50 wigni, romelic unda waikiTxo, sanam cocxali xar

wigni 24

gamomcemloba palitra L

Tbilisi, 2011

UDC (uak) 821.133.1-31

s-833

`50 wigni, romelic unda waikiTxo, sanam cocxali xar~

es proeqti msoflios araerT qveyanaSia popularuli.

sxvadasxva gamokiTxvis saSualebiT, mkiTxveli irCevs 50

saukeTeso wigns msoflio literaturis saganZuridan. sa-

qarTveloSi `kviris palitris~ am proeqts mravali aTasi

adamiani gamoexmaura. swored maTi dadgenilia im rCeuli

wignebis nusxa, romelic `palitramediam~ realur biblio-

Tekad aqcia.

es wigni msoflio literaturis am unikaluri biblioTe-

kis nawilia.

© gamomcemloba palitra L, 2011

yvela saavtoro ufleba daculia.

ISSN 1987-9628

ISBN 978-9941-422-93-5

wiTeli da Savigeronti qiqoZis Targmani

stendali

5

na wi li pir ve li

si mar Tle, mkac ri si mar Tle.

dan to ni

Ta vi pir ve li

pa ta ra qa la qi

Tun dac ga li a Si aTa si su li Cav svaT, igi ma inc

ga sar Tob ad gi lad ver ga da iq ce va.

hob si

pa ta ra ve ri e ri Se iZ le ba ula ma zes qa la qad Ca iT va los fran-

Skon te Si1. mi si TeT ri sax le bi wi Te li kra mi tis wve ti a ni sa xu ra-

ve biT gaS li la go ra kis fer dob ze, rom lis oR ro CoR ro ebs aty-

or cni li wab lis xe e bis ken we ro e bi dah yu re ben. ram de ni me ase ul

na bij ze mi si ci xe si mag ri dan, ro me lic odes Rac es pa ne lebs au Se-

ne bi aT, xo lo dRes dan gre u li a, du mi e di ne ba.

Crdi lo e Tis mxri dan ve ri e ri da cu lia ma Ra li mTiT, ro me lic

iu ris mTag re xi lis er T-erT qeds war mo ad gens. mi si dak bi lu li

wve te bi oq tom bris pir ve li si ci ve e bis dawy e bis Ta na ve Tov liT ifa-

re ba. mTi dan Zli e ri na ka di mo quxs da sa nam dus Se u er Tde bo des,

ve ri ers Wris, sa dac mra val sa xerx Carxs amoZ ra vebs; es mar ti vi

mrew ve lo baa da er Tgvar ke Til dRe o bas qmnis mo sax le o bis udi de-

si na wi li saT vis, ro me lic uf ro gle xe bis gan Sed ge ba, vid re bur-

Ju e bi sa gan. mag ram es pa ta ra qa la qi xety is qar xnebs ro di ga um-

did re bi a: igi Ta vis SeZ le bas da Ci Tu li qso vi le bis fab ri kas un da

umad lo des. es qso vi le bi mi ul hu ze nu ris sa xel wo de bi Taa cno bi-

li: na po le o nis dam xo bis dRi dan am fab ri kis wya lo biT ga da keT da

TiT qmis yve la Se no ba ve ri er Si.

1 franSkonte _ aRmosavleT safrangeTis provincia, romelic Sveicarias esazRvreba.

6

qa laq Si Ses vlis Ta na ve ada mi ans man qa nis gri a li ay ru ebs. es man-

qa na sa Si Si sa na xa vi a. aTi mZi me Ca qu Ci ise Ti xma u riT ece ma, rom

qva fe ni li zan za rebs: am Ca qu Cebs wylis bor ba li amoZ ra vebs. Ti-

To e u li Ca qu Ci dRe Si ram de ni me aTas lur smans am za debs. qor fa,

la ma zi go go ne bi am uzar ma zar Ca qu Cebs qveS rki nis pa ta ra naW rebs

ude ben. es naW re bi Tva lis da xam xa me ba Si lur smne bad iq ce va xol me.

es Sro ma, eso den mZi me ro maa ga reg nu lad, yve la ze me tad ak vir vebs

mog za urs, ro me lic pir ve lad xvde ba saf ran ge Ti sa da Sve i ca ri is

mo sazR vre mTeb Si. Tu qa laq Si Ses vli sas mog za u ri ikiTx avs, vis

ekuT vnis es mSve ni e ri qar xa na, ase rom ay ru ebs mTa var qu Ca ze mi ma-

val xal xso, mas ga Wi a nu re bu li aq cen tiT upa su xe ben: `eh, igi ba-

ton qa la qis mers ekuT vnis!~

sak ma ri sia mog za u ri mci re xniT Se Cer des ve ri e ris mTa var qu Ca-

ze, ro me lic dus na pi ri dan go ra kis mwver va lis ken mi e mar Te ba, rom

TiT qmis ueW ve lad Sex vde ba ma Ra li ta nis, saq mi a ni da me di du ri

ga mo mety ve le bis mqo ne ma ma kacs.

mi si ga mo Ce nis Ta na ve yve la ni umal quds ix di an. Tma Se Wa Ra ra ve-

bu li aqvs, nac ris fe ri ta ni sa mo si ac vi a. ram de ni me or de nis ka va-

le ri a, ma Ra li Sub li, ar wi vi se bu ri cxvi ri da sa xis swo ri nak vTe-

bi aqvs. met sac vity viT: pir ve li Se xed viT mis sa xe ze aR beW di lia

pro vin ci u li qa la qis me ris Rir se ba, Se za ve bu li er Tgvar mox de-

ni lo bas Tan, ro me lic Se iZ le ba ki dev Ser Ces or moc dar va Tu or-

moc da a Ti wlis ma ma kacs. mag ram Tu mog za u ri pa ri ze li a, mi si ge-

mov ne ba, co ta ar iyos, Se u racx yo fi li dar Ce ba am ka cis TviT kma-

yo fi le biT, ra sac zed SezR u du lo bi sa da mo u saz reb lo bis ie ri

dah kravs. bo los ki ada mi a ni grZnobs, mi si mTe li ni Wi ima Si un da

ga mo i xa te bo des, rom sxvebs ai Zu los dro u lad ga da i xa don va li,

Tvi Ton ki rac Se iZ le ba ag vi a nebs va lis ga dax das.

ase Tia ve ri e ris me ri, ba to ni de re na li. igi mZi me na bi jiT Wris

qu Cas, qa la qis TviT mmar Tve lo ba Si Se dis da Tval Ta gan efa re ba

mog za urs. mag ram Tu axal Ca mo sul ma gza ga nag rZo, asi na bi jis ze-

moT sak ma od la maz saxls mi ad ge ba. am saxls rki nis mav Tu liT Se-

mo Ro bi li sa ucxoo ba Ri ak ravs. So re ul siv rce Si ki bur gun di is

go ra ke bi mo Cans. isi ni TiT qos imis Tvis ari an Seq mni li, rom Tvals

wya li da a le vi non. es sa na xa o ba mog za urs aviwy ebs ful ze fiq riT

gaJ Ren Til at mos fe ros, ro mel mac is iyo, ki na Ram su li Se u xu Ta.

Sem deg mog za urs auwy e ben, es sax li de re nals ekuT vni so. lur-

smnis qar xni dan mi Re bul Se mo sa vals un da umad lo des ve ri e ris me-

7

ri mSve ni er, Tli li qvis bi nas, ro mel sac sa da caa da as ru lebs.

am bo ben, mi si gva ri es pa ne Ti da na a, me tis me tad Zve lia da aq da sax-

le bu la bev rad ad re, vid re am kuTx es lui XIV da ipy rob da o.

1815 wlis Sem deg sa Ta ki lod mi aC ni a, rom mrew ve li a: 1815 wel ma

aq cia ve ri e ris me rad.1 te ra se bad amoy va ni li ked le bic, ro mlebic

am di de bu li ba Ris sxva das xva na wils aka vebs da ro mlebic sar-

Tul -sar Tul dum de eS ve ba, mow mobs ag reT ve, rom ba ton de re nals

rki nis yid va- ga yid va Si di di cod na ga aC ni a.

nu eZebT saf ran geT Si mxat vrul baRs, ro mel ic gars ek vris

ger ma ni is sam rew ve lo qa la qebs, la if cigs, fran kfurts, ni ur-

nbergs da sxvebs. fran Skon te Si miT uf ro pa tiv sa ce mi xde bi me-

zob le bis Tval Si, rac met ke dels aa Se neb, rac met yo ris qvas

aa xo ra veb ma mul Si. ba ton de re na lis ba Reb sac xom ked le bi ar

ak li a; isi ni aR ta ce bas iw ve ven imi tom, rom pat ron ma ba jaR lo

oq rod iyi da zo gi er Ti mi wis nak ve Ti, ro me lic am ba Rebs uka vi a.

ma ga li Tad, im xety is sa xerx qar xa nas, rom lis Ta vi se bur ma mde ba-

re o bam dus na pi ras ga ga o caT ve ri er Si Se mos vlis Ta na ve da rom lis

ab ra zec uzar ma za ri aso e biT da we ri li so re lis gva ri amo i kiTx eT,

am eq vsi o de wlis wi n is ad gi li eWi ra, sa dac am Ja mad re na lis ba-

Re bis me oTxe te ra sis ke dels age ben.

si a ma yis mi u xe da vad, ba ton mers mra va li na bi jis ga dad gma das-

Wir da, ra Ta tlan qi da ji u ti gle xi, be be ri so re li mo el bo; mra-

va li brWyvi a la lu i do ri Ca uT va la, sa nam qar xa nas sxva gan ga da-

a ta ni neb da. rac Se e xe ba sa Te mo mdi na ris wyals, ro me lic xerxs

amu Sa veb da, re nal ma Ta vi si gav le nis wya lo biT pa riz Si ne bar Tva

mi i Ro, sxva ka la pot Si ga da eg do. es wya lo ba mas 1821 wlis ar Cev-

neb ma mo u po va.

man so rels dus na pi ras oTxi dRi u ri mi wa ga uc va la er TSi.

da Tum ca es ad gi li bev rad mo xer xe bu li iyo naZ vis xis ma sa lis

yid va- ga yid vi saT vis, pa pa so rel ma, ro mel sac ase uwo deb dnen gam-

did re bis Sem deg, ki dev SeZ lo Ta vi si me zob lis mo uT men lo bi sa da

me sa kuT ris ma ni is ga mo ye ne ba da sar Tad 6.000 fran ki mi i Ro.

am Se Tan xme bas ad gi lob ri vi Wkvi a ni xal xi ak ri ti keb da xol me.

er Txel, kvi radRes, oTxi wlis wi n, ro de sac qa la qis me ris ta ni-

sa mos Si ga mowy o bi li de re na li ek le si i dan brun de bo da, da i na xa,

1 1815 wels, napoleonis damarcxebis Semdeg gamefda lui XVIII, Zma revoluciis

dros dasjili lui XVI-isa. saxelmwifos saTaveSi monarqistulad ganwyobili Tavadaz-

nauroba moeqca.

