NERcORMP hnuoia common Facility centre hawng … Thar/2018/June/HT-12-06-2018...Hmarram JHQ June 11,...

4
Hmasawnna Thar ( A n I n d e p e n d e n t d A I l y n e w s p A p e r ) ___________________ Regd. No. RNI - 40917/89 | Postal Regd. No. MNP - 67 ___________________ Estd. 1984 dC/CCpur : 03874-234234 sp/CCpur : 03874-236747 police staon : 03874-202248 sp Ctrl. room: 03874-233239 dist. Hospital Casualty : 03874-233370 Fire Brigade : 8974 147 799/ 8258 057 887 / 8974 103 600 sp Hotline number: 7085-256-377 GAS NEWS VANGSEI INDANE K. Salbung Booking :05-05-2018 to 07-05-2018 delivery :12-06-2018 (tUe) Time : 9AM -11AM stOCK : 306 Hmasawnna Thar Vol - 33/230 | Churachandpur | email : [email protected] | Phone: +91-3874-236846 | Rs 6/- per copy Thlado (june) 12, 2018 Thawleni (Tuesday) GAS NEWS Agency : SAS Booking :8th.May. , 2018 to 1st. June, 2018 delivery :12-06-2018 (tUe) Time : 9AM - ll stock stOCK : 600 @rate:Rs. 812/- GAS NEWS Agency : KIM JOE Booking: up to date delivery : 12-06-2018 (tUe) Time : 9AM - 11:30AM Stock : 306 @ Rs. 812 (5kg & 19 kg available) secure format for Home delivery NEWS TOMKIM CHANCHIN LAKTAWI HSA Hmarram JHQ in an dem Parbung: Hmar Stu- dents’ Association (HSA) Hmarram JHQ June 11, 2018 khan thusuok siemin, June 1, 2018 zan dar 9 vela Parbung a nuhmei tlei- rawlte misuol ruolin \huoi- hmanga, thawluina hmanga an suollui le an sawisak chu na a tiin a tuor takzet a, hiengang thil tirdakum hi HSA chun a dem takzet thu an ziek. Mani farhai u le nau sang hai le mani chipui ngei ngei laka hiengang thil tirdakum tak thawtu hai hi khawtlang hmelma an ni a, mihriem lungril putlo, ram- huoi lungril put an ni leiin a nat thei ang taka hrem ngei dingin kan phut tiin Simon Barjona, Gen. Secy. le Lalchansang Nungate, President, HSA Hmarram JHQ han thusuok an siema chun an ziek bawk. Hien- gang thil tirdakum tlung nawk ta lo dinga an dit thu an puong. Chun, buoina tlung hma le hnunga khawm Police Station haia Police hmel hmu ding an umnaw chu an dem thu an puong bakah mipui mamaw le buoina tlung thut huna medical tiengpanga en- kawltu ding Doctor hmel hmu ding an um naw chu mak a tiin a dem hle thu HSA Hmarram JHQ thu- suok chun a hril a. Hien- ganga sin thaw pei lo hai hi HSA chun a ngaithiem naw khelah sawrkarin a hmusitnaah an ngai tiin an ziek. ZSP Award marksheet pe- klut thei hun CCPur: Zou Sangnau- pang Pawlpi (ZSP) GHQ in kum ZSP Foundation Trust Award sem an tum le inzawma Class X le XII marksheet le document peklut thei hun June 5, 2018 chen ti chu June 15, 2018 chena la peklut thei dinga a hun keisei a nih. Peklut theina hmun hai chu- 1. Chinkham Mod- ern High School, Zomi Colony, 2. Chinkhen- pau, Gen.Secretary, ZSP, GHQ (Contact no. 9856365302)3. P. Thang- suanhau, Edn. Secretary ZSP GHQ (Contact no. 9612566349) le 4. Zogam Today Office, Teddim Road, Hmar Veng, Chura- chandpur hai a nih. June 22, 2018 khin Chandel District sunga Singtom khuoah ZSP Sohdu Block le ZSP Kana Block mikhuolnain ZSP Special Assembly- cum- Felicitation & ZSP Foundation Trust Award Distribution, 2018 a um ding a nih. FIR an registered CCPur: June 9, 2018 zan- tieng 4:30PM khan Public Ground, CCPur a tourna- ment fe mek le inzawma football inkhel ena fe Let- khogin (35), s/o H. Thang- khohem of K. Patlien village chu LSC \antu ni dinga ring mi 10 vel han an vuok hliem a. Hi le inzawm hin Mr Thanglien- lal Gangte (24), s/o Sholun Gangte of K. Patlien chun Police-ah report a pek. Hi le inzawm hin Police chun FIR No. 52(6)2018 CCP- PS U/S 352/325/34 IPC an registered. Vuokhliema um Letk- hogin hi Zion Clinic, Tui- bong-ah enkawl mek a nih. NERCORMP hnuoia Common Facility Centre hawng CCPur: Zani zingkar 8AM khan Ujungmakhong village-ah NERCORMP-III hnuoia bawl Common Fa- cility Centre (Semi pucca) hawngna nei a nih. Pu T. Thangzalam Haokip, MLA/Henglep & Chairman, Hill Areas Committee, Govt. of Ma- nipur chun khuolliena \hangin Common facil- ity Centre hi a hawng a, Chungkholal Gangte, Head Deacon, CBA Church, Ujungmakhong village in \awng\aia inhlanna a nei. Hi huna hin Guest of Honour in District Project Director NERCORMP-III , CCPUr le chief host in P Simte, Chief functionary Rural Development Ser- vices a \hang bawk. Hi huna khuollien in thu a hrilnaa chun, hun pawimawna le hun hmang dik a pawimaw zie uor ta- kin a hril a, a hming lam- tawi TT Haokip tia ziek hlak chu T. Thangzalam Haokip tia ziek ta hlak din- gin a ngen a, hmasawnna sin thawna kawnga ram inro ei tam leiin hmasawn- na sin nasa takin a sukbuoi pha hlak thu a hril a, Heng- lep biel ngirhmun inhnuoi taka um mek chu nasa taka dawmsang le sukhmasawn a tum thu a hril. Henglep hi Sub-Divi- sional Hqrts a nina kum 45 vel tling ta sienkhawm puc- ca building pakhat khawm a la um naw bakah fak le dawn indai tawk um lo a ni a, Hospital signboard um sienkhawm thawktu hmu ding um lo an ni thu, ram siem\hat tuma MLA in can- didate a ni leiin hmatieng a dam pei chun Henglep >>sunzawmna phek 4-ah Edn. Minister khuollien ding CCPur: Joint Students’ Body, CCPur huoihawt- nain June 13, 2018, 11AM hin Synod Hall, IB Road, CCPur-ah CCPur District Toppers Award, 2018 sem ning a ta, hi huna hin Edu- cation Minister Pu Rad- heshyam khuollienin \hang a ta, functional president in Agriculture minister V. Hangkhanlian \hang a ta, District sunga MLA dang hai guest of Honours in \hang an ta, DC, CCPur le SP, CCPUr hai special guest in \hang an tih. SSPP CCPur branch Election nei CCPur: Siamsinpawlpui (SSPP) CCPur Col- lege Branch chun zani 12:00Noon khan SSPP Complex, Bungmual-ah SSPP JHQ inrawinain Election-cum-Farewel pro- gramme an hmang. Presi- dent dingin L. Khammin- lian Ngaihte le Secretary dingin Esther Niangbiak- lun hai thlangtling an ni a, Treasurer in Chingnun- mawi ; Finance Secretary in S. Siamlianmang th- langtling a nih. NEFIS in HRD Minister memorandum an pek; MU VC lim raw Sikulah nundan mawi ei inchuk ta naw leiin Society a sie zo tah a nih: CM Family Member 4 Mitdel vawng in \hangpuina an la hmu nawh imPhal: Chief Minister Mr Nongthongbam Biren Singh chun, sawrakrin theitawpin \hangpui ngaihai \hangpuina dinga hma a lak lai zingin, sungkuo pakhata mi pali an rengin mitdel vawnghai chu vawisun chenin \hangpuina pakhat khawm an la hmu naw niin a hril. Hi thu hi zani June 11, thla tina nei hlak Hill Leaders’ Day le Meeyamgi Numit hmetkawpa CM Secretariate-a mipui an hmupui zoa chanchinbumihai kuoma a hril a nih. Chief Minister chun zing dar 8:30am a inthawka 1:30pm chenin sawiselna (hnina) 400 ngaithlain mipui 1, 500 an hmupui bawk. Mipuihai an hmupui zoa re- porterhai le an inpawlna hunah chun, sungkuo pakhata mi palihai chu an rengin an mit 100% an del vawng a, vawisun chenin sawrkara ham\hatnahai an la hmu naw niin a hril a. A lungril na taluo leiin con- cerned authority hai chu CMHT card le, CMST hnuoia monthly sti- pend Rs. 1, 500 le a dang dang, a um ang ang pe nghal dingin thu a pek niin a hril. “Theitawpin hmun hnufuolnaa umhai le mirethei hai kuom tlung- na dingin sawrkarin hma a lak laia hieng ang sungkuo khata an la um chun, mipuiin sawrkar scheme hai an hriet ding ang an la hriet nawh tina a nih” tiin awareness tamlem la thaw pei a pawimaw thu a hril. State sawrkar chun mipuihai kuomah sawrkar \ha tak pek a tum a. A kilkhawr takhai chen Service hran hran pek a ni theina dingin tuta “Go to Village’ mission khawm hi thaw a ni thu a hril a. Sawrkarin tukhawm hmai um lo dingin an kuom a tlung seng ding niin a hril. CM hril dan chun, ‘Go to Vil- lage’ a harsatna an hung intlun or application (complaint) an hun pek luthai po po chu chi hnia \he a nih. Pakhatna ah chun, a hun le hmuna thaw nghal thei chihai a ni a. Pahn- ina chu, harsatna or hnina chawp le chila thaw el thei lo extra budget (pawisa) la ngai hai an nih. CM chun, “Ni khat chu nau- pang pakhat ka kuomah a hung a. Thurawn pakhat, lekha inchukna school haiah Manner le Discipline inchuk sa dingin formal education system ah hin sie lut ve inla \hang a tih, tiin a mi hung hril a. An dik ngawt el. Chuong ang nundan mawi chingdan \ha (manner) le zui ding Discipline hai inzirtirna a tlawm ta leiin ei society a sie zo an tah” tiin a hril. Hi thu le inzawm hin, Chief Minister chun, Manner le Disci- pline hai \ha taka ei vawng naw >>sunzawmna phek 4-ah imPhal: Manipur Uni- versity Vice Chancellor, Prof. Adya Prasad Pandey in thil indik lo a thawna thuah zani khan North-East Forum for International Solidarity (NEFIS) \huoitu han Union Human Resource Development (HRD) Min- ister kuomah memorandum an peklut. NEFIS chun VC khawsak indik naw leia University students hai a sukbuoi leiin VC chu an hmatienga b^n dingin HRD Minister an ph<t. MU stu- dents hai chun VC thlak dinga ph<tna in ni tamtak liemtah a inthawk nuorna an lo nei ta hrim a nih. Hi le inzawma NEFIS thusuokin a hril dan chun, VC hin a sin a ngaitha el khelah ama hmalakna hnu- oiah thil indik lo tamtak thaw a nih tiin a hril. VC hin students group ABVP hai Rs. 2 lakh vel \hangpui- na a pek a, a thilthawthei- na hmangin contractors tamtak contracts a pek a, kum dang nekin examina- tion paper man le students sengso a tam a, Manipur University Act, 2005 dung- zuiin Executive Council le Finance Council hai meet- ing a neipui ngai nawh tiin NEFIS thusuok chun a hril. VC hin sin pawimaw tak tak hieng Registrar, Exami- nation Controller, Librarian le Museum Curator post hai ama thu ngeiin appointment a pek nawh tiin NEFIS thu- suok chun a hril sa bawk. VC in ‘Y’ category security a hmang thuah NEFIS chun sawiselna a siem a, leave rules mumal taka zui lovin, a nuom hun hunah chawl a lak a, a Travelling Expenses (TE)- ah mawphurna tawite a chel sungin Rs. 8 crore vel a hmang tah niin an hril. VC in a sin an thlada leiin, >>sunzawmna phek 4-ah State sawrkarin climate change hi a ngaimaw hle: CM imPhal: Chief Min- ister Pu N. Biren Singh chun ‘climate change’ leia boruok hung danglam pei a, mihriem hai ta dinga harsatna a siem \an mek hi Manipur sawrkar chun a ngaimaw hle a nih tiin a hril. Pu Biren Singh chun Hotel Classic Grande, Ch- ingmeirong, Imphal East District hmuna ‘State Level Workshop on Understand- ing Mountain People’s Ap- proaches and Practices for Climate Change’ khuollien ni puma a hawngna huna hi thu hi a hril a nih. Pu Biren Singh in a hril peina a chun, ‘climate change’ laka inveng a, khawvela cheng han damna dinga boruok mamaw tawk ei hmuna dingin thing tam- tak phun a \ul a nih tiin a hril. State sawrkar chun boruok \ha a hung um theina dingin Manipur state sungah ‘Agar’ thingkak 10 lakh neka tam phun tumin hma a lak mek. Hi thing hi boruok \ha siemtu el ni lovin, sum lamna khawma hmang thei a nih. Hi le inzawmin Forest Minister Pu Th. Shyamkumar chu Moreh-ah ni 2 sung chama a khawmihai sukphur din- gin a thanghmang mek a nih tiin Pu Biren Singh chun a hril. Manipur sawrkar le As- sam Rifles hai hmalakna in, tlangrama khuo \henkha- thai poppy aia lemongrass le avocado hai ch$ng lem dinga inhmin an ni tah. Tu hi rampui suksietna tawpsan a, ram hring siem dinga hmalakna dinga hun \ha tak a nih. Rampui in- hawi le hadam tak Shirui tlang khawmin tui tiengah harsatna a nei leiin a ram a \awl \an mek a, thil pawi tak a nih. Hieng ang ram \ ha siet tieng an pan mek hi a rammi han ngaiven a, an humhal a \ul a nih tiin Pu Biren Singh chun a hril. Pu Biren Singh chun workshop an neina a chun tlangram mihai ngirhmun hrechieng a, tlangram pawimaw zie suktharna a hung ni ngei a beisei thu a hril. Mihriem khawsak hung danglam peiin, hi Nunghak le tlangval thar lawmlutna an nei CCPur: HYA Muolvai- phei Branch chun June 11, 2018 zan khan kum 2/3 dan peia an thaw hlak angin Muolvaiphei Club Hall-ah Nunghak le Tlangval thar hai lawmlutna an nei. Hun hmangna Pu E. Ramngailien in a kei\huoi a, Upa Mangboi, UPC in hun hawng \awng\aina a nei zoin HYA Muolvaiphei Branch Secretary Pu Lalrammawi in nunghak le tlangval thar hai hming tiemlangna a nei a. Pu Lalrohlun Hrangchal, Secretary, Muolvaiphei V/A in Nunghak tlangval hai khawtlanga an pawimaw na hai a hril. Nunghak le tlangval thar lawmlut hi an rengin 85 (nunghak 41 le pasal 44) an ni a, Rev. Vanl- alruot Joute in lawmlut thar hai \awng\aipekna a nei zoin Pu Samuel Darngawn, HYA Val Upa le Nk. Jenny Lalhmangaihi han infuina thu an hril. Hun hmangna hi Muolvaiphei khawsunga Affiliated Organisation tum tuma \huoitu hai bakah nunghak-tlangval \hahnem- tawk takin an uop. Nunghak le Tlangval thar lawmlut hai hi sietni le \hatnia thil thaw dan ding le um dan ding hai hrilhrietna nei a ni nei a ni bakah HYA Tui\haphai JHQ in Am- bulance Project a nei mek chungchang le a pawimaw- na hai khawm hi huna hin hrillang a nih. UTLA (P) cadre 1 that, 2 man imPhal: 37 Assam Ri- fles le UTLA (P) hai June 10, 2018 zanril dar 12:00 AM le dar 1:00 AM inkar vel khan Kuran Madrassa Ahmedabad village, Jiri- bam district-ah an inkaptuo a, UTLA (P) cadres pakhat kaphlum an ni a, cadres pahni in hliemna an tuok a, a dang po chu thimtham hnuoiah an inrelhmang. Assam Rifles le UTLA (P) hai chu minutes 5 vel an inkaptuo niin AR thusuok chun a hril. Inkapna hmuna hin AR han Pistol 1 le M16 Rifle 1 an man. Helpawl inrelhmang hai man tumin secu- rity forces han inkaptuona hmun le a se vel ramhuoi haiah combing operation thaw zawm nghal niin Po- lice thusuok chun a hril bawk. HADP hnuoiah Tamenglong- in Rs. 90 Crore a dawng ding imPhal: Chief Minister Mr N. Biren singh chun, DoNER Ministry kuomah, Topographical Need Based Budgeting (TNBB) dung- zuia Hill Area Deelopm- net Program (HADP) hnu- oiah Tamenglong district khawm Rs. 90 crore dawng dinga a hung thlang leiin lawmthu a hril. Ministry of Develop- ment of North Eastern Re- gion (DoNER)-in 2009 kuma Composite District Infrastructure Index 2009 a siem dungzui chun, North East Region-a district th- lang suok 80 hai lai a 75-na ah Tamengleng district (le Noney) hi a \hang phak a nih. Hi index hin phai- ram le tlangram nei state hieng Assam, Manipur le Tripura hai infrastructure tieng an tlaksam dan le nei inkhuongruol naw zie an lang. Hi program hi pilot ba- sis in kum 2 sunga dingin hlen ning a ta, 2018-19 le 2919-20 a nih. Pilot pro- gram thiltum tak chu tlan- gram hmasawnna dinga inculsive development thawna ding a nih. HADP component ah hin a huom chu, physical structures, Multi-Purpose community hall, water supply, lam- pui siem le rourism sites, health care facilities, sports ground sukchangkangna, production cetres le tour- ism sites hai infepawna ding siem dam a nih. Tamenglong district hi cane, bamboo, orange, medicinal herbs, spices including herb spices, etc. hai a hausa em em a. Chul- eiin, Technological Facili- taion Centre (TFC) indin dinga ti a nih. CM chun, BJP sawrkar a hung ngir char khan Ma- nipur BJP chun, centre kuomah ‘topographical need-based budgetting’ hi a pawimaw zie thu a hril nghal niin a hril. May 26, 2017 khan PM le Union Home Minister le PM kuomah Manipur, Assam, Tripura hai ah HADP re- start a pawimaw zie thu a lo hril ta niin a hril. (DIPR) AMTUC le AMGEO in nuorna annei ni 81 a tling tah imPhal: AMTUC le AMGEO hnuoia Joint Ad- ministrative Council (JAC) hmalakna a 7th pay imple- ment dinga an nawrnaa sin chawlsana nuorna an nei chu zani khan ni 81 a tling tah. Sawrkar thawktu hai nuo- rna thlawp ve in, zani khan Youth Affair and Sports le Forest Department thawktu han Khuman Lampak Sports complex le Sanjenthong, Imphal East District haiah an sin chawlsanin nuorna an nei. Manipur Secretariat Ser- vices Association, Manipur Government Services Fed- eration le Manipur State Pen- sioners’ Union chun 7th Pay ngenna le inzawm hin June 8, 2018 khan Manipur Chief Minister leh Memorandum of Understanding an lo ziek ta a, MoU an ziek le inza- wmin hieng pawl pathum hai chun an strike thaw an lo chawlsan ta a. All Ma- nipur Trade Unions Council (AMTUC) le All Manipur Government Employees Or- ganisation (AMGEO) hai hi June 8, 2018 a MoU zieknaa \hang ve lo an nih. AMTUC and AMGEO a JAC General Secretary, L. Biken chun, an hotu manna dinga arrest warrant insuoa um hlip dingin sawrkar an ngen a, sienkhawm sawrkar- in a hlip nuom naw leiin strike chawlsan na ding san an neinaw thu a hril a, CM in inbiek dingin fiel sienkhawm an hotu hai inbiek dinga an fe thei sinaw leia hieng thil hi um niin a hril. Power le Water Employ- ees hai khawmin strike hi an la zawm el thei a hril rik a ni bawk.

