sawisel nasa hle. CM in order an suo naa chun officer hai po po chu an office zing dar 9 a tlung seng dingin a ti a, District magistrate le Police chief hai chun zing dar 9 – 11 sung mipui an inhmupui ding a nih tiin a hril. District magistrate hai le Police chief hai chu vant-lang mipui haiin complaint an siem a, inhmupui ding

an um ngai naw an ti leia hieng ang thupek hi CM in a siem a nih. CM chun thu-pek thar dungzui a official hai hunbi vawng indik naw hai chu an chungah action lak a ni ding thu a hril. Chuong lai zing chun officer \henkhat chun, CM chun office kaina hun zing dar 9 a ti chun \in na hun ding khawm a fix a pawimaw tiin an hril. CM meeting hi zansawt tak tak a aw hlak a. Zan dar 11-in in ei tlung chun a zinga zing dar 9 a office kai hman nawk dingin ei in beisei ding maw? tiin Principal Secretary rank officer pak-hat chun a hril.

District a police chief hai khawma hi thusuok hi an ngai thei naw hle. Western UP a Police chief pakhat chun zing-kar inhmataka tlung dinga beisei ka ni a, entirna din-gin kan district ah accident a um a, zing dar 4 chen on duty in ka um chun zingkar dar 9 bawkin maw office ka tlung ding? District sunga hin darkar 24 sung vang kan duty a nih tiin a hril. Tuta reporter in officer dang dang hai an biekpui hai chun CM thupek thar chun sungkuo hai le umna hun a mi siem pek naw \ep an tah tiin an hril. Addl. Chief Secretary

rank officer pakhat chun, kei ka nek hman hmanin ka staff hai an buoi lem. Zing dar 9 a ka office ka tlung a ngai a ni chun, a hun taka kan in a hung tlung hman na ding chun ka driver pa chun zing dar 7:30 in a in a maksan a \ul ding a nih. Chun, ka staff dang hai of-fice a ka um sung po um ngai hai inthlazalna a um met a ngai tiin a hril. A hril zawm peinaa chun, CM chun sin hai a hun taka zo thap thap a ni theina ding le pending file a um nawna dingin enfel lem raw sen. Sinthaw loa office a in\hung ringawt chu iem a kawk? tiin a hrilsa.

Amit Shah in BJP MLA in cricket bat a official pak-hat a vuokna chungthua report pe dingin a hril

new delhI: BJP chief Amit Shah chun Madhya Pradesh state a BJP leader naupa Kailash Vijayvargi-ya in municipal official pakhat cricket bat hmanga a vuokna chungthu a state BJP chu report pe dingin an hriettir. Hi thiltlung video hi India ramsung ah an dar nasa hle a nih. Centre a BJP senior leaders hai chun hi thiltlung nasan indik takin an hriet nuom a nih, leader hai chun party leader naupa chunga ieng ang action am lak ding an ngaituo ding a nih tiin report chun a hril a. Central a hotuhai chun hi thil hin party a suk hmelhem a nih

tiin an hril bawk. Akash Vijayvargiya hi BJP MLA a vawikhat tling-na a ni a, liemtah Nilaini khan municipal official pakhat cricket bat hmanga a vuok lai video chu nasa-takin an dar a nih. Hi a thilthaw le inzawm hin MLA pa hi July 7 chena dingin Jail a thun phawt a nih. Bail dinga ngenna a siem khawm chu hnawl pek a la ni hri. Hi thil a thawna hun hi kawtthler mi tamna lai hmun a ni a, police le TV crew media hai khawm an um vawng a nih. BJP in zirtir dana chun, a hmasataka chun ngen phawt la, chu zoah attack

rawh ti inchuktir kan nih tiin hi thil a thaw zoa re-porter hai an hmupuina a chun a hril. Mipui aiawtu dinga thlang ka nih a, hi lai mihai le authority hai buoi-na chingfel chu ka maw-phurna a nih. Ka theitawp ka suo mek a, anachu, hi official hai hi an lo um ve a, ka \awng an ngai naw a nih tiin a hril. Hi thiltung le inzawm hin Madhya Pradesh Home Minister Bala Bachha chun in hmu am, hi hi BJP hmel le khawsak dan indik tak chu a nih. Hieng ang mihai chunga hin action na takin lang kan tih tiin a hril.

