Hmasawnna Thar - NEITHAM.IN Thar/2018/June/HT-10-06-2018...2018/06/10  · dangna damdawi an kap a,...

4
Hmasawnna Thar ( A n I n d e p e n d e n t d A I l y n e w s p A p e r ) ___________________ Regd. No. RNI - 40917/89 | Postal Regd. No. MNP - 67 ___________________ Estd. 1984 dC/CCpur : 03874-234234 sp/CCpur : 03874-236747 police staon : 03874-202248 sp Ctrl. room: 03874-233239 dist. Hospital Casualty : 03874-233370 Fire Brigade : 8974 147 799/ 8258 057 887 / 8974 103 600 sp Hotline number: 7085-256-377 Hmasawnna Thar Vol - 33/229 | Churachandpur | email : [email protected] | Phone: +91-3874-236846 | Rs 6/- per copy Thlado (june) 10, 2018 PaThienni (sunday) NEWS TOMKIM CHANCHIN LAKTAWI Electric in a man hlum CCPuR: June 8, 2018 zan- tieng dar 5 vel khan N. Gin Kho Thang (58), s/o N. Pau Sang Mung of Joshua Road, Zion Veng, New Lamka chun an In tuolah tui pump sie a siem laiin electric in a man a, damzo lovin a thi a, zanikhan a ru- ong vuiliem a nih. Khau lema khapna khau lema fepui tum CCPuR: Zomi Re-Unifi- cation Organization (ZRO) Hqrts inrawinain zanikhan Simte Inn, Simveng, CC- Pur-ah Zomi hnam sunga lal hai meeting an neipui a, CCPur a Poppy (Kani) le Ganja ching le khawpui sunga inruithei khapna an fepui mek chu khau le hrat lema hmalak dan ding hai an hriltlang niin ZRO GHQ a Secretary, Kenneth Muan in zanita thusuok a siema chun an ziek. Hi le inzawm hin thut- lukna tum tum siem a ni a, chu hai lai chun, ram sunga Poppy le le Ganja ching khap hmak ding, hi thua hin Zomi Chief Asso- ciation in a \ul le pawimaw anga an thlawp ding. Kani le Ganja ching lui an um chun thuhnung-thuhma um loa suksiet ding ti a nih. Chun, khawpui sung le a sevel a inruithei zawr le hmang hai khap hmak a ni a, hi khawm hin Chief Assn. in an thlawp ding thu an puong. Tournament \an CCPuR: Ginthansang Hauzel le Piang Valte hai huoihawtnain June 30, 2018 chen aw ding (L) H. Lalzagin Memorial Open football tournament chu zanikhan Ngathal play- ground-ah \an a ni a, Chief Guest in Siam Hanghal, ISL player a \hang Class X inchuklai an khai hlum imPhal: Zanikhan Kakching Wairi an ti hmu- na cheng nuhmei tleirawl, Class X inchuklai chu a pindan sungah inkhai hlum saa hmu a nih. An khai hlumna san hriet a ni nawh. No. 1 Simona Halep chun zanikhan Sloane Stephens hnein a Grand Slam hmasa tak French Open tle a lak Naupang 109 MR damdawi an kap CCPuR: Churachand- pur District-a Monglen- phai le K. Sinai khuo haia Sentut inl>ng le inzawmin District Family Welfare Of- fice, CCPur chun zanikhan CCPur khawpui sung hmun pasari haiah naupang 109 hai Measles-Rubella (MR) dangna damdawi an kap a, sienkhawm tuchenah Sentut (Measles) invawi thar hmu nawk a la ni nawh. Zanita MR damdawi kapna hai chu Hmuia Veng, K. Sinai, S. Kunglal Veng, Hengkhom Veng, S. Muol- sung Veng, K. Commissariat le K.Khomunnom hai an nih. Hieng laizing hin Sentut hri inl>ngna Monglenphai a chun zani hmasa khan nau- pang 183 MR dangna dam- dawi kap an ni a, K. Sinai- ah naupang 28 kap an ni bawk. K. Sinai hi In 15 umna khuo a ni a, MR damdawi kapa fe huna hin In 5 hai chu an kawt an kal a, naupang 13 hai chu an nu le pa han an kap tasa niin an hril a, sienkhawm damdawi kapna lekha inentir ding an nein aw niin DFWO/CCPur chun a hril. CCPuR: HAA \hang- puina dinga Summer Con- cert, HSA Campus, Reng- kai a June 8-9, 2018 zan haia huoihawt a um chu hlawtling taka zo a lo ni tah. Zan hnina June 9 zan hun hawng \awng\aina Rev. Jo- seph R. Joute, Director, For One Life Asia in a nei a, Thuhrilna hun Rev. David Ralsun in a nei a, Pu Lal- vullien Hmar, President, HAA chun pawl aiawin Programme hlawtlingna dinga kawng tum tum haia hmalatuhai le \hangpuitu hai, \hahnemngai taka ticket lo inchawtu, concert simtu le media tum tum hai kuomah lawmthu a hril. Hieng hun haia hin hun vawngtuin Pu RD Ruoln- gul le Nk. Arem an \hang a, Hmar Artists’ Associa- tion (HAA) member hla- sakthiem haiin hla an sak hlak a nih. Chun, hi hun hi Hornbill Cable Network (HCN), Manmasi Cable Network (MCN) le An- gels Vision haiin full video coverage an thaw hlak a nih. India le China han Brahmaputra Vadung le Non-Basmati Rice ah MoU an ziek Vawisun SCO Meeting ah Prime Minister-in thu a hril ding Bomb puok leia siet tuok sunghai CM in a kan imPhal: Chief Minister Pu N. Biren Singh in zani khan Pourabi hmuna bomb puoka leia sietna tuok (a ke sie) Konthoujam Maikel Meetei (29) le a sunghai a kan. Konthoujam Maikel Meetei hai sungkuo chu Wakhong Makha Leikai, Imphal East a um an ni a, CM in a kan huna hin law- mthu hrilna in a sung han lemziek (painting) an lo pek. Konthoujam Maikel Meetei chu Chief Minis- ter’s Secretariat a freelance painter sinthaw a nih. Pu Biren Singh chun Maikel a sunghai kuomah painting mawi tak leiin lawmthu a hril a, thiemna inril tak nei tharum insuona leia sietna tuok le \hangpui chu sawrkar mawphurna a nih tiin a hril. Maikel a anga mithiem sawr thei dingin Cabinet in thutlukna a siem hi thil lawmum tak a nih tia hrilin, Pu Biren Singh chun helna siemtu pawl tum tumhai chu tharum insuona tawpsan a, an harsatna ch- ingfel dinga inbiekna nei dingin a fiel tawl bawk. December 16, 2007 a Pourabi village, Imphal East district a helpawl han bomb hrat tak an sukpuok \um khan Maikel hi hliem hai lai a \hang ve a, a ke pahni chu hmang thei ni ta lovin a sie der a nih. Hi \uma bomb puoka hin mi 7 thiin midang 30 velin hliemna an tuok bawk. Maikel hi Imphal Art College, Manipur Univer- sity hnuoiah kum 2010 khan BFA (1st Class Paint- ing) course a zo a, North East Zone Cultural Cen- tre (NEZCC), Dimapur in an chukna-ah a thaw\hat leiin Young Talented Ar- tistes Award for Painting, 2008-2009 award an hlan a, Korasala Art Society, Hyderabad khawmin Inter- national Best Child Artist Award, 2003 an hlan bawk. May 16, 2018 khan Mani- pur sawrkar chun a saw- mdawlna ni fawmin Art and Culture Department, Government of Manipur-ah Maikel hi sin a pek a nih. Thingkak an phun CCPuR: Ngurte Village Authority hmalakna in June 8, 2018 khan ‘World Envi- ronment Day’ hmangna in HSA Eco-Park, Ngurte-ah thingkak phun a nih. HSA Eco Park hi Ngurte khuo in HSA GHQ a peksuok le 2014 kuma Ex-Chief Min- ister, Pu O. Ibobi Singh in HSA Platinum lungdaw a hawngna hmun a nih. AR han ESM rally-cum Medical Camp an huoihawt CCPuR: Churachandpur Sector Assam Rifles chun June 9, 2018, 9:30AM khan District Training Centre (DTC) hall, Tuibong, CC- Pur hmunah Ex-Servicemen Rally-cum-Medical Camp an huoihawt. Shri V Hangkhanlian, Cabinet Minister (Agricul- ture, Vety & AH), Govt. of Manipur; Brigadier Ajay Kumar, Commander 27 Sector Assam Rifles; Shri Khaipao Haokip, Chair- man ADC Churachandpur; Colonel Mithun R Shetty, Commandant 25 Assam Rifles, Shri Rakesh Balwal, IPS, SP, Churachandpur hai bakah Assam Rifles hotu- lien hai le District Adminis- trative Officers hai khawmin an uop ve. Hi huna hin Assam Ri- fles Ex-servicemen, widows le Veer Naris pension thua harsatna nei le ham\hatna dang dang hmu thei hai hrilhrietna nei a ni a, Pen- sion Cell, SBI & Axis Bank Counter, AADHAR Card hai bakah Agriculture, Hor- ticulture, Fisheries, Krishi Vigyan Kendra le Sericul- ture han Stall hai an hawng bawk. Meidcal camp huna chun line dang danga special- ist hai le Dental clinic hai hawng a nih. Pension thil le inzawma harsatna um, a hmuna chingfel thei lo hai chu HQ DGAR Shillong tieng buoipui fel dinga lak a nih. Rally-a hin Ex-service- men 172, Veer Naris 2, Widows 30 le dependents 30 an \hang. Hiengang rally le medical camp huoihawt na thuah ESMs, Veer Naris le War Widows han Assam Rifles chungah lawmthu an hril. Qingdao, China: Bible-in ‘suotieng milien’ hung lien pei din- ga a hril China chu, India leh ramri le thil dang dangah buoi zing zing hai sienkhawm, inlaichinna siem\ hatna dingin zani khan inremna Memorandum of Understanding (MoU) chi hni an ziek. Inremna pakhatna chun, Brah- maputra vadung lien zing zing hi India-in a lien ding hunhai a hriet lawk ngai naw leia harsatna a tuok rawp hlak suktlawmna dingin Chi- na-in chanchin ‘hydrological data’ a nei ang ang India kuoma a pek ve pei (share) na ding a nih a. Pahnina point ah chun, India- in China ramah Basmati rice chau a zawr (thawnsuok) thei hlak kha non-Basmatic rice (bufai) khawm a thawn suok theina ding a nih. Hi thil hin India le China inkara ‘trade deficit’ a sukhnuoi sawt beisei a nih. Hieng MoU hai hi a vawikhatna dinga Shanghai Cooperation Orga- nization (SCO) rambung 7 hai Meet- ing-a \hang dinga fe Prime Minister Narendra Modi le Chinese President Xi Jinping han Wuhan khawpui ah sideline meeting an nei hnunga ziek a nih a. Inlaichinna siem\hatna pawimaw tak nih dinga beisei a nih. Brahmaputra vadung chanchin data pawimaw tak hi China-in In- dia kuomah a share zing hlak a ni a. Amiruokchu, ni kuma Dokalam, AP ramri thuah ni 73 an buoi hnung khan a pek tah naw a nih. MoU pakhatna hi China Min- istry of Water Resources le India Ministry of Water Resources, Riv- er Development and Ganga Reju- venation han an ziek a. May 15 a inthawka October 15 chen pei kum tin Brahmaputra chanchin India kuomah a sem tah hlak ding a nih. Chun, tuilet hun lovah vadung tui hin ‘\ium inchikna’ a khel phaleh India a hril hlak ding ti a nih. China hi vadung lu tienga um lem a ni a. A vadung chanchin, scientific study, water movement, distribution le quality data hai sem hlak a tih. Tibet a inthawka hung in\an Brahmaputra hi China vadung lien pawimawtak a ni ve a. Tibet a inthawkin China, India lutin Bangladesh a luta, Ganga va- dung a zawm a nih. MoU pahnina hi China General Administration of Customs le India Department of Agriculture, Coop- eration and Farmers Welfare han an ziek a. Khawvela bufai zawrna market lientak China ah India bufai non-Basmati rice zawr theina ding a nih. Kum 2006 khan India a in- thawka China-a bufai zawr theina Protocol on Photosanitary Require- ment for Exporting Rice chu siem\ hat a nih a. Non-Basmati rice chi hran hran khawm zawr sa theina ding hi in\hangsatir a nih. >>sunzawmna phek 4-ah Student hai Beisei insang dingin an fui imPhal: Education Min- ister Mr Th Radheshyam chun, student hai chu in- sang tak tak thil beisei (dream) a, risk lak khawm \i lo dingin an fui tawl. Minister chun hlawtlingna ding chun, ei thil tum le beisei mi sukpuitling nawtu ding le sukhrat nawtu dinga hriet hai chu \i lova hma- suon pei ding a nizie a hril bawk. Minister hi Kuki Student Organisation, Sadar Hills in G. Sapermeina Community Hall-a HSLC le HSSLC Exama hlawtlinghai lawm- puina hunser an neina huna a hril a nih. Hlawtlingna changhai a lawmpui thuhri- lin, ei society buoina le harsatnhai po po siem\hatu ding chun Education chau a nih tiin a hril. “Mithiem le mivarhai chauvin an hmakhuo ding >>sunzawmna phek 4-ah Chief Secretary post thuah MoU an ziek imPhal: Manipur a stu- dent organizations pathum, All Tribal Students’ Union Manipur (ATSUM), Democratic Students’ Al- liance Manipur (DSAM) le Apunba Ireipakki Ma- heiroi Sinpanglup (AIMS) han state puoteng mi Chief Secretary dinga ruot dodal- na a hun sawt tak nuorna an nei hnungin, zani khan Manipur sawrkar leh MoU ziekin an inrem tah. MoU chu student organizations \huoituhai le OSD to CM Sumant Singh han an ziek a, Manipur mipuihai hmak- huo ngai a, hrietthiemna nei puma \hahnemngai taka student organizations han hma an lakna chu in- pak an um thu MoU-ah zieklang a nih. Students \ huoitu le sawrkarin in- remna an siem dungzuiin, Chief Secretary chu Mani- pur mi ngei ruot dinga ti a ni a, amiruokchu, hmawsa- rum a la zuk ruot el thei a ni naw leiin, tuta IAS officers han mawphurna an chelhai sukdanglam lovin, Chief Secretary dinga Manipur mi ngei an hmatienga ruot dinga ti a nih. Non-local pahni kaphliem, pakhat a thi imPhal: June 9, 2018, 7PM vel khan tuolsung mi ni lo (non-local) pahni, Langol, Imphal East-a ba- zar kai pahni hai chu tu ti hrietlo han an kaphliem a, kaphliema um hai laia pakhat chu hospital panpui mek a ni laiin damzo lovin a thi. Silaia kap mi pahni hai hi Bihar mi ve ve, Montu Paswan (20), s/o Rajuram Paswan of Moti Hari Dis- trict, Bihar le Chanda Pas- wan (18), s/o Ranjit Paswan of Moti Hati District, Bihar hai an ni a. Montu Paswan hi damzo lovin a thi a nih. Chanda Paswan h a keah a hliem a, Motu Pas- wan hih a phinga kap nia hril a nih. Hi thu ei sut chenah tu pawl khawmin anni kuth- nung a ni thu an la puong nawh. (UNA) HAA Summer Concert hlawtling taka zo Police 2 bawtu Minister naupa ni 3 sung custody-ah imPhal: Zani hmasak a tum reng leia police person- nel 2 car a bawtu MAHUD and Forest Minister Pu Th. Shyamkumar a naupa Tho- anaojam Seityajit @ Robert (23) chu June 8, 2018 zan dar 10:30 PM vel khan man a ni a, zani khan Chief Ju- dicial Magistrate, Imphal West hmaah inlangtir niin, ni 3 sung police custody-ah um phawt dinga a chungthu rel a nih. Mr. Robert hin police personnel duty lai 2 chu Imphal khawpui lai an ke-ah a baw hliem a, police han Minister nau a nih ti an hriet leiin, darkar chanve vel an hrentang hnungin case siem khum lovin an insuo nawk nia hril a nih. Mr. Robert chu zani hmasak zana man nisien khawm vantlang hrieta puonglang a ni nawh a, zanita Chief Judicial mag- istrate hmaa inlang dinga a suokin man a ni hi midan- gin an hriet chau nia hril a nih. Minister naupa chetna hi vantlangin nasatakin an dem a, zanita court a inlang dinga a suok lai khawm mi \henkhatin buoina an siem hman nia hril a nih. Police han mi an man hrim hrimin media hai inhriettir nghal hlak an ni a, Minister naupa ruok chu a hmel an hmu hma chu inhriettir an ni naw leiin reporter \henkhat khawmin an hrietthiem naw nia hril a ni bawk. Free Thyroid Test nei; Liver Function test khawm nei ding CCPuR: Dr Liangou- muan le Abott India Lim- ited, Chembur, Mumbai \hangruolin zani 9AM khan Dr Liangoumuan chengnain, Saikham Road, Vengnuam, New Lamka- ah Free Thyroid test camp nei a ni a, Abott company a inthawk hung han Test an thaw a, Niangngaihlun, Hlingboi, Muanching, Vu- vung, Janet le Biaksang han test thawna hi an \hangpui. Abott India Company a hin Thyronom division a inthawk area managers Sanamacha le Romen hai an hung \hang. Test thaw dinga inzieklut leiin mi 402 hai thisen test ding sample lak a ni a, sample lak hai lai hin Shyam Lal Poo- nia, IAS, DC, CCPur le a sunghai khawm an \hang a, damdawi semna khawm DC hin a nei nghal bawk. Sample lakkhawm hai hi Mumbai-ah thawn ning a ta, test result chu June 21&22, 2018 haiah Dr Liangou- muan Samte chengnain-ah lak thei dinga ti a nih. Free Thyroid Test hi kar thar Inrinni khin nei nawk tum a ni a, hi huna ding hin zanita test huna chang zo lo han registration an thaw nghal a, zantieng chena inzieklut mi 100 chuong an um tah. Inrinni ni nawka test huna hin Thyroid chau ni loin Liver Function test khawm an nei ding niin Dr Liangoumuan chun a hril. Test nei nuom han advance booking thaw a \ul ding thu a hril bawk. Free Eye Camp an huoihawt CCPuR: Lions Club of CCPur Greater, Moirang, & Imphal hai \hangruola huoihawtnain zani 11AM khan Ebenezer Polyclinic, Gouchinkhup Veng, New Lamka-ah Free Eye Camp nei a nih. Hi huna hin Imphal le Moirang-a Lions Club a inthawk \huoitu le members 30 chuong an hung \hang ve a, Dr T. Sangini le Dr Lipok Yangar PG-RIMS, Imphal han mit tiengpang harsatna nei hai mit enfelna an nei a, dam- dawi pek \ul hai a thlawnin damdawi an pek bawk. Hi huna Dr Thang- khanpiang Hatzaw, Presi- dent, Lions Club of CCPur Greater chun, mi \henkha- tin Lions Club chu sum zawngna angin ngai hai sienkhawm sumdawngna a ninaw thu, mi tlawmn- gai hai inpawl khawmna a ni thu, Lions Club a \hang han hmu nekin a sengtu a \hang lem an ni thu a hril. Lions Club a \hang nuom hai hai membership fee Rs. 5000 lak hlak nisienkhawm tukum sunga member dinga lut nuom han Rs. 1000/- chau lak a ni ding thu a hril. Free Eye camp huna hin mi 100 chuong mit en a nih.

