Instituti i Studimeve Europiane - Europa Sociale – proces ?

Instituti i Studimeve Europiane

Europa Sociale

www.erletshaqe.com

Tirane, 2010

Europa Sociale – proces ?

• Europa sociale nje proces me nje maturim te ngadalte Mjete dhe politika shume te kufizuara ne fillimet e

projektit europian Afirmimi i saj ne fillimet e viteve 1980 – 1990 Koncept mjaft i zgjeruar ne ditet e sotme duke u

konsideruar si nje nga komponentet kryesor

• Europa sociale nje proces qe nuk mund te anashkalohet, pse ?

Zhvillimi i integrimit ekonomik dhe monetar ? Rritja e perqindjes se papunesise ?

Evolucioni i nivelit te papunesise(ne %)

Europa Sociale – pergjegjesi?

Nje sistem komunitar

me i pergjegjeshem ndaj zhvillimit te burimeve njerezore,

ndaj mireqenies se individit

me afer qytetarit

nje sistem me teper social

Europa Sociale – nje vision i ri ?

• Vendosja e punesimit dhe e reformave te tregut te punes ne thelb te problemit te zhvillimit

Globalizimi kerkon nje performance me te larte ekonomike per shkak te nje konkurence te shumefishte

Politikat sociale nje element perberes per te synuar nje efektivitet ekonomik

Perdorim me i mire i burimeve njerezore Sigurimit te nje kohenzioni social

• Politika sociale europianne - nje dimension suplementar

Te shoqerojne reformat e sistemeve sociale nacionale Europa nje hapsire e vlerave sociale dhe inisjativave te

perbashketa

Europa Sociale produkt i zhvillimit social – ekonomik

dhe e integrimit europian • Zhvillimi social – ekonomik

– 1957 traktati i Romes – rritje ekonomike dhe punesim i plote• Dispozitat ne fushen sociale te limituara

• 1957 – 1967 dispozitat per qarkullimin e lire te fuqise puntore

– 1974 shok i karburanteve – aksioni i pare social • Efekte ekonomike dhe tensione sociale

– 1991 recesioni ekonomik – rritje te papunesise• Vendosja e problemit te punesimit ne qender te politikes sociale

– 1980 – 1990 …2005 delokalizimi i sipermarjeve europiane• Koncentrim me i madh ndermjet punetoreve dhe sindikatave

• Mbyllja ne 1993 e kompanise Hoover – 400 puntore, 1997 mbyllja e Usines Renault – 3 100 puntore, 2005 kompania Hewlett Packard – 6000 puntore

• Instrument i ri : Fondi europian per rregullim ndaj globalizmit

Shok i karburanteve – papunesia dhe inflacioni

• Shok i karburanteve i viteve 73-74 dhe 79-80 prezantojne nje kthese ne historine ekonomiike te viteve pas luftes, duke i dhene fund periudhes se rritjes se shpejte ne vendet e zhvilluara qe ka qene e pranishme nga mbarimi i luftes, duke sjelle nje rritje te rendesishme

•Te inflacionit

•Franca nga 4,5 % ne 8%

•Italia nga 5% ne 13%

•UK nga 3% ne 9%

•Te papunesise

•Franca 2.5% ne rreth 8%

•Italia nga 5% ne rreth 10%

•UK nga rreth2 % ne 7.5%

0

5

10

15

20

25

1973-75 1976 - 79 1979 - 82

Reagimi ndaj rritjes se cmimit te karburanteve

• Ritja e cmimit te karburante ka sjelle rritjen e cmimeve te lendeve te para dhe te mineraleve

• Per prodhuesit e produkteve perfundimtare kjo shkakton nje rritje te kostos se produkteve te tyre

• Ndersa ata e perfshijne kete rritje ne cmimin e produktit te tyre, inflacioni do te rritet per nje nivel te caktuar te prodhimit dhe nje nivel te inflacionit te pritshem :

– Π = Πt + ( 1 – ά) h (Y – Yt) + άs


dhe e integrimit europian

• Europa Sociale produkt i zhvillimit social – ekonomik dhe e integrimit europian

