50 წიგნი: დიდოსტატის მარჯვენა

30
50 wigni, romelic unda waikiTxo, sanam cocxali xar wigni 17 gamomcemloba palitra L Tbilisi, 2011

Transcript of 50 წიგნი: დიდოსტატის მარჯვენა

Page 1: 50 წიგნი: დიდოსტატის მარჯვენა

50 wigni, romelic unda waikiTxo, sanam cocxali xar

wigni 17

gamomcemloba palitra L

Tbilisi, 2011

Page 2: 50 წიგნი: დიდოსტატის მარჯვენა

UDC (uak) 821.353.1-311.6g-195

`50 wigni, romelic unda waikiTxo, sanam cocxali xar~

es proeqti msoflios araerT qveyanaSia popularuli.

sxvadasxva gamokiTxvis saSualebiT, mkiTxveli irCevs

50 saukeTeso wigns msoflio literaturis saganZuridan.

saqarTveloSi `kviris palitris~ am proeqts mravali aTasi

adamiani gamoexmaura. swored maTi dadgenilia im rCeuli

wignebis nusxa, romelic `palitramediam~ realur bibli-

oTekad aqcia.

es wigni msoflio literaturis am unikaluri bibli-

oTekis nawilia.

© gamomcemloba palitra L, 2011

yvela saavtoro ufleba daculia.

ISSN 1987-9628

ISBN 978-9941-422-77-5

Page 3: 50 წიგნი: დიდოსტატის მარჯვენა

didostatis konstantines

marjvena

konstantine gamsaxurdia

teqsti momzadebulia

2005 wlis gamocemis mixedviT

Page 4: 50 წიგნი: დიდოსტატის მარჯვენა

5

xekorZulas wyali misvams,

mcxeTa ise amigia,

damiWires, mklavi momWres,

ratom kargi agigia.

prologi

dasvenebis dRes, roca tfiliselebi komfortabeluri av-

toebiT miemgzavrebian qalaqgared, Cveulebisamebr hipodromze

mivdivar xolme. doRis sezoni moTavebulia da nasuqal ulayebs

aras avnebs saqarTvelos samxedro gzaze gajiriTeba. hipo-

dromze kargad ician Cemi gardauvali vneba cxenosnobisadmi.

`seira gnebavT?~ _ mekiTxeba noSrevani, Zveli mejinibe.

`seira Cinebuli cxenia, magram dacdili maqvs, manqanebis eS-

inia~.

`navarda?~

TavaTve dasZina:

`navarda xidze gasvlas ufrTxis~.

`dardimandisaTvis ras ityviT?~

`oho, dardimandi yvelaze metad dinji ulayia, arc man-

qanebs epueba, xidzedac uwyinarad gadadis~.

dardimandze SeCerda Cemi arCevanic.

samxedro gza ulamazesia msoflios did gzaTa Soris, xolo

dardimandi _ cxenTa Soris usaCinoesi.

cxenosnoba udidesi dasvenebaa CemTvis. roca Tavwvrila,

mkerdganieri, muxlmagari da yurdacqvetili cxeni Semomxedavs

Sromisagan welSi gadrekils, winaprebis Cemis uSreti energia

kvlav iRviZebs CemSi, ase mgonia, xelaxla vSobilvar-meTqi da

jerac ar megemnos siarulis, xtomis da Wenebis sixaruli am

mSvenier miwaze.

veferebi dardimands Telis foTolisebr pawia yurebze, ql-

Page 5: 50 წიგნი: დიდოსტატის მარჯვენა

6

iavisfer TvalebSi Sevcqeri da Cems sulSi gadmodis is mouR-

alavi Zalmosileba, cxovelisaTvis ase Warbad rom miucia

dedabunebas.

moxda ise, rom es darbaiseli dardimandic gaficxda. cxeni

gulTmisania, mxedris ganwyobilebas Seicnobs xolme winaswar.

uwinac vmjdarvar dardimandze, igi saqarTvelos Cempionia

wmindasisxlian ulayTa Soris, mravali didi qalaqis hipo-

dromze usaxelebia mas Cveni qveyana, amitomac mokrZalebulad

veqcevi.

matareblebiT davlili aqvs sabWouri kavSiris didroni

centrebi. SeCveulia lokomotivebis bRavils, avtoebis zuzun-

sa da traqtorebis bubuns.

rogorc zogierTs, kacTagans, cxovelsac ase sCvevia, roca

Sen qedmodrekilad eqcevi, mas agre hgonia: Cemi eSinia, Torem

rad momepyrobodao pativiscemiT?

gaxelda dardimandi da mec iseT gunebaze var, yarayorumam-

dis vivli Tundac gabmuli WenebiT, magram vzogav dardimandis

iSviaT talantebs.

Tavis mSvenier didron Tvalebs ubrialebs kriala avtoebs,

muzmuzela sabargulebs da yovel wuTSi mzadaa gamitacos,

gadanTqas sivrce.

me ar vamtyuneb dardimands, ase xelaRebiT rom auCqrolda

mouRalavi ulayis mduRare sisxli.

tfilisi Tvalsa da xels Sua gaizarda, gadidqalaqda.

laplapebs uzarmazari koconi mTawmindaze, elaven eleqt-

ronis lampionebi, CeliuskinelTa xidisa da stalinis Ses-

aniSnav sanapiros gaswvriv eleqtronis burTebi tivtiveben

mtkvarSi, CabRavian gaxelebul ulays Tvalebbriala avtoebi

yurSi, daizmuvleben da garbian gudroniT mogebul gzaze.

zuzuneben qarxnis sirenebi, guzguzeben raionebisaken

mimqrolavi traqtorebi, mxiarulad wkrialeben velosipedebi

da dinji dardimandi ifxoreba, frTxeba, Jamidan Jamze mous-

venrad frutunebs da ReWavs lagams.

veRarc saybeuri akavebs, veRarc samkerde, daiTrevs gedis

kisrisebr gadrekil qeds da wamarTmevs Tavs.