Ni 35 sung BJP membership

drive nei dingnew delhI: Senior BJP leader Shivraj Singh Chou-han chun BJP suklienna ding le a ngirhmun sukdet na dingin hung tlung ding thla thar khin an party chun ni 35 sung aw ding mem-bership drive an thaw ding thu a hril. Hi membership drive hi state a an in lal nawna hmuna hai uor zuol ning a tih tiin a hril. Hi thu hi Mumbai hmu-na press conference a nein-aa Ningani a kha a hrillang a nih. Chouhan hi Madhya Pradesh Chief Minister lo ni tah a ni a, March thla khan party membership drive na ding le inzawma a lukhaitu tak dinga party in ama hi a ruot a nih. Hi drive “Sangthan Parv” hi party thiltum sukpuitlingna dinga pawimaw a ni thu a hril bawk.

Prithvi-II hlawtling taka ensin

BhuBaneswar: Nu-clear ralthuom phur thei ding Prithvi-II chu zanikhan Odisha hmunah India chun hlawtling takin ensinna a nei. Hi hmangruo hi surface-to-surface missile a ni a, a kap hlat thei dana chu km 350 chena hla a kap thei a, nuclear ralthuom a phur thei bawk. Hi ensinna hi Launch Complex – III, Integrated

Test Range, ITR Chandipur hmuna thaw a nih. Chun, hi missile hin indona ralthuom kg 500 a inthawk kg 1000 chena rik a phur thei a, liquid propul-sion twin engine hmang a nih. ITR, Chandipur hmuna bawk hin Prithvi-II chu nikum February 21 khan hlawtling taka ensin a lo ni tah.

Rahul Gandhi in a lawmpui

JaIPur: Congress Presi-dent Rahul Gandhi chun zani Zirtawpni khan Raj-asthan tribal village Bhee-lan a khawsa MNREGA sinthawtu naupa JEE exam fethleng chu a lawmpui thu a thawn. Lekhraj Bheel (18) hi an veng a inthawka hi exam fethleng hmasatak a la nih.

Madhya Pradesh a Congress hratnawna chu mawphurtu ka nih : Kamal nath

BhoPal: Madhya Pradesh Chief Minister Ka-mal Nath chun Lok Sabha election a an party congress chau na chu a mawphurtu ama a nih tiin a post a in-thawk an ban ding thu a hril. Hieng ang thutlukna a hung siem nasan chu congress

president Rahul Gandhi in party sunga top post cheltu-haiin an party hratnawna le inzawma mawphurna latu an um naw mak a ti thu re-port um leia a thaw nia hril a nih. Mr. Gandhi khawm hin inthlang result suok zoa inthawk an ban ding thu a

lo hrillawk ta sa a nih. Ka state sunga Con-gress kan thaw chauna chu kei a mawphurtu ka nih. Rahul Gandhi hi andik a nih. Ka mimal takin ka mawphurna ka hlen naw niin ka hriet, mi dang tuhai am an ni sa ka hriet nawh tiin a hril. Kamal Nath hi nikum April thla a inthawka Mad-hya Pradesh congress chief chel \an a ni a, December 2018 khan CM post a hung chel a nih. Chuong lai zing chun senior congress leader hai chun a post chu la chel sun-zawm dingin an ngen.

Unemployment rate Kristien pasal hai lai an sang tak – Govt.

new delhI: Tlangram le khawpui hmuna hai unem-ployment rate chu ramsung a sakhuo dang dang zuitu-hai lai nekin Kristien pasal hai lai an sang tak tiin cen-tral sawrkar chun Ningani khan parliament an hriettir. Trinamool Congress member Prasun Banerjee in Sachar Committee a um a inthawk unemployment rate update an dawnna dun-zuia hi data hi Minority af-fairs minister Mukhtar Ab-bas Naqvi in Lok Sabha ah a phar a nih.

