Hmasawnna Thar - Neitham Thar/2019/June/HT-14-06-2019.pdf · dpur District sunga ZEO le ADC hnuoia...

4
Hmasawnna Thar ( A n I n d e p e n d e n t d A I l y n e w s p A p e r ) ___________________ Regd. No. RNI - 40917/89 | Postal Regd. No. MNP - 67 ___________________ Estd. 1984 dC/CCpur : 03874-234234 sp/CCpur : 03874-236747 police staon : 03874-202248 sp Ctrl. room: 03874-233239 dist. Hospital Casualty : 03874-233370 Fire Brigade : 8974 147 799/ 8258 057 887 / 8974 103 600 sp Hotline number: 7085-256-377 thlado (June) 14, 2019 zirtawpni (friday) Hmasawnna Thar Vol - 34/238 | Churachandpur | email : [email protected] | Phone: +91-3874-236846 | Rs 6/- per copy EKIN/SEPTIC TANK SUKFAI DINGA KO THEI ZING KAN NIH. Contact Numbers: 8119035096 & 8119083548 NEWS TOMKIM CHANCHIN LAKTAWI HAA GHQ Con- ference sawnhlat CCpur: June 13, 2019 khan HAA GHQ Execu- tive Emergency meeting nei a ni a. Hmar Artists’ Associa- tion Gen HQ Conference cum Election June 27-28, 2019 inkar sung nei dinga ti chu Hmar Inpui GHQ in Guwahati hmunah Hnam thila Emergency a ko leiin HAA GHQ Conference le Election chu July 26-27, 2019 inkar sunga nei lem dingin meeting chun a rel tiin Media & Publicity, HAA GHQ chun inhriet- tirna a siem. GAS NEWS Kim Joe Gas Booking: 24th. April to 4th. June, 2019 delivery :14-06-2019 (FrI) Time :10AM -ll stock stOCK :306 @ Rs. 856 NDNE 19KG&FTL 5kg available Sunrise Gas Tipaimukh Parbung Booking:upto date Delivary date:14th june 2019 Time: 10:00am.-12:00pm SONGTAL INDANE GV. Booking : 16th March to 4th June 2019 Delivery date : 14th June 2019 Time: 9:00 am -12:00 noon *COMMERCIAL AVAILABLE *DBC buoipui thei Agency : SAS Double Cylinder (DBC) la nei lo han lak thei. DC in Teacher hai an sin seng taima taka thaw dingin an fui CCpur: Mr Shyam Lal Poonia, IAS, DC, CCPur chun, Teacher (inchuk- tirtu) hai chu naupang hai hmakhuo ngaituo le taima taka inchuktir dingin a hril a. Sin le hlaw petu sawrkar ta dinga ringthlak ni dinga sin thaw ding le an sin chu an hlaw hmuna a ni dungzuia taima taka thaw le phursuok dingin Teach- er hai an fui a, mani thaw- kna school \hatna ding chu anni Teacher hai maw- phurna a nih tiin a hril. Hi thu hi zanita Dis- trict Project Officer, SSA, CCPur huoihawtnaa CC- Pur District sunga ZEO le ADC hnuoia SMDC/PRI members hai ta dinga ni 3 sung aw ding District Lev- el Master Training Synod Hall, IB Road, CCPur-a hawngnaah khuolliena \hanga thu a hrilnaa a hril a nih. A hril peinaah, suon- lam chite te siema school kai lo mei mei ching lo dingin Teacher hai a hril a, a pawimaw le lo thei lo a ni chun an kainaw ding thu AI of Schools inhriet- tir lawk hlak dingin a hril. WhatsApp Group siemin School lut huna Assembly nei lai thlalak nitin upload thei nisien nuom um a ti thu a hril a, School kai \halo an um chun action lak a ni ding thu a hril bawk. Training hawngnaa hin N. Chingkhei Singh, ZEO/ DPO, SSA, CCPur guest of honour in a \hang a, hawng- na programme hmang zo hin training \an nghal a ni a. Training a hin Churachan- dpur District sunga ZEO le ADC hnuoia schools 128 haia inthawk School Management Development Committee (SMDC)/Local Authority bakah thgawktu hai an \hang. YPA GHQ Election nei ding CCpur: Hungtlung ding June 29, 2019, 10AM khin YPA GHQ Hall, Hiang- tam Lamka, CCPur-ah kum 2019-2022 inkar sunga YPA GHQ \huoitu ding th- langna um a tih. Hi ding le inzawm hin election Commission ding ruot an ni ta a, in candidate nuom han Jne 25, 2019 chen khin nomination file thei an tih. Transport hnuoia sin lakna ding sukchawl hri imphal: Transport De- partment, Govt. of Manipur hnuoia post tum tum lakna dinga notification insuoa um chu Dept. of Personnel & Administrative Reforms (Personnel Division), Govt. of Manipur in recruit- ment process hrim hrim la sukchawl vawng dinga thusuok a siem dugnzuiin thu thar um nawk hma poa dingin recruitment process sukchawl hri phawt a nih tiin Director, Transport chun thusuok a siem. World Blood Do- nors’ Day 2019 CCpur: June 14, 2019, 11AM hin DHS, CCPur le Dist. Hospital Blood Bank \hangruola huoihawtnain Rayburn College, CCPur-ah “World Blood Donors’ Day 2019” hmang ning a tih. Shyam Lal Poonia, DC/ Chairman, DHS, NHM, CC- Pur chief Guest ning a ta, Dr Lalzuitluangi, M.S. Distr. Hospital le Dr Vumchin- pau Tonsing, CMO, CCPur hai guest of honour le func- tional president in \hang an tih. Goodwill Mission Ser- vices, Hmar Youth Associa- tion, 6th Light Infantry Reg- iment Khuga Dam le CCPur Royal Riders hai support- nain Voluntary Blood Do- nation Camp um a tih. Chief Minister in Finance, Power &PWD a chelsa ding; RBI ban in Thawktu hai hlaw pek le ham\hatna dang pekhai sukbuoi naw nih: CM Secretariat imphal: Manipur Min- istry a buoi chuk chuk lai le ministry sawidanglam dinga hrilrik a ni lai zin- gin zani ( June 13, 2019) khan Manipur BJP sawrkar fe meka Minister \henkhat sin chel siem \hat a nih. Hi dungzui hin Deputy Chief Minister Y. Joyku- mar Singh in a chel (sa) Finance, Excise & Taxa- tion bakah Th. Biswajit Singh in a chel(sa) Power & PWD porfolios hai chu Manipur Chief Minister N. Biren Singh in chelsang a tih. CM.N. Biren Singh in portfolio a lo chelsa hai chu- Home, Personnel, Planning, GAD, Vigilance, Transport, Minor Irriga- tion, Sericulture, Tourism, Minority & OBC, Informa- tion Technology (Any other department not alloted spe- cifically) hai an nih. Portfolio siem\hata um dungzui hin Dy. CM Joy Kumar chun Science & Technology, Economics & Statistics le Civil Aviation hai chel a ta; Th.Bishwajit Singh chun Rural Devel- opment & Panchayati Raj, Commerce & Industries, Administrative Reforms & Training, Information & Public Relations hai chel a tih tiin Dr J. Suresh Babu, Chief Secretry, Govt. of Manipur in June 13, 2019 a Notice an suo- a chun an ziek. Hriet ta angin Manipur chun Overdraft Rs. 300 crore deuthaw a nei leiin, Reserve Bank of India (RBI) chun June 12, 2019 khan Manipur sawrkar sum lasuok thei lo dingin ban a hung puong a. Hi le inzawm hin zani hmasa (June 12, 2019) zan khan Cabinet meeting pawimaw tak nei a ni a. Sum ngirhmun infuk nawna le inzawma a \ul anga hma latu dingin Cabi- net meeting chun CM, Manipur a dande a, chu dungzui chun Taxation le Excise Department-hai \hangsain Finance, Public Works Department le Pow- er Department hai chu hun iemanichen CM lo chelsa dinga rel a ni a, hi dung- zuia minister hai portfolio hi siem\hat a nih. Sum peksuok dan (sanction procedures) le sum hmang dan (Financial Management) hai khawm (Key Department-hai po po) uluk le khau taka sui- zui ning a ta. Sum le pai fe vel dan chu sawrkar ngaipawimaw ni tang a ta, hlaw sem le ham\hatna dang hai khawm thawk- tuhai kuomah sawrkarin a hun takah peng a ta, thawk- tu hai hlaw sem sukbuoi naw nih tiin zanikhan Chief Minister’s Secretari- at, Imphal, Govt. of Mani- pur chun Press Release an suo. Model Code of Conduct fe lai mekin March-May, 2019 inkar sung khan Pub- lic Works Department le Power Department hnuoiah sum \hahnemtawk tak lak- suok nia hril a ni a. Hi thil suizuitu dingin Committee indin a ni a. Hi Commit- tee a Chairman chu Shri V.Vumlunmang, Principal Secretary ning a ta, Mem- bers chu Ms Nidhi Kesar- wani, Commissioner-cum- Secretary le Shri W.Ajit Singh, Deputy Secretary hai ning an tih. Committee hin sum tam tak lakdawk a nina san le hmang na hai \ha taka suizuiin enfel an ta, Department dang dang hai khawm suizui sang an tih. Committee mamaw documents le information hai chu Administrative Secretaries le Head of De- partments han an pek vat vat ding a nih tiin zanikhan Nidhi Kesarwani, OSD to Chief Minister, Manipur chun Office Memorandum an suo. Dr Amo rawin Hmar khuo lal le VA han inrawntlangna CCpur: June 13, 2019 khan VTI Auditorium, Muolhlum Rengkai, CCPur- ah Dr Chaltonlien Amo, MLA le President, HNU, GHQ fielna angin Tui\ haphai biela Hmar khuo haia Chief/Chairman le Village Aughority member han in- rawntlangna hun an hmang. Hi huna hin hnam sung thu le ram politics thila sawrkara hmalak dan ding le hnam sunga thu pawimaw dang dang hai hriltlang a nih a, zantieng ruoi hlim takin an kiltlang. Thu pawimaw tum tum hriltlang a ni hnungin Thu- puong (Declaration) an siem. Thupuong an siem hai chu- 1. Ei hnam sunga inrem- na le muongna a um theina dinga Hmar Inpui hmal- akna \ha kan ti a,Members inkhawmhaiin thei ang ang a thlawp \ha kan tih. 2. Pherzawl District le Saikot Sub-Division pieng thar hai hi hma a sâwn lem le a function \hat nâwk zuol na dingin a \ul le thei ang anga \hangpui kan in tiem. 3. Hmar National Union Block No.5 (Tui\haphai biel) a hrat nâwk zuolna dingin khawtin ah Unit sukhrat le suktharna um sien kan tih ti le 4. Pu Dr Chalton- lien Amo, MLA le Gen. President,HNU- in hieng anga inkhawm koa inhrilt- langna hun \hatak a mi siempêk hi fekhawmhai a chunga kan lawm takzet ti hai a nih. District Jail le SP Office bawlna an enfel CCpur: Mr Shyam Lal Poonia, IAS, DC, CCPur le Ms Amrita Sinha, IPS, SP CCPur han zanikhan Tui- bong District Headquarter saka L. Semol hmuna Dis- trict jail le SP, CCPur Office ding bawl mek ngirhmun an enfel. District Jail hi kum 27 liemtaa inthawka bawl tah niin, kum iemanichen zet hmang loa a um leiin tuhin 33 Assam Rifles han an hluo a nih. District Jail hi June 11, 1992 a kha K. Dorendro Singh, Manipur CM in a lo hawng a ni a, hawng a ni hnungin a ni ding ang takin tuchen hin hmang a la ni naw zing a nih. Hi lei hin CCPur chun district jail nei sienkhawm Jail-a thun \ul hai chu Imphal- a Sajiwa Jail tieng thun pei an ni a, kum 27 liemta sung tukhawm jail-a hin khum an la ninaw a, Govt. Record a khawm hi jail a thun record zieklut a la um naw niin thu dawngna chun a hril. Tuhin District jail cam- pus sunga tang in building 5 um hai khawm a sie deu vawng ta a, security barrack building 5 le office building 5 hai khawm a se vawng ta nia hril a nih. District Jail hi 300x850 sq. feet a lien niin fencing thuohni a siem a nih. Tuta SP Office dinga bawlna hmun hi Henglep Police han station hmuna an hmang mek a nih. Mega Food Park zo pha \halai 1500 sin a pek ding: Th. Biswajit imphal: Mega Food Park indinna dinga a \ul le pawimaw zo vawng a nit ah tiin Textiles, Commerce & Industries Minister Shri Thongam Biswajit Singh chun zanikhan a hril. Hi thu hi Imphal hmuna a Secretariat office cham- ber-a Coordination meeting nei huna Mr Th. Biswajit Singh in a hril a nih. Mega Park hi Manipur state sunga a hmasa tak ding a ni thu hrilin, hi thil hin tuolsung mi \halai 1500 hai ta dingin sin a siem pek ding a ni a. Zo a ni hunah Park hin 1800ME Cold Storage facility bakah th- lai le their a hai sukhminna ding chamber um bawk a ta, Primary processing centre 8 district thlang bik a hai in\hut ning a ta. Park hin dehydration facility Aithing, Aieng le Hmarcha phit hai siemna ding le thei- tui siemna ding hmangruo hai khawm nei a tih tiin a hril. Official hai hril dan chun theitui tharlam tak el pack na ding hmangruo Aseptic Brick filling, Tetra Pack ti a hrietlar, a man to em em khawm chu hi park sunga entrepreneur hai ta dingin sie pek ning an tih. Park hin plot 40 entrepre- neur hai ta dingin nei a ta, 50% subsidy Central sawrkar in food processing unit a hung in\hutna Park sunga hai pek ni bawk an tih. Food quality control lab, Mega Food Park a food product hai quality cer- tificate pekna dingin qual- ity control lab khawm um bawk a tih. Coordinating meeting a hin additional Chief Sec- retary (works), Shri Suhel Aktar; Principal Secretary Textiles, Commerce and Industries Shri P Vaiphei; Director, Textiles, Com- merce and Industries Shri C.Arthur W; Manipur Food Industries Corporation Ltd, Nilakuthi Managing Direc- tor Shri Peter Salam; con- cerned Deputy Commis- sioner; Power official hai; Works; PHED; Revenue hai khawm an \hang tawl. Hi meeting hma a hin Shri Biswajit inrawinain Directorate of Handlooms & Textiles & the Director- ate of Trade, Commerce & Industries le inzawmin Work Advisory Board meeting nei a ni a, kum >>sunzawmna phek 2-ah Overdraft hi CM lei a nih: Y.Joykumar imphal: Manipur in over- draft a tuok hi CM lei le CM mawphurna a ni a, midang an tum ding a ni nawh. Vawisuna CM thil thaw hai hi thaw ding in zani hmasa zana Cabinet meeting in phalna an pek naw bawk. A thil thaw hi thil vangduoitlak tak a nih tiin Deputy CM, Y.Joykumar Singh chun za- nita a office-a chanchinbu- mihai an hmupui huna a hril. Chun, hmatienga an Party fe pei dan ding thuah NPP National President le Meghalaya CM, Conrad Sangma inhmupui dingin zingah New Delhi ka fe ding a nih tiin Y.Joykumar Singh chun a hril bawk. Dy.CM in chanchinbumihai an hmupui huna hin Health & Family Welfare Minister L. Jayenta- kumar khawm a \hang ve Speaker le CM New Delhi-ah imphal: Manipur Leg- islative Assembly Speaker, Y.Khemchand chu Central BJP \huoitu han an hung ko leiin June 12, 2019 khan Imphal suoksanin New Delhi-ah a cham mek. Tulaia Manipur Ministry buoina le inzawma central hotu han an hung ko ni din- ga ring a nih. Chun, zanikhan Ma- nipur CM, N.Biren Singh khawm Imphal suoksanin New Delhi a pan. CM hin June 12, 2019 khan New Delhi fe tumin Imphal Air- port chen a fe a, sienkhawm a \hul nawk a, zanikhan a fe chau a nih. June 12, 2019 a New Delhi fe a \hulna san chu flight cancelled lei nia hril a nih. Ama khawm hi Ministry buoina le inza- wma New Delhi inzin ni dinga ring a nih. Chun, CM hi June 15, 2019 a New Delhi-a NITI AYOG meet- ing-a \hang ding nia hril a ni bawk. Security Forces han ralthuom tam tak an dapdawk imphal: Zani 6AM- 10AM inkar sung khan Combined Security Forces han Imphal East District a Lamlai Police Station huop sunga Kumbi tlang le Ngarou Chingjen inkara ramhnuoi lai dappui an thaw a, ralthuom tam tak an dapdawk. Ralthuom an dapdawk hai lai hin AK-56 Rifle 1 le a magazines 3, Pistols 2, China siem Gre- nades 2, AK silaimu 180, 9mm Pistol mu 10 le points 38 silaimu 4 a \hangsa. Ralthuomhai hi hnuoi sunga phum, plastic 3 a infun an chodawk a ni a, pheikhawk khawm a \hang- sa. Combined Security team chun ralthuomhai hi KCP (People’s war Group) pawl ta ni dinga an ring thu an hril. Chun, ralthuom hai hi April, 2017 a Kangpokpi a Oil Tanker kapnaa an hmang le KCP(PWG) self style Chairman Moirangthem Rana Meitei @ Paikhomba @ Rana Pratap @ Rana Su- chikar inrawina hnuoia sum dawlnaa an hmang ni dinga ring a nih. Dappui hi NIA, DSP Nishant Singh, 6 Assam Ri- fles Commandant A.K.Das le Imphal East District Po- lice Commando Inspector Md.Rajib hai inrawina hnu- oia thaw a nih. Zilla Sainik Board thuomhnaw an pek CCpur: Khuga Dam a um Sixth Sikh Light In- fantry Khuga Battalion chun Ex-Servicemen le Veer Naris hai harsatna le an issue dang dang hai buoipui pek huna hmang dingin June 13, 2019 khan Zila Sainik Board, CCPur kuomah hmangruo an pek. Khuga battalion hin district sunga Ex-Service- ment (ESM) bakah ral hmuna thi sipai sung le kuo Veer Naris hai harsat- na le pension thua buoina nei hai \hangpuitu dingin Khuga Dam-ah ‘Ex Ser- vicemen Grievances Cell’/ ‘Suvigya Cell’ an hawng a nih. Hmangruo an pekhai lai hin Printer pakhat, UPS pakhat a \hang. ADC Mobile Task Force siem CCpur: June 13, 2019 khan Chairman, ADC, CCPur Office chamber-ah ADC, CCPur-a Executive members han meeting an nei a, District sunga ADC le District Administration hmalakna enkai le sin thaw hai enkaitu dingin ADCC Mobile Task Force an in- din. May 27, 2019 a Ex- ecutive meeting huna thutlukna siem dungzuia Task Force hi indin a nih. ADCC Mobile Task Force a hin member ding mi 10 hai le an sin thaw dan ding hai hriltlang a ni a. ADCC Office a inthawk thusuok um hai enkai an tih. Task Force member hai hin ADC Office a inthawk thusuok um hai, Transport, Parking Order, Revenue Collection le thil dang dang hai enkai an ta, thli hrang, tuilien le sietna dang dang tlung huna Volunteer le Rapid Action Team nina leh a \ul angin sin thawng an tih. Lawmpuina an nei ding CCpur: Thangkhal Sinlai Pawlpi (TSP) GHQ chun June 15, 2019, 11AM khin Lailam Veng-ah Thangkhal sunga tukum Class X le XII exam-a hlawtlingna chang hai lawmpuina hun hmang an ta, thaw \ha chungchu- ong hai award inhlan ning an tih.