8

rom Ta vi si sa mi va JiT gar Se mor tymu li mo xu ci so re li So ri dan

uc qe ro da da iRi me bo da. am ga Ri me bam sa be dis we ro si naT le Se i ta na

ba to ni me ris sul Si; mas Sem de gaa rom fiq robs, uf ro sar fi a nad

Se meZ lo gac vla mo mex di na o.

sa zo ga do eb ri vi pa ti vis ce mis mo sa po veb lad ve ri er Si Ta vidaTa-

via rac Se iZ le ba me ti ke de li aa Se noT, mag ram arc er Ti geg ma ar

mi i RoT, ro me lic ita li i dan ka la to zebs mo aqvT, ro ca isi ni ga-

zaf xul ze iu ris mTe bis uRel te xi leb ze gad mo di an, ra Ta pa rizs

mi aR wi on. ase Ti re for ma Tav qa ri a ni ka cis sa xels mo ux veW da ga uf-

rTxi le bel aR mSe ne bels da igi sa mu da mod sa xel ga te xi li iq ne bo-

da im ke Til go ni e ri da zo mi e ri xal xis Tval Si, ro mel nic Rir se-

bas ana wi le ben fran Skon te Si.

nam dvi lad ki es go ni e ri ada mi a ne bi au ta ne li mtar va le bi ari-

an: ma Ti wya lo biT pa ta ra qa laq Si cxov re ba Se uZ le be lia ka cis-

Tvis, ro mel sac pa riz Si ucx ov ri a. sa zo ga do eb ri vi az ris (da isic

ra az ris!) mtar va lo ba ise ve di dia saf ran ge Tis pa ta ra qa la qeb Si,

ro go rc ame ri kis Se er Te bul Sta teb Si.

Ta vi me o re

qa la qis me ri

Rir se bis mo po ve ba sa zo ga do e ba Si! ba to ne bo, ga na es ara-

fe ri a? esaa ugu nur Ta mok rZa le ba, bal RTa gak vir ve ba, mdi-

dar Ta Su ri, brZen Ta zizR i.

bar na vi

ba ton de re na lis, ro gorc ad mi nis tra to ris re pu ta ci is Tvis

sa Wi ro gax da ga e ke Te bi naT ve e ber Te la je bi ri im sa zo ga do eb ri vi

sa se ir no ad gi lis ga sa mag reb lad, ro me lic go raks gars uv lis

asi na bi jis si maR le ze dus na pi ri dan. aqe dan sa ucxoo xe di iS-

le ba, er T-er Ti ula ma ze si sa na xa o ba mTel saf ran geT Si. mag ram

yo vel ga zaf xul ze ni aR va ri le kav da am sa se ir no ad gils, oR ro-

CoR ros da sru li ad ga mo u sa de gars xdida se ir no bis Tvis. am ga-

re mo e bam ba to ni de re na li ai Zu la Ta vi si me ro ba uk vda ve yo eq vsi

met ri si maR li sa da sa mo ci Tu oTx mo ci met ri sig rZis je bi ris

age biT.

9

am je bi ris ga la va ni, rom lis ga moc ba to ni de re na li iZu le-

bu li gax da sam jer gam gzav re bu li yo pa riz Si, rad gan wi nan del ma

Si na gan saq me Ta mi nis trma ve ri e ris sa se ir no ad gils sam kvdro- sa-

si cocx lo brZo la ga u mar Ta, dRes oTxi wyrTis si maR le zea aR-

mar Tu li da TiT qos yve la yo fi li da ax lan de li mi nis tris ga mo-

sa jav reb lad am wuT Si fi la qa niT am ko ben.

ram den jer miv yrdno bi var am qvis did, mSve ni er, nac ris fer an

mom wva no lo debs, axal da to ve bu li pa ri zis sa ze i mo sa Ra mo eb ze mi-

oc ne bia da dav mtkbar var dus ve lis cqe riT! gaR ma, mar cxe na na pi-

ras xu Ti Tu eq vsi xe o ba ik lak ne ba. maT siR rme Si Tva li ad vi lad

ga ar Cevs pa ta ra Re le ebs, alag -a lag nap ra leb ze rom gad mo qu xan,

ra Ta bo los dus Se u er Tdnen. mze mwva ved acx u nebs am mTeb Si; ro ca

igi od nav ga da ix re ba, mog za urs Se uZ lia Ta vi suf lad ioc ne bos te-

ra sa ze, di de bu li Wad re bis qveS. swraf zrda sa da Ta vi anT mSve ni er

mwva ne fers, ro me lic si lur je Si ga da dis, es xe e bi mo ta nil mi was

un da umad lod nen. es mi wa ba ton ma mer ma Ta vi si uzar ma za ri je bi-

ris ukan da ay re vi na imi tom, rom TviT mmar Tve lo bis sab Wos wi na-

aR mde go bis mi u xe da vad, ori met riT ga far Tov da sa se ir no ad gi li

(Tum ca igi uki du re si le gi ti mis ti a, me ki li be ra li var, ma inc

qe bas vuZR vni amis Tvis); ai ami tom, mi si da ve ri e ris Ra rib Ta Tav-

Se saf ris bed ni e ri di req to ris, val nos az riT, es te ra sa sen Jer-

me nis te ra sas utol de ba.

mag ram er Ti Se niS vnac maqvs `er Tgu le bis sa se ir no sad mi~ _

ase Tia mi si ofi ci a lu ri sa xel wo de ba, ro me lic TxuT met Tu oc

mar ma ri los fi la zea war we ri li. am fi leb ma ki dev er Ti jva ri mo-

u po ves ba ton de re nals; me `er Tgu le bis sa se ir nos~ imas vu wu neb,

rom aq mmar Tve lo bas bar ba ro su lad ga us xe pavs da Se uk re Wia Zal

-Ro niT sav se Wad re bi. bev rad uke Te si iq ne bo da, ca Si yo fi liy vnen

aty or cni li, aq ki isi ni Ta vi an Ti da ba li, mrgva li da gab rtye le-

bu li Ta ve biT uf ro baR Cis mce na re ebs hgva nan. esa a, rom qa la qis

mers des po tu ri xa si a Ti aqvs da ami tom we li wad Si or jer TviT-

mmar Tve lo bis xe e bi ul mob lad is xe pe ba. ad gi lob ri vi li be ra le bi

ir wmu ne bi an, Tum ca un da iT qvas, rom isi ni aWar be ben, ofi ci a lu ri

me ba Ris xe li bev rad uf ro mkac ri gax da mas Sem deg, rac epis ko-

po sis Ta na me say dre mas lo ni gas xe pi sa da gas xvlis saq mes da e pat-

ro na o. es axal gaz rda sam Rvde lo pi ri be zan so ni dan gad mo iy va nes

ram de ni me wlis wi n, ra Ta aqa u ri aba ti Se la ni sa da ax lom de ba re

sof le bis xu ce bis Tvis edev ne bi na Tval yu ri. er Tma xni er ma das ta-

10

qar ma, ro mel sac na po le o nis dros ita li is ar mi a Si um sa xu ria da,

Tu qa la qis mers da vu je rebT, er Tsa da ima ve dros bo na par tis tic1

yo fi la da ia ko bi ne lic2, ga be da da am uka nas knels Ses Civ la, mSve-

ni er xe ebs ase rad asa xiC reb To.

_ me Crdi li miy vars, _ upa su xa ba ton ma de re nal ma ise Ti gul-

zvi a di to niT, ro go ric mas Se e fe re bo da das ta qar Tan, sa pa tio

le gi o nis ofi cer Tan la pa ra ki sas, _ me Crdi li miy vars, Cems xe ebs

vas xe pi neb Crdi lis Tvis da ar mes mis sxva ra da niS nu le ba un da

hqon des mce na res, Tu mas kak lis xis msgav sad Se mo sa va li ar mo aqvs.

ai, um niSvne lo va ne si sity va, ro me lic yo ve li ves wyvets ve ri-

er Si: Se mo sav lis mo ta na! mar to es ga mo xa tavs mo sax le o bis sa mi

me oTx e dis yo vel dRi ur azrs.

Se mo sav lis mi Re ba yo ve li moq me de bis azrs war mo ad gens am qa-

laq Si, ro me lic eso den la ma zi geC ve ne baT. axal mo sul mog za urs,

ro me lic mo xib lu lia gril da Rrma xe o ba Ta si la ma ziT, Tav da-

pir ve lad ego ne ba, aqa u re bi mgrZno bi a re ni ari an mSve ni e re bi sad-

mi o. mar Tlac, xSi rad la pa ra ko ben Ta vi an Ti qvey nis si la ma ze ze.

mag ram es imis Tvis xde ba, rom ucx o e le bi mo i zi don; ma Ti fu li

sas tum ro Ta me pat ro ne ebs am did rebs, ra sac ga da sa xa de bis me qa niz-

mis wya lo biT qa la qis Se mo sav lis zrda mos devs.

Se mod go mis erT mSve ni er dRes ba to ni de re na li `er Tgu le bis

sa se ir no ze~ da di o da Ta vis col Tan xe li xel gay ri li. qal ba to ni

de re na li yurs ug deb da se ri o zu li sa xiT mo la pa ra ke qmars, Tan

mo us ven rad Tvals adev neb da Ta vis sam pa ta ra va JiS vils. uf ro si,

ro me lic Ter Tme ti wli sa un da yo fi li yo, xSi rad uax lov de bo da

mo a jirs da TiT qos zed as vlas api reb da. ma Sin tkbi li xma adol-

fis sa xels war moT qvam da xol me da bi Wic Tavs ane beb da ga be dul

Ta maSs. qal ba ton de re nals oc da a Ti wlis qa lis Se sa xe da o ba

hqon da, Ta nac sak ma od la ma zad ga mo i yu re bo da.

