มาตรการทางกฎหมายในการสงเสรมและควบคมการผลตไฟฟา

จากพลงงานความรอนใตพภพ

โดย

นางสาวบณฑยา รมรน

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตร

นตศาสตรมหาบณฑต สาขากฎหมายทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร ปการศกษา 2558

ลขสทธของมหาวทยาลยธรรมศาสตร

มาตรการทางกฎหมายในการสงเสรมและควบคมการผลตไฟฟา

จากพลงงานความรอนใตพภพ

โดย

นางสาวบณฑยา รมรน

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตร นตศาสตรมหาบณฑต

สาขากฎหมายทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร

ปการศกษา 2558 ลขสทธของมหาวทยาลยธรรมศาสตร

LEGAL MEASURES TO PROMOTE AND REGULATE ELECTRICITY PRODUCTION FROM

GEOTHERMAL ENERGY

BY

MISS BUNTIYA ROMRUEN

A THESIS SUBMITTED IN PARTIAL FULFILLMENT OF THE REQUIREMENTS

FOR THE DEGREE OF MASTER DEGREE OF LAWS NATURAL RESOURCES AND ENVIRONMENTAL LAW

FACULTY OF LAW THAMMASAT UNIVERSITY

ACADEMIC YEAR 2015

COPYRIGHT OF THAMMASAT UNIVERSITY

(1)

หวขอวทยานพนธ มาตรการทางกฎหมายในการสงเสรมและควบคม การผลตไฟฟาจากพลงงานความรอนใตพภพ

ชอผเขยน นางสาวบณฑยา รมรน ชอปรญญา นตศาสตรมหาบณฑต สาขาวชา/คณะ/มหาวทยาลย กฎหมายทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

นตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร

อาจารยทปรกษาวทยานพนธ ศาสตราจารย ดร.บญศร มวงศอโฆษ ปการศกษา 2558

บทคดยอ

ความตองการใชพลงงานไฟฟาในปจจบนมแนวโนมเพมสงขนทวโลก ซงแหลง

ทรพยากรธรรมชาตทถกน ามาใชผลตไฟฟาสวนใหญยงคงมาจากแหลงทรพยากรธรรมชาตทใชแลวหมดไป กลาวคอ แหลงพลงงานสนเปลองจากเชอเพลงฟอสซล ไดแก กาซธรรมชาต ถานหน และน ามน ทงน การผลตไฟฟาจากเชอเพลงฟอสซลอยางตอเนองยาวนาน เปนผลใหปรมาณส ารองของทรพยากรดงกลาวลดนอยลงเปนอยางมาก และสงผลกระทบโดยตรงตอปญหาความมนคงทางพลงงานในอนาคต ประกอบกบกระบวนการผลตไฟฟาจากเชอเพลงฟอสซลยงกอใหเกดปญหามลพษทเปนอนตรายตอ การด ารงชวต ทงยงสงผลกระทบตอสงแวดลอมและเปนสาเหตส าคญประการหนงของภาวะโลกรอน (Global Warming) ในปจจบน จากสถานการณดงกลาวสงผลใหนานาประเทศทวโลกรวมถงประเทศไทยตางใหความส าคญในการแกไขปญหาเพอน าไปส “การพฒนาทยงยน” อยางแทจรง โดยมาตรการทถกน ามาใชเพอแกไขปญหาประการหนง คอ การเพมสดสวนการใชพลงงานหมนเวยนประเภทตาง ๆ ทเปนมตรกบสงแวดลอมทดแทนการใชพลงงานสนเปลองใหมากขน อนหมายรวมถงการสงเสรมและควบคมการผลตไฟฟาจากพลงงานความรอนใตพภพซงเปนพลงงานหมนเวยนชนดหนงทสามารถใหพลงงานไดตลอดเวลา และสามารถน ามาใชประโยชนอยางอนโดยตรงนอกเหนอจากการผลตไฟฟาไดอยางหลากหลายตามระดบอณหภมความรอนอกดวย

ประเทศไทยแมจะมแหลงพลงงานความรอนใตพภพกระจายอยทวทกภมภาค แตกลบไมไดรบความสนใจในการสงเสรมและพฒนาการใชประโยชนจากภาครฐเทาทควร การใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพโดยสวนใหญจงจ ากดอยเพยงการพฒนา เพอใชเปนแหลงทองเทยว

(2)

การอาบหรอแชเพอบรรเทาและบ าบดรกษาโรคเทานน ซงอาจไมสอดคลองกบศกยภาพของแหลงพลงงานแตละแหง อนจะกอใหเกดความสญเปลาในการใชประโยชนจากพลงงาน วทยานพนธฉบบนจงไดศกษาและวเคราะหปญหาทงดานนโยบายและกฎหมายในการสงเสรมและควบคมการผลตไฟฟาจากพลงงานความรอนใตพภพของประเทศไทยเปรยบเทยบกบสหรฐอเมรกา สาธารณรฐฟลปปนส สาธารณรฐอนโดนเซย และประเทศนวซแลนด เพอเสนอแนะมาตรการทางกฎหมายทเหมาะสมตอการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพของประเทศไทย ใหสามารถเปนพลงงานทางเลอกรปแบบใหม และเกดการใชประโยชนอยางคมคา และมประสทธภาพโดยไมสงผลกระทบตอสงแวดลอม

ทงน ผลจากการศกษาวเคราะหพบวา ประเทศไทยยงไมมนโยบายและกฎหมายทสงเสรมและควบคมการใชประโยชนจากพลงงานดงกลาวอยางเปนรปธรรม และเพยงพอตอการสรางความเชอมนและการสรางแรงจงใจในการลงทนจากภาคเอกชน ซงการประกอบกจการพลงงานความรอนใตพภพตองมการส ารวจและประเมนศกยภาพของแหลงพลงงานแตละแหง เพอก าหนดแหลงพลงงานและเทคโนโลยทเหมาะสมในการผลตไฟฟา ซงจ าเปนตองใชเทคโนโลย ผเชยวชาญเฉพาะดานและเงนลงทนสง ดงนน หากปราศจากการก าหนดนโยบายและมาตรการทางกฎหมายในการสงเสรมทชดเจนจากภาครฐ ยอมเปนการยากทเรองดงกลาวจะประสบผลส าเรจ ประเทศชนน าในการผลตไฟฟาจากพลงงานความรอน ใตพภพทง 4 ประเทศขางตน ตางกอาศยนโยบายและมาตรการทางกฎหมายเพอสงเสรม ควบคม ตลอดจนสรางแรงจงใจใหเกดการลงทนจากภาคเอกชนทงสน โดยแตละประเทศไดมการตรากฎหมายเฉพาะขนใชบงคบเพอใหเหมาะสมกบลกษณะและคณสมบตเฉพาะของพลงงานความรอนใตพภพ โดยค านงถงหลกการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและหลกการจดการสงแวดลอม โดยมมาตรการทางกฎหมายทถกก าหนดไว เชน การก าหนดหนวยงานทมอ านาจหนาทรบผดชอบเรองดงกลาวโดยตรง การก าหนดคณสมบตของผประสงคจะลงทน การก าหนดหลกเกณฑในการเขาถงแหลงพลงงาน การมสวนรวมของประชาชนและชมชน ในการด าเนนการ การใหสทธประโยชนทางภาษ การค าประกนเงนกโดยรฐบาล การจดตงกองทนเพอสงเสรม การใหสทธพเศษแกผเชยวชาญตางชาตและครอบครว การปองกนผลกระทบทางสงแวดลอม เปนตน ดงนน เพอใหการสงเสรมและควบคมการผลตไฟฟาจากพลงงานความรอนใตพภพของประเทศไทยเปนไปอยางมประสทธภาพ และสงเสรมการใชประโยชนอยางคมคาเตมตามศกยภาพของแหลงพลงงานแตละแหง จงเหนควรเสนอแนะใหมการตรากฎหมายวาดวยการสงเสรมและควบคมการผลตไฟฟา จากพลงงานความรอนใตพภพ โดยครอบคลมถงการใชประโยชนอยางอนโดยตรงขนใชบงคบเปนการเฉพาะ เพอก าหนดมาตรการตาง ๆ เชนเดยวกบทไดมการด าเนนการและประสบความส าเรจมาแลวในหลายประเทศ เพอใหพลงงานความรอนใตพภพเปนทางเลอกหนงในการสรางความมนคงทางพลงงาน เพมโอกาสทางเศรษฐกจ และสงเสรมการพฒนาทยงยนของประเทศไทยตอไปในอนาคต ค าส าคญ: พลงงานหมนเวยน, พลงงานความรอนใตพภพ, การผลตไฟฟา, มาตรการทางกฎหมาย

(3)

Thesis Title LEGAL MEASURES TO PROMOTE AND REGULATE ELECTRICITY PRODUCTION FROM GEOTHERMAL ENERGY

Author Miss Buntiya Romruen Degree Master of Laws Department/Faculty/University Natural Resources and Environmental Law

Law Thammasat University

Thesis Advisor Professor Boonsri Meewong-Ukot, Ph.D. Academic Years 2015

ABSTRACT

Nowadays, demand of electricity energy tends to worldwide increase and

most of natural resources for electricity generation are still from non-renewable resources, namely non-renewable energy from fossil fuels consisting of natural gas, coal, and oil. Consequently, continuous electricity generation using fossil fuels for a long time results in the great decrease in reserved quantity of those resources and directly causes the future energy security problem. Furthermore, electricity generation process also causes pollution hazardous to living and environment and being one of essential causes of global warming in the present time. According to the mentioned situations, each of many countries all over the world, including Thailand, pays the great attention to the problem solving to create the genuine “sustainable development” by applying one of problem solving measures, namely increasing more proportion of using various renewable energies safe to environment, instead of non-renewable energy. This includes promotion and control of electricity generation using geothermal energy, a kind of renewable energy that can forever generate energy and can be directly utilized for other various purposes, according to the temperature levels, beside electricity generation.

(4)

Though there are scattered sources of geothermal energy in every region of Thailand, they do not interest the public sector for utilization promotion and development as they should do. Most geothermal energy is limitedly developed to be only touring attractions, places for people to take a bath or soak to relieve and cure some diseases, which does not conform to the potential of each energy source and results in the waste in energy utilization. Thus, this thesis was to study and analyze the problems of policy and laws for promoting and regulating electricity generation using geothermal energy in Thailand, comparing to the USA, Republic of the Philippines, Republic Indonesia, and New Zealand, and to propose the proper legal measures for utilizing geothermal energy of Thailand to become a new form of alternative energy and result in worthwhile and efficient utilization without any hazardous impact on environment.

The results of analysis revealed that there were no concrete and sufficient policy and laws for promoting and regulating utilization of those energies in Thailand to create confidence and motivation in investment from private sector. Running geothermal energy business needed survey and potential evaluation of each energy source to determine energy source and appropriate technology in electricity generation, which had to use specific technology and specialists and a lot of money for investment. So, if there was no determination of clear policy and legal measures for promotion from public sector, the mentioned issues were hardly successful. Each of four leading countries mentioned above using geothermal energy in electricity generation used policy and legal measures for promoting, regulating, and motivating the investment from private sector. Each country had legislated the specific laws for enforcement proper to specific characteristics and qualifications of geothermal energy by regarding the principles of natural resource conservation and environment management by determining legal measures such as determination of organizations with direct authority and responsibility for those issues, determination of investor’s qualifications, determination of criteria for accessing energy sources, participation of people and communities in performance, provision of privilege on taxation, governmental guarantee of loans, establishment of promotion fund, provision of privilege for foreign specialists and families, prevention of environmental impact, etc..

(5)

Thus, to promote and regulate the efficient electricity generation using geothermal energy of Thailand and to promote worthwhile utilization of full potential of each energy source, the recommendations were that there should be legislation of the specific law on promoting and regulating electricity generation using geothermal energy including other utilizations to determine the various measures successfully applied in other countries, so that the geothermal energy could become an alternative for energy security creation, economic opportunity increment, and promotion of sustainable development of Thailand in the future.

Keywords: Renewable Energy, Geothermal Energy, Electricity Production, Legal Measures

(6)

กตตกรรมประกาศ

วทยานพนธเลมนเกดจากความตงใจของผเขยนในการศกษาเรอง “พลงงานความรอนใตพภพ” ภายหลงจากไดรบชมรายการโทรทศนรายการหนง ทน าเสนอถงประโยชนของพลงงานความรอนใตพภพ ทงการน ามาผลตไฟฟาและการใชประโยชนอยางอนโดยตรง โดยไมสงผลกระทบตอสงแวดลอม รายการดงกลาวท าใหผเขยนเกดแรงบนดาลใจทจะน าเรองพลงงานความรอนใตพภพมาศกษาและน าเสนอเปนวทยานพนธ โดยหวงวาขอมลทางวชาการและมาตรการทางกฎหมายตาง ๆ ทผเขยนไดศกษาและน าเสนอในวทยานพนธเลมนจะเปนสวนเลก ๆ ทสามารถสรางแรงจงใจ ใหเกดการน าพลงงานดงกลาวมาใชประโยชนอยางคมคาและยงยน ผเขยนขอขอบคณคณะผจดท ารายการทน าเสนอเรองราวด ๆ และสรางแรงบนดาลใจแกผเขยนในการท าวทยานพนธครงน

ความตงใจของผเขยนในการท าวทยานพนธเลมนประสบผลส าเรจอยางดยง ผเขยนตองขอขอบพระคณอาจารยทกทานในสาขากฎหมายทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร ทไดใหวชาความร และเปดโอกาสใหผเขยนและผเรยนทกคนไดรวมแลกเปลยนขอคดเหน มมมอง ประสบการณและองคความรตาง ๆ อนเปนประโยชนอยางมากตอการศกษาพฒนาตนเองในทก ๆ ดาน และตอการจดท าวทยานพนธเลมน โดยเฉพาะอยางยง ผเขยนขอขอบพระคณรองศาสตราจารย ณรงค ใจหาญ ประธานกรรมการสอบวทยานพนธ ศาสตราจารย ดร. บญศร มวงศอโฆษ อาจารยทปรกษาวทยานพนธ ศาสตราจารย ดร. อ านาจ วงศบณฑต อดตอาจารยทปรกษาวทยานพนธ และรองศาสตราจารย ดร. ภญโญ มช านะ กรรมการสอบวทยานพนธ ทไดกรณาเสยสละเวลา ใหค าแนะน าและขอเสนอแนะทเปนประโยชนอยางยงตอการศกษา คนควา วเคราะห และจดท าวทยานพนธเลมน

นอกจากน ผเขยนขอขอบพระคณครอบครว นายประสทธ รมรน บดา นางสวล รมรน มารดา และนางสาวธนาพร รมรน พสาว ทเปนก าลงสนบสนนผเขยนในทกดานดวยดเสมอมา ทกครงททกอยางดจะวนวาย ไมเปนอยางทคาดหวง จนผเขยนรสกหนก รสกเหนอย รสกทอ และมน าตาในบางครง ความรกและก าลงใจจากครอบครวคอสงส าคญทท าใหผเขยนรสกวายงไหวและอยากไปตอ หากปราศจากซงความรกและก าลงใจจากครอบครวแลว ผเขยนคงไมสามารถท าวทยานพนธเลมนใหส าเรจลลวงและสมบรณได ขอบคณกอดอน ๆ ขอบคณรกทมากมาย ขอบคณก าลงใจมหาศาลทมอบใหผเขยนตงแตยงเลกกระทงเตบใหญจนทกวนน ขอบคณทเชอมน ขอบคณทไมเคยกดดน ขอบคณทท าใหผเขยนไดเรยนรวา “เราไมจ าเปนตองบนใหสงกวาใคร แคบนใหถงจดหมายและมความสขกเพยงพอ”

(7)

ขอบคณพ ๆ เพอน ๆ และนอง ๆ ในสาขากฎหมายทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม รหส 55 ทกคนทหยบยนมตรภาพ รอยยม ความรสกด ๆ ความเปนพนอง ความเปนเพอน และ ความชวยเหลอตาง ๆ นานาทหลงไหลมาไมเคยขาดสาย นบเปนความโชคดของผเขยนทไดมโอกาสเปนสวนหนงของครอบครว สวล. 55 ทนารก ทกคนท าใหความรสกยากล าบากในการเรยนและ การท าวทยานพนธกลายเปนเรองสนกและทาทายเมอเราสไปดวยกน

ขอบคณ “เพอน” ผเปน “กลยาณมตร” ของผเขยนทกคนทยนอยเคยงขางกนเสมอ คอยหยบยนความชวยเหลอใหทกครงแมมไดรองขอ ขอบคณทท าใหยมและหวเราะไดแมขณะก าลงรองไหอย ขอบคณทเออเฟอ ขอบคณทรบฟง ขอบคณทเปนก าลงใจ และเปนแรงผลกดนใหกนและกนมาโดยตลอด ปญหาทกอยางดเบาบางลงและมทางออกเสมอ เมอม “เพอน” ผเปน “กลยาณมตร” ชวยคด ชวยแก ชวยแบงเบา ขอบคณทกคนจากใจจรง ๆ

ขอบคณผบงคบบญชา เพอน ๆ พ ๆ นอง ๆ ส านกงานเลขาธการสภาผแทนราษฎร ทกคนทสนบสนนผเขยนทงในเรองการท างาน การเรยนและการท าวทยานพนธครงน การตองรบผดชอบหนาทการงานไปพรอม ๆ กบการเรยนและการท าวทยานพนธไมใชเรองงาย แตทกอยางกผานมาไดดวยดดวยความเขาใจและความชวยเหลอจากทกคน ขอบคณอยางมากจรง ๆ

ขอบคณหองสมดรฐสภา หองสมดสญญา ธรรมศกด หอสมดปรด พนมยงค และหอสมดปวย องภากรณ ทเปรยบเสมอนคลงความร ขนาดใหญทรวบรวมขอมลวชาการทหลากหลายและเปนประโยชนแกผเขยนในการศกษาคนควา ทงขอมลภายในประเทศและขอมลตางประเทศ ตลอดจนเจาหนาทหองสมดทกทานทใหค าแนะน าในขนตอนตาง ๆ เปนอยางด

สดทายน ผเขยนขอขอบคณนกวชาการ หนวยงานทเกยวของท ไดท าการศกษา และเผยแพรขอมลวชาการดานพลงงานความรอนใตพภพ ตลอดจนขอมลอน ๆ ใหผเขยนไดน ามาศกษา วเคราะห กระทงท าใหวทยานพนธนส าเรจสมบรณดงทผเขยนตงใจไว

ผเขยนหวงเปนอยางยงวา วทยานพนธเลมนจะเปนประโยชนทางวชาการบางไมมาก กนอย คณความดและประโยชนทงหมดของวทยานพนธเลมน ผเขยนขอมอบใหแกทกทานทเกยวของหากมความผดพลาดประการใด ผเขยนขอนอมรบไวแตผเดยวและขออภยมา ณ โอกาสน

นางสาวบณฑยา รมรน

(8)

สารบญ หนา

บทคดยอภาษาไทย (1)

บทคดยอภาษาองกฤษ (3)

กตตกรรมประกาศ (6)

สารบญตาราง (16)

สารบญภาพ (17)

บทท 1 บทน า 1

1.1 ความเปนมาและความส าคญของปญหา 1 1.2 วตถประสงคการศกษา 3 1.3 สมมตฐานในการศกษา 4 1.4 ขอบเขตการศกษา 5 1.5 วธการศกษา 5 16 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 5

บทท 2 พลงงานความรอนใตพภพ 7

2.1 ความทวไป 7 2.1.1 ความหมายของพลงงาน 7 2.1.2 สถานการณพลงงานของไทย 8 2.1.3 ผลกกระทบจากการใชพลงงานสนเปลอง 10

(9)

2.2 พลงงานความรอนใตพภพ 12 2.2.1 ความหมายของพลงงานความรอนใตพภพ 12 2.2.2 การเกดพลงงานความรอนใตพภพ 13 2.2.3 แหลงกกเกบพลงงานความรอนใตพภพ 14 2.2.4 ลกษณะของแหลงพลงงานความรอนใตพภพทพบในโลก 14

2.2.4.1 แหลงพลงงานความรอนใตพภพแบงตามลกษณะ 15 การเกดพลงงานความรอน (1) แหลงทเปนไอน าสวนใหญ (Steam Dominated) 15 (2) แหลงทเปนน ารอนสวนใหญ (Hot Water Dominated) 15 (3) แหลงความดนใตธรณ (geopressured) 15 (4) แหลงหนรอนแหง (Hot Dry Rock) 16

2.2.4.2 แหลงพลงงานความรอนใตพภพแบงตามอณหภมของแหลงกกเกบ 16 (1) แหลงกกเกบอณหภมต า 16 (2) แหลงกกเกบอณหภมปานกลาง 16 (3) แหลงกกเกบอณหภมสง 16

2.2.5 การส ารวจเพอพฒนาพลงงานความรอนใตพภพ 17 2.2.5.1 การส ารวจทางธรณวทยา 17 2.2.5.2 การส ารวจทางธรณเคม 17 2.2.5.3 การส ารวจทางธรณฟสกส 18 2.2.5.4 การเจาะส ารวจ 18 2.2.5.5 การเจาะหลมผลต 18

2.2.6 ประโยชนของพลงงานความรอนใตพภพ 18 2.2.6.1 การใชพลงงานความรอนใตพภพเพอการผลตไฟฟา 19

(1) โรงไฟฟาไอน าแหง (dry steam power plant) 20 (2) โรงไฟฟาไอน าเปยกแยกตวครงเดยว 21 (single flash steam power plant) (3) โรงไฟฟาระบบ 2 วงจร (binary fluid power plant) 22 (4) โรงไฟฟาระบบไอน าเปยกแยกตวสองครง 23 (double flash power plant)

(10)

2.2.6.2 การใชประโยชนอยางอนโดยตรงจากพลงงานความรอนใตพภพ 24 นอกเหนอจากการผลตไฟฟา

(1) การใชเพอการเกษตรกรรม 24 (2) การใชเพอการอตสาหกรรม 24 (3) การใชเพอใหความอบอนแกอาคาร 24 (4) การใชเพอการทองเทยวและนนทนาการ 25

2.2.7 การใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพในตางประเทศ 27 2.2.8 การใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพในประเทศไทย 28

2.2.8.1 ศกยภาพของแหลงพลงงานความรอนใตพภพในประเทศไทย 28 (1) แหลงทมศกยภาพพลงงานสงมาก 29 (2) แหลงทมศกยภาพพลงงานสงปานกลาง 29 (3) แหลงทมศกยภาพพลงงานปานกลาง 29 (4) แหลงศกยภาพพลงงานต า 30 (5) แหลงทยงไมสามารถระบศกยภาพพลงงาน 30

2.2.8.2 การใชพลงงานความรอนใตพภพเพอการผลตไฟฟา 31 ในประเทศไทย 2.2.8.3 การใชประโยชนอยางอนโดยตรงจากพลงงานความรอนใตพภพ 34 นอกเหนอจากการผลตไฟฟาในประเทศไทย 2.2.8.4 ความคมคาเชงเศรษฐศาสตรตอการพฒนาการใชประโยชน 34 จากพลงงานความรอนใตพภพในประเทศไทย 2.2.8.5 สถานการณและแนวโนมการใชประโยชนจาก 37 พลงงานความรอนใตพภพในประเทศไทย

2.2.9 ขอเสยของพลงงานความรอนใตพภพ 39 2.3 แนวคดและหลกการทเกยวของกบการสงเสรมและพฒนาการใชประโยชน 41 จากพลงงานความรอนใตพภพเพอผลตไฟฟา

2.3.1. แนวคด “การพฒนาทยงยน” (Sustainable Development) 41 2.3.2 แนวคดในการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและหลกการจดการสงแวดลอม 44

2.3.2.1 หลกการอนรกษทรพยากรธรรมชาต 45 (1) ทรพยากรธรรมชาตทใชไมหมดสน (Non-Exhaustion Natural 45 Resources)

(11)

(2) ทรพยากรธรรมชาตททดแทนได (Renewable Natural Resources) 45 (3) ทรพยากรธรรมชาตทใชแลวหมดไป (Exhaustion Natural Resources) 45

2.3.2.2 หลกการจดการสงแวดลอม 46 (1) หลกผกอมลพษเปนผจาย (Polluter pays principle) 46 (2) หลกความเปนหนสวนของรฐ-เอกชน (public-private partnership) 46 (3) หลกการระวงไวกอน (precautionary principle) 46 (4) หลกการเปดเผยขอมลสาธารณะ (public disclosure) 46 (5) หลกการมสวนรวมของประชาชน (public participation) 47

บทท 3 มาตรการทางกฎหมายในการสงเสรมและพฒนาการใชประโยชนจากพลงงาน 48 ความรอนใตพภพในตางประเทศ

3.1 การใชพลงงานความรอนใตพภพในสหรฐอเมรกา 48

3.1.1 ความเปนมา 48 3.1.2 กฎหมายในการสงเสรมและพฒนาการใชประโยชนจากพลงงาน 50

ความรอนใตพภพของสหรฐอเมรกา 3.1.2.1 The Geothermal Steam Act of 1970 50 3.1.2.2 The Geothermal Energy Research, Development, and 51 Demonstration Act of 1974 3.1.2.3 The Energy Policy Act of 2005 52 3.1.2.4 The Advanced Geothermal Energy Research and 52 Development Act of 2007 3.1.2.5 The American Recovery and Reinvestment Act of 2009 53

3.2 การใชพลงงานความรอนใตพภพในสาธารณรฐฟลปปนส 53 3.2.1 ความเปนมา 53 3.2.2 กฎหมายในการสงเสรมและพฒนาการใชประโยชนจากพลงงาน 55 ความรอนใตพภพของสาธารณรฐฟลปปนส

3.2.2.1 Geothermal Energy, Natural Gas and Methane Gas Law 55 (Republic Act No. 5092)

(12)

3.2.2.2 Presidential Decree No. 1442 : An Act to Promote 60 the Exploration and Development of Geothermal Resources

3.3 การใชพลงงานความรอนใตพภพในสาธารณรฐอนโดนเซย 62 3.3.1 ความเปนมา 62 3.3.2 กฎหมายในการสงเสรมและพฒนาการใชประโยชนจากพลงงาน 63

ความรอนใตพภพของสาธารณรฐอนโดนเซย 3.3.2.1 Number 27 Year 2003 Concerning Geothermal 63 3.3.2.2 Number 21 Year 2014 on Geothermal 65

3.4 การใชพลงงานความรอนใตพภพในประเทศนวซแลนด 68 3.4.1 ความเปนมา 68 3.4.2 กฎหมายในการสงเสรมและพฒนาการใชประโยชนจากพลงงานความรอน 69 ใตพภพของประเทศนวซแลนด The Resource Management Act 1991

3.5 บทวเคราะหนโยบาย และมาตรการทางกฎหมายในการสงเสรมการใชประโยชน 74 จากพลงงานความรอนใตพภพของตางประเทศ

บทท 4 นโยบาย กฎหมาย และปญหาทเกยวของกบการสงเสรมและพฒนาการใชประโยชน 76 จากพลงงานความรอนใตพภพเพอผลตไฟฟา

4.1 นโยบายทเกยวของกบการสงเสรมและพฒนาการใชประโยชนจากพลงงาน 76 ความรอนใตพภพ

4.1.1 นโยบายและแผนการสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต 76 พ.ศ. 2540 - 2559 4.1.2 แผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. 2555 – 2559 77 4.1.3 นโยบายดานพลงงานของรฐบาล 78 4.1.4 แผนพฒนาก าลงผลตไฟฟาของประเทศไทย พ.ศ. 2558 – 2579 (PDP 2015) 78 4.1.5 ยทธศาสตรกระทรวงพลงงาน และแผนพฒนาพลงงานทดแทน 80 และพลงงานทางเลอก

4.2 กฎหมายพลงงานและกฎหมายอนทเกยวของ 83 4.2.1 พระราชบญญตคณะกรรมการนโยบายพลงงานแหงชาต พ.ศ. 2535 83 4.2.2 พระราชบญญตการพฒนาและสงเสรมพลงงาน พ.ศ. 2535 85

(13)

4.2.3 พระราชบญญตการสงเสรมการอนรกษพลงงาน พ.ศ. 2535 87 4.2.4 พระราชบญญตการประกอบกจการพลงงาน พ.ศ. 2550 91 4.2.5 พระราชบญญตสงเสรมการลงทน พ.ศ. 2520 93 4.2.6 พระราชบญญตปโตรเลยม พ.ศ. 2514 95 4.2.7 พระราชบญญตน าบาดาล พ.ศ. 2520 96 4.2.8 พระราชบญญตแร พ.ศ. 2510 98

4.3 การสงเสรมและควบคมการผลตไฟฟาจากพลงงานความรอนใตพภพ 99 ภายใตกฎหมายปจจบน

4.3.1 หนวยงานทเกยวของกบการประกอบกจการไฟฟา 99 4.3.1.1 กระทรวงพลงงาน 99 4.3.1.2 คณะกรรมการนโยบายพลงงานแหงชาต (กพช.) 100 4.3.1.3 คณะกรรมการก ากบกจการพลงงาน (กกพ.) 101 4.3.1.4 การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย (กฟผ.) 101 4.3.1.5 การไฟฟานครหลวง (กฟน.) 102 4.3.1.6 การไฟฟาสวนภมภาค (กฟภ.) 102

4.3.2 การขออนญาตการประกอบกจการไฟฟา 103 4.3.3 หลกเกณฑ วธการ และเงอนไขในการขอรบใบอนญาต 105 และการอนญาตประกอบกจการไฟฟา

4.3.3.1 ผมสทธขอรบใบอนญาตการประกอบกจการไฟฟา 106 4.3.3.2 คณสมบตของผขอรบใบอนญาตการประกอบกจการไฟฟา 106 4.3.3.3 เอกสารและหลกฐานทตองยนเพอขอรบใบอนญาต 107 การประกอบกจการไฟฟา

4.4 ภาพรวมการขอรบใบอนญาตการประกอบกจการไฟฟาโรงไฟฟา 111 พลงงานความรอนใตพภพ

4.4.1 ขนตอนการด าเนนการกอนการยนค าขอรบใบอนญาตประกอบกจการไฟฟา 112 4.4.2 ขนตอนการด าเนนการขอรบใบอนญาตประกอบกจไฟฟา 113 และใบอนญาตอนทเกยวของ 4.4.3 ขนตอนกอนการเรมประกอบกจการไฟฟา 114

4.5 ปญหาทเกยวของกบการสงเสรมและพฒนาการใชประโยชน 115 จากพลงงานความรอนใตพภพเพอผลตไฟฟา

(14)

4.5.1 ปญหานโยบายและแผนทเกยวของกบการสงเสรมและพฒนา 116 การใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพเพอผลตไฟฟา

4.5.1.1 ปญหาการก าหนดเปาหมายในการสงเสรมและพฒนา 116 การใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพเพอผลตไฟฟา ไมสอดคลองกบศกยภาพของแหลงพลงงาน 4.5.1.2 ปญหาการขาดมสวนรวมอยางแทจรงของประชาชนและชมชน 117 ในการก าหนดนโยบายและการจดจดการพลงงานความรอนใตพภพ เพอผลตไฟฟา 4.5.1.3 ปญหาความตอเนองและความชดเจนของนโยบายในการสงเสรม 118 และพฒนาการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพ เพอผลตไฟฟา 4.5.1.4 ปญหาการขาดการสงเสรมการใชประโยชนอยางอนโดยตรง 119 จากพลงงานความรอนใตพภพนอกเหนอจากการผลตไฟฟา

4.5.2 ปญหากฎหมายทเกยวของกบการสงเสรมและพฒนาการใชประโยชน 120 จากพลงงานความรอนใตพภพเพอผลตไฟฟา

4.5.2.1 พระราชบญญตคณะกรรมการนโยบายพลงงานแหงชาต พ.ศ. 2535 120 4.5.2.2 พระราชบญญตการพฒนาและสงเสรมพลงงาน พ.ศ. 2535 121 4.5.2.3 พระราชบญญตการสงเสรมการอนรกษพลงงาน พ.ศ. 2535 121 4.5.2.4 พระราชบญญตการประกอบกจการพลงงาน พ.ศ. 2550 122 4.5.2.5 พระราชบญญตสงเสรมการลงทน พ.ศ. 2520 125 4.5.2.6 พระราชบญญตปโตรเลยม พ.ศ. 2514 พระราชบญญตน าบาดาล 126 พ.ศ. 2520 และพระราชบญญตแร พ.ศ. 2510

4.5.3 ปญหาอปสรรคอน ๆ ของการสงเสรมและพฒนาการใชประโยชน 127 จากพลงงานความรอนใตพภพเพอการผลตไฟฟา

บทท 5 บทวเคราะหมาตรการทางกฎหมายในการสงเสรมและควบคมการผลตไฟฟา 129 จากพลงงานความรอนใตพภพเปรยบเทยบตางประเทศ

5.1 สาระส าคญของรางพระราชบญญตวาดวยการสงเสรมและควบคมการผลตไฟฟา 130 จากพลงงานความรอนใตพภพ

(15)

5.2 โครงสรางของรางพระราชบญญตวาดวยการสงเสรมและควบคมการผลตไฟฟา 132 จากพลงงานความรอนใตพภพ

5.2.1 บนทกหลกการและเหตผล 132 5.2.2 การแบงหมวดหมกฎหมาย 133

5.2.2.1 หมวด 1 บททวไป 133 5.2.2.2 หมวด 2 คณะกรรมการพลงงานความรอนใตพภพ 137 5.2.2.3 หมวด 3 การส ารวจและอนญาต 139 5.2.2.4 หมวด 4 การสงเสรมการลงทน สทธและประโยชน 140 ทผขอรบใบอนญาตจะไดรบ 5.2.2.5 หมวด 5 การควบคมการผลตไฟฟาจากพลงงานความรอนใตพภพ 144 5.2.2.6 หมวด 6 การใชประโยชนอยางอนโดยตรง 147 5.2.2.7 หมวด 7 การสงเสรมการมสวนรวมของประชาชน 148

บทท 6 บทสรปและขอเสนอแนะการสงเสรมและควบคมการผลตไฟฟาจากพลงงาน 151 ความรอนใตพภพ

6.1 บทสรป 151 6.2 ขอเสนอแนะ 155

บรรณานกรม 158

ประวตผเขยน 165

(16)

สารบญตาราง

ตารางท หนา 2.1 การน าพลงงานความรอนใตพภพมาใชประโยชนในชวงอณหภมตาง ๆ 26

(17)

สารบญภาพ

ภาพท หนา 2.1 โรงไฟฟาไอน าแหง (dry steam power plant) 20 2.2 โรงไฟฟาไอน าเปยกแยกตวครงเดยว (single flash steam power plant) 21 2.3 โรงไฟฟาระบบ 2 วงจร (binary fluid power plant) 22 2.4 โรงไฟฟาระบบไอน าเปยกแยกตวสองครง (double flash power plant) 23 2.5 แผนทแสดงน าพรอนในประเทศไทย 30 2.6 โครงการอเนกประสงคพลงงานความรอนใตพภพฝาง (โรงไฟฟาระบบ 2 วงจร) 33

1

บทท 1 บทน า

1.1 ความเปนมาและความส าคญของปญหา

พลงงานถอเปนทรพยากรทมบทบาทส าคญตอการพฒนาประเทศ ทงการพฒนา

ทางดานเศรษฐกจ อตสาหกรรม พาณชยกรรม เกษตรกรรม และการด ารงชวตของมนษย ปจจบนความตองการใชพลงงานโดยเฉพาะพลงงานไฟฟามแนวโนมเพมสงขนทวโลก ซงแหลงทรพยากรธรรมชาตทถกน ามาใชในการผลตพลงงานไฟฟาสวนใหญมาจากแหลงทรพยากรธรรมชาตประเภททใชแลวหมดไป (Exhaustion Natural Resources) หรอพลงงานสนเปลอง อนหมายถง พลงงานทไดจากฟอสซล กลาวคอ กาซธรรมชาต ถานหน และน ามน1 ซงทผานมาทกประเทศ ทวโลกไดมการพฒนาเทคโนโลยททนสมยเพอน าทรพยากรธรรมชาตดงกลาวมาใชในการผลตไฟฟาและใชประโยชนในดานอน ๆ อยางตอเนอง ท าใหมการคาดการณวาในอนาคตอนใกล ทรพยากรธรรมชาตเหลานจะถกน ามาใชจนหมดสนไปจากโลก โดยเฉพาะน ามนปโตรเลยม และกาซธรรมชาต2 ซงจะสงผลกระทบโดยตรงตอปญหาความมนคงทางพลงงาน นอกจากน กระบวนการผลตพลงงานจากแหลงทรพยากรธรรมชาตดงกลาวในขนตอนตาง ๆ ตงแตขนตอนการส ารวจแหลงพลงงาน ขนตอนการขดเจาะหรอการสกดพลงงาน ขนตอนการใชงาน และบางกรณอาจรวมถงขนตอนการจดการกบของเหลอทง เชน เถาลอยจากการเผาไหมถานหน3 ยงกอใหเกดปญหามลพษทสงผลกระทบตอสงแวดลอมและเปนอนตรายตอการด ารงชวตของสงมชวตทงมวล ทงยงเปนปจจยส าคญในการปลอยกาซเรอนกระจกซงเปนสาเหตของภาวะโลกรอน (Global Warming) อกดวย4 จากสถานการณดงกลาว สงผลใหนานาประเทศทวโลกเกดความตนตวในการแสวงหา และพฒนาพลงงานจากแหลงทรพยากรธรรมชาตทใชไมหมดไป หรอพลงงานทไดจากแหลงพลงงานหมนเวยน

1 ส านกนโยบายและแผนพลงงาน กระทรวงพลงงาน, “การใชไฟฟาและการผลตไฟฟา

ของประเทศไทย,” สบคนเมอวนท 27 พฤศจกายน 2557, จาก http://www.eppo.go.th/ power/power2554.pdf

2 พรพจน เปยมสมบรณ, พลงงาน : ววฒนาการ กระบวนการผลต การวเคราะห และความยงยน, (กรงเทพมหานคร : ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2556), น.5.

3 เพงอาง, น.67. 4 เพงอาง, น.6.

2

ทเปนมตรกบสงแวดลอม ไดแก พลงงานแสงอาทตย พลงงานลม พลงงานคลน พลงงานความรอน ใตพภพ เปนตน ทงน เพอประโยชนในการผลตพลงงานทดแทน ลดการใช และการพงพาพลงงาน ทไดจากแหลงพลงงานสนเปลอง ตลอดจนเพอการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและรกษาสงแวดลอม

ประเทศไทยเปนหนงในประเทศทมความตนตวในการแสวงหา และพฒนาพลงงานจากแหลงพลงงานหมนเวยนเชนเดยวกน โดยมการสงเสรม สนบสนนการใชประโยชนจากพลงงานหมนเวยนเพอการผลตไฟฟาในหลากหลายรปแบบ แตการพฒนาพลงงานหมนเวยนในประเทศไทยยงไมประสบความส าเรจเทาทควร แหลงพลงงานหมนเวยนบางประเภท ไมได รบความสนใจ ในการพฒนาจากภาครฐมากนก โดยเฉพาะพลงงานความรอนใตพภพซงเปนพลงงานหมนเวยน ประเภทหนงทมการส ารวจพบแหลงพลงงานกระจายอยทวประเทศ โดยเฉพาะภาคเหนอของประเทศไทย5 ซงการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพ โดยเฉพาะการน ามาผลตไฟฟานนแทบไมกอมลพษหรอปลอยกาซเรอนกระจกแตอยางใด อกทงโรงไฟฟาพลงงานความรอนใตพภพยงสามารถผลตพลงงานไดประมาณ 90% ตลอดเวลา เมอเปรยบเทยบกบโรงไฟฟาเชอเพลงฟอสซลทผลตพลงงานได 65-75%6 นอกจากน ยงไมมขอจ ากดดานสภาพอากาศดงเชนพลงงานแสงอาทตย พลงงานลม หรอพลงงานคลน เนองจากพลงงานความรอนใตพภพเปนแหลงพลงงานทใหพลงงาน ไดตลอดเวลา แตเปนทนาเสยดายวา พลงงานดงกลาวกลบไมไดรบความสนใจในการพฒนาในระดบนโยบายอยางจรงจง เมอเปรยบเทยบกบพลงงานหมนเวยนประเภทอน

นอกจากในระดบนโยบายแลว ยงไมมกฎหมายใดทก าหนดมาตรการในการสงเสรม และพฒนาการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพเพอการผลตไฟฟาไวเปนการเฉพาะ อยางชดเจน และเปนรปธรรม ทงน ในหลายประเทศทวโลกทมแหลงพลงงานความรอนใตพภพ ไดพยายามสงเสรม และพฒนาการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพเพอการผลตไฟฟา อยางตอเนอง และมแนวโนมเพมมากขน โดยสนบสนนผานมาตรการทงในระดบนโยบาย และมาตรการทางกฎหมายอยางจรงจง เชน สหรฐอเมรกาไดมการลงทนพฒนาเทคโนโลย และก าหนดมาตรการในการสงเสรมอยางตอเนองยาวนาน กระทงปจจบนสหรฐอเมรกาเปนประเทศ

5 วรนช แจงสวาง, พลงงานหมนเวยน (Renewable Energy), (กรงเทพมหานคร :

ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2551), น.157. 6 กรนพซ, “พลงความรอนใตพภพ,” สบคนเมอวนท 11 สงหาคม 2556, จาก http://www.

greenpeace.org/seasia/th/campaigns/climate-and-energy/solutions/geothermal

3

ทสามารถผลตกระแสไฟฟาจากพลงงานความรอนใตพภพไดเปนอนดบหนงของโลก7 หากประเทศไทย มการส ารวจและพฒนาการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพอยางจรงจง ในอนาคตประเทศไทยอาจมแหลงพลงงานหมนเวยนจากธรรมชาตแหลงใหมทเปนมตรกบสงแวดลอม สามารถชวยลดภาระการน าเขาพลงงานและตอบสนองความตองการการใชพลงงานไดอยางยงยน นอกจากน พลงงานความรอนใตพภพยงสามารถน ามาใชประโยชนอยางอนนอกเหนอจากการน ามาผลตไฟฟา กลาวค อ การน ามาใชประโยชนโดยตรงไดอกดวย อยางไรกตาม การน าพลงงานความรอนใตพภพมาใชประโยชนนนตองอาศยองคความร เทคโนโลย และการลงทนสง ดงนน การสงเสรมหรอพฒนาการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพเพอใหเกดประโยชนสงสดเตมตามศกยภาพของแหล งพลงงานแตละแหง จ าเปนตองมการขบเคลอนการสนบสนนผานมาตรการตาง ๆ ตงแตระดบนโยบายและกฎหมาย เพอใหการสงเสรมมประสทธภาพและประสบความส าเรจ โดยมาตรการในระดบนโยบายและกฎหมายนน จะตองมการก าหนดไวอยางชดเจน ทงมาตรการในการสรางแรงจงใจ แกภาคเอกชนในการเขามาส ารวจและลงทน มาตรการในการควบคมและการสงเสรมจากภาครฐ โดยยดหลกการการพฒนาอยางยงยน หลกการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและหลกการจดการสงแวดลอมบนพนฐานของการมสวนรวมของประชาชน และความรบผดชอบตอสาธารณะ

1.2 วตถประสงคการศกษา

1. เพอน าเสนอขอมลเกยวกบพลงงานความรอนใตพภพ ทงการเกดของพลงงาน

ความรอนใตพภพ ลกษณะของแหลงพลงงานความรอนใตพภพ การส ารวจแหลงพลงงาน ความรอนใตพภพ ประโยชนของพลงงานความรอนใตพภพ ศกยภาพของพลงงานความรอนใตพภพของประเทศไทย และเทคโนโลยในการน าพลงงานความรอนใตพภพมาใชประโยชนอยางครบวงจรและมประสทธภาพ โดยเฉพาะการน ามาผลตไฟฟา

2. เพอศกษามาตรการตาง ๆ ทงมาตรการในระดบนโยบาย และมาตรการทางกฎหมาย ในการสงเสรม พฒนาและควบคมการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพเพอการผลตไฟฟา และการใชประโยชนอยางอนโดยตรงภายในประเทศไทย และตางประเทศ

3 . เพอศกษาถงปญหาและอปสรรคในการสงเสรมและพฒนาการใชประโยชน จากพลงงานความรอนใตพภพเพอผลตไฟฟา และการใชประโยชนอยางอนโดยตรงภายในประเทศไทย

7 Geothermal Energy Association, “2 0 1 3 Annual US Geothermal Power

Production and Development Report,” Accessed July 2 0, 2 013, http://geo-energy. org/pdf/reports/2013AnnualUSGeothermalPowerProductionandDevelopmentReport_Final.pdf

4

4. เพอเสนอแนะมาตรการในการสงเสรมใหมการน าพลงงานความรอนใตพภพ มาใชประโยชนอยางครบวงจรและเตมศกยภาพ ทงการน ามาผลตไฟฟา และการใชประโยชนอยางอนโดยตรง ภายใตการก าหนดมาตรการในการควบคมอยางเหมาะสม โดยค านงถงหลกการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและหลกการจดการสงแวดลอม ผานกระบวนการการมสวนรวมของประชาชน เพอใหเกดการพฒนาทยงยนอยางแทจรง

1.3 สมมตฐานในการศกษา

1. พลงงานความรอนใตพภพเปนพลงงานหมนเวยนทสามารถพฒนาเพอน ามาใช

ประโยชนในการผลตไฟฟาและใชประโยชนอยางอนโดยตรงได ซงประเทศไทยมแหลงพลงงาน ความรอนใตพภพกระจายอยทวประเทศ หากมการส ารวจและพฒนาอยางจรงจงจะสามารถน าพลงงานดงกลาวมาใชผลตไฟฟาเปนพลงงานทดแทนทมประสทธภาพชนดหนง โดยไมสรางมลภาวะตอสงแวดลอม ลดภาระการน าเขาพลงงาน และลดการพงพาพลงงานสนเปลอง อกทงยงสามารถน าพลงงานความรอนใตพภพมาประยกตใชเพอประโยชนในอตสาหกรรมอน หรอการเกษตรกรรมไดตามระดบอณหภมของแหลงพลงงานแตละแหง

2. ประเทศไทยยงไมมนโยบาย และกฎหมายทก าหนดมาตรการในการสงเสรม และควบคมการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพเพอการผลตไฟฟา และการใชประโยชนอยางอนโดยตรง ไวเปนการเฉพาะอยางชดเจนเปนรปธรรม ซงการจะสงเสรมหรอพฒนาการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพใหเกดประโยชนสงสดเตมตามศกยภาพของแหลงพลงงาน แตละแหง จ าเปนตองมการก าหนดมาตรการในการสนบสนนอยางชดเจน ทงมาตรการในระดบนโยบาย และมาตรการทางกฎหมาย ตลอดจนการก าหนดมาตรการอยางเหมะสมในการควบคม การใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพ ทงน เพอใหการสงเสรมการใชพลงงานความรอน ใตพภพในการผลตไฟฟา และการใชประโยชนอยางอนโดยตรงเปนไปอยางมประสทธภาพ ประสบความส าเรจ และไมกอใหเกดผลกระทบตอสงแวดลอม

5

1.4 ขอบเขตการศกษา 1 . ศกษากรณการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพในการผลตไฟฟา

และการใชประโยชนอยางอนโดยตรง 2. ศกษาแนวคดและหลกการในการสงเสรม และพฒนาพลงงานหมนเวยนเพอลดการ

พงพาพลงงานสนเปลอง 3. ศกษามาตรการตาง ๆ ทงในระดบนโยบาย และกฎหมาย ตลอดจนการด าเนนงานของ

หนวยงานตาง ๆ ทเกยวของกบการสงเสรมและพฒนาการผลตไฟฟา และการใชประโยชนอยางอนโดยตรงจากพลงงานความรอนใตพภพทงของประเทศไทยและตางประเทศ

4. ศกษามาตรการในการควบคมการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพเพอ การผลตไฟฟา และการใชประโยชนอยางอนโดยตรงโดยค านงถงหลกการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและหลกการจดการสงแวดลอมเพอการพฒนาทยงยน

1.5 วธการศกษา

วทยานพนธฉบบน จดท าโดยการศกษาคนควารวบรวมขอมลจากหนงสอ งานวจย

บทความ วารสาร เอกสารและสออเลคทรอนคสทเกยวของ รวมถงศกษาแนวคด มาตรการตาง ๆ ทงในระดบนโยบาย และกฎหมายภายในประเทศและตางประเทศ ทเกยวของกบการสงเสรม และควบคมการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพเพอการผลตไฟฟา และการใชประโยชน อยางอนโดยตรง ตลอดจนปญหาอปสรรคตาง ๆ และน าขอมลทไดมาท าการวเคราะหเพอหาบทสรป ในการเสนอแนะแนวทางและมาตรการทางกฎหมายทเหมาะสมตอการสงเสรมและควบคมการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพของประเทศไทยตอไป

1.6 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

1. ทราบถงความส าคญของพลงงาน แนวโนมของการใชพลงงาน โดยเฉพาะพลงงานไฟฟา

ตลอดจนปญหาความมนคงทางพลงงานไฟฟา และผลกระทบทเกดขนจากการพงพาพลงงานสนเปลองทมตอทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

2. ทราบและเขาใจในแนวคดการสงเสรมการใชพลงงานหมนเวยนในการผลตไฟฟา เพอการพฒนาทยงยน และลดผลกระทบทเกดขนจากการพงพาพลงงานสนเปลอง บนพนฐานของแนวคดการมสวนรวมของประชาชน ภายใตหลกการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและหลกการจดการสงแวดลอม

6

3. ทราบถงขอมลเกยวกบพลงงานความรอนใตพภพ โดยเฉพาะประโยชนของพลงงานความรอนใตพภพ ศกยภาพของพลงงานความรอนใตพภพของประเทศไทย และเทคโนโลยในการน าพลงงานความรอนใตพภพมาใชประโยชนอยางครบวงจรและมประสทธภาพ โดยเฉพาะการน ามาใชเพอผลตไฟฟา และการใชประโยชนอยางอนโดยตรง

4. ทราบถงมาตรการตาง ๆ ทงมาตรการในระดบนโยบาย และกฎหมายทเกยวของ ตลอดจนปญหาและอปสรรคตอการสงเสรม และพฒนาการใชประโยชนจากพลงงานความรอน ใตพภพของประเทศไทย

5. ทราบถงมาตรการทางกฎหมายในการสงเสรมและพฒนาการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพของตางประเทศ

6. ทราบถงแนวทางและมาตรการทางกฎหมายทเหมาะสมในการสงเสรมและควบคมการผลตไฟฟา ตลอดจนการใชประโยชนอยางอนโดยตรงจากพลงงานความรอนใตพภพของประเทศไทย

7

บทท 2 พลงงานความรอนใตพภพ

2.1 ความทวไป

ประเทศไทยมแนวโนมการใชพลงงานเพมสงขนอยางตอเนอง โดยเฉพาะภาคการขนสง

และภาคอตสาหกรรมทมสดสวนการใชพลงงานถงรอยละ 75 ของการใชพลงงานของประเทศ และภาคบรการ ภาคครวเรอน ภาคการเกษตร มสดสวนการใชพลงงานรวมรอยละ 25 ของการใชพลงงานของประเทศ ในขณะทปรมาณส ารองพลงงานในประเทศลดลง แหลงพลงงานในประเทศ ซงประกอบดวย น ามนดบ และกาซธรรมชาตทเปนเชอเพลงประเภทฟอสซลกมปรมาณลดลง ท าใหมการพงพงการน าเขาพลงงานจากตางประเทศเปนจ านวนมาก ในขณะทการเพมขนของการผลตพลงงานภายในประเทศไมสามารถตอบสนองความตองการใชพลงงานทเพมขนไดอยางเพยงพอ หรอผลตไดเพยงรอยละ 50 ของความตองการใชพลงงานภายในประเทศเทานน1 นอกจากนความตองการใชพลงงานไฟฟากมสดสวนเพมขนอยางรวดเรว ประเทศไทยจงตองพงพาพลงงานจากประเทศเพอนบานมากกวา 1 ใน 5 ของก าลงไฟฟาทใชอยในปจจบน ซงหนวยงานทเกยวของกบพลงงานทดแทน ตลอดจนนกวจย ในมหาวทยาลยตางมขอมลตรงกนวา ประเทศไทยมศกยภาพมากมายในการผลตพลงงานทดแทน (Renewable Energy : RE) กลาวคอ พลงงานแสงอาทตย พลงงานลม พลงงานชวมวล และพลงงานความรอนใตพภพ2 ดงนน ประเทศไทยจงควรมการพฒนาและสงเสรมพลงงานดงกลาวอยางเปนระบบ เพอความมนคงทางพลงงาน และบรรเทาปญหาการปลอยมลพษจากการใชพลงงานสนเปลอง เพอการพฒนาทยงยนอยางแทจรง

2.1.1 ความหมายของพลงงาน

กฎหมายเกยวกบพลงงานของประเทศไทยไดใหนยามค าวา “พลงงาน” ไวในกฎหมายหลายฉบบ ไดแก มาตรา 4 แหงพระราชบญญตคณะกรรมการนโยบายพลงงานแหงชาต

1 “แผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. 2555 - 2559,” สบคนเมอวนท 23 ตลาคม 2555,

จาก http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2555/E/037/1.PDF 2 Jerome Rene Hassier, “นโยบายทน เทคโนโลย เปลยนธรรมชาตเปนพลงงานไมรจบ,” :

ฉบบท 41 2555 ผจดการ 360 องศา น.57, แปลโดย เสาวนย พสฐานสรณ, (กรงเทพมหานคร : บรษท โรงพมพตะวนออก จ ากด (มหาชน), เมษายน 2555).