Transcript of Hmasawnna Thar - Neitham Thar/2019/June/HT-14-06-2019.pdf · dpur District sunga ZEO le ADC hnuoia...

Page 1: Hmasawnna Thar - Neitham Thar/2019/June/HT-14-06-2019.pdf · dpur District sunga ZEO le ADC hnuoia schools 128 haia inthawk School Management Development Committee (SMDC)/Local Authority

Hmasawnna Thar( A n I n d e p e n d e n t d A I l y n e w s p A p e r )

___________________ Regd. No. RNI - 40917/89 | Postal Regd. No. MNP - 67 ___________________

Estd. 1984dC/CCpur : 03874-234234 sp/CCpur : 03874-236747

police station : 03874-202248 sp Ctrl. room: 03874-233239

dist. Hospital Casualty : 03874-233370 Fire Brigade : 8974 147 799/

8258 057 887 / 8974 103 600sp Hotline number:

7085-256-377

thlado (June) 14, 2019 zirtawpni (friday)

Hmasawnna Thar Vol - 34/238 | Churachandpur | email : [email protected] | Phone: +91-3874-236846 | Rs 6/- per copy

EKIN/SEPTIC TANK

SUKFAI DINGA KO THEI ZING

KAN NIH.

Contact Numbers:8119035096 &

8119083548

NEWS TOMkiMcHANcHIN LAKTAWIHAA GHQ Con-

ference sawnhlatCCpur: June 13, 2019 khan HAA GHQ Execu-tive Emergency meeting nei a ni a. Hmar Artists’ Associa-tion Gen HQ Conference cum Election June 27-28, 2019 inkar sung nei dinga ti chu Hmar Inpui GHQ in Guwahati hmunah Hnam thila Emergency a ko leiin HAA GHQ Conference le Election chu July 26-27, 2019 inkar sunga nei lem dingin meeting chun a rel tiin Media & Publicity, HAA GHQ chun inhriet-tirna a siem.

GAS NEWS

Kim Joe GasBooking: 24th. April to 4th. June, 2019delivery :14-06-2019 (FrI) Time :10AM-tillstockstOCK :306 @ Rs. 856NDNE 19KG&FTL 5kg available

Sunrise GasTipaimukh ParbungBooking:uptodateDelivary date:14th june 2019 Time: 10:00am.-12:00pm

SONGTAL INDANE GV. Booking:16thMarchto 4th June 2019 Delivery date : 14th June 2019 Time: 9:00 am -12:00 noon *COMMERCIAL AVAILABLE *DBC buoipui thei

Agency : SASDouble Cylinder (DBC) la nei lo hanlakthei.

Dc in Teacher hai an sin seng taima taka thaw dingin an fuiCCpur: Mr Shyam Lal Poonia, IAS, DC, CCPur chun, Teacher (inchuk-tirtu) hai chu naupang hai hmakhuo ngaituo le taima taka inchuktir dingin a hril a. Sin le hlaw petu sawrkar ta dinga ringthlak ni dinga sin thaw ding le an sin chu an hlaw hmuna a ni dungzuia taima taka thaw le phursuok dingin Teach-er hai an fui a, mani thaw-kna school \hatna ding chu anni Teacher hai maw-phurna a nih tiin a hril. Hi thu hi zanita Dis-trict Project Officer, SSA, CCPur huoihawtnaa CC-

Pur District sunga ZEO le ADC hnuoia SMDC/PRI members hai ta dinga ni 3 sung aw ding District Lev-el Master Training Synod Hall, IB Road, CCPur-a hawngnaah khuolliena \hanga thu a hrilnaa a hril a nih. A hril peinaah, suon-lam chite te siema school kai lo mei mei ching lo dingin Teacher hai a hril a, a pawimaw le lo thei lo a ni chun an kainaw ding thu AI of Schools inhriet-tir lawk hlak dingin a hril. WhatsApp Group siemin School lut huna Assembly

nei lai thlalak nitin upload thei nisien nuom um a ti thu a hril a, School kai \halo an um chun action lak a ni ding thu a hril bawk. Training hawngnaa hin N. Chingkhei Singh, ZEO/DPO, SSA, CCPur guest of honour in a \hang a, hawng-na programme hmang zo hin training \an nghal a ni a. Training a hin Churachan-dpur District sunga ZEO le ADC hnuoia schools 128 haia inthawk School Management Development Committee (SMDC)/Local Authority bakah thgawktu hai an \hang.

YPA GHQ Election nei ding

CCpur: Hungtlung ding June 29, 2019, 10AM khin YPA GHQ Hall, Hiang-tam Lamka, CCPur-ah kum 2019-2022 inkar sunga YPA GHQ \huoitu ding th-langna um a tih. Hi ding le inzawm hin election Commission ding ruot an ni ta a, in candidate nuom han Jne 25, 2019 chen khin nomination file thei an tih.

Transport hnuoia sin lakna ding sukchawl hriimphal: Transport De-partment, Govt. of Manipur hnuoia post tum tum lakna dinga notification insuoa um chu Dept. of Personnel & Administrative Reforms (Personnel Division), Govt. of Manipur in recruit-ment process hrim hrim la sukchawl vawng dinga thusuok a siem dugnzuiin thu thar um nawk hma poa dingin recruitment process sukchawl hri phawt a nih tiin Director, Transport chun thusuok a siem.