HM in Terror-ist hai indawi lo

dingin an fuisrInaGar: Union Home Minister Amit Shah ni 2 sung cham dinga J&K a fe chun zanikhan Srinagar hmunah Unified Command Headquarters high level meeting a nei pui. July 1 a inthawk ni 46 sung aw ding Amarnath Yatra inbuot-saina khawm an enfel. Hi zo tienga press com-ference hun an hmangna a chun Special Secretary In-ternal Security A P Mahesh-wari chun Home minister chun terrorist le helpawl che hai chu indawina \hang loa beilet dingin a hril thu a puonglang. Hi meeting a hin Gover-nor Satya Pal Malik, Home Secretary Rajiv Gauba, state administration official hai le security/intelligence agency tienga top official hai khawm an \hang tawl.

Go tribal campaign \annew delhI: India rama tribal kutsuok hai promote a ni theina dingin Go Trib-al campaign chu zanikhan New Delhi hmunah \an le hawng a lo nitah. Tribal Affairs Ministry chun TRIFED in hi event hi organization dang dang hai le partnership a um a, tribal product hai promote a ni beiseinaa an thaw a ni thu a hril. Hi event a hin Tribes India le Amazon Glob-al Marketing hai chun TRIBES India product

Amazon platform fethlen-gin pholang an tih. Hieng hai le inzawmna zar pei hin tribal products hai chu US a hai hmu thei ni tang a ta, tribal product le inzawmin export market siem thei ni bawk a tih tiin a hril. Hi huna hin Madua, Jowaer, Bazra, Red Rice, Honey, Lac products, Spic-es, Coffee, Tea le Hand-made Soap India ramsung a tribal dang dang hai kut-suot pholang a ni bawk a tih.

sC in aaP Mla ngenna a hnawlnew delhI: AAP MLA Devender Sehrawat chun MLA a inthawk disqualify a nina le inzawma Supreme Court a ngenna a siem chu SC in a hnawl pek. Delhi Assembly Secre-tariat chun Sehrawat hin BJP party a zawm leiin anti-de-fection law hnuoiah disqual-ify a nina notice a lo insuo khum ta a nih. Justice Sanjiv Khanna le Justice B R Gavai umna va-cation bench chun Sehrawat ta dinga ngir counsel kuoma

chun MLA pa chun a nuom leh disqualification a nina le inzawma a lungawinaw na hai chu Assembly Speaker hma ah a hril thei thu an hril pek. Sehrawat hi Bijwasan Assembly a inthawka AAP MLA dinga thlang tling a nih, Nilaini liemtah khan apex court kuomah BJP primary membership nina tak chu a la lak naw thu hrilin, hienga disqualification notice insuo khum a ni chu dan a ni naw thu le an fuk naw thu a hril.

Online a hate speech dona dingin India multi-stakeholder hainew delhI: Firfiek pawl haiin social media an hmang nasa ta leia \halai \hangth-ar hai an hne pei na le hate speech hluor em em hai chu a ngaimaw leiin India chun multi-stakeholder hai hma la dingin a fiel. United Nation a India Deputy Permanent Represen-tative, Ambassador K Naga-

raj Naidu chun anti-semi-tism, racism, intolerance le xenophobia India rama hung hluor mek chu ngaimaw a um thu a hril a. Hi thu hi General Assembly on ‘Com-bating Antisemitism & Other Forms of Racism & Hate le inzawma informal meeting an neinaa a hril a nih. Terrorist pawl hai chun

social media hmangin \ha-lai hai chu inlang takin an-nawleh a \hen chu inthup deuin an biek a, an ni laia le an ni anga um ve dingin an inhmin pei a nih tiin a hril. Hi le inzawm hin tech company hai chun hi neka regulation standard insang lem an ngaituo a pawimaw tiin a hril.

TikTok video siem leiin nurse banMalKanGIrI, odIs-ha: Malkangiri district hos-pital, Odisha a special neo-natal care unit a nurse thawk haiin an sinthawna hmun sungah TikTok video an lo siem leiin hi nurse pali hai hi Ningani a inthawk khan an sina inthawk inchawltir (leave) pek phawt an ni thu official chun a hril. Chief District Medical Office (CDMO), Ajit Ku-mar Mohanty in thu a pek ang dungzuiin Malkangiri

District Magistrate Manish Agarwal chun hi nurse 4 hai hi inchawltir na order a pek phawt a nih. Hi thu suina ding le inza-wm hin special committee indin a nih a, chu committee in report an pek ang dungzui chun nurse hai chunga hin action lak ning a tih.