8

พ.ศ. 2535 มาตรา 5 แหงพระราชบญญตการพฒนาและสงเสรมพลงงาน พ.ศ. 2535 และมาตรา 3 แหงพระราชบญญตการสงเสรมการอนรกษพลงงาน พ.ศ. 2535 ซงกฎหมายทง 3 ฉบบ ไดใหนยามค าวา “พลงงาน” “พลงงานหมนเวยน” และ “พลงงานสนเปลอง” ไวเหมอนกน ดงน

“พลงงาน” หมายความวา ความสามารถในการท างานซงมอยในตวของสงทอาจใหงานได ไดแก พลงงานหมนเวยน และพลงงานสนเปลอง และใหหมายความรวมถงสงทอาจใหงานได เชน เชอเพลง ความรอน และไฟฟา เปนตน

“พลงงานหมนเวยน” หมายความรวมถง พลงงานทไดจากไม ฟน แกลบ กากออย ชวมวล น า แสงอาทตย ความรอนใตพภพ ลม และคลน เปนตน

“พลงงานสนเปลอง” หมายความรวมถง พลงงานทไดจากถานหน หนน ามน ทรายน ามน น ามนดบ น ามนเชอเพลง กาซธรรมชาต และนวเคลยร เปนตน

จากความหมายดงกลาวขางตน จะเหนไดวาพลงงานนนมแหลงก าเนดจากหลายแหลง ซงพลงงานทถกน ามาใชเปนอยางมากตงแตอดตจนถงปจจบน ไดแก พลงงานสนเปลอง ซงเปนพลงงานทไดจากถานหน หนน ามน น ามนดบ น ามนเชอเพลง กาซธรรมชาต ซงพลงงานดงกลาวเปนพลงงานทใชแลวหมดสนไปไมสามารถผลตทดแทนไดในชวอายคน และมปรมาณจ ากด3 จากการส ารวจขอมลของส านกงานคณะกรรมการนโยบายและแผนพลงงานแหงชาตพบวา สดสวนการใชเชอเพลงของโลกในอนาคต ทงทน ามาผลตกระแสไฟฟาและใชในยานพาหนะทกชนดนน ยงคงใชน ามน ถานหน และกาซธรรมชาตเปนแหลงพลงงานหลกตามล าดบ4 ซงพลงงานเหลาน หากไมไดรบการจดการอยางมประสทธภาพและอนรกษอยางรคณคา ในอนาคตจะหมดสนไป ดงนน ปจจบนจงไดม การสงเสรมและพฒนาพลงงานหมนเวยน (Renewable energy) เพอใชเปนพลงงานทดแทน ทมประสทธภาพในอนาคต โดยพลงงานหมนเวยนทส าคญไดจากแสงอาทตย ลม ความรอนใตพภพ และคลน เปนตน

2.1.2 สถานการณพลงงานของประเทศไทย

สถานการณการใชพลงงานไฟฟาในป 2556 มการใชไฟฟาในภาคอตสาหกรรม ซงเปนสาขาหลกทมการใชไฟฟาในระดบสงคดเปนสดสวนรอยละ 45 ของการใชไฟฟาทงประเทศ

3 กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม, “ทางเลอกคอทางรอด : พลงงานทางเลอก

เพอทางรอดทยงยนของอาเซยน,” สบคนเมอวนท 27 พฤศจกายน 2557, จาก http://www.aseangreenhub.in.th/ envinat-ac/th/developmentsection/103-development-2

4 ตตยา ใจบญ, พลงงานธรรมชาต : สดยอดแหงพลงงาน, (กรงเทพมหานคร : ส านกพมพประพนธสาสน, 2548), น.105.

9

ภาคครวเรอนคดเปนสดสวนรอยละ 22 ภาคธรกจคดเปนสดสวนรอยละ 17 กจการขนาดเลก คดเปนสดสวนรอยละ 10 และอน ๆ คดเปนสดสวนรอยละ 6 ของการใชไฟฟาทงประเทศ5

ทงน ในป พ.ศ. 2556 ประเทศไทยมสดสวนการใชเชอเพลงผลตไฟฟา โดยม การผลตไฟฟาจากกาซธรรมชาต คดเปนสดสวนรอยละ 67.42 ของปรมาณการผลตไฟฟาทงหมด การผลตไฟฟาจากถานหน/ลกไนต คดเปนสดสวนรอยละ 19.21 การผลตไฟฟาจากพลงน า คดเปนสดสวนรอยละ 10.29 การผลตไฟฟาจากน ามนเตา คดเปนสดสวนรอยละ 0.82 การผลตไฟฟา จากน ามนดเซล คดเปนสดสวนรอยละ 0.21 การผลตไฟฟาจากพลงงานทดแทน คดเปนสดสวน รอยละ 1.97 และซอจากตางประเทศ คดเปนสดสวนรอยละ 0.08 ของปรมาณการผลตไฟฟาทงหมด6 และจากขอมลสดสวนการใชเชอเพลงผลตไฟฟาในระบบของการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย (กฟผ.) พบวา เดอนมกราคมถงเดอนกรกฎาคม พ.ศ. 2558 มสดสวนการผลตไฟฟาจากกาซธรรมชาตคดเปนสดสวนรอยละ 70.21 ลกไนตคดเปนรอยละ 17.43 พลงน าคดเปนรอยละ 8.96 น ามนเตาคดเปนรอยละ 0.78 น ามนดเซลคดเปนรอยละ 0.16 พลงงานทดแทนคดเปนรอยละ 2.38 และซ อจากตางประเทศคดเปนรอยละ 0.08 ของปรมาณการผลตไฟฟาในระบบของ กฟผ. ในชวงเวลาดงกลาว7

ดงน จะเหนไดวาการผลตพลงงานโดยเฉพาะพลงงานไฟฟานน ประเทศไทย ยงพงพาพลงงานจากแหลงพลงงานสนเปลอง ไดแก พลงงานจากฟอสซลเปนหลก โดยเฉพาะ กาซธรรมชาต ซงกรมเชอเพลงธรรมชาตระบปรมาณส ารองกาซธรรมชาตทพสจนแลวของประเทศไทย ณ สนป 2556 มปรมาณ 8,414.77 พนลานลกบาศกฟต8 ทงน หากไมมการลงทนและส ารวจเพม

5 ครจต นาครทรรพ, “สถานการณพลงงานและการส ารวจพฒนาปโตรเลยมของไทย,”

ส บ ค น เ ม อ ว นท 28 พฤศจ ก า ยน 2557, จ า ก https://www.set.or.th/th/news/download /files/20140612_01_kurujit.pdf

6 การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย, “สดสวนการใชเชอเพลงผลตพลงงานไฟฟาของประเทศ ป 2556,” ส บค น เม อว นท 27 พฤศจ กายน 2557, จาก http://www.egat.co.th/ index.php?option=com_content&view=article&id=506&Itemid=116

7 การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย, “สดสวนการใชเชอเพลงผลตพลงงานไฟฟาในระบบของ กฟผ. ป 2558,” สบคนเมอวนท 17 พฤศจกายน 2558, จาก http://www.egat.co.th/ index.php?option=com_content&view=article&id=579&Itemid=116

8 กรมเชอเพลงธรรมชาต, “ปรมานส ารองปโตรเลยม,” สบคนเมอวนท 28 พฤศจกายน 2557, จาก http://www.dmf.go.th/index.php?act=service&sec=yearReserve

10

ประเทศไทยจะมกาซใชไดอกประมาณ 7 ป9 ซงยอมสงผลกระทบตอปญหาความมนคงทางพลงงานของไทยในอนาคต

2.1.3 ผลกระทบจากการใชพลงงานสนเปลอง

กระบวนการผลตและการใชพลงงานจากแหลงพลงงานสนเปลอง ซงเปนแหลงพลงงานหลกทประเทศไทยใชในการผลตพลงงานไฟฟา ไดสรางผลกระทบตอสงแวดลอมมาอยางตอเนอง บางกรณอาจรวมถงขนตอนการจดการกบของเหลอทงดวย10 แหลงพลงงานสนเปลองทถกน ามาใชมากทสดในปจจบน ไดแก แหลงพลงงานจากเชอเพลงฟอสซล ทงกาซธรรมชาต ถานหน หรอน ามนดบ ซงผลกระทบจากเชอเพลงฟอสซลนนสามารถแบงออกไดเปน 2 ลกษณะ กลาวคอ 1) ความเสยงทเกดยากแตรนแรง เชน การระเบดของแทนขดเจาะน ามนในอาวเมกซโก การระเบดของโรงไฟฟานวเคลยรเชอรโนบล (Chernobyl) และความเสยหายทเกดขนกบโรงไฟฟานวเคลยร ทฟกชมะ (Fukushima) เนองจากภยพบตจากคลนสนาม เปนตน และ 2) ความเสยงทสะสมจากการด าเนนการตอเนอง ซงความเสยงลกษณะน เปนผลทเกดจากการด าเนนกจกรรมตาง ๆ โดยทราบถงผลกระทบในระดบหนงอยแลว เชน การท าเหมองจะมความเสยงทเกดขนกบพนท (Land) ซงจะกอใหเกดการเปลยนแปลงทางกายภาพของพนทจากการขดเจาะ การระเบดพนทเพอทดสอบทางธรณวทยา เกดผลกระทบตอพชและสตวในบรเวณทท าการส ารวจหรอท าเหมองนน ๆ รวมถง อาจมการปนเปอนสารพษในพนดนและพนน า ผลกระทบเหลานอาจสงผลไปเปนระยะเวลายาวนาน จนบางกรณแมจะมการปดเหมองไปแลว แตสภาพแวดลอมบรเวณดงกลาวกไมสามารถกลบคนสภาพเดมได นอกจากนยงมความเสยงทคอย ๆ เกดขนกบบรรยากาศของโลก เชน การเผาไหมเชอเพลงฟอสซลซงมธาตคารบอนเปนองคประกอบ ท าใหเกดการปลอยกาซคารบอนไดออกไซด ในปรมาณมหาศาล สงผลใหความเขมขนของกาซคารบอนไดออกไซดในบรรยากาศเพมสงขน อยางรวดเรว11 และเปนสวนประกอบหลกของกาซเรอนกระจก ซงเปนหนงในสาเหตอนดบตน ของการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ และปญหาภาวะโลกรอนในปจจบน นอกจากการปลดปลอยกาซคารบอนไดออกไซดแลว การเผาไหมถานหนบางประเภทยงกอใหเกดกลมกาซซลเฟอรไดออกไซด กลมกาซไนโตรเจนออกไซด หรอสารอารเซนก ฟลออไรด ตะกว และปรอทออกมาอกดวย ในอดตพบวา คณภาพของอากาศในเมองใหญทมการใชถานหนเปนเชอเพลงหลกจะมอนภาคขนาดเลกแขวนลอย

9 ครจต นาครทรรพ, อางแลว เชงอรรถท 5. 10

พรพจน เปยมสมบรณ, พลงงาน : ววฒนาการ กระบวนการผลต การวเคราะหและความยงยน, (กรงเทพมหานคร : ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2556), น.67.

11 เพงอาง, น.68 - 71.

11

อยในอากาศ รวมถงมความเขมขนของกาซซลเฟอรไดออกไซดสงกวาปกต ซงสงผลเสยตอสขภ าพ ของผอยอาศยในเมองใหญ เชน มผเปนโรคภมแพ หอบหด ถงลมโปงพอง ฯลฯ12 ทงน ในการผลตไฟฟา โรงไฟฟาถานหนจะปลอยกาซคารบอนไดออกไซดประมาณ 960–1,200 กรมตอหนวยไฟฟา โรงไฟฟาจากกาซจะปลอยกาซคารบอนไดออกไซดประมาณ 360–650 กรมตอหนวยไฟฟา ปรมาณดงกลาวเปนตวเลขรวมของทงวงจรการผลตไฟฟา ตงแตการสรางโรงไฟฟา การขนสงเชอเพลงไปจนถงการผลตและการจดสงไฟฟา อกทง โรงไฟฟาถานหนยงปลอยกาซซลเฟอรไดออกไซด และออกไซดไนโตรเจน ในสดสวนทสงมากเมอเทยบกบโรงไฟฟาอน ๆ ตลอดจนสารประกอบของปรอท ซงลวนแตเปนพษ ท าใหเกดผลกระทบตอระบบทางเดนหายใจ สะสมในรางกาย และท าใหผคนเสยชวตกอนวยอนควร13

ปจจบนการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย (กฟผ.) ซงเปนหนวยงานหลก ในการจดหาพลงงานไฟฟาเพอตอบสนองตอความตองการการใชงานภายในประเทศ ได ก าหนดแผนการผลตไฟฟา เพอความมนคงทางพลงงาน โดยมการเพมสดสวนการผลตไฟฟาจากถานหนทดแทนสดสวนการผลตไฟฟาจากกาซธรรมชาตมากขน ตามแผนพฒนาก าลงผลตไฟฟาของประเทศไทย พ.ศ. 2558–2579 (PDP 2015) โดยการน าเทคโนโลยถานหนสะอาด (Clean Coal Technology) ซงเปนการพฒนาดานเทคโนโลยการก าจดหรอลดมลพษเพอน าถานหนมาใชเปนเชอเพลง ใหเกดประโยชนสงสด โดยใหมผลกระทบตอสงแวดลอมนอยทสด และไดรบการพฒนาใหสามารถก าจดปญหามลพษทเกดจากการเผาไหมของถานหนไดอยางมประสทธภาพ โดยเฉพาะปญหาฝนละออง กาซซลเฟอรไดออกไซด กาซไนโตรเจนออกไซด แตส าหรบปญหากาซคารบอนไดออกไซด ยงอยระหวางการพฒนาเทคโนโลยในการควบคมใหเกดประสทธภาพ14 อยางไรกตาม โครงการโรงไฟฟาเทคโนโลยถานหนสะอาดของ กฟผ. ยงถกตอตานจากประชาชน ชมชนในจงหวดทจะมการด าเนนโครงการดงกลาวอยางตอเนอง เชน การตอตานโครงการโรงไฟฟาเทคโนโลยถานหนสะอาด ณ จงหวดกระบ เปนตน ซงเปนผลมาจากความกงวลเรองความปลอดภย ปญหามลภาวะและผลกระทบทจะเกดขนตอชมชน วถชวต ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมจากการด าเนนโครงการ15

12 เพงอาง, น.69. 13 เดชรต สขก าเนด, พลงงาน : งานทมพลง, (กรงเทพมหานคร : มลนธโลกสเขยว,

2551), น.188. 14 การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย, “เทคโนโลยถานหนสะอาด (Clean Coal

Technology),” สบคนเมอวนท 19 ธนวาคม 2557, จาก http://www.eppo.go.th/coal/tech.html 15 ขาวสงแวดลอม ไทยโพสต 10 สงหาคม 2557, “คานโครงการโรงไฟฟาถานหนกระบ ท าลาย

อขาวอน า,” สบคนเมอวนท 25 ธนวาคม 2557, จาก http://www.thaipost.net/sunday/100814/94433

12

จากสถานการณดงกลาว เปนผลใหประเทศไทยควรด าเนนการสงเสรม สนบสนน และพฒนาการใชประโยชนจากแหลงพลงงานหมนเวยนตาง ๆ ทไดรบการยอมรบจากประชาชน เพอสรางความมนคงทางพลงงานและลดปญหามลภาวะอนเกดจากกระบวนการผลตไฟฟา ทใชเชอเพลงฟอสซลอยางเขมแขงจรงจง โดยเฉพาะการสงเสรมการผลตพลงงานไฟฟาจากแหลงพลงงานความรอนใตพภพ ซงเปนหนงในพลงงานหมนเวยนทมความนาสนใจ และสามารถใหพลงงานไดตลอดเวลา นอกจากน น ารอนทผานกระบวนการผลตไฟฟาแลวยงสามารถน ามาใชเพอประโยชนอยางอนโดยตรงตามระดบอณหภมไดอกดวย

2.2 พลงงานความรอนใตพภพ

2.2.1 ความหมายของพลงงานความรอนใตพภพ

พลงงานความรอนใตพภพ (Geothermal Energy) หมายถง แหลงพลงงานความรอนทอยใตผวโลก เชนเดยวกบ น ามนปโตรเลยม หากแตวาพลงงานเหลานเกบอยในรปของน ารอนหรอไอน ารอน ลกษณะทปรากฏออกมาใหเหนบนผวโลก ไดแก บอโคลนเดอด พกาซ บอน ารอน และน าพรอน16

ทงน พลงงานความรอนใตพภพจดเปนพลงงานหมนเวยนชนดหนงตามพระราชบญญตคณะกรรมการนโยบายพลงงานแหงชาต พ.ศ. 2535 พระราชบญญตการพฒนาและสงเสรมพลงงาน พ.ศ. 2535 และพระราชบญญตการสงเสรมการอนรกษพลงงาน พ.ศ. 2535 ซงกฎหมายทง 3 ฉบบ ไดใหนยามค าของ “พลงงานหมนเวยน” ไวเหมอนกน ดงน17

“พลงงานหมนเวยน” หมายความรวมถง พลงงานทไดจากไม ฟน แกลบ กากออย ชวมวล น า แสงอาทตย ความรอนใตพภพ ลม และคลน เปนตน

พลงงานความรอนใตพภพ (Geothermal Energy) เปนพลงงานหมนเวยนทเกดขนเองตามธรรมชาต กลาวคอ เปนพลงงานทเกดและกกเกบสะสมตวภายใตผวโลก โดยเฉลยแลวในวนาทหนง ๆ โลกจะแผรงสความรอนออกสอากาศในอตรา 1.4 x 10-6 แคลอรตอตารางเซนตเมตร หรอประมาณ

16 กองพฒนาพลงงานทดแทน ฝายพฒนาและแผนงานโครงการ การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศ

ไทย, พลงงานทดแทน, (กรงเทพมหานคร : กองผลตสอการสอสารองคการ ฝายการสอสารองคการ กฟผ.), น.19. 17 โปรดดพระราชบญญตคณะกรรมการนโยบายพลงงานแหงชาต พ.ศ. 2535 มาตรา 4

พระราชบญญตการพฒนาและส งเสรมพล งงาน พ.ศ. 2535 มาตรา 5 และพระราชบญญต การสงเสรมการอนรกษพลงงาน พ.ศ. 2535 มาตรา 3

13

0.06 วตตความรอนตอตารางกโลเมตร18 และยงลกลงไปจากผวดนอณหภมของโลกจะสงขนตามล าดบ กลาวคอ และในบรเวณสวนลางของชนเปลอกโลก (Continental Crust) หรอทความลกประมาณ 25 - 30 กโลเมตร อณหภมจะมคาอยในเกณฑเฉลย ประมาณ 250 - 1,000 องศาเซลเซยส ในขณะทตรงจดศนยกลางของโลก อณหภมอาจจะสงถง 3,500 - 4,500 องศาเซลเซยส แตอยางไรกตาม ภายใตความสามารถทางเทคโนโลยในปจจบนและอนาคตอนใกล พลงงานความรอนใตพภพทมนษยสามารถน ามาใชใหเกดประโยชนไดนนอยในชวงความลกไมเกน 10 กโลเมตร19

2.2.2 การเกดพลงงานความรอนใตพภพ20

พลงงานความรอนใตพภพมกพบในบรเวณทเรยกวาจดรอน (Hot Spots) คอบรเวณทมการไหล หรอแผกระจายของความรอนจากใตผวโลกขนมาสผวดน (heat flow) มากกวาปกต และมคาการเปลยนแปลงอณหภมตามความลก (Geothermal Gradient) มากกวาปกตประมาณ 1.5-5 เทา เนองจากบรเวณดงกลาวลกษณะธรณวทยาของเปลอกโลกมการเคลอนท ท าใหเกดรอยแตกของชนหน ปกตแลวขนาดของแนวรอยแตกทผวดนจะใหญและคอย ๆ เลกลงเมอลกลงไปใตผวดน และเมอมฝนตกลงมาในบรเวณนน กจะมน าบางสวนไหลซมลงไปใตผวโลกตามแนวรอยแตกดงกลาว น านนจะไปสะสมตว และรบความรอนจากชนหนทมความรอนจนกระทงน ากลายเปนน ารอนและไอน า แลวจะพยายามแทรกตวตามแนวรอยแตกของชนหนขนมาบนผวดน และปรากฏใหเหนในรปของ บอน ารอน น าพรอน ไอน ารอน โคลนเดอด และกาซ

18 อ านาจ เ จรญศ ลป , การจ ดการทร พยากรธรรมชาต และส ง แ วดล อม ,

(กรงเทพมหานคร : โอ.เอส. พรนตง เฮาส, 2543), น. 93. 19 ตตยา ใจบญ, อางแลว เชงอรรถท 4, น.53. 20 จรวย บญยบล และคณะ , พลงงาน, (กรงเทพมหานคร : โรงพมพจฬาลงกรณ

มหาวทยาลย, 2529), น.275.

14

2.2.3 แหลงกกเกบพลงงานความรอนใตพภพ21 แหลงกกเกบพลงงานความรอนใตพภพ (geothermal reservoir) คอ หนรอนทม

ของไหลอยภายใน เนองจากธรรมชาตของบรเวณแหลงกกเกบจะปกคลมไปดวยหนเยนทมอณหภม ต ากวาอณหภมของหนรอนมาก และทแหลงกกเกบจะมชองวางท าใหน าทควบแนนจากหนเยน ซมผานลงไปและรบความรอนจากหนรอน ซงจะท าใหความรอนสงผานไปยงหนเยนท าใหหนเยน มอณหภมสงขน และลอยตวไหลขนสผวโลกตามรอยเลอน (fault) และรอยแตก (fracture)

แหลงกกเกบพลงงานความรอนใตพภพประกอบดวย 3 องคประกอบ คอ 1. แหลงใหความรอน (heat source) แหลงใหความรอนใตพภพอาจเปนหนเหลวรอน

ทถกดนขนมาใกลผวโลก การสลายตวของสารกมมนตรงสทอยในชนของหนอคน หรอเกดการเสยดสของหนในกรณเกดรอยเลอนขนาดใหญ

2. แหลงกกเกบ (geothermal reservoir) หมายถง แหลงกกเกบความรอน ใตพภพพบอยในชนของหนภเขาไฟหรอหนชนทมรพรนซงยอมใหของไหลไหลผานได แตแหลงกกเกบอาจอยในบรเวณหนเนอแนนทมรอยแตกกได

3. ของไหล (geothermal fluid) ของไหลกคอของเหลวหรอกาซทรบความรอนจากแหลงกกเกบและพาความรอนจากเปลอกโลกดานลางขนสผวโลกดานบน ตามปกตของไหลทไหลผานกคอน าฝนทไหลซมลงไป และไหลกลบขนมายงผวโลก น าฝนทไหลซมลงไปในเปลอกโลกจะท าปฏกรยาทางเคมกบชนหนตาง ๆ จงท าใหน ารอนหรอน าพรอนจากแหลงพลงงานความรอนใตพภพ มแรธาตละลายอยมาก

2.2.4 ลกษณะของแหลงพลงงานความรอนใตพภพทพบในโลก

แหลงพลงงานความรอนใตพภพทพบในโลกแบงเปนลกษณะใหญ ๆ ได 2 ประเภท คอ แบงตามลกษณะการเกดพลงงานความรอน และแบงตามอณหภมของแหลงกกเกบ22

21 วรนช แจงสวาง, พลงงานหมนเวยน (Renewable Energy), (กรงเทพมหานคร :

ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2551), น.161 - 162. 22 เพงอาง, น.162.

15

2.2.4.1 แหลงพลงงานความรอนใตพภพแบงตามลกษณะการเกดพลงงานความรอน

แหลงพลงงานความรอนใตพภพแบงตามลกษณะการเกดพลงงานความรอนแบงไดเปน 4 ประเภท

(1) แหลงทเปนไอน าสวนใหญ (Steam Dominated) เปนแหลงกกเกบความรอนทประกอบดวยไอน ามากกวา 95% โดยทวไป

มกจะเปนแหลงทมความสมพนธใกลชดกบหนหลอมเหลวรอนทอยตน ๆ อณหภมของไอน ารอนจะสงกวา 240 องศาเซลเซยสข น ไป แหลงทเปนไอน าสวนใหญน จะพบนอยมากในโลกเรา แตสามารถน ามาใชผลตกระแสไฟฟาไดมากทสด เชน The Geyser Field ในมลรฐแคลฟอรเนย ประเทศสหรฐอเมรกา และ Larderello ในประเทศอตาล เปนตน23

(2) แหลงทเปนน ารอนสวนใหญ (Hot Water Dominated) เปนแหลงกกเกบสะสมความรอนทประกอบไปดวยน ารอนเปนสวนใหญ

อณหภมน ารอนจะมตงแต 100 องศาเซลเซยสขนไป ระบบนจะพบมากทสดในโลก เชนท Cerro Prieto ในประเทศเมกซโก และ Hatchobaru ในประเทศญปน เปนตน24

(3) แหลงความดนใตธรณ (geopressured) แหลงความดนใตธรณเปนแหลงสะสมความรอนทอยในรปของน ารอนทม

ความดนและอณหภมสง เนองจากการตกตะกอนของหนท าใหน าถกกกเกบอยใตดนมความดนสง แหลงพลงงานประเภทนอาจน าพลงงานออกมาใชประโยชนในรปของพลงงานจากความดน และพลงงานความรอน แหลงทพบอยทแหลงกลฟโคสท (Gulf Coast) ในประเทศสหรฐอเมรกา แตเนองจากแหลงความดนใตธรณเกดในบรเวณทลกมาก ๆ ดงนนจงยงไมไดพฒนาน าพลงงาน ความรอนจากแหลงนมาใชประโยชน25

23 มหาวทยาลยเชยงใหม, “ทฤษฎพลงงานความรอนใตพภพ : ลกษณะของแหลง

พลงงานความรอนใตพภพทพบในโลก,” สบคนเมอวนท 27 กมภาพนธ 2556, จาก http://teenet. cmu.ac.th/sci/intro01.php#03

24 เพงอาง. 25 วรนช แจงสวาง, อางแลว เชงอรรถท 21, น.163.

16

(4) แหลงหนรอนแหง (Hot Dry Rock) เปนแหลงสะสมความรอนทเปนหนเนอแนน แตไมมน ารอนหรอไอน าไหล

หมนเวยนอย ดงนนถาจะน ามาใชจ าเปนตองอดน าเยนลงไปทางหลมเจาะ ใหน าไดรบความรอนจากหนรอน โดยไหลหมนเวยนภายในรอยแตกทกระท าขน จากนนกท าการสบน ารอนนขนมาทางหลมเจาะอกหลมหนง ซงเจาะลงไปใหตดกบรอยแตกดงกลาว แหลงหนรอนแหงน ก าลงทดลองผลตไฟฟาทมลรฐแคลฟอรเนย ประเทศสหรฐอเมรกา และท Oita Prefecture ประเทศญปน26

2.2.4.2 แหลงพลงงานความรอนใตพภพแบงตามอณหภมของแหลงกกเกบ27 แหลงพลงงานความรอนใตพภพแบงตามอณหภมของแหลงกกเกบ แบงไดเปน

3 ลกษณะคอ (1) แหลงกกเกบอณหภมต า เปนแหลงกกเกบท มอณหภมต ากวา 125 องศาเซลเซยส แหลงกกเกบ

ประเภทนมกอยในบรเวณลกจากผวดนประมาณ 1 – 2 กโลเมตร มกพบในบรเวณทเปนแองหนตะกอนหรอใตแองหนตะกอน แหลงชนดนจะพบในบรเวณทมรอยแตกหรอรอยเลอนของเปลอกโลก

(2) แหลงกกเกบอณหภมปานกลาง เปนแหลงกกเกบทม อณหภมอยระหวาง 125 – 225 องศาเซลเซยส

แหลงกกเกบประเภทนมกพบในบรเวณทมรอยแตกหรอรอยแยกซงอยลกจากผวดนประมาณ 5 กโลเมตร

(3) แหลงกกเกบอณหภมสง เปนแหลงกกเกบทมอณหภมสงกวา 225 องศาเซลเซยส ความรอนทไดจาก

แหลงกกเกบชนดนจะมอณหภมสง สวนใหญจะอยในรปของน ารอนหรอไอน า

26 มหาวทยาลยเชยงใหม, อางแลว เชงอรรถท 23. 27 วรนช แจงสวาง, อางแลว เชงอรรถท 21, น.163 - 164.

17

2.2.5 การส ารวจเพอพฒนาพลงงานความรอนใตพภพ28 บรเวณทพบแหลงพลงงานความรอนใตพภพมกจะมบอน ารอน น าพรอน ไอน ารอน

หรอกาซรอนปรากฏใหเหน การทจะน าพลงงานความรอนนนมาใชประโยชนไดมากหรอนอยขนอยกบแหลงกกเกบความรอน อณหภม ความดน และลกษณะของแหลงกกเกบวาประกอบไปดวยน ารอนหรอไอน าเปนสวนใหญ การทจะทราบวาแหลงกกเกบพลงงานความรอนใตพภพอยบรเ วณไหน ทระดบความลกประมาณเทาไร อณหภมทแหลงกกเกบประมาณเทาไร จ าเปนจะตองมการส ารวจ ทงบนผวดนและใตดน ซงการส ารวจนตองท าเปนคณะบคคลอนประกอบดวย นกธรณวทยา ใหขอแนะน าเกยวกบชนและโครงสรางของเปลอกโลก นกธรณฟสกสใหขอแนะน าเกยวกบการแปลความขอมลทางความรอน นกธรณเคมใหขอแนะน าเกยวกบการวเคราะหองคประกอบของสารทตดปนมากบน ารอนหรอไอน า และวศวกรเหมองแรใหขอแนะน าเกยวกบการขดเจาะ การส ารวจจะตองด าเนนการในหลาย ๆ ดานประกอบดวยการส ารวจทางธรณวทยา การส ารวจทางธรณเคม การส ารวจทางธรณฟสกส การเจาะส ารวจ และการเจาะหลมผลต

2.2.5.1 การส ารวจทางธรณวทยา การส ารวจทางธรณวทยา คอ การส ารวจเพอศกษาความสมพนธระหวาง

ลกษณะทางธรณวทยา และธรณวทยาโครงสรางของแหลงพลงงานความรอนใตพภพ การส ารวจธรณวทยาเพอทจะศกษาชนดของชนหน อายของหน โครงสรางทางธรณวทยาของชนหนตาง ๆ บรเวณทมการแปรสภาพของชนดนและชนหนเนองมาจากอทธพลทางความรอนเพอทจะประเมนชนหนทอาจเปนแหลงกกเกบพลงงานความรอนใตพภพ

2.2.5.2 การส ารวจทางธรณเคม การส ารวจทางธรณเคม คอ การส ารวจเพอศกษาความสมพนธของสมบตทางเคม

ของน า กาซ และองคประกอบของหนของแหลงพลงงานความรอนใตพภพ และบรเวณใกลเคยงน ามาวเคราะหในหองทดลอง วตถประสงคของการส ารวจทางธรณเคมเพอประเมนอณหภมของแหลงกกเกบโดยค านวณจากปรมาณแรธาตทละลายอยในน ารอน เชน ปรมาณของซลคอน (Si) แมกนเซยม (Mg) และคลอรน (CI) หาสวนประกอบและสมบตทางเคมเพอศกษาการกดกรอน การเกดตะกรน และผลกระทบทเกดจากพลงงานความรอนใตพภพ เปนตน

28 เพงอาง, น.164 - 165.

18

2.2.5.3 การส ารวจทางธรณฟสกส การส ารวจทางธรณฟสกส คอ การตรวจสอบสมบตของชนหนใตผวดน

หรอเปลอกโลก โดยวดคาแรงโนมถวงของโลกเพอหาโครงสรางของชนหนใตผวดน ขอบเขตของหนอคนและขอบเขตของชนหนทเปลยนแปลงเนองจากอทธพลทางความรอน วดคาความตานทานของไฟฟาเพอหาความหนาของชนหน และโครงสรางของชนหนทอาจจะเปนแหลงกกเกบ และวดคาคลน ความสนสะเทอนเพอหาความหนาของชนหนแตละชนด โครงสรางของชนหนหรอเปลอกโลกรวมทงต าแหนงของรอยเลอน (fault) และรอยแตก (fracture) ของชนหน ขอมลทไดจากการส ารวจทางธรณฟสกสนจะน ามาวเคราะหเพอศกษาลกษณะโครงสรางทางธรณวทยาใตผวดนและประเมนวาบรเวณใดควรจะเปนแหลงกกเกบพลงงานความรอนใตพภพซงจะใชในการวางแผนการเจาะส ารวจตอไป

2.2.5.4 การเจาะส ารวจ การเจาะส ารวจ คอ การเจาะลงไปใตผวดนเพอวดหรอตรวจสอบขอมลทได

จากการส ารวจทางธรณวทยา ทางธรณเคม และทางธรณฟสกส ความลกทเจาะส ารวจนนขนอยกบขอมลทตองการจะวดและตรวจสอบ การเจาะส ารวจนนมวตถประสงคเพอตรวจสอบสมมตฐานตาง ๆ ทางธรณวทยา สมบตทางฟสกสของชนหนทางความลก วดอตราการไหลของความรอน (heat flow) และอณหภมทเปลยนแปลงตามความลก (geothermal gradient) เพอหาบรเวณทคาดวาจะเปนแหลงกกเกบพลงงานความรอนใตพภพ และเพอศกษาสมบตของแหลงกกเกบและสมบตของของไหล

2.2.5.5 การเจาะหลมผลต หลมผลต คอ หลมเจาะทมจดมงหมายทจะน าน ารอนหรอไอน ารอนจาก

แหลงกกเกบขนมาใชประโยชน การเจาะหลมผลตจะด าเนนการเมอการเจาะส ารวจยนยนวาแหลงกกเกบมศกยภาพสงพอทจะพฒนาน าขนมาใชไดอยางคมคาในเชงพาณชย

2.2.6 ประโยชนของพลงงานความรอนใตพภพ การน าพลงงานความรอนใตพภพมาใชประโยชน จ าเปนตองค านงถงแหลงก าเนด

พลงงานเปนส าคญ โดยพจารณาจากองคประกอบทส าคญไดแก อณหภมและปรมาณของ แหลงกกเกบสภาวะของไหลในแหลงกกเกบ สมบตทางเคมของน ารอน29 การน าพลงงานความรอน ใตพภพมาประยกตเพอใชประโยชนอาจแบงเปน 2 ประเภทใหญๆ ไดแก30

29 เพงอาง, น. 172. 30 อ านาจ เจรญศลป, อางแลว เชงอรรถท 18, น.94.

19

1. การน าไปผลตกระแสไฟฟา แหลงกกเกบทมอณหภมสงมาก ๆ ของเหลวจะอยในสภาพของไอน ารอนปนกบน ารอน ในกรณทมอณหภมสงกวา 180 องศาเซลเซยส และความดนมากกวา 10 บรรยากาศ สามารถแยกไอน ารอนไปหมนกงหนผลตไฟฟาไดโดยตรง เชนเดยวกบโรงไฟฟาพลงความรอนทวไป ในกรณทแหลงกกเกบมอณหภมสงปานกลางมปรมาณน ารอนมาก โดยทวไปเปนกรณทมอณหภมต ากวา 180 องศาเซลเซยส การผลตกระแสไฟฟาจะตองอาศย สารท างาน (Working Fluid) ซงเปนของเหลวทมจดเดอดต า เชน Freon Amonia หรอ Isobutane เปนตวรบความรอนจากน ารอนสารท างานดงกลาว และเปลยนสภาพเปนไอและมความดนสงขน จนสามารถหมนกงหนผลตกระแสไฟฟาได ซงโรงไฟฟาชนดน เราเรยกวา โรงไฟฟาระบบ 2 วงจร ซงไดมการพฒนาขนมาใชประโยชนกนมากขนในปจจบน

2. การน าไปใชประโยชนอน ๆ เชน ท าความอบอนทพกอาศย การสกดแรทมคาจากน ารอน การท าน าใหบรสทธเพออปโภคบรโภค ในงานอตสาหกรรมซงตองการความรอน ทอณหภมปานกลางชวยในกระบวนการผลต ไดแก โรงงานกระดาษ และโรงงานอบไม การเกษตรกรรม เชน การปศสตว และประมง

วธการน าพลงงานความรอนใตพภพมาใชประโยชนในปจจบน ม 2 วธ ไดแก31 1. ระบบน ารอน (Hot Water System) ระบบนน าน ารอนทเกดจากบอน ารอน

หรอน าพรอนมาพฒนาเทคโนโลยเพอการผลตกระแสไฟฟา เชน สหรฐอเมรกา สาธารณรฐฟลปปนส ประเทศนวซแลนด สหรฐเมกซโก สหพนธรฐรสเซย และประเทศญปน นอกจากนยงน าไปใช ดานเกษตรกรรม เชน การอบพชพนธตาง ๆ การอาบน าแรรกษาโรค รวมทงอตสาหกรรม การทองเทยว

2. ระบบหนรอนแห ง (Hot Dry Rock System) ระบบน ใชประโยชนจาก หนรอนแหงทอยใตเปลอกโลก โดยสบหรออดน าลงไปในบรเวณทมหนรอน จะท าใหน าทสบหรออดลงไปมอณหภมสงขน แลวน าน าทมอณหภมสงนนมาใชประโยชน เชน น ามาผลตกระแสไฟฟา

2.2.6.1 การใชพลงงานความรอนใตพภพเพอการผลตไฟฟา32 การประยกตน าพลงงานความรอนใตพภพมาผลตไฟฟา เปนการน าน ารอนหรอ

ไอน าจากแหลงกกเกบไปหมนกงหนเพอผลตไฟฟา การผลตไฟฟามวธการทแตกตางกนออกไป

31 สกาญจน รตนเลศนสรณ, หลกการจดการสงแวดลอมแบบยงยน, (กรงเทพมหานคร

: ส านกพมพ ส.ส.ท., 2550), น.112. 32 วรนช แจงสวาง, อางแลว เชงอรรถท 21, น.172 - 173.

20

ขนอยกบอณหภมและสถานะของของไหลทผลตไดจากแหลงกกเกบ โรงไฟฟาพลงงานความรอน ใตพภพสามารถจดแบงไดเปน 4 ประเภท

(1) โรงไฟฟาไอน าแหง (dry steam power plant) โรงไฟฟาระบบน ใช ไอน าทน าขนมาจากใตพภพทอย ในสภาพไอแหง

(superheated) ไมมน าปนอย ขนตอนการผลตเรมจากไอน าทผลตจากหลมกกเกบถกน ามาผานเครองแยกอนภาคและหยดน า แลวจงผานไอน าไปยงกงหนไอน าเพอผลตไฟฟา ตอจากนนไอน า ทออกจากกงหนจะกลนตวเมอสมผสกบน าเยนทไหลออกมาจากเครองควบแนน (condenser) และน าอนทออกจากเครองควบแนนจะถายเทความรอนใหแกอากาศในหอระบายความรอน (cooling tower) แลวน าเยนจากหอระบายความรอนจะถกสบกลบมาใชในเครองควบแนน หรอถกอดกลบเขาใตพภพเพอผลตไอน าไดอก

ภาพท 2.1 : โรงไฟฟาไอน าแหง (dry steam power plant) ทมา : วรนช แจงสวาง, อางแลว เชงอรรถท 21, น.173.

21

(2) โรงไฟฟาไอน าเปยกแยกตวคร งเดยว ( single flash steam power plant)

โรงไฟฟาระบบนไอน าทขนมาจากใตพภพอยในสภาพไอเปยก (wet steam) มน าปนอยดวย ดงนน ขนตอนการผลตเรมจากไอเปยกทผลตจากหลมกกเกบไหลผานวาลวเพอลดความดนท าใหไอเปยกเปลยนสถานะเปนไอแหง หลงจากนนผานเครองแยกของเหลวและไอ โดยสวนทเปนไอแหงผานกงหนไอน าเพอผลตไฟฟา สวนทเปนของเหลวจะถกอดกลบเขาใตพภพ และไอน าทออกจากกงหนไอน าจะกลนตวเมอสมผสกบน าเยนจากเครองควบแนน และถกดดกลบไปเกบไวทหอระบายความรอน และน ากลบไปใชในเครองควบแนน หรออาจจะอดกลบเขาใตพภพเพอผลตไอน าอกรอบหนง

ภาพท 2.2 : โรงไฟฟาไอน าเปยกแยกตวครงเดยว (single flash steam power plant) ทมา : วรนช แจงสวาง, อางแลว เชงอรรถท 21, น.174.

22

(3) โรงไฟฟาระบบ 2 วงจร (binary fluid power plant) โรงไฟฟาระบบนมหลกการท างานคอ ดงน ารอนทขนมาจากแหลงกกเกบไป

ถายเทความรอนใหกบของเหลวหรอสารท างานทมจดเดอดต าจนกระทงเดอดเปนไอรอนยวดยง แลวน าไอรอนยวดยงไปหมนกงหนเพอขบเครองก าเนดไฟฟา สารท างานทนยมใชในระบบคอ ไอโซบวเทน เนองจากเปนสารทมจดเดอดต าโดย มจดเดอดอยทอณหภม -11.7 องศาเซลเซยส ทความดน 1 บรรยากาศ

ภาพท 2.3 : โรงไฟฟาระบบ 2 วงจร (binary fluid power plant) ทมา : วรนช แจงสวาง, อางแลว เชงอรรถท 21, น.175.

23

(4) โรงไฟฟาระบบไอน า เป ยกแยกต วสองคร ง ( double flash power plant)

โรงไฟฟาระบบนเปนระบบทพฒนามาจากโรงไฟฟาระบบไอน าเปยกแยกตวครงเดยว โดยน ามาใชกบแหลงผลตทใหน ารอนทมความดนสงโดยแยกสวนของไอน าออกมา 2 ครงเพอน าไปขบกงหน โรงไฟฟาประเภทนจะใหก าลงผลตมากกวาแบบโรงไฟฟาไอน าเปยกแบบท 1.2 ถงรอยละ 20 - 25 โดยทตนทนการผลตเพมเพยงรอยละ 5 เทานน

ภาพท 2.4 : โรงไฟฟาระบบไอน าเปยกแยกตวสองครง (double flash power plant) ทมา : วรนช แจงสวาง, อางแลว เชงอรรถท 21, น.175.

24

2.2.6.2 การใชประโยชนอยางอนโดยตรงจากพลงงานความรอนใตพภพนอกเหนอจากการผลตไฟฟา

การประยกตน าพลงงานความรอนใตพภพมาผลตความรอนเพอใชประโยชนอยางอนโดยตรง เปนการน าเอาความรอนจากแหลงน าพรอนตามธรรมชาตไปใชงาน ซงมการใชกนอยางแพรหลายในประเทศตาง ๆ ทวโลก เชน ใชในการท าความรอนส าหรบอาคารทพกอาศย ใชในการอบแหงผลตผลทางการเกษตร ความรอนทน าไปใชอาจใชในลกษณะของน ารอนหรอไอน า ลกษณะการใชงานขนอยกบระดบของอณหภมของน ารอนหรอไอน า33

(1) การใชเพอการเกษตรกรรม34

ประเทศในเขตหนาวนยมน าพลงงานความรอนใตพภพมาใชเพอประโยชน ในการท าการเกษตร เชน การเพาะปลกพชในเรอนกระจก การเลยงสตวน า การผสมพนธปลา เปนตน โดยการตอทอรบไอน าหรอน ารอนทผานการใชงานจากโรงไฟฟา หรอจากหลมผลตทเจาะเพอการเกษตรกรรมโดยเฉพาะ ท าใหเกษตรกรในเขตหนาวสามารถประกอบอาชพไดตลอดทงป

(2) การใชเพอการอตสาหกรรม35 หลายประเทศไดมการประยกตใชพลงงานความรอนใตพภพในรปของน ารอน

มาใชกบอตสาหกรรมหลายประเภท เชน อตสาหกรรมท ากระดาษ อตสาหกรรมหองเยน อตสาหกรรมการอบแหงผลผลตทางการเกษตร อตสาหกรรมโรงงานน าตาล เปนตน

(3) การใชเพอใหความอบอนแกอาคาร36

ประเทศในเขตหนาวนยมใชพลงงานความรอนใตพภพในการใหความอบอนแกบานเรอน อาคารส านกงาน โรงเรยน โรงพยาบาล โดยการเจาะหลมเพอสงน ารอนไปตามทอในเขตพนทชมชน ทงขนาดเลกและขนาดใหญ หรอการตอทอน ารอนใตทางเดนเทาเพอไมใหน าจบตวเปนน าแขง เปนตน นอกจากน ในตางประเทศมการใชระบบ Geothermal Heat Pump

33 เพงอาง, น.176. 34 ส านกงานพฒนาการทองเทยว, “การใชประโยชนน าพรอนรปแบบตาง ๆ ,” สบคน

เมอวนท 25 เมษายน 2559, จาก http://61.19.236.142/hotspring/knowing3.html 35 เพงอาง. 36 เพงอาง.

25

ซงเปนการใชความรอนใตพภพในระดบตน และมอณหภมเฉลยสม าเสมอเกอบเทากนตลอดทงป ซงในชวงฤดหนาวสามารถปมเอาความรอนทกกเกบอยใตดนมาใหความอบอนภายในอาคาร และเมอถงฤดรอนกสามารถปมเอาความเยนทกกเกบอยใตดนเขามาในอาคาร ท าใหเกดการถายเทความรอนในอาคารออกไปอาคารจงเยนลงได

(4) การใชเพอการทองเทยวและนนทนาการ37

พลงงานความรอนใตพภพอาจปรากฏตวในรปแบบของแหลงน าพรอน ซงหลายประเทศนยมพฒนาเปนแหลงทองเทยวเพอใหนกทองเทยวไดชนชมปรากฏการณทางธรรมชาต และชมทศนยภาพทสวยงาม นอกจากน ในแหลงทมระดบอณหภมไมสงมากนกจะถกพฒนา เปนแหลงทองเทยวเชงสขภาพ โดยเชอวาการอาบหรอแชน าพรอนจะชวยรกษา บรรเทาอาการเจบปวยบางประเภทได เชน อาการความดนโลหต อาการปวดตามไขขอหรอกระดก โรคระบบทางเดนหายใจ โรคผวหนง โดยน าทมอณหภมพอเหมาะจะชวยเพมการไหลเวยนของโลหต ชวยผอนคลายความตงเครยดของกลามเนอ ซงถอเปนการรกษาทางการแพทยรปแบบหนงทเรยกวา วารบ าบด (Water Therapy) ทงน ในประเทศตาง ๆ เชน สาธารณรฐประชาชนจนไดมการใชประโยชนจากน าพรอนอยางแพรหลายมากกวา 2,000 ป

ทงน สามารถจ าแนกการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพตามระดบอณหภมความรอนไดดงตารางตอไปน

37 เพงอาง.

26

การน าพลงงานความรอนใตพภพมาใชประโยชนในชวงอณหภมตาง ๆ

อณหภม (องศาเซลเซยส)

การใชประโยชน

180 การกลน อตสาหกรรมหองเยน โรงงานกระดาษ

170 โรงงานท าเฮฟววอเตอร เครองอบสาหรายเปลอกแขง

160 เครองอบแหงปลาและไม 150 โรงงานอตสาหกรรมอะลมนา และเครองท าความเยน

140 เครองบมแหงผลตผลทางการเกษตร

130 โรงงานท าน าตาล 120 การผลตน าดม

110 โรงบมซเมนต 100 ท าหญาแหง ท าความรอนใหครวเรอน อตสาหกรรมเกลอ

90 อตสาหกรรมปลาแหง

80 ใหความอบอนบานเรอน หองควบคมอณหภมส าหรบตนไมและสตวเลยง 70 เครองท าความเยน

60 หองควบคมอณหภมเพาะพนธไม เทอรโมสตารท

50 โรงเพาะเหด หองอาบน าแร 40 โรงบมดน

30 ควบคมอณหภมสระวายน า การเลยงปลา การก าจดของเสย

20 ใชละลายหมะบนถนน

ตารางท 2.1 : การน าพลงงานความรอนใตพภพมาใชประโยชนในชวงอณหภมตาง ๆ ทมา : วรนช แจงสวาง, อางแลว เชงอรรถท 21, น.177.

27

2.2.7 การใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพในตางประเทศ38 การพฒนาน าพลงงานความรอนใตพภพมาใชประโยชนในประเทศตาง ๆ ทวโลก

มววฒนาการมามากกวา 10,000 ปมาแลว นบจากยคโรมนใชน าแรในการรกษาโรค การน าความรอนมาใชในอาคารบานเรอนในปอมเปอ หรอใชในการหงตมอาหารของชาวเผ าเมาล นอกจากการน าพลงงานความรอนจากแหลงพลงงานความรอนใตพภพมาใชโดยตรงแลวปจจบนไดมการพฒนา น าพลงงานความรอนใตพภพมาผลตไฟฟา โรงไฟฟาพลงความรอนใตพภพแหงแรกในโลกสรางทประเทศอตาลในป ค.ศ. 1904

สหรฐอเมรกานบวาเปนผน าในการประยกตใชพลงงานความรอนใตพภพมากทสด โดยเปนการน าความรอนมาใชโดยตรง สวนใหญเปนการน าความรอนมาใชในอาคาร ใชในการผลตไฟฟา

ประเทศนวซแลนดถอวาเปนผน าในการพฒนาพลงงานความรอนใตพภพของเอเชยแปซฟก โดยไดเรมมการส ารวจแหลงพลงงานความรอนใตพภพตงแตป ค.ศ. 1950 โดยในป ค.ศ. 1960 ไดเรมสรางโรงไฟฟามก าลงผลต 69 เมกะวตต และตอมาไดพฒนาก าลงผลตเปน 157 เมกะวตต และมการขยายก าลงการผลตอยางตอเนอง

สาธารณรฐฟลปปนสเปนอกประเทศหนงทมการพฒนาพลงงานความรอนใตพภพมากเนองจากภมประเทศมแหลงพลงงานความรอนใตพภพอยมาก โรงไฟฟาพลงความรอนใตพภพ แหงแรกสรางขนในป ค.ศ. 1979 ปจจบนมก าลงผลตรวมทงสน 1,393 เมกะวตต และมการขยาย การผลตไปอกราว 507 เมกะวตต

สหพนธสาธารณรฐเยอรมน กมการสงเสรมการใชประโยชนจากพลงงานความรอน ใตพภพเพอผลตไฟฟา และการใชประโยชนอยางอนโดยตรงเชนกน โดยมการจดตงโรงไฟฟาพลงงานความรอนใตพภพขนเปนครงแรก ณ เมอง Neustadt-Glewe เมอป 2003 ซงโรงไฟฟาพลงงานความรอนใตพภพดงกลาวมไดตงอยบรเวณจดรอนทางธรณวทยา (geological hot spot) แตประสบความส าเรจในการผลตไฟฟาจากน ารอนอณหภม 98 องศาเซลเซยส ทระดบความลก 2,200 เมตร

การพฒนาพลงงานความรอนใตพภพในประเทศตาง ๆ ทวโลกน ามาใชใน 2 ลกษณะคอ ใชในการผลตไฟฟาและใชโดยตรงในรปของความรอน ประเทศทมการพฒนาพลงงานความรอนใตพภพขนมาใชประโยชน จ าแนกไดเปน 2 กลมคอ กลมประเทศทมสภาพทางธรณวทยาเอออ านวยตอศกยภาพพลงงานความรอนใตพภพสง จะพฒนาพลงงานความรอนใตพภพเพอผลตไฟฟา และกลมประเทศทมแหลงพลงงานความรอนใตพภพและอยในเขตภมอากาศหนาวเยน จะพฒนาน าพลงงานความรอนใตพภพใหความอบอนแกทอยอาศยโรงปลกพชและผลตน ารอน เปนตน

38 วรนช แจงสวาง, อางแลว เชงอรรถท 21, น.178.