World Blood Do-nors’ Day 2019

CCpur: June 14, 2019, 11AM hin DHS, CCPur le Dist. Hospital Blood Bank \hangruola huoihawtnain Rayburn College, CCPur-ah “World Blood Donors’ Day 2019” hmang ning a tih. Shyam Lal Poonia, DC/Chairman, DHS, NHM, CC-Pur chief Guest ning a ta, Dr Lalzuitluangi, M.S. Distr. Hospital le Dr Vumchin-pau Tonsing, CMO, CCPur hai guest of honour le func-tional president in \hang an tih. Goodwill Mission Ser-vices, Hmar Youth Associa-tion, 6th Light Infantry Reg-iment Khuga Dam le CCPur Royal Riders hai support-nain Voluntary Blood Do-nation Camp um a tih.

chief Minister in Finance, Power &PWD a chelsa ding;RBI ban in Thawktu hai hlaw pek le ham\hatna dang pekhai sukbuoi naw nih: CM Secretariatimphal: Manipur Min-istry a buoi chuk chuk lai le ministry sawidanglam dinga hrilrik a ni lai zin-gin zani ( June 13, 2019) khan Manipur BJP sawrkar fe meka Minister \henkhat sin chel siem \hat a nih. Hi dungzui hin Deputy Chief Minister Y. Joyku-mar Singh in a chel (sa) Finance, Excise & Taxa-tion bakah Th. Biswajit Singh in a chel(sa) Power & PWD porfolios hai chu Manipur Chief Minister N. Biren Singh in chelsang a tih. CM.N. Biren Singh in portfolio a lo chelsa hai chu- Home, Personnel, Planning, GAD, Vigilance, Transport, Minor Irriga-tion, Sericulture, Tourism, Minority & OBC, Informa-tion Technology (Any other department not alloted spe-cifically) hai an nih. Portfolio siem\hata um dungzui hin Dy. CM Joy Kumar chun Science & Technology, Economics & Statistics le Civil Aviation hai chel a ta; Th.Bishwajit Singh chun Rural Devel-

opment & Panchayati Raj, Commerce & Industries, Administrative Reforms & Training, Information & Public Relations hai chel a tih tiin Dr J. Suresh Babu, Chief Secretry, Govt. of Manipur in June 13, 2019 a Notice an suo- a chun an ziek. Hriet ta angin Manipur chun Overdraft Rs. 300 crore deuthaw a nei leiin, Reserve Bank of India (RBI) chun June 12, 2019 khan Manipur sawrkar sum lasuok thei lo dingin ban a hung puong a. Hi le

inzawm hin zani hmasa (June 12, 2019) zan khan Cabinet meeting pawimaw tak nei a ni a. Sum ngirhmun infuk nawna le inzawma a \ul anga hma latu dingin Cabi-net meeting chun CM, Manipur a dande a, chu dungzui chun Taxation le Excise Department-hai \hangsain Finance, Public Works Department le Pow-er Department hai chu hun iemanichen CM lo chelsa dinga rel a ni a, hi dung-zuia minister hai portfolio hi siem\hat a nih.

Sum peksuok dan (sanction procedures) le sum hmang dan (Financial Management) hai khawm (Key Department-hai po po) uluk le khau taka sui-zui ning a ta. Sum le pai fe vel dan chu sawrkar ngaipawimaw ni tang a ta, hlaw sem le ham\hatna dang hai khawm thawk-tuhai kuomah sawrkarin a hun takah peng a ta, thawk-tu hai hlaw sem sukbuoi naw nih tiin zanikhan Chief Minister’s Secretari-at, Imphal, Govt. of Mani-pur chun Press Release an

suo. Model Code of Conduct fe lai mekin March-May, 2019 inkar sung khan Pub-lic Works Department le Power Department hnuoiah sum \hahnemtawk tak lak-suok nia hril a ni a. Hi thil suizuitu dingin Committee indin a ni a. Hi Commit-tee a Chairman chu Shri V.Vumlunmang, Principal Secretary ning a ta, Mem-bers chu Ms Nidhi Kesar-wani, Commissioner-cum-Secretary le Shri W.Ajit Singh, Deputy Secretary hai ning an tih. Committee hin sum tam tak lakdawk a nina san le hmang na hai \ha taka suizuiin enfel an ta, Department dang dang hai khawm suizui sang an tih. Committee mamaw documents le information hai chu Administrative Secretaries le Head of De-partments han an pek vat vat ding a nih tiin zanikhan Nidhi Kesarwani, OSD to Chief Minister, Manipur chun Office Memorandum an suo.

Dr Amo rawin Hmar khuo lal le VA han inrawntlangna

CCpur: June 13, 2019 khan VTI Auditorium, Muolhlum Rengkai, CCPur-ah Dr Chaltonlien Amo, MLA le President, HNU, GHQ fielna angin Tui\haphai biela Hmar khuo haia Chief/Chairman le Village Aughority member han in-rawntlangna hun an hmang. Hi huna hin hnam sung thu le ram politics thila sawrkara hmalak dan ding le hnam sunga thu pawimaw dang dang hai hriltlang a nih a, zantieng ruoi hlim takin an

kiltlang. Thu pawimaw tum tum hriltlang a ni hnungin Thu-puong (Declaration) an siem. Thupuong an siem hai chu- 1. Ei hnam sunga inrem-na le muongna a um theina dinga Hmar Inpui hmal-akna \ha kan ti a,Members inkhawmhaiin thei ang ang a thlawp \ha kan tih. 2. Pherzawl District le Saikot Sub-Division pieng thar hai hi hma a sâwn lem le a function \hat nâwk zuol na

dingin a \ul le thei ang anga \hangpui kan in tiem. 3. Hmar National Union Block No.5 (Tui\haphai biel) a hrat nâwk zuolna dingin khawtin ah Unit sukhrat le suktharna um sien kan tih ti le 4. Pu Dr Chalton-lien Amo, MLA le Gen.President,HNU- in hieng anga inkhawm koa inhrilt-langna hun \hatak a mi siempêk hi fekhawmhai a chunga kan lawm takzet ti hai a nih.

District Jail le SP Office bawlna an enfel

CCpur: Mr Shyam Lal Poonia, IAS, DC, CCPur le Ms Amrita Sinha, IPS, SP CCPur han zanikhan Tui-bong District Headquarter saka L. Semol hmuna Dis-trict jail le SP, CCPur Office ding bawl mek ngirhmun an enfel. District Jail hi kum 27 liemtaa inthawka bawl tah niin, kum iemanichen zet hmang loa a um leiin tuhin 33 Assam Rifles han an hluo a nih. District Jail hi June 11, 1992 a kha K. Dorendro Singh, Manipur CM in a lo hawng a ni a, hawng a ni hnungin a ni ding ang takin tuchen hin hmang a la ni naw zing a nih. Hi lei hin CCPur chun

district jail nei sienkhawm Jail-a thun \ul hai chu Imphal-a Sajiwa Jail tieng thun pei an ni a, kum 27 liemta sung tukhawm jail-a hin khum an la ninaw a, Govt. Record a khawm hi jail a thun record zieklut a la um naw niin thu dawngna chun a hril. Tuhin District jail cam-pus sunga tang in building 5 um hai khawm a sie deu vawng ta a, security barrack building 5 le office building 5 hai khawm a se vawng ta nia hril a nih. District Jail hi 300x850 sq. feet a lien niin fencing thuohni a siem a nih. Tuta SP Office dinga bawlna hmun hi Henglep Police han station hmuna an hmang mek a nih.

Mega Food Park zo pha \halai 1500 sin a pek ding: Th. Biswajit imphal: Mega Food Park indinna dinga a \ul le pawimaw zo vawng a nit ah tiin Textiles, Commerce & Industries Minister Shri Thongam Biswajit Singh chun zanikhan a hril. Hi thu hi Imphal hmuna a Secretariat office cham-ber-a Coordination meeting nei huna Mr Th. Biswajit Singh in a hril a nih. Mega Park hi Manipur state sunga a hmasa tak ding a ni thu hrilin, hi thil hin tuolsung mi \halai 1500 hai ta dingin sin a siem pek ding a ni a. Zo a ni hunah Park hin 1800ME Cold Storage facility bakah th-lai le their a hai sukhminna ding chamber um bawk a ta, Primary processing centre 8 district thlang bik a hai in\hut ning a ta. Park

hin dehydration facility Aithing, Aieng le Hmarcha phit hai siemna ding le thei-tui siemna ding hmangruo hai khawm nei a tih tiin a hril. Official hai hril dan chun theitui tharlam tak el pack na ding hmangruo Aseptic Brick filling, Tetra Pack ti a hrietlar, a man to em em khawm chu hi park sunga entrepreneur hai ta

dingin sie pek ning an tih. Park hin plot 40 entrepre-neur hai ta dingin nei a ta, 50% subsidy Central sawrkar in food processing unit a hung in\hutna Park sunga hai pek ni bawk an tih. Food quality control lab, Mega Food Park a food product hai quality cer-tificate pekna dingin qual-ity control lab khawm um bawk a tih.

Coordinating meeting a hin additional Chief Sec-retary (works), Shri Suhel Aktar; Principal Secretary Textiles, Commerce and Industries Shri P Vaiphei; Director, Textiles, Com-merce and Industries Shri C.Arthur W; Manipur Food Industries Corporation Ltd, Nilakuthi Managing Direc-tor Shri Peter Salam; con-cerned Deputy Commis-sioner; Power official hai; Works; PHED; Revenue hai khawm an \hang tawl. Hi meeting hma a hin Shri Biswajit inrawinain Directorate of Handlooms & Textiles & the Director-ate of Trade, Commerce & Industries le inzawmin Work Advisory Board meeting nei a ni a, kum >>sunzawmna phek 2-ah

Overdraft hi cM lei a nih: Y.Joykumar

imphal: Manipur in over-draft a tuok hi CM lei le CM mawphurna a ni a, midang an tum ding a ni nawh. Vawisuna CM thil thaw hai hi thaw ding in zani hmasa zana Cabinet meeting in phalna an pek naw bawk. A thil thaw hi thil vangduoitlak tak a nih tiin Deputy CM, Y.Joykumar Singh chun za-nita a office-a chanchinbu-mihai an hmupui huna a hril. Chun, hmatienga an Party fe pei dan ding thuah NPP National President le Meghalaya CM, Conrad Sangma inhmupui dingin zingah New Delhi ka fe ding a nih tiin Y.Joykumar Singh chun a hril bawk. Dy.CM in chanchinbumihai an hmupui huna hin Health & Family Welfare Minister L. Jayenta-kumar khawm a \hang ve

Speaker le CM New Delhi-ah

imphal: Manipur Leg-islative Assembly Speaker, Y.Khemchand chu Central BJP \huoitu han an hung ko leiin June 12, 2019 khan Imphal suoksanin New Delhi-ah a cham mek. Tulaia Manipur Ministry buoina le inzawma central hotu han an hung ko ni din-ga ring a nih. Chun, zanikhan Ma-nipur CM, N.Biren Singh khawm Imphal suoksanin New Delhi a pan. CM hin June 12, 2019 khan New Delhi fe tumin Imphal Air-port chen a fe a, sienkhawm a \hul nawk a, zanikhan a fe chau a nih. June 12, 2019 a New Delhi fe a \hulna san chu flight cancelled lei nia hril a nih. Ama khawm hi Ministry buoina le inza-wma New Delhi inzin ni dinga ring a nih. Chun, CM hi June 15, 2019 a New Delhi-a NITI AYOG meet-ing-a \hang ding nia hril a ni bawk.

Security Forces han ralthuom tam tak an dapdawk

imphal: Zani 6AM-10AM inkar sung khan Combined Security Forces han Imphal East District a Lamlai Police Station huop sunga Kumbi tlang le Ngarou Chingjen inkara ramhnuoi lai dappui an thaw a, ralthuom tam tak an dapdawk. Ralthuom an

dapdawk hai lai hin AK-56 Rifle 1 le a magazines 3, Pistols 2, China siem Gre-nades 2, AK silaimu 180, 9mm Pistol mu 10 le points 38 silaimu 4 a \hangsa. Ralthuomhai hi hnuoi sunga phum, plastic 3 a infun an chodawk a ni a, pheikhawk khawm a \hang-

sa. Combined Security team chun ralthuomhai hi KCP (People’s war Group) pawl ta ni dinga an ring thu an hril. Chun, ralthuom hai hi April, 2017 a Kangpokpi a Oil Tanker kapnaa an hmang le KCP(PWG) self style Chairman Moirangthem Rana Meitei @ Paikhomba @ Rana Pratap @ Rana Su-chikar inrawina hnuoia sum dawlnaa an hmang ni dinga ring a nih. Dappui hi NIA, DSP Nishant Singh, 6 Assam Ri-fles Commandant A.K.Das le Imphal East District Po-lice Commando Inspector Md.Rajib hai inrawina hnu-oia thaw a nih.

Zilla Sainik Board thuomhnaw an pek

CCpur: Khuga Dam a um Sixth Sikh Light In-fantry Khuga Battalion chun Ex-Servicemen le Veer Naris hai harsatna le an issue dang dang hai buoipui pek huna hmang dingin June 13, 2019 khan Zila Sainik Board, CCPur kuomah hmangruo an pek. Khuga battalion hin district sunga Ex-Service-

ment (ESM) bakah ral hmuna thi sipai sung le kuo Veer Naris hai harsat-na le pension thua buoina nei hai \hangpuitu dingin Khuga Dam-ah ‘Ex Ser-vicemen Grievances Cell’/ ‘Suvigya Cell’ an hawng a nih. Hmangruo an pekhai lai hin Printer pakhat, UPS pakhat a \hang.

ADC Mobile Task Force siemCCpur: June 13, 2019 khan Chairman, ADC, CCPur Office chamber-ah ADC, CCPur-a Executive members han meeting an nei a, District sunga ADC le District Administration hmalakna enkai le sin thaw hai enkaitu dingin ADCC Mobile Task Force an in-din. May 27, 2019 a Ex-ecutive meeting huna thutlukna siem dungzuia Task Force hi indin a nih. ADCC Mobile Task Force a hin member ding mi 10 hai le an sin thaw dan ding

hai hriltlang a ni a. ADCC Office a inthawk thusuok um hai enkai an tih. Task Force member hai hin ADC Office a inthawk thusuok um hai, Transport, Parking Order, Revenue

Collection le thil dang dang hai enkai an ta, thli hrang, tuilien le sietna dang dang tlung huna Volunteer le Rapid Action Team nina leh a \ul angin sin thawng an tih.