• Europa Sociale hapsire demokratike, hapsire e integrimit social

• Europa sociale element i rendesishem i transformimit ekonomik


dhe e integrimit europian • Zhvillimi i integrimit europian

– Krijimi i tregut te perbashket – dimensioni social • Te drejtat themelore te punetorve ne 1989, jo per si vlere juridike por si

vlere qe mundeson krijimin e nje programi te aksionit social

– Bashkimi ekonomik dhe monetar – reagimi i vendeve antare• Strategji e koordinuar per punesim – Traktati i Amsterdamit

• Reforma te sistemeve te mbrojtjes sociale

– Strategjia e Lisbones, adoptuar ne 2000 • Bashkepunim ndermjet shteteve antare per mbrojtjen sociale si

pensionet, lufta kunder perjshtimit social, sherbimet shendetesore

• Modernizimi i modelit social europian dhe mbrojtja sociale behen aksi qendror i nderhyrjes

• Rritja e punesimit dhe zhvillimi i nje “shtetit social aktiv”

• Punesimi eshte mbrojtja me e mire kunder marginalizimit social

Europa Sociale hapsire demokratike, hapsire e integrimit social

• Europa sociale eshte nje objektiv i padiskutueshem

ne ndertimin e hapsires europiane te perbashket • Realizimi i tregut te perbashket ne 1992 – krijimit te fuqie te

madhe ekonomike por dhe risku i zhvillimit te papunesie dhe marginalizimit social, etj – nje ? per realizimi e integrimit europian ?

• Ratifikimi i traktatit te Mastrihtit – sontazhe pesimiste per ratifikimin e traktatit

– vullnet politik ndaj krijimit te nje fuqie ekonomike > kohezioni social

– menyra vullnetare e ndertimit te hapsires se perbashket > me shqetsimin e qytetareve europian per te ardhmen e femijve te tyre

Europa Sociale hapsire demokratike, hapsire e integrimit social

• Europa demokratikke – me shqetesuese per

integrimin social • Deficitit demokratik - kerkon nje lidhje me te drejte

per drejte te ndertimit te hapsires se perbashket europiane me problemmet e qytetearit

• Humbjet e vendeve te punes dhe efektet negative te globalizimit

• Dobesimi i sistemeve te mbrojtjes sociale dhe marginalizimi social ne rritje

Europa sociale element i transformimit ekonomik

• Globalizimi dhe zhvillimi teknollogjik – reforma ekonomike dhe strukturore– Punesimi element kryesor i progresit social dhe integrimit social– Duke kontribuar ne performancen e kompanive nepermjet

modernizimit te organizimit te punes dhe duke favorizuar kapacitetin e pershtatshmerise se punetoreve

– Duke vleresuar nje shoqeri te bazuar mbi integrimin nepermjet modernizimit te sistemeve te mbrojtjes sociale dhe luftes kunder diskreminimit

• Nje percaktim me i gjere i termit social– Mos kufizimi vetem ne punesimin dhe sigurimin social– Kushtet e jeteses se qytetareve europian te lidhuar me edukimin,

trajnimin , luftes kunder diskreminimit, etj

Nje afirmimin progresiv

– Sistemet sociale nacionale dhe modeli europian

– Etapat kryesore te Europes sociale

– Sfidat e Europes sociale

Sistemet sociale nacionale dhe modeli europian

(nje realitet social i kontrastuar)


(nje realitet social i diferencuar ) • Modelet e relacioneve profesionale

– Modelet e perfaqesimit te punonjesve ne sipermarrje/kompani ndyshojne ne menyre thelbesore nga nje vend ne tjeter

– Gjermani – modeli i koncentrimit social eshte i centralizuar dhe bashkevendosja perben rregullin ne sipermarrje/kompani

– UK & Irlande – punonjesit ne nivelin e sipermarjes/kompanise jane prezantuar nga nje sindikat e vetme dhe negociatat ne nivelien e kompanise marrin nje rendesi te vecante