Transcript of Hmasawnna Thar - NEITHAM.IN Thar/2018/June/HT-10-06-2018...2018/06/10  · dangna damdawi an kap a,...

Page 1: Hmasawnna Thar - NEITHAM.IN Thar/2018/June/HT-10-06-2018...2018/06/10  · dangna damdawi an kap a, sienkhawm tuchenah Sentut (Measles) invawi thar hmu nawk a la ni nawh. Zanita MR

Hmasawnna Thar( A n I n d e p e n d e n t d A I l y n e w s p A p e r )

___________________ Regd. No. RNI - 40917/89 | Postal Regd. No. MNP - 67 ___________________

Estd. 1984dC/CCpur : 03874-234234 sp/CCpur : 03874-236747

police station : 03874-202248 sp Ctrl. room: 03874-233239

dist. Hospital Casualty : 03874-233370 Fire Brigade : 8974 147 799/

8258 057 887 / 8974 103 600sp Hotline number:

7085-256-377 Hmasawnna Thar Vol - 33/229 | Churachandpur | email : [email protected] | Phone: +91-3874-236846 | Rs 6/- per copy

Thlado (june) 10, 2018 PaThienni (sunday)

NEWS TOMkiMcHANcHIN LAKTAWI

Electric in a man hlum

CCPuR: June 8, 2018 zan-tieng dar 5 vel khan N. Gin Kho Thang (58), s/o N. Pau Sang Mung of Joshua Road, Zion Veng, New Lamka chun an In tuolah tui pump sie a siem laiin electric in a man a, damzo lovin a thi a, zanikhan a ru-ong vuiliem a nih.

Khau lema khapna khau lema fepui tumCCPuR: Zomi Re-Unifi-cation Organization (ZRO) Hqrts inrawinain zanikhan Simte Inn, Simveng, CC-Pur-ah Zomi hnam sunga lal hai meeting an neipui a, CCPur a Poppy (Kani) le Ganja ching le khawpui sunga inruithei khapna an fepui mek chu khau le hrat lema hmalak dan ding hai an hriltlang niin ZRO GHQ a Secretary, Kenneth Muan in zanita thusuok a siema chun an ziek. Hi le inzawm hin thut-

lukna tum tum siem a ni a, chu hai lai chun, ram sunga Poppy le le Ganja ching khap hmak ding, hi thua hin Zomi Chief Asso-ciation in a \ul le pawimaw anga an thlawp ding. Kani le Ganja ching lui an um chun thuhnung-thuhma um loa suksiet ding ti a nih. Chun, khawpui sung le a sevel a inruithei zawr le hmang hai khap hmak a ni a, hi khawm hin Chief Assn. in an thlawp ding thu an puong.

Tournament \anCCPuR: Ginthansang Hauzel le Piang Valte hai huoihawtnain June 30, 2018 chen aw ding (L) H. Lalzagin Memorial Open football tournament chu zanikhan Ngathal play-ground-ah \an a ni a, Chief Guest in Siam Hanghal, ISL player a \hang

Class X inchuklai an khai hlumimPhal: Zanikhan Kakching Wairi an ti hmu-na cheng nuhmei tleirawl, Class X inchuklai chu

a pindan sungah inkhai hlum saa hmu a nih. An khai hlumna san hriet a ni nawh.

No. 1 Simona Halep chun zanikhan Sloane Stephens hnein a Grand Slam

hmasa tak French Open title a lak

Naupang 109 MR damdawi an kapCCPuR: Churachand-pur District-a Monglen-phai le K. Sinai khuo haia Sentut inl>ng le inzawmin District Family Welfare Of-fice, CCPur chun zanikhan CCPur khawpui sung hmun pasari haiah naupang 109 hai Measles-Rubella (MR) dangna damdawi an kap a, sienkhawm tuchenah Sentut (Measles) invawi thar hmu nawk a la ni nawh. Zanita MR damdawi kapna hai chu Hmuia Veng, K. Sinai, S. Kunglal Veng, Hengkhom Veng, S. Muol-sung Veng, K. Commissariat

le K.Khomunnom hai an nih. Hieng laizing hin Sentut hri inl>ngna Monglenphai a chun zani hmasa khan nau-pang 183 MR dangna dam-dawi kap an ni a, K. Sinai-ah naupang 28 kap an ni bawk. K. Sinai hi In 15 umna khuo a ni a, MR damdawi kapa fe huna hin In 5 hai chu an kawt an kal a, naupang 13 hai chu an nu le pa han an kap tasa niin an hril a, sienkhawm damdawi kapna lekha inentir ding an nein aw niin DFWO/CCPur chun a hril.

CCPuR: HAA \hang-puina dinga Summer Con-cert, HSA Campus, Reng-kai a June 8-9, 2018 zan haia huoihawt a um chu hlawtling taka zo a lo ni tah. Zan hnina June 9 zan hun hawng \awng\aina Rev. Jo-seph R. Joute, Director, For One Life Asia in a nei a, Thuhrilna hun Rev. David Ralsun in a nei a, Pu Lal-vullien Hmar, President, HAA chun pawl aiawin Programme hlawtlingna dinga kawng tum tum haia hmalatuhai le \hangpuitu

hai, \hahnemngai taka ticket lo inchawtu, concert simtu le media tum tum hai kuomah lawmthu a hril. Hieng hun haia hin hun vawngtuin Pu RD Ruoln-gul le Nk. Arem an \hang a, Hmar Artists’ Associa-tion (HAA) member hla-sakthiem haiin hla an sak hlak a nih. Chun, hi hun hi Hornbill Cable Network (HCN), Manmasi Cable Network (MCN) le An-gels Vision haiin full video coverage an thaw hlak a nih.

India le china han Brahmaputra Vadung le Non-Basmati Rice ah MoU an ziekVawisun SCO Meeting ah Prime Minister-in thu a hril ding

Bomb puok leia siet tuok sunghai CM in a kanimPhal: Chief Minister Pu N. Biren Singh in zani khan Pourabi hmuna bomb puoka leia sietna tuok (a ke sie) Konthoujam Maikel Meetei (29) le a sunghai a kan. Konthoujam Maikel Meetei hai sungkuo chu Wakhong Makha Leikai, Imphal East a um an ni a, CM in a kan huna hin law-mthu hrilna in a sung han lemziek (painting) an lo pek. Konthoujam Maikel Meetei chu Chief Minis-ter’s Secretariat a freelance painter sinthaw a nih. Pu Biren Singh chun Maikel a sunghai kuomah painting mawi tak leiin lawmthu a hril a, thiemna inril tak nei tharum insuona leia sietna tuok le \hangpui chu sawrkar mawphurna a nih tiin a hril. Maikel a anga mithiem sawr thei dingin Cabinet in thutlukna a siem hi thil lawmum tak a nih tia hrilin, Pu Biren Singh chun helna siemtu pawl tum

tumhai chu tharum insuona tawpsan a, an harsatna ch-ingfel dinga inbiekna nei dingin a fiel tawl bawk. December 16, 2007 a Pourabi village, Imphal East district a helpawl han bomb hrat tak an sukpuok \um khan Maikel hi hliem hai lai a \hang ve a, a ke pahni chu hmang thei ni ta lovin a sie der a nih. Hi \uma bomb puoka hin mi 7 thiin midang 30 velin hliemna an tuok bawk. Maikel hi Imphal Art College, Manipur Univer-sity hnuoiah kum 2010

khan BFA (1st Class Paint-ing) course a zo a, North East Zone Cultural Cen-tre (NEZCC), Dimapur in an chukna-ah a thaw\hat leiin Young Talented Ar-tistes Award for Painting, 2008-2009 award an hlan a, Korasala Art Society, Hyderabad khawmin Inter-national Best Child Artist Award, 2003 an hlan bawk. May 16, 2018 khan Mani-pur sawrkar chun a saw-mdawlna ni fawmin Art and Culture Department, Government of Manipur-ah Maikel hi sin a pek a nih.

Thingkak an phun

CCPuR: Ngurte Village Authority hmalakna in June 8, 2018 khan ‘World Envi-ronment Day’ hmangna in HSA Eco-Park, Ngurte-ah thingkak phun a nih. HSA Eco Park hi Ngurte khuo in HSA GHQ a peksuok le 2014 kuma Ex-Chief Min-ister, Pu O. Ibobi Singh in HSA Platinum lungdaw a hawngna hmun a nih.

AR han ESM rally-cum Medical camp an huoihawt

CCPuR: Churachandpur Sector Assam Rifles chun June 9, 2018, 9:30AM khan District Training Centre (DTC) hall, Tuibong, CC-Pur hmunah Ex-Servicemen Rally-cum-Medical Camp an huoihawt. Shri V Hangkhanlian, Cabinet Minister (Agricul-ture, Vety & AH), Govt. of Manipur; Brigadier Ajay Kumar, Commander 27 Sector Assam Rifles; Shri

Khaipao Haokip, Chair-man ADC Churachandpur; Colonel Mithun R Shetty, Commandant 25 Assam Rifles, Shri Rakesh Balwal, IPS, SP, Churachandpur hai bakah Assam Rifles hotu-lien hai le District Adminis-trative Officers hai khawmin an uop ve. Hi huna hin Assam Ri-fles Ex-servicemen, widows le Veer Naris pension thua harsatna nei le ham\hatna

dang dang hmu thei hai hrilhrietna nei a ni a, Pen-sion Cell, SBI & Axis Bank Counter, AADHAR Card hai bakah Agriculture, Hor-ticulture, Fisheries, Krishi Vigyan Kendra le Sericul-ture han Stall hai an hawng bawk. Meidcal camp huna chun line dang danga special-ist hai le Dental clinic hai hawng a nih. Pension thil le inzawma harsatna um, a hmuna chingfel thei lo hai chu HQ DGAR Shillong tieng buoipui fel dinga lak a nih. Rally-a hin Ex-service-men 172, Veer Naris 2, Widows 30 le dependents 30 an \hang. Hiengang rally le medical camp huoihawt na thuah ESMs, Veer Naris le War Widows han Assam Rifles chungah lawmthu an hril.