Transcript of NERcORMP hnuoia common Facility centre hawng … Thar/2018/June/HT-12-06-2018...Hmarram JHQ June 11,...

Page 1: NERcORMP hnuoia common Facility centre hawng … Thar/2018/June/HT-12-06-2018...Hmarram JHQ June 11, 2018 khan thusuok siemin, June 1, 2018 zan dar 9 vela -rawlte misuol ruolin \huoi-hmanga,

Hmasawnna Thar( A n I n d e p e n d e n t d A I l y n e w s p A p e r )

___________________ Regd. No. RNI - 40917/89 | Postal Regd. No. MNP - 67 ___________________

Estd. 1984dC/CCpur : 03874-234234 sp/CCpur : 03874-236747

police station : 03874-202248 sp Ctrl. room: 03874-233239

dist. Hospital Casualty : 03874-233370 Fire Brigade : 8974 147 799/

8258 057 887 / 8974 103 600sp Hotline number:

7085-256-377

GAS NEWSVANGSEI INDANEK. SalbungBooking :05-05-2018 to 07-05-2018delivery :12-06-2018 (tUe) Time : 9AM -11AMstOCK : 306

Hmasawnna Thar Vol - 33/230 | Churachandpur | email : [email protected] | Phone: +91-3874-236846 | Rs 6/- per copy

Thlado (june) 12, 2018 Thawleni (Tuesday)

GAS NEWS Agency : SASBooking :8th.May. , 2018 to 1st. June, 2018delivery :12-06-2018 (tUe) Time : 9AM - till stockstOCK : 600 @rate:Rs. 812/-

GAS NEWS Agency : KIM JOEBooking : up to date delivery : 12-06-2018 (tUe) Time : 9AM - 11:30AMStock : 306 @ Rs. 812(5kg & 19 kg available)

secure format for Home delivery

NEWS TOMkiMcHANcHIN LAKTAWI

HSA Hmarram JHQ in an demParbung: Hmar Stu-dents’ Association (HSA) Hmarram JHQ June 11, 2018 khan thusuok siemin, June 1, 2018 zan dar 9 vela Parbung a nuhmei tlei-rawlte misuol ruolin \huoi-hmanga, thawluina hmanga an suollui le an sawisak chu na a tiin a tuor takzet a, hiengang thil tirdakum hi HSA chun a dem takzet thu an ziek. Mani farhai u le nau sang hai le mani chipui ngei ngei laka hiengang thil

tirdakum tak thawtu hai hi khawtlang hmelma an ni a, mihriem lungril putlo, ram-huoi lungril put an ni leiin a nat thei ang taka hrem ngei dingin kan phut tiin Simon Barjona, Gen. Secy. le Lalchansang Nungate, President, HSA Hmarram JHQ han thusuok an siema chun an ziek bawk. Hien-gang thil tirdakum tlung nawk ta lo dinga an dit thu an puong. Chun, buoina tlung hma le hnunga khawm

Police Station haia Police hmel hmu ding an umnaw chu an dem thu an puong bakah mipui mamaw le buoina tlung thut huna medical tiengpanga en-kawltu ding Doctor hmel hmu ding an um naw chu mak a tiin a dem hle thu HSA Hmarram JHQ thu-suok chun a hril a. Hien-ganga sin thaw pei lo hai hi HSA chun a ngaithiem naw khelah sawrkarin a hmusitnaah an ngai tiin an ziek.

ZSP Award marksheet pe-klut thei hun

CCPur: Zou Sangnau-pang Pawlpi (ZSP) GHQ in kum ZSP Foundation Trust Award sem an tum le inzawma Class X le XII marksheet le document peklut thei hun June 5, 2018 chen ti chu June 15, 2018 chena la peklut thei dinga a hun keisei a nih. Peklut theina hmun hai chu- 1. Chinkham Mod-ern High School, Zomi Colony, 2. Chinkhen-pau, Gen.Secretary, ZSP, GHQ (Contact no. 9856365302)3. P. Thang-suanhau, Edn. Secretary ZSP GHQ (Contact no. 9612566349) le 4. Zogam Today Office, Teddim Road, Hmar Veng, Chura-chandpur hai a nih. June 22, 2018 khin Chandel District sunga Singtom khuoah ZSP Sohdu Block le ZSP Kana Block mikhuolnain ZSP Special Assembly-cum- Felicitation & ZSP Foundation Trust Award Distribution, 2018 a um ding a nih.

FIR an registeredCCPur: June 9, 2018 zan-tieng 4:30PM khan Public Ground, CCPur a tourna-ment fe mek le inzawma football inkhel ena fe Let-khogin (35), s/o H. Thang-khohem of K. Patlien village chu LSC \antu ni dinga ring mi 10 vel han an vuok hliem a. Hi le inzawm hin Mr Thanglien-lal Gangte (24), s/o Sholun Gangte of K. Patlien chun Police-ah report a pek. Hi le inzawm hin Police chun FIR No. 52(6)2018 CCP-PS U/S 352/325/34 IPC an registered. Vuokhliema um Letk-hogin hi Zion Clinic, Tui-bong-ah enkawl mek a nih.

NERcORMP hnuoia common Facility centre hawngCCPur: Zani zingkar 8AM khan Ujungmakhong village-ah NERCORMP-III hnuoia bawl Common Fa-cility Centre (Semi pucca) hawngna nei a nih. Pu T. Thangzalam Haokip, MLA/Henglep & Chairman, Hill Areas Committee, Govt. of Ma-nipur chun khuolliena \hangin Common facil-ity Centre hi a hawng a, Chungkholal Gangte, Head Deacon, CBA Church, Ujungmakhong village in \awng\aia inhlanna a nei. Hi huna hin Guest of Honour in District Project Director NERCORMP-III , CCPUr le chief host in P Simte, Chief functionary Rural Development Ser-vices a \hang bawk. Hi huna khuollien in thu a hrilnaa chun, hun

pawimawna le hun hmang dik a pawimaw zie uor ta-kin a hril a, a hming lam-tawi TT Haokip tia ziek hlak chu T. Thangzalam Haokip tia ziek ta hlak din-gin a ngen a, hmasawnna sin thawna kawnga ram inro ei tam leiin hmasawn-na sin nasa takin a sukbuoi pha hlak thu a hril a, Heng-lep biel ngirhmun inhnuoi taka um mek chu nasa taka dawmsang le sukhmasawn

a tum thu a hril. Henglep hi Sub-Divi-sional Hqrts a nina kum 45 vel tling ta sienkhawm puc-ca building pakhat khawm a la um naw bakah fak le dawn indai tawk um lo a ni a, Hospital signboard um sienkhawm thawktu hmu ding um lo an ni thu, ram siem\hat tuma MLA in can-didate a ni leiin hmatieng a dam pei chun Henglep >>sunzawmna phek 4-ah

Edn. Minister khuollien ding

CCPur: Joint Students’ Body, CCPur huoihawt-nain June 13, 2018, 11AM hin Synod Hall, IB Road, CCPur-ah CCPur District Toppers Award, 2018 sem ning a ta, hi huna hin Edu-cation Minister Pu Rad-heshyam khuollienin \hang a ta, functional president in Agriculture minister V. Hangkhanlian \hang a ta, District sunga MLA dang hai guest of Honours in \hang an ta, DC, CCPur le SP, CCPUr hai special guest in \hang an tih.

SSPP CCPur branch Election neiCCPur: Siamsinpawlpui (SSPP) CCPur Col-lege Branch chun zani 12:00Noon khan SSPP Complex, Bungmual-ah SSPP JHQ inrawinain Election-cum-Farewel pro-gramme an hmang. Presi-dent dingin L. Khammin-lian Ngaihte le Secretary dingin Esther Niangbiak-lun hai thlangtling an ni a, Treasurer in Chingnun-mawi ; Finance Secretary in S. Siamlianmang th-langtling a nih.