– France – perfaqesimi i punonjesve ne kompani realizohet nepermjet organave te ndryshme, nje konsensus i dobet social dhe menaxhim konfliktual gje qe ka kerkuar shpesh nderhyrjen e qeverise

– Vendet skandinave – sindikatat te fuqishme dhe pavarura te formave te ndryshme - punonjesit ushtrojne nje pergjegjesi reale


(nje realitet social i diferencuar )

• Natyra e unioneve te ndryshme sindikale eshte elementi me i rendesishem i differences ne tregun e punes ne vendet e indstrualizuara – Mareveshjet afat gjata te pages jane percaktuar ne negociata

ndermjet unioneve dhe punedhenesve – Egzistenca e unioneve rrit fuqine negocjuse per vendosjen e

pages, dhe rrit rendesine e tyre si kundrejt punedhenesit por dhe kundrejt puntoreve jashte sindikatave

– Unionet kane arritur jo vetem te arrijne nje nivel page me te larte se ai i tregut por dhe te rruajtjes se pages kundrejt riskut te shokut

– Rezultatet e negociatave influencojne edhe nivelin e pages jashte sindikate ne te njejten kompani, nivelin e pages te institucionve qeveritare, si dhe ne disa raste keto mareveshje mund te shtrihen nga ministrite e punes dhe per mbrojtjen e puntoreve jo te organizuar ne sindikata

Tregu i punes ne prezencen e sindikates

Ne rastin kur negociatat e pages ndermerren nga nje sindikat perfaqesuese e puntoreve, ekulibri ne tregun e punes gjendet ne piken A, dhe si rrjedhim paga reale eshte me e larte se paga e

negociuar indvidualisht dhe punesimi eshte me i ulet, dhe rezulton nje papunesi individualisht jo i vullnetshem por sindikalisht i

vullnetshem

Kurba e ofertes individuale

Paga reale

Punesimi

Kurba e ofertes sindikale

BA

V1 V2

P1P2

Aspektet institucionale e tregut te punes ne vendet e industrializuara

Vendet Niveli i negiocates

Mbulimi i unioneve

Sikronizimi Zgjatja e kontrates

Roli i Qeverise

Austria Sektor 61 I larte 12-15 muaj Ekstensiv

Kanadaja Kompani 37 I ulet 1-3 vjet Jo aktiv

Finlanda Ekonomia 85 I larte 1-2 vjet Aktiv

Franca Sektor dhe Kompani

28 I ulet E pacaktuar me # vjetore

Aktiv

Gjermania Sektor 42 I ulet 1 vit Disi

Italia Kompani 45 I larte 3 vjet Mediator

Japonia Kompani 29 I larte 1 vit Pak

Zelanda e Re

Te gjitha nivelet

46 Moderuar – i larte

1 vit Varion

Norvegjia Nacional- centralizuar

61 I larte 2 vjet Aktiv

Suedi Nacional - centralizuar

95 I larte 1-2 vjet Influencues

UK Kompani 52 I ulet 1 vit Pak

SHBA Kompani 18 Shume i ulet 3 vjet Jo aktiv


(nje realitet social i kontrastuar) • Punesimi dhe papunesia – realitete te ndryshme

– Neqoftese punesimi ne pjesen me te madhe te vendeve te uninionit europian perben shqetsimin kryesor, situtat nacionale jane teper te kontrastura

• Austria, Danimarka , Suedia dhe UK kane nje nivel te punesimit mbi 70%

• Italia dhe Spanja, nje nivel punesimi rreth 55%

– Niveli i papunesise eshte i diferencuar krahasuar ndermjet vendeve antare

• Gjermania, Spanja, Franca dhe Itaia kane nje nivel te papunesise rreth nivelit 10%

• Vendet e ulta, vendet nordike, UK dhe Irlanda niveli I papunesise eshte ne nivelin e 5%

– Diferencat ne kohezgjatjen e punes, punesimi me kohe te pjeseshme, fleksibiliteti i tregut te punes jane te konsiderueshme