Qingdao, China: Bible-in ‘suotieng milien’ hung lien pei din-ga a hril China chu, India leh ramri le thil dang dangah buoi zing zing hai sienkhawm, inlaichinna siem\hatna dingin zani khan inremna Memorandum of Understanding (MoU) chi hni an ziek. Inremna pakhatna chun, Brah-maputra vadung lien zing zing hi India-in a lien ding hunhai a hriet lawk ngai naw leia harsatna a tuok rawp hlak suktlawmna dingin Chi-na-in chanchin ‘hydrological data’ a nei ang ang India kuoma a pek ve pei (share) na ding a nih a. Pahnina point ah chun, India-in China ramah Basmati rice chau a zawr (thawnsuok) thei hlak kha non-Basmatic rice (bufai) khawm a thawn suok theina ding a nih. Hi thil hin India le China inkara ‘trade deficit’ a sukhnuoi sawt beisei a nih. Hieng MoU hai hi a vawikhatna dinga Shanghai Cooperation Orga-nization (SCO) rambung 7 hai Meet-ing-a \hang dinga fe Prime Minister Narendra Modi le Chinese President

Xi Jinping han Wuhan khawpui ah sideline meeting an nei hnunga ziek a nih a. Inlaichinna siem\hatna pawimaw tak nih dinga beisei a nih. Brahmaputra vadung chanchin data pawimaw tak hi China-in In-dia kuomah a share zing hlak a ni a. Amiruokchu, ni kuma Dokalam, AP ramri thuah ni 73 an buoi hnung

khan a pek tah naw a nih. MoU pakhatna hi China Min-istry of Water Resources le India Ministry of Water Resources, Riv-er Development and Ganga Reju-venation han an ziek a. May 15 a inthawka October 15 chen pei kum tin Brahmaputra chanchin India kuomah a sem tah hlak ding a nih.

Chun, tuilet hun lovah vadung tui hin ‘\ium inchikna’ a khel phaleh India a hril hlak ding ti a nih. China hi vadung lu tienga um lem a ni a. A vadung chanchin, scientific study, water movement, distribution le quality data hai sem hlak a tih. Tibet a inthawka hung in\an Brahmaputra hi China vadung lien pawimawtak a ni ve a. Tibet a inthawkin China, India lutin Bangladesh a luta, Ganga va-dung a zawm a nih. MoU pahnina hi China General Administration of Customs le India Department of Agriculture, Coop-eration and Farmers Welfare han an ziek a. Khawvela bufai zawrna market lientak China ah India bufai non-Basmati rice zawr theina ding a nih. Kum 2006 khan India a in-thawka China-a bufai zawr theina Protocol on Photosanitary Require-ment for Exporting Rice chu siem\hat a nih a. Non-Basmati rice chi hran hran khawm zawr sa theina ding hi in\hangsatir a nih.>>sunzawmna phek 4-ah

Student hai Beisei insang dingin an fui

imPhal: Education Min-ister Mr Th Radheshyam chun, student hai chu in-sang tak tak thil beisei (dream) a, risk lak khawm \i lo dingin an fui tawl.

Minister chun hlawtlingna ding chun, ei thil tum le beisei mi sukpuitling nawtu ding le sukhrat nawtu dinga hriet hai chu \i lova hma-suon pei ding a nizie a hril

bawk. Minister hi Kuki Student Organisation, Sadar Hills in G. Sapermeina Community Hall-a HSLC le HSSLC Exama hlawtlinghai lawm-puina hunser an neina huna a hril a nih. Hlawtlingna changhai a lawmpui thuhri-lin, ei society buoina le harsatnhai po po siem\hatu ding chun Education chau a nih tiin a hril. “Mithiem le mivarhai chauvin an hmakhuo ding >>sunzawmna phek 4-ah

chief Secretary post thuah MoU an ziek

imPhal: Manipur a stu-dent organizations pathum, All Tribal Students’ Union Manipur (ATSUM), Democratic Students’ Al-liance Manipur (DSAM) le Apunba Ireipakki Ma-heiroi Sinpanglup (AIMS) han state puoteng mi Chief Secretary dinga ruot dodal-na a hun sawt tak nuorna an nei hnungin, zani khan Manipur sawrkar leh MoU ziekin an inrem tah. MoU chu student organizations \huoituhai le OSD to CM Sumant Singh han an ziek a, Manipur mipuihai hmak-

huo ngai a, hrietthiemna nei puma \hahnemngai taka student organizations han hma an lakna chu in-pak an um thu MoU-ah zieklang a nih. Students \huoitu le sawrkarin in-remna an siem dungzuiin, Chief Secretary chu Mani-pur mi ngei ruot dinga ti a ni a, amiruokchu, hmawsa-rum a la zuk ruot el thei a ni naw leiin, tuta IAS officers han mawphurna an chelhai sukdanglam lovin, Chief Secretary dinga Manipur mi ngei an hmatienga ruot dinga ti a nih.

Non-local pahni kaphliem, pakhat a thiimPhal: June 9, 2018, 7PM vel khan tuolsung mi ni lo (non-local) pahni, Langol, Imphal East-a ba-zar kai pahni hai chu tu ti hrietlo han an kaphliem a, kaphliema um hai laia pakhat chu hospital panpui mek a ni laiin damzo lovin a thi. Silaia kap mi pahni hai hi Bihar mi ve ve, Montu

Paswan (20), s/o Rajuram Paswan of Moti Hari Dis-trict, Bihar le Chanda Pas-

wan (18), s/o Ranjit Paswan of Moti Hati District, Bihar hai an ni a. Montu Paswan hi damzo lovin a thi a nih. Chanda Paswan h a keah a hliem a, Motu Pas-wan hih a phinga kap nia hril a nih. Hi thu ei sut chenah tu pawl khawmin anni kuth-nung a ni thu an la puong nawh. (UNA)

HAA Summer concert hlawtling taka zo

Police 2 bawtu Minister naupa ni 3 sung custody-ah

imPhal: Zani hmasak a tum reng leia police person-nel 2 car a bawtu MAHUD and Forest Minister Pu Th. Shyamkumar a naupa Tho-anaojam Seityajit @ Robert (23) chu June 8, 2018 zan dar 10:30 PM vel khan man a ni a, zani khan Chief Ju-dicial Magistrate, Imphal West hmaah inlangtir niin, ni 3 sung police custody-ah um phawt dinga a chungthu rel a nih. Mr. Robert hin police personnel duty lai 2 chu Imphal khawpui lai an ke-ah a baw hliem a, police han Minister nau a nih ti an hriet leiin, darkar chanve vel an hrentang hnungin case siem khum lovin an insuo nawk nia hril a nih.

Mr. Robert chu zani hmasak zana man nisien khawm vantlang hrieta puonglang a ni nawh a, zanita Chief Judicial mag-istrate hmaa inlang dinga a suokin man a ni hi midan-gin an hriet chau nia hril a nih. Minister naupa chetna hi vantlangin nasatakin an dem a, zanita court a inlang dinga a suok lai khawm mi \henkhatin buoina an siem hman nia hril a nih. Police han mi an man hrim hrimin media hai inhriettir nghal hlak an ni a, Minister naupa ruok chu a hmel an hmu hma chu inhriettir an ni naw leiin reporter \henkhat khawmin an hrietthiem naw nia hril a ni bawk.

Free Thyroid Test nei; Liver Function test khawm nei ding

CCPuR: Dr Liangou-muan le Abott India Lim-ited, Chembur, Mumbai \hangruolin zani 9AM khan Dr Liangoumuan chengnain, Saikham Road, Vengnuam, New Lamka-ah Free Thyroid test camp nei a ni a, Abott company a inthawk hung han Test an thaw a, Niangngaihlun, Hlingboi, Muanching, Vu-vung, Janet le Biaksang

han test thawna hi an \hangpui. Abott India Company a hin Thyronom division a inthawk area managers Sanamacha le Romen hai an hung \hang. Test thaw dinga inzieklut leiin mi 402 hai thisen test ding sample lak a ni a, sample lak hai lai hin Shyam Lal Poo-nia, IAS, DC, CCPur le a sunghai khawm an \hang

a, damdawi semna khawm DC hin a nei nghal bawk. Sample lakkhawm hai hi Mumbai-ah thawn ning a ta, test result chu June 21&22, 2018 haiah Dr Liangou-muan Samte chengnain-ah lak thei dinga ti a nih. Free Thyroid Test hi kar thar Inrinni khin nei nawk tum a ni a, hi huna ding hin zanita test huna chang zo lo han registration an thaw nghal a, zantieng chena inzieklut mi 100 chuong an um tah. Inrinni ni nawka test huna hin Thyroid chau ni loin Liver Function test khawm an nei ding niin Dr Liangoumuan chun a hril. Test nei nuom han advance booking thaw a \ul ding thu a hril bawk.

Free Eye Camp an huoihawt

CCPuR: Lions Club of CCPur Greater, Moirang, & Imphal hai \hangruola huoihawtnain zani 11AM khan Ebenezer Polyclinic, Gouchinkhup Veng, New Lamka-ah Free Eye Camp nei a nih. Hi huna hin Imphal le Moirang-a Lions

Club a inthawk \huoitu le members 30 chuong an hung \hang ve a, Dr T. Sangini le Dr Lipok Yangar PG-RIMS, Imphal han mit tiengpang harsatna nei hai mit enfelna an nei a, dam-dawi pek \ul hai a thlawnin damdawi an pek bawk.

Hi huna Dr Thang-khanpiang Hatzaw, Presi-dent, Lions Club of CCPur Greater chun, mi \henkha-tin Lions Club chu sum zawngna angin ngai hai sienkhawm sumdawngna a ninaw thu, mi tlawmn-gai hai inpawl khawmna a ni thu, Lions Club a \hang han hmu nekin a sengtu a \hang lem an ni thu a hril. Lions Club a \hang nuom hai hai membership fee Rs. 5000 lak hlak nisienkhawm tukum sunga member dinga lut nuom han Rs. 1000/- chau lak a ni ding thu a hril. Free Eye camp huna hin mi 100 chuong mit en a nih.

Page 2: Hmasawnna Thar - NEITHAM.IN Thar/2018/June/HT-10-06-2018...2018/06/10  · dangna damdawi an kap a, sienkhawm tuchenah Sentut (Measles) invawi thar hmu nawk a la ni nawh. Zanita MR

Hmasawnna Thar2 Thlado (june) 10, 2018 PaThienni (sunday) aRTiCle/healTh & emPloymenT neWs

Editorial Boardlalmalsawm sellate: Editor& Publisherroding l. sellate: Jt. Editor ramditum ralsun: Asst. EditorJoseph Joute: Co-Editorlalsansuok pulamte :Sports lalruotlien dulien: Computer AssistantEdited & Published by Lalmalsawm Sellate at HT Office, Lighthouse Lane, Churachandpur and Printed by him at Lamka Super Printer, Vengnuam, Hiangtam Lamka, CCPur, Manipur.

Editorial

VAWISUN THUPUITlasamtaka um dan ka thiem a, hausataka um dan khawm ka thiem bawk a, thil tinreng le thil popova khawp le phing\ama um dan, hausa le tlasama um dan thuruk chu ka hriet suok tah. A mi sukhrattu lei chun iengkim ka thaw thei a nih. - Filippi 4:12-13

Ram pumpui huopzo hmasawnnaHmasawnna (development) chungchang ei hril pha chun, ei ram sawrkar programme, poicy, scheme le project chi tum tum hai ei mitthlaah a hung inlang nghal hlak. Sawrkar policy, programme, scheme le project hai a hung hlawtling chun hmasawnna a hung um hlak. Sawrkar hi iengkima iengkim a ni tlat leiin development ti le sawrkar hmalakna tihai chu \he hran thei lo a nih. Mithiem han development hi a umzie hrilfiehai sienla chu chi tam takin an hrilfie ngei ring a um. Hmasawnna le changkangna hai chu inchawmin an chawm a, a hnawt phak lo le a chang ve phak lo chu a tam lem ei nih. Hmasawnna le chang-kangna hai hi \hain ditum hle sienkhawm a ban phak naw le a changphak nawhai ta ding chun sawl a um a, ei harsatpui nasa hle a nih. Hi lei hin ei ramah huopzo hmasawnna le changkangna hi hung um thei sienla chu duthusam ning a tih. Development ei hriet thiem dan a inthawka thlirin hmasawnna hi ei ramah chun a fe inruol naw hle niin an lang. A hausahai an hausa em em a, a retheihai an rethei em em a, nitina bu khawp tawka fak ding nei lo hi ei ramah hin maktaduoi iemanizat zet ei um ngei ring a um. Indira Gandhi International Airport, New Delhi-a chun nitin le darkar tinin mi hausa, mi ropui, milien le milal hai an vuong suokin an \um inzawm zut hlak. Hieng laizing hin Delhi khawpui sunga Slum area, railway station le kawtthler haiah chun nitin fakkhawp hmuzo lo mi rethei le kutdaw a sing a sangtel an inzi nuoi nuoizing bawk. Hi thil hin ei rama chun mi po po huopzo hmasawnna a la um naw a nih ti a sukchieng hle. Ei ram, India ram hi an \hang hratin hma a sawn nasa a, a changkang hrat ei ti rawp hlak. Khawvel super power ding ti a ni rawp hlak. Nisienlakhawm mi rethei, mi riengvai le kutdaw an tam dan sutin mimawl lungrila inthawk ruok chun hmasawnna bukna lung inkhai dan hrietthiem ruol a la ni nawh. Hmasawnna le changkangna ei ti hi an khuongruol hmakhat chu ram hmasawn tahai lai a hming inlang phak ngai naw nih. Rambung hmasawn tahai lai mi rethei chu um de hai sienkhawm kutdaw em chu an um ngai nawh. Rambung hmasawn ni lovin rambung in\hanglien mek ei nih. Airport, Infrastructure a changkang em em laiin Slum population a phai chuong der naw a ni chun, ei rama hmasawnna chu huopzo lo hmasawnna a la nih ti inla ei hril suol taluo bek bek ring a um nawh. Hien-gang bawk hin Manipur mipuihai laia hmasawnna fe hrat dan chu a kar a lan hlat hle. Thiem an nei bik le an taimak bik em em ei hriet lem lo hai lai hmasawn hrat rieu le changkang hrat em em an um a. Hieng laizing hin thaw inrim em em, fe \awk \awk an tam vieu lawi si chu a ni hi! Hmasawn em em, changkang em em el, sapram nun chen phak, building ropui le an dit taphawt nei an insu khup laiin a tam lem hai chu rethei em em, In nei lo le kutdaw hiel khawm ei um a nih. Sawrkar record dana ngei khawm kutdaw hi Manipur-ah 200 chuong an um mek a nih. Ram pumpui huopzo hmasawnna hi um sienla chu khawpui le thingtlanga chenghai nun dan le khaw-sakna hung intluktlang a ta, thintlanga um nuom lo le khawsa nuom lo hi um chuong nawng ei ta, an hawi hle ding a nih. Amiruokchu, ei ramah ram pumpui huopzo hmasawnna a la um thei naw leiin khaw-pui, town le village hai ngirhmun chu hnuoi le van kar inhlat anga inhlat a la nih. Khawpui le town haia hmasawnna le changkangna a um ang bawk hin thingtlang le khawte haiah khawm um ve sienla chu ei state sawrkarin tulaia a ngaipawimaw em em el “Go to Hills” ti le “Go to Villages” ti scheme/programme-hai hi a um hran \ul der naw nih. Ram changkang le ram hmasawn tasa rambung haiah chun khawpui le thingtlang ngirhmun hi an tluk-tlang a. Hi lei hin thingtlanga cheng inhawi an ti a, milien le milal, mi ropui le thil thaw theihai khawma thingtlangah In, Hmun le hmang \ha tak tak neiin an hunawl hmangnain an hmang hlak. Lamlien, leilak, inchuknain, hospital etc \ha thingtlangah hin um ve sienla chu thingtlanga cheng nuom hi ei ni deu fur ding a nih. Ram pumpui huopzo hmasawnna a hung um pha leh khawpui sung boruok pawrche le risie taka um nekin thingtlang, boruok thienghlim umna le ri renaa um le khawsak hi ei thlang lem seng ding a nih.