NEFIS in HRD Minister memorandum an pek; MU Vc lim rawSikulah nundan mawi ei inchuk ta naw leiin Society a sie zo tah a nih: cMFamily Member 4 Mitdel vawng in \hangpuina an la hmu nawhimPhal: Chief Minister Mr Nongthongbam Biren Singh chun, sawrakrin theitawpin \hangpui ngaihai \hangpuina dinga hma a lak lai zingin, sungkuo pakhata mi pali an rengin mitdel vawnghai chu vawisun chenin \hangpuina pakhat khawm an la hmu naw niin a hril. Hi thu hi zani June 11, thla tina nei hlak Hill Leaders’ Day le Meeyamgi Numit hmetkawpa CM Secretariate-a mipui an hmupui zoa chanchinbumihai kuoma a hril a nih. Chief Minister chun zing dar 8:30am a inthawka 1:30pm chenin sawiselna (hnina) 400 ngaithlain mipui 1, 500 an hmupui bawk. Mipuihai an hmupui zoa re-porterhai le an inpawlna hunah chun, sungkuo pakhata mi palihai chu an rengin an mit 100% an del vawng a, vawisun chenin sawrkara ham\hatnahai an la hmu naw niin a hril a. A lungril na taluo leiin con-cerned authority hai chu CMHT

card le, CMST hnuoia monthly sti-pend Rs. 1, 500 le a dang dang, a um ang ang pe nghal dingin thu a pek niin a hril. “Theitawpin hmun hnufuolnaa umhai le mirethei hai kuom tlung-na dingin sawrkarin hma a lak laia hieng ang sungkuo khata an la um chun, mipuiin sawrkar scheme hai an hriet ding ang an la hriet nawh

tina a nih” tiin awareness tamlem la thaw pei a pawimaw thu a hril. State sawrkar chun mipuihai kuomah sawrkar \ha tak pek a tum a. A kilkhawr takhai chen Service hran hran pek a ni theina dingin tuta “Go to Village’ mission khawm hi thaw a ni thu a hril a. Sawrkarin tukhawm hmai um lo dingin an kuom a tlung seng ding niin a hril.

CM hril dan chun, ‘Go to Vil-lage’ a harsatna an hung intlun or application (complaint) an hun pek luthai po po chu chi hnia \he a nih. Pakhatna ah chun, a hun le hmuna thaw nghal thei chihai a ni a. Pahn-ina chu, harsatna or hnina chawp le chila thaw el thei lo extra budget (pawisa) la ngai hai an nih. CM chun, “Ni khat chu nau-pang pakhat ka kuomah a hung a. Thurawn pakhat, lekha inchukna school haiah Manner le Discipline inchuk sa dingin formal education system ah hin sie lut ve inla \hang a tih, tiin a mi hung hril a. An dik ngawt el. Chuong ang nundan mawi chingdan \ha (manner) le zui ding Discipline hai inzirtirna a tlawm ta leiin ei society a sie zo an tah” tiin a hril. Hi thu le inzawm hin, Chief Minister chun, Manner le Disci-pline hai \ha taka ei vawng naw >>sunzawmna phek 4-ah

imPhal: Manipur Uni-versity Vice Chancellor, Prof. Adya Prasad Pandey in thil indik lo a thawna thuah zani khan North-East Forum for International Solidarity (NEFIS) \huoitu han Union Human Resource Development (HRD) Min-ister kuomah memorandum an peklut. NEFIS chun VC khawsak indik naw leia University students hai a sukbuoi leiin VC chu an hmatienga b^n dingin HRD

Minister an ph<t. MU stu-dents hai chun VC thlak dinga ph<tna in ni tamtak liemtah a inthawk nuorna an lo nei ta hrim a nih. Hi le inzawma NEFIS thusuokin a hril dan chun, VC hin a sin a ngaitha el khelah ama hmalakna hnu-oiah thil indik lo tamtak thaw a nih tiin a hril. VC hin students group ABVP hai Rs. 2 lakh vel \hangpui-na a pek a, a thilthawthei-na hmangin contractors

tamtak contracts a pek a, kum dang nekin examina-tion paper man le students sengso a tam a, Manipur University Act, 2005 dung-zuiin Executive Council le Finance Council hai meet-ing a neipui ngai nawh tiin NEFIS thusuok chun a hril. VC hin sin pawimaw tak tak hieng Registrar, Exami-nation Controller, Librarian le Museum Curator post hai ama thu ngeiin appointment a pek nawh tiin NEFIS thu-suok chun a hril sa bawk. VC in ‘Y’ category security a hmang thuah NEFIS chun sawiselna a siem a, leave rules mumal taka zui lovin, a nuom hun hunah chawl a lak a, a Travelling Expenses (TE)-ah mawphurna tawite a chel sungin Rs. 8 crore vel a hmang tah niin an hril. VC in a sin an thlada leiin, >>sunzawmna phek 4-ah

State sawrkarin climate change hi a ngaimaw hle: CM imPhal: Chief Min-ister Pu N. Biren Singh chun ‘climate change’ leia boruok hung danglam pei a, mihriem hai ta dinga harsatna a siem \an mek hi Manipur sawrkar chun a ngaimaw hle a nih tiin a hril. Pu Biren Singh chun Hotel Classic Grande, Ch-ingmeirong, Imphal East District hmuna ‘State Level Workshop on Understand-ing Mountain People’s Ap-proaches and Practices for Climate Change’ khuollien ni puma a hawngna huna hi thu hi a hril a nih. Pu Biren Singh in a hril peina a chun, ‘climate change’ laka inveng a, khawvela cheng han damna dinga boruok mamaw tawk

ei hmuna dingin thing tam-tak phun a \ul a nih tiin a hril. State sawrkar chun boruok \ha a hung um theina dingin Manipur state sungah ‘Agar’ thingkak 10 lakh neka tam phun tumin hma a lak mek. Hi thing hi boruok \ha siemtu el ni lovin, sum lamna khawma hmang thei a nih. Hi le

inzawmin Forest Minister Pu Th. Shyamkumar chu Moreh-ah ni 2 sung chama a khawmihai sukphur din-gin a thanghmang mek a nih tiin Pu Biren Singh chun a hril. Manipur sawrkar le As-sam Rifles hai hmalakna in, tlangrama khuo \henkha-thai poppy aia lemongrass

le avocado hai ch$ng lem dinga inhmin an ni tah. Tu hi rampui suksietna tawpsan a, ram hring siem dinga hmalakna dinga hun \ha tak a nih. Rampui in-hawi le hadam tak Shirui tlang khawmin tui tiengah harsatna a nei leiin a ram a \awl \an mek a, thil pawi tak a nih. Hieng ang ram \ha siet tieng an pan mek hi a rammi han ngaiven a, an humhal a \ul a nih tiin Pu Biren Singh chun a hril. Pu Biren Singh chun workshop an neina a chun tlangram mihai ngirhmun hrechieng a, tlangram pawimaw zie suktharna a hung ni ngei a beisei thu a hril. Mihriem khawsak hung danglam peiin, hi

Nunghak le tlangval thar lawmlutna an nei

CCPur: HYA Muolvai-phei Branch chun June 11, 2018 zan khan kum 2/3 dan peia an thaw hlak angin Muolvaiphei Club Hall-ah Nunghak le Tlangval thar hai lawmlutna an nei. Hun hmangna Pu E. Ramngailien in a kei\huoi a, Upa Mangboi, UPC in hun hawng \awng\aina a nei zoin HYA Muolvaiphei Branch Secretary Pu Lalrammawi in nunghak le tlangval thar hai hming tiemlangna a nei a. Pu Lalrohlun Hrangchal, Secretary, Muolvaiphei V/A in Nunghak tlangval hai khawtlanga an pawimaw na hai a hril. Nunghak le tlangval thar lawmlut hi an rengin 85 (nunghak 41 le pasal

44) an ni a, Rev. Vanl-alruot Joute in lawmlut thar hai \awng\aipekna a nei zoin Pu Samuel Darngawn, HYA Val Upa le Nk. Jenny Lalhmangaihi han infuina thu an hril. Hun hmangna hi Muolvaiphei khawsunga Affiliated Organisation tum tuma \huoitu hai bakah nunghak-tlangval \hahnem-tawk takin an uop. Nunghak le Tlangval thar lawmlut hai hi sietni le \hatnia thil thaw dan ding le um dan ding hai hrilhrietna nei a ni nei a ni bakah HYA Tui\haphai JHQ in Am-bulance Project a nei mek chungchang le a pawimaw-na hai khawm hi huna hin hrillang a nih.

UTLA (P) cadre 1 that, 2 man

imPhal: 37 Assam Ri-fles le UTLA (P) hai June 10, 2018 zanril dar 12:00 AM le dar 1:00 AM inkar vel khan Kuran Madrassa Ahmedabad village, Jiri-bam district-ah an inkaptuo a, UTLA (P) cadres pakhat kaphlum an ni a, cadres pahni in hliemna an tuok a, a dang po chu thimtham hnuoiah an inrelhmang. Assam Rifles le UTLA (P)

hai chu minutes 5 vel an inkaptuo niin AR thusuok chun a hril. Inkapna hmuna hin AR han Pistol 1 le M16 Rifle 1 an man. Helpawl inrelhmang hai man tumin secu-rity forces han inkaptuona hmun le a se vel ramhuoi haiah combing operation thaw zawm nghal niin Po-lice thusuok chun a hril bawk.

HADP hnuoiah Tamenglong-in Rs. 90 Crore a dawng ding

imPhal: Chief Minister Mr N. Biren singh chun, DoNER Ministry kuomah, Topographical Need Based Budgeting (TNBB) dung-zuia Hill Area Deelopm-net Program (HADP) hnu-oiah Tamenglong district khawm Rs. 90 crore dawng dinga a hung thlang leiin lawmthu a hril. Ministry of Develop-ment of North Eastern Re-gion (DoNER)-in 2009 kuma Composite District Infrastructure Index 2009 a siem dungzui chun, North East Region-a district th-lang suok 80 hai lai a 75-na ah Tamengleng district (le Noney) hi a \hang phak a nih. Hi index hin phai-ram le tlangram nei state hieng Assam, Manipur le Tripura hai infrastructure tieng an tlaksam dan le nei inkhuongruol naw zie an lang. Hi program hi pilot ba-sis in kum 2 sunga dingin hlen ning a ta, 2018-19 le 2919-20 a nih. Pilot pro-gram thiltum tak chu tlan-

gram hmasawnna dinga inculsive development thawna ding a nih. HADP component ah hin a huom chu, physical structures, Multi-Purpose community hall, water supply, lam-pui siem le rourism sites, health care facilities, sports ground sukchangkangna, production cetres le tour-ism sites hai infepawna ding siem dam a nih. Tamenglong district hi cane, bamboo, orange, medicinal herbs, spices including herb spices, etc. hai a hausa em em a. Chul-eiin, Technological Facili-taion Centre (TFC) indin dinga ti a nih. CM chun, BJP sawrkar a hung ngir char khan Ma-nipur BJP chun, centre kuomah ‘topographical need-based budgetting’ hi a pawimaw zie thu a hril nghal niin a hril. May 26, 2017 khan PM le Union Home Minister le PM kuomah Manipur, Assam, Tripura hai ah HADP re-start a pawimaw zie thu a lo hril ta niin a hril. (DIPR)

AMTUC le AMGEO in nuorna annei ni 81 a tling tahimPhal: AMTUC le AMGEO hnuoia Joint Ad-ministrative Council (JAC) hmalakna a 7th pay imple-ment dinga an nawrnaa sin chawlsana nuorna an nei chu zani khan ni 81 a tling tah. Sawrkar thawktu hai nuo-rna thlawp ve in, zani khan Youth Affair and Sports le Forest Department thawktu han Khuman Lampak Sports complex le Sanjenthong, Imphal East District haiah an sin chawlsanin nuorna an nei. Manipur Secretariat Ser-vices Association, Manipur Government Services Fed-

eration le Manipur State Pen-sioners’ Union chun 7th Pay ngenna le inzawm hin June 8, 2018 khan Manipur Chief Minister leh Memorandum of Understanding an lo ziek ta a, MoU an ziek le inza-

wmin hieng pawl pathum hai chun an strike thaw an lo chawlsan ta a. All Ma-nipur Trade Unions Council (AMTUC) le All Manipur Government Employees Or-ganisation (AMGEO) hai hi

June 8, 2018 a MoU zieknaa \hang ve lo an nih. AMTUC and AMGEO a JAC General Secretary, L. Biken chun, an hotu manna dinga arrest warrant insuoa um hlip dingin sawrkar an ngen a, sienkhawm sawrkar-in a hlip nuom naw leiin strike chawlsan na ding san an neinaw thu a hril a, CM in inbiek dingin fiel sienkhawm an hotu hai inbiek dinga an fe thei sinaw leia hieng thil hi um niin a hril. Power le Water Employ-ees hai khawmin strike hi an la zawm el thei a hril rik a ni bawk.

Page 2: NERcORMP hnuoia common Facility centre hawng … Thar/2018/June/HT-12-06-2018...Hmarram JHQ June 11, 2018 khan thusuok siemin, June 1, 2018 zan dar 9 vela -rawlte misuol ruolin \huoi-hmanga,

Hmasawnna Thar2 Thlado (june) 12, 2018 Thawleni (Tuesday) arTiCle/healTh & emPloymenT news

Editorial Boardlalmalsawm sellate: Editor& Publisherroding l. sellate: Jt. Editor ramditum ralsun: Asst. EditorJoseph Joute: Co-Editorlalsansuok pulamte :Sports lalruotlien dulien: Computer AssistantEdited & Published by Lalmalsawm Sellate at HT Office, Lighthouse Lane, Churachandpur and Printed by him at Lamka Super Printer, Vengnuam, Hiangtam Lamka, CCPur, Manipur.