Lawmpuina an nei ding CCpur: Thangkhal Sinlai Pawlpi (TSP) GHQ chun June 15, 2019, 11AM khin Lailam Veng-ah Thangkhal sunga tukum Class X le XII exam-a hlawtlingna chang hai lawmpuina hun hmang an ta, thaw \ha chungchu-ong hai award inhlan ning an tih.

Page 2: Hmasawnna Thar - Neitham Thar/2019/June/HT-14-06-2019.pdf · dpur District sunga ZEO le ADC hnuoia schools 128 haia inthawk School Management Development Committee (SMDC)/Local Authority

Hmasawnna Thar2 thlado (June) 14, 2019zirtawpni (friday) artiCle/health & employment newS

Editorial Boardlalmalsawm sellate: Editor& Publisherroding l. sellate: Jt. Editor Joseph Joute: Co-Editor Joshua l. Amo: Asst. Editorlalsansuok pulamte :Sports lalruotlien dulien: Computer AssistantEdited & Published by Lalmalsawm Sellate at HT Office, Lighthouse Lane, Churachandpur and Printed by him at M/s Express Standard Offset Printers, PKT Street, Central Lamka Churachandpur, Manipur.

Editorial

SUNZAWMNA

A harsa le a tuortu ding mipui

VAWISUN THUPUILungril chapo taphawt chu Lalpa ta dingin tirda-kum a nih, Ama chu hrem naw ni naw nih.

-THUVARHAI 16: 5

C o n S C i e n C e(Sie le \ha hrietna am thu pawtchatna khawl?

-Lalkhawlien Pulamte

Conscience, ti hi Latin \awng, conscientia ti a inthawka laksuok a na, thumal pahni, con le scio keikawp a umzie: mi dang le hrietna in\awm tlang amanih hriet tlang, tina a nih. Chu umzie chu sie le \ha hrietna le thu pawtchat khawl khawm nisien mi pakhat thuomhnaw anga cheibawl chi ni lo, a bikin kha hma a lo ni tah/ um tah leh an thlungmat tlat. Chu thu tak chu a nih, ei chai nuom chu!. Zawna pawimaw em em, konsi-ens hi thil la hung tlung ding thua min thawdiktir dingin innghatna tlak a ni am? Can I depend on my conscience to choose right from wrong? ti hi khir deu a nih. Greek le Rom mi hai chun konsi-ens hi khawhri suol-nu, a hming Erinyes and Furies mizie put angin an cheibawl a. Philosopher hmingthang, Kant chun mihriema rorelna hmunpui angin a hrilfie a, \henkhat ruokchun mihriema a sie, a \ha b^wr/ hlawm ti z^wngin an hrilfie a. Baibula ruok chu a kawk a dang deuva, Thuthlunghluia chun lungril tiin ei hmang tlangpui a, Thuthlung Thara syneidesis/ conscience hi vawi sawmthum lai hmang a nih. A hmun zirin a kawk a dang thei. A tlangpui thu a chu Sie le |ha hrietna ti a inlet a nih. Hmar \awng hin a tlukpui chie, thumal a um naw nin an lang. Ei thuchai ding takah ei lut hma’n konsi-ens sinthaw tlangpui chi thumin \he inla:1. Mi turtu: Thil\ha thaw ding le \ha naw( hnawl) dinga mi nawrtu amanih infuitu. Chu chu obligatory ti inbuk ei tih.2. Dan kengkaw sin. Mihriemin thutlukna a siem dungzuia hma inlaktirtu sin a thaw. Chu chun Dan anga ch>t, Judiciary tieng a k^wk3. Sie le \ha hrietna hmanga mihriemin thu a tan chu a lungrilah a hlawtling ti a namnghetpek. Chu chu filosofi \awngin execute judgment an tih. Khi a chunga thuhmaihawng ziek suok hi a \hommawla hmangin ti ti sep \an inla. Sie-le-\ha hrietna, chu chu konsi-ens ti phawt ei tih. Mihriem lungril pangngai puta pieng taphawt kuomah sie-le-\ha ti a ei inb<k hi Siemtu, Pathienin a thlawna a mi pek a nih. Hmang \angkai thu a ruok chu ei ink^r-rak$k tawl hle. Sawr der lova muolsuo lem chu um thei an nawh. Amiruokchu thutlukna ei siem zata “ Ka sie-le-\ha hrietna’n a min thiem/thiem nawh” ti thlak rok ruok hi chu khaw chen am, ieng tak am ei inkawktir, ti hriet chieng hi m^kmaw thil a nih. Kawng khatah chu sie-le-\ha hmang thu hi ei boruok pal, environment leh an zawm dan hi hriet a \ul nin an lang. Entirna dingin ‘r<kru hi a \ha nawh’ ti hi thudik a nih, ti lang. Khel hril chu kan nawh. Amiruokchu rukru insunga seilien chun ruk inruk a \hat naw zie vawikhat khawm mi hril a hriet si naw chun, a chengna boruokin a zir leiin mi ta an ruk khawmin a sie-le-hrietna khawma thienga ngaiin an thiem z^n ding a nih. Thawsuol intina khawm nei ring a um nawh. Hi lei hin mi \henkhat chu ruk-in-ruk hi fakzawngna / fakhmuna, professional a hung ni thei. Chuong a ni si chun, keiin mi fakzawngna chu ieng leia ‘a \ha nawh’ ti a ka sawisel am ning ata? Nakie leh la dawn ei tih. Entirna pakhat dang la n^wk inla: Mi pakhatin pangpal amanih thawpal lei ni lovin pawi tawk der lo, tu am a ni vaw hlum sien khawtlangin ‘a va suol deh’ ti ngei an tih. Bau ngeiin ti naw hai sien khawm lungril chun thiemnaw inchangtir an tih. A san iem

ning a ta? Annawleh ieng leiin am? ti hai hi awlsam deuva dawn dik dinga inngai ang rokin a awl nawh. Hieng ang hin vuokhlum chanchin ei hril hi hang keif^n inla. Tuta vuokhlum thu ei hril hi khawvela a tlung phutna nisien, vuokhlum \hatnaw thu, mi hril amanih ziek tiem der naw la ieng tin am ngai i ta?I zuom ang loi a ni naw thei. Rukru amanih mi hringna lak hai hi ‘a \ha’ amanih ‘a \ha nawh’ ka ti ding chun kon-si-ens hrilfiena ‘hrietna in\awmtl^ng’ ti kha ‘sie-le-\ha hrietna’ ei ti nekin thu a phurlem ding a nih. A dawta chun tul>m hrietna chu kan in\awm a? ti khawm lo thei lova hrietfie a ngai. Filosofi huong sunga chu kon-si-ens hi thuhnung dawnna vawng a nih. Chu umzie chu liem tah le lungril indawrna a ni takin an lang. Hi lei hin pi-le-pu haia inthawka ei rochung, tulai \awngin kastom, tedison, ropui relna (K^wt), sakhuo lekhabu, lekha ziek dang dang le \awngbauva inp>k s^wng hai an pawimaw em em a nih. Chuonghai chu hrietna in\awmtlangna dinga hmangruo vawng an nih. Chu umzie chu kon-si-ens hi thuhnung dawnkirna a ni a, chun hma tienga dinga darthlalang a ni bawk. Chu chu sap\awngin frame of reference tiin a hming an phuok. Nakie ta, rukru le vuokhlum thu ah ‘a \ha nawh’ ka ti theina san chu kha hma khan rukru le vuok hlum a lo um tah a, chu chu mi haiin ‘a \ha nawh’ an ti leia keiin ‘a \ha nawh’ ka ti thei ve chauh a nih. Baibula thiltlung tah ‘uire’ a lo um leiin hma tienga khawm a la um thei ding a ni leia “uire naw raw” ti a chuong a nih. Hun hung tlung dinga khawm chuonghai chu ‘an \ha nawh’ ka la ti thei ding san chu hrilkhi ding, frame of reference thiltlung ka nei lei a nih. Thil tinrengah keiin ka phuokfawma ‘\ha’ ‘\ha nawh’ ‘an dik’ ‘an dik nawh’ ka ti leia ni el an ni nawh. Kha hma a lo um tah, an ni leia mi \awng ka hmang ve a ni a. Chu chulei tak chun kon-si-ens hi “hrietna mi dang le in\awm’ a nina san chu. |awngch^ng l^kna “KA SIE-LE-|HA HRIETNAN a min thiem nawh” ti le “ka sie-le-\ha hrietna la rawn ka tih” ti hin ieng am ei inkawktir a na? ti chieng a ngai. |awng hmang suol chu an naw a chu ei ngai nekin a kawk an ril lem tlat. Hi \awngkam hi i hmang zatin i la thaw ding, hril ding, um dan ding kha i sie-le-\ha hrietna l^wngin / khatin a hril che a ni naw a, liemtah thilin thu tan dan ding a khaw-eng, reflect che/ a hril hmu che dungzuiin thutlukna i siem a nih. Conscience chuong l^wma mihriem ta dingin sawr \angkai ni sien khawm thil la tlung ngai derlorelbawlna ding chun innghatna tham a ni ding am?-ti chu tiemtu mawphurna a nih. Greek mi hai le Rom mihai chun klhawhripui \ia an lo \i hi awmna chin um ding r>ng a nih. Ringtu indik tak hringnuna Pathien sinthaw chu hi artikul huop b^k, d^i puotieng thil a ni a. Hi taka hin ka zepsa nawh. Tuta ei thuchai hi sap\awngin Philosophical Quest a ni a, lungril sierkop a ni leiin a ngaidan thiem el ding a nih. Chuleiin thukhar \awngkam a tlawm-a-z^wng la hang thaikuol ka tih. Conscience hin thil liem tah a engtova, hmatienga tharl^m suolna ding chun innghatna tham an nawh. Ieng am a nih, a um a ngai. Chu chu mimal bengvarna ding nisien. Amiruokchu Thuhriltu’n an z^wt angin Vankhuphnuoia thil tinreng hi an vir kuol amanih zuol–in-s<t anga ngaidan neihai ta ding chun thil pawimaw em em a ni thung. I conscience hi i thuhnuoia um am, nang kha ama thuhnuoia um? ti lo ngaituo ta!

