rogor vaswavloT moswavleebs azrovnebancp.ge/files/sasargeblo resursebi/wignebi/rogor_vascavlot...4...

rogor vaswavloT

moswavleebs azrovneba

meTodologiuri saxelmZRvanelo

Tbilisi

2007

wignze muSaobdnen:

simon janaSiaTea berZeniSviliSorena saZagliSvilimzia wereTeli kaxa gabuniagiorgi gaxelaZezaqro giunaSvilinino doborjginiZegiorgi zedginiZerusudan TayaiSvilimarika kapanaZe

laSa kokilaSviliekaterine korZaZeana mxeiZebuba oCiaurimanana ratianinaTia saRinaZeTina salayaiamarika sixaruliZeekaterine slovinskimarina CxikvaZeTamar jayeli

�

sarCevi:

winasityvaoba .............................................................................................. 4

Tavi pirveli

azrovneba da Semecneba saklaso garemoSi ................................ 5

Tavi meore

blumis taqsonomia da misi gamoyeneba

sxvadasxva saswavlo disciplinebSi ......................................... 18

Tavi mesame

azrovnebis zeda donis unar-Cvevebis

amoqmedebis meTodika ..................................................................24

Tavi meoTxe

damazustebeli SekiTxvebis dasmis xelovneba: SemTxvevebis ganxilva sxvadasxva saswavlo disciplinidan ...................... 26

Tavi mexuTe

unar-Cvevebis etapobrivi ganviTareba ................................... 48

Tavi meeqvse

blumis saazrovno doneebis Sesabamisi davalebebis Seqmna ZiriTadi sityvebis gamoyenebiT ............................................... 5�

Tavi meSvide

ZiriTadi rekomendaciebi .......................................................................78

gamoyenebuli literatura .....................................................................82

4

erovnuli saswavlo gegmis (esg) mixedviT, swavla niSnavs infor-maciis SeZenas, unar-Cvevebisa da damokidebulebebis ganviTarebas. esg-s mixedviT, ZiriTadi aqcenti mimarTulia saazrovno, komunikaci-uri, socialuri da TviTmarTvis unar-Cvevebis ganviTarebaze.

erovnuli saswavlo gegmebis da Sefasebis centri gTavazobT meToduri saxelmZRvaneloebis serias, romelic moicavs rekomenda-ciebs imis Sesaxeb, Tu rogor unda moxdes zemoT CamoTvlili unar-Cvevebis efeqturi swavleba da ganviTareba.

amjerad, Cveni mizania saazrovno unarebis ganviTarebasTan da-kavSirebuli mosazrebebis mowodeba.

erovnuli saswavlo gegmebis da Sefasebis centri2007

5

Tavi pirveli

azrovneba da Semecneba saklaso garemoSi

1. azrovnebis ganviTarebis zogadi midgomebi:

azrovnebis swavleba sakmaod Zveli ideaa. jer kidev antikur sa-berZneTSi berZeni axalgazrdebi swavlobdnen maTematikas da filoso-fias azrovnebis gavarjiSebis mizniT.

saazrovno unar-Cvevebis ganviTareba erovnuli saswavlo gegmis erT-erTi umTavresi mizania. bolo wlebSi dasavleTis saganmanaTle-blo sivrceSi sul ufro xSirad saubroben rTuli saazrovno unar-Cvevebis - kritikul azrovnebis, SemoqmedebiTi azrovnebis da refleq-siuri azrovnebis - swavlebaze.

moswavle unda gascdes masalis ubralod damaxsovreba-gazepire-bas. kerZod, man codnis dagrovebasTan (informaciis SenarCuneba) er-Tad unda SesZlos am codnis gageba, gamoyeneba, analizi, sinTezi da bolos, Sefaseba. am dros moswavle ara mxolod flobs informacias, aramed mas SeuZlia qmedeba. sainteresoa, rom raimes swavla sworad azrovnebis Sedegia. azrovnebis amoqmedebis dros adamiani gaazrebu-lad swavlobs da xdeba ufro gamWriaxi. sxva SemTxvevaSi, moswavle pa-siuria da Sesabamisad, mas uWirs raimes swavla.

garkveuli saxiT miwodebuli informacia moswavles exmareba az-rovnebis amoqmedebaSi. ganaTlebis specialisti d. perkinsis (Perkins, 1992) `Teoria erTi~ ganixilavs informaciis miwodebis im formebs, romlebic xels uwyobs azrovnebis amoqmedebas da, Sesabamisad, efeq-tur swavlasa da swavlebas. am Teoriis mixedviT, adamiani swavlobs imas, ris swavlis logikuri SesaZlebloba da motivaciac aqvs. ̀ Teoria erTis~ mixedviT, raimes kargad Semecneba moiTxovs Semdegi pirobebis gaTvaliswinebas:

1. naTeli informacia: miznebis da mosalodneli Sedegebis gansaz-Rvra;

2. azriani praqtika: aqtiuri praqtika imaSi, rasac moswavle swav-lobs;

�. gamoxmaureba: rCevebi da Sefaseba, raTa moswavlem ukeTes Sede-gebs miaRwios;

4. Zlieri Sinagani da garegani motivacia: damajildovebeli aq-tivobebi an davalebebi, romlebic TavisTavad sainteresoa mo-swavlisaTvis an exmareba mas sxva miznebis miRwevaSi;

`Teoria erTis~ saklaso praqtikaSi gamoyeneba gulisxmobs maswav-leblis mier moswavlisaTvis naTeli informaciis da Sesabamisi gamox-maurebis miwodebas, azriani praqtikis uzrunvelyofas, rac aRZravs moswavlis Sinagan da garegan motivacias (Perkins, 1992). ganaTlebis fsiqologebis (Roehler, Duffy, etc., 1987) mixedviT, naTeli informacia

6

moicavs imas, Tu `ra~ `rogor~ da `rodis~ unda gakeTdes. am SemTxveva-Si maswavlebeli Tvalyurs adevnebs, ramdenad gaiges moswavleebma mi-wodebuli informacia. maTi Secdomebis analizis safuZvelze maswav-lebeli cdilobs ipovos is gzebi, romlebic moswavleebs daexmareba, ukeT gaigon mocemuli sakiTxi. qvemoT ganvixiloT saklaso praqtikis magaliTi, romelic xels uwyobs moswavlis azrovnebis amoqmedebas da, Sesabamisad, exmareba moswavles sakiTxis ukeT gagebaSi.

magaliTad, ganvixiloT istoriis gakveTili: moZvelebuli meTo-debiT swavlebisas maswavlebeli ZiriTadad moiTxovda konkretuli `ambebis~ codnas: ra, rodis da sad moxda. istoriis axleburi swav-lebis ZiriTadi mizania moswavlis saazrovno procesebSi CarTva, rac moicavs sam ZiriTad amocanas:

(1) moswavleebis mier mniSvnelovani istoriuli movlenebis Ses-axeb codnis dagroveba: ara mxolod ra moxda, aramed ratom moxda.

am miznis misaRwevad, maswavleblis mier dasmuli tradiciuli SekiTxva iqneboda: `ra iyo samoqalaqo omis mizezebi?~ amgvarad das-muli SekiTxviT, moswavleebi mxolod wignSi daweril informacias gaixseneben. `Teoria erTis~ mixedviT, imisaTvis, rom moswavle aqtiu-rad CaerTos gagebis procesSi, mas sxvagvarad unda daesvas SekiTxva: `teqsti xazs usvams � ZiriTad mizezs. Tqveni azriT, romeli maTgani aris ufro mniSvnelovani da ratom?~, an `erTi jgufi daicavs ucxour wyaroebSi mocemul mosazrebebs, meore ki qarTul wyaroebSi mocemul interpretacias~;

Tumca, mxolod SekiTxvis sworad formulireba ar aris sakmari-si. azrovnebis amoqmedeba miwodebuli informaciis odenobazec aris damokidebuli. am dros udidesi mniSvneloba aqvs imas, Tu rogoraa ganTavsebuli informacia saswavlo masalaSi. Tu saswavlo masalaSi moyvanilia sami ZiriTadi mizezi da aqve aris dasabuTebuli, rom erT-erTi maTgani ufro mniSvnelovania, maSin moswavles mxolod am infor-maciis damaxsovreba sWirdeba. Tu saswavlo masalaSi gamoyofilia sami mizezidan erT-erTi, magram ar aris dasabuTebuli, Tu ratom aris is mniSvnelovani, maSin moswavles mxolod argumentis mofiqreba da ageba dasWirdeba. Tu masalaSi mxolod aRwerilia sami mizezi da ar aris gakeTebuli Sefaseba, romeli maTgania ufro mniSvnelovani, maSin moswavles Sefasebis gakeTeba mouwevs, amasTan, argumentebis da kon-trargumentebis moyvanac da ganxilvac. amisaTvis saswavlo masalaSi sakmarisad unda iyos faqtebi, romlebic moswavles saSualebas mis-cems, Tavad gamoitanos daskvnebi.

(2) moswavleebis momzadeba, raTa gaigon Tanamedrove movlenebi msgavsi da gansxvavebuli istoriuli SemTxvevebis konteqstSi;

rogorc wesi, Cveulebriv, istoriis maswavleblebi movlenebs ganixilaven viwro istoriul konteqstSi. `Teoria erTis~ mixedviT, aucilebelia Tanamedrove movlenebis sxvadasxva istoriul konte-

7

qstSi ganxilva da paralelebis moZebna. am miznisTvis Semdegi SekiTx-vebi SeiZleba gamoviyenoT: `ramdenime dRis win Cven vixileT gaficva ruseTSi. Tqveni azriT, ramdenad aris SesaZlebeli is, rom es gadaiz-ardos samoqalaqo omSi? msgavsi ram xom ar xdeboda Cvens qveyanaSi samoqalaqo omis dros?~

(�) moswavleebisaTvis istoriuli gamocdilebis gaziareba ise, rom maT SeZlon istoriuli citatebis, literaturis da sxva gageba.

am miznis miRweva SesaZlebelia, Tu moswavleebs wavakiTxebT mo-cemuli epoqis Sesabamis novelebs da poemebs istoriis gakveTilze da vTxovT maT Sesabamis istoriul konteqstSi ganxilvas. rogorc wesi, susti istoriis maswavleblebi ar axdenen TavianTi moswavleebisaT-vis imis axsnas da Cvenebas, Tu ras unda niSnavdes moTxrobis an poemis wakiTxva mis istoriuli konteqstSi: ra ideebi Cndeba TavSi? ra elf-ers iZens gadataniTi gamonaTqvami? ra axali mniSvnelobebi Seemata mas? da a.S.

`Teoria erTis~ amoqmedebas xels uwyobs swavlebis Semdegi meTo-debi: didaqtikuri, sokratuli, praqtikuli da socialuri, romlebic exmareba moswavles azrovnebis aqtivaciaSi (Perkins, 1992).

didaqtikuri meTodi: didaqtikuri meTodis gamoyenebis dros xdeba informaciis miwodeba dialogis formiT. mizani SeiZleba iyos sxvadasxva: moswavleebis informireba, maTi codnis gamomJRavneba da daxvewa. didaqtikuri meTodiT miwodebuli informacia unda iyos na-Teli da pasuxobdes Semdeg kiTxvebs: ra, ratom da sad?

am dros moswavlisTvis naTelia saswavlo miznebi, man icis, rodis iTvleba mizani miRweulad. maswavlebels cnebis asaxsnelad mohyavs magaliTebi, amyarebs kavSirs axal da Zvel cnebebs Soris. informaci-is gacvlis procesSi moswavle da maswavlebeli - orive monawileobs da erTad agebs axal codnas.

qvemoT moyvanilia am meTodis gamoyenebis magaliTebi gakveTilze:

• maswavlebeli xazs usvams imas, rac, misi azriT, mniSvnelovania mocemul masalaSi (an gakveTilze);

• maswavlebeli gadascems informacias, raTa waaxalisos moswav-leTa azrovneba mocemul sakiTxebze;

• maswavlebeli sakuTari mosazrebebis garda ganixilavs sxvebis mosazrebebsac;

• maswavlebels mohyavs mravalmxrivi magaliTebi axali cnebis axs-nisas;

• maswavlebeli iyenebs Sesabamis saklaso aqtivobebs (sademon-stracio eqsperimenti, saxelmZRvanelosa an damatebiTi masa-lebis gamoyeneba), rom moswavleebma iswavlon/ganimtkicon axs-nili masala;

• maswavlebeli sTxovs moswavleebs, rom gaixsenon gakveTilis mTavari sakiTxebi, faqtebi, movlenebi;

8

• maswavlebeli sTxovs moswavles, rom Tavisi sityvebiT gadmosces wakiTxuli an mosmenili informacia.

sokratuli meTodi: sokratuli meTodis gamoyenebis dros mas-wavlebeli svams mxolod problemur (da ara informaciul) SekiTx-vebs (mag., ras fiqrobT amaze? ra ganmartebebi gvWirdeba amisTvis?), ar awodebs aranair informacias moswavleebs. am dros maswavlebeli ganxilavs gamonaklisebs da martiv ideas eWvqveS ayenebs. igi ar aZlevs moswavleebs informacias, aramed maT sTxovs azrovnebas, raTa isini damoukideblad mividnen problemis gadawyvetamde. sokratuli meTo-dis gamoyeneba SesaZlebelia diskusiiT, debatebiT, problemuri SekiTxvebis dasmiT da sxva. zogjer maswavlebels mohyavs faqtebi mo-swavleTa mier gamoTqmuli mosazrebebis sawinaaRmdegod, magram ar afiqsirebs sakuTar pozicias, xels uwyobs im pasuxebis eWvqveS dayene-bas, romelsac gvaZleven sxvadasxva avtoritetebi da sxva.

moswavleebi Tavisuflad gamoTqvamen sakuTar mosazrebebs das-mul problemasTan dakavSirebiT, Tamamad Txzaven hipoTezebs da versiebs, aanalizeben erTmaneTis argumentebs.

qvemoT moyvanilia am meTodis gamoyenebis magaliTebi gakveTilze: • maswavlebeli svams problemur SekiTxvebs, raTa waaxalisos mo-

swavleTa azrovneba mocemul sakiTxebze; • maswavlebels mohyavs damxmare da sawinaaRmdego magaliTebi mo-

cemuli movlenis sailustraciod;• maswavlebeli kritikulad ganixilavs moswavlis argumentebs;• maswavlebeli xels uwyobs klasis diskusiaSi Cabmas;• maswavlebeli axalisebs sakuTari da sxvebis azrebis kritikuli

Sefasebis unaris ganviTarebas;• maswavlebeli moswavles sTxovs, faqtebisa da cnebebis analizs,

masalaSi mocemuli faruli arsis gagebas da a. S.• maswavlebeli sTxovs moswavles, rom daakavSiros sxvadasxva wy-

aroebidan miRebuli codna, sxvadasxva elementebisagan Seqmnas axali struqtura;

• maswavlebeli sTxovs moswavles, rom gamoitanos daskvna (gaake-Tos Sefaseba) sakuTar argumentaciaze dayrdnobiT.

keTebiT swavleba: keTebiT swavlebis anu praqtikis meTodis gam-oyenebis dros xdeba zusti instruqciis miwodeba eqsperimentis an simulaciisTvis da ara informaciis miwodeba. igi miznad isaxavs, mo-swavleebma Seasrulon iseTi qmedebebi romlebic xels uwyobs codnis an Cvevis formirebas.

praqtikis dros maswavlebeli aqtiurad iyenebs gamoxmaurebas (ukukavSirs), rac xels uwyobs imas, rom moswavlis praqtika iyos azri-ani da man marTlac gaacnobieros is, rasac akeTebs da ara avtomatu-rad (meqanikurad) gaimeoros.

amgvari swavleba mxolod saTanado gamoxmaurebis SemTxvevaSi

9

gvaZlevs mniSvnelovan efeqts. maswavlebelma moswavles unda Ses-Tavazos aqtivobis sqema an modeli, sadac miRwevis doneebi naTlad aris mocemuli da moswavles SeuZlia gansazRvros, Tu ras moelian misgan da rogor fasdeba misi warmateba, anu ra aris efeqturi ̀ keTeba` da miznis miRweva.

amrigad, praqtikis mTavari principebia: moswavleebisTvis praq-tikuli davalebis micema, maTi waxaliseba, saTanado gamoxmaurebis miwodeba, raTa maT azrianad imoqmedon;

keTebiT swavlis dros:• maswavlebeli uzrunvelyofs moswavlis CarTvas praqtikul

saqmianobaSi, raTa mas gamocdilebiT swavlis saSualeba mieces;• maswavlebeli iseT davalebas aZlevs moswavles, romlis praqti-

kulad Sesasrulebladac saWiroa axlad axsnili cnebebis (deb-ulebebis) gamoyeneba.

qvemoT moyvanilia am meTodis gamoyenebis magaliTi gakveTilze: geografiis gakveTilze maswavleblis mizaniaq auxsnas moswavlee-

bs dasaxlebuli punqtis funqciebi. amisaTvis moswavleebs aZlevs Sem-deg davalebas - gavidnen TavianT dasaxlebul punqtSi da moiZion sam-rewvelo, administraciuli, savaWro da sxva infrastruqturebi. maT unda gansazRvron, ramdenad datvirTulia es teritoria, romelime obieqti xom ar aklia, rogor unda funqcionirebdes da a.S. gakveTil-ze moswavleebi moZiebul informacias adareben maswavleblis mier mi-wodebul Teoriul informacias.

socialuri (kooperatiuli da TanamSromlobiTi) swavleba: so-cialuri meTodis gamoyenebis dros xdeba moswavleTa dajgufeba. igi miznad isaxavs moswavleebis CarTvas TanamSromlobaSi, erTobliv Za-lisxmevas davalebebis Sesasruleblad.

socialuri meTodi SeiZleba iyos ori saxis: • jgufisTvis micemuli amocana jgufis SigniT qveamocanebad

iSleba. jgufis TiToeul wevrs aqvs Tavisi funqcia da Tavisi amocana. saerTo Sedegi damokidebulia TiToeuli monawilis Sedegze.

• moswavleebi muSaoben da fiqroben erTsa da imave amocanaze erT-droulad, maT erTi da igive funqcia aqvT. aseTi forma ufro efeqturia axal amocanebze muSaobis dros.

zemoT moyvanili swavlebis meTodebis garda, metad mniSvnelova-nia, maswavlebelma xeli Seuwyos moswavlis motivaciis amoqmedebas. motivacia aris qcevis ganxorcielebis fsiqologiuri safuZveli. rac ufro metad motivirebulni arian moswavleebi, miT metia swav-lis xarisxi, rac naklebad arian motivirebulni - Sesabamisad, swavlis xarisxic iklebs. arsebobs Sinagani da garegani motivacia. moswavlis saswavlo aqtivobebi SeiZleba ganpirobebuli iyos misi Sinagani an garegani motivaciiT. saintereso aqtivobebi efuZneba moswavlis Sina-gan motivacias. Sinaganad motivirebuli moswavlisaTvis ufro mniS-

10

vnelovania Tavad aqtivoba da Semecnebis procesi, romelic mas ani-Webs siamovnebas. Sinagani motivaciis amoqmedebis erT-erTi mTavari strategiaa, swavlis dakavSireba moswavlis realuri cxovrebiseuli problemebis gadaWrasTan. perkinsi (Perkins, 1992) xazs usvams situaci-uri swavlebis mniSvnelobas moswavlis dainteresebisa da azrovnebis aqtivaciisaTvis. am dros moswavle iTvisebs iseT operaciebs, romle-bzec calke varjiSi misTvis mosabezrebeli da uintereso iqneboda.

qvemoT mocemulia situaciuri swavlebis zogierTi magaliTi: • moswavleebi swavloben weras gazeTis gamocemiT; • moswavleebi swavloben statistikas im kvlevaSi monawileobiT,

romelic maTTvis sainteresoa da ukavSirdeba maT uSualo gare-mos.

garegan motivacias ki maSin aqvs adgili, roca moswavle Sesrule-buli saswavlo aqtivobisaTvis moelis waxalisebas, jildos (kargi qula, Seqeba, klasSi garkveuli statusis mopoveba da a. S). am dros ganxorcielebuli saswavlo aqtivoba SesaZlebelia moswavlisaTvis ar iyos saintereso. moswavlis garegani motivaciis asamoqmedeblad maswavlebeli xSirad mimarTavs dajildoebis moqnil sistemas.

garda amisa, maswavlebelma unda gaiTvaliswinos moswavlis indi-vidualuri SesaZleblobebi. Sinagani motivaciis gaZlierebisas mniS-vnelovania iseTi davalebebis micema, romlebic saSualebas aZlevs moswavles, sxvadasxva mxriv warmoaCinos sakuTari SesaZleblobebi da maqsimaluri interesiT CaerTos swavlis procesSi.

qvemoT mocemulia maswavleblis mier moswavleTa individualuri Taviseburebebis gaTvaliswinebis zogierTi magaliTi:

• moswavleebis iseT proeqtebSi CarTva, romlebic iZlevian sim-boluri gamoxatvis sxvadasxva alternativebis SesaZleblobas: vizualuri xelovneba, literatura, musika, sxva.

• mravalmxrivi simboluri sistemis Setana TiToeul saganSi. mag., maTematikis klasSi moswavleebisTvis eseebis daweris moTxovna, an inglisuris gakveTilze eseebis wera maTematikis Sesaxeb.

amrigad, moswavlis saswavlo aqtivobas ganapirobebs rogorc garegani, ise misi Sinagani motivacia. marTlac, zogierTi moswavle didi enTuziazmiT ekideba swavlas, radgan mas ainteresebs sagani da swavlis procesi. magram arian iseTi moswavleebic, romlebic maswav-leblis mxardaWeris gareSe swavlisadmi did interess ar iCenen. maT mudmivad sWirdebaT Seqeba, stimuli da Tanadgoma. amitom pedagogma saswavlo procesis dagegmvisas unda gaiTvaliswinos moswavlis moti-vacia, rac xels Seuwyobs moswavlis warmatebebs.

2. azrovneba da yoveldRiuri saklaso praqtika

ra niSnavs yovelive zemoT Tqmuli yoveldRiuri saklaso praq-tikisaTvis? moswavlis azrovnebis aqtivaciisaTvis maswavlebeli, gakveTilze mTel rig mizanmimarTul aqtivobebs axorcielebs. qvemoT moviyvanT magaliTebs.