Page 6: 50 წიგნი: დიდოსტატის მარჯვენა

7

isev movsdrek, daviokeb, magram ganze gogvas mohyveba erTba-

Sad, daigrZelebs sadaves ukiTxavad da mohyveba qevqeviT svlas.

bolos mec momeRala mklavebi, neba-nebas mivuSvi, ase vi-

fiqre, guls Seijerebs-meTqi WenebiT mcire xans.

diRmis boranTan moswyda adgilidan da gamiWenda. mivyevi

sulmoswrafebul ulays da ase mgonia, aTasi cecxlovani Tva-

li mogvsdevdes ukan qSeniTa da bubuniT.

umata Wenebas cxenma, grZnobdes dardimandi TiTqos,

rom manq anis qalaqSi aRaraa cxenis adgili, garbodes igi

tfilisidan, sadac misi naTesavi dRes Tu xval sastikad

damarcxdeba da miqrolavdes qedficxeli ulayi, raTa daRup-

vas gadaarCinos Tavisi jilagi.

qalaqis mijnebi movaTave da CorTze gadaviyvane, rogorc iqna.

raki mogvianebiT momixda tfilisidan gasvla, amitomac

ganzraxuli mqonda avWalidan Semobruneba qalaqSi da amadac

aRar menaxa Cemi sayvareli sveticxoveli.

Tumca am taZrisaTvis Tvalis Sevleba yovel droSi sanukve-

lia; diliT xvlikisferia igi, mouRalavi mziT gaSuqebuli;

SeRamebisas oqrocurvilia; xolo mwuxris Semodgomisas, Tu

varskvlavianma camac daadga Tvali, cas mieWreba misi mrume

harmoniiT aRvsili xazebis zeswrafva.

CemTvis sakmarisia odnav, odnav mainc movkra Tvali caSi aty-

orcnil simfonias lodebisas, dee, Tundac WenebiT gamataros

qedficxelma dardimandma mis gverdiT.

wamierad Tvali Sevavlo mwuxrSi gandgomils da gavecalo

kvlav.

swored avWalasTan damifrTxa cxeni.

traqtorisaTvis furgoni gamoebaT ukan, gausworda Tu ara,

moulodnelad Semoesma manqanis bubuni, isev wamarTva Tavi da

gaWenda saSinelis siswrafiT.

me ise miama misi Tavawyvetili qrolva, maincdamainc ar mive-

Zale da mivuSvi sadave.

zahesis elnaTurebi cimcimeben mtkvarSi. am aTasTvala de-

vis naTeli misdgomia zedazenis mTas, romelic demonebis sau-

flod miaCndaT Zvel iberielebs odesRac.

Page 7: 50 წიგნი: დიდოსტატის მარჯვენა

8

jvaris monastris gaswvriv Zlivs avlagme dardimandi.

wveboda Rame zedazenisa da sarkineTis mTebis ubeebSi.

wvimis Sxefebi mxvdeboda saxeze.

mtkvari Sesdgomia pompeusis xids.

gza da xidi ucnaur fiqrs aRmiZravs xolme. am xidze gauv-

liaT romael konsulsa da mis jarebs, gana marto romaelTa

legionebs _ sarkinozebis, seljukianebis, urumTa da iranel-

Ta urdoebs.

mtkvarze tivtivebs es xidi da igi ukve aRaraa dRevandelisa

da guSindelis mtkice kavSiri. warsulis utyvi mowmea, dRevan-

delobisaTvis savsebiT uxmari, muzeumis eqsponatad vergamom-

dgari da sadacaa walekavs mas mtkvari, rogorc qimeras, momav-

lisaTvis mouxmarebels.

sataxto qalaqSi misasvlelis da meklitis roli gmirebis

xids waurTmevia misTvis iseve, rogorc Cvens saamayo tfiliss

pirveloba mcxeTisaTvis.

ukve mcxeTaSi var, RrublebiT wagragnili cargvali damx-

obia sveticxovelis wvetian gumbaTs, kide-kide qarvisferi

kalTebi mouCans cas, mrumezuCian mwvervalebze elavs xandaxan.

sveticxovelis galavanTan Tavdeba Cveni epoqis Cqami da si-

naTle, mis wiaRSive iwyeba saukune, ricxviT meaTe Tavisi mrume

RameebiTa da idumalebiT.

karibWesTan davqveiTdi, ramdenime landi CaliCobda taZris

SesavalTan, quCaSi.

eqvTime Tu Sinaa-meTqi, vekiTxebi uqudo biWunas.

ymawvilma Tavi gaaqnia: aq aravin megulebao aseTi.

viRac dedakaci momeaxla Tavsafriani.

e mand, ezoSi ziso berikaci, imas hkiTxeo.

WiSkari SevaRe, dasadavebuli cxeni Seviyvane galavanSi,

marcxena kuTxeSi, zed galavanze moSenebuli Sramelis win wel-

Si modrekili landi ijda lodze.

cxenianad ra daminaxa landma, zewamoiWra, momiaxlovda.

romeli xaro? SemekiTxa gancvifrebuli.

xmaze Sevicani eqvTime, man ki ver micno, vidre gvari ar

vuTxari Cemi.

Page 8: 50 წიგნი: დიდოსტატის მარჯვენა

9

gaixara moxucma, marjvena mkerdze makoca ise, rogorc

odiSelebs sCveviaT xolme. cxeni CamomarTva da xis kibisaken

gamiZRva.

siberes daepataravebina isedac tanmorCili moxuci. ocdaa-

Ti wlis winad galobas maswavlida igi, Zvel sZlispirebs

agrovebda, Zvel xelnawerebs, folkloris nimuSebs, Selocvebs,

zRaprebs da Zvel monetebs.

aseTi kacebi Cveni muzeumebisa da Zeglebis garSemo dafus-

fuseben xSirad, isini Zveli kulturis nasufraliT ikvebebian.

eqvTime Cems mexsierebaSi darCenili iyo, rogorc qera,

savsebiT qera kaci, romelsac simindis xaSariviT brWyviala,

grZeli ulvaSebi hqonda.

axla savsebiT TeTri Tma mosavda mas da grZeli, grZeli

wveri, iseTi, rogoriTac primitiuli mxatvrebi bibliur

RmerTs hxatavdnen xolme soflis eklesiebSi.

eqvTime, Cemis dakvirvebiT, erTi maTgania, romelnic yvel-

gan saWironi arian, magram roca adgilze mivlen, mudam zed-

metni aRmoCndebian xolme. isini mudam axalsa da axals mizans

eZieben cxovrebaSi, magram versad pouloben Tavis Tavs, radgan

maTze axdeba xolme yovelTvis: `mravalni arian rCeulni da

mxolod erTman moixveWos niWi~.