Congress rtI Cell head an bannew delhI: Congress leader le Rajya Sabha mem-ber Vivek Tankha chun Nin-gani khan Congress party a legal and human rights cell a Chairman a nina chu in-banna thu a thelut a, chu ruol ruol chun Congress party-a a sinthawpui hai chu Rahul Gandhi in team thar a siem theina dinga inban ve dingin, zalenna pe dingin a fiel tawl. Ei party a ei sin chel haia

inhawk inbanin ei rengin Ra-hulji hi a team siem thei din-gin zalenna peng ei tiu, Hi le inzawm hin Mr. Kamal Nath a statement chu ka lawm. Ringhlana iengkhawm um loin AICC Dept. Chairman Law, RTI & HR ka nina a inthawk inbanna ka thelut, party chun hieng ang hma-sawn nawna sawt tak um ta hi a pawm thei nawh tiin twitter fethlengin a hril.

Party hrattaka a fe thei nawk na dingin inthlak-danglamna lunginsiet takin hung siem rawh. Rampui huop ding mipui hne thei ding team ditum tak hung siem rawh, Ieng tik hun lai khawm i tieng ka \hang ran tiin Mr. Tankha chun a hril. Hi inbanna le inzawm hin congress leader iemani zat zet hai chun inbanna an siem thu hriet a nih.

Page 4: Hmasawnna Thar - neitham.in Thar/2019/June/HT-29-06-2019.pdf · chanchinbu a career lo \an, Editor “Sinlung Khawpui” Weekly Magazine; Correspondent- Press Trust of India (PTI),

Hmasawnna Thar4 EntErtainmEnt / SportSthlado (June) 29, 2019InrInnI (saturday)

Women’s world Cup:

England chun Norway hnein semifinals an lut tah

le haVre, FranCe: FIFA Women’s world cup France rama inkhel mek chun a hmawr inbawk a hnai ta hle. Zirtawpni zing-kar (IST) khan quarterfinals hmasa tak England le Nor-way an inkhel a. England chun hnesaw taka Norway

3-0 a hnein semifinals an lo lut tah. Goal hmasa minute 3 naah Jill Scott chun Eng-land ta dingin goal a thun a, minutes 40 naah Ellen White in goal a hung thun nawk leiin first-half chenah England chun Norway hi

2-0 in an hne a, second-half minute 57 naah Lucy Bronze chun England ta dingin goal a hung thun belsa nawk a. Inkhel tawp chenah Norway hin an goal bat an thungkir tanaw leiin England chun Norway hi 3-0 in an hne ta a nih.

England hi Group stage-a khawm khan games 3 haiah hnenaw nei loa hratna chang zar zarin point 9 an hmu a group –ah a chunghnung tak an ni a. Round of 16 a khan Ja-pan 2-0 a hnein quarterfinals an lut a, quarter finals-ah hratna an chang nawk lei hin tuta FIFA Womens world Cup khel mekah a zawnin vawi 5 hratna an la chang zawm par par a nih. Norway hi Group-A ah pahnina niin round of 16 an lut a, round of 16 a khan penalty-ah Australia hnein quarterfinals an lo lut a nih. Zirtawpni zan sawth-nung khan France le United States han quarter-finals an inkhel a, vawizan 6:30P hin Italy v/s Netherlands le Ger-many v/s Sweden han quar-terfinals inkhel bawk an tih.

Copa America:

Brazil chun penalty-a Paraguay hnein semifinals an lut

sao Paulo: Brazil rama Copa America khel mekah Zirtawpni zingkar khan tournament mikhuol-tu Brazil le Paraguay han Arena do Germio stadium-ah quarterfinals hmasa tak an inkhel a. Inkhel hun pangngai chenah a tu tieng

tieng khawm goal thun an umnaw leiin 0-0 in an in-draw a, penalty pet a ni hunah a mikhuoltu Brazil chun 4-3 a Paraguay hnein semifinals an lo lut tah. Group stage-a khan Brazil hin game 2 hratna changin game pakhatah

Venezuela an indrawpui leiin point 7 hmuin group-ah a chunghnung tak an ni tho a nih. Hieng laizing hin Para-guay ruok chu Group B-ah point 2 char hmua quarter-finals lut ve hram an nih. Inrinni zingkar