_ Se iZ le ba bo los Za li an ina nos am mSve ni er ma pa ri zel ma ba-

ton ma, _ am bob da ba to ni de re na li, ro mel sac Se u racx yo fi li

ga mo mety ve le ba da Cve u leb riv ze fer mkrTa li Raw ve bi hqon da, _

mec myavs me gob re bi sa sax le Si...

Tum ca gan zra xu li maqvs pro vin ci a ze ge sa ub roT sak ma od did-

xans, mag ram im den bar ba ro so bas ar ga mo vi Cen, rom pro vin ci u li

1 bonapartistebi _ partia, romelic cdilobda napoleonis reJimis aRdgenas.

2 iakobinelebi _ ukiduresi memarcxene partia safrangeTis burJuaziuli revo-

luciis dros.

11

di a lo ge bi gad mog ceT mTe li ma Ti ga Wi a nu re bu li da gan swav lu li

wi la do bi la Ti.

es mSve ni e ri pa ri ze li ba to ni, eso den au tan lad rom qce u la

ve ri e ris me ris Tvis, ba to ni aper ti1 iyo. man ori dRis wi n mo a xer-

xa cxvi ri Se e yo ara mar to sa tu sa Ro sa da Ra rib Ta Tav Se sa far Si,

ara med sa a vad myo fo Sic, ro mel sac ba to ni me ri da ad gi lob ri vi

SeZ le bu li me sa kuT re e bi ufa sod ga na geb dnen.

_ ho, mag ram, _ Tqva mok rZa le bu lad qal ba ton ma de re nal ma,

_ ra zi a ni un da mo ga ye noT am pa ri zel ma ba ton ma, rad gan Tqven ke-

Til sin di si e rad ga na gebT Ra rib Ta qo ne bas?

_ igi mo vi da, ra Ta Tavs la fi dag vas xas, Sem deg sta ti ebs da beW-

davs li be ra lur ga ze Teb Si.

_ Tqven xom maT ar kiTx u lobT, Ce mo kar go.

_ ho, mag ram Cven gve la pa ra ke bi an im ia ko bi nur sta ti eb ze; es

yo ve li ve Tav gzas gvib nevs da xels gviS lis ke Ti li saq me ga va ke ToT.

Ta vi me sa me

Ra tak Ta qo ne ba

saT no da ara in tri ga ni mRvde li nam dvi li gan ge baa sof-

li saT vis.

fle ri2

mkiTx vels un da mo vax se no, rom ve ri e ris mRvdel Se lans, ro me-

lic oTx mo ci wli sa iyo, mag ram am mTe bis suf Ta ha e ris wya lo biT

rki nis xa si a Ti Ta da jan mrTe lo biT iyo da jil do e bu li, uf le ba

hqon da ne bis mi er dros Se su li yo sa tu sa Ro Si, sa a vad myo fo sa da

TviT Ra tak Ta Tav Se sa far Si. swo red di lis eq vsi sa a Ti iyo, ro-

ca ba to ni aper ti, ro mel sac sa re ko men da cio ba ra Ti mih qon da

mRvdel Tan, am pa ta ra qa laq Si mo vi da da ma Sin ve Se la nis bi nas mi-

a Su ra.

1 aperti _ frangi filanTropi. bevri ram gaakeTa tusaRTa pirobebis gaumjobesebis-

Tvis, ris gamoc restavraciis mTavroba sdevnida.

2 fleri, klod (1640-1723) _ lui XV-is moZRvari. avtori Sromisa `eklesiis isto-

ria~.

12

mRvdel ma ga da i kiTxa we ri li, ro mel sac mas saf ran ge Tis pe ri1

da am pro vin ci is um did re si me sa kuT re ba to ni de la mo li swer da

da Ca fiq rda.

_ me mo xu ci var da aq siy va ru liT mepy ro bi an, _ Ca i la pa ra ka

bo los Cu mi xmiT, _ isi ni ver ga be da ven!

mRvde li ma Sin ve mi ub run da pa ri zi dan axal mo suls da Tva le bi

mi apy ro, ro mel Sic Rrma mo xu ce bu lo bis mi u xe da vad, RvTa eb ri vi

cecx li Rvi o da; es cecx li gva uwy eb da ke Til So bi li, mag ram co ta

ar iyos sa xi fa To moq me de bis sur vils.

_ ga mom ye viT, ba to no da gTxovT, sa tu sa Ros ze dam xed ve li sa da

gan sa kuT re biT Ra tak Ta Tav Se saf ris meT val yu re Ta Tan das wre biT

ar ga moT qvaT ara vi Ta ri Se xe du le ba na nax ze.

ba to ni aper ti mix vda, rom saq me hqon da gul Tbil ada mi an Tan;

Tan gah yva mRvdels, ina xu la sa tu sa Ro, sa a vad myo fo, Tav Se sa fa ri,

mra va li ram ga mo i kiTxa da uc na u ri pa su xe bis mi u xe da vad, ara vis-

Tvis say ve du ri ar uT qvams.

es daT va li e re ba ram de ni me sa aTs gag rZel da. mRvdel ma ba to-

ni aper ti sa di lad mi i pa ti Ja, mag ram am uka nas knel ma mo i mi ze za,

we ri le bi maqvs da sa we ri o; ar un do da ki dev uf ro ga e te xa sa xe-

li Ta vi si sul grZe li Ta nam gzav ri saT vis. da ax lo e biT sam sa aT ze

maT da as ru les Ra tak Ta Tav Se saf ris daT va li e re ba da sa tu sa Ro Si

dab run dnen. iq maT kar Tan sa tu sa Ros ze dam xed ve li Sex vda. ax ma xi,

mru de fe xe bi a ni bum be ra zi; mi si ise dac uji So sa xe SiSs ki dev uf ro

uxam si ga e xa da.

_ ah, ba to no, _ uTx ra man mRvdels, _ es ma ma ka ci, Tqven rom

gax lavT, ba to ni aper ti xom ar aris?

_ me re ra? _ upa su xa mRvdel ma.

_ saq me isa a, rom gu Sin sas ti ki brZa ne ba mi vi Re, sa tu sa Ro Si ar

Se uS vaT ba to ni aper ti o; es brZa ne ba pre feqts ga mo eg zav na Jan dar-

mis xe liT, mas mTe li Ra me cxe ni eWe ne bi na, ra Ta dro ze mo es wro.

_ ra da gi ma loT, ba to no nu a re, _ Tqva mRvdel ma, _ es mog-

za u ri, ro me lic me max lavs, mar Tlac ba to ni aper ti a. cnobT Tu

ara, rom me uf le ba maqvs yo vel Jams Se mo vi de sa tu sa Ro Si, dRi siT

iq ne ba es Tu Ra miT da vinc min da Se mo viy va no.

_ di ax, ba to no, _ Ca i la pa ra ka sa tu sa Ros ze dam xed vel ma da

Ta vi da xa ra bul do gi viT, ro me lic ada mi ans jo xis Si SiT emor Ci-

1 safrangeTis peri _ parlamentis zeda palatis wevri, romelsac mefe niSnavda. es

Tanamdeboba memkvidreobiT gadadioda.

13

le ba, _ oRond, ba to no, col -Svi lis pat ro ni var, Tu da mas mi nes,

ga da ma ye ne ben; me ki sxva wya ro ar ga maC nia sacx ov reb lad.

_ Cem Tvi sac sawy e ni iq ne bo da ad gi lis da kar gva, _ upa su xa

mRvdel ma uf ro aRel ve bu li xmiT.

_ ra Se da re ba a! _ ga nag rZo sa tu sa Ros ze dam xed vel ma, _ vin

ar icis, rom Tqven, ba to no, rva a si liv ris ren ta gaqvT kar gi ma-

mu li dan...

ase Tia faq te bi, ro mel Tac sa Ta na do ko men ta ri sa da ga da War-

be bis Sem deg uka nas kne li ori dRis gan mav lo ba Si yve la aa Rel va

qa laq ve ri er Si. am wuT Si igi im mci re ka ma Tis sa gans war mo ad gen-

da, ro me lic ba ton re nal sa da mis cols So ris ga i mar Ta. di liT

ba to ni de re na li Ra rib Ta Tav Se saf ris di req to ris, ba ton val nos

Tan xle biT mRvdel Tan iyo, ra Ta mis Tvis Ta vi si uk ma yo fi le ba ga-

da e ca. mRvdels ara vin hyav da mfar ve li, man ig rZno stum ris say ve-

du ris mniS vne lo ba.

_ ra ga ewy o ba, ba to ne bo, me me sa me xu ce si viq ne bi, ro mel sac

oTx mo ci wlis asak Si ga da a ye ne ben am kuTx e Si. or moc da Teq vsme ti

we li wa di a, aqa var; Ce mi mo naT lu lia TiT qmis mTe li qa la qi, ro-

me lic er Ti pa ta ra da ba iyo, ro ca aq ga mam we ses. yo vel dRe jvars

vwer axal gaz rdebs, odes Rac ki ma Ti ma ma- pa pe bis Tvis da mi we ria

jva ri. ve ri e ri Ce mi oja xi a, mag ram me gul Si vTqvi am uc no bis da-

nax vis Ta na ve: `es pa ri ze li Se iZ le ba nam dvi lad li be ra li iyos.

ma Ti ricx vi dRes le gi o ni a; mag ram ra zi a nis mi ye ne ba Se uZ lia mas

Ra ri be bis an tu sa Re bi saT vis?~

mag ram ba ton de re na lis da gan sa kuT re biT Ra rib Ta Tav Se saf-

ris di req to ris ba ton val nos say ve du ri Tan da Tan uf ro mZaf ri

xde bo da.