zogierTi adamiani Tavisi umniSvnelobiT xdeba SesamCnevi,

amitomac igi mudam TvalSi mxvdeboda xolme.

xan galobas aswavlida Zvel senakSi, xan zugdidis muzeumis

kustosad iyo, quTaisis pirvel kinoSi gamged, xanac statis-

tad quTaisis TeatrSi, neronis qandakebis rols Cinebulad

asrulebda scenaze, aTi wlis winad eTnografiul xoroebs

dahyveboda, erT dros tfilisSi bukinistobda, mas mudam hqon-

da savsebiT iSviaTi, Zveli wignebi da suraTebi. erT mSvenier

dRes mis pawia duqanSi saparikmaxero aRmovaCine da amis Semdeg

gahqra igi Cemi horizontidan.

mcxeTaSi Casvlis kviraZalSi SemTxveviT gavige: sveticxov-

elis meTvalyured yofilao Turme.

didxans visxediT me da eqvTime aivanze.

gaielvebda, moiWreboda caze sveticxovelis silueti, kv-

Page 9: 50 წიგნი: დიდოსტატის მარჯვენა

10

lav dabneldeboda irgvliv, Seudgeboda cas ucnauri caxcaxi,

axla ufro Zlieri gaxdeboda elvaTa krToma, jvaris monast-

eri gamoCndeboda, zedazenisa da sarkineTis Savjagriani mTebi.

iZala qarma. aRmosavleTisaken gadalala Rrublebi, Se-

modgomis ca moiwminda da iseTi kaSkaSa mTvare daadga svet-

icxovels, rogoric maisSi minaxavs xolme.

usityvod Sevscqerodi bnelSi mTvlemare taZars da mis

garSemo mojarul kbilovan qongurebs. Ramurebi ukanasknel

ferxuls uvlidnen ezoSi da iseTi ucnauri myudroeba idga

irgvliv, TiTqos drosac daviwyniao srbola.

Tavze daadga taZars muqlurji cargvali, romlis qubebs

galavnis qongurebis naCrdilebi ise xatavdnen, rogorc giS-

risa da iaspis aJurebs.

rac unda didi qmnilebis winaSe idge, TviT umniSvnelo ada-

mianic met yuradRebas moiTxovs Sengan.

me gamovkiTxe eqvTimes Tavisi cxovrebis ambavi. ijda taZris

Crdilisagan wamomdgar bnelSi Cia moxuci da momiTxrobda.

es iyo tragedia iseTi adamianisa, romelsac mravali ram

ainteresebda da, yuradRebis dafantulobis wyalobiT, yvel-

gan moscarvoda xeli. ukanasknelad aTi weli dauyvia mcxeTaSi

am ucnaur kacs, romelic yovel wels sam samsaxurs icvlida

xolme.

amJamad numizmatikiT yofila Turme gatacebuli.

adga, oTaxSi Sevida, Wraqi gamoitana da pawia qisa, monete-

biT savse. es fulebi saqarTvelos muzeums unda vuanderZoo

sikvdilis win.

Zvelkolxuri spilenZis monetebi maCvena, Tamaris, rusu-

danis, laSa giorgis, daviT narinisa da erekle mefis TeTrebi.

es yvelaferi dmanisis, ufliscixis da gelaTis sanaxebSi hqo-

nia napovni.

eqvTimes moZravi bunebis ambavi raki vicodi, gamovkiTxe: mcx-

eTidan Tu apireb-meTqi adgilis gadanacvlebas sadme?

`visTan an sad wavide, Svilo?

ori wyeba col-Svili miwas mivabare am oci wlis ganmavlo-

baSi. ukve mixrwnilebaSi gadamdgari var.

Page 10: 50 წიგნი: დიდოსტატის მარჯვენა

11

erTaderTi, rac cota, sul cota makavSirebs am cxovre-

basTan, es aris am taZrisadmi siyvaruli waruxoceli. aq

vCaliCob, Svilo, am sayvareli qmnilebis Crdilis qveS. vuvli

am SesaniSnav taZars da igi Cems TvalSi RvTis saxli rodia,

aramed didi xelovnebis igavmiuwvdeneli qmnileba, romelic,

rogorc xedav, TviT RmerTze ufro xangrZlivi aRmoCnda.

ase davdivar, davborialob, Svilo, Cems winaparTa safla-

vebsa da aCrdilebs Soris. wreuls daiwyes am taZris SekeTeba,

im xaraCoebs xom xedav, gumbaTze ramdenime sarkmelia kidev

Casadgmeli, veluri mtredebi Cadian taZarSi.

mec davdivar, skores gadavacli xolme vaxtang gorgasalisa

da erekle meoris saflavebs.

gana CemisTanebs gauwiravT Tavi am taZrisaTvis? cameti

saukune awydebodnen mis galavans mtris urdoebi.

sarkinozi abul-yasimi eZgera mas pirvelad, Semusra

da aqlemTa Tavlad gaxada igi, aRadgines, Semdgom ami-

sa, seljukma alf-aslanma iavarhyo igi, kvlav aRadgines

da Temur-lengma daangria iseve, Sah-Tamazma da Sah-abasma

milewes mravalgzis.

merme is iyo, mTeli saukune awvimda taZars. axal droSiac

kacs ar mohgonebia misi SekeTeba, mxolod sabWourma xelisu-

flebam, venacvale mas, gadaaxurvina igi wreuls da galavnis

qongurebi SeakeTes, Crdilos fasadze xaraCoebi jerac ar

mouxsniaT, gumbaTis sarkmelebSiac Casdgamen am dReebSi TiTo

mtkavela minas da Cemi aq yofnis mizanic aRsrulebuli iqneba

kidevac, SesaZloa, Cemi cxovrebisac~... (es sityvebi mcire-

odenis gulis tkiviliT iyo naTqvami mis mier).

`xval dilas ahyevi im xaraCoebs da iseT rames giCveneb, rac

STagonebiT aRgavsebs uTuod.

me ase mesmis, Svilo, mwerloba gmirobis gamosarClebaa mx-

olod, miCqmaluli gmirobis qomagia mwerali da sxva araferi.