28

2.2.8 การใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพในประเทศไทย

2.2.8.1 ศกยภาพของแหลงพลงงานความรอนใตพภพในประเทศไทย ในป พ.ศ. 2549 กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงานไดวาจาง

มหาวทยาลยเชยงใหมเพอด าเนนการโครงการศกษาเพอประเมนศกยภาพแหลงน าพรอนในประเทศไทย โดยมวตถประสงคเพอส ารวจ และรวบรวมขอมลทเกยวของของแหลงน าพรอนทวประเทศไทย ไดแกอณหภมน าทพนผวและในชนกกเกบ ปรมาณน าไหล คณภาพน า และลกษณะทางสงคมเศรษฐกจของแหลงน าพรอนและพนทใกลเคยง เพอประเมนศกยภาพของแหลงน าพรอนของประเทศไทย ตลอดจน เพอรวบรวม ศกษา วเคราะห และวจยเทคโนโลยเพมศกยภาพการใชประโยชนจากแหลงน าพรอนของประเทศไทย ซงโครงการดงกลาวไดมการประเมนศกยภาพของแหลงน าพรอนในประเทศไทยโดยแบงกลมแหลงน าพรอนเปน 3 ประเภท ไดแก กลมศกยภาพสง กลมศกยภาพปานกลาง และกลมศกยภาพต า โดยไดเสนอยทธศาสตรการพฒนาแหลงน าพรอนของประเทศไทย ดงน39

1. เรงผลกดนใหมระบบฐานขอมลดานแหลงน าพรอนของประเทศไทย อยางสมบรณ ทงในรปแบบของภาพรวม และขอมลทส าคญของแตละแหลง เพอใหมสมรรถนะ ตอบสนองตอความตองการของสาธารณะชน

2. เรงพฒนาตนแบบของเทคโนโลยทเลอกใชเพอเพมศกยภาพใหเหนเปนรปธรรม โดยใหสอดคลองกบศกยภาพของแตละแหลง ไดแก

กลมศกยภาพสง ใชเปนพลงงานในการท าหองอบแหงส าหรบพชผลทางการเกษตร และใชเทคโนโลยการเพมประสทธภาพเพอเปนพลงงานผลตกระแสไฟฟา

กลมศกยภาพปานกลาง ใชเทคโนโลยการเพมประสทธภาพเพอเปนพลงงานในการท าหองอบแหงส าหรบพชผลทางการเกษตร และหรอ เปนพลงงานผลตกระแสไฟฟาส าหรบงานเฉพาะดานทมอตราการใชไมมากนก

กลมศกยภาพต า ใชประโยชนในดานการทองเทยวและนนทนาการ และใชเทคโนโลยการเพมประสทธภาพเพอเปนพลงงานในการท าหองอบแหง ส าหรบพชผลทางการเกษตร

39

กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน, “รายงานสรปส าหรบผบรหาร โครงการศกษาเพอประเมนศกยภาพแหลงน าพรอนในประเทศไทย,” สบคนเมอวนท 25 เมษายน 2559, จาก http://webkc.dede.go.th/testmax/sites/default/files/Exe_HT_Th.pdf

29

นอกจากน ยงไดมการส ารวจและศกษาแหลงพลงงานความรอนใตพภพในประเทศไทย โดยกรมทรพยากรธรณ และส านกงานพลงงานแหงชาต พบวาประเทศไทยมแหลงน าพรอนกระจดกระจายอยมากมายในเกอบทกภมภาคของประเทศ โดยเฉพาะอยางยงทางภาคเหนอของประเทศไทย40

ธรณวทยาในพนทภาคเหนอครอบคลมแหลงน าพรอนประมาณ 50 แหลง อยในเขตพนทของจงหวดแมฮองสอน เชยงราย เชยงใหม ล าพน ล าปาง แพร และนาน การส ารวจแหลงพลงงานความรอนใตพภพ 50 แหลงทวภาคเหนอเปนการศกษาขนพนฐานของกรมทรพยากรธรณรวมมอกบหนวยงานภายในและภายนอกของประเทศ เชน มหาวทยาลยเชยงใหม การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย รฐบาลญปน เปนตน ผลจากการส ารวจสามารถประเมนศกยภาพพลงงานความรอนจากแหลงพลงงานความรอนใตพภพทางภาคเหนอของประเทศไทยโดยแบงแหลงพลงงานความรอนใตพภพในประเทศตามศกยภาพออกไดเปน 5 ประเภท ดงน41

(1) แหลงทมศกยภาพพลงงานสงมาก เปนแหลงพลงงานความรอนใตพภพทมอณหภมในแหลงกกเกบความรอนสง

มากกวา 180 องศาเซลเซยส มลกษณะโครงสรางทางธรณวทยาทสามารถกกเกบน ารอนไดเปนจ านวนมากในระดบทไมลกมากนก ไดแก แหลงสนก าแพง แหลงฝาง จงหวดเชยงใหม แหลงแมจน แหลงสบโปงเวยงปาเปา จงหวดเชยงรายและแหลงแมจอก จงหวดแพร เปนตน

(2) แหลงทมศกยภาพพลงงานสงปานกลาง เปนแหลงพลงงานความรอนใตพภพทมอณหภมในแหลงกกเกบความรอนสง

ปานกลางคอระหวาง 140-180 องศาเซลเซยส มลกษณะโครงสรางธรณวทยาทสามารถกกเกบน ารอนไดเปนจ านวนมาก ไดแก แหลงโปงกม แหลงโปงเหมน แหลงบานโปง แหลงหนองครก จงหวดเชยงใหม แหลงโปงไหม จงหวดแมฮองสอน เปนตน

(3) แหลงทมศกยภาพพลงงานปานกลาง คอแหลงพลงงานความรอนใตพภพทมอณหภมของแหลงกกเกบความรอนสง

มาก แตมลกษณะโครงสรางทสามารถกกเกบน ารอนไดนอย ไดแก แหล งปาแป แหลงเทพพนม จงหวดเชยงใหม แหลงหนองแหง จงหวดแมฮองสอน และแหลงแจรอน จงหวดล าปาง เปนตน

40 กองพฒนาพลงงานทดแทน ฝายพฒนาและแผนงานโครงการ การไฟฟาฝายผลตแหง

ประเทศไทย, อางแลว เชงอรรถท 16, น.19. 41 วรนช แจงสวาง, อางแลว เชงอรรถท 21, น.180 - 181.

30

(4) แหลงศกยภาพพลงงานต า คอแหลงพลงงานความรอนใตพภพทมอณหภมแหลงกกเกบความรอนต า

และมลกษณะโครงสรางทไมสามารถกกเกบน ารอนไวไดมาก ไดแก แหลงปงโคง แหลงหวยง แหลงบานประด จงหวดเชยงใหม แหลงโปงปเฟอง แหลงหวยทรายขาว จงหวดเชยงราย แหลงแมนะ แหลงแมฮ จงหวดแมฮองสอน และแหลงโปงน ารอน จงหวดล าปาง

(5) แหลงทยงไมสามารถระบศกยภาพพลงงาน เปนแหลงพลงงานความรอนใตพภพทจะตองศกษาเพมเตม เพอศกษา

อณหภมในแหลงกกเกบความรอน และลกษณะโครงสรางทางธรณวทยา ไดแก แหลงแมจอกหลวง แหลงบานแมแทน แหลงโปงเมองงาม จงหวดเชยงใหม แหลงผาปอง แหลงโปงกลางปาย จงหวดแมฮองสอน แหลงโปงใต และแหลงโปงน ารอน เปนตน

แผนทแสดงน าพรอนในประเทศไทย

ภาพท 2.5 : แผนทแสดงน าพรอนในประเทศไทย ทมา : http://www.geocities.ws/power_plant_en/c.html

31

อยางไรกตาม แมจะไดมการศกษาเพอประเมนศกยภาพของแหลงพลงงาน ความรอนใตพภพโดยหลายหนวยงาน และตางมขอเสนอแนะใหมการพฒนาเทคโนโลยทเหมาะสม แกการน าพลงงานความรอนใตพภพมาใชประโยชนทงการผลตไฟฟาและการใชประโยชนอยางอนโดยตรง แตประเทศไทยยงคงขาดการสงเสรมและควบคมการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพ อยางจรงจงและตอเนอง การใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพของประเทศไทยจงอยในวงจ ากด และเปนการน ามาใชโดยไมคมคาเมอเปรยบเทยบกบศกยภาพทแทจรงของแหลงพลงงานแตละแหง

2.2.8.2 การใชพลงงานความรอนใตพภพเพอการผลตไฟฟาในประเทศไทย การน าพลงงานความรอนใตพภพมาผลตไฟฟา การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศ

ไทย (กฟผ.) ไดรวมกบคณะท างานประกอบดวย กรมทรพยากรธรณ และมหาวทยาลยเชยงใหม ด าเนนการส ารวจศกยภาพของการพฒนาแหลงพลงงานความรอนใตพภพ เพอการผลตไฟฟา เมอปลายป พ.ศ. 2520 โดยการรวบรวมขอมลทมอยเดมและศกษาลกษณะทางกายภาพของแหลงน าพรอน พรอมทงเกบตวอยางน ารอนจากแหลงน าพรอนตาง ๆ ทอยในภาคเหนอประมาณ 40 แหง มาวเคราะห ผลการวเคราะหขนตนคาดวาแหลงน าพรอนในภาคเหนอทอาจจะพฒนามาใชประโยชนในการผลตไฟฟาไดม 5 แหลง คอ แหลงทอ าเภอฝาง อ าเภอแมแตง อ าเภอสนก าแพง และอ าเภอแมแจม จงหวดเชยงใหม และทแหลงอ าเภอแมจน จงหวดเชยงราย ตงแตปพ.ศ. 2521 เปนตนมา ไดมการเจาะหลมส ารวจ โดยไดรบความชวยเหลอจากผเชยวชาญดานพลงงานความรอนใตพภพ จากสหรฐอเมรกาและญปน ตลอดจนความรวมมอจากรฐบาลญปนผานองคการใหความรวมมอระหวางประเทศของญปน ( Japan international Co-operation Agency - JICA) ซ งไดตกลง สงผเชยวชาญหลายคณะมาชวยงานส ารวจและมอบเครองเจาะส ารวจ รถพรอมอปกรณหยงธรณ (Logging Truck) เพอใชในการวดขอมลตาง ๆ ในหลมเจาะ42 และในระยะหลงโครงการส ารวจพลงงานความรอนใตพภพไดรบความชวยเหลอจากองคการเพอการจดการดานพลงงานประเทศฝรงเศส ซงใหความชวยเหลอในดานวชาการและผเชยวชาญมาตงแตป พ.ศ. 2524 ผลการส ารวจสรปไดวา น ารอนจากหลมเจาะระดบตนทมอณหภม 130 องศาเซลเซยส ของแหลงฝางมความเหมาะสมตอ การน ามาผลตกระแสไฟฟา ดงนนในป พ.ศ. 2531 กฟผ. จงไดจดหาเครองก าเนดไฟฟาระบบ 2 วงจร(Binary-Cycle) มาตดตง มขนาดก าลงผลต 300 กโลวตต และเรมเดนเครองเมอวนท 5 ธนวาคม พ.ศ. 2532 ประเทศไทยจงเปนประเทศแรกในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตทน าพลงงานความรอนใตพภพขนมาใชผลตกระแสไฟฟา และโรงไฟฟาพลงงานความรอนใตพภพฝาง อ าเภอฝาง จงหวดเชยงใหม

42

จรวย บญยบล และคณะ, อางแลว เชงอรรถท 20, น.291 - 293.

32

เปนโรงไฟฟาพลงงานความรอนใตพภพแหงเดยวในประเทศไทยซงก าลงการผลตสามารถทดแทนน ามนไดปละประมาณ 300,000 ลตร กระแสไฟฟาทผลตไดประมาณปละ 1.2 ลานหนวย (กโลวตต-ชวโมง) จะถกสงเขาสระบบของการไฟฟาสวนภมภาคเพอจายใหผใชไฟฟาตอไป43 ผลพลอยไดจากโรงไฟฟา คอ น าเพอการเกษตร ปละประมาณ 500,000 ลกบาศกเมตร ซงเปนน าหลงจากน าความรอนไปใช ในกระบวนการผลตกระแสไฟฟา แลวท าการกกเกบใหอณหภมลดลง และปลอยลงทางน าสาธารณะ เพอการเกษตรกรรมตอไป44 นอกจากน ยงน าน ารอนทผานการผลตกระแสไฟฟาแลว ซงอณหภม จะลดลงเหลอประมาณ 77 องศาเซลเซยสไปใชในการอบแหงพชผลทางการเกษตรและไดมตดตงเครองปรบอากาศระบบดดละลายเพอใชประโยชนจากน ารอนทออกจากโรงไฟฟาในการท าความเยน ส าหรบหองเยนเพอเกบรกษาผลผลตทางการเกษตร และหองท างาน และน าน าทเหลอใชแลวไปใช ในกจกรรมการทองเทยว กายภาพบ าบดไดอกดวย45

เปนระยะเวลากวา 25 ปแลวท ประเทศไทยไมมการเพมก าลงการผลตไฟฟา จากโรงไฟฟาพลงงานความรอนใตพภพอกเลยจนกระทงปจจบน ซงจากการส ารวจขอมลพบวาประเทศไทยมแหลงพลงงานความรอนใตพภพในลกษณะน าพรอนอยมากบรเวณภาคเหนอ ของประเทศ ซงบางแหงเปนแหลงทมศกยภาพพลงงานสงเชนเดยวกบแหลงพลงงานใตพภพฝาง เชน แหลงพลงงานความรอนใตพภพสนก าแพง จงหวดเชยงใหม แหลงพลงงานความรอนใตพภพ แมจน แหลงพลงงานความรอนใตพภพสบโปง จงหวดเชยงราย แหลงพลงงานความรอนใตพภพ แมจอก จงหวดแพร เปนตน46 การใชประโยชนจากพลงงานธรรมชาตน ยงอยในวงจ ากด มการใชประโยชนโดยชาวบานทอาศยอยในละแวกใกลเคยง เพอประโยชนเลกนอย และมการพยายามพฒนาพนท เ พ อเปนแหลงทองเท ยว ซ งเปนการใชประโยชนท ไมค มคาและเตมตามศกยภาพของพลงงานทมอย โดยทแหลงพลงงานความรอนใตพภพในประเทศมกระจายอยทวไป แนวทางการพฒนาในระบบอเนกประสงคและครบวงจร จงเปนแนวทางทเหมาะสมส าหรบการพฒนาทองถน

43 มหาวทยาล ยเช ยงใหม , “ทฤษฎพล งงานความร อนใต พภพ : โรงไฟฟาพล งงาน

ความรอนใตพภพฝาง,” สบคนเมอวนท 27 กมภาพนธ 2556, จาก http://teenet.cmu.ac.th/sci/fang_th.php#01 44 เพงอาง. 45 ตตยา ใจบญ, อางแลว เชงอรรถท 4, น. 65. 46 มหาวทยาลยเชยงใหม, “ผลการส ารวจแหลงพลงงานความรอนใตพภพทางภาคเหนอของ

ประเทศไทย,” สบคนเมอวนท 27 กมภาพนธ 2556, จาก http://teenet.cmu.ac.th/sci/survey02.php#06

33

และเปนการพฒนาแหลงพลงงานธรรมชาตอยางเตมศกยภาพ47 จงควรมการศกษาพฒนาเพอน าพลงงานดงกลาวมาใชใหเกดประโยชน ทงการใชผลตไฟฟาและการใชประโยชน อยางอนโดยตรง อยางจรงจง เพอใหพลงงานความรอนใตพภพเปนพลงงานทดแทนทางเลอกหนงทสามารถตอบสนองตอความตองการพลงงานและเปนมตรกบสงแวดลอม ดงเชนทไดมการด าเนนการ ณ อ าเภอฝาง จงหวดเชยงใหม โดยการน าพลงงานความรอนมาประยกตใชอยางครบวงจร

โครงการอเนกประสงคพลงงานความรอนใตพภพฝาง (โรงไฟฟาระบบ 2 วงจร)

ภาพท 2.6 : โครงการอเนกประสงคพลงงานความรอนใตพภพฝาง (โรงไฟฟาระบบ 2 วงจร) ทมา : http://teenet.cmu.ac.th/sci/fang_th.php#01

47 มหาวทยาลยเชยงใหม, “ทฤษฎพลงงานความรอนใตพภพ : แนวโนมทควรจะเปนใน

ประเทศไทย,” สบคนเมอวนท 27 กมภาพนธ 2556, จาก http://teenet.cmu.ac.th/sci/intro05.php#1003

34

2.2.8.3 การใชประโยชนอยางอนโดยตรงจากพลงงานความรอนใตพภพนอกเหนอจากการผลตไฟฟาในประเทศไทย

ปจจบนแหลงน าพรอนของประเทศไทยสวนใหญจะถกพฒนาขนมาเปนสถานททองเทยวและกายภาพบ าบด การใชประโยชนโดยตรงในแงของการใชความรอนเพอการอบแหงผลผลตทางการเกษตร การท าหองเยนเพอเกบผลตผลการเกษตร การท าความเยนในอาคาร เหลานยงไมม การใชประโยชนอยางจรงจง และอยระดบของโรงงานตนแบบ และการวจยพฒนาเทานน 48 เชน โครงการอเนกประสงคพลงงานความรอนใตพภพฝาง จงหวดเชยงใหม โครงการพฒนาแหลงน าพรอน แมจน จงหวดเชยงราย โดยการส ารวจ ออกแบบและตดตงหองอบแหง หองเยน โครงการพฒนาแหลงน าพรอนทมศกยภาพต าโดยใชเทคโนโลยการเพมประสทธภาพเพอท าหองอบแหงส าหรบพชผลทางการเกษตร ขนาด 3 ตน ณ อทยานแหงชาตล าน ากก อ าเภอเมอง จงหวดเชยงราย49

2.2.8.4 ความคมคาเชงเศรษฐศาสตรตอการพฒนาการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพในประเทศไทย

ในป พ.ศ. 2520 Kingston Reynolds Thom & Allardice (KRTA) จากประเทศนวซแลนดไดท าการส ารวจเบองตนของแหลงน าพรอนทางภาคเหนอ และสรปวาบรเวณแหลงน าพรอนทส ารวจโดยเฉพาะบรเวณทางภาคเหนอมศกยภาพพลงงานความรอนใตพภพ ซงสามารถน าไปพฒนาใชประโยชนทงดานการเกษตรกรรมและการผลตไฟฟา 50 จากการศกษาทางดานเศรษฐศาสตรพบวาแหลงพลงงานความรอนใตพภพทางภาคเหนอถงแมจะใชผลตกระแสไฟฟาขนาดเลก (200–2,000 กโลวตต) กยงคงคมคาทางเศรษฐกจตอการลงทน และมราคาถกกวาตนทนการผลต กระแสไฟฟาในภาคเหนอในปจจบน51 โดยหากเปรยบเทยบเครองก าเนดไฟฟาพลงงานความรอนใตพภพ

48 มหาวทยาลยเชยงใหม, “ทฤษฎพลงงานความรอนใตพภพ : สถานภาพและแนวโนมการ

พฒนาใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพ ,” สบคนเมอวนท 27 กมภาพนธ 2556, จาก http://teenet.cmu.ac.th/sci/intro05.php#1002

49 กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน, พลงงานความรอนใตพภพและ แนวทางการใชประโยชน, (กรงเทพมหานคร : กระทรวงพลงงาน, 2558), น.6.

50 คณะท างานสาขาพลงงานความรอนใตพภพ คณะอนกรรมการวจยและพฒนาพลงงานทดแทน ส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต, แนวนโยบายและสถานภาพการวจยพลงงานทดแทน สาขาพลงงานความรอนใตพภพ (พ.ศ. 2536 – พ.ศ. 2540), น.28.

51 อ านวยชย เทยบประเสรฐ, การพฒนาพลงงานความรอนใตพภพในประเทศไทย, น.8.

35

ขนาดเลกกบเครองก าเนดไฟฟาดเซลขนาดเลก (50-100 กโลวตต) รวมกบคาใชจายในดานราคาน ามนดเซลและคาใชจายด าเนนการจะเหนไดวาตนทนของโรงไฟฟาทผลตจากพลงงานความรอนใตพภพ ตอหนวย คอ ประมาณ 2.45-4 บาท ขณะทตนทนการผลตไฟฟาจากน ามนดเซล คอ 6.60-9.66 บาท จงนบวา การใชพลงงานความรอนใตพภพผลตไฟฟาถกกวา ซงนบเปนขอดหากพบแหลงทสามารถ น ามาผลตใชไฟฟาไดมากขน52 นอกจากน ผลการศกษาของกรมพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน ป 2549 พบวา การศกษาทดลองผลตไฟฟาจากพลงงานความรอนใตพภพทอ าเภอฝาง จงหวดเชยงใหม ดวยความรวมมอระหวางกรมทรพยากรธรณ มหาวทยาลยเชยงใหม และการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย มก าลงการผลต 300 กโลวตตนน มตนทนการผลตไฟฟาถกกวาการผลตไฟฟาจากเชอเพลงฟอสซล ถง 8 เทา รวมถงคาบ ารงรกษาดแลระบบยงถกกวาหลายเทา และอายการใชงานยาวนานกวาอกดวย53 แตทงนการพฒนาพลงงานความรอนใตพภพทเหมาะสม คอ การพฒนาขนมาใชประโยชนทกรปแบบตามระดบอณหภมของน ารอน เพอประโยชนสงสด อกทง น ารอนจากแหลงพลงงานความรอนใตพภพของประเทศไทยเปนน าคอนขางสะอาด มแรธาตเจอปนจ านวนนอยมากไมเปนพษตอธรรมชาต หรอมลภาวะ สามารถปลอยลงหวยหรอล าธาร และเปนประโยชนตอการเพาะปลกไดตลอดป54

ทงน ในการพฒนาแหลงพลงงานความรอนใตพภพมาใชผลตไฟฟามปจจยส าคญทตองพจารณา ดงน55

1. การส ารวจแหลงพลงงานความรอนใตพภพ (Geothermal Exploration) จ าเปนจะตองใชนกวชาการหลายกลม คอ นกธรณวทยา นกธรณฟสกส นกธรณเคม นกอทกธรณ ชวยกนในการวางแผนและก าหนดขนตอนในการส ารวจ ดงนน จงตองมการเตรยมความพรอมดานบคลากรไว

2. คาใชจายในการเจาะ (Drilling Cost) ขนอยกบขนาดของแหลง จ านวนหลมทเจาะ ขนาดของหลมทเจาะ ความลกของหลมทเจาะ ลกษณะทางธรณวทยาของแหลง คาใชจายเหลานจะเปนคาเครองเจาะและอปกรณตาง ๆ ทใชในการเจาะ เครองปองกนความปลอดภยจากน ารอน (Blowout Preventer) คาหวเจาะ คากานเจาะ ทอกร ซเมนตทนความรอน โคลนผง คาน ามนเชอเพลง และน ามนหลอลน คาวสดสนเปลองตาง ๆคาแรงงานของบคลากร เชน วศวกร นกธรณวทยา ชางเจาะ และคนงาน

52 จรวย บญยบล และคณะ, อางแลว เชงอรรถท 20, น.299. 53 กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน, “โครงการศกษาแนวทางการพฒนา

พล งงานความร อนใต พ ภพในประเทศไทย, ” ส บค น เม อว นท 3 ก มภาพนธ 2558, จาก http://webkc.dede.go.th/testmax/node/156

54 อ านวยชย เทยบประเสรฐ, อางแลว เชงอรรถท 51, น. 8. 55 จรวย บญยบล และคณะ, อางแลว เชงอรรถท 20, น.288 - 289.

36

3. ลกษณะและขนาดของหลมเจาะ (Bore Characteristic) ขนอยกบความดน ของแหลงอณหภม อตราการไหล พลงงานของน ารอนหรอไอน า คณภาพของน ารอนหรอไอน า ความพรนและความสามารถในการไหลผานไดของของไหล (Porosity and Permeability)

4. การรวบรวมและการสงพลงงานความรอนของแหลงพลงงานความรอน ใตพภพ (Fluid Collection and Transmission) ขนอยกบการออกแบบและวางทอ (Piping) การตดตงวาลว การตดตงระบบแยกไอน ากบน ารอน การตดตงเครองเกบเสยง (Silencer) การตดตงอปกรณควบคม และอปกรณความปลอดภย การวางทอส าหรบปลอยน ากลบลงไปในดน

5. ขนาดก าลงผลตไฟฟา (Electricity Potential) จะพจารณาจากอตราการไหล อณหภม ความดน คาความรอนของน า ไอน า ประสทธภาพของการเปลยนพลงงานความรอนไปเปนไฟฟา ซงจะขนอยกบการวางทอการตดตงอปกรณ และเครองแยกน ารอนและไอน า ชนดและการออกแบบ ของเทอรไบน และเครองควบแนน ขนาดของโรงไฟฟาจะเปนตวแปรส าคญในการกอสรางโรงไฟฟา ถาขนาดใหญตนทนตอกโลวตตตดตงของโรงไฟฟาจะลดลง ถาชนดของโรงไฟฟาไมซบซอนตนทนโรงไฟฟากจะถกลง แตถาซบซอนตนทนกจะสงขน

6. ชนดของโรงไฟฟาทจะใช ขนอยกบเปอรเซนตของสารเคม อณหภม ความดน คาความรอนของไอน า น ารอน ขนาดของแหลง และการออกแบบของโรงไฟฟา เชน โรงไฟฟา 2 วงจร (Binary Cycle) ใชกบแหลงทมอณหภม 90-130 องศาเซลเซยส หรอแหลงทมอณหภมสงแตมเปอรเซนตสารเคมสง โรงไฟฟาชนดแยกไอน ากบน าออกจากกน (Flasher Power Plant) ใชในกรณทพบแหลง ทมทงน ารอนและไอน าปนกนอย หรอโรงไฟฟารวมระหวางสองแบบ (Hybrid Power Plant) กอาจน ามาใชไดถาเปนแหลงทมทงไอน าและน ารอน

7. อตราเงนเฟอและอตราเพมของราคาน ามน ถาราคาน ามนเพมสงกวาอตราเงนเฟอการน าพลงงานความรอนใตพภพมาใชงานกจะมขอไดเปรยบ แตถาอตราเงนเฟอสงกวากจะเปน ขอเสยเปรยบ

8. สถานการณการพลงงานในประเทศ (Energy Situation) ถาเปนประเทศน าเขาพลงงาน การพฒนาแหลงพลงงานความรอนใตพภพกมความจ าเปนเพราะจะไดลดการน าเขาพลงงานจากตางประเทศและลดดลการคาและการช าระเงน

9. ผลพลอยไดจากแหลงพลงงานความรอนใตพภพ (Geothermal By-product) เชน การน าน ารอนทไดไปใชในการเกษตร การอบแหง หรอใชในอตสาหกรรม นอกจากนอาจจะพฒนาเปนแหลงทองเทยวดวย

37

2.2.8.5 สถานการณและแนวโนมการใชประโยชนจากพลงงานความรอน ใตพภพในประเทศไทย

จากการศกษาคนควาขอมลทเกยวของพบวา ประเทศไทยมความพยายาม ในการสงเสรมการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพโดยความรวมมอระหวางหนวยงานตาง ๆ เชน การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน กรมทรพยากรธรณ กรมทรพยากรน าบาดาล และมหาวทยาลยเชยงใหม เปนตน อยางไรกตาม การสงเสรมการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพทผานมายงคงขาดความชดเจน และตอเนอง ทงน อาจสบเนองมาจากปจจยหลายประการทเปนขอจ ากดในการน าพลงงานดงกลาวมาใชประโยชน เชน ขอจ ากดเรองศกยภาพของแหลงพลงงาน ซงประเทศไทยไมไดเปนประเทศทตงอย ในเขต Ring of Fire หรอเขต “วงแหวนแหงไฟ” ในบรเวณมหาสมทรแปซฟกดง เชนสหรฐอเมรกา สาธารณรฐอนโดนเซย สาธารณรฐฟลปปนส และประเทศนวซแลนด ทมภมประเทศตงอยในเขตดงกลาว ซงเปนแนวเขตภเขาไฟและเกดแผนดนไหวบอยครง ขอจ ากดเรองเทคโนโลย ทจะน ามาใชในขนตอนตาง ๆ ซงอาจเปนเทคโนโลยทไมสามารถผลตไดเองภายในประเทศ ขอจ ากดเรองบคลากรทมความร ความเชยวชาญเฉพาะดานในแตละสาขาทเกยวของ ตลอดจนบคลากรทมความเชยวชาญเรองพลงงานความรอนใตพภพ ซงอาจจ าเปนตองพงพาผเชยวชาญตางชาตเขารวมด าเนนการ ขอจ ากดเรองงบประมาณในการส ารวจ วจย พฒนา และการลงทนเพอกอสรางโรงไฟฟาพลงงานความรอนใตพภพ ขอจ ากดเรองการประเมนความคมคาเชงเศรษฐศาสตร ขอจ ากดเรอง การขาดการสงเสรมจากภาครฐในระดบนโยบาย ขอจ ากดเรองหนวยงานของรฐทจะมบทบาทโดยตรงในการขบเคลอนเรองดงกลาวอยางเปนรปธรรม เนองจากการสงเสรมและควบคมการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพ ทงการน ามาผลตไฟฟาและการใชประโยชนอยางอนโดยตรง ยงไมมกฎหมายเฉพาะก าหนดไวอยางชดเจน การใชประโยชนจากพลงงานดงกลาวจงอยภายใต การก ากบดแลตามภารกจของหลายหนวยงานภายใตกฎหมายทใชบงคบอยในปจจบน กลาวคอ กรมทรพยากรธรณ กรมทรพยากรน าบาดาล กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน เปนตน ซงไมเอออ านวยตอการน าพลงงานความรอนใตพภพมาใชประโยชนอยางเตมประสทธภาพ ขอจ ากดเรองความรความเขาใจของประชาชนและชมชนถงประโยชนของพลงงานความรอนใตพภพ ซงขอจ ากดขางตนถอเปนปจจยส าคญทท าใหการสงเสรมและควบคมการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพเพอผลตไฟฟา และการใชประโยชนอยางอนโดยตรงของประเทศไทยทผานมา ไมประสบความส าเรจและเปนไปอยางลาชา

38

อยางไรกตาม ภายใตสถานการณความตองการใชพลงงานทเพมสงขน และผลกระทบทางสงแวดลอมจากการใชพลงงานโดยการพงพาเชอเพลงฟอสซล ประกอบกบการพฒนา องคความรและเทคโนโลยทเกยวของอยางตอเนอง สงผลใหพลงงานความรอนใตพภพเปนพลงงานทไดรบความสนใจในการสงเสรมและพฒนาจากหนวยงานตาง ๆ มากขน โดยกรมทรพยากรน าบาดาล กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน และบรษท ปตท. จ ากด (มหาชน) ไดมการท าบนทก ความรวมมอศกษาพฒนาตนแบบการพฒนาแหลงพลงงานความรอนใตพภพของประเทศไทย เพอเสรมสรางความมนคงดานพลงงาน ควบคไปกบการสงเสรมการใชพลงงานสะอาดลดปญหาภาวะโลกรอน เมอเดอนสงหาคม 255456 และไดด าเนนการมาอยางตอเนอง โดยปจจบนไดมการศกษาและส ารวจแหลงน าพรอนทเหมาะสมตอการผลตพลงงานความรอนใตพภพ แนวทางการพฒนาเทคนคการเจาะและการส ารวจน าบาดาลในระดบลกทมอณหภมสง รวมถงแนวทางการพฒนาแหลงพลงงานความรอนใตพภพสอตสาหกรรมทองถน ซงกรมทรพยากรน าบาดาลไดด าเนนการคดเลอกแหลงน าพรอนทมแนวโนม และศกยภาพนาจะเปนแหลงพลงงานความรอนใตพภพทเหมาะสมแลวจ านวน 16 พนท จากแหลงน าพรอน 112 แหง ทกระจายอยทวทกภมภาค เพอท าการส ารวจเบองตน และไดด าเนนการคดเลอกใหเหลอ 5 พนท เพอส ารวจทางธรณวทยาและศกษารายละเอยดเชงลก57 ไดแก น าพรอนเหมองแร-เมองแปง อ าเภอปาย จงหวดแมฮองสอน น าพรอนฝาง อ าเภอฝาง จงหวดเชยงใหม น าพรอนหวยทรายขาว อ าเภอพาน จงหวดเชยงราย น าพรอนแมจน อ าเภอแมจน จงหวดเชยงราย และน าพรอนคลองปลายพ อ าเภอกะปง จงหวดพงงา จากนนจะคดเลอกพนททดทสด 1 แหง เพอด าเนนการเจาะบอส ารวจในระดบความลกไมนอยกวา 1,000 เมตร เปนตนแบบการพฒนาแหลงพลงงานความรอนใตพภพของประเทศไทยตอไป58 ทงน โครงการดงกลาวมเปาหมายในการพฒนาแหลงพลงงานความรอนใตพภพทเพยงพอผลตกระแสไฟฟาขนาด 5 MW จ านวน 1 พนท59

56

กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน, “พพ.- ปตท.- ทบ. จดตงโครงการพฒนาพล งงานความรอนใต พภพอยางจร งจ ง ,” สบคนเม อวนท 19 กนยายน 2559, จาก http://www.dede.go.th/ewt_news.php?nid=1425&filename=index

57 กรมทรพยากรน าบาดาล, โครงการศกษาพฒนาตนแบบการพฒนาแหลงพลงงานความรอน

ใตพภพของประเทศไทย, (กรงเทพมหานคร : กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม, 2558), น.2. 58 Energy Saving , “พลงงานใตพภพ พบไทยเปนแหลงพลงงานความรอนใตพภพ 16 พนท,”

สบคนเมอวนท 19 กนยายน 2559, จาก http://www.energysavingmedia.com/news/page. php?a=10&n=124&cno=7287

59 กรมทรพยากรน าบาดาล, อางแลว เชงอรรถท 57, น.2.

39

นอกจากน จากโครงการศกษาศกยภาพพลงงานความรอนใตพภพเพอผลตไฟฟาแหลงแมจน จงหวดเชยงราย ของกรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน ปงบประมาณ 2556 โดยท าการส ารวจครอบคลมพนท 10 ตารางกโลเมตร รอบบรเวณน าพรอนปาตง อ าเภอแมจน จงหวดเชยงราย พบพนททคาดวามศกยภาพในการผลตไฟฟา 2 จด ระดบความลกประมาณ 200 เมตร แตตองเจาะส ารวจเพมเตมเพอดปรมาณน า60 จากสถานการณดงกลาวเหนไดวา การประเมนศกยภาพของแหลงพลงงานจากหนวยงานของรฐมแนวโนมทจะสามารถพฒนาแหลงพลงงานความร อน ใต พ ภพ เ พ อ น า ม า ใ ช ผ ล ต ไ ฟ ฟ า เ พ ม ข น ไ ด ใ น อน าค ต ท ง น ภ า ย ใ ต อ ง ค ค ว า ม ร และเทคโนโลยทไดมการพฒนาอยางตอเนอง ประเทศไทยยงมโอกาสและมความสามารถในการขยายการส ารวจแหลงพลงงานความรอนใตพภพ ทงในเชงปรมาณและคณภาพ เพอก าหนดพนททมศกยภาพในการน ามาผลตไฟฟา และการใชประโยชนอยางอนโดยตรงใหเหมาะสมกบศกยภาพของแหลงพลงงานไดอกหลายพนท ประกอบกบประเทศไทยไดมการพฒนาแหลงพลงงานความรอน ใตพภพเพอเปนสถานททองเทยวและกายภาพบ าบด โดยไมมกฎหมายควบคมดแลในเรองดงกลาวอยางชดเจน โดยเฉพาะมาตรการดานการปองกนผลกระทบตอทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ซงอาจสงผลใหเกดความเสอมโทรมตอแหลงพลงงาน หรอเกดการปนเปอนขนในบรเวณโดยรอบ อนจะกอใหเกดความเสยหาย และสญเสยโอกาสทางเศรษฐกจในการใชประโยชนจากพลงงาน ความรอนใตพภพอยางเตมศกยภาพ ดงนน จงมความจ าเปนอยางยงทประเทศไทยควรใหความส าคญและผลกดนการสงเสรมการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพทงการใชเพอผลตไฟฟาและการใชประโยชนอยางอนโดยตรง ภายใตมาตรการควบคมทเหมาะสมตามหลกการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและหลกการจดการสงแวดลอม

2.2.9 ขอเสยของพลงงานความรอนใตพภพ พลงงานความรอนใตพภพแมจะมประโยชน แตการน ามาใชยงมปญหาทควรทราบ

เพอปองกนและก าหนดแนวทางการแกไขปญหาลวงหนา อนเปนการปองกนผลกระทบตอสงแวดลอม ทอาจเกดขน โดยขอเสยหรอปญหาทอาจเกดขน มดงน

1. น าเสยอนเนองมาจากแหลงดงกลาวมสารน าเคมละลายอย หรอมปรมาณแรธาตละลายอยในปรมาณทสงอาจเปนอนตรายตอระบบน าบาดาลหรอน าผวดนทใชในการเกษตร อปโภค หรอบรโภคได วธปองกน คอ การท าใหสารน าเคมตกตะกอน (Ponding and Evaporation) หรออดคนสชนหนทปลอดภย (Reinjection)61

60 กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน, อางแลว เชงอรรถท 49, น.5. 61 อ านาจ เจรญศลป, อางแลว เชงอรรถท 18, น.95.

40

2. กาซทไมรวมตว (Noncondensible Gases) เชน ไฮโดรเจนซลไฟดและกาซอน ๆ ซงหากหายใจเขาไปอาจท าใหระบบการหายใจขดของได วธการปองกนคอ หากพบวามกาซเหลานอยจะตองเปลยนสภาพของกาซ ใหเปนกรดโดยผานกาซเขาไปในน า กจะไดกรดซลฟรดซงกรดนสามารถจะน าไปใชประโยชนไดอกดวย62

3. ความรอนตกคาง (Waste Heat Rejection) ปญหานอาจลดลงไดถาใชความรอนทเหลอดงกลาวในกระบวนการอน ๆ ทตองการอณหภมต ากวา

4. การทรดตวของแผนดน (Subsidence) หากสบน ารอนในอตราทเรวกวาการอดน ากลบคนสระบบ วธปองกนคออดน ารอนทใชแลว (หรอน าเยนกได) ลงไปใตดนในปรมาณทสมพนธกบปรมาณน าทสบขนมาใช63

5. อาจเกดปญหาเรองเสยงในระยะทมการไลตะกอนในทอไอน า ซงกจะเกดเฉพาะชวงทมการไลตะกอนเทานน64

6. อาจมสารพษทมอนตรายละลายอยในน า เชน สารหน ปรอท ซงแกไขได โดยกอนทจะน าน ามาใชจะตองวเคราะหน าในแหลงนนเสยกอนเพอความปลอดภย แตโดยทวไปแลวมกไมพบปญหาน65

จากผลกระทบทอาจเกดขนดงกลาว เปนทนายนดวาการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพจะไมกอใหเกดผลกระทบทรายแรงตอสงแวดลอม และผลกระทบทอาจจะเกดขนนน เปนเรองทสามารถปองกนไดดงทไดท ากนไดมการด าเนนการและประสบผลส าเรจแลวในประเทศตาง ๆ ทใชพลงงานชนดน66

62 มหาวทยาลยเชยงใหม, “ทฤษฎพลงงานความรอนใตพภพ : การใชประโยชนจากพลงงาน

ความร อนใต พภพพจารณาในแง ส งแวดล อม ,” สบคนเม อว นท 27 กมภาพนธ 2556, จาก http://teenet.cmu.ac.th/sci/intro03.php#08

63 เพงอาง. 64

จรวย บญยบล และคณะ, อางแลว เชงอรรถท 20, น.290. 65

เพงอาง, น.290. 66 เพงอาง, น.289 - 290.

41

2.3 แนวคดและหลกการทเกยวของกบการสงเสรมและพฒนาการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพเพอผลตไฟฟา

2.3.1. แนวคด “การพฒนาทยงยน” (Sustainable Development)

การพฒนาในชวงหลายศตวรรษทผานมา เนนการพฒนาดานเศรษฐกจ และอตสาหกรรมเปนกระแสหลก ซงการพฒนาดงกลาวตองมการใชพลงงานในทกกระบวนการ ของกจกรรม ตลอดจนบรบทของสงคมในปจจบนมการพงพาและใชประโยชนจากพลงงานเปนอยางมาก และมแนวโนมเพมสงขนอยางตอเนอง จงเกดการน าทรพยากรธรรมชาตทเปนแหลงพลงงานสนเปลองอนไดแกแหลงพลงงานจากฟอสซลทมอยอยางจ ากด มาใชอยางมากมายมหาศาลเพอสนองตอบความตองการพลงงานในการพฒนาความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ และวถชวตความเปนอยของมนษย ซงกระบวนการในการผลตพลงงานและการใชพลงงานสนเปลองดงกลาวไดกอใหเกดผลกระทบ ตอทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม และเปนสาเหตหนงทน าไปสการเปลยนแปลงทางสภาพภมประเทศ ภมอากาศ โดยเฉพาะปญหาภาวะโลกรอน ปญหามลพษ ตลอดจนภยธรรมชาตทสงผลกระทบตอมนษยชาต สงมชวตและสรรพสงบนโลกใบน และมแนวโนมจะทวความรนแรงมากย งขน หากทกประเทศทวโลกไมใหความใสใจแกการลดการพงพาพลงงานสนเปลอง เพอลดอตราการปลอยกาซเรอนกระจก จากสถานการณดงกลาวท าใหนานาประเทศหนมาใหความสนใจในการแสวงหา และพฒนาเทคโนโลยเพอน าพลงงานหมนเวยน ซงเปนพลงงานสะอาดทมอยในธรรมชาต สามารถใชไดไมมวนหมดมาใชประโยชนเพอเปนพลงงานทางเลอกทดแทนการใชพลงงานจากแหลงพลงงานสนเปลอง ทงน เพอเปนการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและรกษาสงแวดลอม เพอใหเกดการพฒนา ทสมดล ทงดานเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม อนจะเปนปจจยส าคญทท าให มนษยสามารถด ารงชวตอยไดสบไป ประเทศไทยเปนประเทศทมศกยภาพในการผลตพลงงานหมนเวยนอยมากมาย ซงพลงงานความรอนใตพภพเปนหนงในพลงงานหมนเวยนทมความนาสนใจ และมแหลงพลงงานกระจายอยทวไปในทกภมภาคของประเทศ ประเทศไทยจงควรมการพฒนาและสงเสรมการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพอยางเปนระบบและจรงจง เพอใหพลงงานความรอนใตพภพเปนทางเลอกหนงของการแกไขปญหาความมนคงทางพลงงาน และลดปญหาการปลอยมลพษ จากการใชพลงงานสนเปลอง เพอใหเกดการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและรกษาส งแวดลอมไว ใหมความสมดลและน าไปสการพฒนาทยงยนอยางแทจรง

“การพฒนาทยงยน หรอ Sustainable Development” ถกกลาวถงอยางมากในชวงหลายสบปทผานมา เมอประเทศตาง ๆ ทวโลกตนตวและตระหนกถงความส าคญในการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและการรกษาสงแวดลอมควบคไปกบการพฒนาดานอน ๆ โดยในป ค.ศ. 1983 องคการสหประชาชาตไดตงคณะกรรมาธการโลกในเรองสงแวดลอมและการพฒนา (World

42

Commission on Environment and Development : WCED) เพอท าการศกษาในเรองการสรางสมดลระหวางสงแวดลอมและการพฒนา และในป ค.ศ. 1987 คณะกรรมาธการดงกลาวไดเผยแพรเอกสารจากการศกษาทมความส าคญมากชอ “Our Common Future” โดยเรยกรองใหชาวโลกเปลยนแปลงวถการด าเนนชวตทฟมเฟอย และเปลยนแปลงวถทางในการพฒนาเสยใหมใหไปในแนวทางทปลอดภยตอสงแวดลอมอนสอดคลองกบขอจ ากดของธรรมชาตมากขน และระบวามนษยสามารถท าใหเกดการพฒนาทยงยนขนได ซงการพฒนาทยงยน (Sustainable Development) นนคอ ความสามารถทจะตอบสนองความตองการของคนในยคปจจบน โดยไมขดขวางหรอท าลายความสามารถของคนในยคตอไปทจะตอบสนองความตองการของตนเอง67

ตอมา “การพฒนาทยงยน” ไดรบการรบรองอกครงในการประชมสหประชาชาตวาดวยสงแวดลอมและการพฒนา (The United Nations Conference on Environment and Development : UNCED) หรอ “Earth Summit” ณ กรงรโอ เดอ จาเนโร ประเทศบราซล ในเดอนมถนายน ค.ศ. 1992 โดยมผแทนจากประเทศตาง ๆ เขารวมประชมทงสน 179 ประเทศ และไดมการลงนามรบรองเอกสารส าคญ 5 ฉบบ ไดแก68

- ปฏญญารโอวาดวยสงแวดลอมและการพฒนา (The Rio Declaration on Environment and Development)

- แผนปฏบตการท 21 (Agenda 21) ซงเปนแผนแมบทของโลกส าหรบการด าเนนงานทจะท าใหเกดการพฒนาทยงยน ทงในดานสงคม เศรษฐกจ และสงแวดลอม โดยน าเสนอแนวทางตาง ๆ ในการตอสกบความเสอมโทรมของดน อากาศ และน า และเสนอแนวทางในการอนรกษปาไม และความหลากหลายทางชวภาพ การตอสกบความยากจน การแกไขการบรโภคทฟมเฟอย การวางแผนและการจดการศกษา สขภาพอนามย การแกไขปญหาเมองหลวง และปญหาของเกษตรกร

- ค าแถลงเกยวกบหลกการในเรองปาไม (Statement of Principle on Forests) เปนแนวทางในการจดการ การอนรกษ และการพฒนาอยางยงยน

- กรอบอนสญญาแห งสหประชาชาต ว าด วยการเปล ยนแปลงภ ม อากาศ (UN Framework on Climate Change) มวตถประสงค ในการรกษาระดบก าซเร อนกระจก ในบรรยากาศทจะไมกอใหเกดอนตรายตอสภาวะอากาศทวโลก โดยการลดปรมาณการปลอยกาซ บางชนดขนสบรรยากาศ

67 สนย มลลกะมาลย, การบงคบใชกฎหมายสงแวดลอม, พมพครงท 2, (กรงเทพมหานคร :

ส านกพมพนตธรรม, 2542), น.21 - 23. 68 เพงอาง, น.25 - 26.

43

- อนสญญาวาดวยความหลากหลายทางชวภาพ (Convention on Biological Diversity) เพอใหประเทศตาง ๆ ยอมรบเอาวธการทจะอนรกษความหลากหลายทางชนดพนธ ของสงมชวต และเพอใหเกดการแบงปนผลตอบแทนอยางเปนธรรมและเทาเทยมกนจากการเขาไปใชประโยชนจากความหลากหลายทางชวภาพของประเทศเจาของ

และในป 2002 ไดมการประชมสหประชาชาตวาดวยการพฒนาอยางยงยน World Summit on Sustainable Development (WSSD) ณ กรงโจฮนเนสเบอรก ประเทศแอฟรกาใต มการขยายความการพฒนาอยางยงยน ดวยเหตผลวาการพฒนาเพยงดานเศรษฐกจและการคมครองสงแวดลอมนน ยงไมใชการพฒนาอยางยงยน และไมเพยงพอตอการแกไขปญหาในสถานการณ ทเกดขนตามความเปนจรง เพราะขาดการพฒนาดานมนษย ดงนน จงเกดสามเสาหลกแหงการพฒนาอยางยงยนขน ซงเนนย าวา “การพฒนาทยงยน” นนตองประกอบไปดวยการพฒนาใน 3 ดาน ไดแก การพฒนาทางเศรษฐกจ การคมครองสงแวดลอมและการพฒนาทางสงคม69

อาจกลาวไดวา “การพฒนาทยงยน” (Sustainable Development) หมายถง การพฒนาทกอใหเกดความสมดลใน 3 มต ไดแก ม ตดานเศรษฐกจ มตดานสงคม และมต ดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม โดยสามารถตอบสนองความตองการของคนในรนปจจบน และไมลดทอนความสามารถในการตอบสนองความตองการของคนรนตอไป การพฒนาในปจจบน จงมงเนนทจะกอใหเกดความสมดลใน 3 มตดงกลาว โดยม เปาหมายในการน าพามนษยชาตไปส “การพฒนาทยงยน” ซงเปนเปาหมายแหงการพฒนาทไดรบการยอมรบจากทวโลก

การสงเสรมการใชพลงงานหมนเวยนในรปแบบตาง ๆ โดยอาศยเทคโนโลยททนสมยจงเปนชองทางหนงทนานาอารยประเทศใหความส าคญ เพอเปนการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและรกษาสงแวดลอม เนองจากพลงงานหมนเวยนเปนพลงงานทไดรบการยอมรบอยางแพรหลายวา เปนพลงงานสะอาดและสามารถใชไดไมมวนหมด หลาย ๆ ประเทศทวโลกจงก าหนดเปาหมายในการพฒนาน าแหลงพลงงานหมนเวยนมาใชใหเกดประโยชนสงสด สามารถแขงขนและทดแทนการใชพลงงานสนเปลองได ซงพลงงานความรอนใตพภพเปนพลงงานหมนเวยนชนดหนงทไดรบการพฒนาเพอน ามาใชประโยชนทงการผลตไฟฟาและใชประโยชนอยางอนโดยตรงจากประเทศตาง ๆ ทมศกยภาพและมเทคโนโลยททนสมย ทงน เพอใหพลงงานความรอนใตพภพเปนทางเลอกหนงทจะมาทดแทนพลงงานสนเปลองทก าลงจะหมดสนไป และลดการปลอยมลพษทจะสงผลกระทบตอทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม โดยนอกจากจะท าใหเกดความมนคงทางพลงงานในระยะยาวแลว ยงเปนกลไกหนงทน าไปสการพฒนาทยงยนอกดวย

69 วนย เรองศร , “กฎหมายและคดส งแวดลอม,” ในการฝกอบรมหลกสตรผชวย

ผพพากษารนท 54, จดโดยส านกคณะกรรมการตลาการศาลยตธรรม กรงเทพมหานคร, 2551 : น.2.

44

2.3.2 แนวคดในการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและหลกการจดการสงแวดลอม จากสถานการณการใชทรพยากรธรรมชาตอยางตอเนอง ท าใหเกดการท าลาย

ทรพยากรธรรมชาตอยางมาก ซงบางชนดเปนทรพยากรทใชแลวหมดไปไมสามารถทดแทนได หรอบางชนดไมสามารถสรางทดแทนไดทนกบการสญเสยทเกดขน ท าใหเกดความไมสมดลในระบบนเวศ สงผลตอปญหาสงแวดลอมและภยพบตตาง ๆ ตามมาอกมากมาย ตลอดจนความจ าเปนในการพฒนาสความยงยน การอนรกษ ฟนฟทรพยากรธรรมชาต และการรกษาสงแวดลอมจงเปนสงส าคญททกประเทศทวโลกตองใหความใสใจ และด าเนนการใหเกดผลส าเรจอยางเปนรปธรรม โดยตองด าเนนการใหสมดลสอดคลองกบการพฒนาดานเศรษฐกจและสงคมอกดวย

ปจจบนแนวคดในการอนรกษทรพยากรธรรมชาตจงมงจะรกษาความสมดลในระบบนเวศทสญเสยไปจากการขยายตวทางเศรษฐกจ สงคม และในขณะเดยวกนกยงคงใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตเพอประโยชนตอการพฒนาสงคมและเศรษฐกจในลกษณะทเปนการพฒนาทยงยน ซงการอนรกษทรพยากรในแนวความคดน มไดอนรกษในลกษณะทไมใชทรพยากรดงกลาวเลย แตเปนการใชอยางยงยน กลาวคอ การน าทรพยากรมาใชเทาทจ าเปน และเมอถงเวลาอนควร และใชอยางตอเนองเพอใหสามารถตกทอดไปยงคนรนหลง เพอใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตเพอการด ารงชวตของคนอยางไดประโยชนสงสด และใชไดอยางยาวนานตลอดไป ดงนน ทรพยากรธรรมชาตทมนษยสรางทดแทนได ตองอนรกษใหใชไดอยางยงยนและมการสรางทดแทน สวนทรพยากรทมนษยสรางทดแทนไมไดนน ตองมมาตรการควบคมและหวงกนแหลงทรพยากรธรรมชาตดงกลาว แนวคดในการอนรกษทรพยากรธรรมชาตตามหลกการพฒนาทยงยนจงเปนการอนรกษโดยใชทรพยากรธรรมชาตอยางชาญฉลาด70 การอนรกษทรพยากรธรรมชาตจงหมายถง การน าทรพยากรธรรมชาตมาใชใหเกดประโยชนสงสด เกดผลกระทบตอสงแวดลอมนอยทสด และยดอายการใชงานใหยาวนานทสด71

70 ณรงค ใจหาญ, “มาตรการทางกฎหมายในการอนรกษทรพยากรธรรมชาต,” เอกสาร

ประกอบการสอนวชากฎหมายและนโยบายการจดการทรพยากรธรรมชาต , มหาวทยาลย ธรรมศาสตร, น.3.

71 สกาญจน รตนเลศนสรณ, อางแลว เชงอรรถท 31, น.50.