Editorial

VAWISUN THUPUIRingna inruolsiekna \ha chu thaw la, chatuon hringna chu chel rawh; chuchu chang dinga ko i na, hretu tamtakhai mithmuah \anna \ha chu i \an ta kha. I -TIMOTHE 6:12

Social Media hiSocial Media tia hrietlar em em el (inbiekpawna chi tum tum hieng facebook, WhatsApp, Insta-gram, twitter etc) hai hi Zohnathlak han ei hmel-hrietna a la sawt naw hle a. Amiruokchu, tuhin chu ei nitin nunah a kawp tlat ta a, a \hang naw chun ei khawsa thei ta naw a nih ti inla ei hril suol taluo ring a um nawh. Ei hriet naw karin a salah ei intang seng chu an ta hi! Hi thil hi a hmang thiem ta ding chun hmangruo \ha bek bek el, hrietna buzempui inchang thei, mani le midang nun kei \huoi \ha theitu le thil \ha tlanginsampuina dinga dawsang (platform) \ha deu el, inhriettirna thu thedarna dinga thangko inrang le hrat, tirtawn \ha le palai mawngzang tak, tulai nunghak le tlangval hai ta dinga palai bawngte \ha em em el a nih. A khingtiengpangah chun Social Media hai hi hmang suol thei a nih. Hmang suol chun chem ngei tak ang a ni a, a hmangtu khawm a suk hliemin a sukna rawp thei nawk thung si a nih. Social Media hi mi hratlo khawmin, “Ka hrat a nih” an tina, mi dawizep khawmin huoi theina, mi \ha nawhai, mi \ha anga an inlang theina, naupang lem han mani neka upa lem hai inzaderna an nei nawna hmun, Pathien ngaisak lem lo hai khawmin ngaisak vieu anga an inlang theina, nupa inremlo hai khawm inrem le inhmangai awm taka an inlangder theina hmun, takna nun nei si lova Pathien thu le thu \ha tak tak hmanga inlangder theina, ei lungril ni der lo khawm ei hril suok ngamna hmun, ei lungril sungril tak ni der lo hrilna, lungrila ei lawmpui der lo hai ei lawmpui der theina hmun, a tawi zawn-gin lem ei changna hmun le hmaithingkawr inbuka hming tehlem hmanga nuom nuom hrilna hmun le rawngbawltu thabo khawm taima tak anga an lang theina le lemchangna tuolzawl a nih. Hieng anga hmangruo \ha le \ha lo tak a ni lei hin social media hmang dan thiem hi ei \ulin ei mamaw ngawi ngawi a nih. Ei chengna khawvelah hin hmang suol thei naw tak tak thil hi a um naw a, sienkhawm khawvel hmasawnna hungtlung taphawt a \ha le \angkai zawnga lo hmang le lo dawngsawng thiem taphawt hi mi vangnei le mi puitling ei tihai chu an nih. Social Media hi hmang thiem chun hmangruo \uonrang le hrat, thil thaw thei tak el a nih. A hming ang hin “Social” vant-lang hrieta inpawlna a ni leiin ei thu post ding hai hi ei post hmain a kakhawk or a nghawng ding ngaituo hmasa hlak ding a nih. Insel inhal, indem le a \ha nawzawnga insawiselna hmun ding a ni nawh. Chun, mani in show off na ding a ni bawk nawh. Thil iengkim el hi invetchil thei a ni a. Invetchil rau rauah a \ha zawnga invetchil tluka \ha a um nawh. Nisienlakhawm, a se zawnga invetchil hi hrat lo tak mihriemhai ta dingin a awlsam em em el a nih. Social Media khawm hi mi tam takin ei invetchil a, ei nun kei\huoitu tak dingin ei hmang naw chau a nih. WhatsApp message ei tiem phawt naw chun ei zal hlei thei ta naw a, zing tho hlimin ei phone ei ban a, message ei tiem phawt naw chun ei tho thei ta meu nawh. Facebook-ah ei thlalak tharlam ei post phawt naw chun sin dang ei thaw thei ta meu naw amani ti thei a nih. Chun, ei thu post le ziekhai mi han an comment le comment naw nghakzingin hun ei hmang a, chu chun ei hun \ha tam tak a fak ral hlak. |ul lova hun khawralna \ha takah social Media hi ei inchangtir ta a nih. Social media hi ieng ang chiein am ei sietpui a, ei \hatpui a ti hi sui chieng chi a nih. A hranpa taka research thaw nisienla chu Zohnathlakhai hin chu ei \hatpui le ei \angkaipui tieng nekin ei siet-puina tieng hi a tam lem el dim chu maw? Ngaituo chet chet dinga \ha a nih. Facebook leia nupa in\he hi iengzat am um tang an ta? Nuhmei pasal neizing puma a ruk a rala ngaizawng nei iengzat am um an ta? WhatsApp leia ngaizawnghai lakah ringum lo hi iengzat am um an ta? Media hin iengang chie-in am ei \awnghai hi a sukderein a suksiet ta a? Ngaituo chet chet hlak ei tiu. Social Media leiin Zohnathlak \halai han lekha ei tiem tlawm pha a, chu thilin a nghawng chu exam-a faile dam, thabona dam le Central Services Exam re-sult haiah an lang a, Civil services exam result-a lem chu hming inlang ding um ta lovin ei hil let der el an ta hi! Hieng thil po po hang en hin, social media hi ei sietpui mek a nih ti chu khel a ni nawh. Social Media-a thu ei ziek nuom dan, thlalak ei tarlang nuom dan le ei \awngbau hmang haia inthawk hin ei nina an lang chieng hle. Ei hun po po hi social media-a dinga pek ding a ni nawh. Mania time management fel tak in-siem a, ei nuna hotu ding ni lovin hmangruoa hmang lem ding a nih. Kristaa tirko Paula’n “Thil iengkim thaw a thieng a, nisienlakhawm thil iengkim thaw a \ha kher nawh” a ti hi hrietzing hlak ding a nih.

SIETNIA EI INTAWIAWM DAN HI:a hun le hmun enin suKdan-glam a |ul Tah naw maw?

~Prof. Dr Lal Dena

Hnam dang dan \hahai la veng ei tah,An dan suol thik loin.-Lalkhum Keivom.

ei hriet seng angin ei chengna khawtlang le khawvel hi digital age a ni tah a. Ei khawvel tak khawm ‘khawvel khuote’ (global village) ti hiel a ni tah. Thu inhriettawnna hmangruohai- internet, facebook, tv le satellite-hai leiin khawvela thiltlung po po ei hmabul ela tlung ang vawngin ei hmuh thei tah. Hi kakhawk lei hin khawtlanga ei thil ngaihluthai (social values) le chingdan hlui (traditional values)–hai hi hun inthlakthleng mila ennawn le sukdanglam a \ulin an lang tah. Chu thlirna tukvera inthawk chun sietnia ei intawiawm dan le insawngbawlbawl dan \henkhat chauh zuk sawrbing ei tiu. 1.Vuina programme hi biekina hmang ni ta sien: |um khat Sap rama Mingohai mithi inthlanaa ka \hang a. Funeral Directorate (FD) mithiruong sawngbawltu bik haiin mithikuong (coffin) cheibawl le thlan cho iengkim an thaw vawng a, mipui an \hang ve nawh. FD official paliin mithikuong nal taka cheimawi chu pulpit hma taka an sie a. Ka \hang ve ni hi nipui lai a ni leiin FD staff mi palihai chun kekawrtluon dum le zakuo var banbul hakin necktie nal takin an suih seng a. Biekin sung inthlana thucha le rawngbawlna iengkim chu Pastor-in a thaw vawng a; conductor hran an um nawh. Bible reading ruok chu lusun sungkuohai laia mi pakhat ruot a nih. Biekina sunpuituhai po po hi thlana mithi vuinaah kan \hang nawh. Pastor, FD official le lusun sungkuo hnai zuol hai chauh an fe. Saphai thaw dan po po a \ha vawng ei ti nawh a, entawn tlak chu tam tak a um. Ei in bawl dan le compound nei \hat dan an ang vawng nawh. A \hen compound \ha tak tak nei ei um. A \hen nawk chu hmun intep le \enbarama um khawm ei um. Mi hausa in le mi pasie in an thlau bawk. Ei ram Kristien zaah za insalna ram a ni tah a. Khawsung mithi tu el khawm Kohrana inlawina nei naw ei um nawh. Chuleiin vuina/ruong inthlana programme tak hi Sap mi var lem hai thaw angin, biekinah thaw ni ta sien. Chanchinbu le mobile-ah thangko ziek pha khawm mithi chu a Kohran inkhawmna zieksa nghal ni tah sien. Suntu dinghai khawmin biekin pan nal nal el inla, a va \ha lem ta awm de. Khawpui, hieng Imphal le Delhi-ah hai lem chu a remchang zuol. Hnam dang karah, ei hnam thawdan ti lei ela, rem le rem lo inkhawh em ema hall heih zara thaw bung bung hi a remchang nawna chin a tam. Tutu khawm biekina inthawkin heih inthla thei ta inla chu a va mawi awm de! 2. ralna thilpek: Ralna thilpek, sum a ni chun dakipa mani hming, address le mobile number le ziek thlapin biekin khawtkhar bulah plastic bucket-ah thlak el ni sien. Chu chu, inthlana programme hmang zoa makpahaiin zieklobuah \ha takin zieklut hai sien. Ei thuring chun, “Nang ruok chun thil I pekin, I kut changtiengin a thaw chu, I kut vawitiengin hre naw raw se; I thilpek chu a ruk a ni theina dingin; chuongchun, I Pa (Pathien) a ruka hmutu che chun thung a ti che” Mt.6:3-4) ti’n a mi hril. A ruka thil\ha thaw hi inchuk ei tiu. Ka thilpek hi Pathien le kar thu a ni leiin, ka hming khawm ziek nawng ka tih i ti khawm a, a \ha hlei hlei. Thunglet beiseia thilpekin hlutna a nei nawh. Thunglet beisei naw inla khawm, thil\ha thaw hrim hrim chu damlai ni lala khawmin malsawmna hi khawtienga inthawkin amani a hung luonglut tho tho hlak. 3. Tuom puon: Ei hnam dana chu mithi chu pahnam inkungkeina dungzuiin a tuomtu ding bik an um hlak. Ka hrietsuol naw chun, mithi chu pasal a ni chun, farhaiin an tuom hlak. Tuom puon hi ei nei bik am?. Hi thua Mark Twin, Pu Zaneisang rawtna kha \ha ka ti ngei. Ei thangsuopuon hi hmang pawlawt ta naw deuh inla. Tuom puona hmang ei nuom tal khawmin

Hmar puon hmang a \ha lem naw dim a nih? Ngaituo nawn a \ul. Farnuhai naw lem chun, puona tuom nekin ei phal zat char sumin pe lem el inla, lusunhai phurrik nasa takin sawkzangkhai ngei a tih. Mi\ha deuh an thi chun tuom puon (thangsuo puon) za chuong dam a ni hlak a; a dawngtuhai ta dingin lawm a um ruolin, zawr chi a ni si nawh; laina le ruol\hahai kuoma a thlawna semdar a ni nawk hlak. Thil hlawk lem le hlawk naw hai hi ngaituo nawnin, thil hi thaw hlak inla nuom a um tah. 4. Thlana vuina: Thingtlanga le Tui\haphai dungah chu mipuiin thlan hmuna vuina programme ei la hmang thei a, lawm a um. Khawpuiah ruok thilthaw harsa a ni tah. |um khat Imphala ka um lai hmeithai pakhat nau a thi a. Sunpuitu an tlawm. Vehicle hmu ding meuh a um nawh. Mi\ha deuh an thi chun vehicle tiem seng lo deuh thaw, bus chen a thlawna hung petu an um. Sietni hin mi rethei le hausauhai inthlauzie an langfie zuol. Imphala unau Paitehai thaw dan \ha ka tih. Imphalah chu mithi inah vuina le inthlana programme pastorin a hmang zo a; mithiruong chu tlangval tlawmngai haiin truck-a thakin an va’n zo fel vawng hlak. Hnam dang thaw dan \hahai lain, insiem\hat pei tum ei tiu. 5.Thlan cho le khawsawt inlengpui: Thingtlan-gah le Tui\haphai dunga thlan cho hi problem a la nih nawh. Amiruokchu, thlan cho le khawsawt in-lengpui hi khawpui lienah chu problem tak tak a tling a. Chengna hmunhai kar a hla a, mitinin vehicle ei nei seng naw bawk. Hi kawnga khawm hin Imphalah unau Paitehai chun thlan cho ding inhlawfa an ruoi hlak. Khawpui lien metropolitan city-haiah khawm thlan cho chu thil thei lo ang tluk a nih tah. Amiruok-chu Kristien ringtu cemetery neituhai an lo um pei a, biek thiem izirin thlan cho pumpel thei a ni tah. Vairama chu flat le quarter chite tea um ei ni tawl leiin, hlasaka lengkhawm bung bung khawm hi a rem nawna chin a um. Hlasak lengkhawm neka inhnem dan \ha lem a um am? Ngaituo nawn a \ha. 6. inphum am, inraw? Eini lai chu hmun le hmang ei la hauh a, inphumna ding problem ei la nei nawh. Amiruokchu, ei hriet ding pakhat chu hnuoi hi an \hangin a pung thei nawh. Nakie kum 20 hnunga thlanmuol hi ei la hung indaih naw ding a nih. Sapra-ma chu sungkuobing thlan an nei bik tah. A \hen chun electric cremation (electric hmanga inraw) an thlang lem. Hienga inraw hi kumzabi 19-na lai Italian da-ktawrhai hung rawtdawk a nih. Italian ram inpum-khatna suoltu Garibaldi kha inraw a thlang leiin, raw a nih. England-ah chu Sir Henry Thompson, Prof of Surgery, London University, chu Cremation Society indintu a nih. British Parliament khawmin kum 1902 khan danin a lo pawm tah. Kristien ringtu hmasa tam tak martara thi, anni ditthlangna ni loin raw hlumin an um a. A \hen chu an thina hmun le rawna hmun hriet thei ta lo tam tak a um. Iengkhawm nisien, hun danga: Kristienhai inraw hi a biblical am, a biblical naw? ti hi la hril lem ei tih. Ei Kohran \huoitu le theologian-hai khawmin lo ngaituo ve hai sien. Ei hunin a la phak nawa chu, ei hmabaka thilum ngaituo lawk \ul a nih. Thutlipna: Hieng a chunga rawtna ei siemhai neka \ha lem tam tak um a tih. Khawvel inthlak danglam dungzuia ei thilngaihluthai hi ennawn a \ul tak zet. Ei hril tah angin digital age-a \awngkamsuok khawm “smart” ti a nih deuh vawng ta; “smart mobile”, “smart city” ti dam a nih tah hi tie!. Sietnia ei intawiawm dan khawm ‘smart’ lem, \ha lema thaw dan um a tih. Khawvel hrat taka a tlan lai zing hin, mi hnung hnawta \hang pal ei tih ti inlau a um. (8th June, 2018).