Tisa le TaKsa (saRX)-l.Keivom

Thuthlung Thara hin Hebrai \awnga ‘basar’ an ti, Grik \awnga ‘sarx’ ti-a an inlet, eini rawiin ‘tisa/taksa’ ti-a inpawl nuoia ei inlet hi vawi 147 chuong a um a, chuong laia vawi 91 chu Paula lekhathawna hai ei hmuh. A hmang inrim el khawm ni loin, umzie \hienga a hmangna a um lei le Sap\awnga inlettu tam takin KJV-a an \awng hmang “flesh” chuh rem le rem loa hmang tum pawl an um leiin insêlna a suktam a. Thuthlung Thar innghatna ban pawimawhai laia pakhat a ni si leiin, ngaiven a hlaw naw thei nawh. Zo hnathlakhai lai hin tisa le taksa indanglamna thlier loa taksa ti vawnga inlet le hmang ei tam lem ka ring a, a pawi khawp el. Johan chun bawsietna leia mihriem tlûkna tungding nawk dinga chatuon Pathien remruot chu, Ama Pathien ngei, Naupa nina hluo a, mihriem taksa puta mihriema hung inchang a, intlanna sin a hung thaw a nizie thu hrilin, “THU chu ‘taksain’ a hung inchang a” tiin a ziek a (Joh 1:14-DV)). Chu chu KJV-a chun “And the Word was made flesh” tiin an inlet a. Hi taka “flesh” ti-a an inlet Grik thu mal “sarx” hin umzie thlungpui panga vel a nei a, chuonghai chu a bat batin hang hril ei tih. Pakhatna, mihriem amanih, rù le châng tuomtu taksa (flesh) a nih. Entirna fie tak chu 1 Korinth 15:39 a, “Taksa po po hi an inang vawng nawh: mihriem taksa a dang a, ran taksa a dang a, vate taksa a dang a, nga taksa a dang” ti-a kha a nih. Efesi 2:11; Kolosa 2:13 le Galati 6:13 a khawm a chuong. BSI/BFW suta chun ‘taksa’ ti loin ‘tisa’ an ti daih! Pahnina, mihriem taksa pumpui, sakruong (body) ti kawkin Paulan a hmang bawk. 2 Korinth 7:1-a “Dittakhai, chu thutiem chu ei nei leiin ei taksa le thlarau sukpawrche thei taphawt laka chun invawng thienghlimin, Pathien \ina tieng thienghlim famkim ni tum ei tiu” ti a ziek hi entirna fie tak a nih. Chun, 1 Korinth 5:5; 6:16; 2 Korinth 12:7; Galati 4:13; Efesi 5:31 a hai khawm a um. BSI/BFW suta chun hi taka khawm hin ‘taksa’ hmang loin ‘tisa’ bawk an hmang. Pathumna, hmun tam lema ruok chu ‘sarx’ ti hih huop zau lemin, mihriem taphawt kawkin a hmang. 1 Korinth 1:28-29 a, “Thil um ta sahai chu ieng khawm loa a siemna dingin hi khawvela thil hnuoihnung le hmusitum le thil um lohai chenin a thlang bawk a nih, Pathien hmaah tu khawm an uong thei nawna dingin” ti-a ‘tu khawm’ ti-a inlet hi ‘sarx’ a nih. Chuong ang bawkin, Rom 3:20-a “Chuleiin, Dan zawm \hat leia Pathien hmaa thiem chang phak tu khawm an um nawh” ti-a ‘tu khawm’ ti le Galati 1:16; 2:16 le 1 Korinth 1:29 a “tu khawm” tihai khawm hi a ni vawng. Palina, taksa tienga mihriem inlaichinna le inzawmna tieng hrilnain a hmang bawk a. 1 Korinth 10:18 a chun thisena a chi inzawmpui Israelhai ngirhmun a hrilnaah “kata sarka” ti a hmang a, chu chu taksa tienga Israelhai amanih piengna tienga Israelhai1 tina a nih. BSI sut (2016)-in, “Taksa tienga Israelhai” ti-a a thlak tah laiin, BFW sut (2002) le Lal Thiempu Dr. Lalrosem sut Hmar Standard Version (2014) chun “Tisa tienga Israelhai...” tiin an la sie zing.Hmar \awnga Baibul inlettuhai kawpi tak, Mizo (Lushai) O.V. Reference-ah “Tisa lama Israelho” a la ti zing laiin, Mizo (Lushai) C.L.Redited (2005) chun “Pianna lama Israelte..” tiin, “kata sarka” ti umzie phurin an sie tah thung. Rom 11:14-a “..ka chipuihai ka’n thiktir cheu a nih, a \hen bêk ka sandam theina dingin” ti-a ‘ka chipuihai’ ti khawm hi a nih. Pangana, Thuthlung Thara hin Paulan umzie \hieng neiin a hung hmang a. Pakhat chu mihriem taksa pangngai kawkin a hmang a. A dang chu Pathien ditzawng le inkal, mihriem taksaa kawp tlat ni si, kuta them thei ni lo, tisa thil ei ti, châkna le inhnarna chi tinreng, Edena inthawka a cham lo a cham loa hringnun tawm lêngtu, ‘tisa’ ti-a ei ko hi a nih. ‘Tisa’ ti \awngkam hi Kristien sakhuo a hung lut hma chun Hmar \awng thu le hla hluiah hmu ding a um nawh. Lusei \awng ruok chun an lo nei naw a ni khawmin, Baibul an hung inlet khan an hung ser fawm ni mei a ta, chu chu Hmar

1 BSI -Mizo (Lushai)-C.L.Reedited, 2005-Pianna lama Israelte hi..p.279; NRSV footnote-ah “Israel according to the flesh”

\awnga Baibul inlet hmasatuhai khan an hung lak sawng pei le Lusei \awnga Baibul inlettuhaiin a hmangna indik ni-a an lo hriet dana an lo hmang karthlak ang chara Hmar \awnga Baibul inlettuhai khawma an lo kawpi ve leiin, ‘tisa’ ti \awngkam hi Hmar \awngah a luong lut a, Zo hnathlak danghai Baibul ka kawla chun ‘taksa’ ti vawng an hmang niin ka hriet. Hriet fie ngai nia ka hriet pakhat chuh, Lusei \awnga ‘ti’ ti hih Hmar \awng chun ‘tak/taksa’ ti a ni a, “A ti chauh ka duh” ti chu Hmar \awngin “A tak/taksa chauh ka dit” tina a nih. ‘Ti’ ah ‘sa’ bela “A tisa chauh ka duh/ A tisa chauh ka dit” ti chun umzie a nei nawh. Lusei \awnga ‘ti’ hrilfiena chu tisa, ruh ni lo, vun ni lo, ruh le vun inkara mi, sa \ha le “taksa” hrilfiena chu ruangam, kutke tel lo, pumrua (Zoṭawng Dictionary- Ralte Brothers, 1997) a nih. Hi taka inthawk hin Lusei \awnga ‘tisa/taksa’ an hmang dan le Hmar \awnga ei hmang dan hi a lo inang chie nawh ti hmu thei a nih. Hi lei hin “Thu chu tisaah a lo chang a” ti hih Lusei \awng chun indik thei sien khawm, Hmar \awnga “Thu chu tisaah a hung inchang a” ti ve chuh indik thei dĕr lo a nih. A san chu a hnuoia hin ei hril pei ding a nih. Paulan ‘tisa’ a hmangna chieng êm ĕm chu tlûkna leia mihriem ngirhmun, suol kai taksa put, tisa mi a ni leia Pathien le inzawm thei ta lo a nina chu a nih. Galati 5:16-21 a chun, “..thlarauah um unla, tisa chakna suol chu suklawm da’l in tih. Tisa nuomzawng chun thlarau tieng thil a kal tlat a, Thlarau hlakin tisa tieng thil a kal tlat bawk a, an inkal tawn tlat leiin in thaw nuom khawm in thaw thei naw hlak a nih...Tisa mihai thaw hlak chu chieng takin inngaina suol hai, inthieng nawna hai, pawr taka chetna hai, milim biekna hai, dawithiemna hai, innghirnghona hai, inthîkna hai, lungturûk insuona hai, mani hmasielna hai, inngei nawna hai, pawl hranga inkei bingna hai, inhnarna hai, zu rui ching hai, risiea inrui pawr ching hai le chuong ang thil thaw hlak hai chu an nih. Chuong mihai chun Pathien ram hluo tawp naw ni hai ti ka hril ang cheu khan ka hril nawn nawk chêu a nih” ti-a a ziek bakah Rom 8: 1-17 ah chieng takin a ziek bawk. Hi hi Paulan ama hun laia a daihriet phak china a hmu dan a ziek a ni a, a chieng thawkhat a, sienkhawm hrilfiena kimchanga ngai ding ruok chu a ni nawh. Mani nun sengah kawng hrang hrangin tisa hin zierang a’n suo zing a nih. Sap\awnga a ngielngana inlet dit pawl, KJV le a tehruoihai chun a rem le rem naw thu dawn loa ‘sarx’ thu mal hi ‘flesh’ ti-a inlet vawng an dit a. Sienkhawm, umzie hrang hrang kawka hmangna a tam leiin, inlettu hrang hrangin Paula inkawktir dan ni-a an hriet ang sengin \awngkam an hmang a. Hi lekha ka ziek laia Sap\awnga Baibul inlâr tak NIV inlettuhai chun ‘flesh’ ti bâkah \awngkam hrang hrang 28 an hmang a. Huoisen taka \awnglamkei thar an hmang pakhat chu ‘sinful nature’ ti a ni a, chu chun sawisel a hlaw nasa hle. Chik taka ei sui ruok chun ‘tisa’ ti leh hin an inzawl hle a hawi. Fîr taka inlet chun ‘suol kai taksa’ ti ding ni awm tak a nih. Davida’n, “Ka nu sunga ka’n sieng laiin, Suol sa hrima vawn ka ni a, Ngai ta, suol saa pieng ka nih” (Sam 51:5) a ti ngirhmun leh khawm inzawlna an nei a hawi. A nu suol thu a hril naw a, mihriem chi inthla sawng peia kawp le kai suol chu a rochung ve pei a ni thu lem a nih a hril. Paula chun hnuoi taksa hmawn thei hi hmawn thei lo thlarau taksaa kei tho a ni ding thu a hril (1 Kor 15: 42-49) bakah ‘tisa le thisenin Pathien ram a hluo thei naw thu’ a hril zawm nghal bawk a. Chu umzie chu, hnuoi taksa hi sukdanglama umin, van taksa a la put ding tina a nih. ‘Tisa’ ti ruok chu hnuoi thil le inzawm a ni leiin thonawkna ni-ah hmun a chang ta nawh ni ngei a ta, Paula lekhathawnah hmu ding a um nawh. Chuleiin, “Thu chu tisaah a hung inchang a” ti-a ei inlet hin Pathien pawi nasa takin ei tawk thei a nih. Tisaa hung inchang tak tak ni sien, Setan lawmzawng tak a thaw ning a ta, thonawknaah \hang thei nawng a ta, tu khawm sandam ni thei naw ni hai. THU chu mihriem taksa putin a hung inlang lem a nih.

(June 9, 2018 Delhi)

MNF han tiemchin um lo bungheia nuorna an nei

aiZaWl: Mizo National Front (MNF) cadres hlui han pawl an indin Mizoram Underground Returnees’ Associa-tion (Mura) chun 2008 le 2013 Assembly election tawma Mizoram Pradesh Congress Committee (MPCC) in thut-iem a nei sukpuitling dinga ph<tna in tiemchin um lo bung-heia nuorna an nei. Mura members hai chun liemtah Nilaini a nuorna chu an \an a ni a, Mizoram Chief Minister Lal Thanhawla inrawi sawrkarin 2008 le 2013 inthlang tawma a nei ‘political agreement’ a sukpuitling ngei ding a nih tiin Mura President PC Lal\huama chun a hril.

B.V. Sc. & AH course Application formimPhal: Directorate of Vety & AH Services, Manipur tir (nominee) a Academic Session, 2018-19 a B.V. Sc & A.H. Course inchuk nuomhai ta dingin Application Form Rs. 100/- pein June 11-22, 2018 inkar sungin hi Director-ate a lak le fill up zoin June 15-22, 2018 inkar sungin pe-klut thei ning a tih. Hi Course inchuk thei dinghai chu Na-tinal Eligibility -cum-Entrance Test (UG)-2018 a hlawtling an ni ding a nih.

Naxal hratna biela Police officers han meetingB u B h a n e s W a R : Andhra Pradesh, Telengana, Chhattisgarh, West Bengal, Bihar, Jharkhand le Odisha states sunga Naxal hratna biela top Police officers han zani khan Bubhaneswar-ah meeting an nei a, Maoist chetna suktawp dan lam-pui an ngaituo. Meeting chu Mr. K Vijaya Kumar, Senior Security Advisor, Ministry of Home Affairs in an rawi a, police officers fekhawm han Naxal hneban dinga hmalakna ding \ha an hriet hai an hrillang tawl.