March, 2017 a inthawk khan Manipur-ah BJp \huoi-na hnuoiah Coalition Government thar a hung um \an a. Manipur mipuihai chun sawrkar tharah hin beiseina lien tak an nei a, Amiruokchu, sawrkar thar chu mipui lo beisei ang an ni nawh ti chu a chieng thawkhat ta a nih. Coalition Government hrim hrim a nghet naw leiin a dai sawt ngai nawh. Kum 2 le a chanve an sawrkar ta a, tuhin an ministry chu a hung buoisie \an ta a nih. Mi \henkhat chun an ring le beisei neka sawt an ministry hi a fe lem a nih tiin an hril. Congress MLA-hai kim \hapin an party-ah lo la um kim hai sienla chu sawrkar siem theina chance an nei thei ring a um. Nisienlakhawm chance \ha an baw buok ta a nih. Upa han vangduoina, buoina le harsatna hai hi a hlawp hlawp le a ruolin a hungtlung hlak an lo ti an-gin Manipur-a BJP ta ding khawmin a hungtlung ve niin an lang. An ministry buoi lai takin overdraft an hung tuok a, overdraft hin an sawrkar ta dinga har-satna nasa tak a hung intlun ngei ring a um. Manipur CM hlui Pu O.Ibobi in Financial Year zova sawrkar thawktu le pensioner-hai hlaw khawm an la hung pek thei naw ding a nih tia a lo hrillawk chu a takin a hung indik ta ding niin an lang. Manipur sawrkarin sum a hmang ding neka tam a lo hmang ta hi (overdraft) Rs. 274.46 crore a nih. Ma-nipur Deputy CM le Finance Minister Y.Joykumar chun overdraft a hung nina san chu 17th Lok Sabha election leia model code of conduct um lei a nih tiin a hril. June 21, 2019 khin Central Share Rs. 305 crore ei hmu ding a ni a, overdraft leia lungngai ding a ni nawh tiin a hril. A tak tak a hung ni dim ti chu hunin a la hung hril ding a nih. Hieng laizing hin Finance tiengpanga mithiemhai chun overdraft lei hin State sawrkar chun thla tinin sawrkar thawktuhai le pensioner-hai hlaw hi a pek thei zat zat an ring naw thu le June thla hlaw khawm July thla lailung velah a pek thei chau an ring thu an hril. Central share Rs. 305 crore lo hmu sienkhawm bat (overdraft) thungna ding leh an dai an ring nawh. Manipur sawrkar hnuoia thawktuhai hlawah state sawrkar chun thla tin or thla khatah Rs. 305 crore pei le Pensioner-hai hlawah Rs 130 crore pei a hmang hlak. Hlawa sum hmang hi a tam hle a, ei state bud-get chanve hi chu hlawah a fe hlak anga hril a nih. Hi lei hin state sawrkar chun hlaw pekna thuah harsatna chu a tuok pha ngei ring a nih. sawrkar thawktu han hlaw an hmu \ha naw chun a harsa ding le a tuortu ding chu mipui ei nih. A san chu sawrkar thawktu ni lo hai khawm sawrkar thawktuhai hlawa innghat ei ni leiin. Sawrkar thawktuhai chau ni lovin State sawrkar hnuoia Contract le supply sin thaw hai khawmin an bill la thei naw ni hai a; development works fe zawm thei bawk naw ni a, ei state-ah sum tuolleng hung tlawm phang a ta, a tuortu ding chu mipuihai tho ei hung ni ding a nih. Ministry buoi le overdraft hi chu a dit um naw a, mipuihai ta ding chun beidawng a um a, vangduoina chi khat a nih. Overdraft leiin State sawrkar hnuoia Department hran hran haia sin ruok um hai lakna dinga hmalakna hai po po sukchawl hri a ni a. Hi thil khawm hi sin zawnghai ta dinga beidawngna le harsatna nasa tak intluntu a nih. Sawrkar sin zawng \henkhat chun an Lo, an In, an huon hai an zawr bakah a pung umin pawisa cheng nuoitel an puk a, sin thar lakna le inza-wma interview result a hung suok vat naw chun an ta dinga harsatna le beidawngna el chau ni lovin inhmangna nasa tak a hung ni ding a nih. Tuta Minis-try hi a hung tluse lem chun an harsatna le beidawng-na a hung zuolkaiin a hung dabawl ding a nih. (L) Wahengbam Nipamacha Singh CM a ni lai khan overdraft leiin harsatna nasa tak ei lo tuok ta a, kha hun laia ei harsatna ang kha hung tuok nawk hlau rawi ei tih ti hi inlau um takel a nih. Overdraft hun kha a sawt a, sawrkar thawktu han thla 3/4 hlaw an lak thei naw bakah Contractor le Supply thaw han an bill an lak thei naw bawk a, sum le paia ei harsatna kha hrilin a siek naw a ni kha. Khang hun laia chanchinthar le chanchin \ha pawimaw tak chu chanchinbu haia hlaw sem le lak thei ding thu insuo kha a nih. Tukhawm hin kha thil kha ei hmabak a nih. (L) Wahengbam Nipamacha Singh sawrkar zo-vah SPF sawrkar a hung um a, chu zova Congress an hung sawrkar a, kum 15 sung zet el overdraft um lovin ro an rel a, mipui ei hadam hle, Congress Party zova BJP an hung sawrkar nawk a, kum hni le a chenve vel an hung sawrkar hman \awk a, tuta overdraft-a an mi fepui nawk el hi chu a pawi bek bek el a nih. CM, O.Ibobi Singh le Congress Party an tluk naw nasa a nih. O.Ibobi khan harsatna nasa tam tak a chingfel a, inpak a um a, inza a kai a nih. Tuta sawrkar hin chu O.Ibobi Singh tuok ang harsat-na (public issue) kha an la tuok nawh. Tuhin chu ei hmakhuo an thim a, overdraft le ministry buoi leia a harsa ding le a tuortu tak ding chu Manipur mipuihai ei nih.

darkar 4 sung in sin zawm ro, an naw chun action in chunga lak ning a tih – mamata Banerjee

KolKata: West Bengal hmuna ju-nior doctor, an ruolhai mipuiin an bei leia lungawi loa nuorna nei hai chu West Bengal CM Mamata-in, in nuo-rna chawlsan a darkar 4 sunga in sin in zawm naw chun in chunga action lak ning a tih tiin hun bi tiem chin a pek. Hienga junior doctor haiin nuorna an nei lei hin West Bengal state sunga Hospital tam tak hai chun harsatna lien tak el an tuok pha a nih. Doctor hai nuorna hmun tak state run hospital SSKM, Kolkata a mi chu CM Mamata in va sirin, doctor nuor hai chu an sin sunzawm dingin a va fiel tawl a, doctor hai chun, rorelna indik kan dit tiin Ms Mamata chu an lo khek khum. Doctor an sin sunzawm lo hai chu hi lai hostel hi an suoksan ding a nih, puotieng mi an nih, sawrkarin ieng ang khawma thlawp naw nih. Doctor nuor-

na thawtuhai hi ka dem. Police/sipai hai khawm an duty na hmuna an thi hlak a, amiruokchu, nuorna/strike an thaw ngai nawh tiin Mamata chun a hril. Hi hospital a damnaw pakhat a thi a, chu lungawi lova a thi pa sunghaiin intern doctor chu an vuok leia hieng ang lungawi loa nuorna hi an hung \an a nih. Nuorna lei hin sawrkar hospital a OPD hai chu zing dar 9 a inthawk zan dar 9 chen hawng loin an um a nih.

CM Mamata in hi thu a hril zo sawtnawte hnung chun, doctors lun-gawi loa nuorna nei zing hai chun hi thu hi an \ithawng naw hle a, chu nek hman chun a ruola inban an tum niin chanchin ei sut chena thu ei hmuna chun a hril. Hi an nuorna le inzawm hin India ram pum huopa doctor dang dang hai chun an sinthaw chanpui doc-tor inhliem hai tuorpui na le venghimna \halem le rorelna indik an hmu theina dingin an umna hmuna hai an nuorna hi an lo thlawp tawl ve leiin hospital tam tak a hai chun buoina an tuok tawl a. AIIMS a resident doctor hai khaw-ma West Bengal a doctor chunga kut thlaka um chu demin an doctor chanpui hai nuor thlawpnain vawisun hin an sin an chawlsan ding niin an hril bakah, hmun dang danga um doctor hai chu hi nuorna hi lo thlawp tawl seng dingin an ngen bawk.

Pending Bill-hai pasi lo dinginimphal: Thuthar a um nawk hmakhat chu Treasury-hai po po chu an kuta um tasa pending Bill-hai pasi lo dingin zani hmasa (12-06-2019) khan V.Vumlunmang, principal Secretary (Finance), Gov-ernment of Manipur chun office Memorandum an

suo. Chun, Finance Depart-ment le Department dang dang hai khawm Concur-rence to expenditure sanc-tion, enchashment permis-sion, CDA allocation, MH: 8443, 8449 le Public Ac-counts Deposit hai thuthar um nawk hmakhat thaw lo dinga ti an ni bawk.

Online Registration June 30 chen thaw thei

CCpur: September, 2019 a 58 GTC, Shillong hmu-nah North East States haia nuhmei candidates hai ta dinga Soldier General Duty (Women Military Po-lice) lakna ding le inzawma Online Registration chu June 30, 2019 chena dinga suksei a nih. Online Regis-tration hi lo thei lo a ni a, www.joinindianarmy.nic.in

ah online registration thaw thei ning a tih tiin June 13, 2019 a PIB (Defence Wing) thusuok chun a hril. Written test neina ding hmun, date le hun chu Admit Card pek huna inhriettir ning a tih. Thu chieng lem hre nuom han phone No 03862-249012 & 8974958673 haiah kan chieng thei ni bawk a tih.

2019-20 sunga work program final dan ding hai an hrilt-lang. A office chamber a hi meeting an nei huna hin Board chun hi Directorate pahni hai ta dingin work program ie-mani zat a approve. Directorate of Handloom and Hand-icrafts a work program chu phase hni a dingin proposal siem a ni a, first phase a hin project pasari le second phase a hin works pahni ning a tih. Hi meeting a hin principal secretary Textiles, Com-merce and Industries Shri P Vaiphei; Director TC&I Shri C.Arthur W; Director Handloom Shri Lamlee Kamei; Deputy Secretary TC&I Shri Peter Salam; MANIDCO MD Shri SI Sharma; Joint Director Handloom and Handi-craft Shri E.Jeeten Singh hai khawm an \hang tawl.

Mega Food Park zo pha \halai

Class X le XII passed hai lawmpuina an neiCCpur: Rayburn High chun zanikhan Raybyrn Chapel, Hebron Veng, New Lamka-ah tukum an school-a inthawk Central Board of Secondary Education (CBSE) hnuoia Class X le XII hlawtlingna chang hal lampuina hun an hmang. Hi huna hin AISSCE & AISSE 2019 Scool topper Award semna le Principal a inthawk thuhril ngaithlak a ni a, Rev. M. Khamlian-mang, Coordinator, PCI (R)

chun topper student hai \awng\aipekna a nei. Tukum CBSE hnuoia Class X exam a khan Ray-

burn High a inthawk student 222 an exam a, Chingkho-man, d/o D. Goukam of Bungmual chu topper niin

89% a hmu. Class XII Science –ah student 150 an exam a, Ali-cia Lalrinpui d/o Hk Lal-nunthar of Elim veng, New Lamka topper niin 82.8 a hmuh. Class XII arts/Hu-manities ah student exam 169 an exam a, topper chu Ruby Nemngaikim Haokip d/o Rev Henkholun Haokip of Thingkangphai niin 94 percent a hmuh. Topper hai hi Rs. 10,000 le Memento inhlan an nih.

CCPur a inthawk Referees 6 an va \hang

CCpur: JHune 12, 2019 a inthawk khan All Mani-pur Football Association (AMFA) huoihawtnain Khuman Lampak Main Stadium, Imphal-ah ni 3 sung aw ding Residential Clinic for Referees le An-nual Referees Examination, 2019 nei a nih. CCPur a intawk khaw-min Referees 6- James

Vanlalhlun- Kawnpui, Grade II; S Lalramhlun- Rengkai, Grade III; Oliver Lalsonmung- Khomin-thang, New Lamka, Grade III; Muanlian Guite- Dor-cas Veng, New Lamka, Grade V; Benjamin Ha-okip- Matijang, Grade III le Alex Mang Haokip- Mati-jang, Grade V hai an va \hang ve.

minister letpao in union minister hai an hmupui

new delhi: Minister for Water Resources & YAS Shri Letpao Haokip chu India khawpui New Delhi ah a cham mek a, of-ficial takin Union Minister pahni an hmupui taa, hieng minister an hmupui hai hin development works iemani zat a dingin assurance an lo pek. Zani tuk khan YAS Minister Letpao chun Shri Kiren Rijiju, Union Min-ister of State (Independent Charge) for Youth Affairs and Sports chu a office New Delhi ah an hmupui a. Rijiju chun Letpao hi \ha taka lo lawmlutin Manipur a Youth Affairs and Sports le inzawma thil dang dang

thaw theina ding hai an hriltlang a. Union Minis-ter Shri Kiren Rijiju chun Manipur a sud-division le district headquarters tin a sports infrastructure an hmatieng bawl a ni thei ding thu assurance a lo pek. Liemtah June11 khan Shri Letpao Haokip chun All State Ministers of Wa-ter Resources, Drinking Water and Sanitation and Principal Secretaries (re-spective department) meet-ing, Vigyan Bhawan (Hall No.4) New Delhi ah a lo \hang ta bawk a, hi meet-ing hi Shri Gajendra Singh Sekhawat, Union Minster - Jal Shakti, Government of India in a chair a nih.

Page 3: Hmasawnna Thar - Neitham Thar/2019/June/HT-14-06-2019.pdf · dpur District sunga ZEO le ADC hnuoia schools 128 haia inthawk School Management Development Committee (SMDC)/Local Authority

3thlado (June) 14, 2019zirtawpni (friday) national/international & advertiSement Hmasawnna Thar

laKtawi

(6,8,10,12,14)

Odisha-ah |ek in mi 49 a deng hlum tah

BhuBaneSwar: Odi-sha a chun April 1, 2019 a inthawk khan hmun hran hranah |ek tla in mi 49 a deng hlum ta niin PR Mo-hapatra, Joint Relief Com-missioner, Bhubaneswar chun a hril. Mr Mohapatra in a hril danin kum 2017-18 sung khan mi 464 zet |ek in a deng hlum a, nikum sung khan Odisha-ah mi 318 zet |ekin a denghlum bawk niin a hril.

china ramah ruosur nasat leiin mi 49 thi, 14 inhmang

BeiJing: China rama chun June thla bula in-thawk ruo nasa taka a sur leia sietna dang dang tlung leiin mi 49 in thina an tuok ta bakah midang 14 an umna chin hrietloin an inhmang tiin official thu-suok chun a hril.

Ruosur lei hin In 7,000 chuong a chim tah a, mi-hriem 300,000 vel hmun himna tieng sawndawk an nitah tiin China Disaster Reduction Committee thu-suok chun a hril. Ruosur leia thil a suksiet hai lei hin China

sawrkar chun US dollar 1.4 billion zet an hmang pha ta niin a hril. Ruo sur nasat leia tu-ilien le mimkei hai leiin provinces 8 haia mihriem 4.5 million in harsatna an tuok pha tiin committee thusuok chun a hril. Senior water resource official pakhatin a hril dan chun tukum sung hin provinces 22 haiah tukum fur in\ana inthawk provinc-es 22 haiah mihriem 6.75 lakh han harsatna an tuok pha ta a, mi 83 an thi an-nawleh an inhmang tiin a hril.