_ kar gi, ba to ne bo, ga da a ye ne bi neT Ce mi Ta vi, _ wa mo i Za xa mo-

xuc ma mRvdel ma aT rTo le bu li xmiT, _ me ma inc am kuTx e Si dav-

rCe bi. ro gorc mo gex se ne baT, or moc dar va wlis wi n mem kvid re o biT

mi vi Re mi wis nak ve Ti, ro mel sac 800 liv ri Se mo aqvs; sacx ov reb lad

es me yo fa. Ce mi ja ma gi ri dan ara fe ri mrCe ba Sa vi dRis Tvis, ami tom

sru li a dac ar me Si nia mi si da kar gvi sa.

ba to ni de re na li Se Tan xme bu lad cxov rob da Ta vis col Tan.

mag ram rad gan ar ico da ra epa su xa kiTx va ze, ro mel sac qa li ga-

u be da vad ime o reb da, ra zi a nis mo ta na Se uZ lia tu sa Re bis Tvis am

pa ri zel kac so, mzad iyo ga jav re bu li yo, ro ca qal ma uceb Se-

kiv la. Su a Ta na bi Wi te ra sis mo a jir ze asu li yo da zed dar bo-

14

da. es ga la va ni ki eq vsi- Svi di met ris si maR li dan das cqe ro da

me o re mxa res ga Se ne bul ve naxs. amis Si SiT, bav Svi ar da va Si no da

ar ga da var de so, qal ba ton ma de re nal ma da Za xe ba ver ga be da. bo-

los Ta vi si vaJ ka co biT gam xi a ru le bul ma bav Svma de das Se xe da,

mi si fer wa su li sa xe Se am Cni a, Zirs Ca mox ta da mis ken ga iq ca. igi

Zal ze da tuq ses.

am pa ta ra am bav ma sxva mi mar Tu le ba mis ca sa u bars.

_ au ci leb lad un da aviy va no mxer xa vis Svi li ore li, _ Tqva

ba ton ma de re nal ma, _ igi Tval yurs adev nebs bav Svebs, To rem me-

tis me tad ga cel qdnen. axal gaz rda mRvde lia Tu ra Rac amis msgav-

si, kar gad icis la Ti nu ri, xels Seg viwy obs bav Sve bis aR zrda Si;

Cve ni mRvde li am bobs, mtki ce xa si a Ti aq vso. sa mas fran ksa da sas-

mel -saW mels miv cem. co ta ar iyos, eW vi mqon da mi si zne o bis Se-

sa xeb imi tom, rom me tis me tad uy var da be ber das ta qars, sa pa tio

le gi o nis wevrs, ro mel mac na Te sa o ba mo i mi ze za da so re le bi sas

da sax lda. Za li an ad vi li Se saZ le be li a, rom es vaJ ba to ni li be-

ra le bis sa i dum lo agen ti yo fi li yo; am bob da, am mTe bis ha e ri nam-

dvi li ma la moa Ce mi gu lis qo Si nis Tvi so, mag ram es ar aris dam-

tki ce bu li. igi mo na wi le ob da bo na par tis yve la laS qro ba Si ita-

li a Si, Sem deg im pe ri is wi na aR mde gac ki mi u cia xma. es li be ra li

la Ti nurs as wav li da axal gaz rda so rels, mis Tvis ve uan der Ze bia

wig ne bis gro va, ro me lic Tan Ca mo u ta ni a. ami tom ara so des Tav Si

az rad ar mo mi vi do da es dur glis Svi li Ce mi Svi le bis Tvis mi me-

Ci na, mag ram Cven ma xu ces ma swo red Cve ni sa mu da mod waCx u be bis wi-

na dRiT miTx ra, Wa bu ki so re li sa mi we li wa dia RvTis mety ve le bas

swav lobs, ra Ta se mi na ri a Si Se vi de so; ma Sa sa da me, li be ra li ki ara,

la Ti nis ti yo fi la.

_ es Cven mra val na i rad gvar gebs, _ ga nag rZo ba ton ma de re nal-

ma da cols ga da xe da dip lo ma ti u rad, _ val no di dad ama yobs Ta-

vi si ori ji Si a ni nor man di u li cxe niT, amas wi naT rom iyi da Ta vi si

et lis Tvis, mag ram aR mzrde li ro di hyavs bav Sve bis Tvis.

_ Se iZ le ba es wag var Tvas.

_ maS, Sen iwo neb Cems gan zrax vas, _ Tqva re nal ma da cols Ri-

mi liT mad lo ba ga da u xa da mis mi er ga moT qmu li sa ucxoo az ris-

Tvis, _ maS, ga dawy ve ti li a.

_ ah, Rmer To Ce mo, ra swrafad wyvet saq mes, Zvir fa so!

_ imi tom, rom mtki ce xa si a Ti maqvs, es mRvdel mac kar gad da-

i na xa. ra da sa ma li a, Cven aq li be ra le biT varT gar Se mor tymu li.

15

yve la es mit klis va Wa ri Su riT Se mom yu rebs, ama Si dar wmu ne bu li

var; ori Tu sa mi maT ga ni mdi da ri gax da; ho da, min da da va nax vo,

ro gor da se ir no ben ba ton de re na lis Svi le bi Ta vi anT aR mzrdel-

Tan er Tad. es si a mov ne ba al baT asi o de ekiu da mij de ba, mag ram amas

un da Sev xe doT ro gorc au ci le bel xarjs Cve ni mdgo ma re o bis gan-

sam tki ceb lad.

am uca bed ma ga dawy ve ti le bam Ca a fiq ra qal ba to ni de re na li. es

ta na di qa li am kuTx is mSve ne bad iT vle bo da; mis mix ra- mox ras er-

Tgva ri ub ra lo e bi sa da axal gaz rdo bis ie ri hqon da, pa ri ze li ma-

ma ka cis Tval Si am gu lub ryvi lo gra ci as, aR sav ses uman ko e bi Ta da

sim kvir cxliT, na zi vne ba TaRel vis gaR vi ve ba Se eZ lo. qal ba ton de

re nals rom ase Ti ga mar jve bis am ba vi Se ety o, co ta ar iyos, ki dec

Ser cxve bo da. arc kek lu co ba, arc Tval Tmaq co ba ara so des gah ka-

re bia mis guls. am bob dnen, Tav Se saf ris mdi da ri di req to ri ba to-

ni val no ea Si ke bo da, mag ram ve ra fers mi aR wi a o. es gan sa kuT re bul

sxivs hfen da mis saT no e bas imi tom, rom war mo sa de gi, wi Tel lo ye-

bi a ni da Sav ba ken bar de bi a ni val no er Ti im tlan qi, usir cxvi lo da

myvi ra la ma ma kac Ta ga ni iyo, ro mel nic pro vin ci a Si la ma za dac ki

mi aC ndaT.

qal ba to ni de re na li ga u be da vi da al baT mer ye vi xa si a Tis qa-

li iyo, eCo Ti re bo da val nos mo us ven ro ba da xma ma Ra li la pa ra ki.

rad gan ga ur bo da yo ve li ves, ra sac ve ri er Si gar To bas uwo deb dnen.

bevrs ego na, me tis me tad Ta vi mo aqvs Ta vi si war mo So bi To. nam dvi-

lad ki nak lebs fiq rob da Ta vis war mo So ba ze, mag ram Zli er kma-

yo fi li iyo, rom qa la qis mcxov reb le bi ag re ri gad ar awu xeb dnen

Ta vi an Ti dar ba zo biT. ar dav ma lavT, rom uW ku od iT vle bo da ad-

gi lob ri vi qa le bis Tval Si imi tom, rom ara vi Tar po li ti kas ar

awar mo eb da Ta vi si qmri sad mi da xe li dan uS veb da sa u ke Te so Sem-

Txve vas mo sar Ta vi qu de bi eyi da pa riz sa Tu be zan son Si. ara so des

ara fer ze da i Civ leb da, Tu ki xels ar Se uS lid nen mar tod mar to

exe ti a la Ta vis mSve ni er baR Si.

es iyo gu lub ryvi lo su li, ro me lic iqam dec ki ar mi su la,

rom qma ri ga ne sa ja da gul Si eRi a re bi na, Ta vi mo ma bez ra o. ego na,

Tum ca Tavs ar uty de bo da, col -qmars So ris Se uZ le be lia uf ro

na zi ur Ti er To ba ar se bob de so. gan sa kuT re biT ma Sin mos won da ba-

to ni de re na li, ro ca Ta vis geg mebs uzi a reb da Svi le bis Se sa xeb,

ro mel Ta ga nac er Ti sam xed ro sam sa xu ris Tvis hyav da da niS nu li,

me o re _ sa sa mar Tlos, xo lo me sa me _ ek le si is Tvis. sa er Tod, qa-

16

li Ta vis qmars bev rad nak lebmo sawy e nad Tvli da, vid re sxva nac-

nob ma ma ka cebs.

qa lis ase Ti Se xe du le ba ar iyo sru li ad usa fuZ vlo. ve ri e-

ris mers Wkvi a ni da kar gi to nis ada mi a nis sa xe li hqon da mox ve Wi-

li xu Ti -eq vsi nak ve sis Sem we o biT, ro me lic mem kvid re o biT mi e Ro

er Ti Ta vi si bi Zi sa gan. ka pi ta ni de re na li re vo lu ci am de ba to ni

du ka or le a ne lis qve i Ti ja ris aTa se ul Si msa xu rob da da ro ca

pa riz Si im yo fe bo da, prin cis dar ba zeb Si iReb dnen. aq igi Sex ved-

ro da qal ba ton mon te sons1, cno bil qal ba ton de Jan liss2 da pa le

ro i a lis3 ga mom go ne bel di uk res4. swo red es pi re bi ga mo di od nen

xSi rad ba ton de re na lis anek do teb Si. mag ram mis Tvis Tan da Tan

Zne li gax da ase Ti fa qi zi am be bis gax se ne ba da es ram de ni me xa nia

mxo lod sa ze i mo Sem Txve veb Si ime o reb da anek do tebs or le a nel Ta

gva ris Se sa xeb, rad gan amas gar da igi me tad zrdi lo bi a nic iyo,

gar da im Sem Txve ve bi sa, ro ca la pa ra ki fuls Se e xe bo da, sru li ad

sa fuZ vli a nad yve la ze aris tok ra ti ul pi rov ne bad iT vle bo da ve-

ri er Si.

Ta vi me oTxe

ma ma da va JiS vi li

Tu es Se co de ba iyo, Ce mi iyo Tu ara igi?

ma ki a ve li

`Ce mi co li nam dvi lad Wkvi a ni qa li a, _ fiq rob da me o re dRes

di lis eqvs sa aT ze ve ri e ris me ri, ro ca pa pa so re lis sa xer xi qar-

xnis ken mi e Su re bo da, _ me ver mo vi saz re, rom Tu es axal gaz rda

aba ti so re li ar aviy va ne, ro mel mac, ro gorc am bo ben, la Ti nu-

ri ena an ge lo zi viT icis, Tav Se saf ris di req tors, am mo us ve na ri

su lis ada mi ans, Se iZ le ba az rad mo u vi des mi si Cem Tvis war Tme va.

1 qalbatoni montesoni (1737-1806) _ frangi mwerali qali, erT-erTi orleaneli

hercogis faruli meuRle.