Meeting an nei zova Mr. Vijaya Kumar in chanchin-bumihai hmaa thu a hrilna a chun, police officers meet-ing a \hang han states bor-der a Police Forces siena kawngah inpaw tlang din-gin thutlukna an siem tiin a hril. States 7 a police of-ficers hai chun intelligence report inpek tawn dingin an rel a, state Police Forces \hangruola anti-LWE opera-tions thaw tlang hlak dingin thutlukna an nei bawk tiin Mr. Vijaya Kumar chun a hril.

Thautui mana VAT sukpung a lan nawh: Delhi Govt.neW delhi: January, 2016 a inthawk khan thau-tui man-ah VAT sukpungna a la um nawh tiin zani khan Delhi Deputy Chief Min-ister Manish Sisodia chun Assembly hall-ah a hril. VAT chu sukpung ni naw sien khawm, May 7, 2016 khan sawrkarin diesel-ah 18% le petrol-ah 16.75% VAT a sukhnuoi a nih tiin Mr. Sisodia chun a hril sa bawk.

Mr. Sisodia chun Op-position leader Vijender Gupta in AAP chu thautui mana Value-Added Tax (VAT) sukpungtua an tum hrilfiena a hi thu hi a hril a nih. Mr. Sisodia chun, VAT chu July, 2015 le January, 2016 hai khan \um hni chau sukpung a la ni a, chu khawm chu \henum state danghai le tax rate inang a um theina dinga thaw a nih tiin a hril.

1st. le 2nd counselling July 22 le 23 ahimPhal: Manipur sawrkar tira MBBS/BDS/Bachelor of Audiology /Speech Language Pathology (BASLP) Cours-es (Academic Session , 2018) inchuk dinghai ta dingin 1st Counselling July 2, 2018 le 2nd Counselling July 23, 2018 haiah Main Auditorium Hall, JNIMS, Porompat haiah zing dar 10 a inthawk nei hlak ning a tih. Hi Counselling a \hang thei dinghai chu NEET-UG, 2018 a hlawtling an ni ding a nih. Application form (Rs. 500 General/OBC) le Rs. 300/- ST/SC) hai ta dingin Medical Directorate, Lamphelpat-ah lak thei ning a tih. Application form 13-06-2018 chenin lak thei ning a tih. MoP counselling chu August 6, 2018 ah nei ning a tih.

CoSHEM Chairman khuollienin CCPuR: Zanikhan Thengra Meritori-ous Award Committee (TMAC), Thengra Leirak, Churachandpur huoihawt-nain Thengra Community Hall-ah 6th Meritorious Award, 2018 semna nei a nih. Hi huna hin L. Mo-hendro Singh, Chairman, Council of Hr. Sec. Educa-tion, Manipur khuollienin a \hang a, H. Jonny Sharma, MPS, SDPO/CCPr le Rev.

Fr. Kholi Emmanuel, Prin-cipal, Don Bosco Hr. Sec. School hai guests of honour in an \hang. Tukum Class X le XII exam a khan Thengra Leirak a inthawk Class X passed 8 le Class XII passed 3 an um a, inventive award bakah Soibam Meritorious Award, Konsham Family Award le Ronaldo Meri-torious Award hai khawm inhlan an nih.

Vungzagin Valte, MDTC khuolienin

CCPuR: Socio-Econom-ic and Educational Trust-M(SEET-M) chun zani zantieng 1:00PM khan Angel’s Place, Bungmual-ah Mualnuam khaw suok tukuma Class X le XII passed hai lawmpuina hun an hmang. Hi huna hin Vungzagin Valge,

Chairman, MTDC khuol-lienin a \hang a, Pastor H. Laithang in hlawtlingna chang student hai \awng\aipekna a nei. Tukum CBSE le Ma-nipur board hnuoia Mual-nuam khaw mi Class XII passed 42 le Class X passed 41 an um.

MU Buoina Sosang Pei, Teacher Hai Khawmin An Thlawp imPhal: Manipur University-a stu-dent hai nuorna chun re tieng a pan pei tah dim tia \henkhatin beisei taka an lo thlir laiin zuol tieng a la pan tiel tiel a. Zani khan Teachers hai po po khaw-min a thil ngen support thu an puong. MU Studetn’s Union hai chunm an Vice Chancellor an dit nawh a, an rang thei anga mi dang sie dingin an ngen a nih. Teachers hai khawmin, student hai beisei anga an zawnahai a dawn thei naw leiin student hai tieng an awn ta a nih.

Nuorna lei hin MU chu iengkawm a function tah naw ang a nih. Admin-istrative Block le Examination Block hai khawm khar vawng an nih a. Class la an um nawh. Students’ Union hotu M. Dayaman chun, an ngen anga Vice Chancelor thleng a ni hmakhat an nu-orna an chawlsan naw ding thu a hril. Manipur University Teachers’ Association (MUTA) chun, General Body meeting June 4 dungzuia thut-lukna Vice Chancellor AP Pandey-in a zawm naw lei le, intuma a umna hai

po po a hrilfie naw leiin an inthiem naw thu an puong a, student hai nuo-rna an thlawp ta a nih. Hienglai zing in MUTA chun June 11 khin sit in protest nei dingin zani khan an rel a. University a pawl hran hran hai khawmin an zawm ve beisei a nih. Hienglai zing hin CM chun a ngai pawimaw leiin zani khan MUSU hotu paruk le Research Scholar aiaw pakhat inhmupui dingin a ko a. Zanah meeting nei a ni leiin hi thu sut che-nah iem an hril hriet an tah nawh.

World Vision in nuhmeihai himna ding campaign a \animPhal: Naupanghai himna dinga sinthawtu World Vision India (WVI) chun zani khan kum 2021 chena nuh-mei khuoikhemna suktawp a, India rama nuhmeihai him le zalen taka an um theina dinga campaign ‘Ending Children Sexual Abuse and Exploita-tion in India’ a \an. Campaign chu Ma-nipur Legislative Assembly Speaker Y. Khemchand Singh in a hawng a, programme chu Manipur Alliance for Child Right (MACR) le \hangruola

huoihawt niin, hun hmangna-ah Su-matibala Ningthoujam, Chairperson, Manipur Commission for Child Right and Protection le R.K. Memcha, Reg-istrar, Manipur High Court/Member hai khuol inzaum in an \hang. Campaign a hin nuhmeihai him lemna dinga hohlim tlangna mithiem han nei an tih. Nuhmei naupang laka suolna hi ieng ang charin am Manipur a hin a um ti hriet a ni nawh a, tuta World Vision in campaign a huoihawt

hi India rama nuhmei naupang, kum 0 le kum 18 inkara mi 10 million han an \hathnempui dinga hril a nih. Samuel Therieh, Associate Director, World Vi-sion India chun hun hmangna-ah cam-paign le a keihnawi thil pawimawhai a hrillang a, nuhmei naupang sukdudana le khuoikhemna hi ‘human and child rights’ dan bawsietna a ni a, nuhmei pasalna thila naupang suksietna hin an hringnun, an hriselna le an inchukna chen a nghawng thei a nih tiin a hril.

NSCN-IM le GoI in ceasefire review meetingimPhal: NSCN (IM) le Govern-ment of India palai han zani khan Police Officials’ Mess Chamukedi-ma, Nagaland-ah Ceasefire Ground Rules Review Committee meeting an nei. Meeting a chun India sawrkar palaihai Rina Mitra, Special Sec-retary (Internal Security), MHA in

an rawi a, Gen. Retd. VS Atem chu NSCN (IM) ai-aw le palaihai inrawi-tu in a \hang. Palaihai chun ‘Frame-work Agreement’ an siem dungzuia ringum taka an thutiem vawng hring zing dingin thu an rel. Framework Agreement chu India sawrkar le NSCN (IM) in August 3, 2015 a an

ziek a nih. Framework Agreement a thutiem vawng hring zing a, agree-ment a ziek ang sukpuitling vat din-gin palai fekhawm han remtina an nei tiin Ministry of Information and Publicity, Government of The Peo-ple’s Republic of Nagalim thusuok chun a hril.

Page 3: Hmasawnna Thar - NEITHAM.IN Thar/2018/June/HT-10-06-2018...2018/06/10  · dangna damdawi an kap a, sienkhawm tuchenah Sentut (Measles) invawi thar hmu nawk a la ni nawh. Zanita MR

laKTaWi

3Thlado (june) 10, 2018 PaThienni (sunday) naTional/inTeRnaTional & adveRTisemenT Hmasawnna Thar

VIsIOn ACAdeMyRengkai, Churachandpur -795128, ManipurCoHSEM Recognised-1/321/01/HSC

ADMISSION NOTICEAdmission open for class XI (Arts & Science) for Aca-demic Session 2018. Admission form and prospectus can be obtained from the office during office hour (10:00 am - 2:00pm)subject Offered (Arts)1. English 2. History 3. Political Science4. Education 5. Sociology 6. Geography7. MIL/Alternative Englishsubject offered (science)1. English 2. Biology 3. Chemistry4. Physics 5. Mathematics 6. Geography7. MIL/Alternative English

sd/- principal(5-10)

TUI ! TUI ! WATER ! WATER !Mi tuelkhawm tui thienghlim dit le mamaw hai chun a hnuoia Phone number haiah hin iengtiklai khawm ko thei zing kan nih. Tui man chu litres 2500 ah Rs. 500/- chau a nih. A ko hmasa sa pek hmasa ning an tih.

-laZia sPRingContact Nos. 9366001381/8415823498(6,8,10)

Oja Zia-ul Haque chunga lawmthu hrilnaHun sawt taka inthawk khan Pile natna ka nei a. Ka nat dan chu a changin inhnawm thei loin ka um a, kan hnawm pha pha ka mawngkuo a in-thawk thisen a suok a, ka kut le ke hai bakah ka lu a hung na hlak. Bu ka du naw a, ka taksa a hung chau a, ka kawng le ka ring hai a hung kham a, ka thahrui a na hlak bawk. A chang leh ka mawng-kuo a hung inthak hlak. Chun, a chang changin ka ek Kel ek angin a hung inhriel hlak. Ka beidawngin No. 9615391873/9774274411 ka pan a, hun iemani chen a mi enkawl a, tuhin chu ka hung dam fel ta a, ka lawm hle. Hi lei hin pathien le Oja Zia-ul Haque Phusam hai chungah lawmthu ka hung hril. In en theina hmun hai,1. Old Bazar, Zomi Colony, Near Muslim Masjid, CCPur2. Kekru Villa, North AOC, AMUCO/UCM gate, Imphal. Lawmthu hriltu,

-lalmuansang,Bukpi

LOSS OF GROcERY & LIQUOR cARDI have lost my Grocery Card bearing No. GA01120556270600F01 and liquor Card bearing No. LA01120556270600F01 on the way between Rengkai and Lamka, CCPur on June 24, 2018. Finders are requested to handover the same to the undersigned.

sd/- nK lalrosangRengkai, CCPur

A/No. 4364581-F10 Assam Regiment

G-7 Summit, Sumdawngna Inthlazal Zuol Tumin A |um\iekla malBaie, Canada: Khawvela rambung changkang (developed) pasari hai inzawmkhawmna G-7 Summit chu Inrinni khan Canada khawpui pakhat, tlangram inhawi deu La Malbaie ah sumdawngna inthlazal zuol deu deu beiseinain suktawp a nih. Chuong taluoa hril ding hmalak dan ding a um nawa chu, sumdawngna le inlaichinna siem\hatna ding thil chite tehai hriltlang an nih. Tu kum G-7 Summit chu US in thuomhnaw laklut (import) na ah sie a lak insang thei taluo leiin rambung danghai inhawi ti lo deu, anni khawma an thei dan dana US thuomhnawhai chunga sie lak belsa lungril neia inbie an nih a. An ring naw ang takin, mi ring naw dan dana che hlak US President Trump chun, sumdawngna thila inkhuokhirnahai sukzalen lem pei a nuom thu a hril leiin kawng khata chu an barakhai deu a nih. G-7 Summit hi 1975 a inthawka rambunghai sumdawngna kawnga thaw hlawkna dinga indin a nih lai zingin tulai khawvel a danglam pei tah leiin global economy thlira nei hlak a hung ni tah a. Khawvel economy enin ro rel a nih tah a, an thil thaw khawm khawvel kakhawk ding thilhai an ni lem tah. A hmasatak chun 1975 khan

Rambouillet, France ah thautui man hung kaisang rak leiin rambung paruk – Britain, France, Germany, Italy, Japan le US han meeting an nei a. G-6 ti a nih. Chu hnungah Canada a hung \hang a, G-7 ti a nih a. Dan naranin hmalak dan ding Declaration neiin an tumtiek hlak. Tu kum chu US President Trump a khau leiin boruok lum tak hnuoia inbie an nih a, thutlukna mumal khawm an nei nawh. Ama hlak North Korea chau a lungrilah a um ta bawk. Trump hin hnawl ti ti deu tah Russia khawm laklut nawk a rawt a nih. Russia hi 1998 a inthawk khan member laklut a nih a, Ukraine ram Crimea a laklut leiin 2014 khan hnawt suok nawk a nih. 1980s bawr Cold War lai khan a hung political deu a. Williamsburg 1983 Summit

ah Europe security thuah Declara-tion siem a ni pha a nih. A text, US President Ronald Reagan-in Moscow a ngaidan a hril chu French President Francois Mitterand \ha ti rak naw sain pawm a nih a. Chu hnungah 1991 in Soviet Union a hung kawidar khan thil ieng-kim a hung danglam a, Russia, 1992 kuma ‘mikhuol’ anga \hang ve chu a hmasatakna dingin Meeting a \hang phal a ni tah a. An Group khawm G-8 ti a hung nih tah. Amiruokchu, 1999 a inthawk khan financial crisis dang dang hung suok pei leiin G-8 chu nasataka sa-wiselin, rambung indu le inlakhran ‘exclusive club’ anga hril an hung kai a. Anni khingletna ding le financial crisis sukbona ding tiin Group of 20 (G-20) chu rambung in\hang mek

(developing country) han an hung indin pha tah a nih. G-8 Summit, Genoua, Italy lem chu anti-globalization han an protest nasa taluo leiin mi pakhat a thi pha a. Rambung hausain rambung retheihai an neksawr nasa taluo tiin rambung retheihai bat po po ‘ngaidam’ vawng dingin an phut a nih. Globalization hi rambung hausa a inthawka in\an, retheihai harsatna a nih tiin an hril. Kha china inthawk khan sumdawng-na thila meeting hlak G-8 Summit chu security sukkhau a ni tah. Russia \hanga G-8 nih zing hlak kha, President Vladimir Putin-in Ukraine ram, Crimea a laklui leiin Russia chu ‘sanction’ puong khum a nih a. Chu kum 2014-a G-8 Summit, Moscow-a nei ding khawm \hulin Russia hnawtdawkin G-7 a ni nawk tah a nih. Tuhin US President bawk Don-ald Trump chun Russia ‘laklut nawk’ a rawt a, France bawkin a kal a. France khawpui Paris ah G-7 Summit-a Donald Trump a \hangna hmasatak ah in\he chi a tu nghal a, Climate Change agreement an lo neia inthawkin US an hnukdawk leiin. Paris Accord an hnuk dawk leiin G-7 member hai kar thu khawm a hung se tan a, tu kum hi Meeting hlawk bek lo an nei nawkna a nih.