45

2.3.2.1 หลกการอนรกษทรพยากรธรรมชาต หลกการอนรกษทรพยากรธรรมชาตขนอยกบประเภทของทรพยากรธรรมชาต

แตละชนด ไดแก72 (1) ทรพยากรธรรมชาตทใชไมหมดสน (Non-Exhaustion Natural

Resources) ทรพยากรธรรมชาตทใชไมหมดสน หมายถง ทรพยากรธรรมชาตทมอย

ในธรรมชาตอยางมากมาย และเปนทรพยากรธรรมชาตทมความจ าเปนตอมนษยและสงมชวต ไดแก แสงอาทตย อากาศ และน าในวฏจกร การอนรกษและการจดการจงตองควบคมและปองกน ใหปราศจากการปนเปอนจากสงปนเปอนทเปนอนตรายตอสงแวดลอม หากพบวามการปนเปอน ตองด าเนนการขจดใหหมดสนไป ซงอาจท าไดโดยวธการขจดทางเคม ฟสกส หรอทางชววทยา ตลอดจนการใหความรแกประชาชนถงวธการปองกนและควบคม ผลกระทบเกยวกบการปนเปอน ของทรพยากรธรรมชาตประเภทน โดยเฉพาะอยางยง ควรมกฎหมายควบคมการกระท าใด ๆ ทจะมผลตอทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ตองมมาตรฐานควบคมสารทสามารถปองกนมใหเกดการปนเปอนของมลสารทเปนพษตอทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

(2) ทรพยากรธรรมชาตททดแทนได (Renewable Natural Resources) ทรพยากรธรรมชาตททดแทนได หมายถง ทรพยากรธรรมชาตทสามารถทดแทนได

หรอเกดทดแทนได เชน ปาไม สตวปา พช ดน น า แมจะสามารถทดแทนไดแตบางชนดกใชระยะเวลายาวนาน การอนรกษและการจดการตองมการจดการระบบนเวศใหมความสมดลทางธรรมชาต ตองมการใชตามความเหมาะสม ฟนฟสภาพทเสอมโทรม เมอใชแลวตองมการสรางทดแทน73

(3) ทรพยากรธรรมชาตทใชแลวหมดไป (Exhaustion Natural Resources) ทรพยากรธรรมชาตทใชแลวหมดไป ไดแก น ามน แร กาซธรรมชาต การอนรกษ

และการจดการตองมการปองกนมใหเกดการสญเปลาในการน ามาใช ใชเทาทจ าเปนเทานน หากสามารถน าสงอนมาใชทดแทนกควรมการด าเนนการ ตลอดจนตองมการวางแผนการใชอยางเปนระบบ มการจ ากดการใชทรพยากรดงกลาว74

หลกการอนรกษทรพยากรธรรมชาตนน จะเกดผลสมฤทธอยางเปนรปธรรมตองมการด าเนนการควบคไปกบการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ซงมหลกการจดการทส าคญหลายประการ ไดแก หลกผกอมลพษเปนผจาย (polluter pays principle) หลกการระวงไวกอน

72 อ านาจ เจรญศลป, อางแลว เชงอรรถท 18, น. 7 - 11. 73 ณรงค ใจหาญ, อางแลว เชงอรรถท 70, น.2. 74 เพงอาง, น.2.

46

(precautionary principle) หล ก ส ท ธ ใ น ส ง แ ว ดล อ ม ท ด ( right to a healthful or decent environment) หลกความยตธรรมระหวางรนคน (intergenerational equity) หลกการมสวนรวมของประชาชน (public participation)75 หลกการเปดเผยขอมลสาธารณะ (public disclosure) หลกความเปนหนสวนของรฐ-เอกชน (public-private partnership)76

2.3.2.2 หลกการจดการสงแวดลอม หลกการจดการสงแวดลอมเปนหลกการส าคญในการคมครองและรกษา

สงแวดลอม เพอใหคงไวซงสภาพแวดลอมทด ซงมหลกการจดการทส าคญ ดงน77 (1) หลกผกอมลพษเปนผจาย (Polluter pays principle) หลกผกอมลพษเปนผจาย (Polluter pays principle) เปนหลกการทตองการ

ใหผกอมลพษรบผดชอบในการก าจดมลพษทตนไดกอใหเกดขน (2) หลกความเปนหนสวนของรฐ-เอกชน (public-private partnership) หล กความเป นห นส วนของร ฐ - เอกชน (public-private partnership)

เปนหลกทตองการสรางการรวมรบผดชอบในลกษณะของการเปนหนสวนระหวางภาครฐ และภาคเอกชน ไมวาจะเปนการรวมรบภาระคาใชจายหรอการไดรบประโยชน โดยควรใชควบคกบ “หลกผกอมลพษเปนผจาย”

(3) หลกการระวงไวกอน (precautionary principle) หลกการระวงไวกอน (precautionary principle) เปนหลกการจดการเชงรก

โดยเนนการปองกนผลกระทบทอาจจะเกดขนตอทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม แมวาขอมล หรอขอพสจนทางวทยาศาสตรทมอยในขณะนนจะยงไมสมบรณพอทจะชชดวาจะมผลกระทบใดเกดขนกตาม

(4) หลกการเปดเผยขอมลสาธารณะ (public disclosure) หลกการเปดเผยขอมลสาธารณะ (public disclosure) เปนหลกการทใช

กระบวนการทางสงคมมาสนบสนนใหการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมด าเนนไปอยางมประสทธภาพ ดวยการสงเสรมใหประชาชนแลผมสวนไดเสยเขามามสวนรวมในการดแล เฝาระวงและตดตามตรวจสอบผลกระทบทเกดจากโครงการของรฐหรอเอกชน โดยพยามยามใหขอมล

75 กอบกล รายะนาคร, กฎหมายกบสงแวดลอม, (กรงเทพมหานคร : ส านกพมพวญญชน,

2550), น.1 - 2. 76 อ านาจ วงศบณฑต, กฎหมายสงแวดลอม, พมพครงท 2, (กรงเทพมหานคร : ส านกพมพ

วญญชน, 2550), น.83. 77 เพงอาง, น.83.

47

หรอความรทถกตองและทนตอสถานการณแกประชาชนหรอผทเกยวของ เพอสรางแรงกดดนทางสงคมตอผทสรางความเสอมโทรมตอทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม รวมทงน ามาตรการทางสงคม ยกยองเชดชผทมความรบผดชอบทดตอสงแวดลอมและสงคม

(5) หลกการมสวนรวมของประชาชน (public participation) การมสวนรวมของประชาชน หมายถง การเปดโอกาสใหประชาชนมสทธ

ในกระบวนการนโยบายสาธารณะทงในดานการใหและรบรขอมลขาวสาร การใหความคดเหน หรอขอเสนอแนะ การรวมตดสนใจทงในขนตอนการรเรมนโยบาย การจดท าแผนงาน โครงการ หรอกจกรรมทอาจมผลกระทบตอคณภาพชวตและส งแวดลอม การวางแผนพฒนาเศรษฐกจ และสงคม การจดการสงแวดลอมและทรพยากรธรรมชาต รวมทงการปฏบต การตดตามประเมนผลตามนโยบายแผนงานโครงการหรอกจกรรมนน78

78 บวรศกด อวรรณโณ และคณะ, รายงานการศกษา เรอง การมสวนรวมของประชาชนใน

กระบวนการนโยบายสาธารณะ, (กรงเทพมหานคร : สถาบนพระปกเกลา, 2552), น.18.

48

บทท 3 มาตรการทางกฎหมายในการสงเสรมและพฒนาการใชประโยชน

จากพลงงานความรอนใตพภพในตางประเทศ

3.1 การใชพลงงานความรอนใตพภพในสหรฐอเมรกา

3.1.1 ความเปนมา สหรฐอเมรกาเปนประเทศชนน าในการพฒนาการใชพลงงานหมนเวยนชนดตาง ๆ

โดยเฉพาะพลงงานแสงอาทตย และพลงงานความรอนใตพภพ ซงเปนแหลงพลงงานทไดรบ การพฒนาเทคโนโลยอยางตอเนองเพอใชเปนพลงงานในอนาคต 1 พลงงานความรอนใตพภพ ถกน ามาใชประโยชนเปนระยะเวลายาวนาน โดยในสหรฐอเมรกามการคนพบแหลงพลงงานความรอนใตพภพครงส าคญเมอป ค.ศ. 1847 โดย William Bell Elliot ซงเปนหนงในสมาชกของกลมผส ารวจทมชอวา John C. Fremont ไดคนพบหบเขาทมควนทางตอนเหนอ ซงปจจบนคอเมองซานฟรานซสโก มลรฐแคลฟอรเนย และบรเวณดงกลาวถกเรยกวาเกยเซอร (The Geysers)2 ตอมาพลงงานความรอนใตพภพไดถกพฒนาน ามาใชประโยชนในดานตาง ๆ อยางหลากหลาย เชน การพฒนาเปนแหลงทองเทยว การใชประโยชนเพอใหความอบอนแกอาคารบานเรอน และในป ค.ศ. 1921 ไดมความพยายาม น าพลงงานความรอนใตพภพมาผลตกระแสไฟฟาโดย John D. Grant แตยงไมประสบความส าเรจ จนกระทงในปตอมา Grant ไดประสบความส าเรจในการใชไอน าจากแหลงพลงงานความรอนใตพภพมาเปนพลงงาน และเปนโรงไฟฟาพลงงานความรอนใตพภพแหงแรกของสหรฐอเมรกา โดยสามารถผลตกระแสไฟฟาได 250 กโลวตต3 ตอมาในป ค.ศ. 1960 โรงไฟฟาพลงงานความรอนใตพภพ ขนาดใหญแหงแรกของประเทศสหรฐอเมรกาไดเรมด าเนนการขนในบรเวณเกยเซอร โดยบรษท

1 ธรวฒน ปรชาบญฤทธ, ส านกงานปลดกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย, “รายงานการ

สบคนขอมลความกาวหนาและสถานะเทคโนโลยพลงงานสะอาดในประเทศสหรฐอเมรกา,” สบคนเมอวนท 22 สงหาคม 2556, จาก http://www.slideshare.net/msciences/us-clean-energy-report-2009

2 “A History of Geothermal Energy in the United States” , Accessed June 28, 2013, http://www1.eere.energy.gov/geothermal/history.html

3 lbid.

49

Pacific Gas and Electrical โดยกงหนตวแรกสามารถผลตกระแสไฟฟาได 11 เมกกะวตต และมการด าเนนโครงการในพนทแหลงทรพยากรความรอนใตพภพอก 18 แหงทวประเทศ4

ป ค.ศ. 1970 คณะกรรมการทรพยากรความรอนใต พภพไดถกจดต งขน เพอสงเสรมการพฒนาแหลงทรพยากรความรอนใตพภพใหกวางขวาง และไดมการตราพระราชบญญตไอความรอนใตพภพขน โดยใหอ านาจแกกระทรวงมหาดไทยในการใหเชาทดนสาธารณะและทดน ของรฐบาลกลางเพอใชในการส ารวจและพฒนาพลงงานความรอนใตพภพในลกษณะทเปนมตร กบสงแวดลอม ป ค.ศ. 1972 สมาคมพลงงานความรอนใตพภพ (The Geothermal Energy Association) ไดกอตงขน โดยการรวมตวของบรษทอเมรกาโดยมวตถประสงคเพอพฒนาแหลงพลงงานความรอน ใตพภพทวโลกในการผลตกระแสไฟฟาและการใชประโยชนจากความรอนโดยตรง ป ค.ศ. 1974 รฐบาลกลางไดตราพระราชบญญตการวจย พฒนาและโครงการสาธตพลงงานความรอนใตพภพ (The Geothermal Energy Research, Development and Demonstration Act of 1974) โดยมวตถประสงคในการสงเสรมการวจย พฒนา และกอตงโครงการสาธตพลงงานความรอนใตพภพ ตลอดจนสงเสรมการลงทน ทงภาครฐและเอกชนผานการใหสนเชอ และโครงการรบประกนสนเชอเพอความปลอดภยในการลงทนพฒนาเทคโนโลยเพอแสวงหาประโยชนจากแหลงพลงงานความรอนใตพภพ จากนนสหรฐอเมรกา ไดมการจดตงหนวยงานตาง ๆ ขนเพอท าหนาทในการสงเสรมและพฒนาการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพ เชน The Energy Research and Development Administration (ERDA) The Geo-Heat Center โดยมการพฒนาเทคโนโลยและวจยเพอน าความรอนใตพภพในระดบอณหภมตาง ๆ มาใชประโยชน และมการเผยแพรขอมลการส ารวจทางธรณวทยาถงแหลงทรพยากรความรอนใตพภพอยางเปนทางการครงแรก และในป ค.ศ. 1977 กระทรวงพลงงานของประเทศสหรฐอเมรกา (The U.S. Department of Energy (DOE)) ไดกอตงขน และมบทบาทส าคญในการสนบสนนโครงการพฒนาพลงงานความรอนใตพภพเพอน ามาใชประโยชน โดยเฉพาะการสนบสนนทางดานการเงน โดยเฉพาะในป ค.ศ. 1981 บรษท Ormat ประสบความส าเรจในการแสดงใหเหนถงเทคโนโลยระบบ 2 วงจร และโครงการนไดก าหนดทศทางความเปนไปไดในการด าเนนโครงการโรงไฟฟาระบบ 2 วงจรขนาดใหญเชงพาณชยได และไดมการจดตงโรงไฟฟาพลงความรอนใตพภพเปนแหงแรกในมลรฐฮาวาย และกระทรวงพลงงานไดด าเนนโครงการสาธตการผลตกระแสไฟฟาจากพลงความรอนใตพภพอณหภมระดบปานกลางดวยเทคโนโลยระบบ 2 วงจรทเมองราฟรเวอร (Raft River) มลรฐไอดาโฮ จากนนพลงงานความรอนใตพภพไดถกน ามาพฒนาเพอใชประโยชนในการผลตกระแสไฟฟาในมลรฐตาง ๆ ทวสหรฐอเมรกา โดยเฉพาะอยางยงในป ค.ศ. 1994 ไดมการด าเนนโครงการรวมกนระหวางภาครฐและภาคอตสาหกรรมเพอสนบสนนการใชพลงงานความรอนใตพภพเพอลดการปลอยกาซเรอนกระจก

4 lbid.

50

โดยมความพยายามในการเรงพฒนาแหลงพลงงานความรอนใตพภพมาผลตกระแสไฟฟาและการใชพลงงานความรอนใตพภพผานระบบฮทปม (geothermal heat pumps)5

สหรฐอเมรกาไดมการสงเสรม สนบสนนและพฒนาการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพโดยการประสานความรวมมอทงจากหนวยงานภาครฐและภาคเอกชน ทงน ไดมการตราพระราชบญญตหลายฉบบเพอก าหนดมาตรการทางกฎหมายในการสนบสนนการใชประโยชน จากพลงงานความรอนใตพภพ โดยมการก าหนดใหสทธประโยชนทงมาตรการทางภาษ การใหสนเชอ การค าประกนสนเชอ ตลอดจนการปรบปรงการอนญาตใหใชประโยชนและเขาถงทดนของรฐเพอการส ารวจและใชประโยชนจากแหลงพลงงานความรอนใตพภพ6 ปจจบนจากการสงเสรมการใชประโยชน จากพลงงานความรอนใตพภพและการพฒนาเทคโนโลยมาอยางยาวนาน สงผลใหประเทศสหรฐอเมรกาสามารถเพมก าลงการผลตกระแสไฟฟาจากพลงงานความรอนใตพภพไดอยางตอเนอง และกลายเปนประเทศทสามารถผลตกระแสไฟฟาจากพลงงานความรอนใตพภพไดมากกวาทกประเทศทวโลก โดยมก าลงการผลตอยทประมาณ 3,386 เมกะวตต7

3.1.2 กฎหมายในการสงเสรมและพฒนาการใชประโยชนจากพลงงานความรอน

ใตพภพของสหรฐอเมรกา

3.1.2.1 The Geothermal Steam Act of 1970 พระราชบญญตฉบบดงกลาวก าหนดใหอ านาจแกกระทรวงมหาดไทยในการ

พจารณาเพออนญาตการใหเชาทดนสาธารณะ ทดนของรฐ ทปาสงวนแหงชาตทบรหารโดยกรมวชาการเกษตรผานกรมปาไม เพอใหผทไดรบอนญาตไดเขาใชประโยชนเพอการพฒนาและด าเนนโครงการพลงงานความรอนใตพภพ โดยผทจะไดรบอนญาตตองเปนบรษททผานหลกเกณฑตามทกฎหมายก าหนด ทงน พระราชบญญตฉบบนไดมการแกไขเพมเตมโดย The Energy Policy Act of 2005

5 lbid. 6 lbid. 7 Geothermal Energy Association, “2013 Annual US Geothermal Power

Production and Development Report,” Accessed July 20, 2013, http://geo-energy.org /pdf/reports/2013AnnualUSGeothermalPowerProductionandDevelopmentReport_Final.pdf

51

3.1.2.2 The Geothermal Energy Research, Development, and Demonstration Act of 1974

พระราชบญญตฉบบนตราขนโดยมวตถประสงคในการสงเสรมการวจย การพฒนา และการสาธตโครงการพลงงานความรอนใตพภพ โดยรฐบาลสหรฐไดเลงเหนถง ความจ าเปนในการสนบสนนการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพ เพอแกไขปญหาความมนคงทางพลงงานของประเทศโดยพลงงานทไมสงผลกระทบตอสงแวดลอม ซงในขณะนนการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพยงมการใชอย ในวงจ ากด รฐบาลจงมความจ าเปนในการตราพระราชบญญตฉบบนเพอสงเสรมและกระตนการพฒนาเทคโนโลย และการลงทนเพอน าพลงงานความรอนใตพภพมาใชประโยชน โดยสงเสรมความรวมมอระหวางภาครฐและภาคเอกชน และการใหความชวยเหลอทางการเงนเพอการสนบสนนการส ารวจ วจย พฒนาแหลงพลงงานความรอนใตพภพใหกวางขวาง และน าไปสการพฒนาเทคโนโลยทจะน าพลงงานความรอนใตพภพมาใชประโยชน ในเชงพาณชย ทงน ไดก าหนดวารฐบาลควรมบทบาทในการสนบสนน ชวยเหลอ ภาคเอกชน ภาคอตสาหกรรมผานความชวยเหลอจากรฐบาลกลางในรปแบบตาง ๆ เพอการพฒนาและการสาธตวธการทเหมาะสมทสดในการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพ

ภายใตพระราชบญญตฉบบนมการจดตงโครงการน ารองเพอสาธตการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพในการผลตกระแสไฟฟาโดยการออกแบบใหมสงอ านวยความสะดวกและอปกรณเตมรปแบบในการด าเนนงานเชงพาณชย ซงโครงการสาธตจะมการประเมนผล การด าเนนการเพอใหไดขอมลทจะน าไปสการพฒนาทางดานเทคนค วศวกรรม คาใชจาย และองคความรตาง ๆ เพอการพฒนาการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพอยางคมคา นอกจากน พระราชบญญตฉบบนยงก าหนดใหมคณะกรรมการ เรยกวา “Project” หมายถง The Geothermal Energy Coordination and Management Project ซงประกอบดวยกรรมการจากหนวยงานตาง ๆ และมหนาทตามทพระราชบญญตฉบบนก าหนดไว อกทงยงไดก าหนดใหมกองทน “The Geothermal Resources Development Fund” เพอท าหนาทในการสนบสนนเงนทนแกผประกอบการทจะด าเนนการโครงการพลงงานความรอนใตพภพ ตลอดจนไดก าหนดใหมการพฒนาปรบปรงวธการทดทสดและประเมนผลเทคโนโลยในการควบคมการมลพษและของเสยจากการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพ การคาดการณและการจดการผลกระทบสงแวดลอมทอาจเกดขนจากการพฒนาพลงงานความรอนใตพภพ

นอกจากการด าเนนการดงกลาวขางตน พระราชบญญตฉบบนไดจดตงโครงการค าประกนเงนก เพอสงเสรมการผลตพลงงานเชงพาณชยจากพลงงานความรอนใตพภพ โดยกระทรวงการคลงค าประกนเขารบภาระผกพนแกผใหสนเชอในความเสยงของการสญเสยเงนตนและดอกเบย โดยมการก าหนดคณสมบตของผกทสามารถรบสทธประโยชนดงกลาวได ซงอาจเปน

52

หนวยงานของรฐ หรอเอกชน หรอสมาคม หนสวน บรษท หรอนตบคคลตามกฎหมายอน ๆ โดยก าหนดขอบเขตการค าประกนวงเงนกไมเกน 75% ของคาใชจายในการด าเนนโครงการทงหมด เวนแตการค าประกนใด ๆ เพอการผลตกระแสไฟฟา บานเรอน อาจค าประกนวงเงนกไมเกน 90% ของคาใชจายในการด าเนนโครงการทงหมด ทงน ไดมการก าหนดระยะเวลาในการค าประกนไว ในกฎหมายอยางชดเจน

3.1.2.3 The Energy Policy Act of 2005 The Energy Policy Act of 2005 มวตถประสงคเพอลดปรมาณการใชพลงงาน

ใหไดรอยละ 20 ในป ค. ศ.2015 โดยมสาระส าคญในการก าหนดการใชพลงงานอยางมประสทธภาพ ในสวนของพลงงานหมนเวยนนน มการสงเสรมการใชพลงงานหมนเวยนทกรปแบบ (Renewable Energy) ส าหรบพลงงานความรอนใตพภพไดมการแกไขปรบปรงพระราชบญญต the Geothermal Steam Act of 1970 โดยแกไขปรบปรงขนตอนการเชาแหลงพลงงานความรอนใตพภพบนทดนของรฐ ปรบเปลยนวธการค านวณคาภาคหลวง วธการกระจายรายไดของรฐทไดจากการพฒนาพลงงานความรอนใตพภพ โดยก าหนดใหกระทรวงมหาดไทยตองเปนหนวยงานในการใหค าปรกษาแกรฐ และรฐบาลทองถนทไดรบผลกระทบใด ๆ จากการเปลยนแปลงเกยวกบคาภาคหลวงดงกลาว ตลอดจนก าหนดบทบญญตทมเปาหมายใหการผลตกระแสไฟฟาจากพลงงานความรอนใตพภพ ใหสามารถแขงขนกบเชอเพลงฟอสซลได ตลอดจนการก าหนดมาตรการทางภาษและการค าประกนเงนกส าหรบโครงการผลตพลงงานประเภทตาง ๆ ซงการค าประกนเงนกกระทรวงพลงงานสหรฐ จะสามารถค าประกนส าหรบเงนกไดถง 80% ของคาใชจายทงหมดของโครงการ แตจ ากดเฉพาะโครงการทมสวนในการหลกเลยงหรอลดการปลอยกาซเรอนกระจกและทมการจางงาน

3.1.2.4 The Advanced Geothermal Energy Research and Development Act of 2007

พระราชบญญตฉบบนตราขนโดยมวตถประสงคในการก าหนดใหกระทรวงพลงงานด าเนนกจกรรมทเปนการสงเสรมสนบสนนโครงการวจย การพฒนา การสาธตและการพาณชยของพลงงานความรอนใตพภพ ดานการปองกนผลกระทบสงแวดลอมไดก าหนดใหมการสนบสนนโครงการวจย พฒนา การประยกตใช การสาธตและการพาณชยเกยวกบเทคโนโลยทไดรบการออกแบบ เพอลด หรอปองกนผลกระทบทไมพงประสงคทอาจเกดขนตอสงแวดลอมจากการพฒนาพลงงานความรอน ใ ต พ ภ พ ร ว ม ก บ The Assistant Administrator for Research and Development at the Environmental Protection Agency ในการสนบสนนโครงการวจยเพอหาผลกระทบทอาจเกดขนตอสงแวดลอมจากการพฒนา การผลตและการใชงานพลงงานความรอนใตพภพ ผลกระทบดงกลาวรวมถงผลกระทบตอน าบาดาลและอทกวทยาทองถน ตลอดจนสนบสนนโครงการวจยเพอเปรยบเทยบ

53

ศกยภาพผลกระทบดานสงแวดลอม การผลตและการใชพลงงานความรอนใตพภพทมศกยภาพเพอลด การปลอยกาซเรอนกระจกจากการผลต การพฒนาและการใชพลงงานความรอนใตพภพ ทงน พระราชบญญตดงกลาวก าหนดใหการสงเสรมพลงงานความรอนใตพภพ ไดแก การสนบสนนโครงการวจย การพฒนา การสาธตและการพาณชยเกยวกบเทคโนโลยและความรอนทจ าเปนตอ การพฒนาพลงงานความรอนใตพภพ มการก าหนดใหจดตงศนยถายทอดเทคโนโลยพลงงานความรอนใตพภพ เพอเปนศนยกลางในการแลกเปลยนขอมลเกยวกบการใชประโยชนและแหลงพลงงานความรอนใตพภพ แสวงหาโอกาสในการประสานงานความพยายามและแบงปนขอมลกบคคาในประเทศและตางประเทศในการมสวนรวมเพอการวจยและพฒนาระบบความรอนใตพภพและเทคโนโลยทเกยวของ นอกจากนยงมการก าหนดการจดสรรเงนงบประมาณอดหนนการด าเนนการตามพระราชบญญตน

3.1.2.5 The American Recovery and Reinvestment Act (ARRA) of 2009 พระราชบญญตฉบบนตราขนเพอก าหนดใหมการใชมาตรการทางภาษ

ในการกระตนและชกจงใจใหเกดการลงทนในพลงงานหมนเวยนประเภทตาง ๆ โดยการเพมเงนในการออกพนธบตรในพลงงานหมนเวยน การก าหนดสทธประโยชนทางภาษ เชน กา รใหเครดตภาษแกการลงทนทมคณภาพ โดยหลงจากวนท 31 ธนวาคม ค.ศ. 2008 ผประกอบการสามารถเลอกเครดตภาษการลงทนในอตรารอยละ 30 หรอเครดตภาษการผลต ในอตราทสามารถใหไดถง 2.1 เซนตตอกโลวตตช วโมง ส าหรบการผลตไฟฟาจากพลงงานหมนเวยน แตทงน ผประกอบการไมสามารถเลอกเครดตภาษทงสองอยางในการประกอบกจการเดยวกนได

3.2 การใชพลงงานความรอนใตพภพในสาธารณรฐฟลปปนส

3.2.1 ความเปนมา

สาธารณรฐฟลปปนสไดมการพฒนาการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพมาอยางตอเนอง โดยเฉพาะการพฒนาเพอใชประโยชนในการผลตไฟฟา และยงมความพยายาม ทจะสงเสรมใหมการใชประโยชนอยางอนโดยตรงจากพลงงานความรอนใตพภพใหมากขน ภายใต การค านงถงผลกระทบดานสงแวดลอม สงคมและวฒนธรรม ตลอดจนความเหมาะสมของแตละพนท เชน การใชพลงงานความรอนใตพภพเพอการอบแหงผลผลตทางการเกษตร การใชในอตสาหกรรมกระดาษ อตสาหกรรมการอบแหงไม การใชประโยชนเพอพฒนาเปนแหลงทองเทยว เปนตน เนองจากสาธารณรฐฟลปปนสเปนประเทศทมแหลงพลงงานความรอนใตพภพอยมาก รฐบาลจงมการก าหนดมาตรการในการสงเสรม และกระตนการลงทนในพลงงานความรอนใตพภพ ทงในระดบนโยบาย

54

และกฎหมาย และมแนวโนมทจะเพมประสทธภาพการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพ ในทกรปแบบใหมากขนตามล าดบ โดยมวตถประสงคทส าคญ คอลดการพงพาการใชพลงงาน จากเชอเพลงฟอสซล

ทงน สาธารณรฐฟลปปนสไดก าหนดโครงการเพอสงเสรมการใชประโยชนอยางอนโดยตรงจากพลงงานความรอนใตพภพ เชน โครงการพฒนาเพอใชประโยชนในกจการสปาและรสอรท โดยกระทรวงพลงงานไดประสานความรวมมออยางใกลชดกบกระทรวงการทองเทยว และสถาบน การดแลสขภาพทางเลอก เพอสงเสรมใหมการด าเนนกจการสปาและรสอรทในเขตพนททมน าพรอน โดยกระทรวงพลงงานจะเปนผก าหนดพนททเหมาะสมในการด าเนนการ และจะมการฝกอบรมการนวดเพอบ าบดรกษาและการใชสมนไพรใหแกประชาชนในพนทเพอเตรยมความพรอมในการรองรบโครงการดงกลาว นอกจากน ยงมการประสานความรวมมอกบสหกรณการเกษตรในพนทเพอพฒนาการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพในภาคการเกษตรอกดวย

ในสวนของการผลตไฟฟานน ปจจบนสาธารณรฐฟลปปนสเปนประเทศทสามารถผลตไฟฟาจากพลงงานความรอนใตพภพไดเปนอนดบ 2 ของโลก และรฐบาลมเปาหมายในการขยายก าลงการผลตไฟฟาจากพลงงานความรอนใตพภพใหสอดคลองกบศกยภาพแหลงกกเกบพลงงานทมอยภายในประเทศ ซงไดมการประมาณการศกยภาพแหลงพลงงานความรอนใตพภพทยงไมถกน ามาใชประมาณ 2,600 เมกกะวตต และมแผนทจะพฒนาพนททส ารวจแลว โดยจะพฒนาการใชประโยชนใหไดเพมขน 1,200 เมกะวตตภายในอก 10 ปขางหนา8 ซง ณ ป ค.ศ. 2014 สาธารณรฐฟลปปนส มก าลงการผลตไฟฟาจากพลงงานความรอนใตพภพรวม 1,866.19 เมกะวตต9

8 Department of Energy, “Geothermal Energy, ” Accessed April 2 9 , 2 016,

http://www.doe.gov.ph/ renewable-energy-res/geothermal 9 Atty. MARISSA P. CEREZO, “ Geothermal Development in The Philippines, ”

Accessed April 29, 2016, http://www.jogmec.go.jp/content/300199107.pdf

55

3.2.2 กฎหมายในการสงเสรมและพฒนาการใชประโยชนจากพลงงานความรอน ใตพภพของสาธารณรฐฟลปปนส

3.2.2.1 Geothermal Energy, Natural Gas and Methane Gas Law (Republic Act No. 5092)

พระราชบญญตฉบบนเปนกฎหมายทตราขนในป ค.ศ. 1967 เพอสงเสรมและควบคมการส ารวจ การพฒนา และการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพ กาซธรรมชาตและกาซมเทน เพอสงเสรมสนบสนนการอนรกษและเพอวตถประสงคอน โดยมาตรา 2 แหงพระราชบญญตนไดใหนยาม “พลงงานความรอนใตพภพ” วาหมายถง พลงงานทไดมา หรอสามารถไดมาจากการผลตภายใตพนผวโลกโดยปรากฏการณความรอนตามธรรมชาต รวมถงไอน าและสารผสมทงหมดทถกท าใหรอนโดยพลงงานใตพภพโดยธรรมชาต ตลอดจนสงอนทไดจากการขดเจาะ ไมวาจะเปนในรปแบบใดกตาม เชน น า ไอน า หรอสารผสมอน (Section 2 (c)) และมการก าหนดสาระส าคญในสวนทเกยวของกบพลงงานความรอนใตพภพไวในมาตราตาง ๆ (Sections) ดงน

มาตรา 3 (Section 3) ก าหนดใหสาธารณรฐฟลปปนสเปนเจาของแหลงพลงงานความรอนใตพภพทกแหง รวมถงพลงงานความรอนใตพภพ ทเกดขนภายในประเทศไมวาจะอยในทดนสาธารณะหรอในทดนของเอกชน ไมวาจะพบบนพนดนหรอใตพนดน หรอในแมน า หรอทะเลสาบ โดยหามมใหผใดเอาไป และรฐเปนเจาของโดยไมมก าหนดระยะเวลา การส ารวจเพอเขาถงแหลงพลงงานหรอพลงงานความรอนใตพภพ และการใชประโยชนจะตองอยภายใตบงคบของพระราชบญญตน

มาตรา 4 (Section 4) ก าหนดจ ากดสทธในทดนส าหรบเจาของกรรมสทธ หรอผมสทธใชประโยชนในทดนเพอการเกษตรกรรม อตสาหกรรม การคา การอยอาศย การท าเหมองแร การปโตรเลยม หรอเพอวตถประสงคอน นอกเหนอจากการส ารวจเพอเขาถงหรอใชประโยชน จากพลงงานความรอนใตพภพ โดยหามมใหมสทธในการส ารวจ เขาถงหรอใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพทมอยทงบนพนดนหรอใตพนดนในทดนดงกลาว

มาตรา 5 (Section 5) ก าหนดใหสทธในการส ารวจ การเขาถง การใชประโยชนพลงงานความรอนใตพภพจะกระท าไดตอเมอไดรบอนญาตเทานน โดยบคคลทจะไดรบอนญาต หรอไดท าสญญาเชาตองเปนผทมคณสมบตตามทก าหนดไวในพระราชบญญตน ทงน หากมการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพโดยเจาของทดนเองหรอโดยตวแทนเพอการใชภายในประเทศ (รวมถงการใชเพอท าอาหาร ใหความอบอน การท าความสะอาด หรอการอาบ) กอนพระราชบญญตน มผลใชบงคบ ใหสามารถใชไดตอไปโดยไมตองขออนญาตหรอท าสญญาเชาตามพระราชบญญตน เวนแต ผอ านวยการเหมองแรจะเหนควรใหด าเนนการตามพระราชบญญตนโดยค านงถงผลประโยชน ของสาธารณะเปนส าคญ

56

มาตรา 6 (Section 6) ก าหนดคณสมบตของบคคลทมสทธขออนญาต หรอท าสญญาเชาตามพระราชบญญตน ในกรณผขออนญาตหรอท าสญญาเชาเปนบคคลธรรมดา ผนนตองเปนพลเมองของสาธารณรฐฟลปปนสทบรรลนตภาวะ และมความสามารถในการกอนตสมพนธไดตามกฎหมาย กรณหากเปนหางหนสวน หรอบรษท ตองไดรบการรบรองหรอจดทะเบยนภายใตกฎหมายของสาธารณรฐฟลปปนส และอยางนอยรอยละ 60 ของเงนทนทงหมดตองเปนเจาของหรอถอโดยพลเมองของสาธารณรฐฟลปปนส

ทงน ผทประสงคจะขออนญาตหรอท าสญญาเชาตามพระราชบญญตน ตองแสดงหลกฐานใหเหนวามเงนทนทเพยงพอตอการด าเนนกจกรรมทเกยวกบพลงงานความรอนใตพภพ ตลอดจนมทกษะ ประสบการณและความสามารถทจ าเปนส าหรบการปฏบตตามใบอนญาตหรอสญญาเชาโดยวธการทดทสดทเปนทรจกในอตสาหกรรมน

มาตรา 7 (Section 7) ก าหนดใหทดนทอยภายใตการอนญาตหรอทดน ทไดท าสญญาเชาตามพระราชบญญตน จะตกอยภายใตภาระจ ายอมสาธารณะทกอตงขนหรอไดรบการรบรองโดยกฎหมายทมอยในปจจบนหรอในอนาคต ทงน มาตรา 9 (Section 9) ไดก าหนดสทธในการเขาถงทดนเอกชน โดยผถอใบอนญาตหรอผเชาตามสญญาเชาภายใตบทบญญตแหงพระราชบญญตน เมอไดแจงเปนลายลกษณอกษรตอเจาของทดนลวงหนาอยางนอย 10 วนแลว สามารถใหคนของตน ผรบเหมา หรอผประกอบการเขาออกยงทดนนนไดตลอดระยะเวลาททดนนนยงคงอยภายใตก าหนดระยะเวลาตามเงอนไขในใบอนญาตหรอสญญาเชา เพอวตถประสงคในการเขาไปท าการส ารวจ ศกษา ทงทางดานธรณฟสกส ธรณวทยา การขดเจาะในทดน โดยมสทธทจะใชวสด อปกรณตาง ๆ ทจ าเปนในการด าเนนการศกษาดงกลาว แตทงน ตองอยภายใตหนาททจะตองชดใชความเสยหาย หรอความเดอดรอนใด ๆ ทอาจเกดขนจากการด าเนนการในทดนนนใหแกเจาของหรอผครอบครองทดน ตามกฎหมาย

มาตรา 11 (Section 11) ในกรณททดนนนเปนทสาธารณะ พระราชบญญตนก าหนดใหผ ไดรบใบอนญาตหรอผ ไดรบสทธตามสญญาเชาสามารถเขาออกทดนสาธารณะ เพอด าเนนการตามวตถประสงคของใบอนญาตและสญญาเชาได เวนแตทดนซงรฐจอง

การขออนญาตภายใตพระราชบญญตฉบบนก าหนดใหผทประสงคจะขออนญาตตองด าเนนการตามมาตรา 12 (Section 12) โดยตองเตรยมหลกฐานการขออนญาตพรอมดวยแผนทแสดงใหเหนถงทศทางทแนนอนและขอบเขตตลอดจนต าแหนงละตจดและลองจจด โดยยนค ารอง ตอผอ านวยการเหมองแร ซงจะเปนผพจารณาคณสมบตของผขอตามทก าหนดในกฎหมาย และตองด าเนนการตดประกาศแจงใหสาธารณชนรบทราบ พรอมทงตองประกาศในหนงสอพมพทแพรหลายอยางนอย 1 ครง เปนเวลาตดตอกน 3 สปดาห หากมขอคดคานโตแยงใหยนตอผอ านวยการเหมองแรเพอพจารณา หากไมมการคดคานเชนวานน ใหผอ านวยการเหมองแรพจารณาออกใบอนญาตโดยในใบอนญาตนน

57

ตองระบถงหลกการ สทธ และหนาทตาง ๆ ของผไดรบอนญาต ทงน ในการยนขออนญาตนน ผขออนญาตตองปฏบตดวยความรอบคอบ ระมดระวง เพอแสดงใหเหนวาการยนขออนญาตนนไดมการสงหลกฐาน และด าเนนการโดยถกตอง สามารถแสดงใหเหนเปนทพอใจไดวา ผขออนญาตมคณสมบตครบถวนตามทกฎหมายก าหนด ทงน มาตรา 13 (Section 13) ก าหนดใหในการออกใบอนญาตแตละครงจะไดรบสทธในทดนไดไมเกน 5,000 ไรตอ 1 ใบอนญาต และหามมใหผใดไดรบใบอนญาตเกนกวา 10 ใบ มาตรา 15 (Section 15) ก าหนดใหเมอไดรบใบอนญาตแลวกอนเรมด าเนนการส ารวจในแตละป ผไดรบอนญาตและผท าสญญาเชาตองสงโปรแกรม แผนงานการส ารวจทจะด าเนนการภายในปนน ๆ ใหแกผอ านวยการเหมองแร และกอนสนปตามปฏทนผไดรบอนญาตมหนาทตองจดท ารายละเอยดการส ารวจ เชน การส ารวจทางภมประเทศ ธรณฟสกส ธรณวทยา ท าแผนท การขดเจาะเพอส ารวจ หรอการด าเนนการทงหมดทกลาวขางตน อนง รฐมนตรวาการกระทรวงเกษตรและทรพยากรธรรมชาตโดยค าแนะน าของผอ านวยการเหมองแร สามารถเพกถอนใบอนญาตไดหากเปนไปตามเงอนไขบางประการทกฎหมายก าหนด

มาตรา 16 (Section 16) ก าหนดอายของใบอนญาตใหมอายไมเกน 3 ป นบแตวนทออกใบอนญาตนน โดยระยะเวลาดงกลาวสามารถขยายออกไปไดโดยอาศยอ านาจของรฐมนตรวาการกระทรวงการเกษตรและทรพยากรธรรมชาต

มาตรา 17 (Section 17) ก าหนดใหในกรณทผไดรบอนญาตคนพบพลงงานความรอนใตพภพและมความประสงคจะน ามาใชเพอการพาณชยหรอการคา และมความพรอมในการผลตและการน าพลงงานความรอนใตพภพมาใชประโยชน ตองยนขอเชาพนทในทดนภายใตใบอนญาตนน ตอผอ านวยการเหมองแร และตองอยภายใตบงคบของบทบญญตตามมาตรา 18 (Section 18) ซงมาตรา 18 ก าหนดใหพนททจะใหเชาไดนนตองมขนาดไมเกนครงหนงของพนทเดมทไดรบอนญาต และตองอย ในรปส เหลยมผนผา เวนแตจะไดรบยกเวนโดยรฐมนตรวาการกระทรวงเกษตร และทรพยากรธรรมชาต ในกรณทเปนพนททอยใกลทะเล อาว ทะเลสาบ หรอพนทสมปทานอน ๆ ทงน หามมใหผใดถอครองทดนตามสญญาเชาภายใตพระราชบญญตนเกนกวา 25,000 ไร

มาตรา 19 (Section 19) ก าหนดใหผเชา ทายาท ผไดรบมอบหมายจากผเชามสทธพเศษภายใตสญญาเชา เพอท าการเจาะลงใตพนดนในแนวดงภายในบรเวณทดนทไดท าสญญาเชา เพอการเขาถงและการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพ หรอสารสกดใด ๆ ทไดจากการเจาะ ทงในรปแบบของไอน า น ารอน ภายใตบทบญญตแหงพระราชบญญตนและกฎระเบยบใด ๆ ทออก หรอจะออกโดยรฐมนตรวาการกระทรวงการเกษตรและทรพยากรธรรมชาต อนวาดวยการอนรกษทรพยากรธรรมชาต การปองกนความเสยหายทางสงแวดลอม การปองกนมลพษทางน า มลพษทางอากาศ การรกษาความปลอดภยและสขภาพ ตลอดจนเรองอน ๆ ทเกยวของ

58

มาตรา 20 (Section 20) ก าหนดใหหากในขนตอนการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพ พบแรธาตอนทไดรบความรอนจากพลงงานความรอนใตพภพโดยธรรมชาตทผสมมากบไอน า น ารอน การสกดหรอแยกแรธาตนนสามารถกระท าไดโดยไมตองอยภายใตบงคบพระราชบญญตเหมองแรอก หากการแยกหรอสกดแรธาตนนเปนเพยงผลพลอยไดจากการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพ ทงน มาตรา 21 (Section 21) ก าหนดใหในแตละปกอนการด าเนนการใด ๆ ผเชาตองเสนอโปรแกรมการด าเนนงานในปนน ๆ ใหแกผอ านวยการเหมองแร โดยผเชาจะเรมใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพไดภายใน 1 ปนบแตวนทไดท าสญญาเชา และสามารถใชประโยชน เชงพาณชยหรอการคาไดตอไป โดยการตกลงรวมกนระหวางผอ านวยการเหมองแร ภายใตเงอนไขวา การเขาถงและการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพนนอยภายใตการปฏบตงาน ทางวศวกรรมทด และผอ านวยการเหมองแรสามารถยกเลกสญญาเชานนไดหากปรากฏวามการระงบอยางไมมเหตผล หรอมขอจ ากดดานการผลตหรอการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพ และมาตรา 23 (Section 23) ก าหนดใหสญญาเชามอายไมเกน 25 ปนบแตวนทไดท าสญญา และการตออายสญญาเชา ผเชาสามารถกระท าไดกอนสนระยะเวลาการเชา โดยสามารถตออายไดอกไมเกน 25 ป

มาตรา 22 (Section 22) ไดก าหนดสทธประโยชนทางภาษบางประการ กลาวคอ การยกเวนภาษประจ าปใหแกผ เชาจนกวาผ เชาจะไดเร มด าเนนกจการเพอประโยชนทางการพาณชยหรอการคา หลงจากนนจะมการเกบภาษดงกลาวในอตรา 2 เปโซตอไรตอป และมาตรา 24 ก าหนดใหการผลตและการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพตองเสยคาภาคหลวงใหแกรฐในอตรารอยละ 1 ของมลคาทางการตลาดของพลงงานความรอนใตพภพ

นอกจากน มาตรา 26 (Section 26) แหงพระราชบญญตดงกลาวยงก าหนดคาธรรมเนยมในการขออนญาต จ านวน 500 เปโซ และคาธรรมเนยมส าหรบการท าสญญาเชา จ านวน 1,000 เปโซ ซงหากไมไดรบอนญาตหรอไมไดท าสญญาเชารฐจะคนคาธรรมเนยมดงกลาวใหแกผยนค าขอ ซงคาธรรมเนยมดงกลาวจะน าเขาเปนสวนหนงของกองทนในส านกงานเหมองแร และมาตรา 27 (Section 27) ก าหนดใหในการขออนญาตหรอการท าสญญาเชา ผขอตองใหประกนเปนทพอใจแกรฐบาลตามจ านวนเงนทไดก าหนดไว และตองมการจดท ารายงานประจ าปเกยวกบการด าเนนกจการภายใตใบอนญาตหรอสญญาเชาตอผอ านวยการเหมองแรตามทก าหนดไวในมาตรา 29 และผอ านวยการเหมองแรมอ านาจในการตรวจสอบการด าเนนงานใด ๆ ของผไดรบอนญาตหรอผเชาไดตามมาตรา 30

เ พอเปนการสงเสรมการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพ ตามพระราชบญญตนไดก าหนดใหภายใน 5 ปแรกนบแตทไดท าสญญาเชา ผไดรบอนญาตหรอผ เชาจะไดรบยกเวนภาษศลกากร ภาษน าเขาหรอภาษอน ๆ ในการน าเขาเครองจกร อปกรณ อะไหล

59

หรอสารเคม ทผอ านวยการเหมองแรรบรองวามความจ าเปนส าหรบการด าเนนกจการพลงงาน ความรอนใตพภพ หากเครองจกร อปกรณ อะไหลหรอสารเคมดงกลาวไมมความจ าเปนตอ การด าเนนกจการอกตอไปและจะมการสงคนไปยงเจาของเดม ผไดรบอนญาตหรอผเชาจะไดรบยกเวนภาษสงออก แตหากมการขายตอใหแกบคคลใด ๆ ทไมเกยวของภายใตพระราชบญญตน จะตองเสยภาษตามทกฎหมายก าหนด

มาตรา 34 (Section 34) ก าหนดใหผอ านวยการเหมองแรเปนเจาหนาท ทมอ านาจตามพระราชบญญตนในการก าหนดกฎ ระเบยบ หลกเกณฑตาง ๆ เพอใหการด าเนนการบรรลวตถประสงคตามทพระราชบญญตนก าหนด เชน อ านาจในการก าหนดคณสมบตทางเทคนค ทางการเงนของผขออนญาตหรอผขอท าสญญาเชา เงอนไขในการอนญาตหรอใหเชาหรอการตออายใบอนญาตหรอสญญาเชาแลวแตกรณ อ านาจในการก าหนดหนาทของผไดรบอนญาตหรอผเชาทตองปฏบตภายใตใบอนญาตหรอสญญาเชา อ านาจในการก าหนดคณสมบตของบคคลทจะเขามาด าเนนงาน โดยเฉพาะบคคลทเปนผรบผดชอบในการก าหนดจดและการเจาะหลมเพอการเขาถงและการน าพลงงานความรอนใตพภพมาใชประโยชน และการออกใบรบรองใหแกบคคลทมคณสมบตดงกลาว อ านาจในการปองกนหรอบรรเทาความเดอดรอนร าคาญจากการขดเจาะ หรอจากอตสาหกรรมพลงงานความรอนใตพภพ อ านาจในการก าหนดเรองความปลอดภยในการท างานและภายหลงจากการด าเนนการเสรจสนแลว การรกษาพนทดน น าทงบนดนและน าใตดน ตลอดจนการปองกนการสนเปลองไปโดยเปลาประโยชนหรอความเสยหายสญหายของพลงงานความรอนใตพภพ อ านาจในการก าหนดเครองจกร อปกรณทจะใชในการด าเนนงาน หรอทจ าเปนตองใชรบมอในกรณทมเหตฉกเฉน อ านาจในการหาม หรอออกกฎเกยวกบการขดเจาะหลมทมระยะใกลกน อ านาจในการควบคมและระงบการขดเจาะหลม การวางเงอนไขในการปองกนการทรดตวของแผนดนใกลบรเวณหลมเจาะ เปนตน

ทงน ค าสงหรอค าวนจฉยของผอ านวยการเหมองแรตามพระราชบญญตน สามารถอทธรณไปยงรฐมนตรวาการกระทรวงเกษตรและทรพยากรธรรมชาตไดภายใน 30 วนนบแตวนทไดรบค าสงหรอค าวนจฉยตามทก าหนดไวในมาตรา 35 (Section 35) และมาตรา 36 (Section 36) ก าหนดหามมใหมการโอนสทธในใบอนญาตหรอสทธแหงสญญาเชาแกบคคลอน เวนแตจะไดรบความยนยอมเปนหนงสอจากรฐมนตรวาการกระทรวงเกษตรและทรพยากรธรรมชาต และตองอยภายใตเงอนไขวา บคคลทจะรบโอนนนตองเปนผทมคณสมบตตามทพระราชบญญตนก าหนด และในกรณทบคคลนนเปนผไดรบอนญาตหรอท าสญญาเชาตามพระราชบญญตนอยกอนแลว การโอนนนตอง ไมเปนผลใหบคคลดงกลาวถอครองสทธในทดนเกนกวาจ านวนสงสดทพระราชบญญตนอนญาต ใหถอครองได

60

3.2.2.2 Presidential Decree No. 1442 : An Act to Promote The Exploration and Development of Geothermal Resources

จากนโยบายทจะพฒนาและสงเสรมการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพใหมากขน รฐบาลสาธารณรฐฟลปปนสจงวางแผนจะสงเสรมและกระตนการลงทนจากภาคเอกชน โดยการออกกฎหมายทก าหนดมาตรการในการสรางแรงจงใจทส าคญ ไดแก Presidential Decree No. 1442 : An Act to Promote The Exploration and Development of Geothermal Resources หรอกฎหมายวาดวยการสงเสรม การส ารวจ และการพฒนาแหลงพลงงานความรอนใตพภพขนในป ค.ศ. 1978 โดยกฎหมายดงกลาว กลาวถงความส าคญและความจ าเปนในการเรงพฒนาและสงเสรมการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพทมแหลงพลงงานอยภายในประเทศ และยงไมถกน ามาใช เพอเปนการลดภาระการพงพาพลงงานจากภายนอก จงเปนประโยชนของชาตในการชวยเหลอดานสญญาบรการทางการเงน เทคโนโลย การบรหารจดการ หรอในรปแบบอน แกหนวยงานภายในประเทศและองคกรตางประเทศทจะด าเนนการส ารวจ หรอด าเนนการพฒนา หรอการแสวงหาประโยชน หรอการใชประโยชนจากแหลงทรพยากรพลงงานความรอนใตพภพของประเทศ

Presidential Decree No. 1442 : An Act to Promote The Exploration and Development of Geothermal Resources ก า ห น ด ส า ร ะ ส า ค ญ เ ก ย ว ก บ การสงเสรมการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพ โดย Section 1 ก าหนดใหรฐบาลมอ านาจโดยตรงในการส ารวจ เพอแสวงหาประโยชนหรอพฒนาแหลงพลงงานความรอนใตพภพ หรออาจกระท าการดงกลาวไดโดยออม โดยการท าสญญาใหบรการแกผทไดรบการประมลหรอผ ท ผานการเจรจาสญญากบผท าสญญาภายในประเทศหรอตางประเทศทมความสามารถ ทางเทคโนโลย และทางการเงนในการด าเนนการส ารวจตามทก าหนดไวในสญญาใหบรการนน โดยมเงอนไขวาหากผท าสญญาใหบรการจดหามาซงบรการทจ าเปน เทคโนโลย และเงนทน ผท าสญญาใหบรการอาจไดรบการจายคาธรรมเนยมใหไมเกนรอยละ 40 ของยอดคาใชจายรวม ในการส ารวจทรพยากรใตพภพหลงจากไดหกคาใชจายอนจ าเปนทเกดขนระหวางการด าเนนแลว นอกจากน การด าเนนกจกรรมและปฏบตการใด ๆ ตามทก าหนดในสญญาใหบรการ รวมถงการน าแผนการท างานและกระบวนการทางบญชตามทไดตกลงกนไปใช ตองปฏบตตามการควบคมดแลโดยตรงของรฐบาลโดยส านกงานพฒนาพลงงาน โดยการอนมตใหจดท าสญญาใหบรการดงกลาวท าไดโดยมตของเลขาธการพลงงาน

ทงน กฎหมายดงกลาวไดนยามค าวา “ทรพยากรความรอนใตพภพ” โดยใหหมายความรวมถง ทกผลตผลทไดจากกระบวนการใตพภพ ไอน า น ารอน และน าเคมรอน ไอน าและกาซอน ๆ น ารอน และน าเคมรอนทเกดจากน า กาซ หรอของเหลวอน ๆ ทท าขน

61

เพอใหเกดพลงงานความรอนใตพภพ ความรอนหรอพลงงานอนทสมพนธกนซงพบไดในพลงงานความรอนใตพภพ และผลตผลอนใดทอาจเกดจากสงทกลาวขางตน

นอกจากน Section 2 ยงไดก าหนดใหพนทท าสญญาอาจครอบคลมทดนสาธารณะ พนทใตพภพทรฐจอง รวมถงทรกราง และททไดรบอนญาตใหส ารวจหรอเชาซอตาม Republic Act No. 5092 ซงสญญาอาจครอบคลมพนทเอกชนหรอทดนอนทใชท าเกษตรกรรม เหมองแร หรอทดนทมสทธอน ๆ หรอทมผอทศใหเพอวตถประสงคอนนอกจากการส ารวจเพอใชพลงงานความรอนใตพภพ โดยมเงอนไขวาคสญญาอาจไดรบอนญาตโดยศาลใหจายคาชดเชยไดตามสมควรในการเขาถงทดนเอกชนและภาระจ ายอมซงเจาของทดนเอกชนสมครใจตกลงใหใช โดยการยนค ารองของคสญญาตอศาลชนตนประจ าจงหวดหรอเขตซงทดนนนตงอยโดยค านงถงความจ าเปนซงอาจระบไวโดยศาลดงกลาว