2 qalbatoni de Janlisi (1746-1830) _ monarqistuli mimarTulebis mwerali qali.

orleaneli hercogisa da mefe lui-filipes aRmzrdeli.

3 pale roiali _ orleanel hercogTa sagvareulo sasaxle.

4 diukre (1747-1824) _ Janlisis Zma, ekonomisti.

17

da me re ro go ri TviT kma yo fi le biT da iwy ebs Ta vi si Svi le bis aR-

mzrdel ze la pa raks!.. mag ram ata rebs Tu ara es ymaw vi li ana fo ras,

ro ca Cems sax lSi iq ne ba aR mzrde lad?~

ba to ni de re na li am fiq rSi iyo wa su li, ro ca So ri dan TiT-

qmis sa mi ad lis si maR lis gle xi da i na xa, ro me lic ga Te ne bi dan dus

na pi ras dawy o bil xis mo rebs zo mav da. glexs sa xe ze ma in cda ma inc

kma yo fi le ba ar ga mo xat via qa la qis me ris da nax va ze imi tom, rom

xis mo re bi gzas xer gav da da iq uka no nod ela ga.

es iyo pa pa so re li. mas ga uk vir da da ga u xar da ki dec de re na-

lis wi na da de ba mi si va Jis, Ju li e nis Se sa xeb. amis da mi u xe da vad,

uk ma yo fi lo da gul gri li sa xis ga mo mety ve le ba mi i Ro, rom li-

Tac mTis xal xi Tval Tmaq cu rad fa ravs Ta vis nam dvil zrax vas. maT

es eg vip te li fe la xe bis1 Tvi se ba im dro i dan aqvT Se nar Cu ne bu li,

ro ca aq es pa ne le bi ba to nob dnen, xo lo ma Ti wi nap re bi mo nu rad

qed mox ril ni iy vnen.

so rel ma Tav da pir ve lad pa su xi gas ca im pa tiv sa ce mi sity ve bis

Ca moT vliT, ro mel nic ze pi rad ico da. ro ca am uSi na ar so sity vebs

ime o reb da da uxer xu lad iRi me bo da, rac ki dev uf ro aZ li e reb da

mis yalb da TiT qmis oin ba zur ga mo mety ve le bas, gle xu ri Wku iT

cdi lob da ga mo ec no, ra mo saz re ba ai Zu lebs aseT war Ci ne bul kacs

Ce mi na car qe qia va Ji aiy va nos Ta vi si Svi le bis aR mzrde la do. Tvi-

Ton me tis me tad uk ma yo fi lo iyo Ju li e ni sa, ba to ni de re na li ki

mo u lod ne lad swo red mis ga sam rje lod sTa va zob da sa mas franks

we li wad Si, saW mel -sas mel sa da ta ni sa moss. es uka nas kne li pre-

ten zi a, rom lis war dge na pa pa so rel ma uca be dad mo i saz ra, ba ton-

ma de re nal ma ma Sin ve mi i Ro.

am moTx ov nam ga a o ca qa la qis me ri. Tu so re li aR ta ce bu li ar

aris Ce mi wi na da de biT, cxa di a, sxva mxri da nac mi u Ria ra i me Se Ta va-

ze ba o, fiq rob da igi. vin izam da amas, Tu ara val no? de re na li ama-

od aC qa reb da so rels da u yov neb liv da e doT xel Sek ru le ba; cbi e ri

be ri ka ci ga ji ut da da uar ze id ga: ir wmu ne bo da, Svils min da da ve-

kiTx o o, TiT qos pro vin ci a Si SeZ le bu li ma ma se ri o zu lad odes me

ra mes ekiTx e bo da Svils, ro mel sac sru li ad ara fe ri ga aC ni a.

xety is sa xer xi qar xa na war mo ad gens mdi na ris pi ras mdgar did

far duls. sa xu ra vi day rdno bi lia oTx msxvil boZ ze dab je nil

niv ni veb ze. ia ta ki dan rva Tu cxra wyrTis si maR le ze xer xi a, igi

1 ase eZaxdnen egviptel glexebs.

18

ze viT iwevs da Zirs eS ve ba ma Sin, ro ca me tad mar ti vi me qa niz mi

am xerxs xis mors aw vdis. am or mag me qa nizms bor ba li amoZ ra vebs,

bor bals ki mdi na re at ri a lebs.

pa pa so re li Ta vis qar xa nas Tan mi vi da da xma dab la da u Za xa Ju-

li ens; ara vin ga mox ma u re bi a. man mxo lod Ta vi si uf ro si va JiS-

vi le bi da i na xa. es bum be raz Ta mod gmis ma ma ka ce bi mZi me cu le biT

Se i a ra Re bu liy vnen da naZ vis mo rebs Tlid nen, sa nam qar xa na Si Se i-

tan dnen da sa xer xad. mTe li ma Ti gu lis yu ri iqiT iyo mi mar Tu li,

rom ar as cde nod nen mor ze gav le bul Sav xazs da cu lis yo vel

dak vra ze ve e ber Te la na fo te bi cvi o da. maT ar es mo daT ma mis Za-

xi li. pa pa so re li qar xa na Si Se vi da; mag ram Ju li e ni xer xis gver-

diT ro di aR moC nda, sa dac un da yo fi li yo: Wer Si am Zvra li yo da

Tav xe ze Sem jda ri yo fe xeb ga da la ju li. imis ma giv rad, rom qar xnis

mu Sa o bis Tvis edev ne bi na Tval yu ri, wigns kiTx u lob da. ara fe ri

Se a wu xeb da be ber so rels ise, ro gorc am su ra Tis da nax va; Ju li e-

nis Tvis Se iZ le ba epa ti e bi na mZi me Sro mis Tvis Ta vis ari de ba, rad-

gan Zal -Ro niT uf ro si Zme bi viT ar ga mo ir Ce o da, mag ram es wig nis

kiTx vis siy va ru li be be ri so re lis Tvis pir da pir au ta ne li gam-

xda ri yo. Ta nac, Ta vad ro di ico da we ra- kiTx va.

ma mam or -sam jer da u Za xa Ju li ens. uf ro im gu lis yur ma, rom-

li Tac igi wigns kiTx u lob da, vid re xer xis xri al ma ymaw vils xe-

li Se u Sa la, ma mis mris xa ne xma ga e go na. bo los, asa kis mi u xe da vad,

mo xu ci mkvir cxlad Sex ta da sa xerx mor ze da iqi dan We ris Tav xe ze

aiW ra. pir vel ma Zli er ma Se mok vram mdi na re Si ga da af ri na Ju li e-

nis wig ni; me o re ara nak leb Zli er ma Se mok vram ki ymaw vi li da a re-

ti a na. is iyo sa mi -oTxi met ris si maR li dan un da Ca mo var dni li yo

da amu Sa ve bu li man qa nis owi na rebs das ce mo da, ro mel nic mas gas-

res da, rom ma mam mar cxe na xe liT da i Wi ra:

_ Se usaq mu ro, ki dev am wye ul wig nebs kiTx u lob, imis ma giv-

rad, rom xerxs uyu ro? sa Ra mo Ti ikiTx e, Tu ar da giS li a, ro ca

Sens xu ces Tan mi di xar sa lay bod.

Tum ca Ju li e ni Tav bru dax ve u li da ga sis xli a ne bu li iyo, ma inc

Ta vis sa gu Sa go ad gils mi u ax lov da xer xis gver diT. Tva li crem-

liT av se bo da, rac uf ro say va re li wig nis da kar gviT iyo ga mow ve-

u li, vid re fi zi ku ri tki vi liT.

_ Zirs Ca mo di, mxe co, un da mo ge la pa ra ko!

man qa nis xma ur ma Ju li ens kvlav Se u Sa la xe li es brZa ne ba ga e-

go na. ma ma miss, ro me lic uk ve Zirs Ca mo su li yo, aRar un do da Ta vis

19

Se wu xe ba da xe lax la ze viT aco ce ba: man nig vzis sa re ki xa la mo-

i ta na da mxar ze da ar tya Ju li ens. verc ki mo as wro Wa buk ma Zirs

Ca mox to ma, rom mo xuc ma so rel ma igi win ga ig do Si nis ken.

`er Tma Rmer Tma icis, ras mi zams~, _ fiq rob da axal gaz rda. man

sev di a nad ga i xe da mdi na ris ken, sa dac mi si wig ni Ca var da. es wig ni

yve la ze me tad uy var da _ es iyo `wmin da ele nes dRi u ri~1. lo ye-

bi ga swiT le bo da, Tva le bi da e xa ra. Ju li e ni sa Su a lo si maR lis

Tvra met -cxra me ti wlis Wa bu ki iyo, sus ti aR na go bi sa, us wor mas-

wo ro, mag ram sa Tu Ti sa xis nak vTe bi, od nav ke xi a ni cxvi ri hqon da.

di di Sa vi Tva le bi, rom leb Sic sim Svi dis wu Teb Si da fiq re ba da

vne ba exa te bo da, am Ja mad ga af Tre bu li si Zul vi lis na per wklebs

af rqvev dnen. mu qi wab lis fe ri Tma hqon da, co ta ar iyos da ba li

Sub li, sib ra zis gan mze ra gah bo ro te bo da. moq ni li da ga mok ve Ti-

li we li uf ro si nar na res ga mo xa tav da, vid re Zal -Ro nes. bav Svo-

bi dan ve Tan da yo lil ma da fiq re bul ma da fer mkrTal ma sa xem ma ma-

miss is az ri Ca a go na, es ymaw vi li ver icocx lebs an ojaxs da aw ve ba

mZi me tvir Ta do. Sin yve las aT val wu ne bu li hyav da. Ta vis mxriv,

ma sac sZul da Zme bic da ma mac; ro ca kvi ra o biT sa zo ga do mo e dan ze

Ta ma Sob da, am xa na ge bi yo vel Tvis ce ma- tye piT umas pin Zlde bod nen

xol me.

uk ve er Ti we li wa di iyo, rac la maz ma Se sa xe da o bam Ta nag rZno ba

mo u po va axal gaz rda qa lebs So ris. es yve las gan abu Cad ag de bu-

li sus ti Wa bu ki aR mer Teb da mxo lod im mo xuc sam xed ro das ta-

qars, ro mel mac Wad re bis Se sa xeb sity va Seh kad ra qa la qis mers. es

das ta qa ri xan da xan dRi ur xel fass aZ lev da pa pa so rels, TiT qos

Ju li e ni da qi ra ve bu li hyav da da mas la Ti nur sa da is to ri as as-

wav li da, anu ukeT vTqvaT, imas, rac man is to ri i dan ico da, sa xel-

dobr 1796 wlis brZo las ita li a Si. sik vdi lis win man Ju li ens sa-

pa tio le gi o nis jva ri, Ta vi si pen si is dar Ce ni li Tan xa da oc da a Ti

Tu or mo ci to mi wig ni uan der Za, amaT gan yve la ze Zvir fa si is iyo,

ro me lic ax la wyal Si mi cu rav da. sax lSi Ses vlis Ta na ve Ju li en-

ma ig rZno, rom mxar ze ma mis mZi me xe li da aw va; cax ca xi da awy e bi na,

ego na, ki dev gam la xav so...