US le EU Han Sumdawngna Kawngah Inbiekna Nei Zawm DingWashingTon: G-7 Summit ah inremna fumfe tak a um nawh a, US-in Canada, Mex-ico le EU haia inthawka thil hung phur lut man (import tariff) a sukpung leia lungawi nawna an sang hle laiin, US le EU chun thil chite chite sumdawngnaa pawimaw si haia inbiekna thar nei dingin an inrem. US President Donald Trump-in a tlinga inthawka a tum tah, ‘America First’ ti sum-dawngna policy chu a hmang theina dingin a political power a hmang zui pei a, a ruolhai an lung a awi naw thei hle. Chuonga an lun-gawi nawna le an hrietthiem naw thilhai chu inhrilhriet le sukfie nawk zuolna dingin EU le inbiekna ding hu kar hni hnungah formal taka link siem an tum tah a nih. US le sumdawngtuhai chun Trump-in Steel le Alluminium, Canada, Mexico le EU a inthawka hunghai chu ‘tariff’ a suk-sang pek leiin an theida em em a. ‘America First’ a policy dona dingin anni khawma US thuomhnaw an laklut ‘tariff’ sukpung an rawt hiel a nih. Hi thua inbiekna neina dingin a nih tuta lampui an sat hi, tiin France chun a hril. “Inremna le inhrietthiemna a um theina ding chun inbiekna channel um a ngai a. Chu chu US President Donald Trump khawmin a remtih” tiin French palai chun a hril. G-7 member hai chun ‘import le export’ a thil umdan data hai an inentir a. Trump khawmin an ‘data’ an entir ve a, US a dawng bik taluo, ti a nih a \hangsan chu. Hi lei hin US a dawng bik taluo nawna dingin thil thaw a ngai a, tariff sukpung khawm a \ul tah a nih. “Sumdawngna kawngah chu pakhat chau ni lovin, a tu tu tieng khawm hlawk ve ve thei dan a um an nawm” tiin sumdawng thiem politician ni tah Trump chu French President Macron a hril.

Sumdawngna le policy haia ngaidan an ang naw met met laiin, mimal thil taka chu Donald Trump le France President Macron le Canada Prime Minister Justin Theroux hai an inruol\ha a. Ni kum, Paris Summit nek khan chu boruok khawm a zang metiin an lang. Trump chun “Thil \ha lem iemani tak chu a hung ra suok ka beisei tlat a nih” tiin a hril. President Trump hi June 12 a North Korea President Kim Jong Un le inbie ding an nih leiin a lungril a pek lem a. G-7 Sum-mit khawm zo charin ni khat khawm cham lovin direct-in an inbiekna ding hmun Sin-gapore tieng thil umdan ngaichang dingin a vuong suok nawk nghal a nih. A vuong suok hmain, “An rengah hmel ah hnetu ni nuomna ka hmu a. Renga hnetu ni seng theina dinga insumdawng tawnna chun, renga hmasawnna ding a \ul reng a nih. Ei mipuihai, ei sinthawtuhai, middle class hai khawm hnetu an ni ve theina dinga policy le danhai siemin, ei rengin hnetu ei ni seng ding a nih” tiin positive takin a hril. Rambunghai insumdawng tawnna kar thu neu neu hai hi a nih taka hril tlangpui khawm. Germany Chancellor Angela Merkel khawmin, an hriltlang le thutlukna an siem chinah lungawi tawk uma a hriet naw leiin ‘sumdawngnaa inhrietthiem naw-na neu neu’ hai chingfelna dinga ‘inbiekna chipchier lem’ nei a rawt a. Chu rawtna “shared assessment and dialogue’ ti chu EU le US khawmin a pawmpui leiin bawzui dinga sie a nih a. Chu le inzawmin, an harsatnahai (EU-US trade dispute) chingfelpui dingin European Commission President Jean-Claude Juncker chun Washington inzina \hangpui an huom thu a hril. (Reuters)

Congress in Bhima-Koregaon case \ha taka sui dingin an phut

neW delhi: Congress \huoituhai chun an \huoitu tamtak an inhmang tah nia hrilin ‘Bhima-Koregaon vi-olence case’ thu felfai taka suina nei dingin sawrkar an ph<t. Hi thua buoina hi Union Minister Ramdas Athawale in Maharashtra sawrkarin Maoist \huoitua a puong Dalit Activist man dinga a hrila inthawka in\an a nih. Mr. Athawale chun Bhima-Koregaon buoina a inrawlhai nekin Dalit Activist Sambhaji Bhide hremna pe lem dingin a hril a nih. Congress communica-tions Chief Randeep Sur-jewala chun, “Bhima-Kore-gaon buoina thua hin BJP a lem zie le \awngbau an thla-da zie suklang nawk a nih. Union Minister Athawale chun hi thubuoia hin Elgaar Parishad an rawl nawh tiin a hril a, ama hrem lova Dalit activist man lem din-gin \awngbau a nei bawk. Maharashtra sawrkar chun Dalit activist chu Mao-ist \huoitu angin a puong bawk a nih” tiin a hril. Hi

hma khan Congress party spokesperson Shaktisinh Gohil khawmin Union Minister le Maharashtra sawrkar hin thudik an pu-ong nawh ti an suklang tiin a lo hril ta bawk. Congress \huoituhai chun BJP hmalakna chu Dalit icon BR Ambedkar inza nawna-ah an ngai thu an hril a, Congress anga Terrorism, Naxalism le Extremism hrechieng an um naw niin an hril bawk. Pune hmuna Dalit hnam han January 1, 2018 a ‘Battle of Bhima Kore-gaon’ champha 200-na an hmang \uma buoina suok leiin Maharashtra police hai chun Bhide le Milind

Ekbote an man a, hi huna inthawk buoina chu a sos-ang \an a nih. Maharashtra police hmalaknain a hnunga khawm Maoist \huoitu tamtak man an ni ta bawk. Hi kawnga Maharashtra sawrkar le BJP chetna chu Congress in theitawpin a dem a, Mahatama Gan-dhi, Indiraji, Rajivji, S Beant Singh, Shuklaji le Nand Kumar Patel hai kha Congress \huoitu le ram ta dinga inpumpe an ni a, anni inrawi party hi hnam \huoitu le helna siemtu \he\hawp theitu umsun a nih tiin Congress spokesperson Shaktisinh Gohil chun a hril.

Maharashtra -ah BJP le Sena inkawp dingmumBai: Kum thara Ma-harashtra Assembly election hung um dinga hin central ruling BJP le Siv Sena chu \hangruol dingin inremna an siem tah. Party pahni han inremna an siem dungzuiin, Assembly seats 288 um laia 152-ah Siv Sena ngir a ta, a dang po 136 a chun BJP ngir thung a tih. Siv Sena chun CM post inchu a tum leia Assembly seats hi a chang rawn lem ding nia hril a nih. Assembly election a hin \hangruol hai sien khawm, 2014 kuma ‘seats sharing formula’ an siem dungzui-in 2019 LoK Sabha elec-tion pha BJP leh inzawm nawk dingin Siv Sena chun ngaituona a la nei nawh. Hi le inzawma Siv Sena \huoitu han an hril dan chun, Siv Sena chu Lok Sabha inthlanga BJP leh an \hangruol hnungin As-sembly inthlang-ah a khata in contest dingin thu a suk-tluk phawt a, amiruokchu,

party ta dinga \ha lo ding a nih ti hrietsuok nawk a ni leiin ngaidan thlak danglam nawk a nih. BJP hi central-ah ruling a la hung ni zawm pei chun, Maharashtra mipui han thlawp an ta, Siv Sena ta ding khawmin ham\hatna intluntu ning a tih tiin an hril. Siv Sena le BJP inzawm ding hi tuta kar bultienga Siv Sena Chief Thackeray le BJP national President Amit Shah han Matoshree-ah meeting an nei huna thutlukna an siem a nih. Siv Sena in Assembly seats a dit tam lem leiin an inbiekna chu an suktawp vat thei naw nia hril a nih. 2014 inth-lang \um khan Siv Sena le BJP chu a hran ve ve in an in contest a, Siv Sena seats 282-ah ngirin seats 62-ah a hrat a, BJP chun seats 260-ah ngirin seats 122 a chang ve thung. Maharashtra As-sembly election chu kum thar a um ding a nih.

CBI in AC Muthiah a chargesheet

neW delhi: Central Bu-reau of Investigation (CBI) in zani khan Industrialist le Cricket Administrator AC Muthiah chu Special CBI Court-ah chargesheet a file khum. AC Muthiah hi Rs. 103 crore anghua Syn-dicate Bank hlemtu a nih. CBI spokesperson RK Gaur chun, AC Muthiah hi First Leasing Company of India (FLCI) Chairman le Man-aging Director a ni a, ama hi inhlemna, hleprukna le evi-dence suksietu thubuoihai inawrtir a nih tiin a hril. AC Muthiah thil suksuol chu Chennai Special Court-ah hekna siem hmasatak a nih.

VVPAT machines thu-ah EC team in report

an peklutneW delhi: Ut-tar Pradesh a Kairana le Bhandara-Gondiya Parlia-mentary Constituencies by-election huna VVPAT ma-chines fel naw thu Election Commission team in an sui chu zani khan report an pe-klut tah. EC report in a hril dan chun, VVPAT machine chu contrast sensor le length sensor hai inpaw fuk naw lei a nih tiin a hril. VVPAT ma-chine hai chu tuolah an pho-suok rawn taluo leia buoina chu um niin EC report chun a hril a, VVPAT machines buoina thu chu Technical Expert Committee kuoma intlun niin, hmatieng peiah hi ang buoina a um ta nawna dinga hma la dinga hril an ni bawk.

Class I le VIII inkar grades nei ta lo ding

neW delhi: Sawrkar in policy thar a siemna a chun High School students Class I le Class VIII inkar hai progress report card-ah comments hieng slow, poor, dull le a dang dang bakah an mark hmu zat ziekna ‘grades’ a um ta naw ding nia hril a nih. Hi thil hi naupang mi neka inhnuoi lem han inngai hnuoina le ruol hnawt phak tuma an \hang lakna ding a dal thei leia suktawp ding nia hril a nih. Hindustan Times report in a hril dan chun, school tinin exam result chu diary annawleh log angin zieklang an ta, chutaka chun students hai marks an zieklang ringawt ta ding niin guidelines a chun an ziek niin a hril. Hi dan thar hi April, 2010 a implement \an Children to Free and Compulsory Education Act, 2009 (RTE Act, 2009) hnuoia Con-tinuous Comprehensive Evaluation (CCE) dan en-nawnna nei huna siem\hat a nih. National Council for Educational Research and Training (NCERT) chun hi le inzawmin Class I le VIII inkara hmang ding documents thar a siem tah a, Central Board of Secondary Education (CBSE) in CCE dan thar hi implement a thaw ta bawk.

Sai-in papui 1 a thatKoRBa: Korba district, Chhattisgarh-ah zani khan Kartala forest range huom sungah Sai hel pakhatin papui kum 60 mi Ghusiram Rathiya a ch$l hlum. Ghu-siram Rathiya chun Theihai (Mango) lo dinga ram a fe huna sietna hi a tuok a nih. Ram fe dang \henkhatin a ruong an hmu a, police le forest department officials hai an inhriettir. Ghusiram Rathiya chu forest depart-ment officials han ralna in Rs. 25,000 an pek a, thil pawimaw hai ngaituo pek vawng an ni pha luongman Rs. 3.75 lakh pek dingin an hril bawk.

President hlui Pranab thuhril kha inchik zing tlak a nih: LK Advani

neW delhi: India Presi-dent hlui Pranab Mukherjee in Rashtriya Swayamsewak Sangh (RSS) headquarters, Nagpur a thu a hril chu law-mum a ti thu BJP \huoitu hlun le Deputy Prime Min-ister hlui LK Advani in a hril a, Indian contemporary history-ah inchik zing tlak thil pawimaw a nih tiin a hril bawk. Mr. Mukherjee thuhril chu Mr. Advani in a k^wm mawi a, “hieng anga inza tawnna neia inhawng taka thuhrilna hin, India in a pawimaw tak inremna, thlamuongna le inpaw taw-nna phursuok ngei a tih” tiin a hril. Mr. Advani chun RSS

Chief Mohan Bhagwat a hmalakna le a thuhrilhai khawm theitawpin a k^wm mawi a, ama hi BJP ‘ideo-logical mentor’ a ni a, a \huoina hnuoia hin BJP chun India hmun tum tum fangin hlawtling takin a \huoi thei a nih tiin a hril. Mr. Mukherjee in Nag-pur RSS headquarter a thu a hrilna chu liemtah Ningani kha a ni tah. Thu a hrilna a chun, Indian nationalism \hangin India history a in-thawk India hung chang-kang pei dan hrilin, a telpuia India mipui han danglamna an nei thei dan thu tamtak Mr. Mukherjee chun a hril. RSS chun ‘swayamsevaks’ kum 3 a tling lawmna a hun an hmang a ni a, hi huna thuhril dinga RSS Chief Bhagawat in Mr. Mukher-jee a fielna chu ngaidan \ha tak a ni thu hrilin, India history-ah inchik zing tlak thil pawimaw a nih tiin Mr. Advani chun a hril sa bawk.

Goa Congress Presi-dent hlui a thi

Panaji: Goa Congress President hlui le Rajya Sab-ha MP term 2 zet lo tling tah Shantaram Naik chu zani zingkar dar 6:30 AM vel khan kum 76 mi niin lungphu chawlin a thi. Mr. Naik chun a lung a sawisel leiin inrang takin Trimurti hospital, Margao town panpui a ni a, amiruokchu, doctors han a thisa a ni tah thu an hril. Mr. Naik chu vawisun dar 10:30 AM hin a piengna khuo Cuncolim, south Goa-ah inthla liemna nei ning a tih.

wIllIAM CeMent MArtshillong hill, RengKai

Objective: Quality with Customer satisfactionAdvantage:

1. Home Delivery (mani inhmun chen thak)2. Operation der lo hook hmang lo (Company siem/

pack dan char)

Good news for customer 3. Thir (Iron bar) TMT kan lo sie ve tah, di tang ang

order thei a nih.4. In det indo tak bawl I tum chun mi hung pan /dawr

ve sin ro.