12:30AM khan Venezuela le Argentina han quarterfi-nals an inkhel a, 4:30AM khan Colombia le Chile an inkhel bakah June 30, 2019, 12:30AM khin Uru-guay le Peru han quarterfi-nals tawpna tak an inkhel ding a nih. Venezuela hi group stage-a khan point 5 hmua pahnina an ni a, Argentina hin point 4 hmua quarterfi-nals lut an nih. Colombia hi group stage-a khan point 9 hmua group B-ah a chunghnung tak an ni a, Chile hi Group C-ah piont 6 hmua quar-terfinals lut an nih. Chun, Uruguay hi group C-ah point 7 hmua a chunghnungtak nia quarter-finals lut an ni a, Peru hi group A-ah point 4 hmua quarterfinals lut ve an nih.

Africa Cup of Nations round up:

Algeria chun Senegal hnein round of 16 an lut; Kenya le Madagascar an hrat

CaIro: Africa Cup of Nations khel mekah Nin-gani zan khan Group C match 2 of 3 ah Algeria chun Mohammed Youcef Balaili goal hmanga Senegal hnein round of 16 an lut tah. Mohamed Youcef Be-lalili chun minutes 49 naah Algeria ta dinga goal thunin hma an \huoi a. Hi hnun-gah a tu tieng tieng khawm goal thun an um tanaw leiin Algeria chun Senagal 1-0 in an hne ta a nih. Algeria chun hratna an chang lei hin games 2 ah point 6 hmuin hma\huoitu an ni a, Senegal hin game hmasaah hratna an lo chang ve ta leiin point 3 hmuin pahnina an nih. Chun, Zirtawpni zing-kar khan Group C match dangah Kenya chun Tanza-nia 3-2 in an hne leiin point 3 hmu vein pathumna an nih. Goal hmasa Happy-god Msuvan chun minute 6 naah Tanzania ta dinga goal thunin hma an \huoi a, sienkhawm minute 39 naah Michael Olunga chun

Kenya ta dingin goal a hung thun ve leiin an hung in-draw a. First-half bo hma deu minute 40 naah Mb-wana Samantha chun Tan-zania ta dingin goal a hung thun nawk leiin first-half chena chun Tanzania hin 2-1 in Kenya hi an hne a. Amiruokchu, second-half hnung minute 62 le minute 8haiah Michael Olunga le Johanna Omolo han Kenya ta dinga goal an hung thun sa leiin inkhel tawp chenah Kenya chun Tanzania hi 3-2 in an hne ta a nih.

Chun, Ningani zan khan group B-ah Madagas-car chun minutes 76 naa Marco Llaimaharitra goal hmangin Burundi 1-0 in an hne ve leiin games 2 ah point 4 hmuin pahnina an nih. Group B a hin Nigeria chun point 6 hmuin last 16 an lo lut ta bawk a nih. Zirtawpni zan khan Group E-ah point 1 hmua pathumna ni mek Tunisia le point 3 hmua hma\huoitu Mali; Group D-ah point 3 ve ve hmua pahnina le pak-hatna Morocco le Ivory

Coast an inkhel a, zingkar khan group D-ah point la hmu lo ve ve South Africa le Namibia an inkhel. Inrinni zan 8PM hin Mauritania le Angola inkhel an ta, 10:30PM in Cameroon le Ghana inkhel an tih. Angola hi group E-ah point khat hmutah an ni a, Mauritania hi point la hmu lo an nih. Cameroon hi Group F-ah point 3 hmua hma\huoitu an ni a, Ghana hi point 1 hmu tah an nih.

Neymar in Barcelona tienga hung kir a nuom: Jordi Cordoner

nou CaMP: Spanish club Barcelona vice-pres-ident Jordi Cardoner chun Paris Saint Germain (PSG) forward Neymar in Barce-lona tienga hung kir a nuom tiin a hril a. Amiruokchu, Neymar le hin club in con-tact iengkhawm anla nein-aw thu a hril. Neymar in PSG suok-san a nuom thu a hril leia tulaia mipui ngaiven tak chu Neymar hin PSG a

suoksan chun khawtiem a fe ding ti hi a ni a, chu le inzawma news conference

huna thu indawn a ni huna hieng thu hi Cardoner in a hril a nih.