Crdilos kedelze erTi warweraa da qandaki ori kacisa. Seni

Tvalisa da marjvenis saqme iqneba es, Tu rogor amoikiTxav

cxra saukunis ganmavlobaSi qvaSi Cakirul saidumlos dRem-

dis Seucnobs~.

Page 11: 50 წიგნი: დიდოსტატის მარჯვენა

12

* *

im Rames aivanze movisurve wola. gaTenebamdis mousvenrad

vborgavdi. cxenis mier gaRebuli Cqami mesmoda ZilSi, dardi-

mandi frutunebda, fexebs abakunebda da tkbilad, tkbilad

axramunebda Tivas. Tanac pirqve damxobili bnelSi, gaTenebas

vnatrobdi, aRTqmuli saidumlos male Sesacnobad.

ciskarma yuri amohyo Tu ara, SoSiebma astexes Wyipini. merme

is iyo, Tavze wamomadga mziT gabrwyinebuli, xvlikisferi svet-

icxoveli; igi iseTi mSvenieri iyo im dilas, rogoric ara-

sodes minaxavs manamdis.

avyevi xaraCoebs Crdilos fasadze.

adamianis marjvena gamouxatavs kedelze ostats. gonio upy-

ria mas.

iqve warweraa aseTi: `xeli monisa arsakiZisai, raTa Seun-

doT~.

Soriaxlos ucnauri qandakia ori kacisa.

erTi uwveruli Wabukia qarTul CoxaSi morTuli, xolo me-

ores, saxedaRrejil moxucs, piri daubCenia vaglaxad, spar-

suli samosi acvia da gulborotebis ieri gadahkravs saxeze.

roca xaraCoebidan Zirs Camovedi, Wruta TvalebiT miRi-

moda moxuci.

`es uwveruli konstantine arsakiZea, xolo CaquCiani mox-

uci _ misi ostati farsman sparsi.

kidev gaCveneb erTi kacis saxes, am Cven dromdis mkrTalad

moRweuls~.

didxans afaTura xelebi ubeSi, bolos ZvelTaZveli moneta

amoiRo qarTuli.

cxenosans Savardeni uzis marcxenaze da asomTavruliT war-

werilia zed:

`mefeT mefe giorgi _ messiis maxvili~.

es iyo da es.

weliwadze metia, rac es ambavi Cems sulSi sduRs. bolos

igi daiwrita, Cems warmodgenaSi Sededda, sityvam xel-fexi

Seisxa da gadmoinTxa qaRaldze, rogorc naTeli miTi, sauku-

noTa armuridan gadmonaJoni.

Page 12: 50 წიგნი: დიდოსტატის მარჯვენა

13

Tavi pirveli

swored im wels, roca, giorgis brZanebisamebr, sami eklesia

moaTava farsman sparsma samcxeSi, saqarTvelos Wilyvavi Se-

moesia.

mexis RrubeliviT daabnela man aRmosavleTi, Sirvanidan wa-

mosuli qvemo qarTls moedo, mtkvars aRma ahyva da basianamdis

gaaoxra naTesi.

axmobina mefem farsmani da ubrZana, moesra siri.

tfilisi imJamad sarkinozebs epyraT, farsmani amiras karze

iyo namyofi, giorgis mamas, bagrat kurapalats, tyved hyavda

igi, jer kidev siyrmeSi Camoyvanili.

qvismTlelTa da kiriTxuroTa uxucesi, idumalTa mimTxro-

bi iyo farsmani, arabul alqimiaSi friad ganswavluli, uebari

varskvlavTmricxveli, SesaniSnavi aqimi, ucnauri mewamle da

mCxibavi.

friad bnel ambebs ukavSirebdnen mis saxels crumorwmune-

ni, imasac ambobdnen, gveli hyavso farsmans lagamamodebuli

da zedmjdomi dahqriso igi aragvis WalebSi. sami kvira amza-

debdnen wamlebs farsmani da misi Segirdebi, bolos jadosnu-

ri ram siTxe Sekazmes, mamasaxlisebs dauriges, leSebi daa-

wamlines da xeebze gaatanines.

gaumaZRari siri mietana mZors da moisra srulad.

Semdgom amisa, wlis miwurulamdis mSvidoba sufevda saeri-

sTavoebSi. berZenTa keisarTan mtkice zavi Seikra, bagrat kura-

palatis mier mravalgzis gvemuli ganZeli fadloni xarks

aZlevda mefes; am magaliTiT daSinebuli tfiliseli amirac

gatvrinuli iyo, sarkinozebi jer kidev boginobdnen Suris

cixeSi.

gulmocemuli giorgi dadioda afxazeTsa, samcxesa da

qarTlSi, agebda cixe-qalaqebs, agarebsa da eklesiebs, xanmok-

le zavis dros xangrZlivi omebisaTvis emzadeboda.

axal wels mcxeTaSi iyo taZreuliTurT giorgi, kaTalikosma

melqisedekma uTenia ukvlia, sawolis darbazs moadga oqroiTa,

vercxliTa da broweulebiT gavsili xonCiT, klarjeTidan

Page 13: 50 წიგნი: დიდოსტატის მარჯვენა

14

Camotanili Zelicxovelis jvari miarTva, patiosanis TvlebiT

mooWvil luskumaSi Cadebuli, da Zvirfasi xati aminaSatisa.

dilidanve ewvivnen mefes erisTavni, zviad spasalari da

msaxurTuxucesi, mandaturTuxucesi da msajulTuxucesi,

ezosmoZRvari da CuxCeraxi, molareTuxucesi da meRvineTux-

ucesi. menadireTuxucesma sami qori miarTva foladisferi,

Svidi Savardeni lazikidan Camoyvanili, erTi Tavic veluri eS-

visa savsebiT mooqrovili. meremeTuxucesma da samma erisTavma

_ Svid-Svidi cxeni TviToeulTa.

erisTavebma isrebic moarTves mefes, msxvilni boZalni did-

nadirTaTvis, qeiburni mxecTaTvis, xarCa da qiburji frinvel-

TaTvis, did-didni kaparWni saomarni.

moiRo mTeli kona isrebisa banjgvlianma mamamze erisTav-

ma, romelsac lomkacad uxmobdnen Tavisi didi anagobisa da

vaJkacobis gamo. Wreli da mWreli Tvalebi isariviT miaWdo

taxtze mjdomares da warmosTqva:

`mravalJamier hyos dambadebelman yovelTaman mefoba Seni

da isarni ese gulsa Sina ganerTxos mefobisa Senisa orgulsa.

wyeulimc iyos yoveli gulboroti da qvegamxedvari taxtisa

Senisai~.

giorgi mdumare iyo bunebiTganve, kaci arametyveli, magram

friad dakvirvebuli. man xmaliviT Seageba mzera isrimisfer

Tvalebs, dafanCvul, TeTr warbebqveS TriTinebsaviT awriale-

bulT, Semdgom amisa, spasalarisaken gadaitana mzera.