_ mi pa su xe, mxo lod ar ic ru o, _ uy vi ro da mkva xe xmiT mo xu-

ci gle xi; ama ve dros mi si koJ ri a ni xe li Ju li ens ise at ri a leb-

da, TiT qos tyvi is gan Ca mos xmu li sa Ta ma So ja ris ka ci yo fi li yo.

1 `wminda elenes dRiuri~ _ dawera frangma istorikosma emanuel las-kazasma (1766-

1842), romelic napoleons wminda elenes kunZulze gahyva.

20

Ju li e nis di di, crem liT sav se Sa vi Tva le bi Sex vdnen wvril, nac-

ris fer Tva lebs be be ri dur gli sa, ro mel sac TiT qos sur da va JiS-

vils su lis siR rme Si Cas wvdo mo da.

Ta vi me xu Te

mo la pa ra ke ba

da yov ne ba saq mes Sve lis.

eni u si1

_ mi pa su xe, mxo lod ar ic ru o, mwig no ba ro ZaR lis Svi lo, sa i-

dan ic nob qal ba ton de re nals? ro dis gi la pa ra kia mas Tan?

_ ara so des mi la pa ra ki a, _ upa su xa Ju li en ma, _ es qa li mxo-

lod ek le si a Si da mi na xavs.

_ mag ram al baT Tav xe du rad uc qe ro di, briy vo!

_ ara so des. xom iciT, rom ek le si a Si mxo lod RmerTs vxe dav, _

da u ma ta Ju li en ma, co ta ar iyos, fa ri sev lu ri to niT, ra Ta Tav Si

Car tyma ae ci le bi na.

_ aq ma inc ra Rac un da iyos, _ upa su xa cbi er ma glex ma da wu-

TiT da dum da, _ mag ram Sen ve ra fers ga mog tyu eb, SeC ve ne bu lo fa-

ri se ve lo. mar Ta li a, male Ta vi dan mo gi So reb da Ce mi sa xer xi qar-

xa na amiT mxo lod mo i gebs. Sen mRvdlis Tu vi Rac sxvi si gu li

mo gi gi a, mas ki Sen Tvis kar gi ad gi li uSo vi a. wa di, bar gi Seh ka ri,

de re nal Tan wa giy van, mi si Svi le bis aR mzrde li gax de bi.

_ ras mom ce men ga sam rje lod?

_ saW mel -sas mels, ta ni sa moss da sa mas franks, ja ma girs.

_ ar min da Si na mo sam sa xu re gav xde.

_ mxe co, vin ge ub ne ba Si na mo sam sa xu re gax di o? me ki msurs Ce mi

Svi li Si na mo sam sa xu re gax des?

_ maS vis Tan vij de bi suf ra ze sa di lad?

am kiTx vam Se aS fo Ta mo xu ci so re li, ig rZno, Tu la pa ra ki gan-

vag rZe, Se iZ le ba saq me ga va fu Wo o; igi ga u jav rda Ju li ens, ga lan-

ZRa, ga u maZR ro ba da ab ra la da mi a to va, ra Ta uf ros va Jebs mo la-

pa ra ke bo da.

1 eniusi (Zv.w. III-II ss.) _ romaeli poeti.

21

Ju li en ma maT ken ga i xe da da da i na xa, rom ma ma da Zme bi cu lebs

dahy rdno bod nen da TaT bi rob dnen. kar ga xans uc qi ra, Sem deg ifiq-

ra, suler Ti a, ver ga vi geb ras la pa ra ko be no da xerxs amo e fa ra,

ra Ta uca be dad ar Se em Cni aT. sur da efiq ra am mo u lod nel wi na da-

de ba ze, rac sru li ad cvli da mis beds, mag ram grZnob da, ar Zal-

miZs sif rTxi lis ga mo Ce na o; mi si fan ta zia cdi lob da war mo ed gi na,

ra mo e lo da ba ton de re na lis mSve ni er sax lSi.

`u ke Te sia yo ve li ve ze ua ri vTqva, vid re Ta vi da vim ci ro da mo-

sam sa xu re e bis suf ra ze vi sa di lo, _ ga i fiq ra man, _ ma ma Ce mi Za-

las da ma tans, mag ram amas sik vdi li mir Cev ni a. TxuT me ti fran ki da

rva su maqvs Se mo na xu li: am Ra miT ve ga vi pa re bi; or dRe Si viw ro

bi li ke biT, sa dac Jan dar mis Sex ved ris Si Si ar meq ne ba, be zan son Si

amov yof Tavs; iq ja ris ka cad Se val da Tu sa Wi ro gax da, Sve i ca ri a-

Si ga da val. mag ram ma Sin ua ri un da vTqva da wi na u re ba ze, ua ri un da

vTqva mRvdlis mSve ni er mdgo ma re o ba ze, ro me lic yo ve li ve si ke Tes

gvi qa dis~.

es Si Si mo sam sa xu re e bis tra pe zis ga na wi le bi sa Tan da yo li li

ro di hqon da Ju li ens; ke Til dRe o bis mi saR we vad bev rad uf ro mZi-

me saq me sac ikis reb da. es grZno ba ru sos `aR sa re bam~1 STa a go na. es

iyo er Ta der Ti wig ni, ris Sem we o bi Tac mas msof li o ze war mod ge na

Se e mu Sa ve bi na. amas zed er Tvo da na po le o nis di di ar mi is bi u le te-

ne bi da ̀ wmin da ele nes dRi u ri~. igi mzad iyo si cocx le ga e wi ra am

Txzu le be bis Tvis. sxva ra i me ara so des swa me bi a. mo xu ci sam xed ro

das taq ri sa ar iyos, Ju li e ni yo vel sxva wigns de da mi wis zur gze

sic ru ed Tvli da, ka ri e ris ti ga iZ ve re bis mi er da we ri lad.

an Te bul sul Tan er Tad Ju li ens hqon da ga sa o ca ri max sov ro ba,

rac xSi rad uW ku o bas ukav Sir de ba. im mo xu ci mRvdlis, Se la nis

gu lis mo sa ge bad, vis ze dac, mi si az riT, mi si mo ma va li iyo da mo ki-

de bu li, la Ti nur ena ze ze pi rad is wav la axa li aR Tqma; man ico-

da ag reT ve re aq ci is axa li sa xa re ba _ Jo zef de mes tris2 wig ni

`pa pis Se sa xeb~, Tum ca esec ise ve nak leb swam da, ro gorc axa li

aR Tqmisa.

TiT qos mo xu ci so re li da mi si um cro si va Ji Se Tan xme bu li yo-

fi liy vnen, im dRes la pa raks ga ur bod nen. sa Ra mos Ju li e ni RvTis-

1 Tavis `aRsarebaSi~ did frang mwerals Jan-Jak rusos (1712-1778) moTxrobili aqvs,

rom iZulebuli iyo laqiad emsaxura didkacebTan.

2 Jozef de mestri (1754-1821) _ kontrrevolucioneri mwerali, icavda romis papisa

da samRvdeloebis xelisuflebis ideas (Teokratias).

22

mety ve le bis gak ve Til ze wa vi da mRvdel Tan, mag ram am jo bi na mis-

Tvis ara fe ri eT qva uc na ur wi na da de ba ze, ro me lic ma ma miss mis-

ces. Se iZ le ba es ra i me ma xe iyo so, _ fiq rob da ymaw vi li, _ Ta vi

ise un da da vi Wi ro, TiT qos es am ba vi da ma viwy da ki de co.

me o re di liT ga Te ne bis Ta na ve ba ton ma de re nal ma da a Za xe bi na

mo xu ci so re lis Tvis, ro mel mac er Ti Tu ori sa a Ti ac de vi na, bo-

los, ro gorc iyo, ga moC nda da ka ri dan ve da us ru le be li bo di Sis

mox da da Ta vis dak vra da iwy o. nar Ta u li sity va- pa su xis Sem we o biT

so rel ma ga mo ar kvi a, rom mi si va Ji oja xis uf ro seb Tan ij de bo da

suf ra ze, xo lo ro ca maT stum re bi eyo le bo daT, bav Sveb Tan isa di-

leb da cal ke oTax Si. mo xu ci miT uf ro aZ ne leb da saq mes, rac uf-

ro rwmun de bo da, ba ton mers mar Tlac swyu ria Ce mi va Jis Ta vis Tan

ay va na o, rac di dad ak vir veb da da eWvs iw vev da mas Si; mo iTx o va mi si

va Jis sa Zi ne be li oTa xic eC ve ne bi naT. es iyo di di oTa xi, suf Ta ave-

jiT mor Tu li, sa dac uk ve Seh qon daT sa mi bav Svis sa wo li.

am ga re mo e bam zo gi ram ga mo ar kvia mo xu ci gle xis Tvis; ax la man

ikiTx a, ro go ri ta ni sa mo si eq ne ba Cems vaJ s o. ba ton ma de re nal ma

Ta vi si ma gi dis yu Ti ga mo a Ro da asi fran ki amo i Ro.

_ Tqven ma vaJ ma es fu li me ma u de di u rans wa u Ros da Sa vi ta ni-

sa mo si Se a ke rvi nos.

_ da ro ca Sin wa viy van, es Sa vi ta ni sa mo si mas dar Ce ba? _ ikiTxa

glex ma, ro mel sac uceb sru li ad da a viwy da Ta vi si zrdi lo bi a ni

qce va.

_ ra sak vir ve li a.

_ Za li an kar gi! _ Tqva so rel ma ga Wi a nu re bu li to niT, _ ax la

is Ra dag vrCe ni a, ja ma gi ris Se sa xeb Sev Tan xmdeT.