Brazil international Neymar (27) hin kum 2017 khan Barcelona suok-sana PSG lo zawm a ni a, PSG khan Neymar laknain pound 200 million zet an lo seng a, khawvela trans-fer record/ manto tak ni mek a nih. Neymar hin PSG suok-sana Barcelona zawm ding hin a hlaw 50% a sukhnuoi khawm an huom thu tuta hma khan a lo hril ta a nih.

Wels Rugby Union chief chun Joshua le Ruiz hai rematch Cardiff-ah nisien a nuom

london: Welsh Rug-by Union chief Execu-tive martyn Phillips chun, Britain heavyweight cham-pion hlui Anthony Joshua le Mexican heavyweight Andy Ruiz Jr. han rematch

an neina hmun ding Car-diff’s Principality Stadium ni thei sien a nuom thu a hril. Anthony Joshua hin June 1, 2019 khan US-a an hnek hmasa takna din-

gin America rama cheng, sienkhawm Mexico hmin-ga khel Andy Ruiz a hne zonaw leiin world heavy-weight boxing title pathum a kawl lai mek IBF, WBA le WBO titles hai a lo chân

vawng a nih. Contract dungzui-in Joshua chun Ruiz hi inhnek\hatpui dinga a rawt leiin rematch nei din-ga insingsa mek an ni a, a hun le hmun ding sukfel la ninaw sienkhawm tukum kumtawp tieng hin an inhnek\hat (rematch) hman ring a nih. Joshua promoter Eddie Hearn chun, rematch hi a um thei ding a ni chun tu-kum November annawleh December thla vela nei a ni ding thu a hril. Joshua hin October, 2017 khan Cardiff hmu-nah Carlos Takam a lo hne bakah 2018 March thla khan hi hmun bawka hin Joseph Parker a lo hneban a nih.

EURO Under-21 Championship:

Spain in France 4-1 a hnein final an lut; Germany le Spain in final an khel dingeMIla, Italy: UEFA European Under-21 Championship khel me-kah Zirtawpni zingkar khan Spain U-21 chun semifinals-ah France U-21 team 4-1 a hnein fi-nal an lut. Goal hmasa Jean-Philippe Matela chun penalty in minutes 16 naah France ta dingin goal a thun a, hi zo min-utes 28 naah Marc Roca chun Spain ta dinga goal a thun baka minute 45+5

ah Mikel Oyarzabal chun penalty hmangin Spain ta dinga goal a hung thun

nawk leiin first-half che-nah Spain chun France hi 2-1 in an hne a. Second-

half hnungah minute 47 le minute 66-na haiah Dani Olmo le Borja Mayoral han Spain ta dingin goal an thun nawk leiin inkhel tawp chenah Spain chun France hi 4-1 a hnein final an lut ta nih. Zani hmasa khan Ger-many chun Romania 4-2 a hnein final an lo lut ta bawk leiin Germany le Spain chun July 1, 2019, 12:15AM khin Friuli stadium-ah final an inkhel ding a nih.

GNR drummer hlui Steven Adler an sunhliem leiin hospital-ah admit

houston: Khawvela band inlar pawl tak Guns N’ Roses drummer hlui Ste-ven Adler chu a phingah na taka chema sunhliem a ni leiin Los Angeles hospital panpui le admit a nih. TMZ report in a hril danin Police han mani le mani chema insunhliem an um tiin phone call an dawng an va enfel hunah Steven Adler hi a phingah insunhliemin an va hmu a nih. Hi thil tlunga hin midang tukhawm an inrawl nawh tiin report chun a hril.

Ama le ama insunhliem ni ngeiin an lang tiin report chun a hril. Steven Adler hi heroin addict leia kum 1990 a kha

Guns N’ Roses in an lo ban a ni a. Drugs sim tumin kum tam tak a lo bei ve a, reality shows Celebrity Rehab haia khawm a lo in-

lang hlak. Adlers hi Axl Rose, Slash le Izzay Stradlin hai leh GNR original mem-bers an ni a, kum 1986 le 1990 bakah 1987 hai khan ‘Appetite For Destruction’ haiah lo inlangin khawvela rock band hlawtling pawl tak lai an \hang phak a nih. Kum 2012 khan Adler hi GNR leh Rock & Roll Hall of Fame-ah laklut a ni a, sienkhawm kum 2017-18 reunion tour a khan a band-mates hlui hai a zawm ve nawh.