Assam mi 2 chil hlumna thuah mi 19 man tah

guwahaTi: Karbi An-glong district, Assam a May 8, 2018 zana mipuiin mi 2 an chil hlumna le inzawmin zani khan Assam Police han mi 3 an man nawk a, zani hmasaka an man hai leh an rengin mi 19 an tling tah. Hi inthatna thua hmalatu chu Additional Director General of Police (Law and Order) Mukesh Agarwala a ni a, zani chen khan police le Se-curity Forces han inthatna hmun le hmun \henkhatah dappui an la sunzawm a, inrawlna neihai man vawng an ni hmakhat hmalakna sukrawp ni naw nih tiin ADGP chun a hril. Police han an hrentang mek 19 hai chu Bishwa-nath Chariali-ah mi 2 man an ni a, Nagaon le Sonitpur districts haiah mi 2 ve ve, Darrang-ah mi 2 le Dibru-garh, Kamrup (Metro) le Dibrugarh haiah mi 1 seng man an nih. Mana umhai laia 13 chu social media a chanchin indik lo le mi sukna thei an thedar leia man an nih. Hi le inzawmin

Assam sawrkar chun social media hmangsuol zawng suok le vengna kawngah hmalakna a sukhrat zuol a, ADGP (Security) Harmeet Singh chu in-charge a ruot niin, hmun tum tumah po-lice team han social media hmangtu han thuvuongva le chanchin indik lo an thedar am ti an enkai zing a nih. Police team hmal-akna thlawp a, social me-dia thiem taka hmang digin ADGP chun mipuihai a ngen. May 8, 2018 zana mipuiin an chil hlum Nilot-pal Das le Abhijeet Nath hai chu Kangthilangso, Karbi Anglong a inthawk an kirna lampui-ah mipui \henkhatin an lo dang chat a, mitkhel-ral nia intumin an vuok \an nghal a nih. An vuokna video social media haia sukdara um a chun, Das le Nath hin mitkhelral an ni nawh a, Karbi Anglong-ah thaw ding pawimaw an nei leia an inzin thu \ap pumin an vuok laiin an hril zing nia hril a nih.

Goa Arabian tuipui-ah mi 3 an tla hlumPanaji: Goa hmu-na beach inlar tak el ‘Calangute beach’ a chawl hmang dinga fe, Akola, Maharashtra mi pathum, Maharashtra police con-stable Pritesh Lankeshwar Nanda Gawli (32) le a un-aupa Chetan Lankeshwar Nanda Gawli (27) bakah Ujwal Vakode hai chu zani khan Arabian tuipui-ah an tla hlum. Calangute beach a chawl hmang dinga fe chu mi 14 an ni a, zani zing-kar dar 4:00 AM vel khan Calangute beach chu an tlung a, an tlung le inruolin an rengin beach laia tuipui, \itumna le thuneitu han mi-hriem lut le inhlieu lo dinga notice an tarna hmunah tui cheng dingin an lut nia hril

a nih. Tuipuia an inhnel mek lai chun tuipui sunga ‘cur-rent’ hrat takin anni laia 5 chu a fen hmang nghal a, mi 2 chu vangnei thlak takin himin an suok dawk thei a, mithihai hai 3 ruok hi chu an insanhim thei naw a nih. Mithiruong 3 chu beach a um ve local mi han tuipuia inthawk an laksuok a, PHC hnai tak panpui nghal an ni a, a thisa an ni tah ti doctors han an puong. Goa sawrkar chun thla hmasak khan khuolzinmihai chu June 1, 2018 a inthawk thla 4 sung tuipuia inhlieu lo dingin thusuok a lo siem ta hrim a ni a, June 1 le July 31, 2018 inkar sung nga man a khap bawk.

Myanmar a kir nuom ta lo 300 vel an la uml a w n g T l a i : Mizoram-a Lawngtlai dis-trict a chun nikum Novem-ber thlaa sipai han helpawl hai hnawtsuokna dinga beipui nasa tak an tlak leia hung raltlan Myanmar Ra-khine state a inthawk mi 300 vel an la um mek. Hieng raltlan hai hi Mizoram sawrkarin Feb-ruary, 2018 a inthawk khan fak le dawn pek tawpsan sienkhawm Myanmar tieng kir nuom chuong loin an la um zing a nih. Kan kir nawk chun Myanmar Army han da-min an min suo naw ding

a nih tiin kum 46 a upa Khima-U chun a hril. Kh-ima-U hi Myanmar Chin state a Varang village mi a nih. Lawngtlai district-a an hung raltlan a inthawk thing le ruo hmanga In bawlin a khawsa a, nitin

loa sinthawin nikhatah Rs. 150 hlawin a khawsa mek a nih. Myanmar a inthawk Mizorama hung raltlan hi an rengin mi 1,400 deu-thaw an ni a, Lawngt-lai district-a Laitlang,

Hmawngbuchhuah, Zocha-chua le Dumzautlang haiah an um a, anni laia 900 vel chu in tieng (Myanmar tieng) an kir nawk ta niin official thusuok chun a hril. Hmangbuchhua vil-lage council in tuta raltlan la chambang hi mi 343 niin a hril a, Assam Rifles ruok chun 298 chau niin an hril. Tuta Myanmar refu-gee la chambang mek hai hi kir nuom tanaw hai sien khawm Cengral Young Lai Association chun an ram tieng kir ngei dingin an dit a nih.

DM college-ah B.Ed Admission NoticeimPhal: D.M. College of Teacher Education, Imphal a kum 2018-2020 session sunga B.Ed. course inchuk nuom hai ta dinga June 14, 2018-July 5, 2018 inkar sungin Ap-plication form le prospectus lak thei ning a ta, July 3-7, 2018 inkar sungin Admision form peklut thei ning a tih. Exam Hall ticket chu July 8-10, 2018 inkar sung semdawk ning a ta, Entrance Eam chu July 15, 2018, 9AM-10:15AM inkar sung nei ning a tih tiin Principal, DM College of Teacher Education Dr H. Ibomcha Sharma chun June 11, 2018 khan B.Ed. Admission Notice an suo. General hai ta dingin Graduate ah minimum 50% le Master Degree ah 55% marks hmu a \ul a, SC/ST candi-date hai ta dingin 5% marks relaxed a nih.

Kum tling lo suolhrawntu mi 3 manjamshedPur: East Singhbhum district, Jharkhand-ah zani khan nuhmei kum 13 mi suol-hrawntu pasal 3 man an nih. Mi 3 hai chun nuhmeinu chu June 9, 2018 zan a Sidhgora area laia an suol-lui a ni a, an suolluina thu hi a nu in report a peklut le inzawma FIR zieklut le mi suolluituhai man an nih tiin Sidhgora police station OC, Ashok Kumar chun a hril. Mi suolluituhai chu kum 20

le kum 25 inkara mi vawng an nih. June 9, 2018 zantieng khan nuhmeinu chu a sang pasalte pakhat leh Baridih Park-ah an inhnel a, chu huna chun mi suolluitu laia mi pahni, pakhat chu nuhmeinu hmelhriet in an umna hmun panin a sangpa chu biscuit pein In tieng an tir inlawi a, nuhmeinu chu suonlam siema hlemin hmun fienriel-ah an \huoi a nih.

Statehood mi pe ro, campaign pui kan ti cheu: Kejriwalnew delhi: Delhi Chief Minister Arvind Kejriwal chun kum 2019 Lok Sabha election hmain national Capi-tal Delhi full statehood pe inla, vote campaign naah \hangpui kan ti cheu tiin BJP a hril. Hi thu hi zanita Delhi Assembly hmuna Mr Kejriwal in a hril a nih. Statehood in pek chun AAP in BJP ta dingin campaign pui a ta, chuong a ninaw chun “BJP leave Delhi” move-ment in zui a tih tiin a hril.

Delhi state puitlinga hlangkai tuma \hang la zing Kejriwal chun kum 2019 Lok Sabha Election hung

um ding hi hmang \angkai tumin \hang a khaw \an mek a, Narendra Modi inrawi Central sawrkarin an thil ngen a sukpuitling a ni phawt chun Delhi a vote po poin BJP an vote ding a nih tiin a hril Kejriwal chun a hril. Kum 2019 Election hma ngeia Delhi state puitlinga hlangkai ngei a ni ka nuom a, chu le inzawmin Delhi a vote po poin BJP an vote ngeina dingin campaign a thawpui ding thu a hril bawk.

Page 3: NERcORMP hnuoia common Facility centre hawng … Thar/2018/June/HT-12-06-2018...Hmarram JHQ June 11, 2018 khan thusuok siemin, June 1, 2018 zan dar 9 vela -rawlte misuol ruolin \huoi-hmanga,

laKTawi

3Thlado (june) 12, 2018 Thawleni (Tuesday) naTional/inTernaTional & adVerTisemenT Hmasawnna Thar

Oja Zia-ul Haque chunga lawmthu hrilnaHun sawt taka inthawk khan Pile natna ka nei a. Ka nat dan chu a changin inhnawm thei loin ka um a, kan hnawm pha pha ka mawngkuo a in-thawk thisen a suok a, ka kut le ke hai bakah ka lu a hung na hlak. Bu ka du naw a, ka taksa a hung chau a, ka kawng le ka ring hai a hung kham a, ka thahrui a na hlak bawk. A chang leh ka mawng-kuo a hung inthak hlak. Chun, a chang changin ka ek Kel ek angin a hung inhriel hlak. Ka beidawngin No. 9615391873/9774274411 ka pan a, hun iemani chen a mi enkawl a, tuhin chu ka hung dam fel ta a, ka lawm hle. Hi lei hin pathien le Oja Zia-ul Haque Phusam hai chungah lawmthu ka hung hril. In en theina hmun hai,1. Old Bazar, Zomi Colony, Near Muslim Masjid, CCPur2. Kekru Villa, North AOC, AMUCO/UCM gate, Imphal. Lawmthu hriltu,

-Thangnon, Tonzang

Come one Come AllChurachandpur district toppers’ Award 2018

Organised by- Joint Students’ Body

Venue: Synod Hall, IB Road, CCpurdate: 13th June, 2018 (wednesday)

Chief Guest : Pu Radheshyam, Hon’ble Minister (Education,Labour&Employment) Functional president : Pu V. Hangkhanlian, Hon’ble Minister(Agriculture,Vety.&AH.)

Guests of Honour : i)PuTN.Haokip,President,MPCC

ii)PuT.ThangzalamHaokip,Hon’bleChairman,HAC.iii)PuVungzaginValte,Hon’bleChairman,MTDC

iv)PuGinsuanhauZou,Hon’bleChairman,MANIREDAv)PuDr.ChaltonlienAmo,Hon’bleMLA/55-TipaimukhA/C

* Chief Host : PuKhaipaoHaokip,Hon’bleChairman,ADCC

* special Guest :i)PuShyamLalPoonia,IAS,DC/Churachandpurii)PuRakeshBalwal,IPS,SP/Churachandpur

special Invitees:*AllExecutiveMembersADCandallMDCs

ChurachandpurDistrict.*AllDLOsinChurachandpurDistrict.

FIELNAHungtlung ding tarik 13-06-2018 (Nilaini) sun dar 12:00 hin kan pa (L) H.B. Thanzam hrietzingna Lung Rengkai Thlanmuol, Zote Vengah hawng/phun kan tuma, chu taka hung \hang seng dingin Chanchinbu tiemtuhai po po ngaina takin kan hung fiel cheu. A hranpa taka fielna lekha siem a ninaw leiin Chanchinbua fielna kan hung siem hi mimal fielna anga mi lo pawmpek seng dingin kan hung ngen bawk cheu.

Fieltuhai:a nuhmei: mrs Khuonghnem le a sunghaiRengkai, Thailane

China-in Mani Hmasiel Sumdawngna A Dit Nawh: Xi Jinpingbeijing: Chinese Presi-dent chun, direct a tina ni si lo, US a tina a nih ti hriet thei siin, rambunghai hmasawnna ding le ni tin sumdawngna kawngah ‘mani hmasielna’ le ‘kawt khara pindan sunga inbiekna’ hai hi China chun a ngai thei naw hle niin a hril. President Xi Jinping chun, a tu tu khawm in\hangpui tawn a, rambung tamtakhai inkhuongruol taka sumdawngtuo theina dinga ‘non-discrimination’ le ‘rules-based multilateral trading system’ hmang ni ta hlak sien tiin a hril. Jinping-in hieng thuhai hi Shanghai Cooperation Or-

ganization (SCO) Summit-a thu a hrilnaa a hril a nih a. A hming a sam ri nawa chu USA a tina deu a nih. ‘Mani hmasielna sumdawngna’ chu a hlawk nekin ruol\ha a sukhmang nuom lem a nih, tiin an \hi ti ti deuh. China le US hi tulai hin sumdawngna tieng an inbei nasa em em a. China lakah US chun trade deficit US 500 billion vel a nei a nih. Khawvela economy lientak dawt tah China sumdawngna chu nasatakin a hlawk lem tah a nih. A hril pei dan chun, sumdawngna chu a hlawka an \hanglienna ding chun

‘inthup’ nekin ‘pholang’ a iengkim langsar taka thaw hi a hlawtling nuom lem tiin a hril a. World Trade Organizaion dan siemhai a thei chenah zui seng dingin member hai a ngen a. “Mani hmasiel taluo policy, hnaite chau hmu le

indoor-policies hai bansanin, khawvel economy \ha lem le lien lem, inhawng lem le huop zau ei nei theina dingin chun WTO danhai zawmin, rambung pahni neka tam sum zawngna danhai inzawm tawn ei \ul a nih” tiin a hril a. China chun, SCO Inter-

bank Consortium framework hnuoiah ‘Special Lending Facility’ USD 4.7 billion an din ding thu a hril. Xi Jinping chun, ‘Cold War hun laia lungril ang kha peihawn a hun tah. Ei renga ei dam tlangna ding chun mani \hatna ding le hlawkna ding chau ngaituo lova mi dang ta khawm en ve a \ul a nih” tiin a hril. SCO Summit ah hin India Prime Minister Naren-dra Modi khawm a \hang a. Member pariet hai lai a thar tak a nih, Pakistan leh. SCO hin member rambung 8 a nei a, khawvel mihriem zaa 42% vel a nih a, GDP (Gross