Tavmodrekili idga zviad spasalari, warbSeuxrelad is-

menda mamamzis sityvebs da aguris iataks dasCereboda raRac

ucnaur fiqrSi wasuli. uzarmazari xmlis vadas mosWideboda

misi faCvunieri marjvena (yvelani uxmlod idgnen garSemo, mx-

olod mas ertya darbazobis dros foladis javardeni).

puroba moTavda da nadimi daiwyo Tu ara, menadireTuxuces-

ma, bazierebma da marekebma erisTavebis mier morTmeuli cxenebi

waasxes mefis nakrZalSi, xmliT daayrevines Tavebi da nakrZali

gamohketes irgvliv.

Ramem Semouswro nadims, memaSxaleT maSxalebi aanTes,

meWurWleT samaSxale qoni da alya Semozides darbazSi.

Page 14: 50 წიგნი: დიდოსტატის მარჯვენა

15

mefes molxena ewada im saRamos, magram spasalaris mowyeniT

mdumarebam guneba gaufuWa anazdad.

naSuaRamevs gaiyarnen darbaziserni, ori memaSxale anTebu-

lis maSxalebiTa kaTalikoss waruZRva win, TiTo-TiTo samTave

erisTavTa.

mefem Ramenebisa usurva stumrebs, zviads wamuyo, memaSx-

aleni daiTxova da win daisva spasalari.

sruli myudroeba sufevda darbazSi, Taflis sanTlebi

bJutavdnen niSebSi, nasmurevze loyebi Sefakloda Wabuk mefes,

magram uguneboba ver daeTrguna Rvinos.

mcire xans isxdnen oriveni ase mdumared, Wotis xma modioda

kaTalikosis baRidan, guSagebi hyivodnen uvarskvlavo RameSi.

Tavi aiRo giorgim, jiqurad Sexeda spasalaris Savad Sey-

ril warbebs da ugunebobis mizezi hkiTxa.

ar mindoda axal wels uxiag ambavTa moxseneba mefisaTvis,

Tavi imarTla zviadma, aw SuaRame gadasuliao da amitomac

uambo Semdegi: swored winadRiT mstovrebs ucnobebiaT aq

moTxrobili misTvis.

kvetaris erisTavs, Talagva kolonkeliZes, ZaliT uTay-

vanebia fxovelni da didoni, maT ahyolian ZurZukni da RalRai

da is Temebi, romelnic tiliWamiaTa mezoblad binadrobdnen

maSin.

aragvis xeobaSi SemoWrilan saerTo jariT, cixeebs Semowyo-

bian, ubrZolvelad gautexiaT cixisTavebi, radganac yvelgan

Sinakacebi hyoliaT warmarTTagani Turme.

mamamze erisTavis erTaderTi vaJi, Wiaberi, gudamayarSi

SebrZolebia kolonkeliZes, magram uvneblad ukuqceula da

qorsatevelas cixeSi Caketila mciredis jariT.

arc is daumalavs zviad spasalars, am Setakebisas mxolod

cametni fxovelni daukodniaT isriT da Svidni aragvelni sak-

maod msubuqad.

Semdgom amisa, Sesevia Turme kolonkeliZe Tavis laSqriT

aragvis xeobas, eklesiebi gadaubugavs, xatebi Seumusravs,

xucebi da berebi samrekloebze daukidnia TokiT, borcvebze

bomonebi aRumarTavT kvlav, aragvelebic SeerTebian fxovel-

Page 15: 50 წიგნი: დიდოსტატის მარჯვენა

16

Ta da maTTa mimyolTa, Rameebi uTeviaT kerpebisaTvis, Zeni da

asulni SeuwiravT uZveless wesisamebr.

sami dRe da Rame rokavdnen Turme bomonebis winaSe da gamar-

jvebas zeimobdnen ludiT galeSili brboebi.

es momxdara swored im dRes, roca mamamze erisTavi mefesTan

sadarbazod gamoemarTa.

Tavi Cahqindra giorgi pirvelma, am ambis Semcnobma. Tvalwin

daudga mamamze erisTavis isrimisferi Tvalebis yalbi cimci-

mi. rogori nirSecvlili eCvena mas mamamze erisTavi im wuTSi?

nuTu mamamze iyo igi, Tu satana Casvloda mas gvamSi?

merme vin?

bagrat kurapalatis ganuyreli megobari fadlon amirasTan

omebSi, Sirimnis brZolaSi giorgisTan erTad mravali Wiris

gadamxdeli.

gana mamamze ar udga giorgis mxarSi, roca `gandga qveyana

hereT-kaxeTisa da RadrobiTa aznaurTaTa Sepyrobil iqmnen

erisTavni~.

bolos esec moagonda giorgis: nialis velze berZnebTan Se-

takebis pirveli Rame. Wabukma mefem xmliT gahkveTa berZenTa

mTavarsardali, Semoabruna cxeni Tu ara, berZenma mxedarma To-

riani cxeni gamoukla mefes da marjvena wvivi gaugmira SubiT.

iskupa mamamzem cxenidan, balRiviT aiyvana xelSi Wabuki

giorgi, sakuTar cxenze Sesva, xmals xeli gaivlo da ise daif-

rina mteri, Savardeni dareviao RalRaTa gunds.

axal wels imave mamamzem isrebis kona aiRo xelSi da liq-

nida urcxvad mefis winaSe, erTgulebas eficeboda.

karga xania icoda giorgim, arc mamamze da arc misi vaJi,

Wiaberi guliT qristeanebi ar iyvnen.

saqarTvelos mefisaTvis Tvalis asaxvevad xatebiTa da

jvrebiT hqondaT morTuli qorsatevelas cixe-darbazi da

karis eklesia. miuvals mTebSi warmarTuli bomonebi hqondaT

muxovanebSi aRmarTuli da iq loculobdnen TavaT.

mstovrebs es ambavic euwyebinaT spasalarisaTvis: kvetaris

erisTavs _ kolonkeliZes, mamamzesa da Wiabers piri SeekraT

giorgis winaaRmdeg.