Afghan sawrkar chun Taliban helpawl intang 490 an suo zalen ta niin a hril KaBul: Afghanistan sawrkar chun Taliban helpawl hai le in-remna siem thei beiseina leia in-biekna fe mekah tuchena hin a ram sunga jail hran hran haiah in-tang Taliban helpawl 490 an suo zalen ta niin a hril. Government media center chief Feroz Bashari Ningani-a a hril danin Taliban helpawl jail-a inthawk insuo zalen hai hi dam-naw annawleh an intang hun ding kum khat tling ta lo hai an ni tawl tiin a hril a. Hieng Taliban helpawl insuoa um hai hi Presi-dent Ashraf Ghani in June thla bul laia Eid-al-Fitr holiday le inzawma intang 887 insuo dinga

order an suo hai laia mi an nih tiin government media center thusuok chun a hril. Taliban hai le inremna um theina dinga inbiekna \an thar

nawk dan ding ngaituoin US peace envoy Zalmay Khalilzad chu Kabul hmunah a cham mek. Hieng laizing hin Taliban chun an member intang tam tak

insuo an ni chungchanga hin ieng-khawm hril a la nein aw a, Af-ghanistan sawrkar le inbiekna \an a la nuom naw zing. Insuoa um Taliban helpawl hai hi condition iengkhawm um loa insuo an ni a, hi le hin Taliban zawm nawk ta lo ding le sawrkar dona tawpsan dinga intiemkamna iengkhawm an nei a \ul nawh. A tlangpuiin Taliban helpawl insuoa um hai hin an sin pangn-gai an zawm nawk hlak. Taliban hai hin Afghanistan sawrkar leh direct a inbiek a nuom a, inbieknaah ramdang an inrawl a ditnaw leiin inbiekna nei a nuom naw a nih.

Bomb hmanga bei Sl a Catholic Biekin hawng nawk a nitahColomBo: April 21, 2019 Easter Sunday tuka terrorist han bomb an suk-puokna Colombo khawpuia St. Anthony Church (Cath-olic Biekin) chu Nilaini khan hawng nawk a nita a, Easter Sunday a Biekin le hotel hran hran haia bomb sukpuok leia mi 258 zetin an thi phana thuah mawphurtu hai hrem an ni ngei theina dinga national leader hrat tak sawrkarin a nei theina dinga \awng\airuolna an nei. Easter Sunday nia bomb sukpuok huna khan hi Biekin-a inkhawm politician \hangin mi 54 zetin thina an tuok a nih. St Anthony , Colombo-a Roman Catholic hotu Arch-bishop of Colombo Cardinal

Malcolm Ranjith chun, Sri Lanka ramin mani mimal ta ding ni loa ram ta dinga sin-thawtu ding, thil suol thawtu hai hremna pe ngam mi huoisen \huoitu a mamaw a nih tiin a hril. Cardinal Ranjith in a hril peinaah, Biekin pathum le Luxury hotels pathum haia bomb sukpuoktu \ha-lai hai kha \huoisuol an ni a, vanram-ah hmun neinaw

ni hai tiin a hril a, thichil bomb hmanga Biekin bei a ni huna thina tuok hai ruok chu vanram-ah vantirko an nita, bomb sukpuoktu hai ruok chu meidil-ah an um tah tiin a hril. St. Anthony hi kum 1740 lai daia bawl tah, Catholic ni lo hai khaw-min an ngaisang em em a ni a, siem\hatna sin zo \ep a nita a. India Prime Miniter

Narendra Modi khawmin Pathienni-a Sri Lanka an zin huna khan hrillawkna um loin Biekin hi a va sir a, bomb puok leia thi hai inzana a pek a nih. Terrorist hai chetna lei khan Sri Lanka a hin emer-gency puong niin, Police le security forces hai chun ringhla hai hun sawt tak hrentang theina thuneina pek an nih. Sri Lanka thuneitu hai chun Easter Sunday attack-a inrawl hai chu that an-nawleh man vawng an nit ah tiin an hril. Local jihadi group National Thowheeth Jama’th (NTJ) chetna nia intum an ni a, Islamic State (IS) chun anni kuthnung a ni thu an puong a nih.

PM Modi Bishkek tlungBiShKeK: Prime Min-ister Narendra Modi chu Shanghai Cooperation Or-ganisation (SCO) Summit \hang dingin Ningani khan Kyrgyz khawpui Bishkek a tlung tah. PM Modi hi ni 2 sung June 13-14 cham a ta, Summit \hang malam hin Russia President Vladimir Putin le China President Xi Jinping hai inbiekpui a tih.

muzaffarpur (Bihar) hmunah tuta thla naupang 43 an thi tahmuzaffarpur: Bihar state a Muzaffarpur district sunga hospi-tal pahni ah tuta thla sung ringawt in naupangte kum 10 hnuoi tieng mi Acute Encephalitis Syndrome (AES) natna leia admit hai chu mi 43 zet an thi tah. State government ruok chun an thisan natna ruok chu AES ni loin hypoglycemia (low blood sugar) a nih a ti lem a. Chuong lai zing chun mithiem hai chun hypoglycemia chu AES le inzawmna nei tho niin an hril. Mi 7 umna central government team in hi hospital hai hi sir vatin hieng ang in enkawl dan ding an hril ding niin ei thulakna chun a hril. Bihar Chief Minister Nitish Kumar chun hi thu hi a ngaimaw a, primary health care centre le hospi-tal hai chu hieng ang case buoipui na dingin standard operating pro-cedure an zui le an zui naw enfel dingin health department an hriet-tir. Hieng hospital pahni a hai hin January 1 a inthawk khan hieng ang case kum 10 hnuoitieng mihai chu 172 zet admit an nitah a, 157 hai chu June 1 a inthawk admit niin a thi 43 hai hi June thla sunga report an nih. Shri Krishna Medical College and Hospital (SKMCH) chun hieng ang natna nei mi 117 hai chu Janu-

ary a inthawk khan a enkawl \an a, hieng hai laia 102 hai chu June a admit niin 36 an thi tah. Kejriwal Matrisadan hospital in hieng ang case hi June 1 a inthawk khan mi 55 an admit a, chuong hai laia 7 hai chu an thi tah. Tu tak hin Kejriwal Matrisadan a enkawl mek 4 le SK-MCH a enkawl mek naupang 6 hai chu ngirhmun derthawng taka um an nih. SKMCH hin tuhin hieng ang case nei naupang 53 a enkawl mek a, hieng lai biela um deu vawng niin sungkuo harsa tak taka inthawka mi deu vawng an ni tawl. Chuong hai laia pakhat chu Ra-

mesh a nau kum 4 mi Gulshan Ku-mar a nih a, k hum an dai naw leiin \uongah kan inzal tir a, buoina dang um ta loa suok vat kan in beisei tiin Ramesh chun a hril. Pakhat dang Raj Kishore chu a naunu kum 7 mi Julie Kumari chu Thawleni a inthawk khan biek hrie loa a um ta leiin a lungngai em em a. Doctor hai chun in hung in admit inhnu a nih tiin an enkawlna a hung inlang theina dingin hun a la lak met ding a ni thu an hril pek. Nurse pakhat in a hril dan chun naupang tam lem AES leia admit a um hai hi hypoglycemia lei le hy-

perglycemia lei a nih ti’n a hril a. Nu le pa hai chu an nauhaiin bu fa \ha loa an inluok phat chun an bengvar ding a nih, tuolsung damdawi zaw-rna hai mei mei in hieng ang case hi a suk zuol lem. Damnaw a tam lem hai hi sungkuo harsa le rethei tak el fak ding \ha mumal nei loa inthawk a hung deu vawng an nih tiin doctor pakhat chun a hril ve. State hming a suksiet thei leiin Nurse hai chun AES ti nekin hypo-glycemia hmang lem dingin pres-sure an dawng thu an hril a, SK-MCH Medical Superintendent Dr. SK Shahi chun case hai po po hi zau takin AES hnuoia mi vawng an nih a, amiruokchu, mipui haiin syn-drome chau a ni lai khawma disease angin ngaina an nei hlak a. Hypo-glycemia hi naupang hai thisan tak chu a nih tiin Indian Express report-er hai a hril. Ngaidan indiklo tak a pek thei leiin AES hmang hi kan insum a nih. Hi taka (SKMCH) mi 36 a thi report hai laia 25 hai chu hypogly-cemia leia tlung a ni a, 5 dang hai chu hypoglycemia le electrolytes anbuktawk naw (imbalance) lei a nih. 6 dang hai thi nasan ruok chu hrietlo a nih. Hospital a inthawk a samples laka um hai lai 2 hai chu JE an ni ti sukchieng a ni bawk.

Thudik hril ka tih – Priyanka Gandhi

raeBareli (up): Pri-yanka Gandhi Vadra chu a nu Sonia Gandhi biel Rae-bareli, Uttar Pradesh hmu-na thuhril dinga an ti huna chun, hril dinga ngen ka ni angin thudik hril ka tih. Party ta dinga hratna chang ngei dinga \hang la naw hai chu hla nei loin ka zawng-suok ding a nih tiin a hril. Pryanka Gandhi, Con-gress General Secretary (eastern UP in-charge) hin a nu Sonia Gandhi biel Raebareli hmuna thanks-giving an hmangna ding huna a zui a nih. Hi lai biel hi Congress haiin inthlang nuhnung taka an thaw \hatna umsun chu a nih. Hi hmuna hin thuhrilna hun hmang ka nuom naw a,amiruokchu, hril dinga ngena ka ni angin thudik hril ka tih. Hi inthlangna hi Sonia Gandhi le Raebareli mipui hai zara hnena chang ei nih. Party ta dinga theit-awp suo hai chun an lungri-lin an hriet a, sienkhawm, a thaw tak tak naw hai chu ka zawngsuok ding a nih tiin a hril.

India in 2030 ah ama Space Station

ding ngei siem a tum – ISRO Chief

new delhi: India chun ama space station ding ngei siem a tum thu ISRO Chief, K. Sivan in a hril. Hi thiltum ropui tak hi Ga-ganyaan mission suklienna ning a tih. Space a mihriem kapkai na mission zo niin Gaganyaan mission hi suk hmasawn a \ul. Hi hi thil le inzawm hin India chun ama space station ngei kum 2030 khin nei/siem a tum a nih tiin Mr. Sivan chun New Delhi a reporter hai a hril. Beisei le tum dan a chu hi Space station a hin ni15-20 sung mihriem an um thei dinga ti a nih a, sienkhawm iengkhawm chieng taka hril thei a la ni hri nawh.

Pune IT Firm staff in a ngaiza-wng a ringhla leiin a that

pune: Nilaini a Police hai report in a hril danin kum 25 mi pakhat chun a ngaiza-wngnuin a hlem nia a ring-hla leiin chemin a sun hlum. Hi thiltlungna hi Pune hmuna Chandannagar biela Thawleni zantieng a kha tlung a ni a. Sun hlum a um nu Veena Patle chu a ngaizawngpa (a sun hlum tu) Kiran Shinde chu ni tlawmte liemtah a inthawka mi dang biek phal loa an um tir tah, a ngaizawngpa hmu dinga a va fena a hieng ang thil hi a tuok a nih. Shinde le Patle hai hi IT firm pak-hat a office staff support a thawk an ni a, ruol anga an

inpawlna chun an inngaiza-wng tah a. Hun hung fe pei chun Shinde chun Patle in a hlem hlak ni dingin a ring-hla ta a nih. Shinde chu tu le khawm an inbiek tak naw leiin an ruolpa Prakash le Patle hai chu Shinde hmu dinga Thawleni zana Chandaan-nagar fe an nih a. Hi taka an inselbuoina ah Patle a ngaizawngpa Shinde chun thil inzumtak hmangin a sun a, a tlanhmang nghal. Patle chu Hospital ah a thi a puong niin a sun hlumtu Shinde chu tuhin a umna hriet loin a tlanhmang niin Police report chun a hril.

Crore 100 thubuoi leiin monty Chadha man

new delhi: Man-preet Singh Chadha aka Monty Chadha chu crore 100 thubuoi le inzawmin Nilaini khan man a nih. Monty, Wave Group Vice-Chairman hi Economic Offences Wing of Delhi Police haiin Indira Gandhi International Airport, New Delhi hmuna Phuket, Thai-land a pan tum laia an man a nih. Additional CP (EOW) Suvashis Choudhary chun thla liemtah lai khan Monty le a group (Wave Group) chunga hin inhlemna case zieklut a ni leiin Look Out Circular (LOC) siem khum a nih tiin a hril. Nikum January a FIR file naa chun Monty le a thawpui hai chun an Hi-tech town, Ghaziabad a an thutiem an suk puitling naw leiin an chunga hin sections

420 (cheating), 406 (crimi-nal breach of trust) and 120B (criminal conspiracy) IPC dana case siemkhum an nih. An thutiem project a chun Rosewood Enclave, Sunny Wood Enclave, Lime Wood Enclave le Chestwood Enclave, town, villas, golf course, helipad, international school le col-lege baka shopping mall hai khawm an lo intiem a nih. FIR statement dungzui chun victim haiin kum 11 lai zet Monty kuthnung an lo tuor an tah. Monty hi lo-cal court hma ah inlang tir ning a tih. Monty a pa Pon-ty Chadha le a sangpa hai chu kum 2012 khan Delhi ah ro thil buoina leia inkap-tuona ah an thi ve ve tah a, chu hnunga chu Monty hi an sumdawngna hi a hung enkawl sunzawm pei a nih.