ConTaCT no. 9862658813(10,11)

KaRBi anglong: May 8, 2018 zan dar 9:00 PM le dar 10:00 PM inkar vel khan Karbi Anglong, Assam-ah misili (mi \huoihmangtu) sawnin Dok-moka khawmi han mi 2 an ch$l hlum. Chil hluma um-hai chu Guwahati mi Sound Engineer Abhijeet Nath le Nilotpal Das hai an ni a, Nath in aquarium a siema sie ding nga chi danglam met inchaw dinga an fena a tuoksiet hi an tuok a nih. Karbi Anglong, Assam a hin tulai hin mi \huoih-mang hlak an um thu What-

sApp le social media tum tumah nasataka sukdar a ni a, Nath le Das hi an sam pangngai lo taka hla in an inchei dan a danglam bawk leiin, Dokmoka khawmi han an hmu hunah misili ni ngei an tih ti an ring leiin kut an thlak a nih. Das hi Mumbai le Goa hmun haia sinthaw hlak niin Nath chu sumdawngmi a nih. Thilt-lung lei hin Assam-ah Kar-bi le Assamese hai inkarah buoina a suok meka hril a ni a, mi thatna a inrawlna nei mi 5 vel police han an man ta bawk.

Hrietsuol leia mi 2 chil hlum

JNU student \huoitu in that dinga an vau niin a hril

neW delhi: JNU stu-dent leader Umar Khalid chun ama le Gujarat In-dependent MLA Jignesh Mevani han gangster Ravi Pujari nia inhrilin that din-gin a vau nia hrilin Delhi police-ah complaint a pe-klut a, police humhimna a ph<t bawk. Hi le inzawma Twitter hmanga Umar Kha-lid in a hril dan chun, “MLA Jignesh leh hming inang pu-tin that dingin an mi vau a, hi lei hin police humhimna ka mamaw a nih. Gangster nia inhril chun a HIT LIST-ah kan hming a um thu a mi hril a, ama bawk hi Febru-ary, 2016 a mi vautu kha ni

dingin ka ring” tiin a hril. Umar Khalid le MLA Jignesh hai hi Dalit \huoitu an ni a, Jignesh lem hi chu Bhima-Koregaon buoina leia a chungthu sui mek a nih. An pahni hin Gang-ster chun ni 3 liemtah khan phone hmangin a vau ve ve a nih. Khalid in report a siem dungzuiin Delhi police han FIR zieklutin suich-iengna an nei mek. Dalit hnam \huoitu 2 hai hi Bhi-ma-Koregaon buoina suok mawphurtua intum laia \hang an ni a, buoina suok china inthawk mi \henkha-tin hmelma enin an en ta hrim nia hril a nih.

Ruosur le thlihrang leiin mi 53 an thiluCKnoW: Bihar le Ut-tar Pradesh states haiah June 8, 2018 zanril a inthawk darkar 24 sung ruopui nasa-taka s<rin thli a hrang leiin mi 53 velin an hringna an chan pha. UP a chun Jaunpur le Sultanpur districts haiah ruosur a nasa zuol a, mithi 5 ve ve-in an um a nih. Unnao district-ah mithi 4 an um a, Baharaich le Chandauli dis-tricts haiah 3 ve ve a thi an um bawk. UP sawrkar chun mithihai chu luongman Rs. 5 lakh seng pek dingin a pu-ong. Bihar a chun ruosur le thlipui an thuo bakah \>k khawm nasatakin a tla a, dis-tricts tum tuma mithi chu mi 27 an tling a, hliemna tuok mi

34 vel an um bawk. Saharsa district chu sietna tlung nasat zuolna hmun a ni a, mithi 8 zet an um. Met Department chun Bihar le UP haia chun darkar 48 sung ruosur a lan zawm ding niin a hrillawk. Zani khawm khan state dang \henkhatah ruo a sur tawl a, Mumbai a chun ‘southwest monsoon’ a tlung ta leiin ruosur an zing hle a, hmun tam takah tui letin harsatna tamtak a siem pha. Ruosur le tuilet chun traffic a sukbuoi pha a, suburban train services hai sukchawl pha niin vuongna vuong ding 7 zet a sukhnu pha bawk. Goa, Uttarakhand le North India states \henkhata khawm zani khan ruo a sur tawl.

Page 4: Hmasawnna Thar - NEITHAM.IN Thar/2018/June/HT-10-06-2018...2018/06/10  · dangna damdawi an kap a, sienkhawm tuchenah Sentut (Measles) invawi thar hmu nawk a la ni nawh. Zanita MR

Hmasawnna Thar4 EntErtainmEnt / SportSThlado (june) 10, 2018 PaThienni (sunday)

sun ZAWMnA.......

rGG FOOtBAll MeMOrIAM 2018 Venue : Public Ground, Churachandpur.

Quarter-finalsRESulT : 9Th JuNE 2018

Symropia 2-0 LSC - 2:00PM

World Cup 2018:

Germany in Saudi Arabia 2-1 in an hnemadRid: World Cham-pion ni lai Germany chun Zirtawpni zan khan games 5 haia an hrat zonaw hnun-gin Saudi Arabia le World Cup warm-up match an khel hunah 2-1 in Saudi Arabia an hne. Timo Wer-ner in Germany ta dinga goal 2 a thun bakah Omar Hawsawi chun own goal a thun bawk a nih. Germany hi tukum World Cup draw-ah Group F-ah an um a, Mexico,

Sweden le K. Republic hai leh group khata um an ni a, World Cup game hmasa tak chu June 17, 2018 in Mexi-co leh an inkhel ding a nih. Chun, Ian in Lithuania 1-0 in an hne a, Poland chun World Cup qualify lo Chile 2-2 in an indrawpui. Iceland le Ghana 2-2 in an indraw a, South Korea le Bolivia chu tukhawm goal thun bik um loin 0-0 in an indraw a, Croatia chun Ni-geria 2-1 in an hne bawk. FIFA World Cup thlirna

June 14 a inthawk FIFA world Cup 2018 chu \an a nita ding a ni a. Tuchena Brazil ram chu World Cup la rawn tak rambung niin vawi 5 an lak ta a. World Cup an lak hmasa tak \um chu 2002 a nih. Kum 1950 le 1994 hai khan World Cup an lo mikhuol ta a, kum 2014 a World Cup an mikhuol \umin semifinals-ah Germany in 7-1 zetin an hne a, 1950 khan final-ah Uruguay an lo hne zonaw bawk a nih. Tuchena hin Europe annawleh South America khawmuolpui puotienga um rambung hai lai FIFA World Cup la an la um nawh. Tuchena World Cup a goal thun rawn tak chu German goal ma-

chine Miroslav Klose a ni a, World Cup vawi 4 a khelna haiah goals 16 a thun a, kum 2016 khan a lo retired ta a, sienkhawm tuta \um Russia World Cup a hin Germany backroom staff member in Russia an zin ve ding a nih. Brazil mi Ronaldo chu World Cup a goal thun rawn tak dawttu niin goals 15 a thun a, hi laia goals 8 hai chu kum 2002 a World Cup an lak kuma a thun an nih. France player Just Fontaine chu tournament pakhata goal thun rawn tak record siemtu a ni a, kum 1958 tournament a khan games 6 ah goals 13 zet a thun. Tu kum World Cup a

players ding hai laia World Cup goal thun rawn tak chu German player Thomas Muller a ni a, World Cup goals 10 a thun ta a, tukum hin a khel nawk ding a nih. Tuchenah World Cup-a Penalty shoot-a vangnei am ei ti ding a thiem tak chu Germany an la ni a, World Cup-a penalty vawi 4 an petpui ta haiah hratna an la chang vawng a, German mi pakhat chauin penalty a la missed a, kum 1982 a inthawk tuchena hin penalty vawi 15 an petlut tah. England chu Penalty a vangduoi tak an la ni a, World Cup penalty shoot-out history-ah England chun penalty pet ah vawi 3 an lost tah.

Legendary tennis player Maria Bueno a thi

sao Paulo: Brazilian “queen” of tennis, Wimble-don vawi 3 le US Champi-onship single titles vawi 4 lo la ta Maria Bueno chu kum 78 mi niin Zirtawpni khan Sao Paulo khawpuia enkawla a umna hospital-ah a thi. Ms Bueno hi nikum

a inthawk mouth cancer leia damnaw le May thlaa inthawka kha hospitala en-kawla lo um ta a nih. Bueno hi formal taka coaching khawm nei chu-ong loa tennis khawvela hung inlar “Sao Paulo Swallow” ti hiela ko a lo ni a, kum 1978 khan Interna-tional Hall of Fame-ah lak-lut a nih. Kum 1958 khan Italian Championship a lak a, hi kum vek hin Ameri-ca mi Althea Gibson leh Wimbledon doubles an lak a nih.

NT Lalbiakkima President’s cup semifinal a lutneW delhi: Mizo boxer Nutlai Lalbiak-kima chun Zirtawpni zan khan World No. 1 ni lai le Olympic gold medal-list Hasanboy Dusma-tov a hne leiin Astana, Kazakhstan-a President’s Cup International Boxing tournament 49 kg semifi-nals a lut. Lalbiakkima (22) hin Uzbek mi Dusmatov hi 4-1 a hnebana international boxing tournament-a semi-finals lut a ni a, hmatieng a lo hrat tanaw khawmin

bronze medal chu a lak ta hrim hrim ding a nih. Lalbiakkima hi Mizoram-a Siaha mi a ni a, tukum February thlaa Indian Open Boxing tour-

nament-a khawm Indian Navy aiawin a \hang a, India ta dingin bronze medal a lo lak ta bakah Mizoram aiawin medal a lo lak ta bawk a nih.

David Beckham Le Victoria Beckham An In\he Nawh

Kum 35 Hnungin ABBA’n Hla Thar Suk Suok Nawk Dinglondon: An hlasakthiemna le lam thiemna bakah an hmel\hatnaa khawvel deng suoka, kum 30 chuong hnung khawma hlasak pawl Music Band hmingsietna la nei der lo, an hlahai ‘evergreen’ tamlem ABBA hai chun hla hit (track) pahniin an fans hai inawi nawk an tum. A hla dit “Take A Chance On Me” ti le “I Still Have Faith In You” tihai chu December khin Christmas Present dinga suksuok hman ngei ngei tumin tulai hin recording studio ah an buoi thei hle. Kum 1983 a in\he tah ABBA hai chu nupa kawp an ni vawng hnun-ga inhmu khawm nawkin, Zirtawpni khan Sweden khawpui Stockholm-a recording studion ah hla an record lai hmu an nih. An pasalhai pahni Bjorn le Benny chun recording an buoipui nak nak a, nuhmeihai pahni Anni-Frid le Ag-netha hai chun an nunghak laia rawl inno ang thovin hla an sak hem hem a. Music leh a renga an khum zo phat chu ngaithlak chak a um ta hle. Fans hai chun Christmas hma ngeia hmu hman an inbeisei tawl a nih. ABBA hin thawk khat lai tak khan khawvel an run hne em em a. 1970s le 1980s laia Live inlarhai kha vawisun

chenin an hlahai ‘hit’ an la nih a.Anni khum thei ding an la um nawh. ABBA inlar \anna chu Eurovision Song Con-test 1974 khan a nih a. An hla ‘Water-loo’ in lawmman an lak a nih. An hla ‘hit’laia mi tulaia an suk-suok thar ding chu, “Take A Chance On Me” le “Lay All Your Love On Me” an ni bik a. Hla thar “I Still Have Faith In You” ti tulai taka siem thar khawm tlangzar bawk an tih. Single pahnihai hi Trevor Ashman chun ‘hit’ an kai nghal a ring. Mi pali, nupa kawp hni hai Band ABBA hin an hla ‘singles’ maktaduoi

380 an zawr suok tah a. Music audio le Music video album 20 neka tam an siem hman bawk a. Nupa kawp tuok ve ve an ni leiin, mi tin ituok, nupa nun harsatnahai leiin 1982 khan an chawla, a kum nawk 1983 in an in\he zui nghal a nih. Kum 35 neka tam a liem hnungin tulai technology thiemna hmangin ‘virtual reality tour’ 2019 a inthawka \anin khawvel fang suok nawk an tum a nih. Anni tak tak taksa inzin ta lovin an video thlalak le ‘virtual’ hmangin fans hai inawi an ta. Avatar hmangin an nunghak-tlangval lai anga an ‘tour’

khawm tulai takin thaw bawk an tih. An nunghak-langval lai tak taka video clip hai le an albumhai chu a tak tak vawng an la nih a. A chang changin ‘clip’ hmang bawk an tih. World Tour an nei dan ding hi Music band dang tukhawma an la thaw ngai lo ‘virtual reality’ ei ti ang hi a nih ding a nih. Technology an changkang tah leiin ‘pioneer’ an ni pei. Thusuok siema an hril dan chun, “Avatar tour fe dinga thutlukna kan siem hin ring phak lo thil tamtak a fun khawm a. Kan paliin, kum tam-tak hnungah studion sung lut nawkin hlahai khum nawk sin inla kan tih a. Kan hei thaw chu, hun hi a lo ngir zing a, hun tawite chau kan inzin hmang (holiday) zawk ang chauvin kan inngai a nih. Iengkim (studio sung thil umdan le thlarau) a la pangai zing niin kan hriet” tiin ABBA chun an hril. An ‘holiday’ sawt ta bawka, an rawlhai khawm iengtinam a um hriet chak a um ta hle. Tu kum Christmas chu ABBA special hmu lo in beisei ei tih. ABBA hin Christmas hla ‘hit’ tamtak an sak dawk a, “White Christ-mas” ‘Jingle Bell, Jingle Bell” “Santa Claus” etc hai \henkhat an hla inlarhai an nih.