Page 16: 50 წიგნი: დიდოსტატის მარჯვენა

17

es ar iyo oRond dadgenili, vin idga maT ukan? tfiliseli

sarkinozebis amira Tu bizantiis keisari basili, romelsac

basians gadaRmeli qveynebi waarTva giorgim odesRac.

SesaZloa, amira an basili?

an oriveni erTad?

giorgis isic moxsenda, rom Talagva kolonkeliZis mx-

olodSobili qali, pirmSvenieri Sorena, akvanSive daniSnuli

hyolia Wiabers.

eklesiebis Semusvra mxolod niadagis mosinjvas moaswaveb-

da. gazafxulze mamamze da Talagva damzaxldebodnen da saer-

To ZaliT Semoewyobodnen ufliscixes.

giorgi Sors Wvretda friad. man kargad uwyoda, rom

qristes sjuli safarveli iyo am SemTxvevaSi.

TavaT giorgisac Seryeuli hqonda rwmena.

arabi bazierni uwvrTnidnen mas miminoebs, xolo farsman

sparsTan Rameuli saubrebis dros igi didis gulisyuriT is-

menda misgan platonis swavlas sulTa gadavlenisaTvis.

varskvlavebs uTvalTvalebda astrologi mefe RamRamobiT,

vin icis, egeb mzegadasulTa sulni iyvneno igini?

miuxedavad amisa, qristeanobis qomagad iTvleboda giorgi

da mis zarafxanaSi moWril TeTrze ase ewera:

`mefeT mefe giorgi _ messiis maxvili~.

keisarTan zavis darRvevas gaurboda giorgi. Tavis mxriT,

bizantiisaTvis Tvalis asaxvevad daucxromlad agebda qris-

teanul taZrebs da maxviliT avrcelebda mTels kavkasionSi

qristes sjuls.

axla mixvdnen giorgi da zviadi mamamze erisTavis darbazo-

bis namdvil mizezs.

dasazveravad gamoegzavna vaJs es sapatio stumari. giorgis

SeeZlo axal wlis meore dResve Tvalebi daeTxara mamamzisa-

Tvis, Wiaberisa da kolonkeliZis winaaRmdeg jari gaegzavna,

vidre pirveli TovliT Seififqebodnen mTebi, magram Wiaberi

axlad mobrunebuli iyo bizantionidan, sadac igi TurqebT-

an brZolaSi SvelisaTvis oqros muzaradiTa da `arxegosis~

saxelwodebiT daajildova keisarma.

Page 17: 50 წიგნი: დიდოსტატის მარჯვენა

18

Wiaberma bizantionidan dabrunebisTanave RalatiT moakv-

levina ovsTa mefe da ZaliT iTayvanna ovsni; Seudarebel me-

omarsa da mojiriTes didi saxeli hqonda gavardnili mTels

kavkasionSi.

zviad spasalari guldinji mrCeveli iyo, arcTu giorgis

sCveoda did saqmeTa xelaRebiT gadawyveta. amitomac dasTqves:

mxolod meore dRes gamolaparakebodnen mamamzes.

Tanac daadgines, gadacmuli berebi gaegzavnaT fxovSi da

gamoerkviaT, sarkinozebis amira urevda am saqmeSi xels Tu

cbieri keisari basili?

Page 18: 50 წიგნი: დიდოსტატის მარჯვენა

19

Tavi meore

im Rames movida saSineli TqeSi, naSuaRamevidan wvimda

daucxromelad. Semodgomis pirveli susxi Camodga. Sirim-

nis brZolaSi miRebuli iara ganuaxlda giorgis. fexi ast-

kivda, magram winaparTa wesis darRveva ar isurva da wina

Ramis uZilarma uTenia iTxova cxeni.

zardaxanis molarem aRviri moarTva, lagami amosdo

oqrosfer ulays, merme zardaxanis mejinibe mieWra, saybeu-

ri Seusxa, zardaxanis molaremve Seudga unagiri.

Sejda mefe da zardaxnisuxucesma maTraxi miarTva.

dawinaurdnen aCuxCi da zardaxnisuxucesi.

giorgim cxens maTraxi swyvita, ukan gamoudgnen samive er-

isTavni, meremeTuxucesi, menadireTuxucesi da bazierni.

atyda bukis cema mefis nakrZalSi. spilenZis dafdafebs

scemdnen meiTarebi da marekebi, ucnauris RrianceliT mos-

debodnen tyes.

nadirma Sors gaityua madevrebi, Soridan, Zlier Soridan

ismoda maTi gamalebuli yefa da gniasi.

giorgisa da mis amalas adgilis gamocvla ewadaT, magram

xevs gaRma kbodeebi da qarafebi iyo, xevSi usieri WoWi da

sadebi, gauvali katabardebi gzas uRobavdnen mxedrebs.

fexiT svla iyo saWiro, cxenze jdomam uaresad aatkiva

mefes wvivis iara. amitomac veRar bedavda daqveiTebas igi.

mamamzem TaTbiri miawoda aseTi:

mxarmarjvniT xevia erTi, im mTis cxviris gadaRma mde-

bare, madevrebi ucilod im xevSi Semoabruneben otebul na-

dirs. dasavleTisken qarafebi axlavs im xevs, roca madevrebi

mosdeven mxecs, igi ioli gziT garbiso mudam, ar etanebao

arasdros qarafs. im xevis yelTan davuxvdeT da ar agvcde-

bao arc erTi.

gaiziares mamamzis rCeva. sadebs Soridan mouares, nekerCx-

lis tye gadalaxes cxendacxen.

mouaxlovdnen xevis yels da isev atyda madevrebis yefa,

marekebma umates Rriancels. jer muxnaric ar gaearnaT mxe-

Page 19: 50 წიგნი: დიდოსტატის მარჯვენა

20

drebs, aSrialda erTbaSad tevri, cxeniseburi Tqaruni mois-

ma anazdad, miwis pirze gadairbina mgelma.

axla meore moZunZulebda xevdaxev, kvlav ismoda cxenise-

buri Tqaruni. katabardebSi gaielva cecxlovanma Tvalma.

mSvildi mozida giorgim da pirveli qeiburi esrola guld-

agul, ZaRliviT daiyefa raRacam, daigmina da moisma bragva-

ni sul axlos, kunelis Cirgvebis gadaRma.

daqveiTda mamamze erisTavi, birkebian jagebSi gadaiWra,

didxans dabobRavda katabardSi da merme giorgim Tvali hk-

ida _ RiWianidan gamovida mamamze, mxarze uzarmazari mgeli

Seegdo. tyiskacsa hgavda birkiT mocul tyavkabaSi gamowyo-

bili.