(nje realitet social i kontrastuar) • Sistemet e mbrojtjes sociale – heterogjene

– Diferenca te natyres historike• Sistemi “bismarkian”– bazuar ne parimin e “solidaritetit profesional”

dhe te sigurimit

• Sistemi “beveridgien” – bazuar ne parimin e “solidaritetit nacional” qe garanton universalitetin dhe uniformitetitn e pefitimit baze

– Diferenca ne menyren e mbulimit te risqeve te ndryshme dhe strukturen e perfitimeve

– Diferenca ne menyren e financimit dhe administrimit te secilit nga sistemet

• Sistemi i “solidaritetit profesional” dhe te sigurimit bazohet ne kontributet

• Sistemi i “solidaritetit nacional” bazohet kryesisht ne sistemin e taksave

Perfitime te papunesisene % te te ardhurave – mesatare 5 vjet


(nje realitet social i kontrastuar)

• Sistemet e mbrojtjes sociale – heterogjene

– Diferenca ne sistemet nacionale te shendetesise - sherbime shendetesore publike falas apo sisteme shendetesore private me pagese

– Diferenca ne fushen e perfitimeve te papunesise - per sa i perket kritereve te njohjes apo se drejtes se pageses se papunesise dhe menyrave apo modaliteteve te aplikimit te kesaj se drejte

– Diferenca ne regjimet e pensioneve, sisteme bazuar ne rishpendarjen apo rindarjen e te ardhurave apo sisteme bazuar ne kapitalizimin e pensioneve

– Diferenca ne moshen e daljes ne pension apo ne menyren e llogaritjes se pensionit

Krahasim i treguesve te HDI dhe Edukimit

Ka nje diference te ndjeshme ndermjet 27 vendeve te Unionit Europian dhe vendeve potencialisht kandidate per aderim ne UE

Treguesi i Human Development Index, i Shqiperise eshte 12 % me e ulet se mesatarja e 27 vendeve Europiane

Ndersa treguesi i edukimit eshte rreth 8 % me e ulet se mesatarja e 27 vendeve Europiane

Produkti i Pergjithshem Bruto/ Per Banor

Diference ndermjet 10 vendeve te reja antare me 17 vendet e tjera antare te Unionit Europian ne raportin 1 me 3

Diferenca ndermjet vendeve kandidate dhe 17 vendeve antare te Unionit Europian ne raportin 1 me 1 me 7

Diferenca ndermjet vendeve kandidate dhe 10 vendeve te reja te Unionit Europian ne raportin 1 me me shume se 2

Diferenca te theksuar ndermjet 17 vendeve antare dhe vendeve te vecuara si Shqiperia apo Maqedonia ne raporti 1 me 13

Progresi i mireqenies sociale Stiglitz –Sen- Fitousi

• Dy qendrime ndaj indeksit te PPB – kritiket ?– Grupi i pare hedh idene e

korigjimit te indeksit per te qene i unifikuar – individe te pasur dhe individe te mesem

– Grupi i dyte hedh idene e treguesve te tjere per te vleresuar progresin njerezor, si tregueset e

• Human Development Index• Edukimi• Treguesi i shendetit

Matja e progresit te mireqenies sociale

PBB ?

PPB klasik apo gjitheperfshires ? Individe te pasur ?Individe te mesem ose te varfer ?Vleresimi i punes shtepiake ?

PBB apo punesimi ?Nje tregues i angazhimit politik ?

PBB apo cilesia e jetes ?Tregues te tjere te cilesise se jetes te cilat nuk jane te targetuar ne PPB ?Ndotja ?Konsumi njerezor ?