11

ganvixiloT qarTulis gakveTili, romlis mizania moswavleebisaT-vis igavis swavleba. moswavleebs davalebuli aqvT, waikiTxon sulxan-saba orbelianis erT-erTi igav-araki. gakveTilze maswavlebeli svams Semdegi saxis SekiTxvebs: ̀ ratom arsebobs igavi?~, ̀ romeli cnobili mei-gaveebi gaxsendebaT sxva qveynebidan?~, àlegoriuli stili yvela sxva kulturisTvis aris damaxasiaTebeli~? `saidan gaCnda igavi?~ da a.S.

moswavleebi cdiloben garkveuli kavSirebis moZebnas. am dros maswavlebeli axalisebs moswavleebs Tavadac dasvan SekiTxvebi: `ra-tom SemorCa igavi amden xans?~, àris romelime igavi marTlac sasarge-blo anu gvexmareba igi rameSi?~

maswavlebeli ganixilavs igav-arakebis sxvadasxva klasikur da originalur magaliTs. igi svams Semdeg SekiTxvebs: `ra aris anekdo-ti?~, ànekdoti SeiZleba iyos Tu ara igavi?~, `ra msgavseba-gansxvave-baa anekdotsa da ihgavs Soris?~, `SeiZleba arsebobdes anekdoti, ro-melic ufro ihgavs hgavs, vidre Tavad anekdots?~; am dros moswavle svams SekiTxvas: ̀ anekdotebic imave morals qadagebs, rogorsac igavi? mTeli klasi fiqrobs am SekiTxvaze; maswavlebeli ekiTxeba moswavlee-bs: SegiZliaT daasaxeloT erTi anekdoti mainc, romelic garkveul morals qadagebs? moswavleebi asaxeleben 2-� magaliTs, romelebic garkveul morals atarebs. mTeli klasi msjelobs imaze, Tu ra gansx-vaveba da saerTo SeiZleba arsebobdes igavebsa da anekdotebs Soris.

zemoT dasaxelebuli SekiTxvebi moswavleebs rTavs garkveul saa-zrovno moqmedebebSi, rogoricaa gageba, Sepirispireba, argumentis Camoyalibeba da a.S. aseTi SekiTxvebi moswavleebs exmareba igavebis sa-kuTar yoveldRiur gamocdilebasTan dakavSirebaSi, iseTi cxovrebi-seuli SemTxvevebis moZebnaSi, sadac SesaZlebeli iqneboda igavebSi mocemuli brZnuli azris gamoyeneba an piriqiT, SeuZlebeli iqnebo-da misi gamoyeneba. moswavleebs aseve sTxoven, rom gaixsenon msgavsi moralis matarebeli sxva igavi, gadaakeTon igi sxva moralis saCvene-blad da a.S. es aqtivobebi SeiZleba ganxorcieldes saklaso diskusi-iT, jgufuri muSaobiT an saxlSi individualuri muSaobiT.

maswavleblis mizania, moswavle Tavad miaxvedros, Tu rogor akeTebs igi daskvnas mocemuli igavis daniSnulebis Sesaxeb. maswavle-beli ekiTxeba moswavleebs: `rogor daamtkicebT am igavis sawinaaRm-degos? gansxvavdeba Tu ara es imisgan, rasac Cven vakeTebT literatu-raSi an sxva sferoSi mosazrebebis Semowmebis dros? modiT, dawereT, Tu ra aris am igavis morali da moiyvaneT mtkicebulebebi igavidan, Tu ratom fiqrobT ase~. moswavleebi cdiloben am davalebis Sesrulebas. cxadia, yvelas erTnairi azri ara aqvs. yvela moswavles mohyavs Tavi-si magaliTi. maswavlebeli sTxovs moyvanili magaliTis Sesabamis mt-kicebulebebs. Semdeg maswavlebeli svams aseT SekiTxvas: modiT, erTi wuTiT davfiqrdeT, Tu ras vakeTebT Cven axla? Cven veZebT mtkiceb-ulebebs am igavSi. rogor vakeTebT amas? ras veZebT? ra aris mtkiceb-uleba? maswavleblis da moswavleebis azrTa es urTierTgacvla xels uwyobs dasabuTebis xelovnebis gagebasa da dauflebas.

12

amrigad, aseT gakveTilze moswavle mravalferovan gonebriv (SemecnebiT) aqtivobebSi aris CarTuli. sxva sityvebiT, moswavle sx-vadasxva saazrovno unarebs iyenebs, rom gadaWras amocana, romelsac iTxovs misgan maswavlebeli.

aqve unda aRiniSnos, rom moswavleTa mravalferovan saazrovno moqmedebebSi CarTva SesaZlebelia mxolod maSin, Tu saswavlo ma-sala amis saSualebas iZleva. ganvixiloT gakveTili, romlis mizania moswavleebisaTvis romelime cnebis swavleba. cnebis adekvaturad gamoyeneba moicavs dakonkreteba/ganzogadebis operaciebis Tavisu-flad Sesrulebas. dakonkretebis dros xdeba klasisTvis damaxasi-aTebeli arsebiTi niSnebis gadatana klasSi Semaval konkretul obi-eqtze an obieqtTa jgufze. mag. rkina aris liToni, amitom is, rogorc sxva liTonebi, kargi eleqtrogamtaria. ganzogadebis dros xdeba obieqtTa erTobliobis arsebiTi niSnebis gadatana obieqtTa ufro did klasze. mag. Tu alumini, rkina, spilenZi da vercxli xasiaTdeba kargi eleqtrogamtarobiT, maSin, SesaZloa sxva liTonebic kargi eleqtrogamtarebi iyvnen.

am operaciebis aTvisebisas moswavleebi awydebian garkveul sir-Tuleebs. isini adekvaturad ver iyeneben cnebebs, uWirT konkretuli obieqtis mikuTvneba gvareobiTi klasisTvis. magaliTad, kiTxvaze, Tu ras warmoadgens qvemo qarTli, pasuxi: ̀ saqarTvelos erT-erT regions` an ̀ saqarTvelos erT-erT kuTxes~ - sakmaod iSviaTia (esg pilotirebis masalebi, 2007). maSin roca, Sebrunebuli SekiTxva - `CamoTvaleT saqa-rTvelos kuTxeebi (regionebi)~ - gakveTilze sakmaod xSirad esmiT da xSiradac pasuxoben sworad. daismis bunebrivi kiTxva, ratom ver akeTeben moswavleebi Sebrunebul operacias?

rogorc Cans, problemas qmnis cnebebis miwodebis araswori for-ma. kerZod, maswavlebeli moswavles awvdis zogad ganmartebas, Semdeg CamoTvlis an aCvenebs im obieqtebs, romlebic am cnebas miekuTvnebian. moswavlis moqmedeba am dros kvlav damaxsovrebaa. imisaTvis, rom az-rovneba gavaaqtiuroT, moswavles unda mivawodoT an aRmovaCeninoT principi, romlis mixedviTac erTiandeba obieqtebi am cnebis qveS. xolo Semdeg Tavad mivakuTvnebinoT konkretuli obieqti cnebisTvis. Tavad obieqtebis mikuTvnebac, etapobrivad unda garTuldes, unda daviwyoT iseTi obieqtebiT, romelTa arsebiTi niSnebis amocnoba da, Sesabamisad, aRmoCenili principis miyenebac iolia, Semdeg gadavideT ufro rTulad amosacnob obieqtebze da davasruloT im obieqtebiT, romelTa mkafio mikuTvneba am klasisaTvis rTulia, radgan mxolod nawilobriv miekuTvnebian am klass. saswavlo masala sasurvelia Sei-cavdes cnebebis mkafio ganmartebas, obieqtebis cnebisTvis an kla-sisTvis mikuTvnebis principebis axsnas da mravalferovan magaliTebs moswavleTa gasavarjiSeblad.

amrigad, mniSvnelovania rogorc moswavlis mravalferovan aq-tivobebSi CarTva, aseve mravalferovani saswavlo masalis garkveu-li formiT miwodeba. zemoT moyvanili praqtikuli magaliTebi aseve

1�

miuTiTebs imaze, rom maswavlebeli moswavleebs rTavs azrovnebis aq-tiur procesSi, sadac moswavleebi acnobiereben sakuTari azrovnebis procesebs. yovelive es iZleva moswavlis saazrovno unar-Cvevebis ganviTarebis winapirobas.

�. azrovneba sakuTari azrovnebis Sesaxeb da misi amoqmedebis praqtikuli strategiebi

perkinsis (Perkins, 1992) azriT, kargad azrovneba gulisxmobs saku-Tari azrovnebis procesebis marTvas, romelic moicavs Semdegis gaaz-rebas: ra SekiTxvebi unda dausva sakuTar Tavs, rogor unda gamoiyeno problemis gadaWris strategiebi, rogor unda moaxdino sakuTari azrovnebis monitoringi (Semowmeba) da warmarTo igi swori mimar-TulebiT da a.S. es erTgvarad hgavs sakuTari azrovnebis Seswavlas anu refleqsias (TviT-gancdas, gacnobierebas). sxva sityvebiT, es aris metakogniciis procesi, romelic gulisxmobs `adamianis mier saku-Tari azrovnebis dagegmvas, Sefasebas da mudmiv monitorings~, da `az-rovnebis Sesaxeb azrovnebas TviT-regulaciis ganviTarebis mizniT~ (Flavel, 1979). metakognicia aris azrovneba sakuTari azrovnebis Ses-axeb, rac mniSvnelovania swavlis swavlisTvis.

amrigad, metakognicia exeba codnas imis Sesaxeb, Tu rogor swav-lobs adamiani efeqtianad (konkretuli amocanis moTxovnebis miReba, misi gadaWris efeqturi strategiebis codna) da sakuTari saswavlo gamocdilebebis regulacias (mocemuli amocanis warmatebiT gadaWris gzebis codna da gamoyeneba). miuxedavad imisa, rom metakognicia xSir-ad aRiarebulia, rogorc `maRali donis azrovneba~, metakogniciuri unar-Cvevebis ganviTarebis mcdeloba SeiZleba warmatebiT ganxor-cieldes rogorc ufrosklaselebTan, aseve umcrosklaselebTanac (Claxton, 1999); magaliTad, 9 wlis moswavles SeuZlia ara mxolod imis aRwera, rasac is kiTxulobs, aseve imisac, Tu rogor kiTxulobs (anu fiqri imaze, Tu ra aris miRweuli da ra unda gaakeTdes momavalSi);

marTlac, arsebobs uamravi sayovelTaod aRiarebuli strategie-bi, romlebic emsaxureba aseT gacnobierebul swavlebas, xels uwyobs azrovnebas sakuTari azrovnebis Sesaxeb. zogierTi aseTi strategia moicavs mTeli rigi SekiTxvebis dasmas, romlebic exmareba moswavles sakuTari muSaobis gacnobierebaSi, dagegmvaSi, warmarTvasa da Sefase-baSi. magaliTad, amocanis Sesrulebamde, moswavlem SesaZloa sakuTar Tavs dausvas SekiTxvebi: `rac ukve vici, iqidan ra SemiZlia gamoviy-eno am problemis gadasaWrelad? ra unda gavakeTo pirvel rigSi? ra amocanebi dgas Cem winaSe da rogor vapireb maT gadaWras?~ (dagegmva); amocanis gadaWris procesSi, moswavlem SesaZloa Tavis Tavs dausvas Semdegi kiTxvebi: ̀ swor gzaze vdgavar Tu ara? viyeneb Tu ara Sesabamis informacias an resurss? ra unda Sevcvalo, Tu miWirs raimes gageba?~ (monitoringi, warmarTva); bolos, amocanis dasrulebis Semdeg, igi SeiZleba SeekiTxos sakuTar Tavs, Tu ramdenad sworad gadaWra amo-cana, miaRwia Tu ara dasaxul miznebs, sWirdeba Tu ara ukan dabruneba da raimes gaumjobeseba (Sefaseba).

14

moswavleze orientirebuli swavlebis midgoma gulisxmobs mo-swavleebis aqtiur CarTvas TavianTi swavlis procesSi, sakuTari sas-wavlo miznebis dagegmvasa da marTvaSi. moswavlis unari, gaakeTos daskvna imaze, Tu ra da rogor iswavla da dagegmos sakuTari TviTgan-viTareba, misi warmatebis sawindaria.

maswavlebelis erT-erTi mniSvnelovani funqciaa, daexmaros mo-swavles sakuTari azrovnebis procesebis gacnobierebaSi. amisaTvis saWiroa maswavlebelma azrovneba gaxados ufro xilvadi. es moswav-les daexmareba azrovnebis swavlaSi. SeiZleba cekvasTan paralelis gavleba: magaliTad, cekvis garkveuli ileTebis Cveneba ufro gaaad-vilebs cekvis swavlas.

SeiZleba davsvaT SekiTxva: rogor unda gavxadoT azrovneba ufro xilvadi?

arsebobs sxvadasxva xerxi, romlebic azrovnebas ufro xilvads xdis. erT-erTi martivi xerxia maswavleblis mier saazrovno cne-bebis gamoyeneba. qarTul enis leqsikoni Seicavs mTel rig sityvebs, romlebic SeiZleba saazrovno terminebad CaiTvalos. es sityvebia: hipoTeza, mizezi, mtkicebuleba, SesaZlebloba, warmodgena, perspeq-tiva da a.S. am sityvebis xSiri gamoyeneba yoveldRiur metyvelebaSi exmareba moswavles, daiWiros azrovnebis is niuansebi, romelsac amgvari sityvebi atareben. garda amisa, amgvari sityvebis gamoyeneba maswavlebels moswavleebis TvalSi `moazrovne adamianad~ warmoaCens. faqtobrivad, maswavlebeli, romelic ar moelis moswavleebisgan mza pasuxebs, gamoxatavs uSualo gakvirvebas da garkveul dros uTmobs problemaze, gadasaWrel amocanaze fiqrs (ra moxdeboda maSin, es rom ar yofiliyo? sxvanairad es rogor SeiZleba gakeTebuliyo?) xels uw-yobs moswavleebis azrovnebis amoqmedebas. aseTi maswavlebeli Sina-ganad axalisebs moswavleebs, SeamCnion problemebi da ifiqron maTi gadaWris gzebze.

meore gza, romelic exmareba maswavlebels, gaxados azrovneba ufro xilvadi, raime axali masalis Seswavlisas sakiTxis damuSavebis erTi da imave sqemis gamoyenebaa. erT-erTi gavrcelebuli sqema aris oretapiani: pirvel etapze maswavlebeli moswavles sTxovs movlenis an sagnis aRweras da gansazRvras, xolo meore etapze ki cdilobs mas daasabuTebinos Tavisi azri. es ori etapi moswavleebisgan interpre-taciis gakeTebas da misi mxardamWeri argumentebis (mtkicebulebebis) moZiebas moiTxovs. es ki, faqtobrivad, gulisxmobs saazrovno ter-minebis gamoyenebas: interpretacia SeiZleba ganvixiloT hipoTezad, xolo argumentebi ki - am hipoTezis mxardamWer mtkicebulebebad. es etapebi SeiZleba warmatebiT iqnes gamoyenebuli yvela asakis moswav-lis mimarT da sxvadasxva sakiTxis ganxilvis dros.

azrovnebis amoqmedebis kidev erTi gzaa mocemuli sakiTxis Ses-axeb sxvadasxva Sexedulebis ganxilva, romlebic gonebrivi ieriSis meTodiT xorcieldeba. es aris swavlebis xerxi, romlis drosac mo-swavleebi winaswar, gansazRvruli drois ganmavlobaSi, ama Tu im prob-

15

lemis an sakiTxis garSemo SeuzRudavad gamoTqvamen iqve mofiqrebul sakuTar azrebs da ideebs. daculia principi: “yvela azri misaRebia`. amis Semdeg maswavleblis daxmarebiT xdeba gamoTqmuli azrebisa da ideebis daxarisxeba, kategoriebad da prioritetebad dayofa.

azrovnebis amoqmedebas xels uwyobs agreTve roluri TamaSi, rodesac moswavles evaleba, garkveuli poziciidan ganixilos raime sakiTxi. magaliTad, moswavleebi afxazeTis konfliqts sxvadasxva mosazrebidan ganixilaven, kerZod, afxazebis, rusebis, amerikelebis (dasavleTis) da qarTvelebis perspeqtividan. moswavleebs moeTxove-baT romelime mosazrebis arCeva da masze saubari mocemuli Tval-Taxedvidan. ra Tqma unda, es imas ar niSnavs, rom isini amas eTanxmebian. swavlis procesi swavlis swavliT rom gagrZeldes, sasurvelia, mas-wavlebelma gamarTos Semajamebeli diskusia, romelic moswavleebis-gan moiTxovs imaze fiqrs, Tu ra iswavles maT am sxvadasxva Tvalsaz-risis ganxilvis Sedegad.

azrovnebis amoqmedebis morigi gza gulisxmobs iseTi SekiTxvebis dasmas, romlebic moswavleebs sakiTxis Rrma Seswavlisken ubiZgebs. kerZod, amiT moswavleebi mocemuli sakiTxis sakuTar gamocdile-basTan da sxva sferoSi arsebul codnasTan dakavSirebas, Sesatyvisi daskvnebis gakeTebas, kiTxvebis sworad formulirebasa da azrovnebis procesis sworad warmarTvas swavloben. magaliTad, batonymobis Ses-wavlis dros, maswavlebelma SeiZleba dasvas SekiTxva: modiT, gam-ovarkvioT, ras warmoadgenda batonymoba saqarTveloSi? rogor ukav-Sirdeba sxva movlenebs?

moswavleebma SeiZleba dasvan aseTi SekiTxvebi: kidev arsebobs ba-tonymoba? an iseTi movlenebi, romlebic batonymobis msgavsia; mag., rodesac patimrebs vTxovT muSaobas Sromagasworebis koloniebSi, ra movlenasTan gvaqvs saqme? da a.S.

amrigad, ganxiluli magaliTebi adasturebs, rom garkveuli peda-gogiuri strategiebi xels uwyobs azrovnebas sakuTari azrovnebis Sesaxeb. rodesac maswavlebeli svams aseT SekiTxvas: modiT, erTi wu-TiT davfiqrdeT, Tu ras vakeTebT Cven axla? rogor vakeTebT amas? ras veZebT? ra Sedegs gvaZlevs es moqmedeba? da ase Semdeg, es ex-mareba moswavles konkretuli saazrovno procesis gagebaSi. xolo Tu maswavlebelsa da moswavleebs Soris msgavsi dialogi mravaljer warimarTeba, es safuZvels moumzadebs Tavad saazrovno moqmedebis ganzogadebis process. amis Sedegad moswavlem ukve icis, ra nabijebi unda gadaidgas zogadad romelime saazrovno moqmedebis Sesasrule-blad.

4. azrovnebis gadatana (transferi)

moswavle maSinaa warmatebuli da moqnili azrovnebis mqone, Tu mas SeuZlia erTgvar situaciaSi naswavlis sxvagvar, gansxvavebul situaciaSi gamoyeneba. amas uwodeben transfers. d. uznaZis azriT (uznaZe, 1967), azrovnebas axasiaTebs transpoziciis an gadatanis un-

16

ari. mas Semdeg, rac moswavle gadaWris amocanas, mas ukve aRar uWirs analogiuri amocanis gadaWra: `azrovnebas erTxel gadaWrili amoca-nis xerxi analogiur axal amocanaze gadaaqvs~. magaliTad, maTemati-kaSi naswavlis gamoyeneba sxva gakveTilze (fizikaSi) an skolis gareT (supermarketSi).

ganaTlebis specialistebisaTvis dilemas warmoadgens imis garkveva, Tu ra SemTxvevaSi xdeba an ar xdeba transferi. magaliTad, bunebismetyvelebis maswavleblebi mudmivad Civian, rom maT Tavidan uxdebaT moswavleebisTvis maTematikis swavleba, maSinac ki, rodesac es moswavleebi kargad swavloben maTematikas. aseve, qarTulSi naswav-li garmatikuli wesebis gamoyenebis unarebi xSirad ar vlindeba isto-riis referatis dawerisas.

garkveuli unaris Tavdapirveli daufleba xorcieldeba konkre-tuli Sinaarsis safuZvelze. Tu unars vaviTarebT mxolod erTi ti-pis SinaarsTan mimarTebiT da ar viTvaliswinebT imas, rom es unari moswavlem sxva SinaarsTan mimarTebiTac unda gamoiyenos, maSin mo-swavles transferis ganxorcieleba gauWirdeba. amis kargi magaliTia meoTxe klasSi Catarebuli erovnuli Sefaseba mSobliur enasa da lit-eraturaSi, romelmac gamoavlina, rom moswavleebi kargad asruleben naswavl, nacnob teqstze (mag., cxra Zma xerxeuliZe) sxvadasxva saxis amocanebs, magram uWirT imave amocanebis gakeTeba imave sirTulisa da tipis, magram ucxo teqstze (Sefasebis da gamocdebis erovnuli cen-tri, 2004). rogorc Cans, moswavleebs uWirT erT Temaze gamomuSave-buli unar-Cvevebis sxva Temaze gadatana anu transferi.

transferi ar xdeba TavisTavad. saWiroa swavlebis specialurad dagegmva imisaTvis, rom transferi ganxorcieldes (Perkins, 1992).

transfers xels uwyobs Semdegi pirobebi:

(1) codna, romlis transferic xdeba, unda iyos mizezSedegobrivi mimarTebis Semcveli;

(2) swavlebis procesSi yuradReba unda gamaxvildes imaze, rom SeZe-nili gamocdileba SesaZloa gamoyenebul iqnes sxvadasxva situa-ciaSi;

(�) swavlis procesSi moswavlem unda aRmoaCinos amocanis gadaWris ZiriTadi principebi.

gamoyofen transferis or ZiriTad formas. erT SemTxvevaSi trans-feri xorcieldeba gakveTilze ganxiluli Temis analogiur TemebTan (Perkins, 1992). maswavlebeli exmareba moswavles naswavli sakiTxi dau-kavSiros msgavs Temebs sxva sferoebSi. transferis ganxorcieleba ar aris rTuli. saWiroa maswavlebelma garkveuli dro dauTmos sakiTxis farTo ganxilvas da moswavleTa yuradReba gaamaxvilos sxva sferoeb-Si arsebul analogiur Temebze, movlenebze da a.S. magaliTad, saqarT-veloSi momxdari vardebis revolucia maswavlebelma SesaZloa dau-kavSiros imave movlenebs, romlebic moxda sxva qveynebSi, magaliTad ukrainaSi.

17

transferis meore formis dros xdeba Sesaswavli sakiTxis ZiriTa-di principebis Rrmad gageba (Perkins, 1992). amis ganxorcieleba Sesa-Zlebelia problemaze dafuZnebuli swavlebiT. problemaze muSao-biT moswavleebi iZenen codnas da unar-Cvevebs, romlebic SeuZliaT Tavisuflad gamoiyenon sxva problemis gadaWris dros. magaliTad, literaturis maswavlebeli aswavlis moswavles faqtebis da avtoris damokidebulebis amocnobas literaturul nawarmoebSi. maswavle-belma imave amocanis Sesruleba unda daavalos moswavles sxva tipis teqstze, magaliTad, istoriul wyaroze.

5. daskvna

zemoT ganvixileT sxvadasxvagvari Teoriuli da praqtikuli mid-gomebi da strategiebi, romlebic xels uwyobs moswavlis azrovnebis aqtivacias. maswavleblis mier swavlebis sxvadasxva meTodebis gamoy-eneba da aqedan gamomdinare SekiTxvebis dasma sxvadasxvanairad Sei-Zleba ganxorcieldes, magram misi mTavari mizania saklaso oTaxSi az-rovnebis kulturis Seqmna da misi ganvrcoba saklaso oTaxis gareTac. man unda SeamCnios is momentebi, rodesac moswavleebi dundebian da aqtiurad ar arian CarTulni azrovnebis procesSi. es pirveli nabiji iqneboda moswavleebis azrovnebis procesebis gaaqtiurebaSi. marT-lac, moswavleebi bevrs swavloben im saklaso kulturidan, sadac az-rovnebis procesebi xilvadia anu TvalsaCinod mimdinareobs. kerZod, amgvar garemoSi moswavleebi azrebs Tavisuflad gamoTqvamen, saaz-rovno leqsikons iyeneben, alternatiul ideebs da interpretaciebs ayalibeben, debatebSi, diskusiebSi, rolur TamaSebSi monawileoben, proeqtebs axorcieleben da a.S,. Sesabamisad, ufro meti interesiT swavloben da amyareben logikur kavSirebs saskolo cxovrebasa da yoveldRiur cxovrebas Soris. yovelive amis Sedegad ki moswavleebi ufor gonebamaxvil da moazrovne pirovnebebad yalibdebian.

amrigad, adamianisTvis azrovnebis swavleba SesaZlebelia: am SemTxvevaSi vgulisxmobT adamianis mier garkveuli strategiebis da damokidebulebebis swavlebas, romlebic aZlierebs moswavlis saa-zrovno unar-Cvevebs. Tumca, ubralo praqtika (TanamSromlobiTi swavleba, klasis diskusia da a.S.) ar aris sakmarisi; es unda iyos gaaz-rebuli praqtika, romlis drosac moswavleebi fiqroben TavianTi azrovnebis Sesaxeb da axdenen moZvelebuli da araefeqtiani swavlis strategiebis gamovlenasa da uaryofas, xolo maT nacvlad axali strategiebis agebasa da SeTvisebas.

amrigad, ukeTes saxelmZRvanelod CaiTvleba is, romelic ara mato Sinaarss mogviTxrobs, aramed iZleva azrovnebis amoqmedebis, moswavlis mier amocanis gadaWris sxvadasxva strategiebis aTvisebisa da am strategiebis sxvadasxva masalaze, Sinaarsebze gavarjiSebisa da realur, cxovrebiseul situaciebSi gamoyenebis saSualebas.