Tavisi mSvenieri TeTri kbilebi SemoanaTa giorgis da moa-

Zaxa:

`es erTi da sxva aTasi, mefeT mefeo~.

esa sTqva da giorgis cxenis ferxTiT daagdo nanadirevi.

isev astexes marekebma dafdafebis cema, menadireTuxucesis

didi buki ismoda sul axlos.

nekerCxlis Stoebs lewavda iremi, moangrevda tyes da mo-

hqroda gamalebuli. sCanda: madevrebi mosdevdnen fexdafex.

mxedrebma SeniSnes, adamianis suni rom igrZno nadirma,

mxarmarjvnisken gadauxvia, swored im sadebisken, romelsac

Soridan mouares mefem da misma amalam xevis yelamdis mos-

vlisas.

didebulebma ar indomes TavaT gamodgoma, radgan cxen-

dacxen ver miyvebodnen; giorgim cxenidan Camoxtoma daapira,

magram mamamzem aRvirSi utaca xeli.

uaresad gagimizezdebao naiarevi fexi, nu iqmo, aficebda

bagrat kurapalatis suls.

mefe dinjad ijda mSvlis bewvis unagirze da Sescqeroda

mamamzis isrimisfer Tvalebs. mis mudaraSi imdeni siwrfele

da mamaSviluri ruduneba ismoda, gaocda giorgi.

Zveli mamamze moagonda, Sirimnis, fanaskertis da nialis

omebSi TanamebrZoli, bagrat kurapalatis uerTgulesi yma

da misive siyrmis megobari.

Page 20: 50 წიგნი: დიდოსტატის მარჯვენა

21

axla ki eWvi Seepara giorgis, egeb styuodnen mstovrebi,

mamamze ubralo iyoso kolonkeliZisa da Wiaberis mier at-

exil amboxSi.

cxenidan ar Camovida da gadaswyvita im wuTSive daemar-

toxelebina mamamze, Zmurad, mamaSvilurad gasaubreboda,

gamoekiTxa Wiaberis gandgomis mizezi.

Semdgom amisa, saxis gamometyvelebiT an xmis niriT gamo-

arkvevda mefe, Tu ra wili edo TavaT mamamzes am saqmeSi?

bolos xom SesaZloa, mamamze imadac wamosuliyo saaxal-

wlod mefesTan, raTa TavaT emxila sakuTari vaJi.

amitomac daiTxova danarCeni erisTavebi. menadireTux-

ucess ubrZana, sadebisaken gamosdgomodnen irems, nekerCx-

lis tyeSi eZiaT nakvalevi misi.

me da mamamze xevis yelTan davrCebiTo marto.

xevis yelisken miabrunes cxenebi orTa. mefes nabijiT

mohyavda ulayi, Tanac gulmodgined eZebda pirvel sityvas

saubris dasawyebad.

mis gulSi rialebdnen sityvebi xan goleuliviT tkbili,

xan aspitis gesliviT mware, magram idumalad gadaixedavda

mis gverdiT cxendacxen momaval moxucisaken, isev nialis

veli moagondeboda, basianis sanaxebSi gamarTuli brZolebi,

fanaskertis cixeSi Caketvis ambebi da kvlav daebmeboda ena.

bolos, mamamze misi stumari iyo. bagrat kurapalatma

mis xelSi dalia suli. gana mamamzem da zviad erisTavma ar

waiRes bagratis gvami bediaSi dasamarxavad?

nuTu igive xelebi lesaven giorgis winaaRmdeg maxvils,

igive xelebi, romelTac gaapatiosnes bagratis cxedari fa-

naskertis cixeSi?

es yovelive sduRda giorgis gulSi da sityva ver epovna

mas, simZimilis gamosaTqmeli.

swored am dros kvlav moisma didi bukis xma da marekebis

moaxloebulma Rriancelma daafrTxo giorgis cxeni. fiqr-

Si wasulma mxedarma sadavis damokleba moaswro da uzarma-

zari qarafis kidesTan yalyze Seayena ulayi.

xevis yelTan Sesdgnen oriveni.

Page 21: 50 წიგნი: დიდოსტატის მარჯვენა

22

yuri scqvites monadireTa.

romeliRac nadiri mobobRavda nislisagan daburul tye-

Si. mis TaTebis qveS liwin-liwini gahqonda gamxmar Stoebs.

dezi hkra Tavis ulays giorgim, xevis siRrmeSi Seagdo

igi, mSvildi mozida da arwivis frTaze gamarTuli qeiburi

mkerdSi hkra Calisfer daTvs.

daiRriala gamZvinvarebulma mxecma, cxenosanTan Sebmas

ganerida, qarafisaken gaiqca, erTi Sesdga ufskrulis pirad,

kvlav daiRriala da gadaeSva daWrili nadiri.

mefes siWabukem sZlia, ukan gamoudga cxendacxen, qara-

fis kideze misuli gadmoxta, kvlav mozida mSvildi, magram

daacdina fiWianSi gauCinarebul daTvs.

gulnatkeni mefe zed dascqeroda ufskruls, magram mixv-

da, naiarevi fexis patroni ver mihyveboda otebuls.

maSin iskupa cxenidan mamamze erisTavma, swored iseve mar-

jved, rogorc Sirimnis brZolaSi, tyavkabis ukana balTe-

bi amoikeca, zed dajda da Wabukuri xalisiT gadaeSva uf-

skrulisaken.

idga giorgi qarafis kidesTan da Sescqeroda Semrecil

bilikze srialiT mimaval mamamzes zurgs, merme SambSi dain-

Tqa misi tyavkaba da sruli mdumareba davarda tyeSi.

buki aiRo giorgim, ixmo marekebi da meiTarebi.