Domestic production) share 20 a nei phak a nih. China le US chun an sumdawngna thuomhnaw inpek tawnna a tax (tariff) sukpung pei an tum/nuom a. China chun America rama a thuomhnaw thawn lut ding chu USD 50 billion manhu vel a bitum (target) a. US khawmin 25% tariff sukpungin USD 150 billion vel man ding thuomhnaw China ramah a thawn lut tum a nih. Hieng zing lai khawm hin a tu tu khawmin, thuin an hrila chu a tak tak ruok chun sie sukpung an la um nawh. (Reuters)

Solar Systeam Thar, Khawvel Tiet Planet Dang 3 Nei Hmusuoklondon: Khawvel a inthawka Light Year 160 vela hla ah, Solar System or Planetary System dang pahni, pakhat chun ei umna khawvel ang Planet pathum nei an hmu suok thar. Light Year khat hi varin kum khat sunga a tlung theina chen kha a nih. A hmusuoktu, Research-ers, Instituto de Astrofisica de Canarias (IAC) le Univer-sity of Oviedo, Spain haiin NASA ta Kepler Satellite K-2 mision, Novembre 2013 a inthawka an \anin data (thlalak le thu) a hung thawn hai an bichiengna (study) a inthawka an hmu a nih. An thil hmu suok, Royal Astronomical Society (MN-RAS) ta Monthly Notices

journal-a an ziek dan chun, van boruoka arasi han var an phu suokhai inlap dan le eclipse a um dana inthawka an lo bichiengnaa chun Plan-etary system pahni a um ti an hmu suok thei tah niin an hril. Planetary system pak-hatna hi arasi K2-239 (red dwarf an ti ang chi M3V) kawl laia um a nih. Hi an

thil hmu suok hi Roque de Los Muchachos Observatory (Garafia, La Palma)-a um Gran Telescopio Canarias (GTC) hmanga an hmu suok a nih. A umna hmun hi Sex-tant constellation lai, Nisa a inthawka parsecs 50 vela hla a nih. Chu umzie chu khawvela inthawka var anga hrata vuong peiin kum 160

vela tlung ding tina a nih. Var hin secon khatah mel nuoi khat neka tam a tlung hman a, kum khat sunga a tlungna chen kha 1 LY ti a nih a, kum 160 sunga a tlungna ding chu a hla awm veng veng hle.. Hi Solar System hin compact system a nei a. Ei khawvel ang ang lungpui tamtak, lungkawhrawt umna Planet pathum a nei a. Planet pathumhai size chu 1.1, 1.0 le 1.1 Earth radii) an nih. Planet hai hin an Nisa hel hi ni 5.2, 7.8 le 10.1 sungin an hel suok hman pei a nih. Arasi dang Red Dwarf pak-hat dang K2-240 hin super-Earth-like planet a nei ve a. Khawvel nekin a let hniin a lien lem. Hi arasi atmospher

temperature lum dan chu Kelvin 3, 450 le 2, 800 vel an nih a. Ei Nisa lumna chenve vel a nih. Scientist hai chun James Webb telescope hman-gin Planet an hmusuokhai boruok umdan indiktak la hriet suok an tum ding thu an puong. “Planet thar ei hmu suokhai chu ei umna Khawvel nekin degree tam-takin an atmospher a lum lem pei ding a nih” tiin a hril. Hi planet hai nina in-diktak, masses, densities le physical properties zawng suokna dingin European Southern Observatory (ESO) a Telescope lien tak, Very Large Telescope (VLT)-a ESPRESSO instrument hmangin an sui ding a nih.

Indian economy tyres a punctured tah: P Chidambaramnew delhi: Union Fi-nance Minister hlui le Con-gress \huoitu P Chidam-baram chun India economy hi NDA sawrkarin policy a siem fuk naw leiin a sie tul tul a, Indian economy phurtu ke (tyres) pali um hai laia pathum chu a kawi (punctured) ta a nih tiin a hril. Mr. Chidambaram chun press conference huna hi thu hi a hril a ni a, GST hin sumdawngna chin le lienhai a suom sunzawm pei a, demonetisation khan ngairuotna neka inth<k le nasa lem a nghawng a nih tiin a hril sa bawk.

Mr. Chidambaram chun loneituhai \hangin sec-tions tum tuma mipuihai an lungngai a nih tiin a hril. India \halaihai chu sin an nei naw leiin beidawngin an inrum a, loneitu han an

lohmasuok man \ha taka an zawr suok thei naw leiin an lungngai hle bawk tiin Mr. Chidambaram chun a hril. Mr. Chidambaram chun economy ke pathum a kawi a ti hai chu a hmatiemin a

hrilfie a, a pakhatna chu ‘export’ a ni a, kum 4 liem-tah sung khan rampuotien-ga thil thawn suokna ‘ex-port’-ah growth rate in hma a sawn nawh tiin a hril. A pahnina a chun ‘private in-vestment’ a ni a, investment a hin hun khir tak a um a, ‘Gross fixed capital’ chu 28.5%-ah kum 3 sung an tang zing tah a, a pathumna chu ‘private consumption’ niin, thla tlawmte liemtah a inthawk nenetuia ch^wm lien \het \het a ni tah leiin lawm a um hle tiin Mr. Chi-dambaram chun a hril. India economy-ah a ke

pakhat chau m<t mar zinga um chu ‘expenditure’ hi a nih. Current Account le fis-cal deposit hai leiin, econ-omy ke m<t mara umsun khawmin tawp chin a nei leiin sawrkar a la sukbuoi ta rawp a nih. India \halaihai chu sin pawimaw in an \ap inrum a, students tam-tak an graduate hunah sin a um naw ding an chieng lei-in hadam takin an khawsa thei nawh. Vawisun chen hin tukhawmin ‘bora (pa-kora)’ zeu hi sin a nih ti hiretna/hrietthiemna an la nei nawh tiin Mr. Chidam-baram chun a hril.

J&K a ‘stone-pelters’ hai hi kaphlum pei ding an nih: BJP MP Dr. Vats

bhiwani: Lieutenant General (Retd.) le Bharati-ya Janata Party (BJP) Ra-jya Sabha MP Dr. DP Vats chun Jammu and Kash-mir hmuna lunga mi deng hmang (stone-pelters) hai hi kaphlum pei ding an nih tiin a hril. Dr. Vats chun chanchinbumihai hmaa hi thu hi a hril a nih. A hril peina-ah, liemtah inrinni khan stone-pelters cases hai hnukkir/suktawp a ni thu ka tiem fuk a, case hnukkir loa hieng helna siem hmang hai hi kaphlum pei \ha ka ti lem a nih tiin a hril bawk. June 7 le 8, 2018 haia Union Home Minister Ra-jnath Singh J&K an zin \um khan J&K security ngirh-

mun uluk takin a ennawn a, J&K a naupangin stone-pelting cases an neihai hnukkir vawng dingin thu-pek a siem a nih. Srinagar hmuna J&K Sports Con-clave huna HM Rajnath in thu a hrilna a chun, Delhi a ka um laiin Afshan Ashiq (Kashmiri Footballer) kan hmupui a, ama chun lun-ga mi dengna-ah hi hma khan a \hang ve thu a mi hril. Amiruokchu, Afshan Ashiq chu sports tieng a lut hnungin a hringnun chu a letling tawp a ni nawk tah. Sports hin mihriem hring-nun a thlak danglam thei a nih. School naupanghai hi an lungril hnea \huoi kawi an awlsam hle a, chu ang

bawkin lampui indika \huoi an awlsam bawk leiin nau-pangin stone pelting cases an neihai hnukkir vawng ding a nih” tiin a hril. HM Rajnath in \awng-bau a nei le inzulin, Jammu and Kashmir sawrkar chun tukum February thla khan stone pelting cases hlui a neihai a suktawp vawng a nih. Hi chungthua hin State Agricultural Minister Gh-ulam Nabi Lone Hanjura in Home Minister ai-aw in dawnna a siem a, “2008-2017 inkar sunga stone pelting case hmasatak nei-hai suktawp pek an ni a, hi hmalakna hi sawrkarin com-mittee an din han recom-mendation an siem dungzuia thaw a nih” tiin a hril. Mr. Lone Hanjura chun, Shophian districts sungah mi 530 \hangna cases 61 suktawp an nih tiin a hril. Kum 3 liemtah sung khan Kashmir phairuomah stone pelting cases \um 14,208 um hai laia 4,066 FIR zieklut an nih tiin a hril sa bawk.

PM hlui AB Vajpayee AIIMS-ah admit

new delhi: Prime Minister hlui Atal Bihari Vajpayee chu doctors han a natna enkawl a, routine checkups le investigation thaw zing a ngai leiin All India Institute of Medical Sciences (AIIMS), Delhi-ah an admit. Kum 93 mi Mr. Vajpayee chu Pulmo-nologist le AIIMS Director ni mek Dr. Randeep Gule-ria inrawi medical team in AIIMS-ah a um sungin en-kawl an tih. Dr. Guleria hi kum 30 liemtah a inthawk Mr. Vajpayee a personal physician a \hang a ni tah. BJP \huoitu Mr. Vajpay-

ee hi Congress sawrkar lak-law laia party dang \huoitu term puitling (kum 5 sung) Prime Minister mawphurna chel umsun a ni a, 2015 kum khan India rama civil-ian chawimawina insangtak ‘Bharat Ratna’ inhlan a ni bawk. 1942 kum laia ‘Quit India movement’ huna khan Mr. Vajpayee hin polictics a lutchil \an a, ama hi UN Assembly-ah Hindi \awnga External Affairs Minister thuhril hmasatak niin, Luc-know a inthawk kum 1991, 1996, 1998, 1999 le 2004 hai khan Lok Sabha MP a thlang tling a nih.

PM Modi in Council of Ministers meeting a ko

new delhi: Hungt-lung ding June 13, 2018 (Nilaini) khin Prime Min-ister Narendra Modi chun New Delhi-ah Council of Ministers meeting a ko a, sawrkar flagship schemes tum tum thlir-letna nei an ta, kum thara NDA sawrkar kum taw-pna agenda ding ngaituo bawk an tih. Meeting chu Parliament House-ah nei dinga ti a ni a, meeting pawimaw tak a ni leiin Ministers han ngaitha lova \hang seng dinga inhriettir an nih. Council of Minister meeting chu thla 7 veng vawng nei a ni ta nawh a,

by-polls \henkhatah BJP a che sie deu leia meeting hi ko nawk ni dinga ring a um thu ei thu lakna chun a hril. Meeting huna chun loneituhai harsatna thu hriltlang an ta, loneituhai ham\hatna ding Budget, production rate neka MSP 1.5 a insang lem puong ni el theia hril rik a nih. Meeting huna schemes tum tum thlirletna an nei ding hai lai Pradhan Man-tri Jan Aushadhi Yojana, Ayushman Bharat, Prad-han Mantri Fasal Bhima Yojana, Pradhan Mantri Ujjwala Yojana, Start-up funding scheme le Mudra Yojana hai \hang an tih.

Lalu Prasad kum 71 a tling tahPaTna: Bihar Chief Min-ister hlui Lalu Prasad chu zani kha a kum 71 tlingna champha a nih. Rashtriya Janata Dal (RJD) President Lalu chu fodder scam case leia jail intang le bail a in-suo mek a ni a, zani khan RJD hmalaknain a pieng-champha hi programme thupui tak induonga lawm a nih. Patna khawpuia Lalu chengna Circular Road laia a In a chun zingkar dar 10:00 AM vela inthawk mi tamtak an pungkhawm \an a, RJD le political par-ties dang danga \huoitu han Lalu chu a piengchampha an lawmpuina in p^r le thei chi hran hran hieng Litchi, Jardalu le Malda

mango hai an inhlan a, hriselna \ha tak neia dam-sawt dingin ditsakna an inhlan tawl bawk. Lalu piengchampha lawmna a chun a nuhmei Rabri Devi, Bihar Minis-ters hlui \henkhat, a nauhai Tej Pratap, Tejaswi le Misa Bharti, MPs le RJD work-ers tamtak an \hang. A kum

71 tlingna champha chu Bihar Chief Minister Nit-ish Kumar Congress Presi-dent Rahul Gandhi, UPA Chairperson Sonia Gandhi, West Bengal Chief Minis-ter Mamata Banerjee, Pati-dar leader Hardik Patel le expelled Janata Dal-United leader Sharad Yadav han lawmpuina thu an thawn.

Assam-ah lir an hning

guwahaTi: Zani zing-kar khan Assam hmun tum tumah 5.1 magnitude a hra-tin lir an hning. Regional Seismological Centre, Shil-long in a hril dan chun, ‘epicentre’ chu latitude 26.2 north le longitude 92.5 de-gree east Dhing, Nagaon district a ni a, Nagoan dis-trict le a se vel hmun 22 vel lirhning chun a nghawng niin a hril. Lirhning leia si-etna tlung report a um nawh.

Thautui man suktlawm nawknew dlehi: Thautui man \um 13 suktlawmna dingin zani khan Oil Com-panies han petrol 20 paise le diesel 15 paise in an sukhnuoi nawk. Thautui man hi ni tina ennawn hlak a ni a, international oil rates ngirhmun izira sukpung le suktlawm pei a nih. Thau-tui man suktlawm hnungin New Delhi-ah petrol litre khatah Rs. 76.58 le diesel Rs. 67.95 haia zawr an nih. Thautui man chu states lo-cal taxes le VAT dungzuiin state tinah an ang nawh.

Helpawl le inkapna-ah

Army 2 hliemjammu: Bandipora dis-trict, North Kashmir huom sung Dardpora-Panar for-est area ramhnuoiah zani khan Army le helpawl-hai an inkaptuo a, Army jawan pahni in hliemna an tuok. Army jawan hliem hai chu helicopter hmanga Army base hospital a thak an nih. Helpawlhai chu tu pawl am ti hriet an la ni naw a, ei thu lakna in a hril dan chun, liemtah Inrinni zan khan helpawl han an inkapna hmun lai hin Army patrolling team an lo bei a, chutaka inthawk Army han helpawlhai chu an hn^w b<m a, zani hmasak le zani po khawm an inkaptuo deu zing niin a hril.