_ ro gor! _ wa mo i Za xa aR Sfo Te bul ma de re nal ma, _ aki gu Sin ve

Sev Tan xmdiT; sa mas franks vaZ lev; me mgo nia es sak ma risi a, me ti ca a.

_ es Tqve ni wi na da de ba iyo, me ar uar vyof, _ Tqva be ber ma so-

rel ma ki dev uf ro ga Wi a nu re bu lad da ra Rac STa go ne bis ze gav le-

niT, ro me lic od nav ar ga ak vir vebs imas, vinc fran Skon tel gle-

xebs ic nobs, ba ton de re nals Ca ac qer da da da u ma ta, _ sxva gan

ukeT mo vewy o biT.

am sity ve bis ga go ne ba ze qa la qis mers sa xe da e man Wa, mag ram Ta-

vi Se i ka va. ori sa a Tis mi ki bul -mo ki bu li la pa ra kis Sem deg, ro ca

arc er Ti sity va ar war moT qmu la da u fiq reb lad, gle xis eS ma ko bam

ajo ba mdi da ri ka ci sas, ro me lic mas ag re ri gad ro di sWir de ba

cxov re ba Si. mi i Res mra va li mux li, ro mel sac un da mo e wes ri ge bi-

23

na Ju li e nis axa li cxov re ba; ja ma gi rad oTx a si fran ki da e niS na,

fuls wi nas war mi i Reb da yo ve li Tvis pir vel ricx vSi.

_ kar gi, maS, oc daTx uT met franks miv cem, _ Tqva de re nal ma.

_ Tan xis da sam rgva leb lad, ise Ti mdi da ri da xel gaS li li ada-

mi a ni, ro go ric Cve ni ba to ni me ri brZan de ba, arc oc da Teq vsmet

franks da i Su rebs, _ upa su xa glex ma Sem pa ra vi xmiT.

_ eg re iyos, _ Tqva de re nal ma, _ mag ram ama ze gav Cer deT.

gab ra ze ba mas er Tgvar sim tki ces aZ lev da la pa rak Si. glex ma Se-

am Cni a, rom sa Wi ro iyo vaW ro bis Sewy ve ta. ma Sin de re nal ma Se mo u-

ti a, araf ris gu lis Tvis ar un do da so re lis Tvis ga da e ca pir ve li

Tvis ga sam rje lo, oc da Teq vsme ti fran ki, Tum ca mo xu ci Cqa rob da

es fu li TviTon mi e Ro Svi lis ma giv rad. de re nals ga ax sen da, rom

iZu le bu li gax de bo da Ta vi si co lis Tvis eam bna, Tu ra ara sa sur ve-

li ro li Se as ru la am mo la pa ra ke ba Si.

_ ukan da mib ru neT asi fran ki, ro me lic es -es aris gad mo ge ciT,

_ Tqva man gul mo su lad, _ ba ton di u rans Ce mi mar Tebs co ta ram.

me TviT gav yve bi Tqvens Svils Sa vi dra fis ta ni sa mo sis sa yid lad.

am ener gi u li qce vis Sem deg so re li xe lax la da ub run da Ta vis

mok rZa le bul fra zebs; kar ga xans ila pa ra ka. bo los, ra ki dar-

wmun da mets ve ra fers mo vi ge bo, mas pin Zels ga mo eTx o va:

_ ax la ve Cems vaJs ga mo gig zav niT ci xe- dar baz Si.

ase uwo deb dnen qa la qis me ris xel qve iT ni mis saxls, ro ca me-

ris mi pir fe re ba un do daT.

qar xa na Si dab ru ne bi sas so rel ma ama od da uwyo Zeb na Ta vis vaJs.

mo sa lod ne li am be bis Si SiT Ju li e ni Su a Ra miT ga vi da Si ni dan. un-

do da uSi Sar ad gils da e ma la Ta vi si wig ne bi da sa pa tio le gi o-

nis jva ri. yo ve li ve Ta visi me gob ris, xety is vaW ris, fu kes sax lSi

ga da i ta na; igi im mTa ze cxov rob da, ro me lic ze mo dan das cqe ris

ve ri ers.

ro gorc ki Ju li e ni ga moC nda, ma mam mi a Za xa:

_ Rmer Tma uwy is, Se SeC ve ne bu lo, Se uq na rav, ga mo i Cen Tu ara

odes me im den pa ti os ne bas, rom ga da mi xa do saW mel -sas mlis fa si,

ro mel sac ram de ni me we li wa dia vxar jav avan sad. mok ri be Se ni Cvre-

bi da ba ton mer Tan wa eT ri e.

Ju li e ni ga o ce bu li iyo, rom ar ga la xes da saC qa rod ga ud ga

gzas, mag ram, ro gorc ki Ta vi si mris xa ne ma mis Tva lebs mi e fa ra,

na bijs uk lo. ga i fiq ra, Ce mi fa ri sev lo bis Tvis uri go ar iq ne ba,

ek le si a Si Se vi do de co ta xni To.

24

ga na es sity va gak vir vebT? axal gaz rda gle xis sul ma di di gza

gan vlo, sa nam am sa Si nel sity vas mi ad ge bo da.

jer ki dev sru li ad bal Ri iyo, mis Tval win me eq vse le gi o nis

dra gu neb ma rom ga i a res, isi ni ita li i dan brun de bod nen; maT grZe-

li TeT ri wa mo sas xa me bi hqon daT da Sav ji Ro sa ni mu za ra de bi exu-

raT. Ju li e ni uc qe ro da, ro gor abam dnen Ta vi anT cxe nebs ma Ti sax-

lis rki nis ba di an fan ja ras Tan. am dRi dan igi sam xed ro wo de bis

Tay va nis mce me li gax da. Sem deg aR ta ce biT is men da lo dis xi dis,

ar ko les da ri vo lis brZo lis am bebs,1 ra sac mo xu ci das ta qa ri

uy ve bo da xol me. man Se am Cni a, rom mo xu ci xan da xan an Te bu li Tva-

le biT Se xe dav da Ta vis jvars.

mag ram, ro ca Ju li e ni ToTx me ti wli sa gax da, ve ri er Si ise Ti

ek le si is age ba da iwy es, ro me lic Se iZ le ba di de bul Se no bad Ca iT-

va los ase pa ta ra qa la qis Tvis. ek le si as oTxi mar ma ri los sve ti

hqon da. maT ma da nax vam ga a o ca Ju li e ni: am sve teb ma mTel am kuTx e Si

sa xe li ga iT qves im mo mak vdi ne be li si Zul vi lis ga mo, rac maT mom-

ri ge bel mo sa mar Tle sa da be zan so ni dan ga mog zav nil axal gaz rda

abats So ris ga aR vi ves. es aba ti kon gre ga ci is2 ja Su Sad iT vle bo da.

mom ri ge bel ma mo sa mar Tlem ki na Ram Ta vi si ad gi li da kar ga, yo vel

Sem Txve va Si, ase Ti iyo sa zo ga do Se xe du le ba. ga na im de nad ga kad-

ni er da, rom Se e da va sa su li e ro pirs, ro me lic Tve Si or jer be-

zan son Si da di o da, sa dac, ro gorc am bob dnen, yov lad sam Rvde lo

epis ko poss esa ub re bo da?

ama so ba Si mom ri ge bel ma mo sa mar Tlem, mra val ricx o va ni oja xis

ma mam, ram de ni me aS ka rad usa mar Tlo ga na Ce ni ga mo i ta na: es ga na Ce ni

mi mar Tu li iyo imaT wi na aR mdeg, vinc li be ra lur ga zeT `kon sti-

tu si o nels~ kiTx u lob da. wes ri gis par ti am ga i mar jva.

uceb Ju li en mac Ta vi da a ne ba na po le on ze la pa raks; ga nacx a da,

gan zra xu li maqvs mRvdlad ve kur Txo o; ami e ri dan mas xSi rad ma ma-

mi sis sa xerx qar xa na Si xe dav dnen: be be ri mRvdlis gan naTx o var la-

Ti nur bib li as ize pi reb da. es gul ke Ti li mo xu ci ga o ce bu li iyo

mi si war ma te biT da yo vel sa Ra mos RvTis mety ve le bas as wav li da.

Ju li e ni mis wi na Se mxo lod uki du res RvTis mo sa o bas am JRav neb da.

vin ifiq reb da, rom es axal gaz rda qal wu leb ri vi sa xe, eso den fer-

1 italiis omis dros lodis xidTan, arkolesa da rivolisTan napoleonma sastikad

daamarcxa avstriis jarebi.

2 igulisxmeba iezuitTa ordenis berebis sazogadoeba, romelic restavraciis dros

kontrrevoluciuri ideebis propagandas eweoda.

25

mkrTa li da sa Tu Ti, Wa bu kis Se ud re kel ga dawy ve ti le bas fa rav da

_ sjobs aTas jer sik vdi lis saf rTxes Se veb rZo lo, vid re ua ri

vTqva bed ni e re bis mo po ve ba ze o.

Ju li e nis Tvis bed ni e re bis mo po ve ba, uwi na res yov li sa, ve ri e ri-

dan Ta vis daR we vas niS nav da; mTe li ar se biT sZag da Ta vi si sam Sob-

lo: aq yo ve li ve mis fan ta zi as yi nav da.

bav Svo bi dan xSi rad hqo nia aR frTo va ne bis wu Te bi, ma Sin igi si-

a mov ne biT oc ne bob da: erT mSve ni er dRes la ma zi qa le bis wi na Se

war mad ge nen pa riz Si da Sev Zleb ma Ti yu radR e ba mi vipy ro ra i me gmi-

ru li moq me de bi To. rad ar Se iZ le ba ro me li me maT gan ma ki dec Se-

miy va ros, ro gorc brwyin va le qal ba ton ma de bo har nem1 jer ki dev

Ra ri bi bo na par ti Se iy va ra o? mTe li wle bis gan mav lo ba Si Ju li ens

er Ti sa a Tic ar ga u ta re bia ise, rom ar ga e fiq rebina, ai bo na par ti

uc no bi da Ra ri bi le i te nan ti iyo, mag ram msof li os ba to ni gax da

max vi lis Sem we o bi To. es az ri nu geSs scem da ube du re ba Si, ro me-

lic mas di dad eC ve ne bo da da aor ke ceb da mi si si xa ru lis iS vi aT

wu Tebs.

ek le si is aSe ne bam da mom ri ge be li mo sa mar Tlis ga na Cen ma uceb

ga a na Ta mi si go ne ba; er Tma az rma ki na Ram ga a gi Ja ram de ni me kvi ris

gan mav lo ba Si, bo los es az ri da e uf la pir vel yo fi li Zli e ri ide-

is msgav sad, ro me lic vne biT an Te bu li su lis ada mi ans xSi rad Ta-

vi si aR mo Ce ni li hgo ni a.