18

Tavi meore blumis taqsonomia da misi gamoyeneba sxvadasxva saswavlo disciplinebSi

arsebobs sxvadasxva saazrovno (SemecnebiTi) unarebis klasifika-ciebi, romelTa codnac daexmareba maswavlebels, ukeT dagegmos swav-lebis procesi da moaxdinos moswavlis azrovnebis aqtivacia.

aq ganvixilavT erT-erT maTgans. blumis saazrovno (kognituri) unarebis ganviTarebis taqsonomia Seiqmna specialurad ganaTlebis miznebisaTvis. zogadad, taqsonomia aris klasifikaciis principebis nakrebi an struqtura. blumis (Bloom, et al, 1956) mixedviT, azrovnebis an Semecnebis unari eqvs doned SeiZleba daiyos. es doneebia: codna, gageba, gamoyeneba, analizi, sinTezi da Sefaseba. azrovnebis es donee-bi safexurebad aris ganlagebuli, sadac yoveli momdevno done ufro rTuldeba da moicavs erT an ramdenime wina dones. codna, gageba da gamoyeneba qveda doneSi moiazreba, xolo analizi, sinTezi da Sefaseba ki – zeda doneSi.

blumis saazrovno unarebis klasifikacia sqematurad Semdegi sax-iT SeiZleba warmovidginoT (ix. nax #@@#@#1: blumis taqsonomia );

Sefaseba

sinTezi

analizi

gamoyeneba

gageba

codna

ganvixiloT es doneebi cal-calke:

codna niSnavs raimes Sesaxeb informaciis qonas da raime saqmis an moqmedebis Sesasruleblad saWiro xerxebis flobas.

b. blumis mixedviT, codna ganixileba, rogorc azrovnebis qveda donis unar-Cveva da masSi igulisxmeba:

• faqtebis, wesebis, principebis, Teoriebis, TariRebis, proces-

19

ebis, obieqtebis, stilis, movlenebis cnoba da dasaxeleba;• konkretuli monacemebis, terminologiis, procedurebis codna;• informaciis moZiebis procedurebis codna; • konkretul monacemebTan muSaobis xerxebis da saSulebebis

codna: a) wesebis da kanonebis codna; b) klasifikaciebisa da kat-egoriebis codna; g) kriteriumebis codna; d) meTodebis codna;

• smeniTi, werilobiTi da grafikuli informaciis damaxsovreba da gaxseneba msgavsi an zusti formiT.

gageba ganixileba, rogorc azrovnebis qveda donis unar-Cveva da, zogadad, igi gulisxmobs naswavli masalis mniSvnelobis wvdomas.

kerZod, • faqtebis, wesebis, principebis, Teoriebis, procesebis, obi-

eqtebis, stilis, movlenebis sakuTari sityvebiT aRwera;• teqstis ZiriTadi azris sakuTari sityvebiT axsna mSobliur

enaze;• teqstis Sinaarsis gagebaze mimarTul kiTxvaze pasuxis gacema;• smeniTi, werilobiTi da grafikuli informaciis erTi formidan

meoreSi gadatana;• Sesabamisi magaliTis moyvana;• sagnebis, movlenebis, procesebisa da stilis TvalsaCino niSniT

daxarisxeba da dajgufeba.

gamoyeneba ganixileba, rogorc azrovnebis qveda donis unar-Cveva da, zogadad, igi gulisxmobs adre aTvisebuli codnis praqtikaSi gam-oyenebas.

kerZod, • codnis sxvadasxva situaciaSi (konteqstSi) moxmareba;• modelis mixedviT (naswavli wesis mixedviT) davalebis, samuSaos

Sesruleba;• proceduris ganxorcieleba;• kanonzomierebis moqmedebis farglebis gansazRvra.

analizi aris saazrovno unar-Cveva, romlis drosac xdeba mTliani sagnis calke nawilebis, mxareebis da Tvisebebis gamoyofa adamianis warmodgenaSi. cnobierebaSi mTliani sagnis aseT daSlas analizi ewo-deba.

b. blumis mixedviT, analizi aris azrovnebis zeda donis unar-Cve-va da masSi igulisxmeba:

• masalis (struqturis) Semadgenel nawilebad dayofa: nawilebis Sedareba-Sepirispireba, nawilebs Soris kavSiris an struqturis danaxva;

• movlenis mizezis (dafaruli azris aRmoCena) axsna; • procesis kanonzomierebis gamovlena; • mizezebsa da Sedegebs Soris kavSirebis dadgena.

sinTezi aris saazrovno unar-Cveva, romelic analizis sawinaaRm-

20

dego process warmoadgens. sinTezi gulisxmobs calke mocemuli el-ementebis (nawilebis, Tvisebebis) gonebaSi gaerTianebas axali struq-turuli mTlianobis saxiT: magaliTad, nawilebisgan axali mTelis Sedgena, calke Tvisebebis gaerTianeba axali mTliani Sinaarsis saxiT da a. S.

b. blumis mixedviT, sinTezi aris azrovnebis zeda donis unar-Cve-va da masSi igulisxmeba:

• nawilebis SeerTeba axali struqturis (mag. teqstis) Sesaqmnelad hipoTezis wamoyeneba;

• kvlevis an referatis dagegmva;• SemoqmedebiTi produqtis Seqmna; • problemis gadaWris alternatiuli gzebis wamoyeneba; • problemis gadaWrisaTvis saWiro moqmedebebis dagegmva; • axali produqtis (inteleqtualuri an materialuri) Seqmna an

gamogoneba.

Sefaseba aris azrovnebis zeda donis unar-Cveva da zogadad, igi gulisxmobs, arCeuli kriteriumebis (magaliTad, raodenoba, xarisxi, xangrZlivoba, da a. S.) garkveuli kategoriisadmi mikuTvnebas, stand-artebze (am kriteriumis Sesabamisi standartuli sazomi erTeulebi, sazogadoebaSi miRebuli normebi, Rirebulebebi da wesebi) da piro-bebze (konteqsti, sazRvrebi, resursebi, moqmedebis dro da adgili, sxva) dayrdnobiT raimeze msjelobas an daskvnebis gamotanas.

kerZod: • sakuTari poziciis (arCevanis) argumentirebuli dasabuTeba;• garkveul kriteriumebze an standartebze dayrdnobiT daskvnebis

gakeTeba;• poziciisa da misi kontrargumentebis ganxilvis safuZvelze

daskvnis gamotana;• problemis gadaWris ramdenime gzidan erT-erTis arCevis marTe-

bulobis dasabuTeba;• modelis (sistemis) moqmedebis Sefaseba;• mtkicebulebis (Teoriis, prezentaciis) Rirebulebis (mniS-

vnelovnebis) dazusteba;• ramdenad Seesabameba miRebuli daskvna im monacemebs, romelTa

safuZvelzec daskvna gakeTda (monacemebisa da daskvnebis Ses-abamisobis dadgena).

amrigad, pirobiTad codnas, gagebas da gamoyenebas SeiZleba vu-wodoT azrovnebis qveda (dabali) donis saazrovno unarebi, xolo analizs, sinTezs da Sefasebas ki azrovnebis zeda (maRali) donis saa-zrovno unarebi. sinTezi da Sefaseba SesaZloa gadanacvldes imisda mixedviT, Tu ra saxisaa Sefaseba. Tu Sefaseba ar aris strategiuli da ar ukavSirdeba gadawyvetilebis miRebas, maSin igi ufro naklebad rTuli saazrovno operacia iqneba, vidre sinTezi (Anderson and Krath-wohl, 2001).

21

qvemoT mocemulia magaliTebi yvela saganSi, Tu rogor SeiZleba erTi Temis farglebSi azrovnebis sxvadasxva doneebis aqtivacia.

bunebismetyveleba Tema: cxovelebis da frinvelebis moZraoba da masTan dakavSire-

buli TvisebebimagaliTad, bunebismetyvelebis gakveTilze maswavlebels miznad

aqvs dasaxuli, moswavleebs auxsnas cxovelebis da frinvelebis samo-Zrao saSualebebi da maTi Taviseburebebi. am Temis ganxilva Sesa-Zlebelia moxdes sxvadasxva doneze. qvemoT dasaxelebulia, Tu ras akeTebs moswavle codnis, gagebis, gamoyenebis, analizis, sinTezis da Sefasebis doneze.

codna amoicnobs TaTs da frTas;

gageba TaTs da frTas miakuTvnebs samoZrao organoebs;

gamoyenebaamoklebs Sinauri frinvelis frTebs, raTa dedali ar gadafrindes mezoblis ezoSi;

analizi adarebs frTisa da TaTis anatomiur agebulebas. gamo-yofs analogiur nawilebs;

sinTezi qmnis frTisa da TaTis models;

Sefaseba gamoxatavs mosazrebas, Tu ra sferoSi SeiZleba gamovi-yenoT frTisa da TaTis agebulebis analogiebi.

saxviTi xelovneba Tema: civi da Tbili ferebi

magaliTad, saxviTi xelovnebis gakveTilze maswavlebeli cdi-lobs moswavleebs auxsnas Tbili da civi ferebi da maTi Tvisebebi. am Temis miwodeba SesaZlebelia ise, rom amoqmeddes moswavleebis az-rovnebis sxvadasxva done.

codna amoicnobs civ da Tbil ferebs;

gageba asaxelebs zamTris da Semodgomis peizaJis gamosaxvisas romel ferebs unda mianiWos upiratesoba;

gamoyeneba iyenebs civ da Tbil ferebs Semodgomis da zamTris peizaJebis Seqmnisas;

analizi aanalizebs romelime nimuSs ferTa gamis gamoyenebis kuTxiT;

sinTezi isaxavs amocanas (mag. rame ganwyobis gadmocema), gegmavs rogor gamoiyenebs civ da Tbil ferebs am amocanis gada-saWrelad da qmnis namuSevars;

Sefaseba aRwers namuSevars, msjelobs masSi gamoyenebul fere-bze, kompoziciaze, Sesrulebis maneraze, gamoTqvams sa-kuTar damokidebulebas, da cdilobs Camoayalibos, ram Seuqmna esa Tu is ganwyoba, mohyavs argumentebi.

22

musikaTema: musikaluri sakravebi

magaliTad, musikis gakveTilze maswavlebeli cdilobs moswav-leebs Seasrulebinos musikaluri sakravebis Temaze sxvadasxva dava-lebebi. am Temis miwodeba SesaZlebelia ise, rom amoqmeddes moswav-leebis azrovnebis sxvadasxva done.

codna amoicnobs musikalur sakravebs vizualurad;

gageba asxvavebs sakravebis JReradobas da miakuTvnebs sakravebs sxvadasxva jgufebs;

gamoyeneba sanoto teqstis mixedviT simReris Seswavlis dros iy-enebs musikalur sakravs (fortepianos);

analizi saorkestro musikaluri nawarmoebis mosmenisas gamo-yofs sxvadasxva sakravis tembrs (smeniTi analizi) da msjelobs maT funqciaze;

sinTezi asrulebs musikalur sakravze sanoto teqsts;

Sefaseba adarebs erTi nawarmoebis sxvadasxva tembriT Ses-rulebis versias, gansazRvravs romelia umjobesi da as-abuTebs Tavis arCevans.

qarTuli ena da litertura Tema: avtoris damokidebuleba personaJisadmi masala: g. leoniZis moTxrobebis krebuli `natvris xe~;

magaliTad, qarTuli enis da literaturis gakveTilze maswavle-beli moswavleebs uxsnis g. leoniZis moTxrobas `natvris xe~. am Temis miwodeba SesaZlebelia ise, rom amoqmeddes moswavleebis azrovnebis sxvadasxva done.

codna moiZiebs teqstSi epizodebs, romlebSic diakvani elefT-eris Tvisebebi da xasiaTia aRwerili;

gageba gadmoscems sakuTari sityvebiT, rogori adamiania diakvani elefTeri;

gamoyeneba gansazRvravs, ra gramatikul saSualebebs iyenebs av-tori mxatvruli epiTetebis Sesaqmnelad;

analizi xsnis, ratom daeZebda mudmivad eliozi xan oqrosmdeb-el qaTams, xan naTelTevzas da xanac – natvris xes;

sinTezi adarebs erTmaneTs diakvan elefTersa da eliozs. gamo-yofs im Tvisebebs, romlebiTac isini erTmaneTisgan ra-dikalurad gansxvavdebian da adgens misTvis idealuri adamianis portrets;

Sefaseba afasebs eliozis cxovrebis wess. xsnis, ratom `gaimeta~ avtorma igi aseTi sikvdilisTvis? moiTxovs pasuxis das-abuTebas.

2�

maTematikaTema: penrouzis dafarva

magaliTad, maTematikis gakveTilze maswavlebeli moswavleebs uCvenebs sibrtyis dafarvis erT-erT xerxs - penrouzis dafarvas. am Te-mis miwodeba SesaZlebelia ise, rom amoqmeddes moswavleebis azrovnebis sxvadasxva done ix. qvemoT mocemuli naxati penrouzis dafarva:

AB

E D

C720

720 720

720

codna amoicnobs mocemuli oTxkuTxedebidan romelia amozneqili;gageba ganmartavs, ra niSniT arCevs erTmaneTisagan amozneqil da

araamozneqil oTxkuTxeds;gamoyeneba gamoiTvlis BCD kuTxis gradusul zomas; analizi adgens, tolia Tu ara samkuTxedebi ABC, ADC da EDC,

Tu cnobilia, rom ABED AAABED oTxkuTxedi rombia (pasuxs as-abuTebs);

sinTezi gamoTqvams hipoTezas A С da E wertilebis mdebareobis Sesaxeb da amtkicebs hipiTezis samarTlianobas;

Sefaseba amowmebs, gamodgeba Tu ara oTxkuTxedis formis gansaz-RvrisTvis is kriteriumi, romelic marTebulia sam-kuTxedis SemTxvevaSi.

ucxo enaTema: ori bavSvis, nanas da guramis daxasiaTebamagaliTad, ucxo enis gakveTilze maswavlebeli moswavleebs as-

wavlis daxasiaTebis gakeTebas. am Temis miwodeba SesaZlebelia ise, rom amoqmeddes moswavleebis azrovnebis sxvadasxva done.

codna akavSirebs erTmaneTTan adamianis Tvisebebis gamomxatvel sisonimebsa da antonims;

gageba TvisebaTa CamonaTvalidan, amoanCevs nanas maxasiaTeblebs da guramis maxasiaTeblebs, teqstSi arsebuli informa-ciis Sesabamisad;

gamoyeneba nimuSis mixedviT agebs konstruqcias: “nana guramTan SedarebiT ufro ------”;

analiziasworebs Tanaklaselis namuSevarSi zedsarTavi saxelis brunvas (kumSva, kveca, brunvis niSani);

sinTezi wers Tanaklaselis daxasiaTebas;Sefaseba teqstidan gamomdinare, afasebs, vin ufro gulkeTili

da yuradRebiania - nana Tu gurami.

24

Tavi mesame: azrovnebis zeda donis unar-Cvevebis amoqmedebis meTodika

1. erovnuli saswavlo gegmis pilotirebis procesSi gamovlenili problemebi:

axali erovnuli saswavlo gegmis gamocdis mizniT Catarebulma kvlevam gviCvena, rom maswavleblebi da moswavleebi garkveul sir-Tuleebs awydebian azrovnebis zeda sami donis (analizi, sinTezi, Se-faseba) davalebebis Sesrulebis dros (erovnuli saswavlo gegmebis da Sefasebis centri, 2007). am mdgomareobas Tavisi mizezebi gaaCnia. kerZod:

• maswavleblebi miCveulebi arian codna, gageba da gamoyenebis doneze

muSaobas, radganac tradiciuli meTodebiT swavleba mxolod am doneebze muSaobiT Semoifargleboda. • maswavleblebs naklebi gamocdileba aqvT azrovnebis zeda do-

neebis aqtivaciasa da azrovnebis procesis warmarTvaSi. • moswavlis winaSe dasmuli rTuli SekiTxva, TavisTavad ar ganapi-

robebs mis CarTvas azrovnebis zeda donis amoqmedebis procesSi. faqtobrivad, Tu moswavlis unarebi ar aris saTanadod momwife-buli am kiTxvaze pasuxis gasacemad, maSin igi mxolod azrovnebis qveda donis unar-CvevebiT Semoifargleba.

vnaxoT, Tu ra suraTia gavrcelebuli amJamad saskolo praqti-kaSi da ramdenad xdeba analizis, sinTezis da Sefasebis doneebze az-rovnebis amoqmedeba.

analizis done: maSin, rodesac davaleba moswavlisgan moiTxovs analizis gakeTebas, xSirad igi amas ver axerxebs, radganac analizis nacvlad aRweraze gadadis. magaliTad, rodesac maswavlebeli moswav-leebs avalebs ori obieqtis Sedarebas, SesaZloa moswavleebma dawvr-ilebiT aRweron orive obieqti, Tumca ver moaxerxon maTi Sedareba raime kriteriumze, sqemaze dayrdnobiT. magaliTad, sazogadoebri-vi mecnierebebis swavlisas moswavleebma, romelTac evalebaT ori sakanonmdeblo aqtis Sedareba, SesaZloa CamoTvalon Tu ra muxlebi Sedis TiToeul dokumentSi. yvelaze warmatebulebma SesaZloa kide-vac aRniSnon, rom erTi dokumenti ufro lakonuri da moklea, xolo meore dokumenti ki vrceli. Tumca, ver moaxerxon sqemis mixedviT Se-dareba, safuZvelis gamoyofa da msgavseba-gansxvavebis amis mixedviT dafiqsireba.

sinTezis done: sinTezis dones xSirad Caenacvleba gamoyeneba. moswavlisaTvis micemuli mokle instruqcia `dawere Txzuleba an Caatare eqsperimenti~ TavisTavad ar iwvevs moswavlis SemoqmedebiTi potencialis amoqmedebas. igi cdilobs nimuSis moZebnas da imis mixed-viT davalebis Sesrulebas. aseve, rodesac instruqcia aris vrceli da detaluri da moswavles evaleba raime produqtis Seqmna, maswav-lebels SeiZleba Seeqmnas iluzia, rom moswavlis azrovneba ukve sin-Tezis doneze gadis. Tumca, sinamdvileSi es iyos mxolod gamoyenebis

25

done, radgan moswavlis TiToeuli nabijic da maTi Tanmimdevrobac mkacradaa gansazRvruli. moswavles arCevani arsad ara aqvs datove-buli, rac zRudavs mis fantazias.

Sefasebis done: Sefasebis done xSirad Semoifargleba mxolod emo-ciuri damokidebulebis gamoxatviT, ar xdeba kriteriumebis*gamoyofa an SemuSaveba, ris mixedviTac unda Seafason moswavleebma garkveuli obieqti. aseve, ar xdeba am kriteriumebis mniSvnelovanebaze da Rireb-ulebaze msjeloba da arc obieqtis kriteriumTan Sesabamisobis dad-gena analizis meSveobiT. magaliTad, maswavlebeli moswavles aZlevs davalebas, romelSic evaleba sakuTari poziciis Camoyalibeba, arCev-anis gakeTeba or an ramdenime mosazrebas Soris. moswavle pasuxobs: `me veTamxmebi `a~-s mosazrebas, radgan is marTals laparakobs, mas Tavisi qveynisTvis kargi unda~; moswavle ar akeTebs imis dasabuTe-bas, Tu ratom miaCnia, mocemuli mosazreba WeSmaritad an ra SeiZleba CaiTvalos qveynisTvis `kargad~ da ratom.

2. azrovnebis zeda doneebis aqtivaciis meTodika:

azrovnebis zeda doneebis (analizi, sinTezi, Sefaseba) asamoq-medeblad sasurvelia gamoviyenoT specialuri meTodikebi. erT-erTi meTodikaa maswavleblis mier damazustebeli SekiTxvebis dasma, rom-lebic moswavles swori mimarTulebiT waiyvans. amis gakeTeba gansa-kuTrebiT maSinaa saWiro, rodesac moswavles eZleva rTuli davaleba da igi ver axerxebs mis gadaWras damoukideblad. maswavlebelma am dros unda gaiTvaliswinos moswavleTa codnis done da amocanis tipi da amis mixedviT SearCios damazustebeli SekiTxvebi, romlebic ier-arqiiT ufro qveda doneebze gadis. SesaZlebelia, rom maswavlebeli Sefasebis donidan sul qveda - codnis doneze Camovides da mere nabij-nabij avides zemoT yvela doneebis gavliT an Tavidanve mxolod erTi nabijiT Camoinacvlos qvemoT (magaliTad, sinTezis doneze); garda amisa, rodesac mocemuli davaleba rTulia, maswavlebelma moswavles unda aswavlos amocanis qve-amocanebad dayofa (SeiZleba yvela qvea-mocana iyos igive saazrovno donis, rac ZiriTadi davaleba-amocana). saukeTeso magaliTia, sinTezis doneze ganxorcielebuli davalebebi. mxatvruli namuSevris Temis SerCeva, mxatvruli xerxis SerCeva, na-muSevarSi aqcenetebis dasma, samive, sinTezis dones moiTxovs. am Sem-TxvevaSi ar xdeba doneebis monacvleoba. amocanis advilad marTvad elementebad danawevreba exmareba moswavles erTi SexedviT rTuli amocanis warmatebiT gadaWraSi. maswavlebeli am procesSi exmareba moswavles Sesabamisi SekiTxvebis dasmiT.

amrigad, maswavleblis mier sworad SerCeulma SekiTxvebma SeiZle-ba moswavles Tavis aridebis saSualeba aRar misces da xeli Seuwyos misi azrovnebis aqtivacias. swored damazustebeli SekiTxvebis gamoye-nebiT aris SesaZlebeli moswavleebisaTvis azrovnebis swavleba.____________

* kriteriumi aris [berZ. criterion msjelobis, gadawyvetis saSualeba] prin-cipi (niSan-Tviseba) romlis mixedviTac raimes afaseben, gansazRvraven.

26

Tavi meoTxe: damazustebeli SekiTxvebis dasmis xelovneba: SemTxvevebis ganxilva sxvadasxva saswavlo disciplinidan

am TavSi ganxiluli iqneba konkretuli magaliTebi, romlebic asaxavs Tu rogor unda vaswavloT moswavleebs azrovnebis zeda do-neebis amoqmedeba sxvadasxva saswavlo disciplinebSi. mocemulia dam-azustebeli SekiTxvebis dasmis teqnika.

analizis done - blumis taqsonomiis mixedviT

maTematikis gakveTilze

mocemulobaxelosani iatakSi aWedebs 15 sm sigrZis lursmans. lursmani Caqu-

Cis yovel dartymaze iatakSi 6 milimetriT esoba. davaleba: eqneba Tu ara romelime dartymis Semdeg lursmans amo-

yofili Tavi iatakidan zustad 4 milimetriT?

meTodi

savaraudod, moswavleebs SeiZleba gauWirdT davalebis Sesrule-ba da mokle pasuxebi gascen amocanas detaluri analizis gareSe, am dros maswavebelma martivisekitxvebis dasmiT Camoiyvanos moswavle ufro dabal doneze gageba - gamoyenebaze da Semdeg gaanalizos pro-cesi.

mimdinareoba

maswavlebeli svams SekiTxvebs da avalebs moswavleebs garkveul samuSaos Semdegi TanmimdevrobiT:

შ ე კ ი თ ხ ვ ე ბ ი: აზროვნების შესაბამისი დონე

1. მონაცემები ჩაქუჩის რამოდენიმე დარტყმისათვის გამოსახე ცხრილის სახით. გამოყენება

2. გამოსახე ჩაქუჩის დარტყმისა და ლურსმნის იატაკიდან ამოშვერილი ნაწილის სიგრძის დამოკიდებულება ფორმულით.

გამოყენება

3. აღწერე მიღებული ფორმულის პარამეტრების შინაარსი და მათი სავარაუდო მნიშვნელობები (ფუნქციის განსაზღვრის არე და მნიშვნელობათა სიმრავლე) მოცემული ამოცანის კონტექსტში.