G. Esping – Andersen

tre modele institucionale e shtetit - providence


(nje realitet social i diferencuar ) Ne realitetin e sistemeve te diferencuara, i ndryshimeve

dhe me te medha per shkak te procesit te zgjerimit me tej ne 2004 me 8 vende te reja te Europes lindore

Sfida e sistemit europian social

– Nje “ model social europian” i perbashket pertej diferencave dhe ndryshimeve, i bazuar ne vlerat e perbashketa te vendeve europiane

– Sistemet sociale te vendeve antare duhet ti bejne balle apo te ti japin zgjidhje problemeve te njejta dhe ne vecanti te ndryshime strukturore

– Europa ekomomike dhe monetare kerkon administrimin e shpenzimeve publike – buxhetore, ne te cilat shpenzimet sociale zene nje vend te konsiderueshem

Diferenca te ndjeshme ne nivelin e shpenzimeve sociale

Shpenzimet e mbrojtjes sociale ne 2003(ne perqindje te Prodhimit te Pergjithshem Bruto)

Suedia 33.2 Luksenburgu 23.8

Franca 30.9 Polonia 21.6

Danimarka 30.9 Hungaria 21.4

Gjermania 30.2 Republika Ceke 20.1

Belgjika 29.7 Spanja 19.7

Austria 29.5 Malta 18.5

Hollanda 28.1 Sllovakia 18.4

Finlanda 26.9 Irlande 16.5

Britania e Madhe 26.7 Qipro 16.4

Greqia 26.3 Lituania 13.6

Slovenia 24.6 Estonia 13.4

Portugalia 24.3 Letonia 13.4


(nje model social i trasheguar dhe i adaptuar )

• Koncepti francez i “modelit social euopian”– Ky koncept nenkupton qe duke rruajtur indentitetin e sistemit te

tyre social, vendet antare duhet te synojne nje realitet social europian bazuar ne vlerat e perbashketa, si :

• Demokracia dhe te drejtat individuale

• Ekzistenca e nje perfaqesimi te puntoreve ne sipermarje/kompani

• Negociata kolektive ndermjet partnereve social

• Aksioni rregullues i shtetit ne mbrojtjen e punonjesve ne pune

• Zbatimi i sistemeve te mbrojtjes sociale

• Koncepti i riaktualizuar i“modelit europian”– Lisbone 2000 & Barcelone 2002 koncepti i ri nenkupton

“Modeli social europian bazohet ne nje ekonomi eficiente, ne nje nivel te

larte te mbrojtjes sociale, te edukimit dhe te dialogut social, …eshte nje

ekuliber ndermjet prosperitetit ekonomik dhe drejtesise sociale”


(nje adaptim i pakthyeshem)

• Adaptim i sistemeve nacionale si nevoje e efektit te disa faktoreve :– Ngadalsimi i rritjes ekonomike – Ndryshimet dhe delokalizimet teknollogjike– Forma te reja te organizimit te punes – transformime demografike

• Zhvillimi i koncepteve te reja – Ekspertiza apo “know how” ndaj punes se sa nje sistem i cili tenton

te garantoje punen – Politike aktive ndaj tregut te punes se sa nje sistem i bazuar ne

trajtimin social te papunesise– Fleksibilitet dhe sigurim se sa nje sistem i parregulluar


(nje princip i zevendesimit)

• E drejta dhe kompetencat ndermjet komunitetit dhe antareve –shteteve:– Komuniteti nuk nderhyn perveç se ne rastin kur objektivi i

percaktuar nuk mund te realizohet ne menyre te mjaftueshme nga vendet antare per shkak te dimensionit ose efekteve

– Veprimet apo masat e komunitetit nuk duhet te tejkalojne ate qe eshte e nevojshme per te aritur objektivat e traktatit

• Ne apektin social – Artikulimi ndermjet politikes sociale komunitare dhe politikave te

ndermarra ne nivel nacional– Metodat e reja te koordinimit ne apektin e punesimit, te mbrojtjes

sociale dhe luftes kunder marzhinalizimit social


(nje princip i zevendesimit)

• Ne apektin social

Nje forme e dyte e zevendesimit aplikohet ne aspektin social

• Zevendesim vertikal

– Vendet antare - Bashkesia Europiane

• Zevendesimi horizontal

– Rruga legjislative - Rruga e mareveshjes se pergjitheshme e bazuar ne praktikat me te mira

Etapat e Europes Socialetraktati i Romes

• Traktati i Romes ose nje progres social si rezultat natyral i progresit ekonomik