Priyanka Chopra, Ngaizawng Thar Leh

neW yoRK: Indian nunghak Miss World hlui Hollywood tienga hming ser \an ve mek Priyanka Chopra chun film tieng chau ni lovin mani neka kum sawma naupang ngaiza-wngna le Bag man tam chi leh chanchin thar khawm a ser suok \an mek bawk. May thlaa inthawka ‘Quantico’ shooting an thaw laia an umdan le Instagram post haia hmu dana inngaizawng nia hriet Priyanka Chopra (35) le a \hangpuitu hlasakthiem Nick Jonas (25) hai pahni chu ‘nupa’ ang elin Inrinni khan New York-a John F. Ken-nedy international airport ah hmu an nih a. Priyanka Chopra hin Tod designed Bag Rs. 2.76 lakh man a khai a. Air port an hung \uma inthawkin Helicopter-in hmun dang tieng an vuong suok nawk nghal. Priyanka Chopra chu Vai nunghakhai

nal tizawng tak Pink color zakuo, crop top a haka, a chungah Jacket var leh, puonbil skirt and deu kekawr puk deu Pink bawk le pheikhawk insang var a bun a. Rulpui vun anga siem Tod Bag nuoi hni man khaiin coffee no dawm zing puma Nick bie mawl mawlin Terminal a inthawk a hung suokpui a nih. Nick Jonas khawm ama neka dung inhnuoi a nia chu Jean Jacket le kekawr dum le pheikhawk dum a bun a. Basseball Cap le mitvar dum bunin Priyanka khawma sunglass dum a bun bawka. An lang dan chun an intlangnel tah hle ti hmu thei a nih. Priyanka Chopra le Nick Jonas hi kar hmasak khawm khan ‘formal’ taka Dinner faka an fe lai hmu a nih a. Nick hin a tir chun Priyanka hi inzatak, Boss angin a cheibawla, tuhin chu ‘kawppui’ (partner or fiance) ang an tah. May a inthawk khan an kar thu hi a titak \an nia hril a nih. Kum 10 in an inthlaua chu an inngei em em a, inkawp thei tak an nih. Zirtawpni khawm khan Hollywood Boel ah “Beauty And The Beast” film an en a. Weekend ah Momorial Day sun ni thlakin an hmang dun bawk a. “Quantico’ shooting an thaw lai khawm, chawla thingpui dawn velah an inkawp zie hmu a nih bawk. Us Weekly ziekdan chun, “An in date zing zing ta hlaka, tuhin chu inngaizawng thar lam hlawk an ni tah. An pahni’n an ingaisak ve ve a, an inkawp thei bawka, an inhme naw chuong nawh” tiin a ziek. Priyanka hi India nunghak Hollywood tienga hlawtling tak a nih tah a. Ama dawta sirbi rem ve mek chu Deepika Padukone a nih. Priyanka hin TV tieng a la chang rawn lem a. Nakie chu Silver Screen tieng khawm lut a la tum niin kha hma khan a hril.

Intercontinental Cup:India le Kenya han final an inkhel ding

neW delhi: Four-nation football tourna-ment Intercontinental Cup league match tawpna tak zanita Kenya le Chinese Taipei han an inkhel hu-nah Kenya chun Chinese Taipei 4-0 in an hne a nih. Kenya in hratna an chang lei hin Kenya, India le New Zealand hai chun league matches ah vawihni seng hratna changin point 6 an hmu seng a, sienkhawm goal difference leiin India le Kenya chu final an kai a, Pathienni hin India le Kenya han final an inkhel ding a nih. India hin Kenya 3-0 le Chinese Taipei 5-0 in a lo hne leiin point 6 a hmu a, New Zealand chu 2-1 in a hne zonaw a nih.

Kenya hi India in league match-ah 3-0 a an lo hne tasa nisienkhawm India in a lo hne lo New Zealand 2-1 a hne le Chi-nese Taipei 4-0 a hnebantu an ni leiin India ta ding chun ngaisam le tha inthla thei ding a ninaw thu India coach Stephen Constan-tine chun a hril. Kum thar January thlaa

AFC Asian Cup hung um ding le inzawma inpuo-chanaa Intercontinental Cup hi inkhel a ni a. Hi lei hin India in hratna an chang chun AFC Asian Cup-a dingin inringzona \ha lem an hung nei pha ding a nih. Intercontinental Cup final hi 8PM a \an ding a nih.

london: Mi tamtakin David Beckham le Victoria Beckham an in\he tia an hril leia online website ah ‘betting’ an thaw nasa taluo leiin Victoria Beck-ham chun an sungkuo thlalak le an pa David le an thlalak nal tak el social media-a pholangin, an in\he naw thu a hrilfie hlawl. Victoria Beckham chun, miin an in\he anga an hril chu ‘gossip’ mei mei a nizie hrilin, an pa a ngai ta’k zie le a naunu Harper khawm a hmangai zuol deu deua, a ngawi ngawi zie thuhai a hril a. An pa le in\he anga an hril chu ‘lak thlak lo’ le ‘nuizat’ a um taluo tiin a hril. Ama \awngbau taka lem chu, “A crock of shit!” tiin a hril. An in\he nawzie le sung-kuo hlim taka um zing an nih suklangna dingin a nu le pa Jackie le Tony Adams le an nauhai, Romeo (15), Cruz (13) le Harper (6) hai le an thlalak a tarlang a. Chun, an pa le an thlalak nal-smart (elegant) deu le a naunu Harper ngai taka a bieng le bieng a chuktuo lai lim a pholang bawk. A nu le pahai le sungkuo thlalak Zirtawpnia laka hin David Beckham chu Miami inzin le an naupa upatak Brooklyn (19) chu New York tienga um a ni leia an inlang ve naw thu a hril bawk. David Beckham khawmin a khuolzinna rama inthawkin social media fethlengin, vun insukfaina hmangruo (Brand) House 99 pholar malamin a ruolpa celebrity chef Anthony

Bourdain ama le ama inkhai hlum a sun thu a hung puong bawk a. An nu Victoria-in a lo dawn danah khawm an in\he nawh ti a chieng hle. Black and White thlalak, a taksaa ziekrang ‘tattoo’ suk-langin T-shirt le a um lai a hung pholang a. ‘@House99 is gearing up, share your #Ga-meReady looks.’ tiin. Victoria chun, “Fun dinner x kisses from us all x” tiin an pa a hei reply a. “We love and miss u @davidbeckham.” tiin a hmangai zie a hril bawka, an in\he naw chieng hle. Beckham chun inz in sawlum zie hrilin, “Travel isn’t always pretty. It isn’t always comfortable. Sometimes it hurts, it even breaks your heart. But that’s okay. The journey changes you; it should change you.’ tiin, “It leaves marks on your memory, on your con-sciousness, on your heart, and on your body. You take some-thing with you. Hopefully, you leave something good behind” tiin a post a.”Rest in Peace An-hony!” tiin lungril takin a khar, kut sui lai lim (emoji) hmangin. David Beckham le Victoria an in\he ti thuthang a um a. An in\he le in\he naw ‘betting’ an thaw nasa taluo leiin ‘bet-ting’ thawtu Bookmaker Paddy Power chun a sukchawl hlawl a nih. Hieng thu hnungah hin an pahni’n thusuok siemin, “It’s crock of a shit. Embrassing and laughable” tiin an hril.

Peru ah Kum 550-a Upa Naupang 54 Inthawina Hmun Hmu Suoklima: Thil hlui cho suoktu Archaelogist hai chun, kum 550 vel liemtaa Peru rama hnam haiin naupanga an inthawina hmun ni dinga ring, naupang rukawl (skeleton) 54 an cho dawk nawk. April thla khawm khan naupang 140 neka tam le Llamas (Sa-bengtung ang deu ransa – Mule like) 200, inthawinaa hmanghai rukawl an lo cho dawk ta bawk niin National Geographic Channel chun a puong. Hi naupang 54 hai rutawl an cho dawkna hmun hi pre-Columbian huna Chimu culture hun laia mi a nih a. Tuta Peru hmartieng tuipui kam hrula khuo a nih. Tulai khawvela mihriem rutawl a telpuia chodawkna lai chu a tamtak a la ni thei ding a nih. Archaeologist Gabriel Prieto chun hi

nek khawm hin a la tam el thei niin a hril. “Tuchenah Chimu culture (hnam) hai in-thawina naupang rutawl 54 kan cho dawk tah a, tamtak a la um el thei” tiin AFP a hril. “Hi hmuna thil umdan hi enin, kha hmaa Huanchaquito a rutawl 140 kan hmu neka tam kha a um el thei” tiin a hril. Tienlaia an lo inthawina hmun an hmu suok thar pakhat chu Pamapa La Cruz, Huanchaco, district Trujillo, Peru a nih a. Peru rama khawpui lientak pathumna a nih. Gabriel chun, “May thla khan, Huancha-quito a inthawka tuipui tieng mel khat vel ah, naupang kum 6-14 inkar ding vawng ru\awl, patchawn le puona tuoma inzaltirna kan hmu” tiin a lo hril tah.

Simona Halep in French Open title a lak Nadal le Thiem vawisun men’s final an inkhel ding

PaRis: World number One Romania mi Simona Halep (26) le America mi Sloane Stephens chun zani zan khan French Open women’s single final an inkhel a, Simona Halep chun Sloane Stephens hi 3-6 6-4 6-1 a hnein Grand Slam title a lak hmasa tak dingin French Open women’s single title a lak. Halep hi tuta \um hi French Open final a khel vawi thumna a nita a, sienkhawm tuta hmaa final haia chun an khingpui hai a lo hnenaw ve ve a nih. Kum 2017 final a khan Latvia mi Jelena Ostapenko a lo hne zonaw a, kum 2014 khan Maria Sharapo-va a lo hne naw bawk a, final vawithum a khel naa chun champion a ni ta nghe nghe a nih. Halep in zani zan final-a a hneban

Stephens hi US Open Champion a nih. Zani hmasa zana 2009 US Open win-ner Del Potro 6-4, 6-1, 6-2, 6-2 a hnea final lut World No 1 le French Open champion vawi 11 lo nitah Rafael Nadal (32) le Seventh seed Dominic Thiem chun vawisun hin Men’s single final inkhel an tih. Thiem hin Marco Cecchinato 7-5, 7-6 (12/10), 6-1 a hnein final a lut a nih. Pathienni zan dar 6:30 hin Rafael Nadal le Dominic Thiem (24) chun men’s sin-gle final an inkhel ding a nih. Nadal hi Grand Slam champion vawi 16-a lo ni ta a, tuta \um hi Grand Slam final a khel vawi 24-na ding a ni a, French Open vawi 87 a khel ta a, hieng hai lai hin vawi 2 chau a la lost a, an khingpui ding Dominic Thiem ruok hi chu Grand Slam final a vawikhat lutna a nih.

Tuta hma chu India-in China kuomah Basmati rice chau a zawr theia, sumdawng-na an khuongruol naw em em a. Tuta bufai chi hran hran khawm zawr thei tah dinga in-remna a um tah chun ‘trade balance’ sukruol deu a ta, India ta ding khawmin inthuok an hawi met tah ding a nih. A hma chun ‘trade deficit’ hi China tienga India bat a tam bik taluo leiin an ruol nawh. India chun ‘trade deficit’ sukruol deu tu-min, China rama India thil thawnlut (zawr) a neka tamlem zawr dan lampui a ngaituoa chu a thei nawh a. China market lien lem pur vea sawr ve a tuma chu a thei nawh a. Tu kum April-October chenah khawm khan In-do-China trade deficit chu US 36.73 billion a nih a. China laka India trade deficit (bat) chu 2016-17 khan USD 51 billion a nih. Hi hma kuma khan USD 52.69 billion a nih. Hienglai zing hin SCO Summit chu Pa-thienni chen ding hi a nih a. Vawisun hin ‘Terrorism’ le ‘Security’ chungchang thua bik ngaituo le rel ning a tih. Prime Minister Narendra Modi khawmin thu a hril beisei a nih. Modi hin SCO GS Rashid Alimov

khawm an hmupui bawk. Shanghai Cooperation Organization (SCO) ah hin rambung hran hran China, Kazakstan, Russia, Tajikistan, Kyrgzstan le Uzbekistan hai an \hang a. Ni kum June 2017-a Kazakstan khawpui Astana Summit ah khan India le Pakistan khawm laklut an nih. India ramin ‘terrorist’ hai a do dan le do pei a tum danhai hrilin, terrorism dona kawnga India thawhlawkna le thiemnahai khawm share tum a nih. Security bakah Drug Control thu khawm hril sa ning a ta. ‘Qingdao Declaration’ an siem beisei a nih. SCO International Cooperation Depart-ment, Ministry of Public Security Mr. Liao Jinrong chn, terrorist hai dona kawnga India thiemna le theina, a thawhlawkna chu inpa-kum a ti thu a hril a. Cross-border crime, ter-orism le drug traficking tuta hma neka nasa nawk zuola do tlang a pawimaw thu hrilin, “Terorist hai dona, extremism, separatism le drug control document hai hriltlangin in share pei tah hlak dinga beisei a nih” tiin a hril.

India le China han MoU an ziek

an ngaituo thei a, an mimal ta ding bakah state le rambung ta ding khawmin a lo \ha hlak a nih” tiin a hril. Naupang an nia hriet nuom hau lai an ni leiin indawnna khawm an hau a, nghawk an um deu khawm ei kawl le kieng thil umdanhai hrilhriet pei ding an nih” tiin a hril. Hlawtlingna chang ve nawhai khawm lung hnuol el ding le thaw nawk fan fan dingin a ngen a. Thomas Edison khawm light bulb a hmusuokna dingin vawi 1, 000 zet a hlawsam niin a hril a. Hlawsamna hi

hlawtlingna bul a nih. “Hlawsamna hi hlawtlingna hnugzuitu, a bul in\anna chauh a nih,” tiin a hril a. Hlawtling ding chun taima taka iengkim thaw huomin, mihriem \ha tak le pawl in-hawi tak i la hung ni ding a nih. MLA Saitu A/C Shri Ngamthang Ha-okip chun, student hlawtling nuom chun, quality pathum hieng Self-discipline, per-severance le hard working hai hin an hring-nun a \huoi ngei ngeina dingin habit ah nei tum ding a nih, tiin a hril.

Student hai Beisei insang dingin an fui

Naulak Inkuan Award 2018 semCCPuR: Naulak Innkuan Committee (NIC) huoi-hawtnain zani 1:00PM khan NIC Office, N. Chinkhan-lian In, Elim Veng, New Lamka-ah Naulak Inkuan sunga Manipur le Central Board hnuoia Class X le XII passed hai lawmpuina le Naulak Inkuan Award 2018 semna nei a nih. Programme hmang sung hin N. Ginsianlal, Ad-vocate chun hlawtlingna chang student hai infuina thu a hril. Naulak Inkuan a in-

thawk Class X le XII passed 78 an um a, chu laia topper hai kuomah lawmpuinain Rs. 1,000 seng le Memento inhlan an nih. Chun, Naulak Inkuan a inthawk Air India a Pilot sin

hmu thar Captain N. Chin Ginthang chu Memento inhlan a nih. Memento hi a pa Upa N. Vialkhanthang of Elim Veng, N. Lamka kutah inhlan a nih.