`ro ca bo na par tma xal xi aa la pa ra ka, saf ran geTs eSi no da ucx-

o el Ta Se mo se vi sa; ma Sin sam xed ro ni Wi au ci leb lad sa Wi roc iyo

da mo da Sic iT vle bo da. dRes xSi rad vxe davT, rom or mo ci wlis

sa su li e ro pirs asi aTa si fran kis Se mo sa va li aqvs, e.i. sam jer

me ti, vid re na po le o nis sa xe lo van sa di vi zio ge ner lebs hqon daT.

am sa su li e ro pirT Ta na Sem we e bi sWir de baT. ai, mom ri ge be li mo sa-

mar Tle, Wkvi a ni, pa ti o sa ni, uk ve xan Si Se su li ka ci Tavs ir cxvens

imiT, rom eSi nia axal gaz rda, oc da a Ti wlis aba tis, epis ko po sis

Ta na mo say dris wyro mi sa. cxa di a, sa su li e ro pi ri un da gav xde~.

er Txel, ro ca Ju li e ni Ta vi si RvTis mo sa o biT iyo gam sWva lu li

da RvTis mety ve le ba Si uk ve ori wlis kur si hqon da gav li li, igi

gas ca im alis avar dnam, ro me lic mis suls wvav da. es mox da mo xuc

Se lan Tan. am uka nas knels sa di lad mRvdle bi hyav da mow ve u li. man

stum rebs Ju li e ni wa rud gi na, ro gorc gan swav lu lo bis sa oc re ba.

1 Jozefina de boharne _ napoleonis pirveli coli, romelsac igi gaeyara, raTa

avstriis imperatoris qaliSvili SeerTo.

26

Wa buk ma Ta vi ver Se i ka va da aR gzne bu li qe ba- di de ba mi uZR vna na-

po le ons. Sem deg Ta vi da i sa ja imiT, rom mar jve na xe li Ca mo i ki da

gul ze da ori Tvis gan mav lo ba Si ata ra aseT uxer xul mdgo ma re o-

ba Si: esao da, naZ vis xis ga dat ri a le bis dros viR rZe o. ase Ti iyo

es Tvra me ti wlis sa Tu Ti axal gaz rda, ro me lic iR li a Si box Ca a-

moC ri li ve ri e ris di de bul ta Zar Si Se di o da.

ek le sia pir qu Si da ca ri e li iyo. dRe sas wa u lis ga mo yve la

fan ja ra ze alis fe ri far de bi eki da; ami tom mzis mxa re ze sxi ve bi

Tva lis mom Wrel si naT les qmnid nen, STa ma go ne bel sa da re li gi u ri

grZno bis gam Rvi ve bels. Ju li ens tan Si Jru an tel ma da u a ra. rad-

gan ek le si a Si mar tod mar to iyo, yve la ze kox ta skam ze Ca moj da. am

skam ze de re na lis ger bi Se am Cni a. da say rdnob ze Ju li en ma da beW-

di li qa Ral di da i na xa, igi TiT qos gan geb da to ve so. da ac qer da da

wa i kiTx a:

`lui Jan re lis sik vdi liT das ji sa da uka nas kne li wu Te bis aR-

we ra. es am ba vi be zan son Si mox da ama wlis...~.

qa Ral di da xe u li iyo. me o re mxa re ze ori o de sity va Can da:

`pir ve li na bi ji...~.

_ vis un da da eg do aq es qa Ral di? _ Ca i la pa ra ka Ju li en ma, _

sab ra lo ymaw vi li! _ da u ma ta man da amo i ox ra, _ mi si gva ric ise-

ve Tav de ba, ro gorc Ce mi... _ me re qa Ral di daW muW na da ka ris ken

ga e mar Ta.

ga sas vlel Si Ju li ens mo eC ve na _ sisxls vxe dav sas xu reb lis

max lob la do: nam dvi lad aq ub ra lo na kur Txi wya li iyo daR vri-

li, alis fe ri far de bis Su qis ana rek li mas sisxls am sgav seb da.

bo los Ju li ens Ser cxva Ta vi si sim xda li sa.

`nu Tu mxda li var? _ ga i fiq ra man, _ ia ra Ris ken!~

es sity va, ro me lic xSi rad me or de bo da be be ri das ta qa ris omis

moTx ro beb Si, Ju li ens gmi rul Se Za xi lad mi aC nda. igi ek le si i dan

ga mo vi da da de re na lis sa sax li sa ken ga e mar Ta Cqa ri na bi jiT.

Ta vi si Ta vis gam xne ve bis mi u xe da vad Sek rTa, ro ca oci fe xis na-

bij ze es di di Se no ba da i na xa. rki nis WiS ka ri Ria iyo; igi mas di-

de bu lad eC ve na. me ti gza ar iyo, un da Se su li yo.

Ju li e nis gar da mi si am sax lSi Ses vla sxva vis me sac aRel veb da.

mor cxvi qal ba to ni de re na li me tad Se ak rTo im az rma, rom ma sa

da mis Svi lebs So ris mu dam vi Rac ucxo id ge bo da. qa li SeC ve u-

li iyo, rom mis va Jebs mis oTax Si eZi naT. di liT man bev ri crem li

daR va ra, ro ca da i na xa, ro gor ga dah qon daT ma Ti pa ta ra sa wo le bi

27

aR mzrde lis oTax Si. ama od sTxo va qmars, sul um cro sis _ sta nis-

lav qsa vi es sa wo li ma inc da mi to ve To.

qa lu ri si nar na re uki du re sad gan vi Ta re bu li hqon da qal ba ton

de re nals. mas Ta vi si Svi le bis aR mzrde li war mod ge ni li hyav da

me tad ara sa si a mov no, tlanq da Tma da u var cxnel ka cad, ro mel sac,

ra ki man ra Rac bar ba ro su li ena, la Ti nu ri ico da, mi si Svi le bi

un da da e tuq sa da ga e la xa ki dec.

Ta vi me eq vse

mowy e ni lo ba

ar vi ci, ro gor mo viq ce da ra va ke To.

mo car ti, `fi ga ro~

qal ba to ni de re na li sas tum ro oTa xi dan Su Sa ban dis ka riT

baR Si Cas vlas api reb da im sim kvir cxli Ta da mox de ni lo biT, ro-

me lic mas axa si a Teb da, ro ca Sors iyo ma ma ka cis Tval Ta gan. uceb

WiS kar Si axal gaz rda gle xis, TiT qmis bav Svis sa xe da i na xa. mas me-

tis me tad fer mkrTa li Raw ve bi da nam ti ra le vi Tva le bi hqon da.

Zli er suf Ta TeT ri pe ran gi ec va, xo lo iR li a Si iis fe ri ma u dis

axa li kur ta ki amo e do.

am axal gaz rda glexs ise Ti TeT ri pi ri sa xe da ise Ti uwy i na ri

Tva le bi hqon da, rom ro man ti ku li su lis pat ron ma qal ba ton ma

de re nal ma ga i fiq ra, Se iZ le ba ga dac mu li qa liS vi li iyos da Cems

qmar Tan mo di o des ri sa me saTx ov ne la do. Se e co da sab ra lo ymaw vi-

li, ro me lic WiS kar Tan id ga da, ro gorc ety o bo da, xe lis awe va

ver ga e be da, ra Ta za ri da e re ka. qa li WiS kars mi u ax lov da ise, rom

Ju li ens igi arc ki Se um Cne vi a. Wa bu ki Sek rTa, ro ca aler si an ma

xmam uceb hkiTx a:

_ ra gne bavT, Ce mo pa ta rav?

Ju li e ni uceb mob run da da ro ca gra ci iT aR sav se Tva le bi da i-

na xa, mok rZa le ba co ta Ti ga u nel da. Sem deg, qa lis si la ma ziT gak-

vir ve buls, yo ve li ve da a viwy da, isic ki, Tu ris Tvis iyo aq mo su li.

qal ba ton ma de re nal ma ga i me o ra Ta vi si SekiTx va.

_ me bav Sve bis aR saz rde lad mo ve di, qal ba to no, _ wa i luR lu-

Ra man bo los da Se e ca da crem li mo ew min da.

`kviris palitris~ biblioTeka

wigni 24

redaqtori elene salariZe

koreqtorebi: eka gunTaiSvili

marina inaniSvili

nana antonova-iluriZe

kompiuteruli uzrunvelyofa daTo mosiaSvili

ydis dizaini eTer gziriSvili

proeqtis menejeri TinaTin asaTiani

gamomcemloba palitra L, 2011

misamarTi: iosebiZis q. 49, tel.: 238-38-71

E-mail: book@palitra.gewww.50.kvirispalitra.ge

50 wigni, romelic unda waikiTxo, sanam cocxali xar

wigni 1

onore de balzaki

Sagrenis tyavi

wigni 2

jek londoni

martin ideni

wigni 3

SoTa rusTaveli

vefxistyaosani

seriis winaseriis winawignebiwignebi

wigni 4

aleqsandre diuma

sami muSketerior tomad

wigni 5

uiliam Seqspiri

hamleti

wigni 6

Jiul verni

80 000 kilometriwyalqveS

wigni 7

mixail bulgakovi

ostati da margarita

wigni 8

oskar uaildi

dorian greisportreti

wigni 9

Carlz dikensi

devid koperfildi

wigni 10

erix maria remarki

triumfaluri TaRi

wigni 11

frederik begbederi

99 franki

wigni 12

edgar po

moTxrobebi

wigni 13

homerosi

odisea

wigni 14

main ridi

uTavo mxedari

wigni 15

Tomas mani

budenbrokebior tomad

wigni 16

mark tveni

tom soierisTavgadasavali

wigni 17

konstantine gamsaxurdia

didostatismarjvena

wigni 18

migel de servantesi

don kixotior tomad

wigni 19

o’ henri

moTxrobebi

wigni 20

Stefan cvaigi

mariam stiuarti

wigni 21

mario piuzo

naTlia

wigni 22

gustav floberi

madam bovari

wigni 23

jorj orueli

1984

vaJa-fSavela

poemebi dapublicisturiwerilebi

seriis momdevnoseriis momdevnowignebiwignebi

fiodor dostoevski

Zmebi karamazovebior tomad