– Objektiva sociale - permiresimi i kushteve te jetes dhe te punes

– Objektiva te karakterit detyrues – qarkullimi i lire dhe sigurimet shoqerore e puntoreve migrant, realizimi i pageses se barabarte ndermjet meshkujve dhe femrave, krijimi i fondit te veçante europian

– Objektiva te karakterit jo detyrues – puna, e drejta e punesimit dhe kushtet e punes, formimim profesional, mbrotja sociale, mbrojtja kunder aksidenteve dhe semundjeve profesionale, higjena e punes dhe e te drejtat sindikaliste, negociatat kolektive ndermjet puntoreve dhe pronareve

Etapat e Europes Socialetraktati i Romes

• Traktati i Romes nuk krijoi hapsire per aspektet e tjera, dhe vetem mbas 15 vjetesh do te merren masat e para te rendesishme si paoje e tensioneve ekonomike dhe rritjes se levizjeve sociale ne vitet 1970

Nje program per te arritur tre objektiva sociale : – realizimi i punesimit te plote, – permiresimit te kushteve te punes – pjesmarje me e madhe e partenereve social ne

vendimet sociale dhe ekonomike te komunitetit si dhe te puntoreve ne ndermarrje

• Ne vitet 1974 – 1980 adoptimi i direktivave ne drejtim te harmonizimit te kuadrit ligjor te vendeve antare ne lidhje me mbrojtjen e punesimit si largimi nga puna, transferimi i ndermarjeve, falimentimi, shendeti dhe siguria ne vendin e punes

Etapat e Europes Socialeakti unik europian

• Akti unik europian – 1986 konfirmon realizimin e tregut te perbashket dhe adopton procedurat komunitare te marrjes se vendimeve duke i lidhur me Parlamentin europian si dhe duke zgjeruar aplikimin e sistemit te votes me shumice te kualifikuar ne vend te votes me unaminitet ?– Zgjerimi i kompetencave te Komunitetit duke lejuar adoptimin me shumice te

kualifikuar direktivat per mbrojtjen e shendetit dhe te sigurimit ne vendin e punes

– Promovon dialogun e partnereve social – Jacque Delor – Vendos theksin mbi kohezionin social dhe ekonomik – reforma e fondeve

strukturore• Karta e te drejtave sociale themelore te puntoreve - 1989

– Nuk ka nje modifikim te kompetencave por ka luajtur nje rol pollitik te rendesishem duke forcuar idene qe nje treg i perbashket duhet te jete regulluar nga nje teresi te te drejtave themelore sociale

– Adoptimit i njekohshem i nje programi te aksionit te Komisionit Europian i cili permban propozime te natyres se ndryshme si : propozime te rregullimeve te lidhura me qarkullimin e lire te individeve, mbrojtja e shendetit dhe sigurise ne pune, mbi punen e pjeseshme, punes se perkoheshme, kontratat me kohe te percaktuar, rregullimet e kohes se punes, mbrojtja e te rinjve ne pune

Etapat e Europes Sociale

• Traktati i Mastrihtit 1992 – 1993, – akordi social – Artikulli i 2 i traktatit perforcon objektivat sociale duke theksuar se

nepermjet ndertimit te nje tregu te perbashket dhe te nje bashkimi ekonomik dhe monetar te arrihet nje nivel I punsimit dhe te mbrojtjes sociale , rritja e nivelit te jeteses dhe te cilesise se saj, kohezionit ekonomik dhe social dhe solidaritetit ndermjet vendeve antare

• Traktati i Amsterdamit 1997 – 1999– Nevojen e afrimit me shqetsimet kryesore te qytetareve dhe ne

vecanti rritjes se papunesise dhe te propozoje nje Europe me sociale• Traktati i Nices 2001 – 2003

– Rigrupimi ne te njejtin tekst te drejtat civile dhe politike , ekonomike dhe sociale

– Te drejtat sociale vihen ne te njejtin shkalle barazie me te drejtat e tjera duke u organizuar rreth shtyllave themelore si : liri, barazi, drejtesi, dinjitet dhe solidaritet