CBSE 10th Result 2019 ah student 97 zetin topper nina an chang

new delhi: Central Board of Secondary Educa-tion, CBSE chun kum 2019 Class X result chu zani chawhnung dar 2:10 khan an official website ah an suo a. Tukum a CBSE pawl sawm exam ziek hai chu mi lakh 18 an kai phak a, pass percentage 91.10% nih. Student 97 zetin CBSE

Class X board exam an top a, hi hi record a la nih. Stu-dent 97 hai laia 13 hai chun full mark 500 ah 499 an hmu a, 25 hai chun 500 ah 498 hmuin a dang hai poin 497 an hmu ve tawl. 97 hai laia 64 hai chu nuhmei an nih a, nuhmei hai hin pasal hai chu 4.04% in an khum a nih.

BJP in ngirhmun insang tak a tlung \ep – Amit Shahnew delhi: BJP presi-dent Amit Shah chun tuta Lok Sabha election nei zo lo um ta a khan hratna in-sang tak le a hrat tak \um nisienkhawm a ngirhmun insang tak ding a la phak nawh tiin Ningani khan a hril. Amit Shah chair naa BJP national office bearer hai meeting naah Shah

chun an party (BJP) chu hi neka huopzau lem, hmun thar le biel thara hai lut pei thei dinga suklien a la \ul tiin a hril. Hi meeting a hin BJP general secretary Bhu-pender Yadav khawm a \hang ve a, tuta Lok Sabha election a hratna an chang-na chu Amit Shah inrimna zar a nih tiin an pak a. Ya-

dav in a hril zawm peina a chun Madhya Pradesh CM Shivraj Singh Chouhan, BJP vice-president ni lai mek chun party member-ship drive hma \huoi a ta, party leader pali dangin \hangpui an tih. Tuhin BJP in crore 11 member a nei mek a, chu chu 20% mem-ber sukpung belsa an tum thu Yadav chun a hrilsa.

Cyclone Vayu leiin khuo 560 pow-er supply buoi

vadodara: Gujarat state a cyclone Vayu lei-in khuo 560 zeta meivar (electric supply) hai chu a chawkbuoi. Cyclone hung um ding lei hin Gujarat Urja Vikas Nigam Lim-ited (GUVNL) hai chun a hmalawk deuin action plan hai \ha takin an lo

induong fel a, feeder line 561 vel Saurashtra le south Gujarat a mi hai a buoi a. Amiruokchu, power supply chu pangngai taka in fe tir nawk vat beisei a nih tiin company in-charge man-aging director Shahmeena Husain chun news agency PTI a hril.

Jungle rule le UP law & order in danglamna an

nei lien nawh – Congressnew delhi:Congress party chun zanita Uttar Pradesh state Bar Council that a nina le inzawm khan BJP in lalna state Uttar Pradesh a law & order chu jungle rule le danglamna a um rak nawh tiin Congress spokesperson Randeep Surjewala chun a tweet. State Bar Council a nuhmei President hma-

satak Darvesh Singh chu Nilaini khan Court huom-sung a lawyer pakhatin a kaphlum a nih. Ms Singh hi hun iemani chena a hmelhriet lo nitah lawyer tho Manish Sharma in ama silai hmangin a kaphlum a nih tiin Agra City Ad-ditional Superintendent of Police Praveen Verma chun a hril.

AN-32 a chuong hai a damsuok um lonew delhi: Kar liemtah a Indian Air Force vuongna AN-32 Arunachal Pradesh sunga siet tuoknaa chuong mihriem hai chu tukhawm a damsuok an um naw niin IAF thusuok chun a hril. Hapta karkhat zet a umna chin hriet ni loa AN-32 an zawng hnungin a vuongna hlek an hmu a inthawk zan-ikhan a siet tuokna hmun an hmu a nih. Sansuokna sinthawtuhai chun tukhawm a damsuok an hmu naw a, hi vuongna a chuong mi 13, an sunghai chu hril an ni tah tiin Air Force hai thusuokin a hril Hi vuongna hi Soviet design, twin engine turbo-prop transport aircraft a ni a. Assam Jorhat Air Force base a inthawk Mechuka, Arunachal pana June ni 3-a a vuongsuok sun dar 1 vela a umna chin hriet ni loa

inhmang a nih. Jorhat le Me-chuka hi minute 50 vel vu-ongna lampui a nih.Hi vuongna sietna hlek hi Thawleni zingkar khan tlang feet 12,000 vela insang laia hmu a ni a, vuongna hin khawmuol \hat naw leia hi lai tlang hi a baw ni ngei din-ga ring a nih. An inhmanga inthawk zawngsuokna sin an thaw sung khan an sung le kuo hai chu Jorhat base camp a sie an nih. Crew member 8 le passenger 5 AN-32 hin a phur a, a damsuok an um nawh a, vuongna black box le ruong 13 hai hmu kim vawng an nit ah. AN-32 a Crew member laia mi Flight Lieutenant Ashish Tanwar a nuhmei IAF a flight Lieutenant ni ve chu Jorhat hmuna hin an vuongsuok ni hin ATC (Air Traffic Controller) a \hangve a nih.

PM Modi in china President Xi Jinping an biekpui

new delhi: Kyrzyz khawpui, Bishkek hmuna Shanghai Cooperation Or-ganisation (SCO) Summit a \hang Prime Minister Na-rendra Modi chun zanikhan

China President Xi Jinping inhmupuiin delegation-lev-el bilateral taks an nei. Hi huna hin PM Modi chun Xi Jinping hi India rama hung inzin dingin a

fiel a, Jinping chun PM Modi fielna hi a pawm leiin tukum sung hin India ram a hung inzin ding niin Foreign Secretary Vijay Gokhale chun a hril. PM Modi in China President an hmupui huna hin Jaish-e-Mohammad (JeM) chief Massood Azhar chunchang khawm a hrilpui. China hin Masood Azhar global terrorist a pu-ong na ding a lo dodal hlak a hlip hnungin Azhar hi tuta hma khan global terrorist-a puong a lo ni ta a nih.

PM Modi inrawi-nain NITI Aayog GC meeting June 15-ah

new delhi: June 15, 2019 khin Rashtrapati Bhawan, New Delhi hmu-nah Prime Minister Naren-dra Modi inrawinain NITI Aayog 5th Governing Council Meeting um a tih. Official thusuok in a hril danin meeting a hin Defence Minister, Home Minister, Finance and Cor-porate Affairs Minister, Agriculture Minister, Ru-ral Development and Pan-chayati Raj Minister hai ex-officio members in \hang an tih. Meeting huna hriltlang ding hai lai rain-water har-vesting, khaw \hal chun-chang, Agriculture le se-curity chungchang bakah thu pawimaw dang dang hriltlang an tih. Meeting a hin States le UTs tin haiah Chief Minis-ters le Governors hai hai chu members angin \hang an tih.

Page 4: Hmasawnna Thar - Neitham Thar/2019/June/HT-14-06-2019.pdf · dpur District sunga ZEO le ADC hnuoia schools 128 haia inthawk School Management Development Committee (SMDC)/Local Authority

Hmasawnna Thar4 EntErtainmEnt / SportSthlado (June) 14, 2019zirtawpni (friday)

Free Summer Football coaching for U-15 Boys and Girls-LRS PuruolterengKai/CCpur: Nau-panghai hmakhuo ngaitu-ona leiin an School Sum-mer Vacation sung an um mei mei nekin an talent hai fakhmuna thei ding khawpa lo \hangpuia, lo induong lawkna le an taksa lo in-sawizawi puinain Rengkai Athletic and Cultural Club (RACC) chun June 17 - 29, 2019 inkar sung hin Reng-kai khawsunga naupang Football inhnikhai tading bikin Free Summer Football Coaching for U-15 Boys and Girls huoihawt a tih. Rengkai khuomi nilo \hang ve chak ngawi ngawi an lo um pal khawmin \hang thei ni bawk a tih.

Inhnikna neihai chun June 17, 2019 (Thaw\anni) a inthawk zing dar 6:30 AM in Rengkai Playground pan hlak ding ning a ta, Coach dingin Hmar/Rengkai Foot-baller inlar, Manipur state aiawa lo khel tah hlak le Club inlar tak tak haia

khawm inkhel zing zing, mi tam tak hrietlar Mr. Mi-chael Joute ning a tih. Naupang tam tak Mo-bile phone a game PUBG le a dang dang inhnel tir el nek chun hi thil hin ra di-tum tak a hung insuo ngei beisei a um.

Women’s World Cup round up:

Germany le France an hrat; Nigeria in account an hawng vevalenCienneS, franCe: FIFA Women’s world cup khel mekah group stage match round khat khel zo a ni hnungin Nilaini zan khan match 2 of 3 inkhel \an a ni a. Group B-ah match hmasaa China 1-0 a lo hnetu Germany chun Bayern Munich midfielder Sara Daebritz goal hmangin Spain 1-0 bawk in an hne nawk. Ball possession zawng a chun Spain an \ha lem a, sienkhawm first-half min-utes 42 naa Sara Dabritz in Germany ta dinga goal a thun chu inkhel tawp che-na khawm Spain in a thun-gkir tanaw leiin Germany chun hratna an chang ta a nih. Germany ball posses-sion 36% chau a ni laiin Spain ball possession chu 64% a nih. Germany chun match pahni haiah hratna an la chang ve ve leiin point 6 hmuin group-ah a chun-ghnung tak an nih. Spain khawm match hmasa ah

South Africa 3-1 in a lo hne ta leiin point 3 hmuin pahnina an nih. Group B a point la hmu lo ve ve South frica le China chu zani zan sawthnung khan an inkhel. Group A match 2 of 3 ah Nilaini zan khan France chun Valerie Gauvin (46) le Eugenie Le Sommer (72 penalty) hai goal hmangin Norway 2-1 in an hne nawk leiin game 2 an khel ta haiah

hratna an la chang ve ve leiin point 6 hmuin Group A-ah a chunghnung tak an nih. Norway hin match hmasa ah point 3 an lo hlawsuok ta leiin pahnina an nih. Chun, Nilaini zan khan Nigeria in Kim Do-Yeon (29 OG) le Asi-sat Oshoala (75) hai goal hmangin South Korea 2-0 a an hne leiin point 3 hlaw-suokin account an hawng ve. South Korea chun

point an la hmu nawh. Ningani zan khan Group C ah point 3 hmua a chunghnung tak ni mek Brazil le Australia an inkhel bawk. June 14, 2019, zan dar 6:30 hin Group D-ah point 1 hmua pathumna ni mek Japan le point la hmu lo Scotland inkhel an ta, zan dar 9:30 hin Group C ah point la hmu lo Jamaica le point 3 hmua pahnina ni mek Italy inkhel an tih.

Man. United chun Daniel James contract an ziekpui tah; Real Madrid in Ferland Mendy an ziekfel pui ta bawk

london: Football a nipui bazar hun inhawng mekah Club hran hran hai chun season thar-a squad siem\hat tumin hma an lak seng a. Manchester United chun Swansea City a khel mek Wales winger Daniel James chu £ 17 mil-lion in contract an ziekfel tah. Kum 21-a upa Dan-iel James hin kum 5 sung chawlkhar khatah £ 67,000 hlaw ding le kum khat dang keisei dingin a remti a, chu dungzui chun Man. United-ah contract a ziek ta a nih. James hi Man. Unit-ed manager Ole Gunnar Solskjaer in tuta summer

window-a player contract a ziekpui hmasa tak a nih. Daniel James chun, ‘vawisun hi ka pienga in-thawk ka hun tawng ta poah ka hlim tak \um a la ni a, chona thar ka hma-sawn ding hi theitawp suoa paltlang ka tum ding a nih” tiin Man. United le con-tract an ziek le inzawmin a hril. Ole Gunnar Solsk-jaer hnuoia le team hai le inkhel kar a nghakhla hle thu a hril bawk. James hi Swansea academy graduate niin kum 2018-19 season a khan Swansea ta dinga games 38 a khel na haiah goal 5 a thun.

Manchester United hi season nuhnung taka khan Premier League-ah top 4 ngirhmun hau ngei tu-min theitawp an suo a, sienkhawm parukna an \hang phak chau a, season nawkah Europa League an khel phak ding a nih. Chun, Real Madrid khawmin French Inter-national Lyon left-back Ferland Mendy (24) chu £ 47.1m in kum 6 sunga din-gin contract an sukfelpui ta bawk. Real Madrid chu sum-mer window a hin bazar a kai nasa hle a, tuta hma khan Chelsea-a inthawk Belgium forward Eden

Hazard le Eintracht Frank-furt a inthawk Serbia Strik-er Luka Jovic hai contract a lo ziekpui ta bawk leiin summer window a player inchawknaa sum a hmang chu £300 a tling hnai thuok ta niin report chun a hril. Hazard man hin £150m chuong a ni ring a ni bakah Luka Jovic man hin £53 million vel a pek ring a nih. Tukum March thla khan Porto defender Eder Militao chu £42.7 million in contract a lo ziekpui ta bawk a nih. Hienghai bakah hin June 2018-a £40 million a Santos a inthawk contract an lo ziekpui tah Brazil for-war Rodrygo (18) khawm July thla hin Real Madrid squad a zawm ta bawk ding a nih. Real Madrid in contract an ziekpui thar Mendy hi PSG a lo khel hlak, kum 2017 a Le Havre a inthawk Lyon lo zawm a ni a, Ligue 1 club-ah season hni a um sungin games 79 a khel.