ანალიზი

4. ექნება თუ არა რომელიმე დარყმის შემდეგ ლურსმანს ამოყოფილი თავი იატაკიდან ზუსტად 4 მილიმეტრით?

შეფასება

27

sabunebismetyvelo mecnierebebis gakveTilze

mocemuloba

დამბალი

წამოდუღებული

A

B

დრო

B

დრო

A

daakvirdi suraTs. cdis dawyebamde ramdenime dRiT adre Teslebi daalbes wyalSi. Semdeg es Teslebi Tanabrad gaanawiles AA da BB Wur-WelSi. B WurWelSi moTavsebuli Teslebi wamoaduRes. orive Wur-WelSi moaTavses Termometri. grafikebi gviCvenebs A da B WurWelSi Teslebis temperaturis cvlilebas 5 saaTis ganmavlobaSi.

davaleba: rogor fiqrob, ratom gviCvenebs grafikebi gansxvave-bul Sedegebs?

meTodi

savaraudod, moswavleebs gauWirdebaT davalebis Sesruleba da argumentebis srulfasovnad Camoyalibeba. isini dasmul kiTxvas ZiriTadad mokle pasuxebs gascemen. am SemTxvevaSi maswavlebelma martivi kiTxvebis daxmarebiT moswavleebi ufro dabal, gageba-gamoy-enebis doneze unda Camoiyvanos. unda gamoiyenos Sesabamisi kiTxvebi, riTac sabolood analizis doneze gaiyvans moswavleebs.

mimdinareoba

maswavlebeli SekiTxvebs Semdegi TanmimdevrobiT svams:


1. დააკვირდით ნახაზს, რას გამოხატავს გრაფიკი? გაგება

2. რა ცვლადების დამოკიდებულებას გვიჩვენებს გრაფიკი? ცოდნა/გაგება

3. რით განსხვავდება თესლები A და B ჭურჭელში? ცოდნა/გაგება

4. როგორ ფიქრობ, რა გამოიწვია ამ განსხვავებამ? ანალიზი

5. ახსენი განსხვავებული შედეგების მიზეზი A და B ჭურჭელში. ანალიზი

tem

per

atu

ra

tem

per

atu

ra

28

saxviTi xelovnebis gakveTilze

mocemulobamoswavleTa namuSevrebidavaleba: moswavleebma unda imsjelon namuSevrebze.

meTodi

savaraudod, moswavleebi emociuri damokidebulebis gamoxatviT Semoifarglebian da Tavs aarideben rTuli mravaljeradi analizis Sedegad daskvnis gakeTebas. amave dros gasaTvaliswinebelia, rom sa-survelia, gansxvavebuli azris mimReblobis ganviTarebac. maswavle-belma gansakuTrebuli yuradReba unda dauTmos mosamzadebel peri-ods. moswavleebis Semzadebas imisaTvis, rom Zalian mniSvnelovania maTi azri namuSevarze, saWiroa moswavleebma gaacnobieron, rom Cven yvelani vumzerT erTsa da imaves, magram sxvadasxva TvaliT. maT unda gaigon, rom ramdeni adamianic arsebobs, imdeni azri da damo kideb-ulebaa da yvela Taviseburad mniSvnelovania. am etapze umjobesia, maswavlebelma ar miawodos zedmeti informacia namuSevris Sesaxeb, raTa aman ar moaxdinos gavlena, moswavleTa pirvel STabeWdilebaze da ar SeuSalos xeli azris gamoTqmaSi. es igivea, rom moTxrobis kiTx-visas jer dasasruli wavukiTxoT da Semdeg mivubrundeT dasawyiss; namuSevris gacnoba aRmoCenis process unda gavdes.

mimdinareoba



1. რა განწყობას გიქმნით ეს ნახატი? (ნახატი არის კაშკაშა, ასხივებს ბედნიერებას)

2. რას ხედავ სურათზე, რა ხატია? გაგება

3. რამ განსაზღვრა, რომ ეს სურათი ასეთ შთაბეჭდილებას ტოვებს? (მხატვარმა ბუშტი დახატა კაშკაშა ფერებით და უფრო დიდი, ვიდრე ადამიანები)

გამოყენება/ანალზი

4. რა კავშირია იმ საგნებს შორის რომლებსაც თქვენ ხედავთ სურათზე? ანალიზი

5. რისი გამოხატვა სურდა ავტორს ამით? ანალიზი

sazogadoebrivi mecnierebebis gakveTilze

mocemuloba

merve klasis saxelmZRvaneloSi Tema: evropis ekonomika me-18 - me-19 saukuneebis mijnaze, evropis ruka, romelzec datanilia qveynebi, bunebrivi resursebi, mrewvelobis dargebi da infrastruqtura (gze-

29


1. ახსენით ურთიერთმიმართება ბუნებრივ რესურსებს, მრეწველობის დარგებსა და კომუნიკაციებს შორის?

ძირითადი შეკითხვა: ანალიზი

2. რა არის ბუნებრივი რესურსი? ჩამოთვალეთ რამოდენიმე. ცოდნა

3. ჩამოთვალეთ რომელი რესურსებია მოცემული რუკაზე და სად? გამოყენება

4. შეადგინე და შეავსე ცხრილი: რომელი (ან რამდენი) ბუნებრივი რესურსები, რა მრეწველობის დარგები და რა სახის კომუნიკაციები არის განვითარებული მოცემულ ქვეყნებში.


5. მოძებნე მსგავსება და განსხვავება ქვეყნებს შორის? ანალიზი

6. რა მიმართებაა ბუნებრივ რესურსებს, მრეწველობის დარგებსა და კომუნიკაციებს შორის? (პირველი კითხვა მეორდება)


bi, rkinigza, portebi da a.S.).davaleba: axseniT urTierTmimarTeba bunebriv resursebs, mrewv-

elobis dargebsa da komunikaciebs Soris?

meTodi

daismeba kiTxva, romelzec savaraudod, moswavleebs gauWird-ebaT pasuxis gacema imis gamo, rom es davaleba moiTxovs rTuli mra-valjerad analizis Sedegad kavSirebis dadgenas. pirveli kiTxvis Semdeg maswavlebeli martivi kiTxvebiT iwyebs (blumis Semecnebis do-neebidan ̀ codniT~) da ufro da ufro arTulebs. moswavleebs am SemTx-vevaSi ufro uadvildebaT analizis mTeli procesis gavla.

mimdinareoba

mag. maswavlebeli svams SekiTxvebs da avalebs moswavleebs garkveul samuSaos Semdegi TanmimdevrobiT:

�0

sinTezis done - blumis taqsonomiis mixedviT


mocemuloba

davaleba: saWiroa davamzadoT bankomati (fulis gasacemi mowy-obiloba). garda misi gamarTulad muSaobisa, ZiriTadi moTxovnaa, rom man daxrjos masSi Calagebuli banknotebis rac SeiZleba mcire raode-noba, radgan winaaRmdeg SemTxvevaSi saWiro gaxdeba misi xSirad Sevse-ba. mag., darCa mxolod 20 lariani da 50 lariani banknotebi, maSin �0 laris gacema SeuZlebeli iqneba.

meTodi

moswavleebisaTvis daxmarebis gaweva - mimarTulebis mimcemi instruqciebis meSveobiT albaT, aucilebeli iqneba - moswavleebs sWirdebaT daxmareba, radgan SeiZleba ar icodnen rogor Seasrulon davaleba. amave dros instruqciebis micemisas garkveuli sifrTxile-caa saWiro, radgan zedmiwevniT gansazRvruli instuqcia moswavlis fantazias aRar aZlevs gasaqans. amitom, sasurvelia, instruqciiT ganisazRvros amocanis amoxsnis mxolod ZiriTadi safexurebi, xolo safexuris farglebSi (CarCoebSi) moqmedebis prerogativa davutovoT moswavleebs.

mimdinareoba

samuSaos safexurebis mixedviT maswavlebeli aZlevs moswavleebs aseT davalebebs:

შ ე კ ი თ ხ ვ ე ბ ი:აზროვნების შესაბამისი

დონე

1. ჩამოწერეთ რა ღირებულების ბანკნოტებია (”ქაღალდის” ფული) ხმარებაში საქართველოში (ამ ეტაპზე საკმარისია შემოვიფარგლოთ 100 ლარზე ნაკლები თანხით, რადგან, გარდა იმისა, რომ ეს გააადვილებს გამოთვლებს, ადვილი შესამჩნევია, რომ უფრო დიდი თანხის განხილვა პრინციპულად არაფერს ცვლის).

ცოდნა

2. განიხილეთ რამოდენიმე კერძო მაგალითი. როგორ გასცემდით 1, 2, 3, ... 9 ლარის ტოლ თანხას? ამ კერძო შემთხვევებიდან თითოეულისათვის მოსწავლეებმა უნდა დააფიქსირონ თანხის ის ”დაშლა”, რომლის დროსაც ბანკნოტების უმცირესი რაოდენობა გამოიყენება.

გაგება

3. როგორ ჩამოაყალიბებდით ამ ამოცანას მათემატიკურად?


�1

4. სასურველია ეს კერძო შემთხვევები რაიმე ფორმით აღვნუსხოთ. 20-ის ფარგლებში ყოველი რაოდენობისათვის, ჩამოვწეროთ რიცხვების დაშლის შესაძლო ვარიანტები (დაშლაში მონაწილეობენ მხოლოდ ბანკნოტების შესაბამისი რიცხვები). როგორი დიზაინია უკეთესი მათ ჩასაწერად (რომ უკეთ შევამჩნიოთ კანონზომიერება)? ამ დროს არ არის აუცილებელი ყველა შესაძლო ვარიანტის ჩამოწერა, რადგან თითქმის ყველა მოსწავლე ხვდება, რომ მაგ., 10=1+1+1+1+2+2+2 დაშლა არ ვარგა.


5. რა კანონზომიერებას ამჩნევთ? რომელი დაშლაში გამოიყენება ყველაზე ნაკლები რიცხვი? (მოცემული რიცხვისათვის ოპტიმალური დაშლა მიიღება, თუ დავიწყებთ უდიდესი რიცხვით, რომელიც ამ რიცხვზე ნაკლებია და ყოველ შემდგომ ნაბიჯზე იგივეს გავიმეორებთ).


6. მას შემდეგ, რაც პრობლემა ემპირიული გზით გადაიჭრა 20-ის ფარგლებში, სასურველია ვიფიქროთ მის განზოგადებაზე. გამოდგება თუ არა იგივე ხერხი 20-ზე დიდი რიცხვებისათვის? ამ შემთხვევაში ემპირიული გზა ნაკლებად გამოსადეგია, რადგან რიცხვების რაოდენობა დიდია და ყველას დაშლა და მათი ჩამოწერა არაეფექტურია. ამიტომ მოსწავლეებს შევთავაზოთ დაასაბუთონ ამ ხერხის ვარგისიანობა. ამისათვის მათ უნდა გაიარონ გარკვეული საფეხურები.


7. დავიწყოთ იმ რიცხვებით, რომლებიც 5-ის ჯერადია. როგორ დააკავშირებდით ამ შემთხვევას იმ კანონზომიერებასთან, რომელიც 20-ის ფარგლებში უკვე დავადგინეთ?


8. ახლა გადავიდეთ იმ რიცხვებზე, რომლებიც 5-ზე არ იყოფა. გაიხსენეთ, რა შეიძლება ითქვას ასეთ რიცხვებზე? როგორ მივიღოთ ამ რიცხვისაგან ისეთი, რომელიც 5-ზე იყოფა?

სინთეზი

9. 5-ის ფარგლებში ოპტიმალური დაშლა უკვე ვიცით. ასევე ვიცით იმ რიცხვების ოპტიმალური დაშლა, რომლებიც 5-ზე იყოფა. ამ ორი ფაქტისა ნაშთების შესახებ ცოდნის შეჯერებით როგორ მივიღოთ ოპტიმალური დაშლის ზოგადი ხერხი?


10. ალგორითმის ჩამოყალიბების შემდეგ სასურველია მისი რეალიზაცია ელექტრონული ცხრილის საშუალებით. სავარაუდოდ, ეს მოსწავლეებს გაუჭირდებათ, მაგრამ სამუშაო შესრულდება მასწავლებელთან ერთად;


�2


mocemuloba

moswavleebs gavlili aqvT garkveuli Tema da maT evalebaT Temas-Tan dakavSirebuli kanonzomierebis eqsperimentuli dadasturebisT-vis cdis dagegmva.

davaleba: dagegmeT cda.

meTodi

moswavleebma, SesaZloa, ar icodnen rogor Seasrulon davaleba. amitom maT daxmareba dasWirdebaT. am dros garkveuli sifrTxilecaa saWiro, radgan zedmetad detalizebulma instruqciam SesaZloa mo-swavlis fantazia SezRudos. sasurvelia, instruqciiT ganisazRvros nabijebi (anu ra da rogori TanmimdevrobiT unda gaakeTos moswavlem), xolo TiToeuli nabijis SigniT moswavleebs garkveuli Tavisufleba unda mieceT .

mimdinareoba

SevimuSaoT gegma:1. gansazRvreT risi aRmoCena gsurT?2. gamoyaviT is cvladebi, romelTac unda daakvirdeT SekiTxvaze

pasuxis misaRebad;�. CamoayalibeT hipoTeza - anu gansazRvreT mosalodneli Sedegi;4. gansazRvreT saWiro masala da aRWurviloba;5. gansazRvreT, usafrTxoebis ra normebs unda mieqces yuradReba;6. gansazRvreT cdis mimdinareobis etapebi;7. gansazRvreT, rogor aRricxavT dakvirvebis Sedegebs;8. gaakeTeT daskvna miRebuli monacemebis safuZvelze.


mocemuloba

davaleba - moswavleebma unda Seqmnan mcire plastikis nimuSi.

meTodi

am dros moswavleebs sWirdebaT daxmareba, radgan SeiZleba ar icodnen, rogor Seasrulon davaleba, amave dros garkveuli sifrTx-ilecaa saWiro, radgan zedmiwevniT gansazRvruli instuqcia moswav-lis fantazias aRar aZlevs gasaqans. amitom sasurvelia instruqciiT ganisazRvros nabijebi, ra ris Semdeg unda gaakeTos moswavlem, magram TiToeuli nabijis SigniT, garkveuli Tavisuflebac unda mieceT maT.

mimdinareoba

1. moifiqreT, ras gaakeTebT - cxovels, frinvels Tu adamians;2. gansazRvreT, Tqven mier SerCeul gamosaxulebaze (vTqvaT

��

cxovelze), romel saxasiaTo niSnebs gamoyofT sagangebod�. SearCieT masala, romliTac ukeT SeZlebT Tqveni Canafiqris

ganxorcielebas;4. Tu gamosaxulebas Tixisgan gamoZerwavT, SegiZliaT, maSinve amo-

kawroT masze detalebi, magram Tu saRebaviT detalebis daxat-vas moindomebT, gaiTvaliswineT, rom Tixa jer unda gaSres da mxolod amis Semdeg SegiZliaT feriT masze muSaoba.

qarTuli enis gakveTilze

mocemuloba

davaleba: aRwereT nacnobi adgili (Tqveni saxlis an skolis ezo, suraTi, romelic Tqveni fanjridan mosCans, peizaJi, romelic ginax-avT filmSi an cxovrebaSi, Tqveni soflis an qalaqis xedebi, saTamaSo moedani an dasasvenebeli parki, an sulac Tqveni fantaziiT warmosax-uli garemo); SeecadeT aRweraSi gamoCndes Tqveni damokidebuleba aR-weris sagnis mimarT.

meTodi

moswavleebma unda Seqmnan aRweriT teqsti. maswavlebeli axsenebs, rom kargi aRwera is iqneba, romelic cocxlad warmoudgens mkiTxvels Tvalwin Tqven mier aRweril adgils. am dros moswavleebs sWirdebaT daxmareba, radgan SeiZleba ar icodnen rogor Seasrulon davaleba, amave dros garkveuli sifrTxilecaa saWiro, radgan zedmiwevniT gansazRvruli instuqcia, moswavlis fantazias aRar aZlevs gasaqans. amitom sasurvelia instuqciT ganisazRvros nabijebi, ra ris Semdeg unda gaakeTos moswavlem, magram TiToeuli nabijis SigniT, garkveu-li Tavisuflebac unda mieceT maT.

mimdinareoba

samuSaos Sesruleba rom gagiadvildeT, dagegmeT is Semdegi eta-pebis mixedviT:

1.mosamzadebeli etapi:

airCieT Tema ( anu gadawyiteT, ras aRwerT);

gansazRvreT auditoria (anu vin iqneba Tqveni mkiTxveli an msmene-li);

daisaxeT mizani (gansazRvreT ra gsurT, dadebiTi ganwyoba gin-daT aRZraT mkiTxvelSi Tu uaryofiTi, misi daintereseba gsurT Tu, ubralod, garToba?);

SearCieT detalebi (suraTebi) – (daafiqsireT, raze gaamaxvilebT yuradRebas: ras unda xedavdes, ras unda grZnobdes, ra unda esmodes mkiTxvels? ra Sedarebebs gamoiyenebT amisaTvis?);

�4

2. Savad daweris etapi:

daalageT SerCeuli detalebi (suraTebi) da SeqmeniT Savi monax-azi, romelsac Semdeg daamuSavebT. aRweris dros detalebi SeiZleba ornairad davalagoT:

mniSvnelobis mixedviT (anu daviwyoT SedarebiT naklebad mniS-vnelovaniT da davamTavroT yvelaze ufro mniSvnelovani an moulod-neli detaliT);

sivrceSi ganlagebis mixedviT (anu aRwereT isini imis mixedviT, ra TanmimdevrobiTac xvdeba TvalSi mxilvels).

�. gadamuSavebis etapi:

yuradRebiT gadaikiTxeT naweri, dafiqrdiT, gamoxateT Tu ara, risi Tqmac gindodaT; xom ar daamatebdiT an gamoaklebdiT raimes?

waakiTxeT vinmes (Tanaklasels, mSobels, ufros das an Zmas) da gaiTvaliswineT misi rCevebi.

4. redaqtirebis etapi:

wardgenis win kidev erTxel gadaikiTxeT naweri da kidev erTxel dafiqrdiT:

gamarTulia Tu ara yvela winadadeba; sworad weria Tu ara yvela sityva (asoebs xom ar ylapavT? Tu

romelime sityvis dawerilobaSi eWvi geparebaT, hkiTxeT ufrosebs an CaixedeT orTografiul leqikonSi);

sworad gamoiyeneT Tu ara sasveni niSnebi;garkveviT ikiTxeba Tu ara xelnaweri.

5. TviTSefasebis etapi:

naweris wardginebis, anu maswavleblisa da Tanaklaselebis rCev-ebisa da SeniSvnebis mosmenis Semdeg, dafiqrdiT, riT iyo sasargeblo TqvenTvis mTeli es procesi. ai, ramdenime kiTxva, romlebic TviTSe-fasebaSi dagexmarebaT:

ra iswavleT iseTi, rac adre ar icodiT?Tavidan rom dagewyoT am davalebis Sesruleba, ras SecvlidiT

Tqvens nawerSi? rogor gamoiyenebT miRebul codnas sxva weriT davalebebis Ses-

rulebisas?

�5


mocemuloba

saxelmZRvaneloSi mocemulia wyaro: georgievskis traqtati.

davaleba: ra iqneboda saWiro imisaTvis, rom georgievskis traqta-ti warmatebuli yofiliyo?

meTodi

am dros moswavleebs sWirdebaT daxmareba, radgan SeiZleba ar icodnen, rogor Seasrulon davaleba. Tu moswavles am movlenis sa-mecniero literaturaSi gavrcelebuli Sefasebis sxvadasxva versias mivawodebT - maSin igi am versiebis analiziT an SefasebiT Semoifar-gleba. moswavle airCevs maT Soris erT-erTs; aseT SemTxvevaSi ver ga-valT sinTezis doneze.

mimdinareoba

wyaroebis gacnobis Semdeg, moswavles davusvaT martivi SekiTx-vebi:


1. რა იქნებოდა საჭირო იმისათვის, რომ გეორგიევსკის ტრაქტატი წარმატებული ყოფილიყო?

ძირითადი შეკითხვა- სინთეზი

2. ტრაქტატის რა პუნქტები იცავს ქართლ-კახეთის უფლებებს?

ცოდნა-გაგება

3. რა უფლებები რჩება დაუცველი? ანალიზი

4. რა პოლიტიკური ინსტრუმენტებით არის შესაძლებელი ამ უფლებების უზრუნველყოფა?


�6

Sefasebis done - blumis taqsonomiis mixedviT

Sefaseba codnis gamoyenebiT


mocemuloba

davaleba: saskolo avtobusisaTvis optimaluri marSrutis SerCeva

meTodi

savaraudod, moswavleebs gauWirdebaT am amocanis Sesruleba. pirveli kiTxvis Semdeg maswavlebels SeuZlia daexmaros moswavleebs, dausvas maT SedarebiT martivi kiTxva, romelic codnis doneze gadis da Semdeg nel-nela amovides zeviT.

mimdinareoba



1. ახსენი სიტყვა ოპტიმალურის მნიშვნელობა ამ ამოცანის კონტექსტში (რა კრიტერიუმებით შეიძლება განისაზღვროს მარშრუტის ოპტიმალურობა - უსაფრთხოება, ბენზინის მინიმალური ხარჯი,..)

ცოდნა

2. განსაზღვრეთ ვისგან და რა სახის ინფორმაცია გჭირდებათ მარშრუტის შესადგენად? გაგება

3. შეადგინეთ კითხვარი, ჩაატარეთ გამოკითხვა, წარმოადგინეთ მონაცემები (ცხრილი, დიაგრამა) გამოყენება

4. მოახდინეთ ამოცანის ვიზუალიზაცია (რუქაზე აღნიშნეთ სკოლის ავტობუსის გაჩერების სავარაუდო პუნქტები, ამ პუნქტების ერთმანეთთან დამაკავშირებელი გზები)


5. გაიხსენეთ მასშტაბის ცნება და იპოვეთ თითოეული მარშრუტის სიგრძე მიახლოებით გამოყენება

6. დააკავშირეთ მოძიებული ინფორმაცია ერთმანეთთან და აირჩიეთ საუკეთესო მარშრუტი. შეფასება

�7


mocemuloba

sxvadasxva Temaze da sxvadasxva masaliT Sesrulebuli namuSev-rebis reproduqciebi.

davaleba: moswavleebma unda imsjelon namuSevrebze.

meTodi

savaraudod, moswavleebi emociuri damokidebulebis gamoxatviT Semoifarglebian da Tavs aarideben rTuli mravaljeradi analizis Sedegad daskvnis gakeTebas. pirveli kiTxvis Semdeg maswavlebels Seu-Zlia daexmaros moswavleebs, dausvas maT Zalian martivi kiTxva, ro-melic codnis doneze gadis da Semdeg nel- nela amovides zeviT.

mimdinareoba



1. რომელი ნამუშევარი მოგწონთ?

2. დააკვირდი ნამუშევრებს

3. გამოყავით ნამუშევარი, რომლებიც მოგეწონათ

4. აღწერეთ ნამუშევარი, რა არის დახატული? ცოდნა/გაგება

5. რა მასალა გამოიყენა ავტორმა? გაგება/გამოყენება

6. ნიმუშის მიხედვით არის შექმნილი, თუ ავტორის ფანტაზიით? გაგება/ანალიზი

7. რა სახასიათო ნიშნებია ხაზგასმული ნამუშევარში? ანალიზი

8. არის თუ არა შერჩეული ადეკვატური მასალა? შეფასება

9. გამოთქვი შენი დამოკიდებულება შეფასება

�8


mocemuloba

cnobebi evropasa da azias Soris sazRvris gatarebis ori versiis Sesaxeb da Sesabamisi ruka. davaleba: daakvirdiT qvemoT mocemul ka-vkasiis rukas. romeli versiaa TqvenTvis misaRebi?

meTodi

savaraudod, moswavleebi mokle pasuxebs gascemen da Tavs aa-rideben rTuli mravaljerad analizis Sedegad daskvnis gakeTebas. pirveli kiTxvis Semdeg maswavlebels SeuZlia daexmaros moswavleebs, dausvas maT Zalian martivi kiTxva, romelic codnis doneze gadis da Semdeg nel- nela amovides zeviT.

mimdinareoba

maswavlebeli svams SekiTxvebs da avalebs moswavleebs garkveul samuSaos Semdegi


1. რომელი ვერსიაა თქვენთვის მისაღები? ძირითადი შეკითხვა-შეფასება

2. რა არის კონტინენტი, რა არის რეგიონი? გაიხსენეთ განსაზღვრება. ცოდნა

3. როგორ ხდება საზღვრების გატარება, რა პრინციპებს ეფუძნება? გამოყენება

4. რატომ ჭირს საზღვარის გატარება ევროპასა და აზიას შორის ? ანალიზი

5. რა შედეგს მოიტანს საზღვრის გატარების I ვერსია, რა შედეგს მოიტანს საზღვრის გატარების II ვერსია. ანალიზი

6. ჩამოაყალიბეთ დასკვნა ამ მსჯელობის საფუძველზე. შეფასება

davaleba: romeli versiaa TqvenT-vis misaRebi.