– Ndalimi i skllaverise, liria e mbledhjes dhe e organizimit ne fushen sindikale, mos diskriminimi dhe principi i barazise, e drejta e informacionit, dhe konsultimit i puntoreve, e drejta e negociates kolektive, mbrojtja nga largimet nga puna te pajustifikuara, kushtet e punes - kohezgjatjes, perfitimit te eksperiences profesionale, etj

Sfidat e Europes Sociale

• Sfidat qe lidhen me zhvillimin social dhe ekonomik– Plakja demografike– Punesimi dhe kohezioni social– Efektet e mondializimit, adoptimi i ndryshimeve

• Sfidat qe lidhen me integrimin europian– Zgjerimi i antaresise – Integrimi ekonomik dhe monetar dhe politikat sociale– Zhvillimi i tregut te brendeshem te sherbimeve dhe

politikat sociale – Unioni Europian dhe qytetaret e saj

Plakja e Popullsise

• Si rezultat i rritjes se jete gjatesise dhe uljes se fekonditetit popullsia plaket, projeksinet e popullsise tregojne rritjen e popullsise mbi moshen e punes

• Popullsia ne moshe pune nga 15 – 64 vjec, si dhe nga 0 -14 vjec ne totalin e popullsise do te zvoglohet ndersa mbi moshen 65 vjec do te rritet

• Perqindja e personave mbi 65 vjec do te rritet nga 25 % ne 2004 ne 27% ne 2010, ne 30% ne 2015 ….ne 48% ne 2040

• Analizat tregojne se nese migracioni perben faktorin e vetem te rritjes se popullsise, kjo nuk do te jete e mjaftueshme per te kompensuar evolucioni natyral negativ afatgjate

• Grupet e personave mbi 80 vjec do te kete tendence te rritjes nga 20 milion ne 2015 ne 27 milion ne 2030

• Evolucionet demografike nuk prekin njesoj 27 antaret ne propocione identike

Punesim dhe kohezion social

• Ne fillim te viteve 1990 Europa ka vleresuar kete sfide dhe punesimi eshte kthyer ne nje priotitet politik

• Performanca e dobet e Europes ne drejtim te krijimit te vendeve te punes krahasuar me eksperiencen e SHBA – Nivel i papunesise nga 8% deri ne 9%– Niveli i punesimit 65% krahasuar me nje nivel superior ne SHBA

prej 70% – Diferencat jane lidhur me problem strukturore te mos perputhjes

ndermjet ofertes dhe kerkeses se punes – Kosto e larte e punes– Veshtiresi e aksesit ne tregun e punes per disa kategori te

puntoreve– Rixhiditet i tregut te punes

• Ne takimin e Lisbones drejtuesit e shteteve kane fiksuar objektiva ne drejtim te perqindjes se punesimit duke ruajtur nje ekuliber ndermjet konkurences, te punesimit dhe kohezionit social

Efektet e Globalizimit

• Globalizimi dhe rritja e me shume e teknollogjive dhe kryesisht ajo e informacionit si dhe komunikimi ka rritur ne avantazh fleksibilitetin e ndermarrjeve qe duhet ne vazhdimesi te korrigjojne oferten e tyre

• Trajektorja profesionale me e pasigurt dhe jo stabel• Nje mobilitet me i madh karakterizon punesimin• Domosdoshmeria per te ndryshuar punen dhe profesionin

shume here gjate jetes se tyre aktive• Nevoja pe te mbrojtur punonjesit nga humbja e punes ose nga

ndryshimet e kushteve te punes • Nevoja per te pasur nje sistem te edukimit qe mundesn

perfitimin e kompetencave me te medha mbi bazen e rritjes se kapaciteteve si dhe formimit gjate jetes aktive

• Kompanite duhet te ristrukturohen – globalizimi ne rritje i prodhimit dhe i tregjeve zgjeron hapsiren e nderhyrjes se kompanive, rrit konkurencen, imponon ristrukturimin, si dhe per te perfituar nga nje kosto me e ulet imponon transferimin e aktiviteteve ne tregje te reja