บทบญญตส าคญอกประการของกฎหมายฉบบนไดแก การก าหนดมาตรการจงใจใน Section 4 โดยก าหนดใหสทธพเศษแกผท าสญญาใหบรการ ดงน

- ไดรบยกเวนคาธรรมเนยมศลกากรและภาษคาชดเชยในการน าเข าเครองจกร อปกรณ อะไหล และเครองมอทงหมดทตองใชในการขดเจาะพลงงานความรอนใตพภพตามทก าหนดโดย Director of Energy Development โดยมเงอนไขวาหากผท าสญญาหรอผท าสญญาชวงขาย สง หรอก าจดเครองจกร อปกรณ อะไหล หรอเครองมอดงกลาวโดยม ไดรบอนญาตลวงหนาจากส านกงานพฒนาพลงงาน ผนนตองชดใชเงนเปนสองเทาของคาภาษและธรรมเนยมซงยงมไดจายเนองจากไดรบยกเวน

- สทธในการเขาประเทศไดทนทของผเชยวชาญดานเทคนค หรอผเชยวชาญเฉพาะดาน ซงเปนคนตางชาตรวมถงครอบครวของผนน โดยสทธนนจะไมถกระงบโดยไมมเหตอนสมควร ภายใตเงอนไขวา บคคลดงกลาวตองเขามาด าเนนงานซงตองใชความรความสามารถเฉพาะดานตามสญญาทไดท าไวกบรฐบาลภายใตกฎหมายฉบบน

- ภายใตระเบยบของธนาคารกลาง การสงกลบนอกประเทศของเงนลงทนและการสงเงนไปของเงนทไดมาจากการด าเนนการตามสญญาใหบรการ เชนเดยวกบยอดสรปของเงนดงกลาว ซงอาจจ าเปนในการประกนเงนตนและดอกเบยของภาระหนตางชาตซงเกดจากการด าเนนการดานพลงงานความรอนใตพภพ

- สทธพเศษอน ๆ ตามทก าหนดในมาตรา 12 แหง Presidential Decree No. 87 ( An Act to Promote the Discovery and Production of Indigenous Petroleum, and Appropriating Funds Therefor) ซงอาจน าไปใชกบการด าเนนการดานพลงงานใตพภพ

โดยสทธตามทก าหนดไวใน Presidential Decree No. 87 เปนการใหสทธพเศษแกการด าเนนกจการเกยวกบการปโตรเลยม ซงบางสวนเปนการใหสทธพเศษเชนเดยวกนกบ

62

กฎหมายฉบบน โดยมสทธพเศษตาง ๆ ทก าหนดไว เชน ไดรบยกเวนภาษทงหมดยกเวนภาษเงนได ไดรบยกเวนภาษน าเขาเครองจกรหรออปกรณทใชในการด าเนนกจการ โดยตอง เปนเครองจกร หรออปกรณทไมสามารถผลตในประเทศได ไดรบสทธ เปนตน

3.3 การใชพลงงานความรอนใตพภพในสาธารณรฐอนโดนเซย

3.3.1 ความเปนมา

สาธารณรฐอนโดนเซยมงเนนนโยบายลดการพงพาการใชน ามนและกาซ รวมถงถานหน และใหความส าคญกบการใชพลงงานทดแทนและพลงงานในรปแบบใหมมากขน โดยใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตทอดมสมบรณของประเทศทงกาซ น ามน กาซจากหนน ามน ถานหน และพลงงานใตพภพ (geothermal)10 ในสวนของพลงงานความรอนใตพภพนน สาธารณรฐอนโดนเซยเปนประเทศทมแหลงพลงงานความรอนใตพภพมากทสดในโลก และเปนแหลงพลงงานทมศกยภาพในการพฒนาเพอใชเปนพลงงานหมนเวยนได11 เนองจากมภมประเทศทตงอยบรเวณวงแหวนแหงไฟในมหาสมทรแปซฟก ทงน สาธารณรฐอนโดนเซยไดเรมการส ารวจแหลงพลงงานความรอนใตพภพในชวงยค 1970 ดวยการสนบสนนจากรฐบาลของประเทศพฒนาแลว สาธารณรฐอนโดนเซย มความกาวหนาในการพฒนาพลงงานความรอนใตพภพมากขนในยค 1990 แตตองประสบภาวะชะงกงนเนองจากวกฤตทางการเงนของเอเชยในป ค.ศ. 1997-1998 ตอมาในชวงตนของยค 2000 การพฒนาพลงงานความรอนใตพภพยงประสบปญหาอปสรรคทงจากนโยบาย และขอจ ากดดานตาง ๆ ทงการลงทนทตองใชเงนลงทนสงและความเสยงดานการส ารวจพลงงานความรอนใตพภพ ซงเปนอปสรรคตอนกลงทนทมศกยภาพ และยากแกการไดรบเงนทนจากธนาคาร รฐบาลอนโดนเซยจงพยายามทจะพฒนาพลงงานความรอนใตพภพ และเปดรบความชวยเหลอทหลากหลายทงจากธนาคารและรฐบาล ของประเทศพฒนาแลว กระทงในป ค.ศ. 2003 สาธารณรฐอนโดนเซยไดตรากฎหมายสนบสนนภาคเอกชนเพอสงเสรมการพฒนาและการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพขน โดยก าหนด

10 กรมเศรษฐกจระหวางประเทศ, “ขอมลดานพลงงานของประเทศอนโดนเซย,” สบคน

เมอวนท 2 กมภาพนธ 2558, จาก www.mfa.go.th/business/.../files/energy-20120924-111152-710344.doc

11 Indonesia-investments, “Geothermal Energy,” Accessed February 2 , 2015, http://www.indonesia-investments.com/business/commodities/geothermal-energy/item268

63

เปาหมายในการผลตไฟฟาจากพลงงานความรอนใตพภพใหได 6,000 MW ภายในป ค.ศ. 202012 ปจจบนอนโดนเซยมการผลตไฟฟาจากพลงงานความรอนใตพภพ 1,197 เมกกะวตต เปนอนดบ 3 ของโลกรองจากสหรฐอเมรกาและสาธารณรฐฟลปปนส13

3.3.2 กฎหมายในการสงเสรมและพฒนาการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพ

ของสาธารณรฐอนโดนเซย

3.3.2.1 Number 27 Year 2003 Concerning Geothermal สาธารณรฐอนโดนเซยไดมการตรากฎหมายเฉพาะเพอบงคบใชแกการลงทน

ในพลงงานความรอนใตพภพ กลาวคอ กฎหมายเลขท 27 ป ค.ศ. 2003 หรอ Number 27 Year 2003 Concerning Geothermal โดยกฎหมายดงกลาวไดก าหนดใหการส ารวจ การพฒนาและการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพจดเปนการท าเหมองแรประเภทหนง และก าหนดถงมาตรการ ข นตอนตาง ๆ ในการพฒนาและใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพ ไมวาจะเปนการใชประโยชนโดยตรง หรอการใชประโยชนเพอการผลตพลงงานไฟฟาในพนททงพนดน พนน า และไหลทวปของสาธารณรฐอนโดนเซย (GENERAL PROVISIONS Article 1) โดยก าหนดใหการประกอบธรกจพลงงานความรอนใตพภพนนหมายความรวมถงการด าเนนการส ารวจ การศกษาความเปนไปได และการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพ โดยเปดโอกาสใหรฐวสาหกจ หรอเอกชนทเปนนตบคคลสามารถลงทนในธรกจดงกลาวไดผานระบบการประมลและตองไดรบใบอนญาต หรอ IUP จากรฐมนตรวาการกระทรวง หรอผวาราชการจงหวด หรอนายกเทศมนตรผมอ านาจในการออกใบอนญาตแล วแต กรณ (LICENSING Article 22) และให อ านาจแก ร ฐบาลกลางและร ฐบาลท องถ น ในการจดการพลงงานความรอนใตพภพ โดยรฐบาลกลางมอ านาจในการตรากฎหมายเกยวกบการท าเหมองความรอนใตพภพ การก าหนดนโยบายแหงชาต การใหค าแนะน าและก ากบดแลการใหสมปทานในพนทระหวางจงหวด การออกใบอนญาตและก ากบดแลการท าเหมองระหวางจงหวด ตลอดจนการจดการขอมลทางธรณวทยาและศกยภาพของแหลงพลงงานความรอนใตพภพ เปนตน (Government Authorities Article 5) และรฐบาลทองถนมอ านาจในการออกกฎหมายและระเบยบในพนท ท ม การท าเหมองความรอนใตพภพ การใหค าแนะน าและก ากบดแลการให

12 World Resources Institute, “ Lessons from Indonesia: Mobilizing

Investment in Geothermal Energy,”Accessed February 1, 2015, http://www.wri.org/blog/2013/06/ lessons-indonesia-mobilizing-investment-geothermal-energy

13 Indonesia-investments, supra note 11.

64

สมปทานในเขตเมอง การออกใบอนญาตและก ากบดแลการท าเหมองในเขตเมอง เปนตน (Provincial Administrations Article 6)

กฎหมายฉบบดงกลาวยงไดก าหนดหามมใหด าเนนการใชทดนเพอการท าเหมองความรอนใตพภพในบางพนท กลาวคอ สสาน สถานทศกดสทธ พนทปาอนรกษ พนทมรดกทางวฒนธรรม สถานทสาธารณรฐและโครงสรางพนฐาน เปนตน (LAND USE Article 16)

ทงน ตามกฎหมายไดมการก าหนดใบอนญาตด าเนนธรกจพลงงานความรอนใตพภพ หรอ IUP ทงสน 3 ประเภท ไดแก

- ใบอนญาตท าการส ารวจ (Exploration license) มก าหนดระยะเวลา 3 ป และสามารถตออายได 2 ครง ครงละ 1 ป

- ใบอนญาตศกษาความเปนไปไดของโครงการ (Feasibility study license) มก าหนดระยะเวลา 2 ป นบจากท าการส ารวจเสรจสน

- ใบอนญาตใชประโยชนจากพลงงาน (Exploitation license) มก าหนดระยะเวลา 30 ป นบจากวนสนสดการส ารวจและขยายระยะเวลา (LICENSING Article 22)

นอกจากน ผทไดรบอนญาตด าเนนการใชประโยชนจากทรพยากรความรอนใตพภพจะตองปฏบตตามกฎวศวกรรม ความสามารถทางการเงนและการจดการใหสอดคลองกบมาตรฐานแหงชาต และตองยดมนในจรยธรรมของธรกจ (Utilization Article 12) รวมถงตองมการเสนอแผนระยะยาวในการด าเนนการส ารวจและใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพ ทรวมถงแผนงบประมาณดวย (Exploration and Exploitation Article 14)

อยางไรกด สาธารณรฐอนโดนเซยยงคงประสบปญหาดานความลาชา ของระบบราชการ อปสรรคจากกฎหมายทเกยวของบางประการ ท าใหการพฒนาและใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพเปนไปอยางลาชา โดยสามารถน าพลงงานความรอนใตพภพมาใชเพอผลตไฟฟาไดเพยงประมาณ 5 เปอรเซนตจากศกยภาพของแหลงพลงงานทงหมด14 ปญหาอปสรรค ทส าคญของกฎหมายเลขท 27 ป ค .ศ . 2003 หรอ Number 27 Year 2003 Concerning Geothermal คอ การก าหนดใหกจกรรมเกยวกบพลงงานความรอนใตพภพตามกฎหมายฉบบน มฐานะเปนการท าเหมองแรประเภทหนง สงผลใหไมสามารถใชพนทในเขตปาคมครองและพนทอนรกษเพอการท าเหมองความรอนใตพภพได ซงแหลงพลงงานความรอนใตพภพประมาณ 80 เปอรเซนตของประเทศตงอยในบรเวณดงกลาว ดงนน รฐสภาอนโดนเซยจงผานกฎหมายฉบบใหม กลาวคอ Geothermal Law No. 21/2014 ยกเลก Number 27 Year 2003 Concerning Geothermal โดยกฎหมายดงกลาวระบใหการส ารวจและพฒนาแหลงพลงงานความรอนใตพภพ ไมจดอยในขายการท า

14

lbid.

65

เหมองอกตอไป เพอเปดชองทางใหมการใชพนทในเขตปาคมครองและพนทอนรกษเพอพฒนาแหลงพลงงานความรอนใตพภพได15

นอกจากความพยายามดงกลาว รฐบาลสาธารณรฐอนโดนเซยไดด าเนนการเพอสงเสรมใหเกดการลงทนในพลงงานความรอนใตพภพใหมความนาสนใจมากขนดวยการจดตงกองทน The Geothermal Fund Facility (GFF) โดยใหการสนบสนนเพอลดความเสยงและใหขอมลดานการเงนเกยวกบคาใชจายลวงหนาในการพฒนาพลงงานความรอนใตพภพซงมคาใชจายสง16

3.3.2.2 Number 21 Year 2014 on Geothermal กฎหมายฉบบนเปนกฎหมายทสาธารณรฐอนโดนเซยตราขนโดยเนนย าถง

ความส าคญในการสงเสรมใหมการน าพลงงานความรอนใตพภพซงเปนพลงงานสะอาดและเปนมตรกบสงแวดลอมมาใชเพอประโยชนสงสดของประเทศชาตและประชาชนโดยสวนรวม และตอบสนองตอความตองการใชพลงงานของประเทศ ทดแทนการใชพลงงานจากเชอเพลงฟอสซล และลดการปลอยกาซเรอนกระจกเพอการพฒนาทยงยน (Article 3) โดยก าหนดใหพลงงานความรอนใตพภพ เปนสมบตของชาต ซงถกควบคมโดยรฐบาล และตองใชเพอประโยชนสงสดของประชาชน และใหเปนหนาทของรฐบาล ทงรฐบาลกลาง และรฐบาลทองถนในการด าเนนการในเขตทรบผดชอบเพอใหบรรลวตถประสงคตามทกฎหมายฉบบนก าหนด โดยการด าเนนกจกรรมตาง ๆ เกยวกบพลงงานความรอนใตพภพ ตองอยภายใตหลกการใชประโยชน (Article 4) กลาวคอ ผลประโยชน ประสทธภาพ ความยตธรรม การเพมประสทธภาพทางเศรษฐกจในการใชประโยชนจากแหลงพลงงาน ความยงยน ความมนคง และความปลอดภย การอนรกษทรพยากรธรรมชาตและรกษาสงแวดลอม (Article 2) และไดก าหนดบทบญญตส าคญโดยระบใหการส ารวจและพฒนาแหลงพลงงานความรอนใตพภพ ไมจดอยในขายการท าเหมองอกตอไป เพอเปดชองทางใหมการใชพนทในเขตปาคมครองและพนทอนรกษเพอพฒนาแหลงพลงงานความรอนใตพภพได โดยใหเปนอ านาจของรฐบาลในการพจารณาอนญาต (Article 5 (1)) และก าหนดใหการด าเนนกจกรรมเกยวกบพลงงานความรอนใตพภพทงการใชประโยชนอยางอนโดยตรง และการใชประโยชนโดยออมเพอการผลตไฟฟาตองอยภายใตการบงคบใชกฎหมายฉบบน โดยไดใหนยามค าวา “Utilization of Direct” หรอ การใชประโยชนโดยตรง วาหมายถง การน าพลงงานความรอนใตพภพมาใชประโยชนโดยตรง โดยไมผานกรรมวธในการแปลงสภาพพลงงานความรอน และหรอใชสาร หรอของเหลวใด ๆ ผสม เพอวตถประสงคอยางอนซงไมใชการผลตไฟฟา (Part 1 General provisions Article 1 10. Utilization of Direct) และไดก าหนดนยามค าวา “Use of Indirect” วาหมายถง

15

lbid. 16

lbid.

66

การใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพ โดยผานกระบวนการแปลงความรอนใตพภพ หรอใชสารหรอของเหลวผสม เพอผลตไฟฟา (Part 1 General provisions Article 1 11. Use of Indirect)

บทบญญตส าคญอกประการหนง คอ กฎหมายฉบบนไดแบงอ านาจในการจดการพลงงานความรอนใตพภพระหวางรฐบาลกลาง และรฐบาลทองถน โดยค านงถงพนทของแหลงพลงงาน และลกษณะของการน ามาใชประโยชน ซงสามารถพจารณาได ดงน

1. อ านาจของรฐบาลในการจดการพลงงานความรอนใตพภพ (Article 5 (1)) กฎหมายฉบบนก าหนดใหในกรณทเปนการใชประโยชนอยางอนโดยตรงนอกเหนอจากการน ามาผลตไฟฟา (Utilization of Direct) ใหเปนอ านาจของรฐบาลในการพจารณาอนญาต ในกรณทการใชประโยชนดงกลาวตงอยขามเขตระหวางจงหวด ตงอยในเขตพนทปา พนทปาคมครอง เขตอนรกษปา เขตอนรกษน า พนททะเลทมระยะทางมากกวา 12 ไมลทะเลนบจากชายฝงจนถงทะเลเปดของสาธารณรฐอนโดนเซย และมอ านาจในการจดการพลงงานความรอนใตพภพเพอการใชประโยชนในการผลตไฟฟาหรอการใชประโยชนโดยออม (Use of Indirect) ไมวาแหลงพลงงานความรอนใตพภพนนจะตงอยในพนทใดของสาธารรฐอนโดนเซย รวมถงเขตพนทปา พนทปาคมครอง เขตอนรกษปา และเขตอนรกษน า

นอกจากน ยงก าหนดใหรฐบาลมอ านาจในการจดท านโยบายพลงงานความรอนใตพภพของประเทศ ก าหนดเขตพลงงานความรอนใตพภพ ออกใบอนญาตเกยวกบกจกรรมพลงงานความรอนใตพภพ ออกใบอนญาตการใชประโยชนในทดนในเขตพนททกฎหมายก าหนดใหเปนอ านาจหนาทของรฐบาล ใหค าแนะน าและก ากบดแล จดท าขอมลและขอมลทางธรณวทยาเกยวกบพลงงานความรอนใตพภพ จดเตรยมความสมดลในการใชและการส ารองแหลงพลงงานความรอนใตพภพ การส ารวจ การแสวงหาประโยชนและการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพ สงเสรมสนบสนนการวจยและพฒนาดานวศวกรรม (Article 6)

2. อ านาจของรฐบาลทองถนในการจดการพลงงานความรอนใตพภพ กฎหมายฉบบนแบงอ านาจของรฐบาลทองถนออกเปนอ านาจในระดบจงหวด และอ านาจในระดบต าบล โดย Article 5 (2) ก าหนดใหจงหวดมอ านาจในการด าเนนกจกรรมพลงงานความรอนใตพภพเพอการใชประโยชนอยางอนโดยตรงนอกเหนอจากการผลตไฟฟา ในกรณทการใชประโยชนดงกลาวตงอยขามเขตระหวางต าบล หรอตงอยในเขตเมองของจงหวดนน รวมถงในเขตพนทปา พนทปาคมครอง พนททะเลทมระยะทาง 12 ไมลทะเลนบจากชายฝงไปจนถงทะเลเปด และพนทน าหมเกาะ และใน Article 7 ไดก าหนดใหอ านาจในการด าเนนกจกรรมพลงงานความร อนใตพภพของจงหวด ใหรวมถงอ านาจในการก าหนดกฎเกณฑ ระเบยบทเกยวของกบการใชประโยชนอยางอนโดยตรงนอกเหนอจากการผลตไฟฟาในเขตพนทพลงงานความรอนใตพภพภายในจงหวด ออกใบอนญาต การใชประโยชนในทดนในเขตพนททอยภายใตอ านาจ ใหค าแนะน าและค าปรกษา จดท าขอมล

67

และขอมลทางธรณวทยา และศกยภาพของพลงงานความรอนใตพภพภายในจงหวด และจดเตรยมความสมดลในการใชและการส ารองแหลงพลงงานความรอนใตพภพภายในจงหวด

กรณการจดการในระดบต าบล Article 5 (3) ก าหนดให ต าบลมอ านาจด าเนนกจกรรมพลงงานความรอนใตพภพเพอการใชประโยชนอยางอนโดยตรงนอกเหนอจากการผลตไฟฟา ในกรณทการใชประโยชนนนตงอยในต าบล หรอเมอง รวมถงพนทปา พนทปาคมครอง และพนททะเลระยะทาง 1 ใน 3 ของเขตทางทะเลทอยภายใตเขตอ านาจศาลจงหวด และ Article 8 ก าหนดใหต าบลหรอเมองมอ านาจในการก าหนดกฎเกณฑ ระเบยบทเกยวของกบการใชประโยชนอยางอนโดยตรงนอกเหนอจากการผลตไฟฟาในเขตพนทพลงงานความรอนใตพภพภายในต าบลหรอเมองนน ออกใบอนญาตการใชประโยชนในทดนในเขตพนททอยภายใตอ านาจ ใหค าแนะน าและค าปรกษา จดท าขอมลและขอมลทางธรณวทยา และศกยภาพของพลงงานความรอนใตพภพภายในต าบลหรอเมอง และจดเตรยมความสมดลในการใชและการส ารองแหลงพลงงานความรอนใตพภพภายในต าบลหรอเมอง

กฎหมายดงกลาวก าหนดลกษณะการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพ โดยอาจเปนการใชประโยชนโดยออมเพอผลตไฟฟา หรอการใชประโยชนเพอการทองเทยว การเกษตรกรรม การอตสาหกรรม และกจกรรมอน ๆ ทเปนการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพโดยตรง อนง กรณการใชประโยชนโดยตรงอยในเขตปาอนรกษ จะอนญาตใหใชเพอประโยชน ในการทองเทยวเชงธรรมชาตเทานน (Article 9) และ Article 10 ก าหนดใหการแสวงหาประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพเพอการผลตไฟฟาเปนเรองส าคญและตองมากอนการใชประโยชนอยางอน

ทงน ในการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพเพอผลตไฟฟา กฎหมายก าหนดใหเปนอ านาจของรฐมนตรผมอ านาจเกยวกบการจดการพลงงานความรอนใตพภพ ในการตดสนใจก าหนดเขตพนททจะน าพลงงานความรอนใตพภพมาใชผลตไฟฟา (Article 16 (1)) และในกรณทการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพเพอผลตไฟฟาตงอยในเขตพนทปา เขตปาคมครอง เขตอนรกษปา หรอเขตอนรกษน า การขออนญาตตองไดรบอนญาตจากรฐมนตรทก ากบดแลเรองดงกลาวดวย (Article 24, 25) โดยการใชประโยชนเพอผลตไฟฟานน กฎหมายฉบบนไดก าหนดกจกรรมทรวมถง การส ารวจ การแสวงหาประโยชนและการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพ พรอมทงก าหนดคณสมบตของผทจะด าเนนการขออนญาตตามทกฎหมายก าหนด ตลอดจนอายของใบอนญาต ทออกตามความแหงกฎหมายน

นอกจากน กฎหมายดงกลาวยงก าหนดหนาทส าหรบผไดรบใบอนญาต ทจะตองปฏบตตามกฎหมาย และระเบยบตาง ๆ วาดวยความปลอดภยดานอาชวอนามย และการจดการเกยวกบสงแวดลอมอกดวย

68

3.4 การใชพลงงานความรอนใตพภพในประเทศนวซแลนด

3.4.1 ความเปนมา17 ประเทศนวซแลนดมการใชพลงงานความรอนใตพภพมากวาหนงรอยปแลว

เนองจากเปนประเทศทมแหลงกกเกบพลงงานความรอนใตพภพอยมากโดยเฉพาะในเขต Taupo และ Kawerau โดยเรมแรกเปนการใชโดยชาวเมารเพอใหความรอน ท าอาหาร และการบ าบดรกษา ตอมาชาวยโรปทเขามาตงถนฐานในประเทศนวซแลนดไดใชประโยชนจากบอน าพรอนเพอการรกษา การพฒนาแหลงน าพรอนเพอการอาบน าท าสปาจงเรมขนตงแตป ค.ศ. 1870 จากนนจงเปนการใชประโยชนโดยนกทองเทยวตามล าดบ และในชวงตงแตป ค.ศ. 1950 การใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพกเพมขนอยางมาก โดยมการพฒนาการใชประโยชนทงการใชประโยชนโดยตรง เชน การใหความอบอนแกอาคาร บานเรอน และการน ามาใชเพอผลตไฟฟา โดยโรงไฟฟาพลงงานความรอนใตพภพแหงแรกของประเทศนวซแลนดไดกอตงขนในป ค.ศ. 1958 และเปนโรงไฟฟาพลงงานความรอนใตพภพแหงท 2 ของโลก และมการกอตงโรงไฟฟาพลงงานความรอนใตพภพทมการเพมประสทธภาพขนใหม อกหลายแหง ซง The Ngawha Geothermal Plant เปนโรงไฟฟาพลงงานความรอนใตพภพแหงแรก ทไดกอตงขนภายใตพระราชบญญต The Resource Management Act 1991 ทงนพระราชบญญตดงกลาวเปนกฎหมายส าคญและเปนกฎหมายหลกทก าหนดหลกเกณฑการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพ โดยก าหนดหลกเกณฑควบคมการเขาถงทรพยากรธรรมชาตทางกายภาพ เชน น า อากาศและดน โดยมเปาหมายทส าคญคอการใชทรพยากรธรรมชาตอยางยงยน

ประเทศนวซแลนดมการใชประโยชนโดยตรงจากพลงงานความรอนใตพภพ ในหลากหลายรปแบบ โดยน ามาใชทงในภาคอตสาหกรรมและภาคการเกษตร โดยเปนการใชในเชงพาณชย เชน การใชในอตสาหกรรมเยอกระดาษของโรงงานกระดาษ การอบแหงไมของโรงง านแปรรปไม โดยใชความรอนจากพลงงานความรอนใตพภพใหความรอนแกเตาเผาในการอบไม การเพาะเลยงสตวน า เชน ฟารมกงทมการใชน ารอนจากแหลงพลงงานความรอนใตพภพใหความรอนแกบอเลยงกง การใชในการเพาะปลกพชสวน โดยการใชพลงงานความรอนใตพภพใหความรอนแกโรงเรอนกระจก ทเพาะปลกพช การใชอบแหงนมของชาวเมาร การใชพลงงานความรอนใตพภพในเครองท าความรอนของโรงพยาบาล เปนตน

17 Ministry of Business, Innovation and Employment, “Background of geothermal

energy in New Zealand,” Accessed April 30, 2016, http://www.mbie.govt.nz/info-services/ sectors-industries/natural-resources/geothermal/background-geothermal-energy-new-zealand#history

69

ทงน การใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพของประเทศนวซแลนด เปนการใชเพอน ามาผลตไฟฟาเปนหลก โดยในป ค.ศ. 2014 การผลตไฟฟาจากพลงงานความรอน ใตพภพคดเปน 16 เปอรเซนตของการผลตไฟฟาทงหมดของประเทศ การผลตไฟฟาจากพลงงานความรอนใตพภพถอเปนหนงในแหลงพลงงานทมราคาถกทสดของประเทศนวซแลนด ปจจบนการผลตไฟฟา จากพลงงานความรอนใตพภพอยในเขต Taupo Volcanic Zone มากทสด คดเปนก าลงการผลตไฟฟา 1,080 เมกกะวตต โดยอณหภมของแหลงกกเกบพลงงานในแตละพนทจะเปนตวส าคญในการก าหนดเทคโนโลยของโรงไฟฟาทจะน ามาใช เชน โรงไฟฟาไอน าแหง โรงไฟฟาไอน าเปยก โรงไฟฟาระบบ 2 วงจร หรอโรงไฟฟาพลงงานความรอนรวม ทงน รฐบาลประเทศนวซแลนดไดก าหนดเปาหมายในการผลตไฟฟาจากพล งงานทดแทนให ได ร อยละ 90 ภายในป ค.ศ. 2025 โดยส งเสร มให ม การผลตไฟฟาจากพลงงานความรอนใตพภพ พลงงานลม เปนตน

3.4.2 กฎหมายในการสงเสรมและพฒนาการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพ

ของประเทศนวซแลนด

The Resource Management Act 1991 ประเทศนวซแลนดเปนประเทศหนงทมการรวบรวมกฎหมายทเกยวกบการจดการ

ทรพยากรธรรมชาตเขาไวดวยกน โดยกฎหมายทส าคญไดแก พระราชบญญตการจดการทรพยากร 1991 หรอ The Resource Management Act 1991 (the RMA) ซงเปนกฎหมายทวาดวยหลกเกณฑ การจดการ การควบคม การเขาถง การใชประโยชนของทรพยากรทางธรรมชาต ทงดน น า อากาศ และพลงงานความรอนใตพภพ (ทรพยากรแร จะมกฎหมายเฉพาะก ากบดแลควบคกบ the RMA) โดยพระราชบญญตฉบบดงกลาวมวตถประสงคส าคญในการจดการทรพยากรธรรมชาตโดยรฐบาลกลาง รฐบาลทองถน และความรวมมอจากภาคประชาชนเพอใหบรรลเปาหมายส าคญ คอ การพฒนาทยงยน โดย the RMA ก าหนดวตถประสงคและหลกการของกฎหมายไวในสวนท 2 วาดวยวตถประสงค และหลกการ มาตรา 5 (Part 2 Purpose and principles section 5) ซงเนนย าถงการบรหารจดการทรพยากรทางธรรมชาตและทางกายภาพใหเกดความยงยน โดยภายใตพระราชบญญตฉบบน การจดการทยงยน หมายถง การจดการ การใช การพฒนา และการคมครองทรพยากรธรรมชาต ซงจะชวยใหประชาชนและชมชนมคณภาพชวตทดทงดานเศรษฐกจ วฒนธรรม สงคม ตลอดจน มความปลอดภยในชวตและสขภาพ โดยการจดการดงกลาวตองสามารถตอบสนองความตองการ ของคนรนปจจบนและไมบนทอนความสามารถในการตอบสนองความตองการของคนรนอนาคต ทงตองมการปกปองคณภาพอากาศ น า ดน และระบบนเวศ โดยการหลกเลยง หรอการรกษา หรอการบรรเทาผลกระทบทเกดจากการด าเนนกจกรรมใด ๆ ทจะสงผลตอสงแวดลอม

70

the RMA ไดใหนยาม “พลงงานความรอนใตพภพ” โดยปรากฏในสวนท 1 วาดวยการตความและการใช มาตรา 2 (1) (Part 1 Interpretation and application section 2 (1)) วาหมายถง พลงงานทไดจากกระบวนการผลตภายใตพนโลก โดยความรอนตามธรรมชาต และรวมถงน ารอนใตพภพ (Geothermal Water) ดวย ทงน the RMA ไดใหนยามของ “น ารอนใตพภพ” วาหมายถง น ารอนใตพภพทมอณหภม 30 องศาเซลเซยสหรอมากกวานน รวมถงไอน า น า และสารผสมทเกดจากน า ไอน า ซงถกท าใหรอนดวยความรอนใตพภพทมอยในธรรมชาต ดงนน น าใตพภพซงเปนพลงงานความรอนใตพภพตามกฎหมายฉบบนจงเปนทรพยากร “น า” ตามความหมายของ the RMA และในสวนท 3 วาดวยหนาทและขอจ ากดภายใตพระราชบญญตน มาตรา 14 (Part 3 Duties and restrictions under this Act section 14) ไดก าหนดขอจ ากดในการใชทรพยากร “น า” รวมถงน ารอนใตพภพ โดยก าหนดหามมใหผใดเอาไปหรอใชหรอกกเกบในลกษณะทฝาฝนตอมาตรฐานสงแวดลอมแหงชาต หรอกฎในระดบภมภาคเวนแตกจกรรมบางประเภท กลาวคอ กจกรรมทไดรบใบอนญาต (resource consent) โดยชดแจง ตามมาตรฐานสงแวดลอมแหงชาต หรอกฎทก าหนดในแผนระดบภมภาค หรอการใชในกจกรรมภายในประเทศทมความเหมาะสม หรอการผกผอนหยอนใจ โดยไมสงผลกระทบตอสงแวดลอม หรอส าหรบการใชงานแบบดงเดมเพอประโยชนสวนรวมของชาวเมารทองถนและไมสงผลกระทบตอสงแวดลอม

หลกการส าคญของ the RMA ไดก าหนดอ านาจหนาทของรฐบาลกลางและรฐบาลทองถนไวในสวนท 4 วาดวยการท างาน อ านาจ และหนาทของรฐบาลกลางและรฐบาลทองถน (Part 4 Functions, powers, and duties of central and local government) โดยก าหนดใหรฐบาลกลาง รฐบาลทองถนโดยสภาภมภาค และสภาต าบลหรอสภาเมองมอ านาจหนาทในการจดการทรพยากร ทอยในเขตพนทหรอความรบผดชอบของตน โดยรฐบาลกลางจะเปนผก าหนดนโยบาย มาตรฐาน และตรากฎหมายดานการจดการ การอนรกษทรพยากรธรรมชาตและรกษาสงแวดลอมของประเทศในภาพรวมทงหมด ขณะทรฐบาลทองถนโดยสภาภมภาคเปนผมอ านาจสงสดในการจดการ การควบคมการด าเนนงาน หรอการใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตทงทรพยากรน า อากาศ ดน และความรอนใตพภพ รวมถงการอนรกษ การดแลรกษา การปองกนการปนเปอนและบรรเทาผลกระทบทอาจเกดขนตอทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม (section 30) โดยสภาภมภาคเปนผมอ านาจในการก าหนดนโยบาย ในระดบภมภาค หรอเรยกวา “The Regional Policy Statements” (section 59-62) และมอ านาจในการก าหนดกฎเกณฑตาง ๆ เพอใหนโยบายทก าหนดไวใน The Regional Policy Statements บรรลผลส าเรจ โดยกฎเกณฑตาง ๆ จะถกก าหนดไวในแผนระดบภมภาค หรอเรยกวา “The Regional Plans” (section 63-67) เพอใหการจดการทรพยากรธรรมชาตบรรลวตถประสงคของ the RMA และสภาต าบลหรอสภาเมองจะเปนผใหบรการโดยตรงโดยเนนเรองโครงสรางพนฐาน และการใชประโยชนในทดน

จะเหนไดวา ตามบทบญญตของ the RMA มการมอบอ านาจในการจดการทรพยากรธรรมชาตใหแกรฐบาลในระดบทองถนอยางชดเจน แตการจดการใด ๆ ดงกลาวตองสอดคลอง

71

และตองใหเกดผลตามนโยบายแหงชาต และเปนไปตามมาตรฐานสงแวดลอมแหงชาตทรฐบาลกลางก าหนด ซง the RMA ไดก าหนดให The Regional Policy Statements ทสภาภมภาคตองด าเนนการจดท านนตองกลาวถงสาระส าคญของเรองตาง ๆ ตามทก าหนดไวในมาตรา 62 (Section 62) แหงพระราชบญญตน เชน การจดการแหลงทรพยากรทส าคญส าหรบภมภาค เปาหมายทจะน าไปสการบรรลผลส าเรจ ตามนโยบายทก าหนดไว นโยบายในการด าเนนการและค าอธบายนโยบายนน ๆ วธการ (ไมรวมถงกฎ) ทใชหรอจะถกใชเพอการด าเนนตามนโยบาย หลกการและเหตผลในการก าหนดเปาหมาย นโยบายและวธการตาง ๆ ผลกระทบทางสงแวดลอมทอาจเกดขนจากการด าเนนนโยบายและวธการตามทก าหนด กระบวนการในการจดการกรณเกดปญหาขามเขตอ านาจระหวางทองถน หรอความขดแยงระหวางหนวยงานหรอดนแดนของภมภาค อ านาจความรบผดชอบของทองถนทงหมดหรอบางสวนในการระบเปาหมาย นโยบาย และวธการในการควบคมและใชทรพยากร เพอหลกเลยงหรอบรรเทาภยธรรมชาต การรกษาความหลากหลายทางชวภาพของชนพนเมอง รวมถงขนตอนในการประเมนประสทธภาพประสทธผลของนโยบายหรอวธการทก าหนด ขอมลอน ๆ ทจ าเปนส าหรบการด าเนนการตามวตถประสงคของสภาภมภาค อ านาจ หนาท ภายใตพระราชบญญตน ทงน นโยบายใน The Regional Policy Statements ตองไมขดแยงกบขอก าหนดการอนรกษทรพยากรน า และตองท าใหนโยบายแหงชาตบรรลผล

มาตรา 67 (Section 67) แหง the RMA ยงไดก าหนดสาระส าคญของ The Regional Plans ทสภาภมภาคตองจดท าเพอใหการด าเนนการตาม The Regional Policy Statements ประสบความส าเรจ โดยตองกลาวถงเปาหมายส าหรบภมภาค นโยบายทสนบสนนเปาหมายดงกลาว และกฎระเบยบทจะท าใหเกดผลตามนโยบายทก าหนดไว โดยอาจมการกลาวถงเรองตาง ๆ ดงนดวย เชน ประเดนทแผนพยายามหาแนวทางการแกไข วธการอน ๆ นอกเหนอจากกฎระเบยบเพอใชส าหรบการด าเนนการตามนโยบายของภมภาคใหเปนผลส าเรจ หลกการและเหตผลในการก าหนดนโยบายและวธการ ผลกระทบตอสงแวดลอมทคาดวาจะเกดขนจากการด าเนนนโยบายหรอวธการนน ขนตอนการตรวจสอบประเมนประสทธภาพและประสทธผลของนโยบายและวธการทก าหนด ขอมลทจะถกน าไปใชเพอการขออนญาต (resource consent) เปนตน ทงน แผนระดบภมภาคตองบงคบการใหเกดผลตอค าแถลงนโยบายใด ๆ ของประเทศ ค าแถลงนโยบายใด ๆ ของ New Zealand coastal และค าแถลงนโยบายใด ๆ ของภมภาค

นอกจากน the RMA ยงไดก าหนดบทบญญตเพอแบงประเภทของกจกรรมตาง ๆ ออกเปน 5 ประเภท ตามมาตรา 77A (section 77A) และมาตรา 87A (Section 87A) ไดอธบายถงลกษณะของประเภทกจกรรมดงกลาว สรปสาระส าคญ ดงน

72

1. Permitted activity หมายถง กจกรรมทตองไดรบอนญาตตามแผนระดบภมภาค ซงตองปฏบตตามเงอนไขบางประการทก าหนดไวในแผนนน โดยไมตองไดรบใบอนญาต resource consent ทงน ใชบงคบแกกจกรรมขนาดเลกและสงผลกระทบตอสงแวดลอมนอย

2. Controlled activity หมายถง กจกรรมทระบไวในแผนระดบภมภาควาเปนกจกรรมทตองถกควบคมโดยตองไดรบใบอนญาต resource consent จากสภาภมภาค การจะไดรบใบอนญาตนนตองปรากฏวากจกรรมนนเปนไปตามเงอนไขทก าหนดไวในแผน โดยไมจ าตองแจงเพอใหไดรบความยนยอมจากสาธารณชน เพยงแตเปนการพจารณาตดสนใจโดยเจาหนาททมอ านาจของสภาภมภาค ทงน ใชบงคบแกกจกรรมทอาจสงผลกระทบตอสงแวดลอมไมรนแรง

3. Discretionary activity หมายถง กจกรรมทตองไดรบใบอนญาต resource consent และตองแจงใหสาธารณชนรบทราบ หากกจกรรมนนถกตอตาน จะตองมการตดสนโดยสมาชกสภา ภายหลงจากทไดมการท าประชามตแลว ทงน ใชบงคบแกกจกรรมขนาดใหญ

4. Non-complying activity หมายถง กจกรรมทขดกบกฎทก าหนดไวในแผน และตองไดรบใบอนญาต resource consent โดยอาจตองมการแจงใหประชาชนรบทราบ

5. Prohibited activity หมายถง กจกรรมตองหามอยางชดแจงในแผนซงไมสามารถอนญาตใหด าเนนการได

จากบทบญญตแหงพระราชบญญตการจดการทรพยากร 1991 หรอ The Resource Management Act 1991 (the RMA) ดงกลาว จะเหนไดวาการจดการเกยวกบพลงงานความรอนใตพภพ ซงเปนทรพยากรธรรมชาตทส าคญอยางหนงของประเทศนวซแลนด จะด าเนนการไดกแตโดยไดรบอนญาตตามพระราชบญญตน และเปนไปตามเงอนไขทก าหนดโดยสภาภมภาค ซงมอ านาจในการจดการเกยวกบทรพยากรธรรมชาตในเขตพนทของตน ทงน ทรพยากรความรอนใตพภพของประเทศนวซแลนดทถกน ามา ผลตไฟฟามากทสดอยในบรเวณทเรยกวา Taupo Volcanic Zone ซงอยในเขต Waikato region และ Bay of Plenty region ภายใตการจดการของสภาภมภาคทง 2 ภมภาค18 กลาวคอ Waikato Regional Councils และ Bay of Plenty Regional Councils ทงน การใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพสวนใหญตงอยในเขต Waikato region ดงนน วทยานพนธฉบบนจะศกษาโดยยกตวอยางหลกการจดการพลงงานความรอนใตพภพในเขต Waikato region ภายใต The Waikato Regional Policy Statement ซงเปนนโยบายเกยวดวยการจดการทรพยากรธรรมชาต และ The Waikato Regional Plan ซงเปนแผนเกยวดวยการจดการทรพยากรธรรมชาตในระดบภมภาค ในเขต Waikato ทออกตามความ

18 Mark Brockelsby, “ Geothermal development in New Zealand Managing

environmental and social effects on Maori, ” Accessed April 30, 2016, http://www.irena.org/documentdownloads/events/2013/november/olade/14_brockelsby.pdf

73

แหงพระราชบญญตการจดการทรพยากร 1991 หรอ The Resource Management 1991 Act (the RMA) โดยมสาระส าคญเกยวดวยการจดการพลงงานความรอนใตพภพ ดงน

The Waikato Regional Policy Statement หรอนโยบายระดบภมภาค ก าหนดเรองการจดการพลงงานความรอนใตพภพในนโยบายท 9 โดยก าหนดใหมการจดการจดการแหลงพลงงานความรอนใตพภพในภมภาคอยางยงยน ซงตองด าเนนการโดยค านงถงระดบของแหลงพลงงานความรอนใตพภพ เพอการจดการส าหรบการใชประโยชนทหลากหลาย ขนาดของระบบพลงงานความรอนใตพภพ จดออนทส าคญของพลงงานความรอนใตพภพ การใชงานทมอย การจดการผลกระทบจากการพฒนา การใชทดน และการใชสงซงไมใชน ารอนใตพภพในแหลงทรพยากรความรอนใตพภพภายในภมภาค รวมถงการจดสรรแหลงพลงงานความรอนใตพภพ โดยแบงเปนแหลงส าหรบการคมครอง หรอการใชประโยชน หรอการผลตไฟฟา

โดย The Waikato Regional Policy Statement19 ไดวางนโยบายโดยก าหนดให มการแบงประเภทระบบความรอนใตพภพออกเปน 5 ประเภท กลาวคอ 1) Development Geothermal Systems 2) Limited Development Geothermal Systems 3) Protected Geothermal Systems 4) Research Geothermal และ 5) Systems Small Geothermal Systems และก าหนดให แผนระดบภมภาค (Regional Plans) ซงเปนเครองมอในการก าหนดกฎ ระเบยบ หลกเกณฑในการด าเนนงาน ตองแบงประเภทการจดการระบบพลงงานความรอนใตพภพตามนโยบายทก าหนดไว เพอประโยชนในการจดการทรพยากรความรอนใตพภพ รวมถงก าหนดใหแผนระดบภมภาค (Regional Plans) ตองจดท าแผนทแสดงขอบเขตของระบบพลงงานความรอนใตพภพ กฎเกณฑเกยวกบการน าน ารอนใตพภพหรอพลงงานความรอนใตพภพไปใช การสงเสรมการใชพลงงานความรอนใตพภพ หรอน ารอนใตพภพอยางมประสทธภาพ การฟนฟและบรรเทาผลกระทบทอาจเกดขนจากการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพ การก าหนดเงอนไขในการไดรบอนญาต การจดการการใชทดนทเหมาะสมกบการแบงประเภทระบบความรอนใตพภพ เปนตน

The Waikato Regional Plan20 หรอแผนระดบภมภาค ไดก าหนดสาระส าคญเกยวดวยการจดการพลงงานความรอนใตพภพในเขตภมภาค โดยเนนย าถงประเดนการใชประโยชน

19 Waikato Regional Council, “The Waikato Regional Policy Statement , ”

Accessed May 1 5 , 2 016, http://www.waikatoregion.govt.nz/PageFiles/6777/2016/ WaikatoRegionalPolicyStatement2016.pdf

20 Waikato Regional Council, “Waikato Regional Plan,” Accessed May 15, 2016, http://www.waikatoregion.govt.nz/Council/Policy-and-plans/Rules-and-regulation/Regional-Plan/Waikato-Regional-Plan/

74

จากพลงงานความรอนใตพภพ โดยตองเปนการน ามาใชอยางมประสทธภาพ และตองค านงถงผลกระทบทอาจเกดขนจากการใชพลงงานดงกลาว ทงผลกระทบทอาจเกดขนตอลกษณะทางกายภาพของพนดน น าใตดน การทรดตวหรอการพงทลายของพนดนในบรเวณทมการใชประโยชน และผลกระทบดานอน ๆ ทอาจเกดขนได ทงน เพอใหการก าหนดนโยบาย วธการ ตลอดจนกฎระเบยบตาง ๆ ในแผนน สามารถตอบสนองตอการพฒนาและใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพไดอยางยงยน ซงแผนดงกลาวไดก าหนดนโยบายในการจดสรรพนทตามประเภทระบบความรอนใตพภพตามทนโยบายระดบภมภาคก าหนดไว และมการจดท าแผนทแสดงขอบเขตของระบบความรอนใตพภพประเภทตาง ๆ ตลอดจนก าหนดกฎเกณฑ วธการทผประสงคจะขออนญาตเขาใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพตองด าเนนการ รวมถงกฎในการขออนญาตประเภทกจกรรมตาง ๆ ตามท the RMA ก าหนด

3.5 บทวเคราะหนโยบาย และมาตรการทางกฎหมายในการสงเสรมการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพของตางประเทศ

จากการศกษาคนควาความเปนมา และมาตรการทางกฎหมายของประเทศชนน าในการน าพลงงานความรอนใตพภพมาประยกตใชในหลากหลายรปแบบ ทงการน ามาใชเพอการผลตไฟฟาและการน ามาใชประโยชนอยางอนโดยตรง ทงของสหรฐอเมรกา สาธารณรฐฟลปปนส สาธารณรฐอนโดนเซย และประเทศนวซแลนด พบวา ประเทศตาง ๆ เหลานอาศยมาตรการทงในระดบนโยบาย และกฎหมายเพอสงเสรมและควบคมการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพ โดยวตถประสงค ในการสงเสรมและควบคมการใชพลงงานความรอนใตพภพของแตละประเทศมจดรวมทเหมอนกน กลาวคอ การเพมสดสวนการใชพลงงานหมนเวยนภายในประเทศทดแทนการพงพาการใชพลงงานสนเปลอง โดยเฉพาะพลงงานทไดจากเชอเพลงฟอสซล ทงน เพอใหบรรลเปาหมายในการกอใหเกด “การพฒนาทย งยน” อนเปนการพฒนาทมงใหเกดความสมดลใน 3 ดาน คอ เศรษฐกจ สงคม และทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ซงถอเปนเปาหมายแหงการพฒนาทนานาอารยประเทศยอมรบและใหความส าคญเปนอยางยง

“การพฒนาทยงยน” ถกน ามาเปนหลกการส าคญในการก าหนดนโยบาย และกฎหมายเพอสงเสรมการใชพลงงานหมนเวยนซงรวมถงพลงงานความรอนใตพภพอยางชดเจนและเปนรปธรรม โดยในระดบนโยบายแตละประเทศไดก าหนดเปาหมายและกรอบระยะเวลาในการลดการใชเชอเพลงจากฟอสซล เพอลดการปลอยกาซเรอนกระจก และเพมสดสวนการผลตไฟฟาจากพลงงานหมนเวยน ใหไดมากขน โดยก าหนดสดสวนการใชพลงงานหมนเวยนชนดตาง ๆ ทมแหลงทรพยากรอย

75

ภายในประเทศตามศกยภาพของแหลงพลงงานแตละแหง และไดน าเรองดงกลาวมาก าหนดไวในกฎหมาย เชน Number 21 year 2014 on Geothermal ของสาธารณรฐอนโดนเซย และ The Resource Management Act 1991 ของประเทศนวซแลนด เปนตน

นอกจากน มาตรการทางกฎหมายทส าคญและไดมการบญญตไวคลายคลงกนของทง 4 ประเทศ ไดแก การก าหนดบทบาทอ านาจหนาทของรฐในการสงเสรมการใชประโยชน การควบคมการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพ ตงแตระยะเรมแรกจนกระทงการน ามาใชเพอการผลตไฟฟา รวมถงการใชประโยชนอยางอนโดยตรง โดยอยภายใตการค านงถงหลกการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและหลกการจดการสงแวดลอม ซงแตละประเทศมมาตรการทางกฎหมาย ทนาสนใจ และนาจะน ามาประยกตใชใหเหมาะสมกบบรบทของประเทศไทยหลายประการ เชน การก าหนดใหรฐเปนผมอ านาจในการอนญาตใหผทประสงคจะประกอบกจการพลงงานเขาด าเนนการเพอส ารวจแหลงพลงงานภายใตขนตอนและเงอนไขทกฎหมายก าหนด การควบคมการใชประโยชนจากพลงงานโดยค านงถงผลกระทบตอสงแวดลอม การใหประชาชนและทองถนมบทบาทในการ จดการพลงงาน และการใหสทธประโยชนตาง ๆ แกนกลงทน เพอกระตนใหเกดการลงทนในพลงงานความรอนใตพภพ รวมถงมาตรการในการจดตงโครงการสาธตการน าพลงงานความรอนใตพภพมาใชประโยชนอยางครบวงจร ทงน เพอใหการสงเสรมและการควบคมมเสถยรภาพและประสทธภาพ สามารถกระตนใหเกดการลงทนในพลงงานความรอนใตพภพภายในประเทศไทยไดอยางแทจรง

76

บทท 4 นโยบาย กฎหมาย และปญหาทเกยวของกบการสงเสรมและพฒนาการใชประโยชน

จากพลงงานความรอนใตพภพเพอผลตไฟฟา

4.1 นโยบายทเกยวของกบการสงเสรมและพฒนาการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพ

4.1.1 นโยบายและแผนการสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2540 - 2559

นโยบายและแผนการสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2540 – 2559 ออกตามความในมาตรา 13 (1) แหงพระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2535 ไดมการก าหนดนโยบายทรพยากรพลงงานไว 3 ประการ ดงน1

1. การใชพลงงานอยางประหยดและมประสทธภาพโดยไมท าลายความสมดลของธรรมชาต แนวทางการด าเนนงานไดแก การใชมาตรการทางเศรษฐกจปรบเปลยนพฤตกรรมการใชพลงงานใหมประสทธภาพมากขน โดยปรบโครงสรางและระดบราคาพลงงานทกประเภท ใหเปนไปตามตนทนทแทจรง สงเสรมใหผประกอบการอตสาหกรรมใชเทคโนโลยและพลงงาน ในขบวนการผลตทไมสงผลตอคณภาพสงแวดลอม ปรบปรงระบบขนสงและจราจรเพอประหยดพลงงานและลดปญหามลพษ รวมทงปรบบทบาทขององคกรและกฎหมายทเกยวของใหเหมาะสม

2. พฒนาและจดหาแหลงพลงงานใหมปรมาณความเพยงพอกบความตองการอยางประหยดโดยเรงรดส ารวจและพฒนาทรพยากรพลงงานไมวาจะเปนปโตรเลยม ถานหน และกาซธรรมชาต หรอเปนพลงงานหมนเวยนและพลงงานนอกระบบ จดท าแนวทางการจดหา และพฒนาพลงงานโดยมการศกษาเปรยบเทยบขอดขอเสยของพลงงานประเภทตางๆ สงเสรมการปลกปาเพอท าฟนและเผาถานในชนบทพรอมทงปรบปรงประสทธภาพการผลตและการใชเชอเพลงดงเดม ใหมประสทธภาพ นอกจากน ยงสงเสรมความรวมมอกบประเทศเพอนบานและประเทศผสงออกพลงงานในการพฒนาและจดหาพลงงานส ารอง

3. พฒนาเทคโนโลยการผลตและการใชพลงงานใหเปนไปอยางมประสทธภาพ ประหยดและลดปญหามลพษ

1 อ านาจ วงศบณฑต, กฎหมายสงแวดลอม , พมพครงท 2, (กรงเทพมหานคร :

ส านกพมพวญญชน, 2550), น.63.