�9

Sefaseba analizis gamoyenebiT

sabunebismetyvelo mecnierebebis gakveTilze (magaliTi 1)

mocemuloba

Tema: kosmosuri kvlevebi. sxvadasxva sabunebismetyvelo sagnidan moswavleebs ukve aqvT in-

formacia zogierTi mecnieruli aRmoCenis da maTi gamoyenebis dadeb-iTi da uaryofiTi Sedegebis Sesaxeb.

davaleba: saWiroa Tu ara kosmosuri kvlevebis gagrZeleba? Tqve-ni mosazrebebi warmoadgineT werilobiT.

meTodi

moswavleebma, SesaZloa, ar icodnen, rogor Seasrulon davaleba. amitom maT daxmareba dasWirdebaT. Tu moswavles faqtebs da samec-niero literaturaSi gavrcelebul mosazrebebs mivawodebT, is erT-erTs airCevs, magram misi arCevani, savaraudod, ganpirobebuli iqneba emociuri damokidebulebiT an stereotipebiT da ara analiziT. Tu moswavles mecnierTa mosazrebebs maTive argumentebiT mivawodebT, igi mxolod miwodebul informacias mimoixilavs anu gagebis doniT Semoifargleba. amis Tavidan asacileblad, mxolod mSrali faqtebis Semcveli wyaroebis gacnobis Semdeg sasurvelia, moswavles SevTav-azoT, gamoTqvas Tavisi azri, Tu ratom aris aucilebeli kosmosuri kvlevebis gagrZeleba? (pasuxi gaxdeba Temis Tezisi. Tezisi ar aris faqti, romlis Semowmeba SesaZlebelia raime monacemze dayrdnobiT. Tezisi aris Temis avtoris mTavari argumenti, romelic sakamaToa da msjelobis sagani unda gaxdes).

mimdinareobasamuSaos Sesruleba rom gagiadvildeT, gamoyaviT Semdegi etapebi:


დონე

მოიფიქრეთ თეზისი - ჩამოაყალიბეთ თქვენი პოზიცია ერთი წინადადებით; შეფასება

მოიფიქრეთ, როგორ დაასაბუთებთ თქვენ აზრს - მოიძიეთ შესაბამისი მაგალითები წყაროებიდან და ჩამოაყალიბეთ თქვენი თეზის გამამყარებელი არგუმენტი/ები

ანალიზი/გაგება/


მოიაზრეთ საწინააღმდეგო პოზიცია - განსაზღვრეთ რა არგუმენტები შეიძლება არსებობდეს თქვენი პოზიციის საწინააღდეგოდ, შეაფასეთ კრიტიკულად, განიხილეთ საწინააღმდეგო არგუმენტის ძლიერი და სუსტი მხარე;

სინთეზი/ანალიზი

შეაჯამეთ - კიდევ ერთხელ გაიმეორეთ თქვენი ძირითადი თეზისი და გაუსვით ხაზი, რით ჯობია თქვენი არგუმენტები საწინაარმდეგო არგუმენტებს.

შეფასება

40

sabunebismetyvelo mecnierebebis gakveTilze (magaliTi 2)

mocemuloba

Tema: ekologiuri problemebi.saxelmZRvaneloSi mocemulia cnobebi bunebrivi sistemebisa da

maTi wonasworobis darRvevis mizezebis Sesaxeb.

davaleba: romeli faqtori ganapirobebs Tqves regionSi ekolo-giur problemebs?

meTodi

savaraudod, moswavleebis pasuxebi ar iqneba argumentirebuli da mravaljerad analizze dafuZnebuli. pirveli kiTxvis Semdeg mas-wavlebeli cdilobs, moswavleebs analizisken ubiZgos, codnaze da logikaze daydnobiT gaakeTebinos daskvna.

mimdinareoba

maswavlebeli SekiTxvebs Semdegi TanmimdevrobiT svams:


1. დაასახელეთ თქვენი რეგიონისთვის აქტუალური პრობლემები. ცოდნა

2. დაასახელეთ ამ პრობლემის განმაპირობებელი ფაქტორები. ცოდნა

3. დააჯგუფეთ თქვენ მიერ დასახელებული ფაქტორები. გაგება/ანალიზი

4. გამოყავით თქვენი აზრით ყველაზე მნიშვნელოვანი. ანალიზი/შეფასება

5. რატომ არის ეს ფაქტორი მნიშვნელოვანი? ანალიზი

6. ჩამოაყალიბეთ დასკვნა გაცემული პასუხების საფუძველზე. შეფასება

41


mocemuloba

sxvadasxva Temaze da sxvadasxva masaliT Sesrulebuli na-muSevrebis reproduqciebi. davaleba: moswavleebma unda imsjelon namuSevrebze.

meTodi

savaraudod, moswavleebi emociuri damokidebulebis gamoxatviT Semoifarglebian da Tavs aarideben rTuli mravaljeradi analizis Sedegad daskvnis gakeTebas. maswavlebelma xeli unda Seuwyos anal-izis CarTvas.

mimdinareoba



დონე

1. იმსჯელეთ ნამუშევრების შესახებ.ძირითადი შეკითხვა-შეფასება

2. როგორ ფიქრობთ, რატომ შექმნა ავტორმა ეს ნამუშევარი? ანალიზი

3. რას გამოხატავს ეს ნამუშევარი? ანალიზი

4. რომელი დეტალები იქცევენ თქვენს ყურადღებას? ცოდნა

5. რას გამოხატავენ ისინი? გაგება/ანალიზი

6. კიდევ რა არის ასახული ნამუშევარში? გაგება/ანალიზი

7. რა საშუალებებით, მხატვრული ხერხებითაა ხაზგასმული ის დეტალები, რამაც მიიპყრო თქვენი ყურადღება? ანალიზი

8. შეაჯამეთ ყველაფერი, რაზეც ვისაუბრეთ. შეფასება

42


mocemuloba

merve klasis saxelmZRvaneloSi mocemulia informacia iuneskos da saqarTvelos kulturis Zeglebis Sesaxeb. maTgan ramdenime kul-turis Zegli msoflio memkvidreobis konvenciis dacvis qveS imyofe-ba.

davaleba: Tqven rogor ganaaxlebdiT iuneskos nusxas?

meTodi

savaraudod, moswavleebi emociuri mosazrebebiT gascemen pa-suxebs da Tavs aarideben rTuli mravaljeradi analizis Sedegad daskvnis gakeTebas. pirveli kiTxvis Semdeg maswavlebeli cdilobs, maT analizisken ubiZgos, codnaze da logikaze daydnobiT gaakeTebi-nos arCevani.

mimdinareoba



1. რა ობიექტებს დაუმატებდი იუნესკოს ნუსხას? ძირითადი შეკითხვა - შეფასება

2. რატომ შეარჩიე ეს ძეგლები? ანალიზი

3. შევიმუშაოთ კრიტერიუმები, რის მიხედვით შეიძლება ძეგლების შერჩევა.

• დაასახელეთ კრიტერიუმები.• ამოვარჩიოთ ის კრიტერიუმები, რომლებიც უფრო

მნიშვნელოვანია; დავასაბუთოთ, რატომ?

ცოდნა/შეფასება

4. რა ინფორმაციით ასაბუთებთ, რომ თქვენ მიერ შერჩეული ძეგლი აკმაყოფილებს ჩვენ მიერ შემუშავებულ კრიტერიუმებს.

ცოდნა/გაგება

5. ჩამოაყალიბეთ დასკვნა ამ ნაბიჯების საფუძველზე. შეფასება

4�

Sefaseba sinTezis gamoyenebiT


mocemuloba

bankomatis modelis Sefaseba. moswavleebs ukve Seqmnili aqvT bankomatis modeli

davaleba: yvela qveyanaSi gamodgeba Tu ara Cven mier Seqmnili bankomati?

meTodi

savaraudod, moswavleebi mokle pasuxebiT Semoifarglebian da Tavs aarideben rTuli, mravaljeradi analizis Sedegad daskvnis ga-keTebas. pirveli kiTxvis Semdeg maswavlebels SeuZlia moswavleebis fantazis gaaqtiureba Semdegi xerxiT: moswavleebs SesTavazos gansx-vavebuli situaciis warmodgena. Semdeg ki gaaanalizebinos, rom mod-elis efeqturi muSaobisaTvis an monetarul sistemaSi unda moxdes cvlileba, an algoriTmSi.

mimdinareoba


დონე

1. ალგორითმი, რომელსაც ჩვენ ვიყენებთ ბანკომატის მუშაობისას, კარგად მუშაობს, როდესაც ბანკნოტების ერთობლიობაა 1, 2, 5, 10, 20, 50. მოიფიქრეთ შემთხვევა, როცა ეს ალგორითმი არ მუშაობს.


2. რა არის იმის მიზეზი, რომ ამ შემთხვევაში ალგორითმი არ მუშაობს? ანალიზი

3. როგორ მოახდენდით ალგორითმის მოდიფიცირებას ამ შემთხვევაში? სინთეზი

4. ამის შემდეგ ფოკუსი შეიძლება შევცვალოთ და შეფასების ობიექტად ავირჩიოთ თვითონ მონეტარული სისტემა. გამოვიყენოთ მონეტარული სისტემის ანალიზის ის სქემა, რომელიც უკვე გვაქვს. ვთქვათ, უფლება გვაქვს, დავამატოთ ერთი ახალი ღირებულების ბანკნოტი. რომელს დაამატებდით, თუ გვინდა ჩვენი ბანკომატის გამოყენება?


5. რას გამოიწვევდა ახალი ბანკნოტის დამატება, არა მარტო ბანკომატის გამოყენების თვალსაზრისით, არამედ ხმარებაში არსებული ბანკნოტების სიხშირეების გადანაწილების თვალსაზრისით?


6. იცნობთ თუ არა ისეთ ქვეყანას რეალობაში, სადაც ჩვენი ბანკომატი არ გამოდგება? მოიძიეთ სხვადასხვა ქვეყნის მონეტარული სისტემები და დაადგინეთ, სად გამოდგება ჩვენი ბანკომატი და სად - არა.

ცოდნა/შეფასება

44


mocemuloba

Tema: kosmosuri kvlevebi.sxvadasxva sabunebismetyvelo sagnebidan moswavleebs ukve gavli-

li aqvT mecnieruli aRmoCenebi da maTi ganviTarebis etapebi (dadebiTi da uaryofiTi Sedegebi), axali kosmosuri teqnologiebis miRwevebi

( satelitebi, Tanmedrove kosmosuri xomaldebi da sxva )davaleba: saWiroa Tu ara kosmosuri kvlevebis gagrZeleba.

meTodi

davaleba - daasabuTeT kosmosuri kvlevebis aucilebloba dRe-vandel msoflioSi. savaraudod, moswavleebi trafaretuli fraze-biT Semoifarglebian da Tavs aarideben rTuli mravaljeradi anal-izis Sedegad daskvnis gakeTebas. pirveli kiTxvis Semdeg maswavlebels SeuZlia, moswavleebis fantazia aRZras, moswavleebs SesTavazos iseTi situaciis warmodgena, roca Sesafasebeli faqtori aRar arsebobs an radikalurad Seicvala. Semdeg ki gaaanalizebinos am faqtoris mniS-vneloba.

mimdinareoba



1. დაასაბუთე კოსმოსური კვლევების აუცილებლობა დღევანდელ მსოფლიოში?

ძირითადი შეკითხვა - შეფასება

2. როგორ შეიცვლებოდა ჩვენი ყოფა, კოსმოსურ ტექნოლოგიებს თუ არ გამოვიყენებთ? სინთეზი

3. რა საგნები და პროცესები არის დამოკიდებული კოსმოსურ ტექნოლოგიებზე? ცოდნა

4. რატომ არის ეს მნიშვნელოვანი? ანალიზი

5. ჩამოაყალიბეთ დასკვნა ამ ნაბიჯების საფუძველზე. სინთეზი

45

sazogadoebrivi mecnierebebis gakveTilze (magaliTi 1)

mocemuloba

merve klasis saxelmZRvaneloSi mocemulia cnobebi sxvadasxva saerTaSoriso organizaciis Sesaxeb (informacia mwiria Sefasebis ga-sakeTeblad).

davaleba: daasabuTe interpolis arsebobis mizanSewonileba dRevandel msoflioSi

meTodi

savaraudod, moswavleebi ar Seiwuxeben Tavs rTuli analizis Sedegad miRebuli daskvnis gakeTebiT. pirveli kiTxvis Semdeg mas-wavlebels SeuZlia moswavleebis fantazia aRZras, moswavleebs Ses-Tavazos iseTi situaciis warmodgena, roca Sesafasebeli faqtori aRar arsebobs an radikalurad Seicvala. Semdeg ki gaaanalizebinos am faqtoris mniSvneloba.

mimdinareoba

maswavlebeli svams kiTxvebs da avalebs moswavleebs garkveul sa-muSaos Semdegi TanmimdevrobiT:


1. დაასაბუთე ინტერპოლის არსებობის მიზანშეწონილება დღევანდელ მსოფლიოში;

ძირითადი შეკითხვაშეფასება

2. რა მოხდებოდა ინტერპოლი რომ არ არსებობდეს? სინთეზი

3. რას აკეთებს ინტერპოლი? ცოდნა

4. რატომ არის ეს მნიშვნელოვანი? ანალიზი

5. ჩამოაყალიბეთ დასკვნა ამ ნაბიჯების საფუძველზე. შეფასება

sazogadoebrivi mecnierebebis gakveTilze (magaliTi 2)

mocemuloba

wyaroebi, romlebSic aRwerilia istoriuli viTareba georgievs-kis traqtis dadebis win.

davaleba: dawereT argumentirebuli Tema, ra iyo georgievskis traqtatis dadebis mizezi?

46

meTodi

am dros moswavleebs sWirdebaT daxmareba, radgan SeiZleba ar icodnen, rogor Seasrulon davaleba. Tu moswavles am movlenis mize-zebs da samecniero literaturaSi gavrcelebul mosazrebebs mivawo-debT, maSin moswavle airCevs maT Soris erT-erTs. es, savaraudod, emociuri damokidebulebiT an stereotipebiT iqneba ganpirobebuli da ara analiziT. Tu mecnierTa mosazrebebs TavianTi argumentebiT mivawodebT, igi gaakeTebs mxolod informaciis mimoxilvas da gagebis doniT Semoifargleba. amitom sasurvelia, moswavles mxolod mSrali faqtebis Semcveli wyaroebis gacnobis Semdeg SevTavazoT, gamoTqvas Tavisi azri, ratom daido georgievskis traqtati? (pasuxi gaxdeba Te-mis Tezisi. Tezisi ar aris faqti, romlis Semowmeba raime monacemze dayrdnobiT SesaZlebelia, Tezisi aris Temis avtoris, mTavari argu-menti, romelic sakamaToa da TemaSi msjelobis sagani unda gaxdes).

mimdinareoba

samuSaos Sesruleba, rom gagiadvildeT, dagegmeT is Semdegi eta-pebis mixedviT:

1. mosamzadebeli etapi:

moifiqreT Tezisi - CamoayalibeT Tqveni pozicia erTi wina-dadebiT;

moifiqreT, rogor daasabuTebT Tqvens azrs - moifiqreT gama-myarebeli argumentebi da moZebneT Sesabamisi magaliTebi wy-aroebidan.

moiazreT sawinaaRmdego pozicia - gansazRvreT, ra argumentebi SeiZleba arsebobdes Tqveni poziciis sawinaaRdegod, SeafaseT kritikulad, ganixileT argumentis Zlieri da susti mxare;

SeajameT - kidev erTxel gaimeoreT Tqveni ZiriTadi Tezisi da gausviT xazi, riT sjobs Tqveni argumentebi sawinaaRmdego ar-gumentebs.

2. Savad daweris etapi:

SeqmeniT Savi monaxazi, romelsac Semdeg daamuSavebT, daicaviT

struqtura.

Sesavali - problemis mimoxilva da ZiriTadi Tezisi

Temis ZiriTadi nawili - sakuTari poziciis gaSla dasabuTeba,

sawinaaRmdego argumentebis ganxilva

daskvna - mokle Sejameba

�. gadamuSavebis etapi:

yuradRebiT gadaikiTxeT naweri, dafiqrdiT, damajerebelia Tu ara Tqveni msjeloba; xom ar daamatebdiT an gamoaklebdiT raimes?

47

waakiTxeT vinmes (Tanaklasels, mSobels, ufros das an Zmas) da gaiTvaliswineT misi rCevebi.

4. redaqtirebis etapi:

wardgenis win kidev erTxel gadaikiTxeT naweri da kidev erTxel dafiqrdiT:

gamarTulia Tu ara yvela winadadeba;

sworad weria Tu ara yvela sityva (asoebs xomar ylapavT? Tu rome-lime sityvis dawerilobaSi eWvi geparebaT, hkiTxeT ufrosebs an CaixedeT orTografiul leqikonSi);

sworad gamoiyeneT Tu ara sasveni niSnebi;

garkveviT ikiTxeba Tu ara xelnaweri.

5. TviTSefasebis etapi:

naweris wardginebisa anu maswavleblisa da Tanaklaselebis rCev-ebisa da SeniSvnebis mosmenis Semdeg, dafiqrdiT, riT iyo sasarge-blo TqvenTvis mTeli es procesi. ai, ramdenime kiTxva, romlebic TviTSefasebaSi dagexmarebaT:

ra iswavleT iseTi, rac adre ar icodiT?

Tavidan rom dagewyoT am davalebis Sesruleba, ras SecvlidiT Tqvens nawerSi?

rogor gamoiyenebT miRebul codnas sxva weriTi davalebebis Sesrulebisas?

48

Tavi mexuTe: unar-Cvevebis etapobrivi ganviTareba

unari aris adamianis Tandayolili (fizikuri da fsiqikuri) Sesa-Zlebloba, potenciali. adamianis unarebis safuZvels qmnis garkveu-li Tandayolili nasaxebi, kerZod, anatomiur-fiziologiuri Tavise-burebebi, nervuli sistema, memkvidreobiTi Taviseburebebi da a.S.; unari mxolod SesaZleblobis, mxolod potenciis saxiTaa mocemuli. xolo unaris Semdgomi ganviTareba damokidebulia imaze, Tu ramdenad miecema adamians am unaris ganviTarebis SesaZlebloba (mag. Sesabamisi wvrTna, cxovrebis pirobebi da moTxovnebi da sxva);

Tu adamiani awarmoebs saTanado moqmedebas - mas Tandayolili unaridan garkveuli unar-Cveva ganuviTardeba, xolo Tu mas ar eqneba saTanado pirobebi, Tu ar iswavlis, ar imuSavebs saTanado mimarTule-biT, maSin mas es unar-Cveva aRar ganuviTardeba. unar-Cveva igive un-aria, romelic ZiriTadad naswavlia da wvrTnis Sedegadaa ganviTare-buli. igi moicavs iseTi qmedebebis ganxorcielebas, romlebic miznad isaxavs sasurveli Sedegis miRwevas. d. uznaZe unar-Cvevas uwodebs niWs.

unar-Cvevebis ganviTareba unda ganxorcieldes etapobrivad. wina TavebSi dawvrilebiTaa ganxiluli azrovnebis zeda doneebis aqtiva-ciis teqnikebi, romlebic, rogorc wesi, erTi gakveTilis ganmavloba-Si xorcieldeba. imisaTvis, rom moswavle Tavisuflad iyenebdes az-rovnebis qveda doneebs azrovnebis zeda doneze, saWiroa Sesabamisad iyos gavarjiSebuli. es ki gulisxmobs unar-Cvevebis etapobriv ganvi-Tarebas. am miznis misaRwevad saWiroa moswavlem sami faza gaiaros. unar-Cvevis aTvisebis fazebia: wvdoma, aTviseba-gavarjiSeba da avto-matizacia.

I. wvdomis faza

wvdomis fazaSi xdeba Sesaswavli operaciis gageba da misi ganxor-cilebis meqanizmis gacnobiereba. am procesis dros yuradReba da Za-lisxmeva warimarTeba axali operaciis wvdomaze, Secnobasa da gageba-garkvevaze.

II. aTvisebis anu gavarjiSebis faza

aTviseba gavarjiSebis fazaSi xdeba pirvel etapze gagebuli oper-aciis/informaciis gamoyeneba procedurulad. gavarjiSeba xorciel-deba garkveuli mocemulobis farglebSi. yuradReba da Zalisxmeva mimarTulia operaciis aTvisebaze, moswavles am dros ar SeuZlia kom-pleqsuri davalebis Sesruleba, romelic sxva informaciisa da opera-ciis gamoyenebasac moiTxovs.

49

III. avtomatizaciis anu dauflebis faza

avtomatizaciis fazaSi operacia sruldeba swrafad, Tavisuflad, daZabulobis gareSe. moswavle aRar fiqrobs wesebsa da kanonebze. misi Zalisxmeva mimarTulia unar-Cvevis (codnis) konteqstis Sesabamisad gamoyenebaze.

xSiria SemTxveva saswavlo procesSi, rodesac kompleqsuri xa-siaTis davalebasTan dakavSirebiT gvaqvs ormagi mizani: erTi - aRqma-gagebaze mimarTuli da meore – Seqmna-warmoebaze mimarTuli. maTema-tikaSi es SeiZleba iyos, erTi mxriv, kompleqsuri modelis gaazreba da, meore mxriv, imave tipis modelis Seqmna; ucxo enaSi es SeiZleba iyos teqstis gageba-gaazreba da imave tipis teqstis Sedgena, saxviT xelovnebaSi es SeiZleba iyos garkveuli Janris naxatze msjeloba da amave Janris naxatis Seqmna da sxva.

rogor uzrunvelvyoT Tanamimdevruli da warmatebuli svla aR-qma-gagebidan Seqmnamde?

amisaTvis aucilebelia:• zustad ganvsazRvroT, Tu ra produqtis miReba gvinda mesame fa-

zaSi. • ganvsazRvroT, am produqtis Seqmna ra codnas da unar-Cvevebs

iTxovs moswavlisagan, anu davSaloT kompleqsuri xasiaTis mizani Semadgenel martiv nawilebad/qvemiznebad da amaze SevadginoT Sinaarsis ruka, raTa mkafiod davadginoT moswavleTa saWiroe-bebi am produqtis SeqmnasTan mimarTebiT.

• moswavleTa saWiroebebidan gamomdinare, ganvsazRvroT saswav-lo miznebi da SevadginoT Sesabamisi aqtivobebi, romlebic uz-runvelyofen aucilebeli unar-Cvevebis ganviTarebas pirvel da meore fazaSi. amiT movamzadebT moswavles imisTvis, rom man SeZe-nili unar-Cvevebis sinTezurad gamoyeneba SeZlos III fazaSi. aq-tivobebis Sedgenisas unda gvaxsovdes, rom aRqma-gagebis unaris ganviTareba ver uzrunvelyofs Seqmna-warmoebis unaris ganviTa-rebas. samwuxarod, Zalian xSiria SemTxvevebi, roca saswavlo ma-salaSi codnis aTvisebis II fazaSi mxolod aRqma-gagebaze orien-tirebul savarjiSoebs sTavazoben moswavleebs da ise gadadian flobis III fazaSi, rom mas manamde ar awvdian Seqmna-warmoebaze orientirebul savarjiSoebs. es ki problemebs warmoSobs: mo-swavle moumzadebeli xvdeba kompleqsuri xasiaTis davalebas. es problemebi rom ar warmoiSvas, aucilebelia II fazaSi davgeg-moT rogorc aRqma-gagebaze, ise Seqmna-warmoebaze mimarTuli savarjiSoebi. ix. nax. #2.