Zgjerimi

• Duke kaluar nga 15 deri 27 antare, Unioni Europian i eshte pergjigjur nje sfide historike, gje qe kerkon nga vendet antare te reja

• Vendosja e institucioneve te qendrueshme qe garantojne demokracine, shteti ligjor, te drejtat e njeriut, respekti ndaj minoriteteve dhe mbrotja e tyre – kriteri politik

• Garantimin e egzistences te nje ekonomie tregu e afte ndaj presionit te konkurences dhe forcave te tregut te brendeshem ne hapsiren europianee – kriteri ekonomik

• Pranimin e objektivave te bashkesise ne planin politik, ekonomik dhe monetar

• Shqetsimi qe me aderimin e vendeve te reja, efektet qe mund te krijnte ky zgjerim te njohura ne termin e “dumpingut social”

• Nivel pages me i ulet ne vendet e reja krahasuar me vendet antare

• Kushtet te punes me inferiore ne vendet e reja krahasuar me vendet ish antare

• Dialog social i limituar

Integrimi ekonomik e monetar, dhe politika sociale europiane

• Me traktatin e Mastrihtit dhe zgjedhjes se monedhes unike, Unioni Europian ka vendosur :

• Koordinimin e politikave buxhetore dhe kontrollin e deficiteve buxhetore – niveli 3% i PPB i nivelit te deficitit per vendet qe kane adoptuar euron

• Stabiliteti makroekonomik• Garantimi i nje niveli te ulet te inflacionit

• Zhvillimi i tregut te brendeshem te sherbimeve dhe politikave sociale

• Suprimimi i pengesave per lirine e implementimit dhe lirine e ofrimit te sherbimeve duke lehtesuar procedurat, autorizimet dhe kerkesat juridike

• Mos aplikimi I parimit te “principit te vendit te origjines” te kushteve dhe pageses se puntoreve ne vendet e tjera antare, dmth te aplikimit te konditave te punes sipas vendin ku ushtrohet aktiviteti i tyre i punes

Unioni Europian dhe qytetaret e tij

• Nje sontazh i realizuar ne 1991 nga Eurobarometer ne 12 vendet antare ka vene ne pah faktin se 53% e qytetareve te ketyre vendeve e kane konsideruar veten e tyre qytetar europian

• Nocioni i qytetarise europiane zevendeson qytetarine nacionale, dhe e konsideron statusin e qytetarit europian te gjithe personave qe jane qytetare te vendeve antare dhe te cilit i lindin disa te drejta si e drejta e qarkullimit dhe te qendrimit, si dhe e drejta e votes te qytetareve te vendeve antare ne zgjedhjet lokale

• Koncepti i “Europes se Qytetareve” integron kete dimensionin duke u zgjeruar dhe perfshire nocionin e se drejtes themelore, e se drejtes politike si faktor i identitetit europian

• Mbas 10 vjetesh, sondazhi po nga Eurobarometer ne vjeshten e vitit 2002 ka vene ne evidence qe 70% kane deklaruar se e konsiderojne veten e tyre me termin “ qytetare europian”

Konkluzion

• Perafrimi i nivelit te mireqenies sociale• Perafrimi legjislativ dhe social i mbrojtjes se

puntoreve kundrejt diskreminimit gjinor, etnik, shrytezimi i femijve, diferencimet ne pagese, etj

• Perafrimi legjislativ dhe permiresimi i kushteve te punes, sigurimit, kohes, mbrotjes se shendetit

• Adoptimi i rregjimeve bashkohore, efikas ne perputhje me specifiken nacionale te pensioneve

• Zhvillimi i politikave dhe formave te perkrahjes socile per te zbutur perjashtimin social

• Nje dialog real ndermjet sindikatave dhe punedhenesve

Instituti i Studimeve Europiane - Europa Sociale – proces ?

Documents

Transcript of Instituti i Studimeve Europiane - Europa Sociale – proces ?