77

4.1.2 แผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. 2555 – 2559 พระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต มาตรา 35

ก าหนดใหรฐมนตรโดยความเหนชอบของคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาตจดท าแผนปฏบตการ เรยกวา “แผนจดการคณภาพสงแวดลอม” เพอปฏบตตามนโยบายและแผนการสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต ทไดก าหนดขนตามมาตรา 13 (1) ซงปจจบนไดมการประกาศแผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. 2555 – 25592 โดยก าหนดยทธศาสตรทเกยวกบพลงงานในยทธศาสตรท 1 การปรบฐานการผลตและการบรโภคใหเปนมตรตอสงแวดลอม โดยก าหนดสดสวนการใชพลงงานหมนเวยนตอการใชพลงงานขนสดทายเพมขน และอตราการใชพลงงานตอผลตภณฑมวลรวมในประเทศ (Energy Elasticity) ลดลง โดยมการก าหนดแผนงานและแนวทางการปฏบต เชน สนบสนนใหมการผลตและใชพลงงานหมนเวยนในระดบชมชนหมบาน สงเสรมการผลตและการใชพลงงานหมนเวยน ในภาคอตสาหกรรมโดยเฉพาะการผลตไฟฟาและการขนสง โดยพฒนาเทคโนโลยพลงงานหมนเวยนใหมศกยภาพในการแขงขนกบราคาเชอเพลงฟอสซล ควบคกบการก าหนดมาตรการทางเศรษฐศาสตรเพอสรางแรงจงใจทเออตอการผลตและการใชไฟฟาจากแหลงพลงงานหมนเวยน สงเสรมการว จย และพฒนาเพอเพมประสทธภาพกระบวนการผลตพลงงานทดแทน โดยใหมการจดสรรงบประมาณและบรณาการรวมกบทกภาคสวนทเกยวของในการวจย พฒนา และสาธตอยางตอเนอง โดยเฉพาะการผลตพลงงานจากพชพลงงานทเหมาะสมและใหผลผลตสง รวมทงสงเสรมการวจยการผลตพลงงานจากแหลงธรรมชาต และของเสยหรอวสดเหลอใชตาง ๆ มาผลตเปนพลงงานหมนเวยน (Waste to Energy) สนบสนนและผลกดนนโยบายพลงงานชมชนควบคไปกบนโยบายพลงงานแหงชาต โดยการสงเสรมการประหยดพลงงาน การยอมรบการใชพลงงานทดแทนจากชมชน และการสงเสรมใหเกษตรกร ปลกพชพลงงานชนดทมความเหมาะสมกบพนท สรางมาตรฐานเทคโนโลยพลงงานหมนเวยน และสงเสรมอตสาหกรรมการผลตเทคโนโลยพลงงานหมนเวยนในประเทศ เพอลดตนทน และเพมสดสวนการผลตในประเทศ โดยการสนบสนนมาตรการดานภาษและการลงทนเพอจงใจผประกอบการ เชน สงเสรมการลงทนและรบประกนความเสยงผานกองทนเพอการสนบสนนการลงทนในโครงการสงเสรมการลงทนดานอนรกษพลงงานและพลงงานทดแทน (ESCO Fund) เปนตน ตลอดจนวจย และพฒนา รวมถงสรางองคความรดานเทคโนโลยการผลตพลงงานหมนเวยน ทงจากวสด เหลอใช จากการเกษตร ขยะ และแหลงพลงงานธรรมชาต (ลม แสงอาทตย น า และอน ๆ) รวมทงถายทอดวธการดแลรกษา และการซอมบ ารงใหแกชมชน หรอองคกรปกครองสวนทองถน ใหมศกยภาพ

2 “แผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. 2555 – 2559,” สบคนเมอวนท 23 ตลาคม 2555, จาก http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2555/E/037/1.PDF

78

ในการผลตพลงงานหมนเวยน เพอน าไปสการพฒนาพลงงานหมนเวยนอยางมนคงและยงยนในระดบชมชนและทองถน พฒนากลไก ชองทาง และรปแบบการมสวนรวมของประชาชนและชมชนในการพฒนา การผลต การใช และการบรหารจดการพลงงานหมนเวยนดวยตนเอง รวมทงการเขาถงแหลงขอมลพลงงานหมนเวยนไดอยางสะดวก

4.1.3 นโยบายดานพลงงานของรฐบาล

รฐบาลชดปจจบนไดแถลงนโยบายตอสภานตบญญตแหงชาต เมอวนศกรท 12 กนยายน 2557 โดยก าหนดนโยบายเกยวกบพลงงานไว ดงน3

ปฏรปโครงสรางราคาเชอเพลงประเภทตาง ๆ ใหสอดคลองกบตนทน และใหมภาระภาษทเหมาะสมระหวางน ามนตางชนดและผใชตางประเภท เพอเพมประสทธภาพการใชพลงงานของประเทศและใหผบรโภคระมดระวงทจะไมใชอยางฟมเฟอย รวมถงด าเนนการใหมการส ารวจและผลตกาซธรรมชาตและน ามนดบรอบใหมทงในทะเลและบนบก และด าเนนการใหมการสรางโรงไฟฟาเพมขนโดยหนวยงานของรฐและเอกชน ทงจากการใชฟอสซลเปนเชอเพลง และจากพลงงานทดแทนทกชนด ดวยวธการ ทเปดเผย โปรงใส เปนธรรม และเปนมตรตอสภาวะแวดลอม พรอมกบรวมมอกบประเทศเพอนบานในการพฒนาพลงงาน

4.1.4 แผนพฒนาก าลงผลตไฟฟาของประเทศไทย พ.ศ. 2558 – 2579 (PDP 2015)

กอนการประกาศแผนพฒนาก าลงผลตไฟฟาของประเทศไทย พ.ศ. 2558 – 2579 (PDP 2015) กระทรวงพลงงานและการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย (กฟผ.) ไดจดท าแผนพฒนาก าลงผลตไฟฟาของประเทศไทย พ.ศ. 2555 – 2573 (PDP 2010 ฉบบปรบปรงครงท 3) ซงไดรบความเหนชอบจากคณะกรรมการนโยบายพลงงานแหงชาต (กพช.) และคณะรฐมนตร (ครม.) เมอวนท 8 มถนายน 2555 และวนท 19 มถนายน 2555 ตามล าดบ โดยมการก าหนดใหมการกระจายแหลง และประเภทพลงงานใหมใหมความหลากหลาย การสงเสรมการผลต การใช และพฒนาพลงงานทดแทนและพลงงานทางเลอก โดยตงเปาหมายใหสามารถทดแทนเชอเพลงฟอสซลไดอยางนอยรอยละ 25

3 ส าน กเลขาธ การคณะร ฐมนตร , “ค าแถลงนโยบายของคณะร ฐมนตร พลเอก ประยทธ จนทรโอชา นายกรฐมนตร แถลงตอสภานตบญญตแหงชาตเมอวนองคารท 12 กนยายน 2557,” สบคนเมอวนท 16 ธนวาคม 2557, จาก http://www.cabinet.thaigov.go.th/bb_main31.htm

79

ภายใน 10 ป4 ทงน การจดหาพลงงานไฟฟาจากพลงงานหมนเวยนตงเปาหมายใหภายในป 2573 ประเทศจะมสดสวนพลงงานหมนเวยนเพมขนไมต ากวารอยละ 10 ของพลงงานไฟฟาทงหมด โดยปพ.ศ. 2555-2564 จะพจารณาปรมาณการผลตไฟฟาจากพลงงานหมนเวยนตามกรอบแผนพฒนาพลงงานทดแทนและพลงงานทางเลอก พ.ศ.2555-2564 (Alternative Energy Development Plan : AEDP 2012–2021) ของกระทรวงพลงงาน และในปพ.ศ. 2565-2573 จะขยายปรมาณพลงงานหมนเวยนตามศกยภาพของเชอเพลงและเทคโนโลยทมการพฒนาสงขน และน าก าลงผลตไฟฟาของผผลตไฟฟาขนาดเลกมาก (VSPP) และผผลตไฟฟารายเลก (SPP) ทยนเสนอขายจรงและมความพรอม รวมทงก าลงผลตตามโครงการพลงงานหมนเวยนของ กฟผ. มาประกอบการพจารณาดวย5

ตอมาเมอรฐบาลมการแถลงนโยบายใหมจงไดมการทบทวนและจดท าแผนพฒนาก าลงผลตไฟฟาของประเทศไทย พ.ศ. 2558 – 2579 (PDP 2015) ขน เพอใหสอดคลองกบนโยบายของรฐบาลและการเตรยมการเพอเขาสประชาคมอาเซยน (ASEAN Economic Community: AEC) โดยเนนการเสรมสรางความมนคงของระบบไฟฟาดวยการกระจายเชอเพลงในการผลตไฟฟา การลดการพงพากาซธรรมชาต การเพมสดสวนการผลตไฟฟาจากถานหนเทคโนโลยสะอาด การจดหาไฟฟาจากตางประเทศเพมขน การเพมสดสวนการผลตไฟฟาจากพลงงานหมนเวยน การพฒนาระบบสงไฟฟา ระบบจ าหนายไฟฟา เพอรองรบการพฒนาพลงงานทดแทน และไดก าหนดวางกรอบแผนบรณาการ พลงงานแหงชาต โดยจดท าเปน 5 แผน ไดแก6

1. แผนพฒนาก าลงผลตไฟฟาของประเทศไทย (Thailand Power Development Plan: PDP)

2. แผนอนรกษพลงงาน (Energy Efficiency Development Plan: EEDP) 3. แผนพฒนาพลงงานทดแทนและพลงงานทางเลอก (Alternative Energy

Development Plan: AEDP) 4. แผนการจดหากาซธรรมชาตของไทย และ

4 แผนพฒนาก าลงผลตไฟฟาของประเทศไทยในชวงป 2555-2573 PDP 2010 ฉบบปรบปรงครงท 3, สบคนเมอวนท 27 มกราคม 2557, จาก http://www.eppo.go.th/nepc/kpc/kpc-142.htm#1

5 แผนพฒนาก าลงผลตไฟฟาของประเทศไทยในชวงป 2555-2573 PDP 2010 ฉบบปรบปรงครงท 3, สบคนเมอวนท 27 มกราคม 2557, จาก http://www.eppo.go.th/power/PDP2010/PDP2010-rev3.pdf

6 แผนพฒนาก าลงผลตไฟฟาของประเทศไทย พ.ศ. 2558 – 2579 (PDP 2015), สบคนเมอวนท 17 พฤศจกายน 2558, จาก http://www.egat.co.th/index.php?option =com_content &view =article&id=325&Itemid=207

80

5. แผนบรหารจดการน ามนเชอเพลง โดยแผน PDP 2015 และแผนบรณาการพลงงานแหงชาตจะใหความส าคญกบ

ประเดนความมนคงทางพลงงาน ประเดนด านเศรษฐกจ และประเดนดานสงแวดลอม ทงน แผน PDP 2015 ไดผานการพจารณาและใหความเหนจากคณะกรรมการก ากบกจการพลงงาน (กกพ.) เมอวนท 6 พฤษภาคม 2558 และ ไดรบมตเหนชอบจากคณะกรรมการนโยบายพลงงานแหงชาต (กพช.) เมอวนท 14 พฤษภาคม 2558 และคณะรฐมนตรไดรบทราบมตดงกลาวแลว7 โดยมเปาหมายการผลตไฟฟาจากพลงงานทดแทนแตละประเภททรอยละ 20 ของปรมาณความตองการพลงงานไฟฟา (Energy) รวมสทธ ซงสอดคลองกบแผนพฒนาพลงงานทดแทนและพลงงานทางเลอก พ.ศ. 2558 - 2579 (Alternative Energy Development Plan: AEDP2015) ทไดมการทบทวนและปรบปรงเปาหมายก าลงการผลตไฟฟาจากพลงงานทดแทนใหสามารถทดแทนเชอเพลงฟอสซลไดอยในชวงรอยละ 15 - 20 ภายในป 25798 โดยเปนการเพมเปาหมายการผลตไฟฟาจากพลงงานทดแทนจากแผนพฒนาพลงงานทดแทนและพลงงานทางเลอก 25% ใน 10 ป (พ.ศ. 2555 – 2564) ทก าหนดเปาหมายการจดหาพลงงานไฟฟาจากพลงงานหมนเวยนไมต ากวารอยละ 10 ของพลงงานไฟฟาทงหมดภายในป 2573

4.1.5 ยทธศาสตรกระทรวงพลงงาน และแผนพฒนาพลงงานทดแทนและพลงงาน

ทางเลอก กระทรวงพลงงานเปนหนวยงานราชการทมบทบาทอ านาจหนาทโดยตรงในการบรหารจดการ

ดานพลงงาน และเปนหนวยงานส าคญในการขบเคลอนนโยบายตาง ๆ ไปปฏบตใหเกดผลสมฤทธ เพอความมนคงทางพลงงานของประเทศ ซงกระทรวงพลงงานไดประกาศยทธศาสตรกระทรวงพลงงาน (พ.ศ. 2555 - 2559) โดยมการก าหนดยทธศาสตรทงสน 6 ยทธศาสตร ไดแก9

ยทธศาสตรท 1 การจดหาเพอเสรมสรางความมนคงดานพลงงานของประเทศ ยทธศาสตรท 2 การอนรกษพลงงานและใชพลงงานอยางมประสทธภาพ

7 เพงอาง.

8 กระทรวงพลงงาน, “แผนพฒนาพลงงานทดแทนและพลงงานทางเลอก (Alternative Energy Development Plan : AEDP2015) , ส บค น เม อว นท 17 พฤศจ กายน 2558, จาก http://ienergyguru.com/wp-content/uploads/2015/09/AEDP2015_Final_version.pdf ”

9 กระทรวงพลงงาน, “ประกาศกระทรวงพลงงาน เรอง ยทธศาสตรกระทรวงพลงงาน (พ.ศ. 2555 - 2559),” สบคนเมอวนท 23 ตลาคม 2555, จาก http://www.energy.go.th/sites/ all/files/stragic2012-2016.pdf

81

ยทธศาสตรท 3 การพฒนาพลงงานทดแทนและพลงงานทสะอาด ยทธศาสตรท 4 การก ากบดแลกจการพลงงานและราคาพลงงาน ยทธศาสตรท 5 การผลกดนใหอตสาหกรรมพลงงานสรางรายไดใหประเทศ และ ยทธศาสตรท 6 การพฒนาองคกร ทงน กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน กระทรวงพลงงาน ไดก าหนด

แผนพฒนาพลงงานทดแทนและพลงงานทางเลอก 25% ใน 10 ป (พ.ศ. 2555 – 2564)10 โดยมวตถประสงคในการพฒนาพลงงานทดแทนใหเปนพลงงานหลกของประเทศ ทดแทนเชอเพลงฟอสซลและการน าเขาน ามนไดอยางยงยน สนบสนนอตสาหกรรมการผลตพลงงานทดแทนภายในประเทศ เพอความมนคงดานพลงงานของประเทศ โดยก าหนดเปาหมายสดสวนพลงงานทดแทนตอการใชพลงงานขนสดทายของประเทศเปน 25% ในปพ.ศ. 2564 โดยในสวนของการพฒนาพลงงานความรอนใตพภพ ซงเปนพลงงานรปแบบใหมเพอการผลตไฟฟาและคาดวานาจะมศกยภาพในการพฒนาในเชงพาณชยในอนาคต มการก าหนดเปาหมายในการผลตใหได 1 MW ในปพ.ศ. 2564 ปจจบนมก าลงการผลต 350 kw และไดก าหนดแนวทางและทศทางการพฒนาพลงงานความรอนใตพภพ ดงน

- พฒนาแผนทศกยภาพแหลงและเทคโนโลยพลงงานความรอนใตพภพของประเทศ - ประเมนความเปนไปไดการพฒนาแหลงพลงงานความรอนใตพภพดวยเทคโนโลย

รปแบบตาง ๆ ทเหมาะสม - ประเมนความคมคา ผลกระทบตอชมชน สงแวดลอม และสขภาพน ามาผลตพลงงาน - ทดลองน าเทคโนโลยทอาจใชพลงงานความรอนใตพภพทมอณหภมไมสงนก

มาใชประโยชน - ตดตามเทคโนโลยทมความเหมาะสมกบศกยภาพและภมประเทศ ตอมาเมอวนท 13 ธนวาคม 2556 กระทรวงพลงงานไดประกาศยทธศาสตร

กระทรวงพลงงาน (พ.ศ. 2557-2561) โดยปรบยทธศาสตรของกระทรวงพลงงานจากเดมก าหนดไว 6 ยทธศาสตร ใหเหลอ 5 ยทธศาสตร ดงตอไปน11

ยทธศาสตรท 1 จดหาพลงงานใหเพยงพอตอความตองการ

10 แผนพฒนาพลงงานทดแทนและพลงงานทางเลอก 25% ใน 10 ป (พ.ศ. 2555 – 2564), สบคนเมอวนท 28 ตลาคม 2555, จาก http://www.dede.go.th/dede/images/stories/aedp25.pdf

11 กระทรวงพลงงาน, “ประกาศกระทรวงพลงงาน เรอง ยทธศาสตรกระทรวงพลงงาน (พ.ศ. 2557 - 2561),” สบคนเมอ 17 พฤศจกายน 2558, จาก http://old.energy.go.th/ sites/all/files/strategic2557_2561.pdf

82

ยทธศาสตรท 2 การสรางเสรมความมนคงและสรางมลคาเพมดานพลงงานของประเทศ ยทธศาสตรท 3 การก ากบดแลกจการพลงงานและราคาพลงงาน ยทธศาสตรท 4 การพฒนาพลงงานพลงงานทยงยนและเปนมตรตอสงแวดลอม และ ยทธศาสตรท 5 การเปนองคกรสมรรถนะสงทยดมนในธรรมาภบาล นอกจากน กระทรวงพลงงานยงไดทบทวนแผนบรณาการพลงงานแหงชาต

และจดท าแผนพฒนาพลงงานทดแทนและพลงงานทางเลอก พ.ศ. 2558 – 2579 (Alternative Energy Development Plan : AEDP2015) ขนโดยใหความส าคญกบการสงเสรมการผลตพลงงานจากวตถดบพลงงานทดแทนทมอยภายในประเทศใหไดเตมตามศกยภาพ การพฒนาศกยภาพการผลตพลงงานทดแทนดวยเทคโนโลยทมความเหมาะสม และการพฒนาพลงงานทดแทนเพอผลประโยชนรวมทงในดานสงคมและสงแวดลอมแกชมชน12 ซงการก าหนดเปาหมายการผลตไฟฟาจากพลงงานทดแทนตามแผน AEDP2015 ไดค านงถงปจจยตาง ๆ หลายประการกลาวคอ ศกยภาพแหลงพลงงานทดแทนคงเหลอของแตละเทคโนโลย ความตองการใชไฟฟา ความสามารถของสายสงในการรองรบไฟฟา ทผลตจากพลงงานทดแทน การจดล าดบเทคโนโลยตามราคาตนทนส าหรบการผลตไฟฟา จากเชอเพลงพลงงานทดแทนประเภทตาง ๆ และตามนโยบายของรฐบาลในดานผลประโยชนเชงสงคมและสงแวดลอมจากโรงไฟฟาพลงงานทดแทน การจดสรรการผลตไฟฟาจากแหลงพลงงานทดแทนเชงพนท และมเปาหมายการผลตไฟฟาจากพลงงานทดแทนแตละประเภทเชอเพลงตามแผน AEDP2015 ในภาพรวมของทงประเทศทรอยละ 20 ของปรมาณความตองการพลงงานไฟฟารวมสทธ โดยพลงงานทดแทนทถกก าหนดเปนเปาหมายในการพฒนาและสงเสรมเพอใชผลตไฟฟาตามแผน AEDP2015 แยกตามประเภทเชอเพลง ไดแก ขยะชมชน ขยะอตสาหกรรม ชวมวล กาซชวภาพ (น าเสย/ของเสย) พลงน าขนาดเลก กาซชวภาพ (พชพลงงาน) พลงงานลม พลงงานแสงอาทตย และพลงน าขนาดใหญ13 โดยไมปรากฏเปาหมายการพฒนาและสงเสรมพลงงานความรอนใตพภพเพอผลตไฟฟาดงเชนทเคยปรากฏในแผนพฒนาพลงงานทดแทนและพลงงานทางเลอก 25% ใน 10 ป (พ.ศ. 2555 – 2564) แตอยางใด แตพลงงานความรอนใตพภพถกน ามาก าหนดเปนเปาหมาย การผลตความรอนจากพลงงานทดแทน โดยจดเปนพลงงานทางเลอกอนซงแหลงวตถดบอยระหวางการส ารวจหรอวจยพฒนาและอาจมศกยภาพในอนาคตหากมการพฒนาเทคโนโลยทเหมาะสม

12 กระทรวงพลงงาน, “แผนพฒนาพลงงานทดแทนและพลงงานทางเลอก (Alternative Energy Development Plan : AEDP2015) ,” ส บค น เม อว นท 18 พฤศจ กายน 2558, จาก http://ienergyguru.com/wp-content/uploads/2015/09/AEDP2015_Final_version.pdf

13 เพงอาง.

83

และตนทนสามารถแขงขนไดกบเชอเพลงพลงงานประเภทอน โดยมเปาหมายการผลตความรอน จากพลงงานทางเลอกอน (พลงงานความรอนใตพภพ/น ามนจากยางรถยนตทใชแลว เปนตน) อยท 10 พนตนเทยบเทาน ามนดบ (ktoe) ในปพ.ศ. 257914

4.2 กฎหมายพลงงานและกฎหมายอนทเกยวของ

กฎหมายเกยวกบพลงงานของประเทศไทยมหลายฉบบ ซงแตละฉบบมเจตนารมณ

และขอบเขตการใชบงคบทแตกตางกน วทยานพนธฉบบนจะศกษากฎหมายในสวนทเกยวกบ การจดการพลงงานในภาพรวม และทอาจเกยวของกบการจดการและการสงเสรมพลงงานหมนเวยน (พลงงานความรอนใตพภพ) เพอพฒนาเปนพลงงานทดแทนโดยเฉพาะ ซงมกฎหมายส าคญ ทเกยวของ ดงน

4.2.1 พระราชบญญตคณะกรรมการนโยบายพลงงานแหงชาต พ.ศ. 2535

พระราชบญญตฉบบนตราขนเพอก าหนดใหมคณะกรรมการนโยบายพลงงานแหงชาตท าหนาทในการพจารณาเสนอนโยบายและแผนการบรหารและพฒนาพลงงานรวมทงก ากบดแล ประสานงานและประเมนผลการปฏบตงานดานพลงงานของหนวยงานตาง ๆ เพอใหการปฏบตงาน ในดานนโยบายและการบรหารพลงงานของประเทศมเอกภาพและประสทธภาพสงขน โดยใหมส านกงานคณะกรรมการนโยบายพลงงานแหงชาตซงเปนสวนราชการระดบกรม สงกดส านกนายกรฐมนตร ปฏบตงานตามทคณะกรรมการนโยบายพลงงานแหงชาตมอบหมาย ซงมสาระส าคญ ดงน

1. ก าหนดความหมายของค าวา “พลงงาน” “พลงงานหมนเวยน” “พลงงานสนเปลอง” ตามมาตรา 4 โดยก าหนดให

“พลงงาน” หมายความวา ความสามารถในการท างานซงมอยในตวของสงทอาจใหงานได ไดแก พลงงานหมนเวยน และพลงงานสนเปลอง และใหหมายความรวมถงสงทอาจใหงานได เชน เชอเพลง ความรอน และไฟฟา เปนตน

“พลงงานหมนเวยน” หมายความรวมถง พลงงานทไดจากไม ฟน แกลบ กากออย ชวมวล น า แสงอาทตย ความรอนใตพภพ ลม และคลน เปนตน

“พลงงานสนเปลอง” หมายความรวมถง พลงงานทไดจากถานหน หนน ามน ทรายน ามน น ามนดบ น ามนเชอเพลง กาซธรรมชาต และนวเคลยร เปนตน

14 เพงอาง.

84

2. มาตรา 5 ก าหนดใหมคณะกรรมการนโยบายพลงงานแหงชาต คณะกรรมการนโยบายพลงงานแหงชาต ประกอบดวย นายกรฐมนตรเปนประธาน

กรรมการ รองนายกรฐมนตรคนหนงซงนายกรฐมนตรมอบหมายเปนรองประธานกรรมการ รฐมนตรประจ าส านกนายกรฐมนตรคนหนงซงนายกรฐมนตรมอบหมาย รฐมนตรวาการกระทรวงกลาโหม รฐมนตรวาการกระทรวงการคลง รฐมนตรวาการกระทรวงการตางประเทศ รฐมนตรวาการกระทรวงเกษตรและสหกรณ รฐมนตรวาการกระทรวงคมนาคม รฐมนตรวาการกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม รฐมนตรวาการกระทรวงพลงงาน รฐมนตรวาการกระทรวงพาณชย รฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทย รฐมนตรวาการกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย รฐมนตรวาการกระทรวงอตสาหกรรม ปลดกระทรวงพลงงาน เลขาธการคณะกรรมการกฤษฎกา เลขาธการคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต และผอ านวยการส านกงบประมาณ เปนกรรมการ ใหผอ านวยการส านกงานนโยบายและแผนพลงงานเปนกรรมการและเลขานการ

3. มาตรา 6 ก าหนดอ านาจหนาทของคณะกรรมการนโยบายพลงงานแหงชาต คณะกรรมการนโยบายพลงงานแหงชาตมอ านาจหนาทในการเสนอนโยบาย

และแผนการบรหารและพฒนาพลงงานของประเทศตอคณะรฐมนตร ก าหนดหลกเกณฑและเงอนไข ในการก าหนดราคาพลงงานใหสอดคลองกบนโยบายและแผนการบรหารและพฒนาพลงงานของประเทศ ตดตาม ดแล ประสาน สนบสนนและเรงรดการด าเนนการของคณะกรรมการทงหลายทมอ านาจหนาทเกยวของกบพลงงาน สวนราชการ รฐวสาหกจ และภาคเอกชนทเกยวของกบพลงงาน เพอใหมการด าเนนการใหสอดคลองกบนโยบายและแผนการบรหารและพฒนาพลงงานของประเทศ ประเมนผลการปฏบตตามนโยบายและแผนการบรหารและพฒนาพลงงานของประเทศ ปฏบตหนาทอนตามทนายกรฐมนตรหรอคณะรฐมนตรมอบหมาย

4. มาตรา 10 ก าหนดใหมส านกงานคณะกรรมการนโยบายพลงงานแหงชาต ส านกงานคณะกรรมการนโยบายพลงงานแหงชาต มอ านาจหนาทในการศกษา

และวเคราะหนโยบายและแผนการบรหารและพฒนาพลงงานของประเทศเพอเสนอตอคณะกรรมการ นโยบายพลงงานแหงชาต ตดตาม ประเมนผล และเปนศนยประสานและสนบสนนการปฏบตงาน ตามนโยบายและแผนการบรหารและพฒนาพลงงานของประเทศ เกบรวบรวมขอมล ตดตามความเคลอนไหวของสถานการณดานพลงงานวเคราะหแนวโนมและประเมนผลกระทบทจะเกดขนเพอจดท าขอเสนอ นโยบายและแผนการบรหารและพฒนาพลงงานของประเทศ และเผยแพรสถต ทเกยวของกบพลงงาน ปฏบตงานอนใดตามทนายกรฐมนตร หรอคณะกรรมการนโยบายพลงงานแหงชาตมอบหมาย

85

4.2.2 พระราชบญญตการพฒนาและสงเสรมพลงงาน พ.ศ. 2535 พระราชบญญตนมการก าหนดอ านาจหนาทของกรมพฒนาพลงงานทดแทน

และอนรกษพลงงาน (กรมพฒนาและสงเสรมพลงงาน) โดยมสาระส าคญ ดงน 1. มาตรา 5 ก าหนดนยามของค าวา “พลงงาน” “พลงงานหมนเวยน” “พลงงาน

สนเปลอง” โดยก าหนดความหมายไวเชนเดยวกบความหมายของค าดงกลาวตามมาตรา 4 แหงพระราชบญญตคณะกรรมการนโยบายพลงงานแหงชาต พ.ศ. 2535 นอกจากน ไดมการก าหนดความหมายของค าวา “พลงงานควบคม” หมายถง พลงงานซงไดมการก าหนดใหควบคมตามพระราชบญญตน เวนแตปโตรเลยมตามกฎหมายวาดวยปโตรเลยม

2. มาตรา 6 ก าหนดอ านาจหนาทของกรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงานมอ านาจหนาทในการส ารวจ

รวบรวมขอมล วเคราะห ทดลอง และตรวจสอบ เกยวกบพลงงานในดานแหลงพลงงาน การผลต การแปรรป การสง และการใช และอ านาจหนาทในการออกแบบ สราง และบ ารงรกษาแหลงผลต แหลงแปรรป ระบบสง ระบบใชพลงงาน เชน การผลตไฟฟาจากพลงงานหมนเวยนและพลงงานชนดใหม รวมทงการก าหนดระเบยบ มาตรฐาน อตราคาตอบแทนส าหรบการใชพลงงานโดยค านงถงผลกระทบตอสงแวดลอม เศรษฐกจ และความมนคงของประเทศ

3. มาตรา 24 การก าหนดพลงงานควบคม การก าหนดพลงงานประเภทใด ขนาดและวธการผลต หรอการใชอยางใดใหเปน

พลงงานควบคม ใหตราเปนพระราชกฤษฎกา ในปจจบนมพระราชกฤษฎกาก าหนดพลงงานควบคม พ.ศ. 2536 บญญตใหพลงงานไฟฟาซงขนาดการผลตรวมของแตละแหลงผลตตงแต 200 กโลโวลตแอมแปรขนไปเปนพลงงานควบคม

4. มาตรา 25 ก าหนดใหผใดจะผลต หรอขยายการผลตพลงงานควบคม ตองไดรบอนญาตจากกรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน การขอรบใบอนญาตและการออกใบอนญาตใหเปนไปตามหลกเกณฑและวธการทก าหนดในกฎกระทรวง นอกจากนหากการผลตพลงงานควบคมมกฎหมายอนก าหนดวาตองไดรบอนญาตหรอสมปทาน ผผลตจะตองไดรบอนญาตหรอสมปทานตามกฎหมายนน ๆ ดวย และมาตรา 27 ก าหนดใหอธบดเปนผมอ านาจในการออกใบอนญาต

ท งน การอนญาตใหผลตพลงงานควบคมในปจจบนเปนอ านาจหนาท ของคณะกรรมการก ากบกจการพลงงาน (กกพ.) ตามมาตรา 47 และมาตรา 48 แหงพระราชบญญตการประกอบกจการพลงงาน พ.ศ. 2550 ซงก าหนดใหการอนญาตประกอบกจการพลงงานเปนอ านาจ

86

ของคณะกรรมการก ากบกจการพลงงาน15 อยางไรกตาม ไดมพระราชกฤษฎกาก าหนดประเภท ขนาด และลกษณะของกจการพลงงานทไดรบการยกเวนไมตองขอรบใบอนญาตการประกอบกจการพลงงาน พ.ศ. 2552 ซงออกตามความในพระราชบญญตการประกอบกจการพลงงาน พ.ศ. 2550 ก าหนดใหกจการผลตไฟฟาทมก าลงการผลตรวมของแตละแหลงผลตต ากวา 1,000 กโลโวลตแอมแปรไดรบการยกเวนไมตองขอรบใบอนญาตการประกอบกจการพลงงานจากคณะกรรมการก ากบกจการพลงงาน (กกพ.)16 ดงนน กรณการผลตพลงงานไฟฟาซงมขนาดก าลงการผลตรวมของแตละแหลง

15 พระราชบญญตการประกอบกจการพลงงาน พ.ศ. 2550

“มาตรา 47 การประกอบกจการพลงงานไมวาจะมคาตอบแทนหรอไม ตองไดรบใบอนญาตจากคณะกรรมการ...”

“มาตรา 48 ในกรณทการปลกสรางอาคาร หรอการตงโรงงานเพอประกอบกจการพลงงานตองปฏบตตามกฎหมายวาดวยโรงงาน กฎหมายวาดวยการควบคมอาคาร กฎหมายวาดวยการผงเมอง หรอกฎหมายวาดวยการพฒนาและสงเสรมพลงงาน ใหการอนญาตตามกฎหมายวาดวยการนน เปนอ านาจหนาทของคณะกรรมการตามพระราชบญญตน โดยคณะกรรมการตองขอความเหนจากหนวยงานทมอ านาจหนาทตามกฎหมายตาง ๆ ดงกลาวและหนวยงานดงกลาวตองแจงความเหนพรอมทงจ านวนคาธรรมเนยมทเรยกเกบตามกฎหมายนน ๆ ใหคณะกรรมการทราบดวย...”

16 พระราชกฤษฎกาก าหนดประเภท ขนาด และลกษณะของกจการพลงงานทไดรบ การยกเวนไมตองขอรบใบอนญาตการประกอบกจการพลงงาน พ.ศ. 2552 มาตรา 3 บญญตวา

“ประเภท ขนาด และลกษณะของกจการพลงงานทไดรบการยกเวนไมตองขอรบใบอนญาตการประกอบกจการพลงงานมดงตอไปน

(1) กจการผลตไฟฟาทมก าลงการผลตรวมของแตละแหลงผลตต ากวาหนงพนกโลโวลตแอมแปร

(2) กจการระบบจ าหนายไฟฟาทผประกอบกจการผลตไฟฟาตาม (๑) น าไฟฟาทไดจากการผลตไปใชในกจการของตนเอง

(3) กจการจ าหนายไฟฟาทมขนาดการจ าหนายไฟฟาต ากวาหนงพนกโลโวลตแอมแปร โดยผานระบบจ าหนายไฟฟา

(4) กจการศนยควบคมระบบไฟฟาซงโดยปกตไมมหนาทสงการดานการผลตไฟฟาโดยตรง

87

ผลตตงแต 200 กโลโวลตแอมแปรขนไป แตต ากวา 1,000 กโลโวลตแอมแปร ซงเขาขายการประกอบกจการพลงงานและไดรบการยกเวนไมตองขอรบใบอนญาตประกอบกจการพลงงาน ผผลตพลงงานไฟฟาตองด าเนนการขออนญาตตามมาตรา 25 แหงพระราชบญญตการพฒนาและสงเสรมพลงงาน พ.ศ. 2535 โดยตองยนขออนญาตผลตพลงงานควบคมตอกรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน กรณการผลตพลงงานไฟฟาทมก าลงการผลตรวมของแตละแหลงผลตตงแต 1,000 กโลโวลตแอมแปรขนไปและเขาขายการประกอบกจการพลงงาน ผผลตพลงงานไฟฟาจะตองยนขออนญาตผลตพลงงานควบคมตอส านกงานคณะกรรมการก ากบกจการพลงงาน เพอใหคณะกรรมการก ากบกจการพลงงานอนญาตตอไป

4.2.3 พระราชบญญตการสงเสรมการอนรกษพลงงาน พ.ศ. 2535

พระราชบญญตนตราขนโดยมวตถประสงคใหมการผลตและใชพลงงานอยางประหยดและมประสทธภาพตลอดจนกอใหเกดการผลตเครองจกรและอปกรณทมประสทธภาพและวสดทใช ในการอนรกษพลงงานขนภายในประเทศ โดยการก าหนดมาตรการในการก ากบ ดแล สงเสรม และชวยเหลอเกยวกบการใชพลงงาน โดยมการก าหนดนโยบายอนรกษพลงงาน เปาหมายและแผนอนรกษพลงงาน การตรวจสอบและวเคราะหการอนรกษพลงงาน วธปฏบตในการอนรกษพลงงาน การก าหนดระดบการใชพลงงานในเครองจกรและอปกรณ ตลอดจนการจดตง “กองทนเพอพฒนาและอนรกษพลงงาน” เพอใหการอดหนน ชวยเหลอในการอนรกษพลงงาน การปองกนและแกไขปญหาสงแวดลอมจากการใชพลงงาน ตลอดจนการคนควาวจยเกยวกบพลงงาน และก าหนดมาตรการ เพอสงเสรมใหมการอนรกษพลงงาน หรอผลตเครองจกรอปกรณทมประสทธภาพสงหรอวสดเพอใชในการอนรกษพลงงาน17

ผทอยภายใตบงคบของพระราชบญญตน ไดแก โรงงานควบคม อาคารควบคม ผผลต หรอผจ าหนายเครองจกรอปกรณทมประสทธภาพสง ซงสาระส าคญของพระราชบญญตนคอ การก าหนดใหเจาของอาคารควบคม โรงงานควบคมด าเนนการอนรกษพลงงานใหเปนไปตามมาตรฐาน ทก าหนด ดวยวธการอยางใดอยางหนง เชน ปรบปรงประสทธภาพของการเผาไหมเชอเพลง ปองกนการสญเสยพลงงาน การน าพลงงานทเหลอจากการใชแลวกลบมาใชใหม การใชเครองจกร หรออปกรณ

(5) กจการเกบรกษาและแปรสภาพกาซธรรมชาตจากของเหลวเปนกาซทมปรมาณการเกบรกษากาซธรรมชาตเหลวรวมของแตละแหลงเกบรกษาต ากวาหาหมนลตร

17 โปรดดหมายเหตทายพระราชบญญตการสงเสรมการอนรกษพลงงาน พ.ศ. 2535

88

ทมประสทธภาพสง หรอตามทก าหนดในกฎกระทรวง ก าหนดการอนรกษพลงงานในเครองจกร อปกรณ และสงเสรมการใชวสดเพออนรกษพลงงาน

อนง โรงงาน หมายถง โรงงานตามกฎหมายวาดวยโรงงาน กลาวคอ อาคาร สถานท หรอยานพาหนะทใชเครองจกรมก าลงรวมตงแตหาแรงมาหรอก าลงเทยบเทาตงแตหาแรงมาขนไป หรอใชคนงานตงแตเจดคนขนไปโดยใชเครองจกรหรอไมกตามส าหรบท า ผลต ประกอบ บรรจ ซอม ซอมบ ารง ทดสอบ ปรบปรง แปรสภาพ ล าเลยง เกบรกษา หรอท าลายสงใด ๆ ทงน ตามประเภทหรอชนดของโรงงานทก าหนดในกฎกระทรวง18

อาคาร หมายถง อาคารตามกฎหมายวาดวยการควบคมอาคาร กลาวคอ ตก บาน เรอน โรง ราน แพ คลงสนคา ส านกงาน และสงทสรางขนอยางอน ซงบคคลอาจเขาอยหรอเขาใชสอยได และหมายความรวมถง

(1) อฒจนทรหรอสงทสรางขนอยางอนเพอใชเปนทชมนมของประชาชน (2) เขอน สะพาน อโมงค ทางหรอทอระบายน า อเรอ คานเรอ ทาน า ทาจอดเรอ

รว ก าแพง หรอประต ทสรางขนตดตอหรอใกลเคยงกบทสาธารณะหรอสงทสรางขนใหบคคลทวไปใชสอย (3) ปายหรอสงทสรางขนส าหรบตดหรอตงปาย

(ก) ทตดหรอตงไวเหนอทสาธารณะและมขนาดเกนหนงตารางเมตร หรอมน าหนกรวมทงโครงสรางเกนสบกโลกรม

(ข) ทตดหรอตงไวในระยะหางจากทสาธารณะซงเมอวดในทางราบแลวระยะหางจากทสาธารณะมนอยกวาความสงของปายนนเมอวดจากพนดน และมขนาดหรอมน าหนกเกนกวาทก าหนดในกฎกระทรวง

(4) พนทหรอสงทสรางขนเพอใชเปนทจอดรถ ทกลบรถ และทางเขาออกของรถส าหรบอาคารทก าหนดตามมาตรา 8 (9)

(5) สงทสรางขนอยางอนตามทก าหนดในกฎกระทรวง ทงน ใหหมายความรวมถงสวนตาง ๆ ของอาคาร19 และอาคารสง อาคาร

ขนาดใหญพเศษ อาคารชมนมชน และโรงมหรสพ20 โรงงาน หรออาคารท เขาขายเปนโรงงานควบคม หรออาคารควบคม

ตามพระราชบญญตการสงเสรมการอนรกษพลงงาน พ.ศ. 2535 นน เปนไปตามพระราชกฤษฎกา

18 โปรดดพระราชบญญตโรงงาน พ.ศ. 2535 มาตรา 5

19 โปรดดพระราชบญญตควบคมอาคาร พ.ศ. 2522 มาตรา 4

20 โปรดดพระราชบญญตควบคมอาคาร (ฉบบท 3) พ.ศ.2543 มาตรา 5

89

ก าหนดโรงงานควบคม พ.ศ. 2540 และพระราชกฤษฎกาก าหนดอาคารควบคม พ.ศ. 2538 ทออกตามความในมาตรา 8 และมาตรา 18 แหงพระราชบญญตการสงเสรมการอนรกษพลงงาน พ.ศ. 2535 ตามล าดบ โดยมลกษณะดงน

ลกษณะของโรงงานทถกก าหนดใหเปนโรงงานควบคมตามมาตรา 3 แหงพระราชกฤษฎกาก าหนดโรงงานควบคม พ.ศ. 2540 ไดแก โรงงานทมการใชพลงงาน ดงตอไปน

(1) โรงงานเดยวหรอหลายโรงงานภายใตเลขทบานเดยวกนทไดรบอนมตจาก ผจ าหนายพลงงานใหใชเครองวดไฟฟา หรอใหตดตงหมอแปลงไฟฟาชดเดยวหรอหลายชดรวมกน มขนาดตงแต10,000 กโลวตต หรอ 11,750 กโลโวลทแอมแปรขนไป หรอ

(2) โรงงานเดยวหรอหลายโรงงานภายใตเลขทบานเดยวกนทใชไฟฟาจากระบบ ของผจ าหนายพลงงาน ความรอนจากไอน าจากผจ าหนายพลงงาน หรอพลงงานสนเปลองอนจาก ผจ าหนายพลงงานหรอของตนเอง อยางหนงอยางใดหรอรวมกนตงแตวนท 1 มกราคมถงวนท 31 ธนวาคมของปทผานมา มปรมาณพลงงานทงหมดเทยบเทาพลงงานไฟฟาตงแต 200 ลานเมกะจลขนไป

โดยโรงงานใดทก าหนดใหเปนโรงงานควบคมตามพระราชกฤษฎกานแลว มใหน าบทบญญตวาดวยการสงเสรมการอนรกษพลงงานในอาคารควบคมมาใชบงคบกบโรงงานดงกลาว

และลกษณะของอาคารทถกก าหนดใหเปนอาคารตามมาตรา 3 แหงพระราชกฤษฎกาก าหนดอาคารควบคม พ.ศ. 2538 ไดแก อาคารทมใชอาคารทใชเปนพระทนงหรอพระราชวง อาคารทท าการสถานทตหรอสถานกงสลตางประเทศ อาคารทท าการขององคการระหวางประเทศหรอ ทท าการของหนวยงานทตงขนตามความตกลงระหวางรฐบาลไทยกบรฐบาลตางประเทศ โบราณสถาน วดวาอารามหรออาคารตาง ๆ ทใชเพอการศาสนา ซงมกฎหมายควบคมการกอสรางไวแลวโดยเฉพาะ ทมการใชพลงงานดงตอไปน

(1) อาคารหลงเดยวหรอหลายหลงภายใตเลขทบานเดยวกนทไดรบอนมตจาก ผจ าหนายใหใชเครองวดไฟฟา หรอใหตดตงหมอแปลงไฟฟาชดเดยวหรอหลายชดรวมกนมขนาดตงแต 1,000 กโลวตต หรอ 1,175 กโลโวลทแอมแปรขนไป

(2) อาคารหลงเดยวหรอหลายหลงภายใตเลขทบานเดยวกนทใชไฟฟาจากระบบ ของผจ าหนาย ความรอนจากไอน าจากผจ าหนายหรอพลงงานสนเปลองอนจากผจ าหนายหรอของตนเองอยางใดอยางหนงหรอรวมกนตงแตวนท 1 มกราคม ถงวนท 31 ธนวาคมของปทผานมา มปรมาณพลงงานทงหมดเทยบเทาพลงงานไฟฟาตงแต 20 ลานเมกะจลขนไป

นอกจากน มาตรา 24 แหงพระราชบญญตการสงเสรมการอนรกษพลงงาน พ.ศ. 2535 แกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตการสงเสรมการอนรกษพลงงาน (ฉบบท 2) พ.ศ. 2550 ก าหนดใหจดตง “กองทนเพอสงเสรมการอนรกษพลงงาน” ในกระทรวงพลงงาน เพอใชเปนทนหมนเวยนและใชจาย

90

ชวยเหลอหรออดหนนการด าเนนงานเกยวกบการอนรกษพลงงาน โดยประกอบดวยเงนและทรพยสนดงตอไปน

(1) เงนทโอนจากกองทนน ามนเชอเพลงตามกฎหมายวาดวยการแกไขและปองกนภาวะการขาดแคลนน ามนเชอเพลงตามจ านวนทนายกรฐมนตรก าหนด

(2) เงนทสงตามมาตรา 35 มาตรา 36 และมาตรา 37 (3) เงนคาธรรมเนยมพเศษทจดเกบตามมาตรา 42 (4) เงนอดหนนจากรฐบาลเปนคราว ๆ (5) เงนหรอทรพยสนอนทไดรบจากภาคเอกชนทงภายในและภายนอกประเทศ

รฐบาลตางประเทศหรอองคการระหวางประเทศ (6) เงนจากดอกผลและประโยชนใด ๆ ทเกดจากกองทนน และมาตรา 24/1 ใหโอนบรรดากจการ ทรพยสน สทธ หนสน และเงนจากกองทน

เพอสงเสรมการอนรกษพลงงาน ในกระทรวงการคลง ไปเปนของกองทนเพอสงเสรมการอนรกษพลงงานตามพระราชบญญตน

โดยเงนกองทนน มาตรา 25 ก าหนดใหใชเพอวตถประสงค ดงน (1) เปนเงนหมนเวยน เงนชวยเหลอ หรอเงนอดหนนส าหรบการลงทนและ

ด าเนนงานในการอนรกษพลงงานหรอการแกไขปญหาสงแวดลอมจากการอนรกษพลงงานของสวนราชการหรอรฐวสาหกจ

(2) เปนเงนหมนเวยน เงนชวยเหลอ หรอเงนอดหนนแกเอกชนส าหรบการลงทนและด าเนนงานในการอนรกษพลงงานหรอเพอการแกไขปญหาสงแวดลอมจากการอนรกษพลงงาน

(3 ) เปน เ งนช วยเหลอหรอ เงน อดหนน ใหแกส วนรา ชการ ร ฐว สาหกจ สถาบนการศกษา หรอองคกรเอกชนในเรองดงตอไปน

(ก) โครงการทางดานการอนรกษพลงงานหรอโครงการทเกยวกบการปองกนและแกไขปญหาสงแวดลอมจากการอนรกษพลงงาน

(ข) การคนควา วจย การศกษาเกยวกบการพฒนา การสงเสรม และการอนรกษพลงงาน การปองกนและแกไขปญหาสงแวดลอมจากการอนรกษพลงงานและเกยวกบ การก าหนดนโยบายและวางแผนพลงงาน

(ค) โครงการสาธต หรอโครงการรเรมทเกยวกบการอนรกษพลงงานหรอการปองกนและแกไขปญหาสงแวดลอมจากการอนรกษพลงงาน

(ง) การศกษา การฝกอบรม และการประชมเกยวกบพลงงาน (จ) การโฆษณา การเผยแพรขอมล และการประชาสมพนธเกยวกบการพฒนา

การสงเสรมการอนรกษพลงงาน และการปองกนและแกไขปญหาสงแวดลอมจากการอนรกษพลงงาน

91

(4) เปนคาใชจายในการบรหารงานการสงเสรมการอนรกษพลงงานเพอใหเปนไปตามพระราชบญญตน

4.2.4 พระราชบญญตการประกอบกจการพลงงาน พ.ศ. 2550

พระราชบญญตฉบบนตราขนโดยมวตถประสงคเพอใหการประกอบกจการพลงงานเปนไปอยางมประสทธภาพ มความมนคง มปรมาณเพยงพอและทวถงในราคาทเปนธรรมและมคณภาพทไดมาตรฐาน ตอบสนองตอความตองการภายในประเทศและตอการพฒนาประเทศอยางยงยนในดานสงคม เศรษฐกจ และสงแวดลอม และโดยทกจการพลงงานเปนกจการทมความส าคญตอโครงสรางดานสงคม เศรษฐกจ และสงแวดลอมของประเทศ จงตองมการปรบโครงสรางการบรหารกจการพลงงานโดยแยกงานนโยบาย งานก ากบดแล และการประกอบกจการพลงงานออกจากกน เพอเปดโอกาสใหภาคเอกชน ชมชน และประชาชนมสวนรวมและมบทบาทมากขน ทงน พระราชบญญตดงกลาวมบทบญญตสงเสรมการใชพลงงานหมนเวยนในการประกอบกจการไฟฟาทมผลกระทบตอสงแวดลอมนอย ตามทก าหนดไวในมาตรา 7 และมาตรา 4 ก าหนดใหพระราชบญญตฉบบนมผลใชบงคบแกการประกอบกจการพลงงานทวราชอาณาจกร โดยสาระส าคญของพระราชบญญตการประกอบกจการพลงงาน พ.ศ. 2550 มดงน

1. มาตรา 5 ก าหนดความหมายค าวา “พลงงาน” และ “กจการพลงงาน” “พลงงาน” หมายความวา ไฟฟาหรอกาซธรรมชาต “กจการพลงงาน” หมายความวา กจการไฟฟา กจการกาซธรรมชาต หรอกจการ

ระบบโครงขายพลงงาน 2. มาตรา 8 ก าหนดใหรฐพงมแนวนโยบายพนฐานวาดวยกจการพลงงาน

ดงตอไปน จดหาพลงงานใหเพยงพอกบความตองการ มคณภาพ มความมนคง และมระดบราคา ทเหมาะสมและเปนธรรม โดยเนนการใชประโยชนและพฒนาแหลงพลงงานหมนเวยนและพลงงาน ทมอยภายในประเทศ เพอประโยชนในการพฒนาประเทศอยางยงยน ทงในดานสงคม เศรษฐกจ และสงแวดลอม รวมทงลดการพงพาพลงงานน าเขาจากตางประเทศ สงเสรมใหมการใชพลงงานอยางประหยด มประสทธภาพ และคมคา รวมถงสงเสรมการใชเทคโนโลยทมประสทธภาพ และระบบกระจายศนยในการผลตไฟฟาเพอลดการลงทนในการใชพลงงาน ลดตนทนทางดานเชอเพลง ในกจกรรมการผลต และลดผลกระทบดานสขภาพและผลกระทบขางเคยงอน ๆ จากการผลตและใชพลงงาน รวมทงเพมขดความสามารถในการแขงขนทางเศรษฐกจของประเทศ สงเสรมใหชมชนทองถนและประชาชนมสวนรวมในการจดการและตรวจสอบการด าเนนงานดานพลงงาน เพอใหมนใจวาการจดการและก าหนดอตราคาบรการเปนไปดวยความโปรงใสโดยมองคกรก ากบดแลการประกอบกจการพลงงานท าหนาทคมครองผใชพลงงาน และใหความเปนธรรมแกทกฝาย

92

สงเสรมสงคมใหมความร ความตระหนก และพฤตกรรมทถกตองตอการใชพลงงานอยางประหยด มประสทธภาพ และคมคา

3. มาตรา 10 ก าหนดใหมคณะกรรมการก ากบกจการพลงงาน 4. มาตรา 11 ก าหนดอ านาจหนาทของคณะกรรมการก ากบกจการพลงงาน คณะกรรมการก ากบกจการพลงงานมอ านาจหนาทในการก ากบดแลการประกอบ

กจการพลงงานเพอใหเปนไปตามวตถประสงคของพระราชบญญตนภายใตกรอบนโยบายของรฐ ออกประกาศก าหนดประเภทใบอนญาตการประกอบกจการพลงงาน และเสนอการตราพระราชกฤษฎกาเพอก าหนดประเภท ขนาด และลกษณะของกจการพลงงานทไดรบการยกเวนไมตองขอรบใบอนญาต ก าหนดมาตรการเพอใหเกดความมนคงและเชอถอไดของระบบไฟฟา ก าหนดระเบยบและหลกเกณฑในการจดหาไฟฟา และการออกประกาศเชญชวนการรบซอไฟฟา รวมทงก ากบดแลขนตอนการคดเลอกใหเกดความเปนธรรมแกทกฝาย เสนอความเหนตอแผนพฒนาก าลงผลตไฟฟา แผนการลงทน ในกจการไฟฟา แผนการจดหากาซธรรมชาต และแผนการขยายระบบโครงขายพลงงานเพอน าเสนอรฐมนตร สงเสรมการใชพลงงานอยางประหยดและมประสทธภาพ พลงงานหมนเวยนและพลงงาน ทมผลกระทบตอสงแวดลอมนอย โดยค านงถงประสทธภาพในการประกอบกจการไฟฟาและความสมดลของทรพยากรธรรมชาต เปนตน

5. มาตรา 30 ใหมส านกงานคณะกรรมการก ากบกจการพลงงานเปนหนวยงาน ของรฐซงมไดเปนสวนราชการหรอรฐวสาหกจตามกฎหมายวาดวยวธการงบประมาณ มฐานะเปนนตบคคลและอยภายใตการก ากบดแลของคณะกรรมการ

6. มาตรา 47 ก าหนดใหการประกอบกจการพลงงานไมวาจะไดรบคาตอบแทนหรอไม ตองไดรบใบอนญาตจากคณะกรรมการ