50

aRqma-gageba Seqmna-warmoeba

floba

aTviseba

wvdoma

nax. #2 : codnis da unar-Cvevebis etapobrivi ganviTarebis sami faza.

• cxadia, rom pirvel etapze upiratesoba mieniWeba aRqmiTi xa-siaTis savarjiSoebs (amoicani, daajgufe, ipove, daakavSire, Seadare, gadaaxarisxe da sxva), magram Seqmnaze orientirebuli miznisken svlis procesSi TandaTanobiT moimatebs da prior-itetul adgils daiWers Seqmna-warmoebaze mimarTuli savarji-Soebi (Secvale, gadaakeTe, Seadgine, daasrule, amoxseni, awarmoe da sxva). ix. nax #�.

მიზანი შექმნა-წარმოება -

ორი მსხვილი მიზანი

მიზანი აღქმა-გაგება -

რ რ პ

რ რ

რ

პ

რ

პ

პ

პ

nax: #�: Tanamimdevruli da warmatebuli svla aRqma-gagebidan Se-qmna-warmoebamde.

51

zemoTqmulis naTelsayofad moviyvanT magaliTs qarTulis, ro-gorc meore enis saswavlo masalebidan, romlebic V klasis moswavlee-bisTvisaa gaTvaliswinebuli.

• aRqmaze mimarTuli msxvili mizani: moswavles unda SeeZlos dRis reJimis gageba.• warmoebaze mimarTuli msxvili mizani: a) moswavles unda SeeZlos dRis reJimis Sedgena; b) moswavles unda SeeZlos gabmuli saubari dRis reJimis Sesaxeb.

am miznebis gansaxorcieleba moiTxovs Semdeg Sinaarsis codnas:

ენობრივი კონსტრუქციები

• რომელ საათზე + ზმნა.. . ? სამ საათ სამ საათსამ საათზე + ყოველდღიური მოქმედების გამომხატველი ზმნა• წასვლა + აქტივობა-ზე (მივდივარ მუსიკაზე)

გრამატიკა • სამ-, ხუთ-, ორ-, ოთხ- . . //რვა/ცხრა საათზე-, ხუთ-, ორ-, ოთხ- . . //რვა/ცხრა საათზეხუთ-, ორ-, ოთხ- . . //რვა/ცხრა საათზე-, ორ-, ოთხ- . . //რვა/ცხრა საათზეორ-, ოთხ- . . //რვა/ცხრა საათზე-, ოთხ- . . //რვა/ცხრა საათზეოთხ- . . //რვა/ცხრა საათზე- . . //რვა/ცხრა საათზერვა/ცხრა საათზე/ცხრა საათზეცხრა საათზე საათზესაათზე • ზმნების უღლება აწმყოს მხოლობით რიცხვშიხვშივში

ლექსიკა

• საათი, დღის მონაკვეთები (დილით, შუადღისას, საღამოს), • ყოველდღიური აქტივობების აღმნიშვნელი ლექსიკურის აღმნიშვნელი ლექსიკური ერთეულები (ვიღვიძებ, ვიბან, ვსაუზმობ . . . ); სხვა (ვიღვიძებ, ვიბან, ვსაუზმობ . . . ); სხვა; სხვა სხვა აქტივობების ამსახველი ლექსიკა (სპორტული თუს ამსახველი ლექსიკა (სპორტული თუ (სპორტული თუ ინტელექტუალური _ მივდივარ ცურვაზე/მუსიკაზე. . . )

aRqma-gagebis unar-Cvevaze mimarTuli leqsikuri aqtivobis nimu-Si II fazisTvis:

• maswavlebeli asaxelebs saaTs, moswavleebi im droze ayeneben saaTis isrebs (mizani: amocnoben saaTs);

• maswavlebeli ambobs dros da isars ayenebs an imave droze an gan-sxvavebulze. moswavleebi amoicnoben, sworad aris Tu ara saaTi dayenebuli;

• maswavlebeli asaxelebs aqtivobas (viRviZeb, vWam, viZineb, viban...), moswavleebi mimikiT ganasaxireben;

• TamaSi-gamocana: maswavlebeli klass yofs jgufebad da maTgan dafarulad daayenebs dros. TiToeulma jgufma unda gamoicnos, romeli saaTia. maswavlebeli kiTxvas usvams TiToeul jgufs _ romeli saaTia? da maT pasuxs dafaze wers. bolos gamoaCens saaTs. gamarjvebuli iqneba is jgufi, romlis navaraudebi dro yvelaze miaxloebuli iqneba saaTze moniSnul drosTan.

warmoebis unar-Cvevebze mimarTuli leqsikuri aqtivobis nimuSi II fazisTvis:

52

• maswavlebeli aCvenebs saaTs, moswavleebi asaxeleben (mizani: asaxeleben saaTs);

• maswavlebeli ganasaxierebs aqtivobas (viRviZeb, vWam, viZineb, viban. . . ), moswavleebi asaxeleben.

aRqma-gagebaze mimarTuli gramatikuli aqtivobis nimuSi II fa-zisTvis:

maswavlebeli dafaze akravs Semdeg sqemas: romel saaT-ze mecadineob?

• ori _ or- saaTze• sami _ sam- saaTze• oTxi _ oTx- saaT-ze• rva _ rva saaTze• cxra _ cxra saaTze

maswavlebeli ajgufebs moswavleebs, jgufebs sTxovs, daakvird-nen dafaze gakrul sqemas da aRmoaCinon kanonzomiereba. Tu veravin verafers upasuxebs, maswavlebeli daexmareba maT kiTxvebis dasmiT (i-ze daboloebulebi kargaven i-s konstruqciaSi or saaTze, a-ze dam-Tavrebul saxelebs ki araferi mosdiT);

warmoebis unar-Cvevebze mimarTuli gramatikuli aqtivobis ni-muSi II fazisTvis:

maswavlebeli urigebs mewyvileebs winaswar momzadebul sa-varjiSos, sadac moswavleebma swori formiT unda Casvan ricxviTi saxelebi:

curvaze mivdivar (xuTi) ---------------- saaTze.vdgebi (Svidi) ----------- saaTze. vsauzmob (rva) ----------- saaTze. musikaze mivdivar (sami) -------- saaTze. viZineb (cxra) ------ saaTze.

warmoebis unar-Cvevebze mimarTuli interaqtiuli aqtivobis ni-muSi II fazisTvis:

maswavlebeli ayenebs saaTs ama Tu im saaTze da svams kiTxvebs. mag-aliTad, ayenebs 8 saaTze da kiTxulobs: romel saaTze vdgebi? erTi moswavle pasuxobs, danarCenebi aqceven yuradRebas, sworad ityvis Tu ara pasuxs.

amrigad, moswavleTa unar-Cvevebis gasaviTareblad unda gaviT-valiswinoT rogorc unar-Cvevis Camoyalibebis fazebi, aseve az-rovnebis doneebis aqtivaciis xerxebi. ganviTarebis fazebis gaT-valiswineba uzrunvelyofs garkveuli Cvevebis SemuSavebas da moiTxovs xangrZliv, mizanmimarTul muSaobas, romelic mxolod erTi gakveTiliT ver Semoifargleba. erTi garkveuli Sinaarsis swavlebi-sas azrovnebis aqtivaciis xerxebis gamoyenebisas xdeba am Sinaarsis gadamuSaveba/Seswavla maRal doneze, magram es ar niSnavs imas, rom moswavle eufleba analizis, Sefasebis an sxva proceduras. moswavlis saazrovno unar-Cvevebis srulyofili ganviTarebisaTvis aucilebe-lia am procedurebis gansxvavebul Sinaarsebze mravaljeradad Ses-ruleba.

5�

Tavi meeqvse: blumis saazrovno doneebis Sesabamisi davalebebis Seqmna ZiriTadi sityvebis gamoyenebiT

azrovnebis sxvadasxva doneze gamavali savarjiSoebis/davale-bebis Sesaqmnelad gavrcelebulia sxvadasxva meTodi, romlebic aad-vilebs aseTi davalebebis Seqmnas. qvemoT mocemulia sqemebi, romle-bic asaxavs sakvanZo sityvebis (moqmedebis aRmniSvneli saxelebis), SekiTxvebisa da Sesabamisi aqtivobebis kavSirs azrovnebis doneebis mixedviT.

ც ო დ ნ ა

მოქმედების სახელები კითხვის ნიმუშები აქტივობათა ნიმუშები

მოყოლა, თქმა (შეგიძლია გვითხრა), ჩამოთვლა, დასახელება, დაწერა, ჩამოწერა.

რა მოხდა მეფის დაღუპვის შემდეგ? რამდენი მთავარი მოქმედი პირია მოთხრობაში? გაიხსენე, რა ელემენტებისაგან შედგება ეს ნივთიერება? რა მიმართებაშია მართკუთხა სამკუთხედის გვერდები? რა ორი განსხვავებული მნიშვნელობა აქვს ამ ინგლისურ სიტყვას? შეგიძლია გვითხრა, რა იყო, ავტორის აზრით, ამ მოვლენის გამომწვევი მიზეზები?

კითხვაზე პასუხის გაცემა; მთავარი მოვლენების სიის შედგენა; მოვლენების განლაგება დროის ხაზზე; ნაწარმოების გმირების სიის შედგენა; უცხო ენაში ახალი სიტყვის მნიშვნელობების ჩამოწერა; ტერმინის მნიშვნელობების ჩამოწერა; ლექსის ციტირება.

აღწერა შეგიძლია ისაუბრო ნესტან-დარეჯანის გარეგნობაზე? რას გვეუბნება ილია თავის საყვარელ მთებზე? ისაუბრე რა მოხდა ზამთრის სასახლის აღებისას?

პერსონაჟზე იმ ინფორმაციის ჩამოწერა, რომელიც დაგამხსოვრდა ნაწარმოების წაკითხვისას; მოვლენასთან დაკავშირებული ფაქტების თუ დეტალების ჩამოწერა.

ამოცნობა, მოძებნა მოძებნა

რომელ სხვა ნაწარმოებში გვხვდება იგივე სოციალური წრის წარმომადგენელი? წყაროს რა ნაწილში გვხვდება ინფორმაცია კრომველის პიროვნულ თვისებებზე?

ნაწარმოებების სიის შედგენა; მთავარი გმირების ძირითადი მახასიათებლების მოძებნა;

54

`codnis donis~ nimuSebi sxvadasxva sagnis davalebebidan:

maTematika:

nimuSi

• procentis qvemoT moyvanil nimuSTagan romeli gamosaxavs am ricxvis meaTased nawils?

a) 1% b) 0.01% g) 0.001% d) 0.1%

sabunebismetyvelo mecnierebebi:

nimuSi 1 • fizikis romeli kanoni moqmedebs Sveulmfrenis livlivisas

Sveulmfreni dgas Sveulmfreni dedamiwis zedapiris maxloblad haerSi livlivebs

nimuSi 2 • daasaxeleT TiToeul sxeulze moqmedi Zalebi

55

nimuSi �

• ganasxvaveT cnebebi:1. molekula - moli;2. molekuluri masa - moluri masa;�. moluri masa - moluri moculoba.

qarTuli ena da litertura:

nimuSi

saxelmZRvaneloSi mocemulia teqsti: `rogor icvleboda saweri masala~ moswavleebs eZlevaT davaleba:

• moiZieT teqstSi CarTulis gamoyenebis SemTxvevebi; amoiwereT isini Sesabamisi winadadebebiTurT.

sazogadoebrivi mecnierebebi:

nimuSi

Tema: arabTa dapyrobebi

saxelmZRvanelos erT-erT paragrafSi mocemulia cnobebi arabe-Tis naxevarkunZulis, arabTa cxovrebis wesis, arabTa saqmianobisa da maTTvis muhamedis mier dawesebuli movaleobebis Sesaxeb. saxelmZR-vanelos avtori mxedvelobaSi iRebs im garemoebas, moswavleebi ukve gaecnen muhamedis pirovnebasa da moRvaweobas. moswavleebs eZlevaT Semdegi davaleba:

• gaixsene da erT abzacSi Camoayalibe muhamedis vinaoba da moR-vaweoba.

saxviTi xelovneba:

nimuSi 1

• gaixseneT TqvenTvis cnobili formebis stilizaciis magaliTe-bi saxviT da gamoyenebiT xelovnebaSi, arqiteqturaSi.

nimuSi 2

• Seavse cxrili

რომელ ქვეყანაშია შექმნილი ყველაზე დიდი ტიხრული მინანქრის ნიმუში?

რომელი საუკუნისაა ხახულის კარედის წმ.ღვთისმშობლის გამოსახულება?

რას გამოხატავს წმ. ღვთისმშობლის მარჯვნივ გაწვდილი ხელები?

56

musika:

nimuSi• gamoicaniT, romeli sakravebis nawilebia aq warmodgenili? ro-

melia amaTgan xalxuri sakravi?

ucxo ena:

nimuSi• vin ras saqmianobs? cxrilSi Cawere Sesabamisi nomeri;

1. saaTebis SekeTeba2. romanebis wera�. rolebis TamaSi4. tyis dacva5. axali konstruqciis gamogoneba6. gitaraze dakvra7. konstruqciis awyoba

მეტყევე მწერალი გამომგონებელი მესაათე გიტარისტი კონსტრუქტორი მსახიობი

57

გ ა გ ე ბ ა


საკუთარი სიტყვებით ახსნაშეცვლა ახსნა განმარტება გადათარგმნა

შეგიძლიათ განმარტოთ თქვენი სიტყვებით?როგორ ახსნით თქვენი სიტყვებით?შეგიძლიათ განმარტოთ გმირის სიტყვები, საქციელი?

გარკვეული მოვლენების გამომხატველი სურათების დახატვა ან გამოჭრა;;მოთხრობის ილუსტრირება;მოთხრობის პიესად გადაკეთება და გათამაშება; შინაარსის საკუთარი სიტყვებით გადმოცემა; ნახატის მიხედვით მოთხრობის შედგენა;

მაგალითების მოყვანაგადმოცემა გამოყოფა მოძებნა დასურათება

შეგიძლიათ მოიყვანოთ მაგალითი?დაამატეთ მსგავსი შემთხვევა.

მსგავსი მაგალითის მოყვანა პირადი გამოცდილებიდან; ტექსტში მითითებული გრამატიკული ფოორმის მოძებნა.

შეჯამებადასკვნის გამოტანა გამოტანაგამოტანა განვრცობა- განზოგადება მიმოხილვა გამოცნობა

რა არის ნაწარმოების მთავარი სათქმელი?რატომ მოიქცა გმირი ასე?როგორ ფიქრობ, რა მოხდება შემდეგ?რა დასკვნას გამოიტანდით...?დაწერეთ ნაწარმოების მოკლე გეგმა.

მთავარი აზრის ამოცნობა;საინფორმაციო ტექსტის რეზიუმეს დაწერა (ან ზეპირი შეჯამება);ნახატის დასრულება;

შედარებადაკავშირება შეპირისპირება შესატყვისება

როგორ შეიცვალა მთავარი გმირის განწყობილება მოთხრობის დასაწყისში, შუაში და ბოლოს?

განსხვავების აღმოჩენამსგავსების დანახვა

დაჯგუფებადაყოფა

შეგიძლია ნაწარმოებში გამოყო განსხვავებულ სოციალურ საფეხურზე მყოფი პერსონაჟები; შეგიძლია დააწყვილო სურათები არქიტექტურული სტილის მიხედვით;

საგნების თვალაჩინო ნიშნით დახარისხება.

58

`gagebis donis~ nimuSebi sxvadasxva sagnis davalebebidan:

maTematika:

nimuSi• ujrian rveulSi daxazeT 4 ujrisagan Semdgari kvadrati. Semdeg

daxazeT meore kvadrati, romlis farTobi daxazuli kvadratis farTobis 400% - ia.


nimuSi 1 • moZraoba fardobiTia - igi sxvadasxvaa aTvlis sxvadasxva sxeu-

lis mimarT. qvemoT mocemuli suraTis mixedviT, CavataroT cda.

• icvleba Tu ara urikis mdebareoba magidis mimarT?• moZraobs Tu ara urika magidis mimarT?• icvleba Tu ara magidis mdebareoba urikis mimarT?• moZraobs Tu ara magida urikis mimarT?

nimuSi 2

59


nimuSi

saxelmZRvaneloSi mocemulia n. baraTaSvilis leqsi: `fiqrni mt-kvris piras~. moswavleebs eZlevaT davaleba:

• ra kiTxva awvalebs poets, raze cdilobs is pasuxis miRebas? mo-ZebneT da waikiTxeT Sesabamisi taepi. rogor gesmiT am taepis azri?


nimuSi

Tema: jvarosnuli laSqrobebi saxelmZRvaneloSi mocemulia I, II da III jvarosnuli laSqrobebis

ruka. es ruka moswavles exmareba Temis gagebaSi. saxelmZRvanelos av-tori aseve iyenebs rukas, rom ganaviTaros geografiuli unarebi. mo-swavleebs eZlevaT Semdegi davaleba:

• 1171 w. egvipteSi xelisufleba Zalze niWieri sardlis salahad-dinis xelSi aRmoCnda. man siriis da arabeTis naxevar kunZulis mimdebare teritoriebi daipyro. ierusalimis samefos saSiSroe-ba ori mxridan daemuqra. rukis mixedviT gansazRvre es mxareebi.

saxviTi xelovneba:

nimuSi

• daakvirdi am freskas. ra aris aq gamosaxuli? Seni azriT, religi-uri siuJetia es Tu yofiTi? rogor gamosaxavs mxatvari figuras - realisturad Tu pirobiTad? ratom ggonia ase? gadmoscems Tu ara igi garemos? igrZnoba Tu ara aq siRrme da sivrce? ratom ggonia ase? aris Tu ara aq formebis Suq-CrdiliT damuSaveba?

60

musika:

nimuSi

• rogor fiqrobT, am ori sakravidan romelzea SesaZlebeli musi-kaluri bgeris uwyveti JReradoba? ratom? (miniSneba: gaixsene, rogor warmoiSva TiToeulze musikaluri bgera)

ucxo ena:

nimuSi 1

• botanikuri baRi

A) saqarTvelos erT-erTi ulamazesi zRvispira kurorti mwvane koncxi, romelic baTumidan 9 kilometris daSorebiT mdebareobs. swored mwvane koncxis ferdobzea gaSenebuli baTumis botanikuri baRi, romelsac yovelwliurad aTasobiT damsvenebeli da stumari aTvalierebs.

B) es baRi dakavSirebulia cnobili mecnieris andrei krasnovis saxelTan. dauRalavi mogzauri da botanikosi andrei krasnovi ocne-bobda botanikuri baRis gaSenebaze. man moiara msoflio da mivida im daskvnamde, rom SavizRvispireTi iqneboda idealuri adgili baRis gasaSeneblad. krasnovma ocneba realobad aqcia da marTlac jados-nuri baRi gaaSena.

C) baTumis botanikur baRs msoflioSi analogi ar moeZebneba: aq xarobs msoflios 9 geografiuli zonidan aRebul mcenareTa saxeobe-bi. es zonebi 9 ganyofilebiTaa warmodgenili. esenia:

1. aRmosavleT azia, 2. CrdiloeT amerika, �. axali zelandia,

61

4. samxreT amerika, 5. himalai, 6. meqsika, 7. avstralia, 8. xmelTaSua zRva, 9. amierkavkasia. damTvalierebelTa Tvalwin iSleba mcenareTa aTasobiT saxeoba.

marto vardebis saxeoba 1200-mdea.

qvemoT mocemuli saTaurebi daukavSire teqstis abzacebs da miu-wereT abzacis Sesabamisi aso /a, b, g/. frTxilad, erTi saTauri zedme-tia!

1. Savi zRvispireTi ---------2. adgilis SerCeva ---------�. baRis mdebareoba -------4. unikaluri baRi --------nimuSi 2• maswavlebeli kiTxulobs Semdeg teqts:

dadianis gamziris bolos, stadionTan, sagazeTo jixuris pirda-pir, aris afTiaqi. Ciqovanisa da dadianis kuTxeSi, marcxniv, kafea. kaf-es mopirdapire mxares wignebis maRaziaa. maRaziis marjvniv sanayinea, marcxniv ki - biblioTeka. dadianis gamziris bolos, muzeumis pirda-pir, skolaa. dadianisa da gorkis kuTxeSi, skolis mxares, kinoa.

moismine teqsti da gegmaze Sesabamis adgilas dasvi saTanado nom-rebi:

1. afTiaqi2. kafe�. wignebis maRazia4. sanayine5. biblioTeka6. skola7. kino

A

62

გ ა მ ო ყ ე ნ ე ბ ა

მოქმედების სახელები

შეკითხვის ან მითითების ნიმუშები

აქტივობების ნიმუშები

გამოყენებაოპერირება მართვა ამოქმედება

მოცემული ფორმულის გამოყენებით გამოთვალე . . .

როგორ ავამოქმედოთ მოწყობილობა?

გრამატიკული წესის მიხედვით წინადადების შედგენა

მანძილის პოვნა სხვადასხვა მოწყობილობების ან/და მათემატიკური ფორმულების გამოყენებით.

ორიენტირება რუკის ან სქემის გამოყენებით.

მოწყობილობის ამოქმედება და მართვა ინსტრუქციის მიხედვით;

დემონსტრირება ილუსტრირება, გამოსახვა ინტერპრეტირება

მოცემული თვალსაჩინოების გამოყენებით მოახდინე დემონსტრირება

ტექსტის მიხედვით რუკაზე მოახდინე გადაადგილების მარშრუტის ილუსტრირება

მონაცემთა ანალიზის საფუძველზე მოახდინე არჩევნების შედეგების ინტერპრეტირებათქვენი აზრით რა მოხდება ამის შემდეგ?

მონაცემთა შეგროვება, ორგანიზება და მათი გამოსახვა (მაგ. დიაგრამის საშუალებით)მონაცემთა ანალიზის შედეგის ინტერპრეტირება.მოვლენის დიაგრამის სახით გამოსახავა; მთავარი გმირის მოქმედების უშუალო მიზეზების დასახელება;

განხორციელება (რეალიზაცია) შესრულება

შეასრულე მუსიკალური ნაწარმოები

მოახდინე მოცემული მოდელის რეალიზება

სასკოლო სპექტაკლის დადგმა (სცენარის მიხედვით)საკრედიტო პროგრამის მიხედვით თანხის რაოდენობის გამოთვლა; მოვლენაში არსებული ძირითადი მიმართებების ასახვა მოდელის მეშვეობით;

გამოცდა შემოწმება

შეამოწმე პითაგორას თეორემის სამართლიანობა სფერულ გეომეტრიაში

გამოცადე ემთხვევა თუ არა მოწყობილობის ფუნქციონირების რეჟიმი მის სპეციფიკაციაში აღწერილს?ამ შემთხვევაში ყველა ამგვარადვე მოიქცეოდა?