Tuilet ding hrillawktu system siem dingnew delhi: India Me-teorological Department (IMD) chun India ramsung hmun tum tuma tuilet ding le tuilet ngirhmun ding lo hrillawktu ding ‘Flash Flood Guidance System’ siem ning a tih tiin a hril. Hi ang system hi India-ah vawi khat siemna ding a ni a, tu ngirhmuna chun Cen-tral Water Commission in tuilet ding inhriettirna a pek lawk thei chau a nih. IMD Director General KJ Ramesh chun, Nation-

al Weather Agency IMD chun hi system hi thla thar hin launch hman a tih tiin a hril. States le districts tum tuma pil ngirhmun inchuk chieng an ni tah a, a ram le leilung ngirhmun izirin ieng angin am an pil-hai chu tuiin a chie zawp awl hriet an ni tah. Tuilet din-ga invengna le hi system puitlingna dingin loneitu le Disaster Magement Agen-cies khawm an pawimaw hle a nih tiin Mr. Ramesh chun a hril sa bawk.

US a student thawnlut rawntak dawttu Indianew delhi: United States-ah India in students thawnlut rawntak China a dawt a nih tiin US Consul General Craig Hall chun a hril. Mr. Hall chun zanita Kolkata hmuna function pakhata hi thu hi a hril a ni a, United States hi khawvela rambung tum tumin fe an nuom le an beisei innghatna tak a ni a, kum 10 liemtah sung khan US-ah India ram-mi students a let hniin an pung a nih tiin a hril. US a Universities le

Institutions tum tum haiah India mi inchuk mek 1.86 lakh vel an um mek a, US a inchuk India mi an pung pei lei hin India le US chu a ruola an in\hang tlang theina chance an sang a nih tiin Mr. Hall chun a hril. Mr. Hall chun Open Doors Re-ports, 2017 thusuok lasawn-gin a thuhril a sunzawm a, US a international students hai laia 17% chu India mi an ni a, kum 5 liemtah sung khan India mi students 85% in an pung a nih tiin a hril.

Motor chesuol-ah students 6 le

teacher thiKannauj: Kannauj dis-trict, Uttar Pradesh-ah zani zingkar dar 4:00 AM vel khan Lucknow-Agra Ex-pressway lai Bus hrat taka tlanin Prabha Devi Vidya-laya students le teachers hai chuongna Bus a baw a, a hmunah students 6 le teachers 1 han thina an tuok nghal a, midang 2 na takin an hliem bawk. Students thihai chu ‘Basic Training Certificate’ course inchuk-lai an nih. Motor chetsuolna chu Tirwa area lai a ni a, students hai chuongna Bus le Bus dang pakhatin diesel an inpek tawn lai taka Bus dang pakhat hrat taka tlanin a baw an nih tiin Kanauj police spokesperson chun a hril. UP Chief Minis-ter Yogi Adityanath chun mithihai a s<nna thu pu-ongin luongman Rs. 2 lakh seng pek dingin a puong a, hliemhai inenkawlna ding Rs. 50,000 seng \hangpuina pe dingin a tiem bawk.

Van eksiden-ah mi 3 an thi

KoChi: Zanikhan Kera-la-a Maradu an tina hmu-nah Van pakhat eksienin dilah a tlalut a, Day Care Centre-a helper pakhat le naupang pahni in thina an tuok.

Iraq-a Ballot Box siemna hmun meiin a kang

baghdad: May thlaa Iraq Parliamentary Elec-tion nei huna hmang Bal-lot boxes hai siekhawmna Bagdad khawpuia build-ing pakhata inthawk kang-mei a suok a, kangmei suok hin ballot boxes tam tak a kangsiet. Sawiselna

um leia vote tiem \hat dinga Parliament in a rel nikhat hnunga ballot boxes siena hmun hi meiin a kang a nih. Kangmei suok in\anna hriet a la ninaw bakah raw hrim an thaw pal leia kang ti ti hriet a la ninaw bawk.

Page 4: NERcORMP hnuoia common Facility centre hawng … Thar/2018/June/HT-12-06-2018...Hmarram JHQ June 11, 2018 khan thusuok siemin, June 1, 2018 zan dar 9 vela -rawlte misuol ruolin \huoi-hmanga,

Hmasawnna Thar4 EntErtainmEnt / SportSThlado (june) 12, 2018 Thawleni (Tuesday)

sun ZAWMnA.......

rGG FOOtBAll MeMOrIAM 2018 Venue : Public Ground, Churachandpur.

Quarter-finalsReSult : 11th June 2018

NewLamkaYC1-4UnitedChikimFederation.

FIFA WC teams 48 agenda la sie hre phawtmosCow: FIFA World Cup-ah tuta team 32 in an khel mek chu kum 2022 Qatar World Cup-a inthawk teams 48 a suklien tuma hmalak mek a ni a. Sienkhawm, kum 2022 World Cup-ah teams 48 a suklien a ni chun a mikhuoltu ding Qatar chun stadium a bawl belsa a \ul ding bakah a \henum Middle East rambung hai le an mikhuol in\awm a \ul ding leiin Pathienni a FIFA Council huna hriltlang a ni hnungin FIFA Annual Congress June 13, 2018 a nei huna Agenda a inthawk la lakdawk phawt a ni thu FIFA President Gianni Infantino chun a hril. Team suklien ding chungchanga thutlukna chu council siem ding ni sienkhawm kum 2022 mikhuol dinga pek tah Qatar ram remtipuina lo chun thutlukna siem ngawt thei a ninaw ding thu khawm Infantino chun Pathienni a Moscow khawpuia Council meeting huna hin a hril. Kum

2019 kum bula inthawk qualifying \an hnung chun thlakthleng thei a ni tanaw ding thu a hril a, hi lei hin thutlukna chu qualifying hmaa sukfel ni dingin a hril. World Cup hi a tlangpuiin June-July thla sunga nei hlak nisienkhawm 2022 World Cup innnghatna ding Qatar a chun boruok a lum taluo

ding leiin a hun hi November-December thla sun-ga nei dinga a hun sukdanglam lo nita a ni bawk a nih. 2022 World Cup ah team sukpung ding le dingnaw thua hin FIFA administration chun a mikhuoltu ding rambung hai a la hriltlangpui ding thu Infantino chun a hril a, tuta ding chun World Cup team 32 a la ni hri a nih tiin a hril. Sienkhawm a nawk a inthawk chu teams 48 a suklien ngei beisei a nih. FIFA Annual Congress chun June 13, 2018 hin kum 2026 World Cup mikhuoltu ding vote lain an sukfel ding a nih. 2026 WC hi Morocco in an khata mikhuol dingin an inhni bakah US-Canada-Mexico rambung hai chun \hangruola huoihawt an tum bawk a, inspection panel report dungzui chun tuchena \hangruol rambung hai hin an chang ring a nih.

Messi in World cup zoah Intl. football a chawlsan el thei

mosCow: June 14, 2018 a FIFA World Cup \an ding le inzawmin ram-bung tum tuma inthawk tu-kum World Cup khel ding players hai chun Russia ram panin an tlung mek a, Argentina team khawm Inrinni khan Russia ram an vuonglut tah. Barcelona star player le Argentina captain Lionel Messi (30) chun tukum World Cup zoah international football a chawlsan el thei thu a hril a, Russia rama FIFA World Cup huna an chet dan (per-formance) ah international football a chawlsan ding le dingnaw an nghat ding thu a hril.

Messi hin kum 2005 a inthawk international foot-ball lo khel \an ta ni a, kum 4 liemta khan Golden Ball winner niin a mi-mal football career a chun hlawtling hle sienkhawm Argentina National team chu tuchena hin champion lientham lakpui a la nei nawh. Kum 2014 World Cup final a khan Germany lakah 1-0 in a lo tlawm ta bakah kum 2015 le 2016 hai khan Copa America ah penalties in Chile an lo hneban a nih. Final vawi 3 zet an lo lut ta khawm chu thil awlsam a ni naw a, hratna chang chu a pawimaw,

sienkhawm thil awlsam a ni nawh tiin Messi chun a hril a, hi lei hin final vawithum an lut hai chu lawmpui le inpak ding an ni thu a hril a, an ram media han an thawna le inrimna an hri-etthiem puinaw nia hrilin, an performance i zirin tuta \um hi a ta dingin a tawpna a ni ta el thei thu Messie chun a hril. Messi hi World Cup sung hin kum 31 a tling ding a ni a, tukum World cup la thei dinga a ring hai chu Spain, Brazil, Germa-ny, France le Belgium hai an nih. Argentina hi Group D-a um an ni a, an game hmasa takah Inrinni June 16, 2018 khin Moscow khawpuiah Iceland inkhelpui an ta, hi hnungah Croatia le Ni-geria hai Group stage-ah an inkhelpui ding a nih. Players \ha tam tak um hai sienkhawm tukhawm kan inhnar bik nawh, quality players kan nei ve leiin, tiin Messi chun a hril.

FIFA World Cup:Jesus, Neymar le coutinho han goal an thun

Vienna: Pathienni zana Brazil le Austria han Vi-enna khawpuia final World Cup warm-up game an inkhel hunah Brazil chun Austria hi 3-0 in an hne. Goal pathum hai hi Gabriel Jesus, Neymar le Coutinho han an thun a nih. Goal hmasa minutes 35 naah Manchester City striker Gabriel Jesus in a hung thun a, second half hnungah Neymar le Coutinho han an hung thun nawk a nih. Tuta \um hi Neymar in an sukhliem leia February thlaa inthawk inkhel a chawlsawn le a hung khel \an nawk hnun-ga goal a thun hmasa tak a nih. An inkhelpui Austria hi tukum Russia FIFA world Cup a qualify lo le kum 1998 a inthawk qualify ta

lo an nih. Brazil hi World Cup champion vawi 5 lo ni tah an ni a, June 2017 a inthawk la lost lo an ni a, tukum World Cup a hin Group E a umin world Cup game hmasa tak June 17, 2018 khin Switzerland leh inkhel an ta, hi hnung hin group stage-ah Costa Rica le Serbia an inkhelpui bawk ding a nih. Austria hi world cup qualify naw hai sienkhawm friendly match-ah World champion ni lai Germany chu 2-1 in an lo hne a nih. Inrinni zan khan Den-mark chun Mexico 2-0 in an hne a, Spain chun Tunisia 1-0 in an hne bakah Morocco chun Es-tonia chu 3-1 in an hne a, France chun US 1-1 in an indrawpui bawk.

Supergirl Melissa Benoist 72nd Tony Awards Uop Mawi

los angeles: ‘Supergirl’ Melissa Benoist (29) chu Pa-thienni khan nuhmei sek le hrat tak bakah nu tak le zei ve tak a nih ti suklangna dingin 72nd Tony Awards 2018 ah zakuo-fuol Gown var leh Red Carpet a hung hraw a, a mawi hle. Zakuo fuol a haka chu a piengzie nal zie an lang thei tho. Melissa hin zakuo fuol a pum le infit char ding a haka, Supergirl-a taksa pieng nal zie suklangna dinga Supergirl uniform a hak ang bawk khan, Gown khawm hi an fit a. A dar le ban bul vel nal huntawk zie hmu thei vawng a nih. Melissa hi a khat a ni nawh a, Supergirl-a a co-star tho Chris Wood leh an nih. Red Carpet a inthawkin an hung inzui a, an inhme hle. Melissa le Dublin tlangval Chris Wood (30) hi film tieng chau ni lo, lungril natna neihai sukdamna dinga hmalatu charity program ah khawm social tieng thaw dun an nih. October 2017 khan Chris Wood a website “I don’t Mind” ti, lungril or luthluok natna neihai le lungril kim lohai endawngna le neksawrna sukbona dinga program a nih. Melissa khawm hin kum 13 a ni laiin lungril sawl natna (depression) a lo nei ve niin a hril. A lungril natna midang kuoma a hrilsawng theina chu Chris chophurna le sukhuoina zar chauh a ni thu hrilin, ama ang bawka depression neihai an harsatna open taka hril suok dinga \hangpuina program hi an hnik ve niin a hril. Tu kuma Tony Award 2018 dawngtuhai chu a hnuoiahai hi an nih: best Play: Harry Potter and

the Cursed Child, Part One and Two best musical:The Band’s Visit b e s t r e v i v a l o f a Play:Angels in America best revival of a musical: Once On This Island best Performance by an actor in a leading role in a Play: Andrew Garfield, Angels in America best Performance by an actress in a leading role in a Play: Glenda Jackson, Edward Albee’s Three Tall Women best Performance by an actor in a leading role in a musical: Tony Shalhoub, The Band’s Visit best Performance by an actress in a leading role in a musical: Katrina Lenk, The Band’s Visit best Performance by an actor in a Featured role in a Play: Nathan Lane, Angels in America best Performance by an actress in a Featured role in a Play: Laurie Metcalf, Edward Albee’s Three Tall Women - best Performance by an actor in a Featured role in a musical: Ari’el Stachel, The Band’s Visit best Performance by an actress in a Featured role in a musical: Lindsay Mendez, Rodgers & Hammerstein’s Carousel best Costume design of a Play: Katrina Lindsay, Harry Potter and the Cursed Child, Parts One and Two best Costume design of a musical: Catherine Zuber, My Fair Lady best sound design of a Play: Gareth Fry, Harry Potter and the Cursed Child, Parts One and Two best direction of a Play: John Tiffany, Harry Potter and the Cursed Child, Parts One and Two best direction of a musi-cal: David Cromer, The Band’s Visit best Choreography: Jus-tin Peck, Rodgers & Hammer-stein’s Carousel recipients of awards and honors in non-competitive Categoriesspecial Tony awards for lifetime achievement in the Theatre: Chita Rivera, Andrew Lloyd Webber, Special Tony Awards, John Leguizamo, Bruce Springsteen. regional Theatre Tony award: La MaMa E.T.C., New York City, isabelle stevenson Tony award: Nick Scandalios