Italy rama 4,500 tonne bridge bomb hmanga suksiet a ni tahGenoa: Kum khat deu-thaw liemtaa Italy rama Genoa khawpuia motor-way bridge chim leia mi 43 zetin thina an lo tuok phana hmuna tower pahni la ngir hai chu Leilak thar daw a ni theina dingin Zirtawpni khan bomb hmanga suksiet vawng a nih. 4,5000 tonne Morandi bridge hi zingkar 9:37AM (GMT) khan bomb hman-ga suksiet a ni a, leilak tow-ers (ban pahni) hai suksiet-na ding hin second 7 chau hun a lak. Leilak suksiet ding lei

hin hi lai bul vela cheng mi 4,000 hai chu hmun himna tieng insawndawk tir an ni a, leilak sukchim leia pil khu nasa taka an dar ding vengnain water tankers hai

ready-a sie an ni bakah hi lai hmuna hin security forc-es personnel 400 vel in duty tir an nih. Leilak ban sukchimna hi tuolsungmi hai le of-

ficials hai bakah Deputy Prime Ministers Matteo Salvini le Luigi Di Maio hai khawmin an en. Leilak ban pahni hai hi August 14, 2018 khan a lo chim a nih. Italy sawrkar chun leilak suksieta um thlaktu dingin thir le concrete in motorway thar siem a ni ding thu a hril a, April, 2020 vela hawng nawk hman beisei a nih tiin report chun a hril. Leilak thar ding hi Ital-ian architech Renzo Piano in a design ding a nih.

India mi Australia rama inpem Serrao chu Miss Universe Australia dinga thlang a nih

MelBourne: India rama pieng le Middle East a inthawk Australia rama inpemlut Priya Serrao (26) chu Miss Universe Austra-lia, 2019 dinga thlang a nih. Ningani zan khan Miss Australia pageant Mel-bourne khawpuia nei niin, Australia ram pumpuia nunghak hmel\ha, piengnal le var mi 26 an \hang a, chuonghai popo khumkhel-in Miss Universe Australia title hi a lak a nih. Ms Priya Serrao hi

Law graduate a ni a, tuhin Melbourne le hmun hran hran haiah Departments sin thaw mek a nih. India rama pieng niin,

a hnungin Oman le Dubai tieng an insawn a, a hnun-gah Australia tieng an sungkuoa inpem nawkin tuhin Australia rama khaw-

sa mek an nih. Sarrao chun, hiengang contest-ah a vawikhat \hangna a ni leiin title lak hi an beisei phakna khel tieng a ni leiin a surprise hle thu a hril. Modelling khawm thaw ngailo bakah contest-ah la \hang ngailo hrim hrim a ni leiin title a hang lak el hi mak a ti hle thu a hrilsa. Bella Kasimba le Marrijana Radmanovic hai chu pahnina le pathumna an nih.

Khawvel pumpuiah selfie leia thi India ah an tam takrIo de JaneIro: Kum tlawmte liemta sunga khawvel ilawm hung kai, selfie chun shark attack leia mi an thi let 5 neka tamin mihriem hringna a lak rawn lem tah. Chu le inzawm pei chun smartphone \halem hung suok le selfie stick hai hung pung pei lei chun selfie leia

thi hi a pung hrat em em bawk a nih. October 2011 a inthawk November 2017 inkar sung khan khawvela selfie leia thina tuok mihriem 259 an tling phak a nih. Hi kum hung sung veka shark attack leia thi chu mi 50 chau an nit hung, hi lei hin selfie hin shark attack nekin khawvel

mihriem hai hringna a lak rawn lem tah ti na a nih. India population 1.3 bil-lion neka tam mihriem umna ah mobile phone million 800 a um a, India rama hin selfie leia thi tuchena hin khawvel pumpui ah an la tam tak a nih. Mi 159 hai chu selfie leia thina tuok an nih a, chu chu khawvel pumpuia selfie

leia thina tuok hai a zatve neka tam lem a nih. Hi le inzawm hin sawrkar chun hma a lak ve a, Mumbai khawpui sunga ringawt khawm ‘no selfie” zone hmun 16 lai zet a um ta a nih. Russia rama selfie leia thi zat chu mi 16 an nih a, Pakistan a thi zat chu mi 14 chau an la nih.