მათემატიკური ფორმულის შემოწმება რეალურ ვითარებაში

მოწყობილობის ან პროგრამული უზრუნველყოფის საიმედოობის გამოცდა

6�

`gamoyenebis donis~ nimuSebi sxvadasxva sagnis davalebebidan:

maTematika:

nimuSi

• vTqvaT, TiToeuli kaklis (nayofis) naWuWis masa nayofis masis miaxloebiT 60% - ia. rogor fiqrobT, ra ufro sarfiania: dasar-Cevi (naWuWiani) kaklis yidva 1 kg – 5 larad, Tu darCeuli –nigvzis yidva 1 kg – 12.5 larad?


nimuSi

• davaleba:


nimuSisaxelmZRvaneloSi mocemulia poema “vefxistyaosani”. moswavlee-

bs eZlevaT davaleba:

• dasviT Sesaferisi sasveni niSnebi Semdeg taepebSi:

`marTlad Tqmula ara hmarTebs yvavsa vardi vardsa rqani~ `Tqves viTaTbiroT viTa vqmnaT aw gamorCeva Znelia~`asi aTassa ajobebs Tu gamorCeviT mqmnelia~....


nimuSi 1:

Tema: ”axali” evropa

saxelmZRvaneloSi mocemulia me-19 saukunis bolos da me-20 sau-kunis dasawyisis evropis ekonomikis ganviTarebis amsaxveli ruka da cxrili, romelic unda Seivsos rukidan mopovebuli informaciis safuZvelze. moswavleebi floben informacias bunebrivi resursebis, sawarmoebis tipebis Sesaxeb, aqedan gamomdinare maT aqvT unari arse-buli codnis safuZvelze TavianTi dasaxlebis Sesaxeb Seqmnan sqema-turi ruka. moswavleebs eZlevaT Semdegi davaleba:

64

• moiZie informacia Seni qalaqis, dabis, soflis resursebis, mrewv-elobis an soflis meurneobis dargebis ganviTarebis istoriuli Taviseburebebis Sesaxeb; Seqmeni maTi aRmniSvneli pirobiTi niS-nebi da es monacemebi gadaitane sqematur rukaze.

nimuSi 2:

Tema: evrokavSiri

saxelmZRvaneloSi moswavleebi gaivlian Temas, romelic exeba evrokavSirs, masSi Semaval qveynebs, ZiriTad institutebs, maT geo-grafias da funqcionirebas. es informacia teqsturi saxiT aris mo-cemuli da ilustrirebulia fotoebiT. moswavleebs eZlevaT Semdegi davaleba:

• Seadgine evrokavSiris ZiriTadi institutebisa da saqmianobis amsaxveli sqema.

saxviTi xelovneba:

nimuSi

• gaakeTeT Canaxatebi, sadac sagnebis forma mkveTrad gamoiyofa fonisagan.

• daakvirdi eskimosebisa da indielebis piqtogramebs da Seqme-ni mxiaruli naxatebi, romelTa saSualebiTac saxaliso ambebs mouyvebi megobrebs.

musika:

nimuSi

SeTxzeT melodia• sxvadasxva grZliobis notebis gamoyenebiT SeTxzeT 8 taqtiani

melodia. gaiTvaliswineT Semdegi piroba: melodiis sawyisi bgera iyos `mi~, bolo ki- `do~.

65

ucxo ena:

nimuSi

• a) qvemoT moyvanili nimuSis mixedviT Seavse dialogi 1 da 2:

nimuSi:_ ra ginda gamoxvide?_ modeliori_ ratom ginda modelioroba?_ imitom, rom miyvars lamazad Cacma

დიალოგი 1.

_ ------ ------------------ ?

_ კინორეჟისორი.

_ --------- ----------- ---------------------- ?.

_იმიტომ, ---- მინდა ფილმების გადაღება

დიალოგი 2.

_ ------ ------------------ ?

_ კოსტრუქტორი

_ --------- ----------- ---------------- ?

_------, -----მაინტერესებს რაკეტების აწყობა

b) gaiTamaSe mewyvilesTan erTad msgavsi dialogebi Semdegi mona-cemebis gamoyenebiT:

• mzareuli/kerZebis momzadeba

• parikmaxeri/Tmebis SeWra

• kosmonavti/raketiT kosmosSi gafrena

• mebaRe/yvavilebis movla

• Teatris reJisori/speqtaklebis dadgma

66

ა ნ ა ლ ი ზ ი


გააანალიზე

ახსენი ძირითადი ძირითადი პრინციპი (მიზეზი)

გამოყავი სტრუქტურა

მოაწესრიგე არსებით პრინციპზე დაყრდნობით

რა შეიძლება იყოს . . .-ის მიზეზი?

თუ …. . . მოხდება, რა შედეგს მივიღებთ?

რა არის . . . -ის მთავარი აზრი?

კიდევ რა შედეგი შეიძლება მივიღოთ?

რატომ მოხდა . . . ეს ცვლილებები?

მოპოვებული ინფორმაციის შეჯერება და დასკვნების გაკეთება

თავსატეხების ამოხსნა

პროდუქტის სარეკლამო ფურცლის მომზადება

კვლევის ანგარიშის მომზადება

ფუნქციონალური კავშირების გამოყოფა

შედარება არსებითი ნიშნებით

შეადარე . . .

რით ემსგავსება . . . ?

რა აქვთ საერთო . . .?

შეგიძლიათ თუ არა განასხვავოთ . . .?

საკითხის/ნიმუშის განხილვა არსებითიარსებითი (ფუნქციონალური) ნიშნების მიხედვით;მიხედვით;;

კონცეპტუალური რუკების აგება (სტრუქტურის ნაწილებს შორის ფუნქციონალური კავშირების გამოსახვა სხვადასხვა სქემებით);

დამოკიდებულების ამოცნობა

ფარული აზრის გაგება თვალსაზრისის განსაზრვრა

რა მოტივი უდევს ამას საფუძვლად?

რა არის . . . პრობლემა?

რა არის . . . მიზანი?

ავტორის ჩანაფიქრის ამოცნობა

მთხრობელის მოტივის გაგება

ავტორის თვალსაზრისის განსაზღვრა

67

`analizis donis~ nimuSebi sxvadasxva sagnis davalebebidan:

maTematika:

nimuSi

• rogor Seicvleba 2 dadebiTi ricxvis namravli, Tu erT ricxvs gavzrdiT 20% - iT, xolo meores SevamcirebT 20% - iT?


nimuSi 1

• davaleba

riT hgavs da riT gansxvavdeba erTmaneTisagan qimiuri reaqciebi?

a) CaCO3 CaO + CO3 b) Cu (OH)2 CuO + H2O

2H�O2H�O 2H� + O2 CaO + H2O Ca (OH)2

nimuSi 2

• SeadareT polarul kovalenturi, arapolarul kovalentuli da ionuri bma. Sedarebis SedegebiT SeavseT diagrama. rgolis Sig-niT CawereT is, rac saerToa samive bmisaTvis, rgolis gareT ki, is rac

68

nimuSi �

• dairRveva Tu ara berketiani sasworis wonasworoba, Tu mas ekva-toridan polusze gadavitanT? CaTvaleT, rom haeris simkvrive ekvatorsa da polusze erTnairia. pasuxi daasabuTeT.

nimuSi 4

• Seicvleba Tu ara dinamometris Cveneba, Tu masze dakidebuli sxeulianad ekvatoridan polusze gadavitanT? pasuxi daasabuTeT.


nimuSi

saxelmZRvaneloSi mocemulia vaxtang VI-is ”Segoneba” da n. bara-TaSvilis “fiqrni mtkvris piras”; moswavleebs eZlevaT davaleba:

• waikiTxeT vaxtang VI-is leqsi da imsjeleT, ra msgavseba-gansx-vavebas xedavT am ori leqsiT gamoxatul saTqmels Soris.


nimuSi

Tema: jvarosnuli laSqrobebi

1171 w. egvipteSi xelisufleba Zalze niWieri sardlis salahad-dinis xelSi aRmoCnda. man siriis da arabeTis nax.kun-is mimdebare teritoriebi daipyro. ierusalimis samefos saSiSroeba ori mxridan daemuqra.

palestinaSi, tiberiadis tbasTan salahad-dinma sastikad daam-rcxa jvarosnebi. man Tavisi 5 000-iani jariT gahyo mxedrebi da qveiTi nawilebi da cal-calke gaanadgura isini. ramdenime kviraSi ki aiRo sidoni, beiruTi, askaloni da bolos 1187 w. ierusalimi. sardalma ufleba misca qalaqis mcxovreblebs – mamakacebs 10 oqros, qalebs – 5 oqros, bavSvebs ki – 1 oqros safasurad daetovebinaT qalaqi. gadax-disuunaro 16 000 jvarosani da 10 000 iurusalimis mcxovrebi mono-baSi Cacvivda.

wyaro 1: salahad-dini (11�8-119�w), warmoSobiT aiubiadebis qur-Tuli tomidan. is bimis daxmarebiT dawinaurda egviptis xalifas kar-ze da gamefebis Semdeg jvarosnebis winaaRmdeg jihadi gamoacxada. evropaSi salahad-dins anu saladins mamaci da keTilSobili raindis saxeliT icnobdnen.

salahad-dinis dapyrobebma mesame jvarosnuli laSqroba 1189-1192 w.w. gamoiwvia.

69

papis mowodebas evropis mefeebi gamoexmaurnen. germanelebis im-peratori fridrix I barbarosa (leq. barbarosa – JRalwvera) (1151-1190 w.w.) 60 wlisa iyo, roca jvarosnul laSqrobaSi wavida. is da misi raindebi darwmunebulebi iyvnen samxedro warmatebaSi, magram mcire aziaSi patara mdinareSi gasagrileblad Sesuli imperatori moulod-nelad wyalSi Cavarda da daixrCo. am ambavma iseTi Tavzardamcemi STabeWdileba moaxdina raindebze, rom Tanamedroveebis gadmocemiT, bevri maTgani gawarmarTda.

wyaro 2: filipe II avgustusi 15 wlisa gamefda. am droisTvis misi mdgomareoba arasaxarbielo iyo. mefis carieli xazina da feodalebis siZliere mas aiZulebda, Zalismieri politikis nacvlad, intrigebiT emarTa saxelmwifo. sicocxlis ukanasknel wlebSi filipe II umdidre-si feodali da Zlieri samefos mmarTveli iyo.

frangebis mefe filipe II, avgustusi III jvarosnul laSqrobaSi mc-ire jariTa da cotaodeni qonebiT Caeba. mas didi brZolebis gadaxda ar SeeZlo. amasTanave, filipe II emtereboda laSqrobis monawile in-glisis mefes riCard I lomguls. mefeebs ara marto SeuTanxmebeli samxedro taqtika hqondaT, aramed xandaxan erTmaneTsac ebrZodnen. 1191 w. filipe II damoukideblad dauzavda salahad-dins, avadmyofoba moimizeza da palestinidan samSobloSi gabrunda.

inglisis mefe riCard I lomguli marto darCa salahad-dinTan brZolaSi. marTalia man ramdenime brZola moigo, magram salahad-din-ma ukan daxevisas Webi mowamla da inglisis mefe aiZula, zavi eTxova. zaviT qristianebs mxolod palestinis viwro sanapiro zoli darCaT, ierusalimSi ki sami weli daubrkolebliv SeeZloT momlocveloba da vaWroba. moswavleebs eZlevaT davaleba:

• teqstidan gamomdinare, ratom Caebnen evropeli mefeebi jvaros-nul laSqrobebSi?

saxviTi xelovneba:

nimuSi

• ilustraciaze mocemulia jvrisa da wm.rifsimes taZrebi. aRwere isini da Seadare erTmaneTs. ra msgavseba da gansxvavebaa maT Soris?

70

musika:

nimuSi• mousmineT violinos tembrs da gansazRvreT ras adarebT mis

xmovanebas;

ucxo ena:

nimuSi

saxelmZRvaneloSi mocemulia cxrili:

ვაუღლოთ! gasvla

აწმყო (დღეს) მყოფადი (ხვალ) წყვეტილი (გუშინ)

მე გავდივარ შენ გადიხარ

ის გადის ჩვენ გავდივართ თქვენ გადიხართ

ისინი გადიან

მე გავალ შენ გახვალ

ის გავაჩვენ გავალთ

თქვენ გახვალ-თისინი გავლ-ენ

მე გა გაგავედიშენ გახ გახგახვედი

ის გა გაგავიდაჩვენ გავედი-თ

თქვენ გახვედი-თისინი გავიდნენ

მსგავსად იუღლის: ჩასვლა, ჩამოსვლა, მოსვლა, მისვლაჩასვლა, ჩამოსვლა, მოსვლა, მისვლა, ჩამოსვლა, მოსვლა, მისვლა ჩამოსვლა, მოსვლა, მისვლა, მოსვლა, მისვლამოსვლა, მისვლა . . .

• მე ჩავდივარ . . . მე ჩავალ . . . მე ჩავედი . . .

• daakvirdi zemoT mocemul cxrils da daadgine, rogor icvleba zmna gasvla awmyoSi, myofadsa da wyvetilSi, Camoayalibe wesi. Semdeg, mocemuli zmnebi Cawere Sesabamis ujraSi: gavdivar; Ca-dixar; gamovalT; SexvediT; gaval; gavediT; gaxvedi; gax-val; gavidnen; CamovalT;

აწმყო (დღეს) მყოფადი (ხვალ) წყვეტილი (გუშინ)

71

`sinTezis donis~ nimuSebi sxvadasxva sagnis davalebebidan:

maTematika:

nimuSi• daaxloebiT ris tolia koWze daxveuli Zafis sigrZe? pasuxi

daasabuTeT.


nimuSi• dagegmeT cda, riTac daamtkicebT, rom lipidebis wvis dros wy-

alic gamoiyofa.


nimuSisaxelmZRvaneloSi mocemulia `vefxistyaosani~ da i. oCiauris

ilustraciebi. moswavleebs eZlevaT davaleba: • ilustraciebisa da teqstis Sedarebisas, SesaZloa, dagebadoT

ს ი ნ თ ე ზ ი

მოქმედების სახელები

კითხვის ნიმუშები აქტივობათა ნიმუშები

შექმნა მოგონება მოდელირება

შეგიძლიათ ააგოთ გარკვეული მიზნით?

მოწყობილობის (მოდელის) შექმნა სპეციფიკური მიზნით

შეთხზვა შექმნა

შევთხზათ...მოვიგონოთ სიუჟეტი...

დაწერეთ მოთხრობა, სიმღერა,მოთხრობა, სიმღერა, დიალოგი, სარეკლამო ბუკლეტი/რგოლი, ესსე

პროგნოზირებაგანჭვრეტადაგეგმვადაგეგმვა

იპოვეთ პრობლემის გადაჭრის შესაძლო გზა....რა მოხდებოდა, თუ...

(მარკეტინგული) კვლევის დაგეგმვა. ვარაუდის, ჰიპოთეზის, შეთავაზების წამოყენება

72

kiTxvebi, Tu ratom daxata mxatvarma esa Tu is scena amgvarad, ratom gamotova an Caamata esa Tu is detali. miswereT mxatvars werili da dausviT yvela is kiTxva, romelze pasuxis miRebac gsurT misgan.

• gaixseneT piradi werilis maxasiaTebeli niSnebi da SeecadeT da-icvaT werilis struqtura.


nimuSi

Tema: jvarosnuli laSqrobebiXII s-is bolos papis taxtze inokenti III avida. man wesrigi da mkac-

ri kontroli daamyara sasamarTlosa da finansebze. papis da eklesiis gavlena evropaSi Zalze gaizarda. papi aqtiurad ereoda evropis sx-vadasxva politikur Tu sayofacxovrebo problemebSi.

wyaro: papi inokenti III-s SesaniSnavi saRvTismetyvelo da iuridi-uli ganaTleba hqonda miRebuli parizis da boloniis universiteteb-Si. misi mosazrebiT, papi uzenaess xelisuflebas flobda da mas unda damorCilebodnen imperatori da mefeebi.

papma maSinve daiwyo meoTxe jvarosnuli laSqrobebis qadageba, ikribeboda gadasaxadebi mis sasargeblod da sxv.

jvarosnuli laSqroba daiwyes italielma da frangma raindebma. maT siriaSi laSqrobis nacvlad gadawyvetili hqondaT egvipteSi laSqroba, radgan is iyo aRmosavleTSi uZlieresi muslimuri saxelm-wifo da flobda ierusalims. raindebs ar hyavdaT floti egvipteSi gasamgzavreblad. maT daxmrebisTvis veneciis mdidar respublikas mimarTes. doJma (leq. ital. beladi, winamZRoli – veneciis mmarTveli) enrike dandalom gadawyvita situaciiT esargebla.

veneciisTvis xmelTaSua zRvis sanaosno savaWro gzebi Semosav-lis mTavari wyaro iyo. egviptis damarcxeba ki misi konkurentis – bi-zantiis gaZlierebas gamoiwvevda. Tavad bizantia Tavisi zRvispira olqebis dasacavad veneciur flots iyenebda. samagierod, venecieli vaWrebi gadasaxadebis gareSe vaWrobdnen. laTinebi _ ase uwodebdnen bizantieli berZnebi dasavleT evropis mosaxleobas _ swrafad dawi-naurdnen saimperatoro karze. isini sxvadasxva privilegiebiT sarge-blobdnen da akninebdnen binzatiel vaWrebs. 1182 w. konstantinepolSi laTinelTa sastiki darbeva daiwyo – daangries maTi sacxovreblebi, eklesiebi, saavadmyofoebSic ki xocavdnen avadmyof laTinebs.

miuxedavad imisa, rom imperatorma mdgomareobis gamosworeba laTinebisTvis privilegiebis gazrdiT scada kerZod laTinebs mieni-WaT Semdegi uflebebi:

1. bizantiaSi ubaJod vaWroba2. savaWro faqtoriebis anu ubnebis daarsebis ufleba�. imperiis teritoriaze Tavisuflad gadaadgilebis ufleba4. sazRvao gadazidvebSi bizantia mxolod venecielTa flots iye-

nebda.miuxedavad amisa, venecielebisTvis SurisZieba mainc sasurveli

iyo.

7�

moswavleebs eZlevaT davaleba:

• scade da Camoayalibe laTinebisa da bizantieli vaWrebis prob-lemebis alternatiuli gadawyveta.

saxviTi xelovneba:

nimuSi 1

• iTamaSeT formebiTa da ornamentebiT! jvari, wre, kvadrati, spi-rali, zoli, zigzagi - ramdeni forma da ornamentia bunebaSi! zo-gierTi cocxali arseba TiTqos mxatvris funjma Seqmna da moxata! motivebs, romlebic bunebaSi ar arsebobs, adamianis fantazia da xelebi qmnis. scadeT, damoukideblad SeqmnaT aseTi nimuSebi.

nimuSi 2

• daxateT geografiuli ruka (SeiZleba, Tqveni fantaziiT Seqmni-li kunZulis an qveynis) da moaTavseT masze sxvadasxva pirobiTi niSani (mag. dafluli ganZis, sasargeblo wiaRiseulis, gzebis, rkinigzebis, portebis, qalaqebis niSnebi da a.S.)

musika:

nimuSi

• me - konferansie var

dagegmeT koncerti: folkloruli, klasikuri an saestrado musi-kis, romelic geneboT. moifiqreT:

I. vin miiRebs monawileobas koncertSi?II. vin iqneba am koncertis sapatio stumari?III. rogori TanmimdevrobiT daalagebT sakoncerto programas

(SeadgineT scenari)IV. vis rogor warudgenT sazogadoebas?V. moifiqreT, ra saxis reklamas gaukeTebT Tqven mier organizebul

saRamos?VI. warmoidgineT, rom xarT konferansie...

ucxo ena:

nimuSi mTeli Tema eZRvneboda kinoansebis gageba-Sedgenis unar-Cvevebis

Seswavlas. moswavleebs eZlevaT davaleba:

• daiyaviT jgufebad da gaakeTeT proeqti: warmoidgineT, rom Tanaklaselebis monawileobiT gadaiReT filmi. SeadgineT kino-anonsi

I etapi: moifiqreT:• Janri ;

74

• filmis Tema ;• filmis saTauri ;• reJisorisa da rolebis SemsrulebelTa vinaoba ;• miRebuli jildoebi;• Cvenebis dro da adgili. II. etapi: moamzadeT werilobiT:• filmis Sefasebebi;• samsaxiobo Sesrulebis Sefasebebi;• reklama.

III etapi:• Savad SeadgineT kinoanonsi;• did formatze gadaitaneT da gaaformeT;• klasis winaSe waradgineT.

75

შ ე ფ ა ს ე ბ ა

მოქმედების სახელები შეკითხვის ნიმუშები აქტივობათა ნიმუშები

პრიორიტეტის განსაზღვრა;

რანჟირება;

კლასის, კატეგორიის განსაზღვრა;;

- რომელი . . . უფრო ღირებულია?- რა არის ყველაზე მნიშვნელოვანი?- შეადარე მოსაზრებებიშეადარე მოსაზრებები მოსაზრებებიმოსაზრებები - რომელი კურსი/პოლიტიკა უფრო მართებულია?- რამდენად ეფექტიანია . . . ?- ხომ არ იქნება უკეთესი, თუ. . . ?

ორი ნაწარმოების, თეორიის შედარება.ყველაზე ეფექტური გადაწყვეტილების შერჩევა.კრიტერიუმების სიის (შესაფასებლად) შედგენა.პრიორიტეტის ან/და რეიტინგის განსაზღვრა.ბუკლეტის შედგენა, რომელშიც იქნება აღწერილი და დასაბუთებული, მაგ. ხუთი მნიშვნელოვანი წესი.მნიშვნელოვანი მოვლენების შერჩევა ნახევარი წლის (თვის, კვირის) ანგარიშის შესადგენად.

განსჯა,გაკრიტიკება,დარწმუნება,არგუმენტირება,დაპირისპირება,დადასტურება, დასაბუთება (მაგ., მოსაზრების),რეკომენდაციის გაწევა.

- რა ცვლილებებს შემოგვთავაზებ?- ეთანხმები თუ არა . . . ?- დაიცავი შენი პოზიცია;დაიცავი შენი პოზიცია; შენი პოზიცია;შენი პოზიცია; პოზიცია;პოზიცია;;- როგორ დაასაბუთებ/როგორ დაასაბუთებ/ დაასაბუთებ/დაასაბუთებ// გააბათილებ??- რა სახის რეკომენდაციებსრა სახის რეკომენდაციებს სახის რეკომენდაციებსსახის რეკომენდაციებს რეკომენდაციებსრეკომენდაციებს მოგვაწვდი??- რას ფიქრობ. . . შესახებ?- როგორია შენი მოსაზრება?- რა მონაცემებს გამოიყენებდი დასკვნების გასაკეთებლად?- მიგაჩნია თუ არა . . .მიგაჩნია თუ არა . . . თუ არა . . .თუ არა . . . არა . . .არა . . . . . . მართებულად და რატომ? და რატომ?და რატომ? რატომ?რატომ??- რა ინფორმაციას გამოიყენებ მოსაზრების მხარდასაჭერად?

მოცემულ საკითხთან დაკავშირებით დებატებში მონაწილეობა, მოსაზრებების გამოთქმა, გადაწყვეტილებების განსჯა, დასკვნის გამოტანა.მიმდინარე პრობლემის გადასაჭრელად რეკომენდაციების მომზადება, რჩევების მიცემა საჭირო ცვლილებების გასატარებლად.

არჩევანის, დასკვნის გაკეთება, გადაწყვეტილების მიღება,შეჯამება.

- რომელი . . . არის უფრო ეფექტიანი და რატომ?- არის თუ არა უკეთესი/ალტერნატული გადაწყვეტილება ამ საკითხის გადასაჭრელად?- როგორ არჩევანს გააკეთებდი?- არის თუ არა ეს საინტერესოდ/კარგად დაწერილი/შექმნილი . . . ?

მოცემულ მიზანთან მიმართებით მიზანთან მიმართებითმიზანთან მიმართებით მიმართებითმიმართებით მასალის (მაგ. განცხადების, (მაგ. განცხადების,მაგ. განცხადების,. განცხადების,განცხადების,, ნაწარმოების, პოემის, კვლევის,, პოემის, კვლევის,პოემის, კვლევის,, კვლევის,კვლევის,, ანგარიშის) ადეკვატურობის) ადეკვატურობისადეკვატურობის განსაზღვრა/განსჯა./განსჯა.განსჯა..რაიმე თეორიის ადეკვატურობის თეორიის ადეკვატურობისთეორიის ადეკვატურობის ადეკვატურობისადეკვატურობის შეფასება..