Duke and Duchess of Sussex Official Sin Hmasatak

london: Duke and Duchess of Sussex, Prince Harry le Meghan Markle hai pahni chu an innei zo hnunga England puotienga an of-ficial engagement hmasatak ding, foreign inzin hmasatak ding chu Australia le New Zealand ning a ta, favang awllen October vel khin an inzin hman beisei a nih. Harry le Meghan hin a nu le pa Lady Diana le Prince Charles hai an innei zo hnunga of-ficial foreign tour an nei hmasatak ang charin an nei ve ding a nih. Harry le Meghan hai hin Fiji, Kingdom of Tonga hai khawm sir an tum. England puotieng an inzinna hmasatak ding hi Harry-in kum tina a promote hlak Invictus Games, Australia version a hawngna ding le inmil dinga ruohman a nih a. Australia Invictus Game chu dan naranin October thlaa nei hlak a nih. Canada Invictus Game 2017 kha Harry le Meghan vantlang hmaa official-a an inlang kawpna hmasatak a nih. Prince Harry hi Invictus Game Royal Patron a nih. Kensington Palace thusuokin a hril dan

chun, Australia le New Zealand inzinna ding hi sawrkar hai a inthawka fielna hmu a nih a. Fiji le Kingdom of Tonga hai hi chu anni mimal inhnikna thila inzin ding an nih tiin a hril. Hi khuolzinna hi abikin Duchess of Sus-sex, Meghan ta dingin a pawimaw hle. British lal sungkuo Royal Family member a nina anga official taka khuol an zin \anna ding a nih. An inzinna hi, Prince William le Kate han Australia le New Zealand an inzin zo hnunga a kum lina char a nih. William le Kate khan mel 23, 701 biel inzinna dingin ni 18 an lak a. An nu le pa Lady Diana le Prince Charles han an innei (1981) zo kum thumna 1983-a hieng rambunghai a sir khan, ni 41 an aw. Harry le Meghan hai foreign inzin ding hi media han an phurin an lawmpui hlea chu, nau nei vata sungkuo indin vat an tum hin a suk hlimnaw tawl deu a nih. Meghan hin an innei hma daih,an inngaizawngna khawvel hriet a hung ni khan, naute nei vat a nuom thu a hril tah a. Naute thuomhnaw ding khawm an innei hma a inthawka a lo buoipui an tah. Harry le Meghan han official program-a \hang lo Fiji le Tonga sir an tum hi, tulaia natna \ium Zika virus inleng tamna ram a ni lei a nih. Fiji thlierkar hi Zika virus hung suok \anna, Dengue fever khawm intluntu a nih. Zika virus hin naute an piengsuol tira, luthluok lien tak tak dam, chiterek chau damin an pieng hlak. Zika virus hi naute an pieng hma, nu sunga an um lai a inthawka lo affect thei tah natna hrik a ni lei a nih. Vika virus hi \hang\ham se a inthawka inkaisawng ni takin an hriet. Hieng vel lei hin Meghan khawm October hmaa nau a pai chun, Fiji le Tongo an inzinna ding hi an \hul el thei.

Justin le Hailey Pathienni Biekin Inkhawm Kailos angeles: Ni kum October 2017 vela inthawka thlarau tieng damna zawnga, khawv-el ropuina le hausaknahai, inhawi chenna Concert tour “World Purpose Tour” \hula Pathien thu tienga insukhrat tuma a ruolpa Pastor kuomah Los Angeles um zing tah, thla hmasak laia a ngaizawngnu Selena Gomez le in\he nawk Justin Bieber (24) chu 2015 laia a ngaizawng hlui Hailey Baldwin leh Pathienni khan inkhawm an kai dun. Justin Bieber hi an chei ho thei em em a, inkhawm kai ding khawma a hranpa taka inchei a tum chuong nawh a. Zakuo lukhum-nei Hoodey mei mei kekawr inthawl deu bunin Baseball cap a khum a. Hailey Baldwin khawm an chei dan a fil thel thel hle. A zakuo le pu-onbil skirt inkawp skin-tight a haka a pieng nalzie hmai ruol an nawh. Justin Bieber hai inkhawmna hi Miami a Biekin lien pawl tak a nih. Biekin pana an hung lai hmu an ni nawa chu, \inin hotel-a bu fa dinga an fe kawp lai hmu a nih. Pathienni hma Inrinni zan khawm khan Hailey Baldwin le hin an lo inkhawm dun tah bawk. Hailey Baldwin chu 2015 khan Justin leh tawite an inngaizawnga chu tukhawma chuong lawm chun an hriet naw thu a hril a. Tuhin an in\he an hung inzui kawp nawk hnung hin, ‘high profile relationship’ a la nei ngai naw leiin a nervous deu niin a hril. “A ngaizawngnu ang nekin a ruol\ha anga an pawlpuiin thil an thaw thei lem niin a hril. “Justin Bieber hi ka mi ngaisang zawng tak a na, tuhin hienga a hung um hi ka lawmpui hle a. A nun khawm ni dang nekin a puitling tah hlein

ka hriet. A \ha a nih” tiin a hril. Hailey Bladwin a pa Stephan Baldwin khawmin Justin Bieber hai sungkuo hi a ngaisang hle a. “Justin hi ka hmangai a, a ta dingin ni tinin ka \awng\ai a nih” tiin The Hollywood Fix a hril. Justin Bieber hi a hmel a chang khuk tah a. A nungchang khawm a titak deu tah. Hun sawttak Selena Gomez le an inngaizawng hnungin an in\he a, chuong lai chun The Weeknd le Selena an inzui a. Justin chu a falin a um zing a. Ni kum 2017 ler tieng khan an inzui nawk a, thla hmasak lai khan an in\he nawk tah a nih. Tuhin Hailey Bladwin leh inngaizawng anga hril an nih.Delhi Dynamos in Siam Hanghal contract an ziekpui

new delhi: Indian Su-per League side Delhi Dy-namos chun Manipur mi Siam Hanghal chu kum 2 sunga dingin contract an ziekpui. Siam Hanghal (25) hi Kerala Blasters –a season khat lo khel ta a ni a, Ker-ala Blasters a um sung hin vawi 8 a khel. Mr Hanghal hi Tata Football Academy –a in-thawka suok niin kum

2012 khan Pailan Arrows a zawm \an a, hi nung hin kum 2013 khan I-League-ah Bengaluru FC a

khawm a lo khel ta niin I-League title pahni le Fed-eration Cup a lo lak ta a, hi hnung kum 2015 khan ISL-ah NorthEast United a zawm a, kum 2016 khan Chennaiyin FC –ah a lut nawk a nih. Siam Hanghal hi U-23 category-a India team-ah a lo khel ta a, kum 2014 Asian Games a khawm khan India ram ta dingin a lo khel a nih.

Malik le Vinesh han Indian Women Wrestlers team an inrawi ding

new delhi: August 18 a inthawk September 2, 2018 inkar sung Jakarta le Palembang, Indoneisa rama Asian Games hung um dinga chun Indian women wrestling team chu Olympic bronze medallist Sakshi Malik le Common-wealth Games gold med-allist Vinesh Phogat han inrawi an tih. Indonesia rama Asian Games hung um dinga hin Indian wom-en wrestling team member 6 an \hang ding a nih. Sakshi hin tukum Gold Coast Commonwealth Games le Rio Olym-

pics, 2016 hai khan bronze medal a lak a nih. Sakshi le Vines hai hin 50kg le 62kg freestyle categories haiah medal an hung lak ngei beisei a nih.

Women wrestlers India aiawa khel ding dang hai chu- Pinki (53kg), Pooja Dhanda (57kg), Divya Kakran (68kg) le Kiran (72kg) hai an nih.

chun development \hatak a um thei naw ding thu a hril a. “Ei moral value hai ei maintain a, ei suksang pei naw lem chun khawtlang nun le mihriem inthlasawng pei (civilization) khawm sie el thei ding a nih” tiin a hril bawk. Hi le inzawm pei hin, mipuihai chun mani fak le dawn ding intodel ngei tumin an hma zawn sengah sinthawin fakhmuna ding chance hai an siem pung pei a. Chu-onga mani intodel tumna lungril chun mipuihai changkangna mi pe ngei a tih” tiin, Bank haiin an intodel theina dinga \halai sin nei lo, businessmen, entrepre-neur, etc hai kuoma soft loan le \hangpuina hran hran an lo pek liin lawmtuh a hril ng-hal bawk. CM chun All Manipur Working Joural-ist Union (AMWJU) zawna, state-a Jour-nalist hai chanvo le ngirhmun pei ding

thua indawnna dawnin, sawrkarin tuta monthly stipend thla tina Rs.4, 000 hi Rs. 6, 000 chena sukpung a nih ding thu a hril a. Working Journalist hai ‘fixed’ thuah a dawn el thei naw a, Labour Department leh an la hung ngaituo dingin niin a hril. Chief Minister chun, indigenous people hai humhimna ding Bill chu tuta Assembly Monsoon Session ah hin put lut ning a tih. Chu hma chun hnam tina \huotuhai le in-rawnkhawmna (Consultation) la nei an ta, mi tin lungawilo le hnawl bik an um nawna dingin thaw a nih ding niin a hril. Tiemtuhai hriet tah angin, thla tin ni 10 le 15 haia nei hlak, Hill Leader’s Day le Meeyamgi Numit hai chu June 11 ah kei kawpa thaw nih, asan chu Chief Minister Mr N. Biren Singh, NITI Aayog Meeting-a \hang dingin New Delhi an zin ding leiin. (DIPR)

Sikulah nundan mawi ei inchuk ta naw leiin Society a sie zo

students hmakhuo ngaiin HRD Ministry in an hmatienga action la vat dingin NEFIS chun HRD Minister an ngen a nih. Chuong lai zing chun, Manipur Univer-sity Students Union (MUSU) hmalaknaa MU students han VC thlak dinga an ph<tna leia protest an nei chu zani chen khan an la sunzawm pei a, zanita students tamtak fekhawm han zantieng dar 2:30 PM vel

khan VC lim (effigy) chu Manipur Univer-sity Main gate lai an raw. VC lim an raw laiin, students pungkhawm han VC b^n dinga ph<tna in slogan inring tak takin an hril ruol a, MUSU in hun sawt tak nuorna an nei hnunga MU le sawrkar thuneitu han inbiekpuina an la nei naw zing leia an lun-gawi naw thu MUSU \huoitu han an hril.

NEFIS in HRD Minister memorandum an pek

constituency a bawk MLA a ngir nawk ding thu a hril. Hi huna Lamkholal Sitlhou, NaRMG Secy in report a peknaah chun NER-CORMP hnuoia Ujungmakhong village in NaRM-G hnuoiah ham\hatna dang dang an hmu ta ding thu, livelihood ah Dairy, Fishery, Piggery le a dang dang an hmuin chuong thil hai chun intodelna a hung intlun ding thu a hril a, NERCORMP hnuoia bawk NaRM-G chun Samaina,

Carpet, Chair, Backrope le a dang dang a nei a, hieng hai hi Moirang rate neka tlawm lema siem a ni leiin sum lamnaa hmang thei a ni ding thu a hril. Common facility centre hawnga um hi ft 25x25 a lien niin, mistiry ruoi loa mipuiin an bawl a ni thu a hril. Common Facility Centre hi NER-CORMP project hnuoiah Rs. 3.64 lakh sanction bakah mipui thawkhawm Rs. 76,255 le chun Rs. 4,40,255 seng a nih.

NERCORMP hnuoia Common Facility Centre hawng

hmaa hmun inhawi khawm an hung \awl ta pei a, chuleiin, ram hn^wng le mihriem hriselna siem\hatu ding boruok \ha siemna dingin workshop/seminar hi huoihawt rawp ding a nih. Tlangram hi loneitu \henkhat fak zawngna el an nawh a, mihriem tam takin chengna hmuna an nei ang bawkin, khawvela mihriem cheng hai laia 40% chu fak le dawn zawngna le khawsakna-ah an hringna inng-hatna a nih tiin Pu Biren Singh chun a hril. Workshop programme a hin Director-ate of Environment Director Dr. Y. Na-

bachandra, Integrated Mountain Initiative (IMI) President Pu Sushil Ramola le Sus-tainable Development Forum, Nagaland President Pu Amba Jamir hai an \hang a, vawisun hin programme sunzawm la ning a tih. Workshop programme hi Manipur Forum for Sustainable Mountain Develop-ment (MFSMD), State Chapter; Integrat-ed Mountain Initiatives le State Climate Change Cell, Directorate of Environment, Government of Manipur han \hangruola an huoihawt a nih.

State sawrkarin climate change hi a ngaimaw hle

RGG football ni 2 sung sukchawlCCPur: Public Ground, CCPur a Raja Goukho-thang Guite Football Me-moriam, 2018 khel mek chu ruo sur leiin ni 2 sung inkhel sukchawl hri phawt a ni thu zanikhan Organiz-ing Board, RGG Football Memoriam, 2018 chun a puong. Quarter-finals khel meka inkhel pahni la bak

hai chu Fixture pangngaiin la fe pei a ta sienkhawm inkhel hun sawnhlat a nih. Hi dungzui hin June 14, 2018, 2PM in Lenlai Club le Muvanlai Athletic

inkhel an ta, June 15, 2018, 2PM in Tuiring Youth Or-ganisation le Headquarter SC inkhel an tih tiin Orga-nizing Board thusuok chun a hril.

Taliban han thichil bomb an sukpuok leiin mi 12 an thiKabul: Zanikhan Afghanistan-a Kabul khawpuia Ministry of Rural Rehabilitation and Development Main gate bulah thichil bomb sukpuok a ni leiin mi 12 in thina an tuok bakah midang 31 in hliemna an tuok. Ramadan ding leia thawktu han inhma taka office \ina inlawi tum, an chu-ongna ding Bus an nghak laia laia bomb hi sukpuok niin Health Ministry spokes-man Waheed Majroh chun a hril. Bomb sukpuok a ni huna chun ama chu office building sungah a la um niin rural ministry

a spokesman Faridoon Azhand chun a hril. Thina tuok hai lai hin nuhmei pakhat a \hangsa a, thina ruok hi mi 12 an nih ti sukchieng a nit ah tiin Police Spokes-man Hasmat Stanikzai chun a hril a, bomb puok hun hi zani zantieng 1:00PM vel kha a nih. Taliban le Afghnistan sawrkar chun Ramadan ding lei hin chawlkarkhata sung chu inkap lo dingin an remti a, sienkhawm bomb sukpuoktu hi Taliban hai ni ngei dinga ring an nih.