7. มาตรา 48 ก าหนดใหกรณการขออนญาตเพอประกอบกจการพลงงานหากตองปฏบตตามกฎหมายวาดวยโรงงาน กฎหมายวาดวยการควบคมอาคาร กฎหมายวาดวยการผงเมอง หรอกฎหมายวาดวยการพฒนาและสงเสรมพลงงาน ใหการอนญาตตามกฎหมายวาดวยการนน เปนอ านาจหนาทของคณะกรรมการก ากบกจการพลงงาน โดยคณะกรรมการตองขอความเหนจากหนวยงานทมอ านาจหนาทตามกฎหมายตาง ๆ ดงกลาวและหนวยงานดงกลาวตองแจงความเหนพรอมทงจ านวนคาธรรมเนยมทเรยกเกบตามกฎหมายนน ๆ ใหคณะกรรมการทราบดวย

8. มาตรา 93 ก าหนดใหม “กองทนพฒนาไฟฟา” โดยมวตถประสงคเพอเปนทนสนบสนนใหมการใหบรการไฟฟาไปยงทองทตางๆ อยางทวถงเพอกระจายความเจรญไปสทองถน พฒนาชมชนในทองถนทไดรบผลกระทบจากการด าเนนงานของโรงไฟฟา สงเสรมการใชพลงงานหมนเวยนและเทคโนโลยในการประกอบกจการไฟฟาทมผลกระทบตอสงแวดลอมนอย โดยค านงถงความสมดลของทรพยากรธรรมชาตและสรางความเปนธรรมใหกบผใชไฟฟา ซงมาตรา 94 กองทน

93

ประกอบดวย เงนทไดรบตามมาตรา 96 ไดแก เงนทผรบใบอนญาตประกอบกจการไฟฟาน าสงเขากองทนตามระเบยบทคณะกรรมการประกาศก าหนด เงนคาปรบจากผรบใบอนญาตประกอบกจการไฟฟาตามมาตรา 128 และมาตรา 140 เงนหรอทรพยสนทมผบรจาคให ดอกผลหรอผลประโยชนใด ๆ ทเกดจากเงนหรอทรพยสนของกองทน ทงน เงนและทรพยสนทเปนของกองทนไมตองน าสงคลง เปนรายไดแผนดนตามกฎหมายวาดวยเงนคงคลงและกฎหมายวาดวยวธการงบประมาณ

9. มาตรา 97 เงนกองทนใหใชจายเพอการชดเชยและอดหนนผรบใบอนญาตประกอบกจการไฟฟาซงไดใหบรการแกผใชไฟฟาทดอยโอกาส หรอเพอใหมการใหบรการไฟฟา อยางทวถง หรอเพอสงเสรมนโยบายในการกระจายความเจรญไปสภมภาค เพอการชดเชยผใชไฟฟาซงตองจายอตราคาไฟฟาแพงขนจากการทผรบใบอนญาตทมศนยควบคมระบบไฟฟากระท าการฝาฝนมาตรา 87 วรรคสอง เพอการพฒนาหรอฟนฟทองถนท ไดรบผลกระทบจากการด าเนนงาน ของโรงไฟฟา เพอการสงเสรมการใชพลงงานหมนเวยน และเทคโนโลยทใชในการประกอบกจการไฟฟาทมผลกระทบตอสงแวดลอมนอย เพอการสงเสรมสงคมและประชาชนใหมความร ความตระหนก และมสวนรวมทางดานไฟฟา เปนคาใชจายในการบรหารกองทน

4.2.5 พระราชบญญตสงเสรมการลงทน พ.ศ. 2520

พระราชบญญตฉบบนตราขนเพอสงเสรมการลงทนในกจการทรฐใหความส าคญ และประสงคจะสงเสรม ใหมการคมครองกจการทรฐใหการสงเสรมททนตอเหตการณและใหมกลไกการบรหารงานสงเสรมการลงทนของรฐทสามารถอ านวยความสะดวกและขจดอปสรรคในการลงทนเพอประโยชนในการสรางงาน การเพมรายได และการกระจายรายไดใหแกประชาชนไดดพอ โดยการก าหนดระบบการใหสทธและประโยชนทเหมาะสมส าหรบการจงใจใหมการลงทน โดยมสาระส าคญดงน

1. มาตรา 6 แหงพระราชบญญตฉบบนจดใหมคณะกรรมการคณะหนง ไดแก “คณะกรรมการสงเสรมการลงทน” ประกอบดวยนายกรฐมนตรเปนประธานกรรมการ รฐมนตรวาการกระทรวงอตสาหกรรมเปนรองประธานกรรมการ ผทรงคณวฒอกไมเกนสบคนซงนายกรฐมนตรแตงตง และเลขาธการคณะกรรมการสงเสรมการลงทน

2. มาตรา 16 ก าหนดใหกจการทคณะกรรมการจะพงใหการสงเสรมการลงทนได ตองเปนกจการทส าคญและเปนประโยชนในดานเศรษฐกจ สงคม และความมนคงของประเทศ กจการผลตเพอสงออกไปจ าหนายตางประเทศ กจการทใชทน แรงงานหรอบรการในอตราสงหรอกจการทใชผลตผลการเกษตร หรอทรพยากรธรรมชาตเปนวตถดบ ซงคณะกรรมการเหนวากจการนนยงไมมในราชอาณาจกร หรอมในราชอาณาจกรไมเพยงพอ หรอกรรมวธการผลตยงไมทนสมย โดยใหคณะกรรมการมอ านาจประกาศก าหนดประเภทและขนาดของกจการทจะใหการสงเสรมการลงทน

94

โดยจะก าหนดเงอนไขในการใหการสงเสรมไวดวยกได และจะแกไขเพมเตมหรอยกเลกเงอนไขดงกลาวในเวลาใดกได

นอกจากน มาตรา 18 ก าหนดใหโครงการลงทนทคณะกรรมการจะใหการสงเสรมไดตองเปนโครงการลงทนทมความเหมาะสมทางเศรษฐกจและเทคโนโลย โดยใหพจารณาถงจ านวนผผลตและก าลงผลตในกจการทมอยแลวในราชอาณาจกรเปรยบเทยบกบประมาณการความตองการและขนาดก าลงผลตทจะสงเสรมใหเกดหรอเพมขน โอกาสทกจการนนจะขยายตลาดใหแกผลตภณฑหรอผลตผลทผลตหรอประกอบไดในราชอาณาจกร และทสนบสนนใหมการผลตหรอประกอบ ในราชอาณาจกร ปรมาณและอตราการใชทรพยากร รวมทงทน วตถดบ หรอวสดจ าเปน และแรงงาน หรอบรการอยางอนทมอยในราชอาณาจกร จ านวนเงนตราตางประเทศทจะประหยดหรอสงวนไวได และทจะน าเขามาในราชอาณาจกร ความเหมาะสมของกรรมวธการผลตหรอประกอบ หรอหลกเกณฑอนทคณะกรรมการเหนวาจ าเปนและเหมาะสม และมาตรา 19 ก าหนดใหโครงการดงกลาวตองมมาตรการอนสมควรทจะปองกนและควบคมมใหเกดผลเสยหายตอคณภาพสงแวดลอมอกดวย

3. ผไดรบการสงเสรมจะไดรบสทธประโยชนตาง ๆ เชน มาตรา 27 ก าหนดใหผไดรบการสงเสรมจะไดรบอนญาตใหถอกรรมสทธในทดน

เพอประกอบกจการทไดรบการสงเสรมการลงทนตามจ านวนทคณะกรรมการพจารณาเหนสมควร แมวาจะเกนก าหนดทจะพงมไดตามกฎหมายอน

มาตรา 28 ก าหนดให ไดรบยกเวนอากรขาเขาส าหรบเครองจกรตามทคณะกรรมการพจารณาอนมต แตเครองจกรนนตองไมเปนเครองจกรทผลตหรอประกอบไดในราชอาณาจกร ซงมคณภาพใกลเคยงกนกบชนดทผลตในตางประเทศ และมปรมาณเพยงพอทจะจดหามาใชได

มาตรา 29 ก าหนดใหในกรณทคณะกรรมการพจารณาเหนวา การใหการสงเสรมแกกจการใด หรอแกผขอรบการสงเสรมรายใดไมสมควรใหไดรบสทธและประโยชนตามทก าหนดขางตน คณะกรรมการจะใหการสงเสรมแกกจการนนหรอผขอรบการสงเสรมรายนน และรายตอ ๆ ไป โดยใหไดรบการลดหยอนอากรขาเขาส าหรบเครองจกรเพยงกงหนง หรอจะไมใหไดรบยกเวนอากรขาเขาส าหรบเครองจกรเลยกได

มาตรา 31 ก าหนดยกเวนภาษเงนไดนตบคคลส าหรบก าไรสทธทไดจากการประกอบกจการทไดรบการสงเสรม โดยใหพจารณาก าหนดเปนสดสวนของเงนลงทนโดยไมรวมคาทดนและทนหมนเวยน ซงตองมก าหนดเวลาไมเกนแปดปนบแตวนทเรมมรายไดจากการประกอบกจการนน

มาตรา 35 ก าหนดใหอ านาจคณะกรรมการสามารถก าหนดเขตสงเสรมการลงทน เพอสงเสรมการลงทนในทองทหรอเขตพนทใดกไดโดยประกาศในราชกจจานเบกษา และมอ านาจให

95

ผไดรบการสงเสรมทประกอบกจการทไดรบการสงเสรมในทองทหรอเขตพนททก าหนด ไดรบสทธและประโยชนพเศษอยางใดอยางหนงหรอหลายอยางนอกจากสทธและประโยชนตามทมาตราอน ๆ ก าหนดไว ไดแก การลดหยอนภาษเงนไดนตบคคลส าหรบก าไรสทธทไดจากการลงทนในอตรา รอยละหาสบของอตราปกตมก าหนดเวลาไมเกนหาป โดยนบจากวนทก าหนดระยะเวลาตามมาตรา 31 วรรคหนงหรอวรรคสอง แลวแตกรณ สนสดลง หรอนบจากวนทเรมมรายไดจากการประกอบกจการ ทไดรบการสงเสรมในกรณทผไดรบการสงเสรมไมไดรบยกเวนภาษเงนไดนตบคคล การอนญาต ใหหกคาขนสง คาไฟฟา และคาประปาสองเทาของจ านวนเงนทผไดรบการสงเสร มไดเสยไปเปนคาใชจายในการประกอบกจการทไดรบการสงเสรม เพอประโยชนในการค านวณภาษเงนไดนตบคคล ทงน ตามเงอนไข วธการ และระยะเวลาทคณะกรรมการก าหนด การอนญาตใหหกเงนทผไดรบ การสงเสรมการลงทนในการตดตงหรอกอสรางสงอ านวยความสะดวกในการประกอบกจการทไดรบการสงเสรมตามหลกเกณฑทคณะกรรมการพจารณาก าหนดจากก าไรสทธรวมทงสนไมเกนรอยละยสบหาของเงนทลงทนแลวในการนน โดยผไดรบการสงเสรมจะเลอกหกจากก าไรสทธของปใดปหนง หรอหลายปกไดภายในสบปนบแตวนทมรายไดจากการลงทน ทงน นอกเหนอไปจากการหกคาเสอมราคาตามปกต

4.2.6 พระราชบญญตปโตรเลยม พ.ศ. 2514

พระราชบญญตฉบบนไดก าหนดหลกเกณฑ วธการ ขอบงคบแกการส ารวจ พฒนา การใชประโยชนและการผลตปโตรเลยม โดยก าหนดใหมคณะกรรมการคณะหนง ไดแก “คณะกรรมการปโตรเลยม” ประกอบดวยปลดกระทรวงพลงงานเปนประธานกรรมการ อธบดกรมทดน อธบดกรมประมง อธบดกรมปาไม อธบดกรมสรรพากร เลขาธการส านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอม ผอ านวยการส านกงานนโยบายและแผนพลงงาน ผแทนกระทรวงกลาโหม ผแทนกระทรวงการคลง ผแทนกระทรวงอตสาหกรรม และผทรงคณวฒอกไมเกนหาคนซงคณะรฐมนตรแตงตงจากบคคลซงมความร ความเชยวชาญ และประสบการณในสาขาธรณวทยา วศวกรรมศาสตร เศรษฐศาสตร การเงน กฎหมาย หรอสาขาอนอนจะเปนประโยชนตอกจการปโตรเลยม เปนกรรมการ และรฐมนตรวาการกระทรวงพลงงานโดยค าแนะน าของคณะกรรมการมอ านาจหนาทในการใหสมปทานโดยปโตรเลยมเปนของรฐ ผใดส ารวจหรอผลตปโตรเลยมในทใดไมวาทนนเปนของตนเองหรอ ของบคคลอน ตองไดรบสมปทาน การขอสมปทานใหเปนไปตามหลกเกณฑ วธการ และเงอนไข ทก าหนดในกฎกระทรวงแบบสมปทานใหเปนไปตามทก าหนดในกฎกระทรวง โดยมการก าหนดคณสมบตของผทจะขอสมปทาน อายสมปทาน ประโยชน สทธและหนาทของผรบสมปทาน คาภาคหลวงและผลประโยชนตอบแทนพเศษไว ซงการด าเนนกจการปโตรเลยมตามพระราชบญญต

96

ฉบบนมลกษณะการด าเนนการคลายคลงกบการกระบวนการส ารวจ การผลต การใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพ ตลอดจนการก าหนดหลกเกณฑในการขอรบสมปทานซงสามารถเทยบเคยงเพอน ามาประยกตแกการใชกบพลงงานความรอนใตพภพ

4.2.7 พระราชบญญตน าบาดาล พ.ศ. 2520

พระราชบญญตฉบบนตราขนโดยมวตถประสงคในการควบคมการเจาะและการใชน าบาดาลใหถกตองตามหลกวชาการ และปองกนปญหาวกฤตการณน าบาดาลและปญหาแผนดนทรด ซงพระราชบญญตดงกลาวก าหนดใหกจการน าบาดาล หมายถง การด าเนนการดานการเจาะ น าบาดาล การใชน าบาดาล หรอการระบายน าลงบอบาดาล การประกอบกจการน าบาดาล จะตองปฏบตตามพระราชบญญตน าบาดาล พ.ศ. 2520 โดยหามมใหผใดประกอบกจการน าบาดาลในเขต น าบาดาลใด ๆ ไมวาจะเปนผมกรรมสทธหรอสทธครอบครองทดนในเขตน าบาดาลนนหรอไม เวนแตจะไดรบใบอนญาตจากอธบดหรอผซงอธบดมอบหมาย การขออนญาต การอนญาต การขอใบอนญาต และการออกใบอนญาตใหเปนไปตามหลกเกณฑวธการ และเงอนไขทก าหนดในกฎกระทรวง ประเภทของใบอนญาตตามพระราชบญญตฉบบน ไดแก (1) ใบอนญาตเจาะน าบาดาล มอายไมเกน ๑ ป (2) ใบอนญาตใชน าบาดาล มอายไมเกน 10 ป (3) ใบอนญาตระบายน าลงบอน าบาดาล มอายไมเกน 5 ป ตลอดจนการก าหนดใหอ านาจแกอธบดในการเพกถอนใบอนญาตประกอบกจการน าบาดาลส าหรบผไดรบใบอนญาตทฝาฝนขอบงคบตามพระราชบญญตฉบบน

นอกจากน พระราชบญญตน าบาดาล พ.ศ. 2520 มาตรา มาตรา 7 จตวา ก าหนดใหจดตง “กองทนพฒนาน าบาดาล” ขน ในกรมทรพยากรน าบาดาล เรยกโดยยอวา “กพน.” โดยมวตถประสงค เพอเปนทน ใชจายในการศกษา วจย พฒนา และอนรกษ แหลงน าบาดาล และสงแวดลอม ซงกองทนดงกลาวประกอบดวยทรพยสน ดงน

(1) เงนทโอนมาจากเงนทนหมนเวยนน าบาดาล (2) เงนทไดจากการเรยกเกบคาใชน าบาดาล ตามมาตรา7(2) ทน าสงเขากองทน

ตามอตราท ก าหนดในกฎกระทรวงแตไมเกนรอยละหาสบของเงนดงกลาว (3) เงนทไดจากการเรยกเกบคาอนรกษน าบาดาลตามมาตรา 7 (2/1) (4) เงนหรอทรพยสนอนทไดรบจากภาคเอกชน ทงภายในและภายนอกประเทศ

รฐบาลตางประเทศ หรอองคการระหวางประเทศ (5) เงนหรอทรพยสนอนทไดจากการบรจาค (6) ดอกผลและผลประโยชนอนใดทเกดจาก กองทน (7) เงนอดหนนทรฐบาลจดสรรให ตามความจ าเปนเพอด าเนนการตาม วตถประสงค

ของกองทนในกรณทรพยสนของ กองทนมไมเพยงพอ

97

(8) เงนอนๆทไดรบมาเพอด าเนนการกองทนน ทงน พลงงานความรอนใตพภพทพบในประเทศไทยสวนใหญปรากฏในลกษณะ

ของน าพรอนซงถอเปนทรพยากรน าบาดาลอยางหนงทก าเนดขนมา21 เนองจากน าฝนหรอแหลงน าผวดนไหลซมผานชนดนและรอยแตกของชนหนแขงไปกระทบกบแหลงสะสมความรอนใตพภพ ท าใหเปลยนสภาพเปนน ารอนและไอน าลอยตวกลบขนมาสพนผวดนปรากฏใหเหนในรปของแหลงน าพรอน ซงในประเทศไทยมการส ารวจพบแลวมากกวา 100 แหง และมอณหภมบนพนผวประมาณ 60 – 100 องศาเซลเซยส กรณการน าพลงงานความรอนใตพภพขนมาใชประโยชนเพอการผลตไฟฟาจ าเปนตองด าเนนการขดเจาะเพอสบน ารอนจากใตดนในความลกเกนกวา 15 เมตร เพอน ามาผานกระบวนการผลตไฟฟาโดยโรงไฟฟาระบบ 2 วงจร ทผานมากรมทรพยากรน าบาดาลยงมบทบาทในการพฒนาแหลงน าบาดาลดงกลาวขนมาใชใหเกดประโยชนแกประชาชนและทองถนนอยมาก เนองจาก ขาดประสบการณดานการส ารวจ และกระบวนการขดเจาะ ซงมความแตกตางไปจากการขดเจาะบอน าบาดาลโดยทวไป ทงอปกรณเครองมอ การส ารวจ เทคนคการเจาะ ระบบปองกนความปลอดภย และระบบการสงผาน เปนตน ปจจบนกระทรวงพลงงานโดยกรมพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน กรมทรพยากรน าบาดาล และบรษท ปตท. จ ากด (มหาชน) ไดลงนามตามบนทกความรวมมอศกษา

21 พระราชบญญตน าบาดาล พ.ศ. 2520 มาตรา 3 ก าหนดให “น าบาดาล” หมายความวา น าใตดนทเกดอยในชนดน กรวด ทรายหรอหน ซงอยลกจากผวดนเกนความลกทรฐมนตรก าหนดโดยประกาศในราชกจจานเบกษา แตจะก าหนดความลกนอยกวาสบเมตรมได

ทงน รฐมนตรวาการกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม โดยค าแนะน าของคณะกรรมการน าบาดาลไดออกประกาศก าหนดเขตน าบาดาลและความลกของน าบาดาล โดยอาศยอ านาจตามความในมาตรา 3 และมาตรา 8 แหงพระราชบญญตน าบาดาล พ.ศ. 2520 และมาตรา 5 แหงพระราชบญญตน าบาดาล พ.ศ. 2520 ซงแกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตน าบาดาล (ฉบบท 2) พ.ศ. 2535 ออกประกาศกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เรอง ก าหนดเขตน าบาดาลและความลกของน าบาดาล พ.ศ. 2554 โดยก าหนดใหทองทกรงเทพมหานคร และทองทของแตละจงหวดทกจงหวดในราชอาณาจ กรไทยเป นเขตน าบาดาล และก าหนดให น า ใต ด นท อย ล กจากผ วด นลงไป เกนกวา 15 เมตร เปนน าบาดาล ในเขตน าบาดาลกรงเทพมหานคร และเขตน าบาดาลจงหวดทกจงหวด ในราชอาณาจกรไทย และให เขตน าบาดาลกรงเทพมหานคร จงหวดนนทบร จงหวดปทมธาน จงหวดพระนครศรอยธยา จงหวดสมทรปราการ จงหวดสมทรสาคร และจงหวดนครปฐม มผลใชบงคบตงแตวนประกาศในราชกจจานเบกษา สวนในเขตน าบาดาลจงหวดอน ๆ ใหมผลใชบงคบตงแตวนท 1 เมษายน 2555 เปนตนไป

98

พฒนาตนแบบการพฒนาแหลงพลงงานความรอนใตพภพของประเทศไทยรวมกนเมอวนท 23 สงหาคม 2554 โดยกรมทรพยากรน าบาดาล ไดรบมอบหมายให ก ากบดแล และด าเนนการในสวนของการส ารวจและขดเจาะ พรอมประเมนศกยภาพแหลงพลงงานความรอนวามความเพยงพอตอ การกอสรางโรงงานผลตกระแสไฟฟาหรอไม ซงผลของการศกษาและส ารวจครงนจะเปนประโยชนอยางมากในการก าหนดทศทางการพฒนาแหลงน าพรอนของประเทศและการพฒนาขดความสามารถ ของนกวชาการและชางเจาะใหมประสทธภาพในการส ารวจตลอดจนประสบการณในการเจาะบอระดบลก22 รวมถงเพมศกยภาพการพฒนาพลงงานทดแทนทเปนมตรตอสงแวดลอม เชน การผลตกระแสไฟฟาจากพลงงานใตพภพ เปนตน23

4.2.8 พระราชบญญตแร พ.ศ. 2510

พระราชบญญตแร พ.ศ. 2510 มาตรา 4 แกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตแร (ฉบบท 4) พ.ศ. 2534 ไดนยามค าวา “แร” หมายความวา ทรพยากรธรณทเปนอนนทรยวตถ มสวนประกอบทางเคมกบลกษณะทางฟสกสแนนอนหรอเปลยนแปลงไดเลกนอย ไมวาจะตองถลงหรอหลอมกอนใชหรอไม และหมายความรวมตลอดถงถานหน หนน ามน หนออน โลหะและตะกรน ทไดจากโลหะกรรม น าเกลอใตดน หนซงกฎกระทรวงก าหนดเปนหนประดบหรอหนอตสาหกรรม และดนหรอทรายซงกฎกระทรวงก าหนดเปนดนอตสาหกรรมหรอทรายอตสาหกรรม แตทงน ไมรวมถงน า เกลอสนเธาว ลกรง หน ดนหรอทราย

ดงนน “แร” จงหมายถง ธาตหรอสารประกอบอนนทรยทเกดขนตามธรรมชาต มโครงสรางภายในเปนระเบยบ มคณสมบตทางเคมและคณสมบตทางกายภาพทแนนอน อาจแปรผนไปไดในขอบเขตทจ ากด ทงน กรมทรพยากรธรณอธบายวา แรแบงออกเปน 2 ประเภท กลาวคอ 1) แรโลหะ ซงเปนแรทมธาตโลหะเปนสวนประกอบส าคญ สามารถน าไปถลงหรอแยกเอาโลหะในแร มาใชประโยชนได และ 2) แรอโลหะ ซงเปนแรทไมมธาตโลหะเปนสวนประกอบส าคญ สามารถน ามาใชประโยชนไดโดยตรง หรอตองท าการปรบปรงคณภาพกอนน าไปใช สามารถแบงไดเปน

22 กรมทรพยากรน าบาดาล, “โครงการศกษาและส ารวจแหลงน าพรอนเพอสงเสรมการผลตพลงงานความรอนใตพภพและอตสาหกรรมทองถน,” สบคนเมอวนท 2 กมภาพนธ 2558 , จาก http://www.dgr.go.th/bgepa/job-Geothermal_1.php

23 กรมทรพยากรน าบาดาล, “โครงการศกษาและส ารวจแหลงน าพรอนเพอสงเสรมการผลตพลงงานความรอนใตพภพและอตสาหกรรมทองถน,” สบคนเมอวนท 2 กมภาพนธ 2558 , จาก http://www.dgr.go.th/bgepa/job-Geothermal_3.php

99

แรอตสาหกรรม เชน หนปน โดโลไมต ดนขาว ฯลฯ แรเชอเพลง เชน ถานหน หนน ามน น ามนดบ และกาซธรรมชาต และแรรตนชาต โดยทวไปจ าแนกเปน 2 กลมใหญ คอ เพชร และพลอย24

จากความหมายของ “แร” ขางตนเหนไดวา พลงงานความรอนใตพภพไมจดเปน “แร” ซงจะตองอยภายใตบงคบของกฎหมายดงกลาว เนองจากพลงงานความรอนใตพภพเกดจากอณหภมความรอนใตผวดน ซงประเทศไทยแหลงพลงงานความรอนใตพภพจะปรากฏในลกษณะน าพรอน ซง “แร” ตามความหมายของพระราชบญญตแร พ.ศ. 2510 ไมไดนยามครอบคลมถง

4.3 การสงเสรมและควบคมการผลตไฟฟาจากพลงงานความรอนใตพภพภายใตกฎหมายปจจบน

การน าพลงงานความรอนใตพภพมาผลตไฟฟาถอเปนการประกอบกจการพลงงานประเภทกจการไฟฟาตามพระราชบญญตการประกอบกจการพลงงาน พ.ศ. 2550 มาตรา 5 ซงก าหนดให “กจการไฟฟา” หมายถง การผลต การจดใหไดมา การจดสง การจ าหนายไฟฟา หรอการควบคมระบบไฟฟา และตองด าเนนการใหถกตองตามทกฎหมายและระเบยบตาง ๆ ทออกตามความพระราชบญญตดงกลาวก าหนด รวมถงการปฏบตตามกฎหมายอน ๆ ทเกยวของ และมหนวยงานตาง ๆ รบผดชอบในการประกอบกจการไฟฟา ดงตอไปน

4.3.1 หนวยงานทเกยวของกบการประกอบกจการไฟฟา

การประกอบกจการไฟฟาของประเทศไทยในปจจบนรฐยงคงมบทบาทส าคญในการด าเนนการโดยมหนวยงานทเกยวของ ดงน

4.3.1.1 กระทรวงพลงงาน กระทรวงพลงงานเปนหนวยงานราชการหลกทรบผดชอบดานพลงงานของ

ประเทศไทยโดยมพนธกจกลาวคอ ศกษา ส ารวจ วเคราะห ประเมนศกยภาพ ตดตามสถานการณ ประเมนผล และเปนศนยขอมลการพลงงาน ก าหนดนโยบาย แผน และมาตรการดานพลงงาน จดหาพลงงาน พลงงานทดแทน และพลงงานหมนเวยน ก าหนดมาตรการ กฎ ระเบยบ และก ากบดแล ควบคม การด าเนนงานดานพลงงาน วจยและพฒนาดานพลงงาน สงเสรม สนบสนน การจดหาพฒนา และอนรกษพลงงาน ถายทอดเทคโนโลยและพฒนาบคลากรดานพลงงาน

24 กรมทรพยากรธรณ, ทรพยากรธรณกบการอนรกษ , (กรงเทพมหานคร : กรมทรพยากรธรณ, 2550), น.6.

100

และประสานความรวมมอระหวางประเทศดานพลงงาน 25 และมการแบงสวนราชการภายในรบผดชอบพนธกจดานตาง ๆ ของกระทรวงพลงงาน

กระทรวงพลงงานมนโยบายสงเสรมสนบสนนการผลตไฟฟาจากพลงงานทดแทนมาอยางตอเนองโดยมอบหมายใหการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย (กฟผ.) รบซอไฟฟาจากผผลตไฟฟาเอกชนขนาดเลก (Small Power Produce: SPP) และผผลตไฟฟาขนาดเลกมาก (Very Small Power Produce: VSPP) ขนาดก าลงการผลตไมเกน 10 เมกะวตต เพอชวยแบงเบาภาระ การลงทนของภาครฐในระบบการผลตและจ าหนายไฟฟา โดยสนบสนนผานมาตรการสวนเพมราคารบซอไฟฟา (Adder) ทงน อตราสวนเพมและระยะเวลาในการสนบสนนจะแตกตางกนตามประเภทพลงงานทดแทน โดยมสวนเพมอตรารบซอไฟฟาพเศษส าหรบโครงการโรงไฟฟาพลงงานหมนเวยน ในจงหวดชายแดนภาคใต26 ปจจบนภายใตแผน AEDP2015 อยระหวางการเปลยนแปลงมาตรการจากการใชมาตรการสวนเพมราคารบซอไฟฟา (Adder) เปนมาตรการ Feed-in Tariff (FiT) เพอจงใจการลงทนจากภาคเอกชน และสะทอนตนทนการผลตไฟฟาของพลงงานหมนเวยนแตละชนดมากขนและก าหนดกรอบระยะเวลาการรบซอไฟฟาทชดเจน27 เนองจากการผลตไฟฟาจากพลงงานหมนเวยนมตนทนคอนขางสง ซงมาตรการ FiT เปนรปแบบการรบซอไฟฟาคงทตลอดอายโครงการ อตราการรบซอจะไมเปลยนแปลงไปตามคาไฟฐานและคา Ft ท าใหมราคาทชดเจนและเกดความเปนธรรม28

4.3.1.2 คณะกรรมการนโยบายพลงงานแหงชาต (กพช.) พระราชบญญตคณะกรรมการนโยบายพลงงานแหงชาต พ.ศ. 2535 ก าหนดใหม

คณะกรรมการนโยบายพลงงานแหงชาต (กพช.) และมอ านาจหนาทในการเสนอนโยบายและแผนการบรหารและพฒนาพลงงานของประเทศตอคณะรฐมนตร ก าหนดหลกเกณฑและเงอนไขในการก าหนดราคาพลงงานใหสอดคลองกบนโยบายและแผนการบรหารและพฒนาพลงงานของประเทศ ตดตาม

25 กระทรวงพลงงาน, “พนธกจกระทรวงพลงงาน”, สบคนเมอวนท 18 พฤศจกายน 2558, จาก http://www.energy.go.th/vistion.html

26 กระทรวงพลงงาน, อางแลว เชงอรรถท 12.

27 กระทรวงพลงงาน, “แผนพฒนาก าลงผลตไฟฟาของประเทศไทย พ.ศ. 2558 – 2579 (PDP 2015)”, สบคนเม อวนท 18 พฤศจกายน 2558, จาก http://www.eppo.go.th/power/ PDP2015/PDP2015.pdf

28 นโยบายการรบซอไฟฟาจากพลงงานหมนเวยนในรปแบบ Feed-in Tariff, สบคนเมอวนท 18 พฤศจกายน 2558, จาก http://www.eppo.go.th/power/fit-seminar/Fit_2558.pdf

101

ดแล ประสาน สนบสนนและเรงรดการด าเนนการของคณะกรรมการทงหลายทมอ านาจหนาทเกยวของกบพลงงาน สวนราชการ รฐวสาหกจ และภาคเอกชนทเกยวของกบพลงงาน เพอใหม การด าเนนการใหสอดคลองกบนโยบายและแผนการบรหารและพฒนาพลงงานของประเทศ ตลอดจนประเมนผลการปฏบตตามนโยบายและแผนการบรหารและพฒนาพลงงานของประเทศ

ดงนน การด าเนนงานของคณะกรรมการก ากบกจการพลงงาน (กกพ.) ซงจดตงขนตามพระราชบญญตการประกอบกจการพลงงาน พ.ศ. 2550 และมอ านาจหนาทในการออกใบอนญาตการประกอบกจการพลงงานจงอยภายใตการตดตาม ดแลของ กพช. เชนกน จากอ านาจหนาทดงกลาวเปนผลใหการบรหารจดการการประกอบกจการไฟฟามลกษณะรวมศนยอยท กพช. ซงมองคประกอบคณะกรรมการเปนผแทนจากฝายการเมองและขาราชการประจ า

4.3.1.3 คณะกรรมการก ากบกจการพลงงาน (กกพ.) พระราชบญญตการประกอบกจการพลงงาน พ.ศ. 2550 ก าหนดใหม

“คณะกรรมการก ากบกจการพลงงาน” โดยมอ านาจหนาทในการก ากบดแลการประกอบกจการพลงงานเพอให เปนไปตามวตถประสงคของพระราชบญญตนภายใตกรอบนโยบายของรฐ ออกใบอนญาตการประกอบกจการพลงงาน ตลอดจนประกาศก าหนดประเภทและอายใบอนญาตใหสอดคลองกบขนาดและลกษณะของกจการพลงงานประเภทตาง ๆ ผทประสงคจะประกอบกจการพลงงานตองด าเนนการขออนญาตจากคณะกรรมการก ากบกจการพลงงานตามหลกเกณฑและขนตอนทคณะกรรมการดงกลาวก าหนด

ดงนน บคคลใดหรอผประกอบกจการทประสงคจะประกอบกจการผลตไฟฟาจากพลงงานความรอนใตพภพตองด าเนนการขอรบใบอนญาตการประกอบกจการพลงงานภายใตหลกเกณฑ เงอนไขและวธการทคณะกรรมการก ากบกจการพลงงานก าหนด

4.3.1.4 การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย (กฟผ.) พระราชบญญตการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย พ.ศ. 2511 ก าหนดใหม

การจดตง “การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย หรอ กฟผ.” โดยมวตถประสงคในการผลต จดใหไดมา จดสงหรอจ าหนายซงพลงงานไฟฟาใหแกการไฟฟานครหลวง (กฟน.) การไฟฟาสวนภมภาค (กฟภ.) ผใชพลงงานไฟฟาตามทกฎหมายก าหนดและประเทศใกลเคยง ด าเนนงานตาง ๆ ทเกยวกบพลงงานไฟฟา แหลงพลงงานอนไดมาจากธรรมชาต รวมทงพลงงานปรมาณ เพอการผลตพลงงานไฟฟา และงานอนทสงเสรมกจการของ กฟผ. ตลอดจนด าเนนธรกจเกยวกบพลงงานไฟฟาและธรกจอนทเกยวกบหรอ

102

ตอเนองกบกจการของ กฟผ. หรอรวมทนกบบคคลอนเพอด าเนนการดงกลาว ผลตและขายลกไนต หรอวตถเคมจากลกไนตหรอโดยอาศยลกไนตหรอรวมทนกบบคคลอนเพอด าเนนการดงกลาว29

จากพระราชบญญตดงกลาวสงผลให กฟผ. เปนหนวยงานหลกในการผลตไฟฟา รบซอไฟฟา และสงไฟฟาเพอจ าหนายใหการไฟฟานครหลวง การไฟฟาสวนภมภาค ผใชพลงงานไฟฟา ปจจบน กฟผ. ผลตไฟฟาจากโรงไฟฟาของ กฟผ. รวมจ านวนทงสน 40 แหง รบซอไฟฟาจากผผลตไฟฟาเอกชนรายใหญ และผผลตไฟฟาเอกชนรายเลก รวมทงรบซอไฟฟาจากผผลตไฟฟาในประเทศเพอนบาน และด าเนนการจดสงไฟฟาทผลตจากโรงไฟฟาของ กฟผ. และทรบซอจากผผลตไฟฟารายอน ผานระบบสงไฟฟาของ กฟผ. ซงมโครงขายครอบคลมทวประเทศจ าหนายไฟฟาใหแก กฟน. กฟภ. และผใชไฟฟาทรบซอโดยตรง และจ าหนายไฟฟาใหการไฟฟาของประเทศเพอนบานดวย30

นอกจากน พระราชบญญตดงกลาวก าหนดใหผใดสรางโรงไฟฟาทมก าลงผลตรวมกนสงกวายสบเมกะวตตเพอใชเอง หรอทมก าลงผลตรวมกนสงกวาหกเมกะวตตเพอขายพลงงานไฟฟา แกประชาชน ประสงคจะเชอมโยงระบบไฟฟาของตนกบระบบไฟฟาของ กฟผ. การไฟฟานครหลวง หรอการไฟฟาสวนภมภาค ตองยนค าขอและไดรบความเหนชอบจาก กฟผ. กอน31

4.3.1.5 การไฟฟานครหลวง (กฟน.) การไฟฟานครหลวง (กฟน.) เปนหนวยงานการไฟฟาฝายจ าหนายจดตงโดย

พระราชบญญตการไฟฟานครหลวง พ.ศ. 2501 มวตถประสงคเพอจดใหไดมาและจ าหนายพลงงานไฟฟา และด าเนนธรกจเกยวกบพลงงานไฟฟาและธรกจอนทเกยวเนอง หรอทเปนประโยชนแกการไฟฟานครหลวง32 มอ านาจด าเนนการในเขตพนทกรงเทพมหานคร จงหวดนนทบร และจงหวดสมทรปราการ

4.3.1.6 การไฟฟาสวนภมภาค (กฟภ.) การไฟฟาสวนภมภาค (กฟภ.) เปนหนวยงานการไฟฟาฝายจ าหนายจดตงขน

โดยพระราชบญญตการไฟฟาสวนภมภาค พ.ศ. 2503 โดยมวตถประสงคในการผลต จดใหไดมา จดสง และจ าหนายพลงงานไฟฟา และด าเนนธรกจเกยวกบพลงงานไฟฟาและธรกจอนทเกยวเนอง

29 โปรดดพระราชบญญตการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย พ.ศ. 2511 มาตรา 6

30 การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย, “เกยวกบ กฟผ.,” สบคนเมอวนท 8 พฤศจกายน 2558, จาก http://www.egat.co.th/index.php?option=com_content&view=article&id=140&Itemid=178

31 โปรดดพระราชบญญตการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย พ.ศ. 2511 มาตรา 37

32 โปรดดพระราชบญญตการไฟฟานครหลวง พ.ศ. 2501 มาตรา 6

103

หรอทเปนประโยชนแกการไฟฟาสวนภมภาค โดยมอ านาจด าเนนการตามวตถประสงคในเขตสวนภมภาคซงอยนอกเขตทองททการไฟฟานครหลวงด าเนนการอยในวนทพระราชบญญตนใชบงคบ และในประเทศใกลเคยง33

ทงน พระราชบญญตการประกอบกจการพลงงาน พ.ศ. 2550 มาตรา 150 ไดก าหนดใหคณะกรรมการก ากบกจการพลงงานด าเนนการออกใบอนญาตประกอบกจการพลงงานตามพระราชบญญตนใหแก กฟผ. กฟน. และ กฟภ. ตามลกษณะและประเภทของการประกอบกจการ ขอบเขตการใหบรการ รวมทงสทธตาง ๆ ในการใหบรการไฟฟาเทาทอยในความรบผดชอบด าเนนการของหนวยงานดงกลาวตามทมอยในวนทพระราชบญญตนมผลใชบงคบ

ปจจบน กฟผ. กฟน. และ กฟภ. มการรบซอไฟฟาจากผผลตไฟฟาเอกชน ตามนโยบายของรฐในการกระจายการผลตไฟฟาสภาคเอกชนเพอลดภาระการลงทนภาครฐ และสงเสรมใหเอกชนลงทนในการประกอบกจการไฟฟา ซงสามารถจ าแนกเปนการรบซอไฟฟาจาก 1) ผผลตไฟฟาอสระ (Independent Power Produce: IPP) หมายถง ผผลตไฟฟารายใหญทมก าลงการผลตเปนจ านวนมาก34 โดยมการท าสญญาซอขายไฟฟากบ กฟผ. 2) ผผลตไฟฟารายเลก (Small Power Produce: SPP) หมายถงผผลตไฟฟาทมขนาดก าลงการผลตตงแต 10 เมกะวตตแตไมเกน 90 เมกะวตต โดยมการท าสญญาซอขายไฟฟากบ กฟผ. และ 3) ผผลตไฟฟาขนาดเลกมาก (Very Small Power Produce: VSPP) หมายถง ผผลตไฟฟาทมขนาดก าลงการผลตไมเกน 10 เมกะวตต โดยมการท าสญญาซอขายไฟฟากบ กฟน. และ กฟภ. เพอจ าหนายใหแกผใชไฟฟาในเขตพนททรบผดชอบ

4.3.2 การขออนญาตการประกอบกจการไฟฟา

พระราชบญญตการประกอบกจการพลงงาน พ.ศ. 2550 มาตรา 47 ก าหนดให การประกอบกจการพลงงานไมวาจะมคาตอบแทนหรอไม ตองไดรบ “ใบอนญาตการประกอบกจการพลงงาน” จาก “คณะกรรมการก ากบกจการพลงงาน” ซงคณะกรรมการดงกลาวมอ านาจ ในการประกาศก าหนดประเภทและอายใบอนญาตใหสอดคลองกบขนาดและลกษณะของกจการพลงงานประเภทตาง ๆ โดยตองค านงถงผลกระทบตอประชาชน ความคมคาทางเศรษฐกจ สงคม และการลงทน รวมถงลกษณะการแขงขนของกจการแตละประเภท และอาจก าหนดเงอนไขเปน การเฉพาะรายดวยกได ในการนคณะกรรมการก ากบกจการพลงงานไดอาศยอ านาจตามความ

33 โปรดดพระราชบญญตการไฟฟาสวนภมภาค พ.ศ. 2503 มาตรา 6 และมาตรา 7

34 ผ ผ ล ต ไ ฟ ฟ า อ ส ร ะ ( Independent Power Produce: IPP), ส บ ค น เ ม อ ว น ท 18 พฤศจกายน 2558, จาก http://www.egat.co.th/index.php?option=com_glossary&letter=I&id=138

104

ในมาตรา 47 วรรคสอง แหงพระราชบญญตการประกอบกจการพลงงาน พ.ศ. 2550 ออก “ประกาศคณะกรรมการก ากบกจการพลงงาน เรอง การก าหนดประเภทและอายใบอนญาตการประกอบกจการพลงงาน พ.ศ. 2551” โดยก าหนดใหใบอนญาตการประกอบกจการพลงงานแบงออกเปน 2 ประเภท ไดแก ใบอนญาตการประกอบกจการไฟฟา และใบอนญาตการประกอบกจการกาซธรรมชาต35 และก าหนดใหใบอนญาตการประกอบกจการไฟฟาม 5 ประเภท กลาวคอ

1. ใบอนญาตผลตไฟฟา ออกใหแกผผลตไฟฟา 2. ใบอนญาตระบบสงไฟฟา ออกใหแกผประกอบกจการระบบสงไฟฟา 3. ใบอนญาตระบบจ าหนายไฟฟา ออกใหแกผประกอบกจการระบบจ าหนายไฟฟา 4. ใบอนญาตจ าหนายไฟฟา ออกใหแกผประกอบกจการจ าหนายไฟฟาใหแกผใชไฟฟา

ซงมใชผรบใบอนญาตประกอบกจการไฟฟา และ 5. ใบอนญาตควบคมระบบไฟฟา ออกใหแกผประกอบกจการศนยควบคมระบบไฟฟา โดยใบอนญาตการประกอบกจการไฟฟาทกประเภทมอายไมเกน 20 ปนบแตวนท

ออกใบอนญาต36 อยางไรกตามไดมพระราชกฤษฎกาก าหนดประเภท ขนาด และลกษณะของกจการ

พลงงานทไดรบการยกเวนไมตองขอรบใบอนญาตการประกอบกจการพลงงาน พ.ศ. 2552 ทออกตามความพระราชบญญตการประกอบกจการพลงงาน พ.ศ. 2550 ไดก าหนดประเภท ขนาด และลกษณะของกจการพลงงานทไดรบการยกเวนไมตองขอรบใบอนญาตการประกอบกจการพลงงานประเภท การประกอบกจการไฟฟาจากคณะกรรมการก ากบกจการพลงงาน ดงตอไปน

1. กจการผลตไฟฟาทมก าลงการผลตรวมของแตละแหลงผลตต ากวา 1,000 กโลโวลตแอมแปร

2. กจการระบบจ าหนายไฟฟาทผประกอบกจการผลตไฟฟาต ากวา 1,000 กโลโวลตแอมแปรน าไฟฟาทไดจากการผลตไปใชในกจการของตนเอง

3. กจการจ าหนายไฟฟาทมขนาดการจ าหนายไฟฟาต ากวา 1,000 กโลโวลตแอมแปร โดยผานระบบจ าหนายไฟฟา

35 โปรดดประกาศคณะกรรมการก ากบกจการพลงงาน เรอง การก าหนดประเภทและอายใบอนญาตการประกอบกจการพลงงาน พ.ศ. 2551 ขอ 4

36 โปรดดประกาศคณะกรรมการก ากบกจการพลงงาน เรอง การก าหนดประเภทและอายใบอนญาตการประกอบกจการพลงงาน พ.ศ. 2551 ขอ 5 และขอ 6

105

4. กจการศนยควบคมระบบไฟฟาซงโดยปกตไมมหนาทสงการดานการผลตไฟฟาโดยตรง

นอกจากนพระราชกฤษฎกาก าหนดพลงงานควบคม พ.ศ. 2536 ไดบญญตใหพลงงานไฟฟาซงขนาดการผลตรวมของแตละแหลงผลตตงแต 200 กโลโวลตแอมแปรขนไปเปนพลงงานควบคม ผใดจะผลต หรอขยายการผลตพลงงานควบคม ตองไดรบอนญาตจากกรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงานตามพระราชบญญตการพฒนาและสงเสรมพลงงาน พ.ศ. 2535 ดงนน กรณการผลตพลงงานไฟฟาซงมขนาดก าลงการผลตรวมของแตละแหลงผลตตงแต 200 กโลโวลตแอมแปรขนไป แตต ากวา 1,000 กโลโวลต ซงเขาขายการประกอบกจการพลงงานตามพระราชบญญตการประกอบกจการพลงงาน พ.ศ. 2550 และไดรบการยกเวนไมตองขอรบใบอนญาตประกอบกจการพลงงานตามพระราชกฤษฎกาก าหนดประเภท ขนาด และลกษณะของกจการพลงงานทไดรบการยกเวนไมตองขอรบใบอนญาตการประกอบกจการพลงงาน พ.ศ. 2552 ผผลตพลงงานไฟฟาตองด า เนนการขออนญาตผลตพลงงานควบคมตามมาตรา 25 แหงพระราชบญญตการพฒนาและสงเสรมพลงงาน พ.ศ. 2535 โดยตองยนขออนญาตตอกรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน

ทงน การประกอบกจการพลงงานยงตองไดรบใบอนญาตตามกฎหมายอน ๆ ทเกยวของ เชน ใบอนญาตประกอบกจการโรงงานผลตไฟฟา ตามพระราชบญญตโรงงาน พ.ศ. 2535 ใบอนญาตกอสราง ดดแปลงอาคาร รอถอนอาคาร ตามพระราชบญญตควบคมอาคาร พ.ศ. 2522 ใบอนญาตใหผลตพลงงานควบคม ตามพระราชบญญตการพฒนาและสงเสรมพลงงาน พ.ศ. 2535 เปนตน ซงมาตรา 48 แหงพระราชบญญตการประกอบกจการพลงงาน พ.ศ. 2550 ก าหนดใหกรณการขออนญาตเพอประกอบกจการพลงงานตองปฏบตตามกฎหมายวาดวยโรงงาน กฎหมายวาดวยการควบคมอาคาร กฎหมายวาดวยการผงเมองหรอกฎหมายวาดวยการพฒนาและสงเสรมพลงงาน ใหการอนญาตตามกฎหมายวาดวยการนน เปนอ านาจหนาทของคณะกรรมการก ากบกจการพลงงาน โดยคณะกรรมการตองขอความเหนจากหนวยงานทมอ านาจหนาทตามกฎหมายตาง ๆ ดงกลาว และหนวยงานดงกลาวตองแจงความเหนพรอมทงจ านวนคาธรรมเนยมทเรยกเกบตามกฎหมายนน ๆ ใหคณะกรรมการทราบดวย

4.3.3 หลกเกณฑ วธการ และเงอนไขในการขอรบใบอนญาตและการอนญาต

ประกอบกจการไฟฟา ปจจบนคณะกรรมการก ากบกจการพลงงานไดออก “ระเบยบคณะกรรมการก ากบ

กจการพลงงาน วาดวยการขอรบใบอนญาตและการอนญาตการประกอบกจการพลงงาน พ.ศ. 2551” โดยอาศยอ านาจตามพระราชบญญตการประกอบกจการพลงงาน พ.ศ. 2550 ซงระเบยบดงกลาวมสาระส าคญดงน

106

4.3.3.1 ผมสทธขอรบใบอนญาตการประกอบกจการไฟฟา37 ผมสทธขอรบใบอนญาตการประกอบกจการไฟฟาตองเปนบคคลธรรมดา

หรอหางหนสวนหรอบรษทจ ากดตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย หรอเปนบรษทมหาชนจ ากดตามกฎหมายวาดวยบรษทมหาชนจ ากด หรอนตบคคลตางประเทศทมส านกงานสาขาในประเทศไทย หรอกระทรวง ทบวง กรม ราชการสวนทองถน รฐวสาหกจ หรอนตบคคลทมกฎหมายจดตงขน และตองมคณสมบตตาง ๆ ตามทระเบยบก าหนด

4.3.3.2 คณสมบตของผขอรบใบอนญาตการประกอบกจการไฟฟา38 1. กรณบคคลธรรมดา ตองมคณสมบตดงน

(1) มสญชาตไทย (2) ไมเปนคนไรความสามารถหรอคนเสมอนไรความสามารถ (3) มศกยภาพทางการเงนและทางเทคนคเพยงพอทจะกอสรางและด าเนน

กจการพลงงาน (4) ภายในระยะเวลาสามปยอนหลงกอนปทยนค าขอจนถงวนทไดรบ

ใบอนญาตตองไมมประวตเปนผถกพทกษทรพยเดดขาด หรอเปนบคคลลมละลาย (5) ไมเปนผอยระหวางถกสงพกใช หรอเพกถอนใบอนญาตในระยะเวลา

สองปกอนวนขอรบใบอนญาต (6) ไมเคยไดรบโทษจ าคกโดยค าพพากษาถงทสดใหจ าคก เวนแตเปนโทษ

ส าหรบความผดทไดกระท าโดยประมาท หรอความผดลหโทษ (7) มกรรมสทธ สทธครอบครอง หรอสทธใชประโยชนในพนทหรอทรพยสน

ทใชในการประกอบกจการ 2. กรณหางหนสวนหรอบรษทจ ากดตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

หรอเปนบรษทมหาชนจ ากดตามกฎหมายวาดวยบรษทมหาชนจ ากด หรอนตบคคลตางประเทศ ทมส านกงานสาขาในประเทศไทย ตองมคณสมบตดงน

(1) มศกยภาพทางการเงนและทางเทคนคเพยงพอทจะกอสรางและด าเนนกจการพลงงาน

37 โปรดดระเบยบคณะกรรมการก ากบกจการพลงงาน วาดวยการขอรบใบอนญาตและการอนญาตการประกอบกจการพลงงาน พ.ศ. 2551 ขอ 4

38 โปรดดระเบยบคณะกรรมการก ากบกจการพลงงาน วาดวยการขอรบใบอนญาตและการอนญาตการประกอบกจการพลงงาน พ.ศ. 2551 ขอ 4

107

(2) ไมเปนผอยระหวางถกสงพกใช หรอเพกถอนใบอนญาตในระยะเวลาสองปกอนวนขอรบใบอนญาต

(3) ไมเปนผถกพทกษทรพยตามค าสงศาล หรอถกศาลมค าสงใหฟนฟกจการ ตามกฎหมายวาดวยลมละลาย อนเปนเหตใหเจาหนหรอบคคลทสามซงแตงตงโดยเจาหน ท าหนาทบรหารแทนกรรมการชดเดม หรอเขาสกระบวนการลมละลายหรอถกศาลพพากษาใหเปนบคคลลมละลาย

(4) มกรรมสทธ สทธครอบครอง หรอสทธใชประโยชนในพนท หรอทรพยสนทใชในการประกอบกจการ

(5) ผมอ านาจท าการแทน ผแทนนตบคคล หรอผจดการนตบคคล ซงเปนบคคลธรรมดา มสญชาตไทย ไมเปนคนไรความสามารถหรอคนเสมอนไรความสามารถ ตองไมมประวตเปนผถกพทกษทรพยเดดขาด หรอเปนบคคลลมละลายภายในระยะเวลาสามปยอนหลงกอนปทยนค าขอจนถงวนทไดรบใบอนญาต ไมเปนผอยระหวางถกสงพกใช หรอเพกถอนใบอนญาตในระยะเวลาสองปกอนวนขอรบใบอนญาต และไมเคยไดรบโทษจ าคกโดยค าพพากษาถงทสดใหจ าคก เวนแตเปนโทษส าหรบความผดทไดกระท าโดยประมาท หรอความผดลหโทษ

4.3.3.3 เอกสารและหลกฐานทตองยนเพอขอรบใบอนญาตการประกอบกจการไฟฟา39 1. กรณบคคลธรรมดา

(1) ส าเนาบตรประจ าตวประชาชน (2) เอกสารและหลกฐานทแสดงศกยภาพทางการเงน เชน เอกสารรบรอง

สถานะทางการเงนของสถาบนการเงน หรอเอกสารแสดงสทธในทรพยสน (3) เอกสารและหลกฐานแสดงผลการด าเนนงานทเกยวของกบกจการ