ნაწარმოების შეფასება. შეფასება.შეფასება..წერილობითი აღწერის ფაქტებთან აღწერის ფაქტებთანაღწერის ფაქტებთან ფაქტებთანფაქტებთან შესაბამისობის განსაზღვრა. განსაზღვრა.განსაზღვრა..

მონაცემთა გამოსასახავად ადეკვატური დიაგრამის სახეობის შერჩევა.

76

`Sefasebis donis~ nimuSebi sxvadasxva sagnis davalebebidan:

maTematika:

nimuSi

meanabre apirebs erTi wliT 20 000 laris Setanas erT-erT bankSi. am bankis wesdebiT 1 wlis Semdeg meanabris Tanxas damatebiT daericxe-ba Setanili Tanxis 11,25% _ sargebeli, fulis gamotanisas ki dae-qviTeba (daukavdeba) saxelmwifo gadasaxadi _ daricxuli sargeblis 10%. Tu meanabre amave Tanxas aSS dolarebis Sesabamisi raodenobiT Secvlis da Seitans bankSi, maSin erTi wlis Semdeg mas daericxeba Se-tanili Tanxis 9,25 %. am SemTxvevaSic, Tanxis gamotanisas daeqviTeba daricxuli Tanxis 10%.

vTqvaT, meanabre apirebda Tanxis Setanas 2006 wlis 19 ivnisidan 1� ivlisamde erT- erT dRes.

mocmeuli pirobidan gamomdinare, moswavleebs eZlevaT Semdegi davaleba:

• ipoveT TiToeul SemTxvevaSi 1 wlis Semdeg asaRebi Tanxa• gaiTvaliswineT laris kursis mimarTeba am periodSi dolaris

kursTan da mocemuli diagramis mixedviT imsjeleT _ romel dRes da romeli valutis (larisa Tu dolaris), Setana aRmoCnde-boda ufro xelsayreli meanabrisTvis, Tu gacvlis es kursi ar Seicvleba (gaiTvaliswineT, rom es banki anabris Tanxebs ufasod cvlis sxva valutaSi). ramdeni lari SeiZleba izaralos meana-brem, Tu valutisa da dRis SerCevisas saukeTeso variantis magi-er yvelaze uaress SearCevs?

• iqneb damatebiT raime sxva faqtorebis gaTvaliswinebacaa saWiro? gamoTqviT varaudebi gacvlis kursis cvlilebiT gaT-valiswinebiTac da imsjeleT.

77


nimuSi• daakvirdiT qvemoT mocemuli cxrils:

Tu Tqven daaxloebiT 45-50 kg-s iwoniT, maSin sasicocxlod yovel-dRiurad 2800 kkal energia gesaWiroebaT.

cxrilis mixedviT da Tqveni gemovnebis gaTvaliswinebiT, SearCi-eT produqtebi, romlebiTac Tqvens organizms yoveldRiuri energi-iT uzrunvelyofT.


nimuSi saxelmZRvaneloSi mocemulia n. baraTaSvilis “fiqrni mtkvris pi-

ras”; moswavleebs eZlevaT Semdegi davaleba

• upasuxa Tu ara poetma leqsSi dasmul kiTxvas, anu gamoitana Tu ara man msjelobidan daskvna? waikiTxeT es daskvna da imsjeleT, ramdenad logikurad gamomdinareobs is winare msjelobidan.

78

Tavi meSvide: ZiriTadi rekomendaciebi

azrovnebis zeda donis asamoqmedebeli SekiTxvebis ganviTareba:

• maswavleblebi xSirad svamen iseT SekiTxvebs, romlebic moiTxovs azrovnebis mxolod qveda doneebis amoqmedebas – (ufro xSir-ad saubaria codnasa da gagebaze). moswavleebis mxolod aseTi SekiTxvebiT Sefaseba cud Sedegebs iZleva. maswavleblebma unda dasvan iseTi SekiTxvebic, romlebic moiTxovs azrovnebis zeda doneebis amoqmedebas da moswavlis e.w. kritikul azrovnebas. amgvari SekiTxvebi xels uwyobs moswavles, gascdes codnisa da gagebis operaciebs da zrdis mis mier transferis unar-Cvevebis gamoyenebis SesaZleblobas (codnis gamoyeneba sxvadasxva konte-qstSi);

• azrovnebis zeda doneebis asamoqmedebeli SekiTxvebi aris ara mxolod moswavleebis Sefasebis, aramed swavlebis kargi iaraRi. amgvari SekiTxvebiT moswavlis interesi da motivacia izrdeba, radganac moswavleebs SeuZliaT, skolaSi naswavli daukavSiron sakuTar gamocdilebas, arsebul codnas da Rirebulebebs.

• maswavleblebs unda SeeZloT kiTxvebis klasifikacia, raTa ga-moarCion azrovnebis zeda da qveda doneebis asamoqmedebeli SekiTxvebi erTmaneTisgan da gamoiyenon adekvaturad (moswav-leebis asakis Sesabamisad); amisaTvis, maswavleblebma unda Se-Zlon azrovnebis blumis taqsonomiis gamoyeneba.

• imisaTvis, rom moswavle Tavisuflad moqmedebdes azrovnebis zeda doneze, saWiroa Sesabamisad iyos gavarjiSebuli. es ki gu-lisxmobs unar-Cvevebis etapobriv ganviTarebas. am miznis misaR-wevad saWiroa, moswavlem unar-Cvevis aTvisebis fazebi (wvdoma, aTviseba-gavarjiSeba da avtomatizacia) gaiaros.

• kritikuli azrovnebis asamoqmedeblad saWiroa iseTi zmnebis gamoyeneba, romlebic ukavSirdeba rTul saazrovno amocanebs. blumis taqsonomiaSi mocemuli zmnebi da Sesabamisi aqtivobebi maswavlebels daexmareba SekiTxvebis da saswavlo amocanebis formirebaSi;

saklaso garemoSi SekiTxvebis efeqturad dasma:

klasSi SekiTxvebis efeqturad dasma moiTxovs maswavleblis mier winaswar momzadebas. maswavleblis mier SekiTxvebis dasma SesaZloa gaumjobesdes qvemoT CamoTvlili ZiriTadi miTiTebebiT:

gakveTilis dawyebamde:

• pirvel rigSi, gaarkvieT, Tu ra mizniT svamT mocemul SekiTxvas. aman unda gansazRvros, Tu azrovnebis ra donis asamoqmedebeli kiTxvebis gamoyeneba dagWirdebaT.

79

• gansazRvreT SekiTxvebis Sinaarsi. amisaTvis dagWirdebaT Ses-abamisi masalis SerCeva; am masalas moswavleebi iswavlian Tqven mier dasmuli kiTxvebis safuZvelze.

• yuradRebiT moaxdineT Tqveni kiTxvebis formulireba:

- dasviT Ria SekiTxvebi, romlebic moiTxovs sul mcire grZel pasuxs an `Sinaarsobriv~ pasuxs. Tavi aarideT iseT SekiTxvebs, romlebic SeiZleba `ki~ an àra~ pasuxebiT Semoifarglos. am ukanasknels mxolod maSin SeiZleba mimarToT, roca sxva SekiTx-vebsac svamT moswavlis azrovnebis mimdinareobis dasadgenad;

- Tavi aarideT bundovani da zogadi SekiTxvebis dasmas. magaliTad, ras ityviT qimiuri bmulebis Sesaxeb? es aris zedmetad zogadi SekiTxva da moswavlem SesaZloa mxolod gaixsenos is, rac wignSi waikiTxa. SekiTxva imdenad zustad unda iyos formulirebuli, rom ar iwvevdes moswavlis mxridan `gamocnobanas~ TamaSs;

- SekiTxvebi ar unda Seicavdes pasuxebs. magaliTad, maswavleblis mier dasmuli SekiTxva àr eTanmxmebiT rom am nawarmoebis avto-ri àm metaforiT~ amuqebs mTavri gmiris uaryofiT xaisaTs?~ wi-naswar ubiZgebs moswavles konkretuli pasuxisaken;

• SekiTxvebis momzadebis dros winaswar gansazRvreT moswavleebis SesaZlo pasuxebi. winaswari momzadeba maswavlebels daexmareba SekiTxvebis swor formulirebaSi, imis gansazRvraSi, Tu gakveTi-lis mizans ramdenad Seesabameba dasasmeli SekiTxvebi, ramdenad aqvT moswavleebs Tavisufleba imaSi, rom ideebi gamoxaton sa-kuTari sityvebiT da a. S. amisaTvis maswavlebelma unda gaiTval-iswinos Semdegi:

- ra aris is ZiriTadi tipiuri Secdomebi, romelTac moswavle araswori pasuxisaken mihyavs?

- rogori SekiTxva unda daisvas: Ria Tu daxuruli?

- ra tipis pasuxebia mosalodneli moswavleebisgan: gansazRvreba, magaliTi, gadawyveta? da a.S.

- sakmarisia Tu ara moswavlem Tavisi sityvebiT (anu `Tavisi eniT~) upasuxos, Tu mas sWirdeba wignis enis an sxva terminebis gamoy-eneba?

- ra strategiebi unda iqnes gamoyenebuli araswori pasuxebis Sem-TxvevaSi?

- ra strategiebi unda iqnes gamoyenebuli, Tu moswavle saerTod ver upasuxebs SekiTxvas?

• sasurvelia winaswar CamoweroT gakveTilze dasasmeli SekiTx-vebi. SekiTxvebis sia daalageT logikurad: specifikuridan – zogad SekiTxvamde, azrovnebis qveda donidan zeda donisaken, SinaarsTan dakavSirebuli wyoba da a.S. es ar gamoricxavs maswav-leblis moqnilobas gakveTilis procesSi (mag. roca situacia moiTxovs, saWiroa sxva SekiTxvebis dasma da a.S.);

80

gakveTilze:

• jer dasviT SekiTxva, sanam romelime konkretuli moswavlisagan moiTxovdeT pasuxs:

- rodesac maswavlebeli gamoiZaxebs moswavles da Semdeg usvams SekiTxvas, klasis danarCeni nawili naklebad aris motivirebuli SekiTxvis mosasmenad da, Sesabamisad, aRar fiqrobs pasuxze.

- mTeli klasisTvis SekiTxvis dasma zrdis yvela moswavlis pasux-ismgeblobas, mousminos SekiTxvas da moemzados pasuxisaTvis.

• moswavles mieciT pasuxis mofiqrebisaTvis saTanado dro

- moswavleebs sTxoveT Tavi Seikavon pasuxisgan, sanam konkretu-lad sTxovdeT romelime moswavles pasuxis gacemas;

- gamoiyeneT dro imisaTvis, rom moaxdinoT SekiTxvis sxva sityve-biT formulireba;

- sTxoveT moswavleebs, rom gamoiyenon aRniSnuli dro SesaZlo pasuxis dasawerad.

• yvela moswavles mieciT pasuxis gacemis SesaZlebloba

- awarmoeT aRricxvis sistema, Tu vis ekiTxebiT;

- Tu moswavle mzad ar aris pasuxisTvis, mieciT SesaZlebloba, rom Tavi Seikavos pasuxisgan da mogvianebiT dausviT sxva SekiTxva;

• gazardeT moswavleebis monawileobis pasuxismgebloba.

- arasodes upasuxoT Tqven mier dasmul SekiTxvebs. Tu moswav-les ecodineba, rom Tqven upasuxebT SekiTxvas ramdenime wuTis dumilis Semdeg, maSin is naklebad iqneba motivirebuli, rom if-iqros;

- ar miiRoT `ar vici~ pasuxi. mieciT moswavleebs damatebiTi fiqris dro da daubrundiT mogvianebiT;

- mieciT moswavleebs miniSnebebi da dausviT damazustebeli SekiTxvebi, rom SesZlon swori pasuxis formulireba;

- Tu mainc ver pasuxobs moswavle, mieciT pasuxis ramodenime vari-anti da sTxoveT gaakeTos swori pasuxis arCevani;

• daamyareT iseTi usafrTxo garemo, sadac moswavles SeeZleba

riskis gaweva da sakuTari Secdomebidan swavla:

- yovelTvis daufaseT moswavles araswori pasuxi garkveuli poz-itiuri da konstruqciuli gamoxmaurebiT, kerZod, imis TqmiT, rom man gaswia garkveuli Zalisxmeva;

- roca moswavle uSvebs Secdomas, ecadeT aagoT misi ndoba da TviT-darwmuneba garkveuli damazustebeli SekiTxvebis dasmiT, rom man SeZlos Secdomis gamosworeba da warmatebis miRweva;

- aRiareT sakuTari Secdomebi da `ifiqreT xmamaRla~ - es xels

81

Seuwyobs moswavlis mier sakuTari `swavlis swavlis~ procesebis gacnobierebas Tqvens (maswavleblis) magaliTze.

• saklaso oTaxSi SeqmeniT azrovnebis kultura

- gakveTilze gamoiyeneT saazrovno cnebebi (hipoTeza, mizezi, mtkicebuleba, perspeqtiva da a.S.), raTa azrovnebis procesi gaxadoT ufro xilvadi; am sityvebis gamoyeneba yoveldRiur me-tyvelebaSi daexmareba moswavles, daiWiros azrovnebis is niuan-sebi, romelTac es sityvebi atareben.

- mocemuli sakiTxis Sesaxeb ganixileT sxvadasxva Sexedulebe-bi (tvinis Sturmis meTodi). es dagexmarebaT moswavleebis az-rovnebis aqtivaciaSi;

- dasviT iseTi SekiTxvebi, romlebic moswavleebs sakiTxis Rrma Seswavlisaken ubiZgebs (mag., daukavSireT wignSi wakiTxuli mo-swavleebis individualur gamocdilebas, arsebul codnas, da sxva);

• gamoiyeneT azrovnebis zeda doneebis (analizi, sinTezi, Sefase-ba) asamoqmedebeli meTodikebi, kerZod:

- erT-erTi meTodikaa maswavleblis mier damazustebeli SekiTx-vebis dasma, romlebic moswavles swori mimarTulebiT waiyvans. amis gakeTeba gansakuTrebiT maSinaa saWiro, rodesac moswav-les eZleva rTuli davaleba da igi ver axerxebs mis gadaWras da-moukideblad. maswavlebelma am dros unda gaiTvaliswinos mo-swavleTa codnis done da amocanis tipi da amis mixedviT SearCios damazustebeli SekiTxvebi, romlebic ierarqiiT ufro qveda do-neebze gadis.

- SesaZlebelia, rom maswavlebeli Sefasebis donidan sul qveda - codnis doneze Camovides da mere nabij-nabij avides zemoT yvela doneebis gavliT an Tavidanve mxolod erTi nabijiT Camoinacv-los qvemoT (magaliTad, sinTezis doneze);

- garda amisa, rodesac mocemuli davaleba rTulia, maswavle-belma moswavles unda aswavlos amocanis qveamocanebad dayo-fa (SeiZleba yvela qveamocana iyos igive saazrovno donis, rac ZiriTadi davaleba-amocana). am SemTxvevaSi ar xdeba doneebis mo-nacvleoba. amocanis advilad marTvad elementebad danawevreba exmareba moswavles erTi SexedviT rTuli amocanis warmatebiT gadaWraSi.

82

gamoyenebuli literatura

1. beriSvili g., xaJomia s. (2006). meSvide klasis maTematikis saxelmZR-vanelo, gamomcemloba: bakur sulakauri;

2. beqauri T., saginaSvili a., barelaZe g. (2006). meSvide klasis maTema-tikis saxelmZRvanelo, gamomcemloba: diogene;

�. gedeniZe g., lazaraSvili e. (2007). ̀ bunebismetyveleba fizika 8~ (kom-pleqti _ fizika, qimia); gamomcemloba: inteleqti;

4. gogiSvili g., vefxvaZe T., mebonia, i., qurCiSvili, l. (2006). meSvide klasis maTematikis saxelmZRvanelo, gamomcemloba: inteleqti;

5. gogiSvili g., vefxvaZe T., mebonia, i., qurCiSvili, l. (2006). meaTe kla-sis maTematikis saxelmZRvanelo, gamomcemloba: inteleqti;

6. erovnuli saswavlo gegmebis da Sefasebis centri, 2005-06 wlis kv-levebis krebuli. (2007); gamomcemloba: saqarTvelos macne;

7. vardiaSvili m., adamia s. (2007). `bunebismetyveleba qimia 8~ (komleq-ti _ fizika, qimia); gamomcemloba: inteleqti;

8. vaxania z. (2007). meSvide klasis maTematikis saxelmZRvanelo, gamom-cemloba: ji si ai;

9. TevzaZe l., javaxiSvili n. (2007). `bunebismetyveleba qimia 8~ (kom-pleqti _ fizika, qimia); gamomcemloba: diogene;

10. iosebaSvili n., zaaliSvili n. (2007). `biologia VII klasi~ gamomcem-loba: triasi;

11. kldiaSvili a., RaRaniZe n., erisTavi m. (2007). `xelovneba VIII~, gamom-cemloba: polieqspresi;

12. kunWulia n., mexaSiSvili m., miqaberiZe n. (2007). `xelovneba VIII~, ga-momcemloba: diogene;

1�. maWaraSvili, n., silagaZe, n. (2007). `xelovneba 8~, gamomcemloba: me-ridiani;

14. neiZe v., surgulaZe m., anCabaZe g., baxia-oqruaSvili, bokeria m., er-emaSvili n., mSvenieraZe g., uzunaSvili T. (2007). `saqarTvelos da msoflios istoria/geografia~, merve klasi, gamomcemloba: logos-presi;

15. rodonaia v., xuciSvili m., arabuli a. (2007). `qarTuli ena da lit-eratura~, merve klasi, gamomcemloba: saari.

16. uznaZe, d. bavSvis fsiqologia (1967). saskolo asakis fsiqologia. uznaZis Sromebi, tomi xuTi, Tbilisi: mecniereba;

17. uznaZe, d. zogadi fsiqologia (1967). uznaZis Sromebi, tomi mesame-meoTxe. Tbilisi: saq. mec. akad;

18. CikvaiZe m. (2007). musika, VIII klasi, gamomcemloba: inteleqti 19. CubiniSvili e. & nebieriZe e. (2007). ̀ saqarTvelos da msoflios isto-

ria da geografia: `msoflio guSin da dRes~, merve klasi, gamomcem-loba: wyarosTvali;

20. Sefasebisa da gamocdebis erovnuli centri (2004). saxelmwifo Se-faseba qarTul enaSi, I-IV klasebi, mopovebulia veb-saiTidan: http://www.naec.ge/

21. jayeli T., meliqiZe m., inasariZe m., qiria W., SaraSeniZe n. (2006). `TavTavi~, qarTuli ena saqarTvelos araqarTulenovani skolebi-

8�

saTvis, II done, meSvide-meTormete klasebi, gamomcemloba: saqarT-velos macne;

22. Aldrich, Clark (2003). Simulations and the Future of Learnin�. New York: Pfeiffer.23. Anderson, L.W., & Krathwohl (Eds.). (2001). A Taxonomy for Learnin�, Teachin�, and

Assessin�: A Revision of Bloom’s Taxonomy of Educational Objectives. New York: Lon�man.

24. Bandura, A. (1977). Social learnin� theory. En�lewood Cliffs, NJ: Prentice Hall.25. Bloom, B., En�lehart, M. Furst, E., Hill, W., & Krathwohl, D. (1956). Taxonomy of

educational objectives: The classification of educational �oals. Handbook I: Co�ni-tive domain. New York, Toronto: Lon�mans, Green.

26. Buzan, T. (1979). Use both sides of your brain. New York: E. P. Dutton.27. Clark, D. (1999). Learnin� Domains or Bloom’s Taxonomy. Retrieved April 25, 2007,

from the World Wide Web. http://www.nwlink.com/~donclark/hrd/bloom.html28. Claxton, G, (1999). The challen�e of lifelon� learnin�, London: Bloomsbury29. Cormier, S.M., & Ha�man, J. D. (1987). Transfer of learnin�: contemporary research

and applications. San Die�o: Academic Press, Inc.30. Cruz, E. (2003). Bloom’s revised taxonomy. In B. Hoffman (Ed.), Encyclopedia of

Educational Technolo�y. Retrieved July 4, 2007, from http://coe.sdsu.edu/eet/Articles/bloomrev/start.htm

31. Donovan, S., Bransford, J., & Pelle�rino, J.W. (1999). How People Learn. Washin�-ton, DC: US Dept. of Education, National Academy Press.

32. Flavell, JH (1979). Meataco�nition and co�nitive monitorin�: a new area of co�nitive-developmental inquiry. American Psycholo�ist, 34, 906-911;

33. Flemin�, M., & Levie, W. H. (1993). Principles from the behavioral and co�nitive sciences. En�lewood Cliffs, NJ: Educational Technolo�y Publications.

34. Fo�arty, Robin. (1997). Brain Compatible Classrooms. 2nd edition. Arlin�ton Hei�hts: Skyli�ht Professional Development.

35. Ga�ne, Robert (1965). The Conditions of Learnin�. New York: Holt, Rinehart and Winston.

36. Ga�ne R. M., & Bri��s L. J. (1974). Principles of instructional desi�n. New York: Holt, Rinehart & Winston.

37. Gardner, H. (1983). Frames of Mind: The theory of multiple intelli�ences. New York: BasicBooks. BasicBooks Paperback, 1985. Tenth Anniversary Edition with new in-troduction, New York: BasicBooks, 1993.

38. Gardner, H. (1993). The Unschooled Mind: How Children Think and How Schools Should Teach. New York: Perseus Books, L.L.C.

39. Gladwell, M. (2005). Blink, The Power of Thinkin� without Thinkin�. p.13. New York: Little, Brown and Company.

40. Good, T., Brophy, J. (1991). Lookin� in classrooms.New York: Harper & Row.41. Huffman, K., Vernoy, J., Vernoy, M. (1997). Psychol�y in action. New York: John

Wiley & Sons, Inc. 42. Jacobs, H. H. (Ed.). (1989). Interdisciplinary curriculum: Desi�n and implementation.

Alexandria, VA: Association for Supervision and Curriculum Development43. Perkins, D.(1992). Smart schools, NY: the Free Press 44. Roehler, D., Duffy, G., Putnam, J., Wesselman, R., Silvan, E., Rackliffe, G., Book, C.,

Meloth, M., and Vavrus, L. (1987). The effect of direct explanation of readin� strate-�ies on low-�roup third �raders’ awareness and achievement: a technical report of

84

he 1984-85 study. Lansin�, MI: Institute for Research on Teachin�, Michi�an State University

45. Lave, J. and Wen�er, E. (1991). Situated Learnin�. Le�itimate peripheral participa-tion. Cambrid�e: Cambrid�e University Press.

46. Markova, D. (1996). The open mind. Berkeley: Conari Press.47. Reed, S. K. (1996). Co�nition: Theory and applications. Pacific Grove, CA: Brooks/

Cole.48. Ro�ers, C.R. & Freiber�, H.J. (1994). Freedom to Learn (3rd Ed). Columbus, OH:

Merrill/Macmillan.49. Schmidt, H. (1983). Problem-based learnin�: rationale and discription. Medical Edu-

cation, 17, 11-16.50. Sousa, D. R. (1995). How the Brain Learns. Reston, VA: NASSP51. Stepien, W. J., & Pyke, S. L. (1997). Desi�nin� problem-based learnin� units. Journal

for the Education of the Gifted, 20(4), 380-400.52. Tarquin, P., & Walker, S. (1997). Creatin� success in the classroom!. En�lewood, CO:

Teacher Ideas Press.53. Wood, D. F. (2003). Problem based learnin� [Electronic version]. British Medical

Journal, 326, 328-331.54. Wood, D. (2005). How children think and learn, seocond edition, UK: Blackwell Pub-

lishin�; 55. Woolfolk, A. (2004). Educational psycholo�y. Boston: Pearson Education, Inc.

rogor vaswavloT moswavleebs azrovnebancp.ge/files/sasargeblo resursebi/wignebi/rogor_vascavlot...4...

Documents

Transcript of rogor vaswavloT moswavleebs azrovnebancp.ge/files/sasargeblo resursebi/wignebi/rogor_vascavlot...4...