qarafebs Semouares Soridan bazierebma, marekebma da mei-

Tarebma. madevrebma SambnarSi ipovnes daTvis nakvalevi da

nasisxlari, magram dekaSi gadasuli daekargaT isev.

amaod Cxrikes Rranteebi, xevebi, Sambnarebi da RiWiani, ma-

gram miwam piri uyoo orTaves, verc daTvi ipovnes sadme da

veRarc mamamze.

daimartoxela spasalari giorgim, uCurCula: gagveparao

mTavari nadiri.

ver SegbedeTo, Torem ar mindoda mamamzis gamoSveba cixi-

dan. misni zraxvani wuxelve naTeli iyo CemTvis. mas es un-

doda: davezvereT, Cveni saomari mzaoba Seemowmebina. kargad

icoda, mefis karze xels aravin axlebda stumars. axali

wlis meore dRes sanadirod gaiwvevdnen sadarbazod mosul

Page 22: 50 წიგნი: დიდოსტატის მარჯვენა

23

didebuls, xolo nadirobis dros gaparva arc ise saZnelo

iqnebodao.

giorgis eniSna zviadis naTqvami, magram dadumda, Tavis si-

Wabukesa da gamoucdelobas qenjnida mwared.

mze miidrika, giorgis ukve sami iremi, Svidi mgeli, xuTi

tura da sami mSveli moekla, magram mainc ar iRimeboda

gamarjvebuli monadire.

bolos sxva Rone ar iyo, unda aeSvaT yurSai, sayvareli

madevari mefisa.

yurSai maked iyo, mainc Sin ar dadga, rogorc ki sxva ZaR-

lebis yefa Semoesma. wamosvlisas iseTi sacodavi ymuili

morTo, giorgis Seebrala da brZana: saseirod mainc wamoiy-

vaneTo yurSai, TokiT atareTo tyeSi.

bolos menadireTuxucesma TavaT moiyvana yurSai daTvis

gawyvetil nakvalevTan, namexar ifnis Ziras. am adgilidan

sisxlis wveTebic ar aCnda miwas.

yurSaim mxarmarcxniT gauxvia, bevri isunsula, or-

samjer wre dauara da merme aiRo geSi. sami bazieri da Svidi

moisari gaayola bazierTuxucesma yurSais.

nakrZali gadaiares, SemoRobili gaengria nadirs, veli

gadalaxes Sambiani, muxovani daiwyo usieri da swored am

tyeSi, erT muxis qveS yurSai Tavze daadga moklul daTvs.

nadiris gverdiT, gvimrianSi pirqve damxobili egdo dato-

rili mamamze.

marjvenaSi satevari SerCenoda moxucs, sisxls daecvara

misi TeTri, matyliviT TeTri wveri.

gvimra daTqerili iyo irgvliv, sisxls daecvara daje-

gili balaxic.

giorgi friad daaRona am ambavma. zviad spasalars

gamoutyda idumal; is merCia, gaparuliyoo mamamze erisTavi,

radgan Wiabers veravin daajerebso, nadirobis dros rom

SeemTxva es yovelive mamamiss.

didxans usrises safeTqlebi mamamzes, merme is iyo,

Tormetma monadirem Zlivs miaTria sasaxlemdis gons mosu-

lis uzarmazari sxeuli.

Page 23: 50 წიგნი: დიდოსტატის მარჯვენა

24

giorgim brZana da ixmes farsmani. arc amas dasjerda mefe,

TurmaniZe Camoayvanina fanaskertis cixidan.

Tvalis gaxelis umalve es ikiTxa mamamzem:

sada varo?

roca gaigo, sasaxleSio, myisve amoioxra, merme Tvalebi

moifSvnita da sTqva:

im daTvis tyavi unda mimerTmiao mefisaTvis. amadac

gavswireo Tavi.

Sors gaetyuebina dakodil nadirs mamamze. RiWianebSi

mravalgzis xeli moscarvia moisars da roca ukanaskneli

qeiburiT mucelSi daukodnia daTvi, daZrula Turme es

uzarmazari mxeci, mamamzes mSvildi gadaugdia da pirispir

Sebmian urTierTs daTvi da mamamze.

Page 24: 50 წიგნი: დიდოსტატის მარჯვენა

`kviris palitris~ biblioTeka

wigni 17

Semdgeneli manana arCvaZe-gamsaxurdia

redaqtori elene salariZe

koreqtorebi: natalia CimakaZe

lika TavarTqilaZe

nana maWavariani

kompiuteruli uzrunvelyofa giorgi asaTiani

ydis dizaini eTer gziriSvili

proeqtis menejeri TinaTin asaTiani

gamomcemloba palitra L, 2011

misamarTi: iosebiZis q. 49, tel.: 38-38-71

E-mail: [email protected]

50 wigni, romelic unda waikiTxo, sanam cocxali xar

Page 25: 50 წიგნი: დიდოსტატის მარჯვენა

wigni 1

onore de balzaki

Sagrenis tyavi

wigni 2

jek londoni

martin ideni

wigni 3

SoTa rusTaveli

vefxistyaosani

seriis winaseriis winawignebiwignebi

Page 26: 50 წიგნი: დიდოსტატის მარჯვენა

wigni 4

aleqsandre diuma

sami muSketerior tomad

wigni 5

uiliam Seqspiri

hamleti

wigni 6

Jiul verni

80 000 kilometriwyalqveS

Page 27: 50 წიგნი: დიდოსტატის მარჯვენა

wigni 7

mixail bulgakovi

ostati da margarita

wigni 8

oskar uaildi

dorian greisportreti

wigni 9

Carlz dikensi

devid koperfildi

Page 28: 50 წიგნი: დიდოსტატის მარჯვენა

wigni 10

erix maria remarki

triumfaluri TaRi

wigni 11

frederik begbederi

99 franki

wigni 12

edgar po

moTxrobebi

Page 29: 50 წიგნი: დიდოსტატის მარჯვენა

wigni 13

homerosi

odisea

wigni 14

main ridi

uTavo mxedari

wigni 15

Tomas mani

budenbrokebior tomad

Page 30: 50 წიგნი: დიდოსტატის მარჯვენა

wigni 16

mark tveni

tom soieris Tavgadasavali

seriis momdevnoseriis momdevnowignebiwignebi

migel de servantesi

don kixoti