Premier League season 2019/20 fixtures insuo a nitah; Liv-erpool le Norwich City han season an hawng ding

london: Summer Transfer window inhawng mekah clubs tin han bazar an kai sup sup laiin Eng-lish football-a competition insang tak Premier League 2019/20 season fixtures ding chu Ningani khan pu-ong nawk a ni der tah. Premier League Sea-son thar fixture insuo a um dungzui hin season nuhnung takah title latu Manchester City le an karah point khat char tla a runner-up ngirhmun hautu Liverpool chun Premier League season thar hawng-nain August 9, 2019 (Aug.

10, 2019 12:30AM) khin promoted Norwich City mikhuol a tih. A zawna champion vawihni nita le defend-ing champion Manchester City chu August 10, 2019 (5:00PM) khin season match hmasa takah West Ham in mikhuol a ta, a home game hmasa takah ni 7 hnungin Tottenham Hotspurs mikhuol a tih. Premier League his-tory-a a hmasa takna din-gin February thla khin short mid-season break chawlkharhni sung um a tih.

Priyanka Chopra in UNICEF humanitarian Award a dawng ding new yorK: Actor le UNICEF Ambassador Priyanka Chopra chu December thla khin New York khawpuia Unicef Snow-flake Ball-ah Unicef Danny Kaye Humanitarian Award inhlan ning a tih. Quantico actress Priyanka hi global ‘Unicef Goodwill Ambas-sador for Child Rights’ ni mek a ni a, chawimawina dawng dinga thlang a ni thu hi a Instagram le Twitter pages haiah “So humbled. Thank you Unicef for honouring me with the Danny Kaye Humani-tarian Award at the Unicef Snow-flake Ball in December.” …. “My work with Unicef on behalf of all the world’s children means everything to me. Here’s to peace, freedom and the right to educa-tion,” tiin a post .

Priyanka Chopra hi kum 2006 a inthawk Unicef a sin lo thaw tah niin child and adolescent rights charity tiengpang , a bikin India ram sungah nasa takin hma a lo lak a, hi hnung hin South Africa, Bangladesh, Jordon rama Syrian refugees hai umna Zaatari Camp

le hmun dang dang a project le inzawmin a lo sirkuol ta a. Kum 2010 le 2016 hai khan national le Global Unicef Goodwill Am-bassador for Child rights dinga ruot niin, environment humhal-na tiengpang bakah health and education le women’s right haiah,

a bik takin gender equality le feminism tiengpang theitawpa lo khekpuitu niin, United Nation’s global “Girl Up” campaign –ah a \hang bakah India rama nuhmei naupang hai himna, hriselna le education tiengpanga awareness thawtu NGOs dang dang hai leh thaw tlang an ni bawk a nih. Danny Kaye Humanitarian Award hi American actor le en-tertainer, kum 1987-a a thi che-na Unicef –ah a kul a taia sin lo thaw Danny Kaye chawimawi le hrietzingna dinga pek hlak a nih. Award semna hi December 3, 2019 a nei ding a ni a, hi huna hin Unicef Supporters, Marjolein le Ewout Steenbergen hai khawm ‘Spirit of Compassion Award” inhlan ning an tih.

Melbourne-a 10th Indian Film Festival-ah Shah Rukh Khan

Chief Guest a ni ding

new delhi: Bolly-wood superstar Shah Rukh Khan chu Melbourne khawpuia 10th edition In-dian Film Festival hunah Chief Guest in a \hang ding niin Ningani khan or-ganisers han an puong. Indian Film Festival of Melbourne (IFFM) hi Au-gust 17, 2019 chen aw ding a ni a, Shah Rukh Khan hin August 8, 2019 khin festi-val a guest danghai bakah Victorian company Pre-

mier Daniel Andews le fes-tival director Mitu Bhow-mick Lange hai \hangnain a hawng ding a nih. Hi festival-a khuol-lien dinga fiel a nina thu-ah Shah Rukh Khan chun lawmum a ti thu hrilin, a ta ding chun chawimawina ropui tak a ni thu a hril. Tukum hi festival thu-pui chu ‘Courage’ ti a ni a, festival thupui khawm \ha le lawmum a ti thu Khan chun a hril bawk.

Social Media hi a hrisel nawh: Selena Gomez

loS angeleS: ‘Wolves’ hitmaker Selena Gomez chun, Social media hi a hriseln-naw (unhealthy) nia a hriet leiin social media-ah hun a hmang tam tanaw thu a hril. Kum 26-a upa hla-sakthiem Selena Gomez hi a hma chun a hun tam tak social media hmanga fans hai le inbiekpawna taka lo hmang hlak a ni a, sienkhawm social

media hieng Twitter le Instagrams hai a hmang rawn po leh hlim le lawmna ding nekin a sukbeidawngtu an chang leiin a hmang tam tanaw thu a hril. ‘Live! With Kelly and Ryan’: a an lang huna Selena in a hril dan chun, ‘social media hi ka lo hmang nasa ve hle a, sienkhawm kei \han-gin kum naupang tieng hai ta dingin a hrisel naw nia ka hriet a, a

\hanaw zawngin keiah nghawng a nei leiin comments hai dawn ta lo dingin thutlukna ka siem a, ka hmang rawn ta nawh’ tiin a hril. Selena hi tuta hmain follower hau pawl tak lo ni hlak a ni a, sienkhawm tuhin a phone-ah In-stagram khawm a nei tanaw a, fans hai thil \henkhat a share nuom hunah midang phone –a inthawkin a thaw el hlak niin a hril.

ni 10 sungin telangana ah mi 540 an inhmanghyderaBad: June thla bul ni 10 sunga mi 540 zet an umna chin hrietloa an inhmang leiin hi lai ram mi-hai chu nasatakin an buoi a, social media a hai khawm hi thu hi an chai nasa hle niin report in a hril. Police hai chun hieng 540 inhmang hai laia 222 hai chu hmu

le an sunghai kuoma sie an ni ta thu an hril. Swati Lakra, Inspector General of Police, women safety & ADG, CID in statement a siemna a chun Police chun a theitawp suoin mi 318 hai hmukir na dingin \hang na-satakin a lak mek a nih tiin a hril a.

Police data suklanga um danin Hyderabad hmu-na mi 100 inhmang hai lai 49 hai chu hmu an ni tah. A tamna tak mi 116 inhman-gna chu Hyderabad le inkawp Hyberabad hmuna mi a ni a, mi 33 hmu an ni tah a, a dang hai zawngna sin thaw zing a nih

VAWIZAN 14th JUNE HIN COPA AMERICA- Jipson S Hrangate, AFC Referee

Khawvel pumpui hriet khawpa Football Tournament ropui/inlar em em, South America Continent sunga rambung hai ta ding Football pet inruolsiekna “ COPA AMERICA” chu Vawizan Zirtawpni (14th June) hin 9:30 Pm (Brazil timing) ah Brazil rama Sao Paulo Khawpui ah ropui taka nei ning atih. Eini India timing (IST) ah chun zingkar (15th June) 5:30 A.M ah lo enthei ei tih, Indian Standard Time hi Brazil Standard Time nekin darkar 8:30 zetin an hma tina ani chu. Opening Ceremony chu Sao Paolo khawpui a Stadium ropui em em Estadio Do Morumbi, mipui 67,000 zet inṭhung theina hmun ah program varieties hai le hawng nieng a tih. Hi taka inkhel hmasa tak ding hai chu a chawngpu Brazil vs Bolivia hai nieng an tih. Brazil hin kum 5 fetah a inthawk ta khan Major Sports Events 3 zet alo huoihawt tah a, chuonghaichu :- World Cup 2014, Olympics 2016 le tuta Copa America 2019 hai hi an nih. 2014 WC a inthawka Stadium an I bawlthar hai le Olympics a Olympics Village cheng tamtak hmanga an I bawl hai chu nasa taka hlawkpui tumna leiin hieng Major Sports events hai hi lak (host) zawm pei antum hrim a nih. Sao Paolo khawpui hi South America Continent sunga chu khawpui ropui tak a pahnina a nih. Mihriem 1.22 Crores zet hi khawpui sunga hin ancheng a nih. A pakhatna chu Argentina khawpui Buenos Aires a nih. Sao Paolo ahin khawvela football club inlar tak tak, hieng – Corintians, Portuguesa, Santos, Sao Paolo, Palmerias, etc.hai an nih. Copa America hi South America rama Football Federation lientak CONMEBOL huoihawtna hnuoi a thaw a nih a, CONMEBOL founder Pu Hector Rivadoria’n 1916 laia alo indin anih a, kum 2 dana dam, kum 3 dana dam nei alo ni hlak. Copa America a hin ṭhenum continent North America a inthawkin Mexico, USA, Costa Rica, etc. hai chu an fiel (special invitees) ve zie hlak a, 2016 Copa America Centenario lem kha chu USA ram sunga nei ngat a nih. CONMEBOL le CONCACAF (North & Central American Football Federation) hai hi inruolṭha tak el an nih a, Copa America a hin kum tam tak anlo play tlang ta hlak anih. Chulei chun North America rambung hai khun South American Football tactics an man (study) phak pha ta hiel anih. Tuta Ṭum chu khutieng ṭhenum rambung hai (North and Central America) tieng chu lo inchawl hadamtir phawtin Asia rambung unau Qatar le Japan hai anhung fiel ta lem hlau a nih. Qatar hi hungtlung ding 2022 WC mikhuoltu (host) anni

leiin an ditsak a, chun Japan hi Asia rama Football a insang tak anla ni hri phawt lei khawmin ditsakna anpek bawk. Tuta ṭum Copa America a official Football sponsortu chu Nike Rabisco (Nike Company) an nih a, official TV telecaster hai chu Sonykix, Sonyten, Sonysports, etc. hai an nih. Copa America hi Argentina’n vawi 9 zet anlo mikhuol ta a, Chile in vawi 7, Brazil in vawi 5, Uruguay in vawi 5, Champion ngun tak chu Uruguay vawi 15 an nia, Argentina in vawi 14 in a dawt a, a pathumna Brazil vawi 8, Tuta ṭum hin tuin am championship hung lang anta? Ti lo inring siek ei tiu.group wiSe & fiXtureSGroup A Schedule with Kick off Time in BRTteam : Brazil, Bolivia, Venezuela, Peru● 14 June 2019 21:30 BRT- Brazil vs Bolivia● 15 June 2019 16:00 BRT- venezuela vs peru● 18 June 2019 18:30 BRT- Bolivia vs peru● 18 June 2019 21:30 BRT- Brazil vs venezuela● 22 June 2019 16:00 BRT- peru vs Brazil● 22 June 2019 16:00 BRT- Bolivia vs venezuelaGroup B Schedule with Kick off Time in BRTteam : Argentina, Colombia, Paraguay, Qatar● 15 June 2019 19:00 BRT- argentina vs Colombia● 16 June 2019 16:00 BRT- paraguay vs Qatar● 19 June 2019 28:30 BRT- Colombia vs Qatar● 19 June 2019 21:30 BRT- argentina vs paraguay● 23 June 2019 16:00 BRT- Qatar vs argentina● 23 June 2019 16:00 BRT- Colombia vs paraguayGroup C Schedule with Kick off Time in BRTteam : Uruguay, Ecuador, Japan, Chile● 16 June 2019 19:00 BRT- uruguay vs ecuador● 17 June 2019 20:00 BRT- Japan vs Chile● 20 June 2019 20:00 BRT- uruguay vs Japan● 21 June 2019 20:00 BRT- ecuador vs Chile● 24 June 2019 20:00 BRT- Chile vs uruguay● 24 June 2019 20:00 BRT- ecuador vs Japan

n.B: indian Standard time (iSt) hi Brazil nekin dar 8:30 zeta inhma ani leiin match tam lem chu zingkar ei en ding anih. eg. date 14 June Brazil vs Bolivia 21:30 hrs ti chu 9:30 pm (Brazil timing) tina a nih a, chu umzie chu eini india ta ding chun date 15 June, zingkar 5:30 am ah ei en thei ding tina a nih.2nd Round match fixtures chu la hung tarlang pei ei tih.

india le Bangladesh han dg level talks an neidhaKa: India le Bangladesh chun June 12, 2019 khan Border Security Force (BSF) le Border Guard Bangladesh (BGB) han Dhaka khawpuiah Director General Level Talks an nei. Meeting huna hin India le Bangladesh ramria pawisa lem, inruithei le dan kala rana sumdawngna dang dand ding chun-

gchang an hriltlang. Meetinga hin BSF tieng chu Director General Rajni Kant Mishra le BGB tieng chu Director General Major General Md. Shafeenul Islam in an rawi. DG, BSF chun Bangladesh Home Minister Mr Asaduzzaman Khan Kamal khawm an hmupui.