พลงงานและเปนประโยชนตอการด าเนนกจการพลงงาน (4) แผนการประกอบกจการพลงงาน ซ งมรายละเอยดเกยวกบ

การประกอบกจการพลงงานทขออนญาต เชน แผนการลงทน แผนการใหบรการทสามารถใหบรการไดอยางมประสทธภาพ ความพรอมในการประกอบกจการพลงงาน

(5) เอกสารและหลกฐานเกยวกบการบรหารจดการการประกอบกจการพลงงานทขออนญาต เชน ประสบการณหรอจ านวนของเจาหนาททจะด าเนนการประกอบกจการ

39 โปรดดระเบยบคณะกรรมการก ากบกจการพลงงาน วาดวยการขอรบใบอนญาตและการอนญาตการประกอบกจการพลงงาน พ.ศ. 2551 ขอ 6 และขอ 7

108

พลงงานระบบปองกนสภาพแวดลอมเปนพษทเพยงพอ ระบบการด าเนนการอยางปลอดภย แผนการจดฝกอบรมทเกยวของ

2. กรณเปนหางหนสวน บรษทจ ากด บรษทมหาชนจ ากด หรอนตบคคลตางประเทศซงมส านกงานสาขาในประเทศไทย

(1) ส าเนาหนงสอรบรองการเปนหางหนสวนหรอจดทะเบยนนตบคคล ในกรณเปนหนงสอรบรองการจดทะเบยนนตบคคลตางประเทศ ตองมการรบรองจากสถานทต หรอสถานกงสลของประเทศนน ๆ ในประเทศไทย หรอกระทรวงการตางประเทศ โนตารพบลค หรอหนวยงานอนทมอ านาจออกหนงสอรบรองตามกฎหมายของประเทศนน ๆ พรอมทงส าเนา ใบทะเบยนพาณชยส านกงานสาขาในประเทศไทยของนตบคคลตางประเทศ

(2) ส าเนาบญชรายชอผถอหนหรอกรรมการทนายทะเบยนรบรอง (3) ส าเนาบตรประจ าตวประชาชนของผมอ านาจท าการแทน ผแทน

นตบคคล หรอผจดการนตบคคล (4) หนงสอมอบอ านาจใหจดการหรอด าเนนการ (5) เอกสารและหลกฐานทแสดงศกยภาพทางการเงน เชน เอกสารรบรอง

สถานะทางการเงนของสถาบนการเงน หรอเอกสารแสดงสทธในทรพยสน เอกสารและหลกฐานแสดงผลการด าเนนงานทเกยวของกบกจการพลงงานและเปนประโยชนตอการด าเนนกจการพลงงาน แผนการประกอบกจการพลงงาน ซงมรายละเอยดเกยวกบการประกอบกจการพลงงานทขออนญาต เชน แผนการลงทน แผนการใหบรการทสามารถใหบรการไดอยางมประสทธภาพ ความพรอมในการประกอบกจการพลงงาน เอกสารและหลกฐานเกยวกบการบรหารจดการการประกอบกจการพลงงานทขออนญาต เชน ประสบการณหรอจ านวนของเจาหนาททจะด าเนนการประกอบกจการพลงงานระบบปองกนสภาพแวดลอมเปนพษทเพยงพอ ระบบการด าเนนการอยางปลอดภย แผนการจดฝกอบรมทเกยวของ

3. กรณเปนกระทรวง ทบวง กรม ราชการสวนทองถน รฐวสาหกจ หรอ นตบคคลทมกฎหมายจดตงขน

(1) หนงสอมอบอ านาจใหจดการหรอด าเนนการ (2) เอกสารและหลกฐานอนอนจ าเปนตามทคณะกรรมการก าหนด

ทงน ผขอรบใบอนญาตการประกอบกจการไฟฟาทง 3 ประเภทตองยนเอกสารและหลกฐานเพมเตมดงตอไปน

1. ใบอนญาตผลตไฟฟา (1) ขอเสนอโครงการ ซงมรายละเอยดเกยวกบสถานทผลตไฟฟา

ทจะขออนญาตแผนผงแสดงเสนทางและต าแหนงทตงสถานประกอบการ แผนธรกจ ทนส าหรบใชจาย

109

กอตงกจการและทนส าหรบด าเนนกจการตอไป และวตถประสงคของการผลตไฟฟา ทงน ถาเปนการผลตเพอจ าหนายใหผรบใบอนญาตการประกอบกจการไฟฟาและผใชไฟฟา ตองมสญญาซอขายไฟฟา หรอสญญาจะซอจะขายมาแสดงดวย

(2) รายละเอยดเกยวกบกระบวนการผลตไฟฟา ชนดและแหลงทมา ของพลงงานปรมาณการใชพลงงานตอป และเครองจกรอปกรณทใชในการผลตไฟฟา

(3) แบบแปลนทใชในการประกอบกจการไฟฟา พรอมทงรายการค านวณซงมรายละเอยดเกยวกบแบบแปลนของอาคารโรงไฟฟา ผงแสดงทตงเครองจกร พรอมรายการเครองจกรและอปกรณในโรงไฟฟา โดยมวศวกรลงนามรบรองตามกฎหมายวาดวยวชาชพวศวกรรม

(4) แบบระบบดบเพลง (5) แผนปฏบตการฉกเฉน กรณเกดอบตเหตและเพลงไหม (6) แผนผงประกอบกจการไฟฟา ซงมรายละเอยดเกยวกบแผนทแสดง

ลกษณะทตง และขอบเขตของโรงผลตไฟฟา แผนผงวงจรไฟฟาเสนเดยว (Single line diagram) แสดงวงจรของระบบผลตไฟฟา ระบบปองกน และระบบควบคมไฟฟา

(7) ส าเนาเอกสารขององคกรปกครองสวนทองถนทแสดงวาทดนแปลง ทจะกอสรางโรงไฟฟาไมตองหามตามกฎหมายวาดวยการผงเมอง สามารถใชประโยชนเพอสรางโรงไฟฟาได

(8) เอกสารขอมลเกยวกบโรงไฟฟา ซงมรายละเอยดในเรองเหตผล ความจ าเปนและวตถประสงคของโครงการ สาระส าคญของโครงการ ผด าเนนการ สถานททจะด าเนนการขนตอนและระยะเวลาด าเนนการ ผลผลตและผลลพธโครงการ ผลกระทบทอาจเกดขนกบประชาชน และสงแวดลอม มาตรการปองกน แกไข หรอเยยวยา ทงน ในกรณทเปนโครงการหรอกจการซงตองจดท ารายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม ใหยนรายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม ทผานความเหนชอบจากคณะกรรมการผช านาญการพจารณารายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม (คชก.) ตามมาตรา 49 แหงพระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2535 เพอประกอบการพจารณาแทน

ทงน กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมไดออกประกาศกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เรอง ก าหนดประเภทและขนาดของโครงการหรอกจการซงต องจดท ารายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม และหลกเกณฑ วธการ ระเบยบปฏบตและแนวทาง การจดท ารายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม ลงวนท 31 สงหาคม 2552 โดยก าหนดใหกจการไฟฟาโรงไฟฟาพลงความรอนขนาดก าลงการผลตกระแสไฟฟารวม 10 เมกะวตตขนไป ตองจดท ารายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม (EIA) ซงโรงไฟฟาพลงงานความรอนใตพภพ

110

จดเปนโรงไฟฟาพลงความรอน หากมก าลงการผลต กระแสไฟฟารวม 10 เมกะวตตขนไป ตองด าเนนการจดท ารายงานดงกลาวดวย

กรณการประกอบกจการไฟฟาทโรงไฟฟาพลงความรอนขนาดก าลงการผลตกระแสไฟฟารวมนอยกวา 10 เมกะวตตซงไมตองจดท ารายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม ผประสงคจะขอรบใบอนญาตการประกอบกจการผลตไฟฟา ตองปฏบตตามระเบยบทคณะกรรมการก ากบกจการพลงงานก าหนด กลาวคอ ระเบยบคณะกรรมการก ากบกจการพลงงาน วาดวยมาตรการปองกน แกไข และตดตามตรวจสอบผลกระทบสงแวดลอมส าหรบผไดรบยกเวนไมตองจดท ารายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม พ.ศ. 2555 โดยก าหนดใหผทประสงคจะขอรบใบอนญาตด าเนนการจดการดานสงแวดลอมความปลอดภย และผลกระทบทอาจเกดขนตอชมชนในพนทใกลเคยงสถานประกอบกจการพลงงานตามประมวลหลกการปฏบต (Code of Practices: CoP) ท กพพ. ก าหนดขนโดยครอบคลมโรงไฟฟาทกประเภทและทกขนาดก าลงการผลต นอกจากน กรณโรงไฟฟาทมขนาดก าลงการผลตรวมกนตงแต 5 เมกะวตตขนไป แตไมถง 10 เมกะวตต ตองจดท ารายงานเกยวกบการศกษาและมาตรการปองกนแกไขผลกระทบตอคณภาพสงแวดลอม และความปลอดภย (Environmental and Safety Assessment) ตามประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรอง การท ารายงานเกยวกบการศกษามาตรการปองกนและแกไขผลกระทบตอคณภาพสงแวดลอมและความปลอดภย พ.ศ. 2552 เพอขอรบใบอนญาตประกอบกจการโรงงานผลตไฟฟา หรอใบอนญาตขยายโรงงานผลตไฟฟา

2. ใบอนญาตระบบสงไฟฟา (1) แผนงานเกยวกบการสงไฟฟาจากระบบผลตไฟฟาไปยงระบบจ าหนาย

ไฟฟาซงมรายละเอยดเกยวกบตนทนด าเนนการ สายสงไฟฟา การเชอมตอระบบสงไฟฟา และมาตรฐานดานเทคนคและความปลอดภย

(2) แผนผงแสดงลกษณะทศทางและแนวเขตของระบบสงไฟฟา (3) เอกสารขอมลเกยวกบระบบสงไฟฟา ซงมรายละเอยดในเรองเหตผล

ความจ าเปน และวตถประสงคของโครงการ สาระส าคญของโครงการ ผด าเนนการ สถานท ทจะด าเนนการ ขนตอนและระยะเวลาด าเนนการ ผลผลตและผลลพธโครงการ ผลกระทบทอาจเกดขนกบประชาชนและสงแวดลอม มาตรการปองกน แกไข หรอเยยวยา

3. ใบอนญาตระบบจ าหนายไฟฟา (1) แผนงานเกยวกบการน าไฟฟาจากระบบสงไฟฟาหรอระบบผลตไฟฟา

ไปยงผใชไฟฟา ซงมรายละเอยดเกยวกบตนทนด าเนนการ การเชอมตอระบบจ าหนายไฟฟา มาตรฐานดานเทคนคและความปลอดภย ทองททจะจ าหนายไฟฟา ระบบไฟฟาทจะจ าหนาย มาตรา

111

สวนบรเวณทจะจ าหนายไฟฟา แนว จ านวน และขนาด ของสายเมน พรอมอปกรณตาง ๆ ทจะกอสรางระบบจ าหนายไฟฟา

(2) แผนผงแสดงลกษณะทศทางและแนวเขตของระบบจ าหนายไฟฟา (3) หนงสอยนยอมใหใชหรอเชอมตอระบบโครงขายพลงงานกบผร บ

ใบอนญาตรายอน หากตองมการเชอมตอระบบโครงขายพลงงานกบผรบใบอนญาตรายนน 4. ใบอนญาตจ าหนายไฟฟา

(1) ส าเนาสญญาเก ยวกบการประกอบกจการจ าหนายไฟฟา รวมทงส าเนาสญญาซอขายไฟฟากบลกคาทจ าหนายไฟฟาทกราย ยกเวนการไฟฟานครหลวง และการไฟฟาสวนภมภาคใหยนลกษณะของตนแบบสญญาซอขายไฟฟาและจ านวนลกคาแตละประเภท

(2) แผนงานเกยวกบการจ าหนายหรอการจดใหไดมาซงไฟฟา ซงมรายละเอยดเกยวกบการจ าหนายหรอการจดใหไดมาซงไฟฟา

(3) จ านวนผใชไฟฟา จ านวนหนวยไฟฟาทผใชไฟฟาแตละรายตองการใชในแตละเดอน ประมาณการใชพลงไฟฟาและพลงไฟฟาสงสดในแตละเดอน และจ านวนหนวยไฟฟา ทจะจ าหนาย ยกเวนการไฟฟานครหลวง และการไฟฟาสวนภมภาค ใหยนขอมลดงกลาวแยกตามกลมผใชไฟฟาแตละประเภท

5. ใบอนญาตควบคมระบบไฟฟา (1) กระบวนการดานการผลตไฟฟา ประกอบดวย แผนการผลตไฟฟา

แผนบ ารงรกษาโรงไฟฟาและอปกรณตาง ๆ แผนปฏบตการเชอเพลง แผนการประสานงานดานปรมาณและการจดการสงเชอเพลง และสญญาซอขายไฟฟา

(2) เอกสารประกอบในการสงเดนเครอง ประกอบดวย มาตรฐานงานควบคมระบบก าลงไฟฟา ขอก าหนดในการควบคมและใชระบบสง (grid code) แผนรองรบเหตฉกเฉนดานเชอเพลงและไฟฟา และแผนการน าระบบกลบเขาใชงานหลงเกดไฟดบ

(3) ขอมลดานก าลงคน (4) เอกสารอนเกยวกบศนยควบคมระบบไฟฟา

4.4 ภาพรวมการขอรบใบอนญาตการประกอบกจการไฟฟาโรงไฟฟาพลงงานความรอนใตพภพ

จากการศกษากฎหมาย ระเบยบและประกาศตาง ๆ ทเกยวกบการประกอบกจการไฟฟาสามารถสรปแนวทางการด าเนนการเพอขอรบใบอนญาตการประกอบกจการไฟฟาโรงไฟฟาพลงงานความรอนใตพภพ โดยแบงกระบวนการการด าเนนการออกเปน 3 ขนตอน ดงตอไปน

112

4.4.1 ขนตอนการด าเนนการกอนการยนค าขอรบใบอนญาตประกอบกจการไฟฟา 1. ผประสงคขอรบใบอนญาตการประกอบกจการไฟฟาโรงไฟฟาพลงงานความรอน

ใตพภพตองด าเนนการศกษารายละเอยดเกยวกบการด าเนนงานดานตาง ๆ ทงการก าหนดขอบเขตโครงการ ประเมนความคมคาโดยค านงถงศกยภาพของแหลงพลงความรอนใตพภพ เทคโนโลย ทจะน ามาใช จดหาสถานทประกอบกจการทเหมาะสมถกตองตามกฎหมายและมแหลงพลงงาน ความรอนใตพภพทมศกยภาพเพยงพอ ตลอดจนจดเตรยมแหลงเงนทนทจะน ามาด าเนนโครงการ

2. ผประสงคขอรบใบอนญาตการประกอบกจการไฟฟาโรงไฟฟาพลงงาน ความรอนใตพภพตองด าเนนการศกษากฎหมายและมาตรการตาง ๆ ทเกยวของกบการสงเสรม และสนบสนนการผลตไฟฟาจากพลงงานหมนเวยนเพอขอรบการสนบสนนจากภาครฐ เชน การขอรบการสนบสนนตามพระราชบญญตสงเสรมการลงทน พ.ศ. 2520 เปนตน

3. ผประสงคขอรบใบอนญาตการประกอบกจการไฟฟาโรงไฟฟาพลงงาน ความรอนใตพภพทประสงคจะจ าหนายไฟฟาเขาสระบบโครงขายไฟฟาตองท าสญญาซอขายไฟฟา กบการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย การไฟฟานครหลวง หรอการไฟฟาสวนภมภาค แลวแตกรณ เพอใชเปนเอกสารหลกฐานประกอบการยนค าขออนญาตในขนตอไป

4. ผประสงคขอรบใบอนญาตการประกอบกจการไฟฟาโรงไฟฟาพลงงาน ความรอนใตพภพตองด าเนนการศกษาวเคราะหผลกระทบสงแวดลอมตามกฎหมายตาง ๆ ทเกยวของ เพอใชเปนเอกสารหลกฐานประกอบการยนค าขออนญาตในขนตอไป ดงตอไปน

- กรณโรงไฟฟาพลงงานความรอนใตพภพขนาดก าลงการผลตกระแสไฟฟารวมนอยกวา 10 เมกะวตตตองด าเนนการจดการดานสงแวดลอมความปลอดภย และผลกระทบทอาจเกดขนตอชมชนในพนทใกลเคยงสถานประกอบกจการพลงงานตามประมวลหลกการปฏบต (Code of Practices: CoP) ตามระเบยบคณะกรรมการก ากบกจการพลงงาน วาดวยมาตรการปองกน แกไข และตดตามตรวจสอบผลกระทบสงแวดลอมส าหรบผไดรบยกเวนไมตองจดท ารายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม พ.ศ. 2555 ซงออกตามความกฎหมายวาดวยการประกอบกจการพลงงาน

- กรณโรงไฟฟาพลงงานความรอนใตพภพขนาดก าลงการผลตกระแสไฟฟารวมกนตงแต 5 เมกะวตตขนไป แตไมถง 10 เมกะวตต ตองจดท ารายงานเกยวกบการศกษา และมาตรการปองกนแกไขผลกระทบตอคณภาพสงแวดลอมและความปลอดภย (Environmental and Safety Assessment) ตามประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรอง การท ารายงานเกยวกบการศกษามาตรการปองกนและแกไขผลกระทบตอคณภาพสงแวดลอมและความปลอดภย พ.ศ. 2552 เพอประกอบการขอรบใบอนญาตประกอบกจการโรงงานผลตไฟฟา หรอใบอนญาตขยายโรงงานผลตไฟฟา ซงออกตามความกฎหมายวาดวยโรงงาน

113

- กรณโรงไฟฟาพลงงานความรอนใตพภพขนาดก าลงการผลตกระแสไฟฟารวมตงแต 10 เมกะวตตขนไปตองด าเนนการจดท ารายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม (EIA) ตามประกาศกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและส งแวดลอม เรอง ก าหนดประเภทและขนาดของโครงการหรอกจการซงตองจดท ารายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม และหลกเกณฑ วธการ ระเบยบปฏบตและแนวทางการจดท ารายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม ลงวนท 31 สงหาคม 2552 ซงออกตามความกฎหมายวาดวยการสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต

4.4.2 ขนตอนการด าเนนการขอรบใบอนญาตประกอบกจไฟฟาและใบอนญาตอน

ทเกยวของ 1. ผประสงคขอรบใบอนญาตการประกอบกจการไฟฟาโรงไฟฟาพลงงาน

ความรอนใตพภพตองไดรบ “ใบอนญาตการประกอบกจการไฟฟา” ตามกฎหมายวาดวยการประกอบกจการพลงงาน โดยตองยนแบบค าขอรบใบอนญาตการประกอบกจการผลตไฟฟา ระบบจ าหนายไฟฟา และจ าหนายไฟฟาพรอมเอกสารหลกฐานตามระเบยบทคณะกรรมการก ากบกจการพลงงานก าหนดตอส านกงานคณะกรรมการก ากบกจการพลงงาน เนองจากตามมาตรา 47 แหงพระราชบญญต การประกอบกจการพลงงาน พ.ศ. 2550 ก าหนดใหการประกอบกจการไฟฟาตองไดรบอนญาตจากคณะกรรมการก ากบกจการพลงงาน

2. ผประสงคขอรบใบอนญาตการประกอบกจการไฟฟาโรงไฟฟาพลงงานความรอนใตพภพตองไดรบ “ใบอนญาตประกอบกจการโรงงานผลตไฟฟา (ร.ง.4 ประเภทโรงงานล าดบท 88)” ตามกฎหมายวาดวยโรงงาน โดยตองยนแบบค าขอรบใบอนญาตการประกอบกจการโรงงาน (ร.ง.3) พรอมเอกสารหลกฐานประกอบการพจารณาตอส านกงานคณะกรรมการก ากบกจการพลงงาน เนองจากพระราชบญญตโรงงาน พ.ศ. 2535 มาตรา 12 และกฎกระทรวง ฉบบท 24 (พ.ศ. 2558) ทออกตามความพระราชบญญตดงกลาวก าหนดใหโรงงานผลตไฟฟาจากพลงงานความรอนเปนโรงงานจ าพวกท 3 ประเภทโรงงานผลตไฟฟาล าดบท 88 ซงการตงโรงงานจะตองไดรบใบอนญาต ตามกฎหมายวาดวยโรงงานกอนจงจะด าเนนการได และมาตรา 48 แหงพระราชบญญตการประกอบกจการพลงงาน พ.ศ. 2550 ก าหนดใหอ านาจในการออกใบอนญาตตามกฎหมายวาดวยโรงงาน ทเกยวของกบการประกอบกจการไฟฟาเปนอ านาจหนาทของคณะกรรมการก ากบกจการพลงงาน โดยคณะกรรมการก ากบกจการพลงงานจะด าเนนการขอความเหนจากกรมโรงงานอตสาหกรรมประกอบการพจารณา

ทงน โรงไฟฟาพลงงานความรอนใตพภพทมขนาดก าลงการผลตไฟฟาตงแต 5 เมกะวตตขนไปแตไมถง 10 เมกะวตต ซงไดรบการยกเวนไมตองจดท า รายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม ตองเสนอรายงานเกยวกบการศกษาและมาตรการปองกนแกไขผลกระทบตอ

114

คณภาพสงแวดลอมและความปลอดภย (Environmental and Safety Assessment: ESA) ตามประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรอง การท ารายงานเกยวกบการศกษามาตรการปองกนและแกไขผลกระทบตอคณภาพสงแวดลอมและความปลอดภย พ.ศ. 2552 เพอประกอบการพจารณาขอรบใบอนญาตประกอบกจการโรงงานผลตไฟฟา หรอใบอนญาตขยายโรงงานผลตไฟฟาดวย

3. ผประสงคขอรบใบอนญาตการประกอบกจการไฟฟาโรงไฟฟาพลงงานความรอนใตพภพ ซงตองมการกอสราง ดดแปลง รอถอน เคลอนยาย ใชหรอเปลยนแปลงอาคารในเขตทองทควบคมอาคารตามกฎหมายวาดวยการควบคมอาคาร หรอในเขตพนทเขตผงเมองตามกฎหมาย วาดวยผงเมอง รวมถงอาคารทเขาขายอาคารขนาดใหญพเศษในพนทใด ๆ ทงในเขตและนอกเขตควบคมอาคารตองไดรบ “ใบอนญาตกอสราง ดดแปลง รอถอนอาคาร” ตามกฎหมายวาดวยการนน โดยตองยนแบบค าขอรบใบอนญาตกอสราง ดดแปลงอาคาร รอถอนอาคาร พรอมเอกสารหลกฐานประกอบการพจารณาตอส านกงานคณะกรรมการก ากบกจการพลงงาน เนองจากพระราชบญญตควบคมอาคาร พ.ศ. 2522 มาตรา 21 ก าหนดใหผใดจะกอสราง ดดแปลง หรอเคลอนยายอาคาร ตองไดรบใบอนญาตจากเจาพนกงานทองถน หรอแจงตอเจาพนกงานทองถน กลาวคอ ผวาราชการกรงเทพมหานคร นายกเทศมนตร นายกองคการบรหารสวนจงหวด นายกเมองพทยา นายกองคการบรหารสวนต าบล และผบรหารทองถนขององคกรปกครองสวนทองถนอนทรฐมนตรประกาศก าหนด แลวแตกรณ และมาตรา 48 แหงพระราชบญญตการประกอบกจการพลงงาน พ.ศ. 2550 ก าหนดใหอ านาจในการออกใบอนญาตตามกฎหมายวาดวยการควบคมอาคาร กฎหมายวาดวยการผงเมอง ทเกยวของกบการประกอบกจการไฟฟาเปนอ านาจหนาทของคณะกรรมการก ากบกจการพลงงาน โดยคณะกรรมการก ากบกจการพลงงานจะด าเนนการขอความเหนจากหนวยงานทองถนทรบผดชอบเพอประกอบการพจารณา

4.4.3 ขนตอนกอนการเรมประกอบกจการไฟฟา

ผประสงคขอรบใบอนญาตการประกอบกจการไฟฟาโรงไฟฟาพลงงานความรอนใตพภพ และไดด าเนนการกอสรางโรงไฟฟาใกลเสรจสมบรณแลวกอนเรมประกอบกจการผลตไฟฟาตองไดรบ “ใบอนญาตใหผลตพลงงานควบคม (พค. 2)” ตามกฎหมายวาดวยการพฒนาและสงเสรมพลงงาน ซงพระราชบญญตการพฒนาและสงเสรมพลงงาน พ.ศ. 2535 มาตรา 25 ก าหนดใหการผลต หรอขยายการผลตพลงงานควบคมตองไดรบใบอนญาตจากกรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน และพระราชกฤษฎกาก าหนดพลงงานควบคม พ.ศ. 2536 มาตรา 3 ก าหนดใหการผลตไฟฟาขนาดก าลงการผลตรวมของแตละแหลงผลตตงแต 200 กโลโวลตแอมแปรขนไปเปนพลงงานควบคมตามพระราชบญญตดงกลาว ทงน เมอพระราชบญญตการประกอบกจการพลงงาน พ.ศ. 2550 มผลใชบงคบ มาตรา 48 แหงพระราชบญญตดงกลาวไดก าหนดใหอ านาจหนาทในการออกใบอนญาต

115

ใหผลตพลงงานควบคมเปนอ านาจหนาทของคณะกรรมการก ากบกจการพลงงาน แตอยางไรกตามการผลตพลงงานไฟฟาซงมขนาดก าลงการผลตรวมของแตละแหลงผลตต ากวา 1,000 กโลโวลตแอมแปรไดรบการยกเวนไมตองขอรบใบอนญาตการประกอบกจการพลงงานจากคณะกรรมการก ากบกจการพลงงาน (กกพ.) ตามพระราชกฤษฎกาก าหนดประเภท ขนาด และลกษณะของกจการพลงงานทไดรบการยกเวนไมตองขอรบใบอนญาตการประกอบกจการพลงงาน พ.ศ. 2552 ดงนน การขอรบใบอนญาตใหผลตพลงงานควบคมของโรงไฟฟาพลงงานความรอนใตพภพจงแยกพจารณาไดดงน

- กรณการผลตพลงงานไฟฟาจากพลงงานความรอนใตพภพซงมขนาดก าลง การผลตรวมของแตละแหลงผลตตงแต 200 กโลโวลตแอมแปรขนไป แตต ากวา 1,000 กโลโวลตแอมแปร ซงเขาขายการประกอบกจการพลงงานตามพระราชบญญตการประกอบกจการพลงงาน พ.ศ. 2550 และไดรบการยกเวนไมตองขอรบใบอนญาตประกอบกจการพลงงานตามพระราชกฤษฎกา ผผลตพลงงานไฟฟาตองด าเนนการขออนญาตผลตพลงงานควบคมตามมาตรา 25 แหงพระราชบญญตการพฒนาและสงเสรมพลงงาน พ.ศ. 2535 โดยตองยนแบบขอรบใบอนญาตตอกรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน

- กรณกรณการผลตพลงงานไฟฟาจากพลงงานความรอนใตพภพซงมขนาดก าลงการผลตรวมของแตละแหลงผลตตงแต 1 ,000 กโลโวลตแอมแปรขนไปและเขาขายการประกอบกจการพลงงาน ผผลตพลงงานไฟฟาตองด าเนนการขออนญาตผลตพลงงานควบคมตามกฎหมาย วาดวยการพฒนาและสงเสรมพลงงาน โดยตองยนแบบขอรบใบอนญาตตอส านกงานคณะกรรมการก ากบกจการพลงงานโดยผลของมาตรา 48 แหงพระราชบญญตการประกอบกจการพลงงาน พ.ศ. 2550 และคณะกรรมการก ากบกจการพลงงานตองขอความเหนจากกรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงานเพอประกอบการพจารณา

เมอผประสงคขอรบใบอนญาตการประกอบกจการไฟฟาโรงไฟฟาพลงงานความรอน ใตพภพไดด าเนนการตามขนตอนตาง ๆ และไดรบใบอนญาตการประกอบกจการไฟฟาจากคณะกรรมการก ากบกจการพลงงานแลวจงจะเรมประกอบกจไฟฟาได

4.5 ปญหาทเกยวของกบการสงเสรมและพฒนาการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพเพอผลตไฟฟา

ประเทศไทยแมจะมแหลงพลงงานความรอนใตพภพกระจายอยทวประเทศ แตการใช

ประโยชนจากพลงงานดงกลาวยงอยในวงจ ากด โดยเฉพาะการน ามาใชเพอผลตไฟฟา ซงสามารถสรปปญหาทเกยวของกบการสงเสรมและพฒนาการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพเพอผลตไฟฟาไดดงตอไปน

116

4.5.1 ปญหานโยบายและแผนทเกยวของกบการสงเสรมและพฒนาการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพเพอผลตไฟฟา

4.5.1.1 ปญหาการก าหนดเปาหมายในการสงเสรมและพฒนาการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพเพอผลตไฟฟาไมสอดคลองกบศกยภาพของแหลงพลงงาน

จากการศกษาแนวนโยบายตาง ๆ ตลอดจนแผนยทธศาสตรและแผนดานพลงงานของรฐพบวา รฐมแนวนโยบายในการสงเสรมการอนรกษพลงงานโดยม งเนนใหเกดการน ามาใชใหเกดประโยชนและมประสทธภาพสงสด สงเสรมพฒนาและจดหาแหลงพลงงาน ใหมปรมาณเพยงพอกบความตองการทงจากแหลงพลงงานสนเปลองและพลงงานหมนเวยน โดยเฉพาะอยางยง ไดมแนวนโยบายในการสนบสนน พฒนา วจยเกยวกบการน าพลงงานหมนเวยน ทเปนมตรกบสงแวดลอมมาใช โดยใหความส าคญกบการมสวนรวมของประชาชน ชมชน ภาคเอกชน ภาคธรกจ ในการจดการทรพยากรพลงงานรวมกบหนวยงานของรฐ พลงงานหมนเวยนทไดรบความสนใจในการสงเสรมพฒนาเปนอยางมากในขณะน ไดแก พลงงานจากพชพลงงาน พลงงานแสงอาทตย พลงงานจากขยะและพลงงานลม สวนพลงงานความรอนใตพภพซงเปนพลงงานหมนเวยนชนดหนงเชนเดยวกนกลบไมไดรบความสนใจในระดบนโยบายเพอการพฒนามาใชประโยชนมากนก จะเหนไดจากการก าหนดเปาหมายในการน าพลงงานความรอนใตพภพมาใชในการผลตกระแสไฟฟาตามแผนพฒนาพลงงานทดแทนและพลงงานทางเลอก 25% ใน 10 ป (พ.ศ. 2555 – 2564) ของกรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน กระทรวงพลงงาน ซงก าหนดเปาหมายสดสวนพลงงานทดแทนตอการใชพลงงานขนสดทายของประเทศเปน 25% ในป พ.ศ. 2564 โดยในสวนของการพฒนาพลงงานความรอนใตพภพ ซงเปนพลงงานรปแบบใหม มการก าหนดเปาหมายในการผลตไฟฟาใหได 1 MW ในป พ.ศ. 2564 ตอมาเมอมการทบทวนและจดท าแผนพฒนาพลงงานทดแทนและพลงงานทางเลอก พ.ศ. 2558 – 2579 (Alternative Energy Development Plan : AEDP2015) กลบไมปรากฏเปาหมายการพฒนา และสงเสรมพลงงานความรอนใตพภพเพอผลตไฟฟาดงเชนทเคยปรากฏในแผนพฒนาพลงงานทดแทนและพลงงานทางเลอก 25% ใน 10 ป (พ.ศ. 2555 – 2564) แตอยางใด แตพลงงานความรอนใตพภพถกน ามาก าหนดเปนเปาหมายการผลตความรอนจากพลงงานทดแทน โดยจดเปนพลงงานทางเลอกอน ซงการก าหนดเปาหมายดงกลาวอาจไมสอดคลองกบศกยภาพของแหลงพลงงานความรอนใตพภพทมอยในประเทศไทย และเทคโนโลยทสามารถน าพลงงานความรอนใตพภพมาใชประโยชน ในปจจบน เนองจาก จากการส ารวจขอมลพบวาประเทศไทยมแหลงพลงงานความรอนใตพภพ ในลกษณะน าพรอนอยมากบรเวณภาคเหนอของประเทศ ซงบางแหงเปนแหลงทมศกยภาพพลงงานสงเชนเดยวกบแหลงพลงงานใตพภพฝาง ทมการพฒนาเพอผลตไฟฟาแลว เชน แหลงพลงงานความรอนใตพภพสนก าแพง จงหวดเชยงใหม แหลงพลงงานความรอนใตพภพแมจน แหลงพลงงานความรอน

117

ใตพภพสบโปง จงหวดเชยงราย แหลงพลงงานความรอนใตพภพแมจอก จงหวดแพร เปนตน 40 อกทง ไมมการก าหนดนโยบายในการใชประโยชนโดยตรงจากพลงงานความรอนใตพภพอยางครบวงจร เชน การก าหนดนโยบายสงเสรมสนบสนน และเผยแพรองคความรใหมการน าพลงงานความรอน ใตพภพมาใชประโยชนใหเหมาะสมตามศกยภาพของแหลงพลงงานในแตละพนท ปจจบนแหลงพลงงานความรอนใตพภพของประเทศไทยมกถกน ามาใชประโยชนในการพฒนาเปนแหลงทองเทยว ซงอณหภมของแหลงพลงงานความรอนใตพภพแตละแหงมอณหภมไมเทากน ซงสามารถพฒนา น าความรอนจากแหลงพลงงานมาใชในกจกรรมตาง ๆ นอกจากการผลตไฟฟาได กลาวคอ ใชในการอบแหงผลตผลทางการเกษตร ใชในการท าความเยนส าหรบหองเยนเพอเกบรกษาผลผลตทางการเกษตร และหองท างาน เปนตน

4.5.1.2 ปญหาการขาดมสวนรวมอยางแทจรงของประชาชนและชมชนในการก าหนดนโยบายและการจดจดการพลงงานความรอนใตพภพเพอผลตไฟฟา

จากการศกษานโยบายและแผนของหนวยงานภาครฐพบวา มการก าหนดใหม การสงเสรมและพฒนาการใชประโยชนจากพลงงานหมนเวยนในหลากหลายรปแบบ โดยระบถง การเปดโอกาสใหประชาชนเขามามบทบาทและมสวนรวมในการจดการพลงงานหมนเวยน แตการก าหนดนโยบายตาง ๆ ในการสงเสรมพลงงานหมนเวยน ยงคงเปนบทบาทและอ านาจของรฐในการก าหนดทงการก าหนดเปาหมายในการพฒนา การก าหนดโครงการพลงงานหมนเวยน การก าหนดพนทในการด าเนนโครงการ แมกระทรวงพลงงานได ด าเนนโครงการสนบสนน การวางแผนจดการพลงงานระดบทองถน (Local Energy Plan : LEP) ขนตงแตป พ.ศ. 2549 โดยมเปาหมายส าคญคอ การเพมประสทธภาพการใช พลงงานของประเทศ และพฒนาพลงงานอยางมดลยภาพควบคกบการอนรกษสงแวดลอมและการมสวนรวมของภาคประชาสงคม โดยมองคกรปกครอง สวนทองถนเปนกลไกประสานงานหลก แตพบวา ปญหาส าคญประการหนงทเกดขน คอ การขาด การมสวนรวมของประชาชนในการก าหนดนโยบาย ประชาชนมการรบรตอปญหาพลงงานคอนขางนอยในขณะทรบรปญหาผลกระทบทเกดขนจากปญหาพลงงานคอนขางมาก เนองจากมผลกระทบตอรายได และรายจายของตนเอง การเขามามสวนรวมของประชาชนมกจะเปนการใหความรวมมอใน เรอง การประหยดพลงงาน และมสวนรวมในเชงลบคอการคดคานการด าเนนโครงการดานพลงงาน

40 มหาวทยาลยเชยงใหม, “ผลการส ารวจแหลงพลงงานความรอนใตพภพทางภาคเหนอของประเทศไทย,” สบคนเมอวนท 27 กมภาพนธ 2556, จาก http://teenet.cmu.ac.th/sci/survey02.php#06

118

ทมผลกระทบตอสงแวดลอมและวถชวต41 การเปดโอกาสใหประชาชนหรอชมชนเขามามบทบาทอยางแทจรงในทางปฏบตยงเปนไปไดนอย การสงเสรมการมสวนรวมของประชาชนและชมชน ในการสงเสรมและพฒนาการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพเพอผลตไฟฟายงมลกษณะดงทกลาวขางตน อกทงประชาชนยงขาดการรบรถงประโยชนและศกยภาพของพลงงานความรอน ใตพภพทสามารถพฒนาและใชประโยชนในดานอน ๆ นอกเหนอจากการพฒนาเปนแหลงทองเทยวเทานน ปญหาดงกลาวเปนสาเหตส าคญประการหนงของการขาดการมสวนรวมของประชาชน ในการก าหนดนโยบาย หรอรวมวางแผนการจดการกบภาครฐเพอพฒนาและใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพใหเตมตามศกยภาพของแหลงพลงงานแตละแหง

4.5.1.3 ปญหาความตอเนองและความชดเจนของนโยบายในการสงเสรมและพฒนาการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพเพอผลตไฟฟา

นโยบายและแผนตาง ๆ ทไดมการประกาศก าหนดมานน โดยสวนใหญจะเปนแผนทมการก าหนดระยะเวลา เมอสนสดระยะเวลาดงกลาวตองมการทบทวนการด าเนนงานตามนโยบายและแผนนน ๆ และจดท านโยบายและแผนฉบบใหมขน ดงนน การก าหนดนโยบายและแผนเพอเปนแนวทางในการจดการดานพลงงาน โดยเฉพาะการสงเสรมสนบสนนพลงงานความรอนใตพภพ ซงเปนพลงงานหมนเวยนรปแบบใหม ตองค านงถงความตอเนอง ความสอดคลองของนโยบายและแผนตาง ๆ เพอใหการพฒนาพลงงานเปนไปในทศทางเดยวกน มยทธศาสตรทชดเจน มการก าหนดวส ยทศน ดานการพฒนาสงเสรมพลงงานในระยะยาว มการสงเสรมสนบสนนการลงทน การศกษาวจยพลงงานความรอนใตพภพอยางจรงจง ตลอดจนน ามาตรการตาง ๆ เชน มาตรการทางภาษ มาตรการในการก าหนดราคาพลงงานหมนเวยนทเปนธรรมมาใช โดยนโยบายและแผนดงกลาวตองสามารถน าไปปฏบตไดจรง ซงปจจบนปรากฏการก าหนดเปาหมายในการน าพลงงานความรอนใตพภพมาใช ในการผลตกระแสไฟฟาตามแผนพฒนาพลงงานทดแทนและพลงงานทางเลอก 25% ใน 10 ป (พ.ศ. 2555 – 2564) โดยมการก าหนดเปาหมายในการผลตไฟฟาจากพลงงานความรอนใตพภพใหได 1 MW ในปพ.ศ. 2564 ตอมาเมอมการทบทวนและจดท าแผนพฒนาพลงงานทดแทนและพลงงานทางเลอก พ.ศ. 2558 – 2579 (Alternative Energy Development Plan : AEDP2015) กลบไมปรากฏเปาหมายการพฒนาและสงเสรมพลงงานความรอนใตพภพเพอผลตไฟฟาดงเชนทเคยปรากฏ สะทอนถงความไมตอเนองของนโยบายภาครฐตอการสนบสนนใหน าพลงงานความรอนใตพภพมาผลตไฟฟา อกทงนโยบายทเกยวของกบการสงเสรมและพฒนาความรอนใตพภพยงคงเปนการพฒนาโดยเนนการส ารวจ

41 ศราพร ไกรยะปกษ, “รปแบบทเหมาะสมในการจดการพลงงานชมชน,” (วทยานพนธมหาบณฑต คณะพฒนาสงคมและสงแวดลอม สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร, 2553) , น.54.

119

แหลงพลงงาน เพอก าหนดพนททเหมะสมตอการพฒนา เชน โครงการศกษาและส ารวจแหลงน าพรอนเพอสงเสรมการผลตพลงงานความรอนใตพภพและอตสาหกรรมทองถน โดยความรวมมอของกรมพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน กรมทรพยากรน าบาดาล และบรษท ปตท. จ ากด (มหาชน) เปนตน ซงยงไมมความชดเจนวา ทสดแลวพลงงานความรอนใตพภพจะไดรบการพฒนาจากภาครฐในลกษณะใด หนวยงานใดจะเปนผรบผดชอบโดยตรงในการด าเนนการ และจะมการด าเนนการอยางตอเนองหรอไม ตลอดจนจะมการก าหนดนโยบายในการรบซอไฟฟาจากพลงงานความรอนใตพภพอยางไร นอกจากน ประเดนส าคญทตองพจารณาอกประเดน คอ รฐจะด าเนนการกระตนและสรางแรงจงใจใหเกดการลงทนในภาคเอกชนโดยการมสวนรวมของชมชนทมแหลงพลงงานความรอนใตพภพตงอยในพนทอยางไรเพอใหเกดความยงยน และปองกนการผกขาดดานพลงงาน

4.5.1.4 ปญหาการขาดการสงเสรมการใชประโยชนอยางอนโดยตรงจากพลงงานความรอนใตพภพนอกเหนอจากการผลตไฟฟา

พลงงานความรอนใตพภพเปนพลงงานทสามารถน ามาประยกตใชประโยชนโดยตรงไดหลากหลายตามระดบอณหภมความรอนของแหลงพลงงาน นอกเหนอจากการน ามาผลตไฟฟา และในหลายประเทศไดมการพฒนาเทคโนโลยและน าพลงงานความรอนใตพภพมาประยกตใช ในกจกรรมการเกษตร การอบแหงผลผลตทางการเกษตร อบแหงไม การประมง การเพาะเลยงสตวน า อตสาหกรรมกระดาษ การทองเทยว การใหความอบอนแกอาคารสถานท เปนตน ซงประเทศไทย มการน าน าพรอนทเกดจากพลงงานความรอนใตพภพมาประยกตใชในกจกรรมดงกลาวเชนเดยวกน แตเปนการใชในวงจ ากด การใชทแพรหลายทสด คอ การพฒนาเปนแหลงทองเทยว โดยหนวยงานธรกจภาคเอกชน และรวมถงองคกรปกครองสวนทองถนทมแหลงพลงงานอยในเขตอ านาจ ทงน การใชประโยชนจากน าพรอนไมมกฎหมายเฉพาะก าหนดหลกเกณฑควบคมไว มเพยงการบงคบใชตามกฎหมายวาดวยน าบาดาล และกฎหมายวาดวยน าแร โดยเปนการใชประโยชนเพอการอปโภคและบรโภค42 แตภาครฐยงไมมการก าหนดนโยบายในการใชประโยชนโดยตรงจากพลงงานความรอนใตพภพอยางครบวงจร เชน การก าหนดนโยบายสงเสรมสนบสนน และเผยแพรองคความรใหมการน าพลงงานความรอนใตพภพมาใชประโยชนใหเหมาะสมตามศกยภาพของแหลงพลงงานในแตละพนท ทงการน ามาใชในภาคการเกษตร การอตสาหกรรม การทองเทยว เปนตน รวมถงการก าหนดมาตรการในการก ากบดแลเพอมใหการใชประโยชนอยางอนโดยตรงจากพลงงานความรอนใตพภพ

42 กรมทรพยากรธรณ, “กฎ ขอบงคบ และระเบยบตาง ๆ เกยวกบน าพรอน,” สบคน เมอวนท 18 พฤษภาคม 2559, จาก http://www.dmr.go.th/ewtadmin/ewt/dmr_web/ main.php? filename=hotspring_law

120

ทไดมการด าเนนการอยแลวในปจจบน และทอาจเกดขนในอนาคต สงผลกระทบตอทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ซงจะเปนประโยชนอยางมากตอการสงเสรมและสนบสนนใหมกา รใชพลงงานอยางมประสทธภาพและเกดความคมคาสงสด

4.5.2 ปญหากฎหมายทเกยวของกบการสงเสรมและพฒนาการใชประโยชนจาก

พลงงานความรอนใตพภพเพอผลตไฟฟา กฎหมายพลงงานทมผลใชบงคบอยในปจจบน ยงมขอจ ากดหลายประการ

โดยเฉพาะขอจ ากดในการเออตอการสงเสรมสนบสนนพลงงานความรอนใตพภพทจะน ามาใชเปนพลงงานทดแทนในอนาคต ซงสามารถพจารณาได ดงน

4.5.2.1 พระราชบญญตคณะกรรมการนโยบายพลงงานแหงชาต พ.ศ. 2535 คณะกรรมการนโยบายพลงงานแหงชาตตามพระราชบญญตนมอ านาจหนาท

ทส าคญในการเสนอแนะนโยบายดานพลงงานและแผนการบรหารและพฒนาพลงงานของประเทศ ตอคณะรฐมนตร ก าหนดหลกเกณฑและเงอนไขในการก าหนดราคาพลงงานใหสอดคลองกบนโยบายและแผนการบรหารและพฒนาพลงงานของประเทศ ตดตาม ดแล เรงรดการด าเนนการ ของคณะกรรมการทงหลายทมอ านาจหนาทเกยวของกบพลงงาน สวนราชการ รฐวสาหกจ และภาคเอกชนทเกยวของกบพลงงาน ตลอดจนประเมนผลการปฏบตตามนโยบายและแผนการบรหารและพฒนาพลงงานของประเทศ ซ งถอเปนหนาทส าคญ แต เมอพจารณาถงองคประกอบ ของคณะกรรมการแลวกลบไมพบกรรมการทมาจากภาคประชาชน หรอเอกชน ซงองคประกอบดงกลาวท าใหขาดมตของการมสวนรวมของภาคประชาชนในระดบนโยบายอยางนาเสยดาย นอกจากน คณะกรรมการนโยบายพลงงานแหงชาต ยงประกอบไปดวยขาราชการการเมอง และขาราชการประจ าทเปนโดยต าแหนง ดงนน การก าหนดนโยบายหรอการก าหนดแผน การด าเนนงานดานพลงงานอาจมแนวโนมในการก าหนดเพอตอบสนองตอผลประโยชนทางการเมองมากกวาการค านงถงผลประโยชนสาธารณะ และการตรวจสอบถงความเปนธรรม หรอความเหมาะสมอาจกระท าไดยาก และโดยทในปจจบนยงไมมกฎหมายวาดวยการสงเสรมและควบคมการผลตไฟฟาจากพลงงานความรอนใตพภพโดยตรง การสงเสรมและควบคมเรองดงกลาวจงขนอยกบนโยบาย ดานพลงงานของรฐเปนส าคญ หากคณะกรรมการนโยบายพลงงานแหงชาตไมใหความส าคญในการพฒนาและสงเสรมการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพเพอใชเปนพลงงานทดแทนเชนเดยวกบการสงเสรมพลงงานหมนเวยนประเภทอน การสงเสรมการผลตไฟฟาจากพลงงานความรอนใตพภพจะไมประสบผลส าเรจ การพฒนาเทคโนโลย หรอนกวชาการสาขาตาง ๆ ทเกยวของกจะกระท าไดลาชาไมทนตอการเปลยนแปลงทางเทคโนโลยและความตองการใชพลงงานภายในประเทศ

121

4.5.2.2 พระราชบญญตการพฒนาและสงเสรมพลงงาน พ.ศ. 2535 พระราชบญญตการพฒนาและสงเสรมพลงงาน พ.ศ. 2535 มไดมการก าหนด

ถงมาตรการในการสงเสรมหรอควบคมการผลตไฟฟาจากพลงงานความรอนใตพภพไว โดยตรง มเพยงการก าหนดบทบาทอ านาจหนาทของกรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน และการก าหนดพลงงานควบคมเทานน โดยก าหนดใหการผลตไฟฟาทมขนาดก าลงการผลตรวม ของแตละแหลงผลตตงแต 200 กโลโวลตแอมแปรขนไปเปนพลงงานควบคมซงตองขอรบใบอนญาตจากกรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน ซงการผลตพลงงานไฟฟาจากพลงงานความรอน ใตพภพทมขนาดก าลงการผลตรวมของแตละแหลงผลตตงแต 200 กโลโวลตแอมแปรขนไป แตต ากวา 1,000 กโลโวลตแอมแปร ซงเขาขายการประกอบกจการพลงงานตามพระราชบญญตการประกอบกจการพลงงาน พ.ศ. 2550 และไดรบการยกเวนไมตองขอรบใบอนญาตประกอบกจการพลงงาน ตามพระราชกฤษฎกา ผผลตพลงงานไฟฟาตองด าเนนการขออนญาตผลตพลงงานควบคมตามมาตรา 25 แหงพระราชบญญตการพฒนาและสงเสรมพลงงาน พ.ศ. 2535 โดยตองยนแบบขอรบใบอนญาต ตอกรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน จะเหนไดวากฎหมายดงกลาวไมไดสงเสรมใหมการน าพลงงานความรอนใตพภพมาพฒนาเพอใชประโยชนแตอยางใด

4.5.2.3 พระราชบญญตการสงเสรมการอนรกษพลงงาน พ.ศ. 2535 พระราชบญญตการสงเสรมการอนรกษพลงงาน พ.ศ. 2535 ไดก าหนดจดตง

“กองทนเพอสงเสรมการอนรกษพลงงาน” ขนตามมาตรา 24 เพอใชเปนทนหมนเวยน และเปนเงนชวยเหลอ หรออดหนนการด าเนนงานเกยวกบการอนรกษพลงงานทงดานการลงทนและด าเนนงาน ในการอนรกษพลงงานของสวนราชการหรอรฐวสาหกจ หรอเอกชน ตลอดจนเปนเงนชวยเหลอ หรอเงนอดหนนโครงการทางดานการอนรกษพลงงาน การคนควา วจย การศกษาเกยวกบการพฒนา การสงเสรมและการอนรกษพลงงาน การปองกนและแกไขปญหาสงแวดลอมจากการอนรกษพลงงานและเกยวกบการก าหนดนโยบายและวางแผนพลงงาน โครงการสาธต หรอโครงการรเรมทเกยวกบการอนรกษพลงงาน หรอการปองกนและแกไขปญหาสงแวดลอมจากการอนรกษพลงงาน การศกษา การฝกอบรม และการประชมเกยวกบพลงงาน การโฆษณา การเผยแพรขอมล และการประชาสมพนธเกยวกบการพฒนา การสงเสรมการอนรกษพลงงาน และการปองกนและแกไขปญหาสงแวดลอมจากการอนรกษพลงงาน

การขอรบการสนบสนนเงนชวยเหลอเหลอหรอเงนอดหนนจากกองทน เพอสงเสรมการอนรกษพลงงานนน ใหเปนไปตามระเบยบคณะกรรมการกองทนเพอสงเสรม การอนรกษพลงงานวาดวยหลกเกณฑและวธการขอจดสรร ขอเงนชวยเหลอ หรอขอเงนอดหนนจากกองทน ฉบบท 1 พ.ศ. 2537 และระเบยบคณะกรรมการกองทนเพอสงเสรมการอนรกษพลงงานวาดวย

122

หลกเกณฑและวธการขอจดสรรขอเงนชวยเหลอ หรอขอเงนอดหนนจากกองทน ฉบบท 2 พ.ศ. 2539 ซงก าหนดหลกเกณฑและเงอนไขเกยวกบโครงการและผมสทธขอรบการสนบสนนจากกองทนฯ ไดโดยจะตองเปนโครงการของสวนราชการ รฐวสาหกจ สถาบนการศกษา หรอองคกรเอกชนทไมมงคาก าไรตามมาตรา 26 แหงพระราชบญญตการสงเสรมการอนรกษพลงงาน พ.ศ. 2535

การก าหนดหลกเกณฑและเงอนไขเกยวกบโครงการและผมสทธขอรบ การสนบสนนจากกองทนฯ ดงกลาวเปนอปสรรคส าคญประการหนงทไมเออประโยชนตอการกระตนและสรางแรงจงใจแกนกลงทนภาคเอกชนในการลงทนดานพลงงานความรอนใตพภพ เนองจากระเบยบคณะกรรมการกองทนเพอสงเสรมการอนรกษพลงงานขางตนก าหนดใหองคกรเอกชน ทจะขอรบเงนสนบสนนจากกองทนตองเปนองคกรท มฐานะเปนนตบคคลตามกฎหมายไทย หรอกฎหมายตางประเทศทมกจกรรมเกยวของโดยตรงกบการอนรกษพลงงานหรอการปองกน และแกไขปญหาสงแวดลอมจากการอนรกษพลงงาน และมไดมวตถประสงคในทางการเมองหรอมงคาหาก าไรจากการประกอบกจกรรมดงกลาว แตผประสงคจะประกอบกจการไฟฟาจากพลงงานความรอน ใตพภพทเปนเอกชนซงประกอบธรกจพลงงานยอมมงหวงผลก าไรจากการประกอบกจไฟฟา ดงนน จงไมเขาขายองคกรเอกชนทจะไดรบการสนบสนนเงนจากกองทนเพอสงเสรมการอนรกษพลงงาน

4.5.2.4 พระราชบญญตการประกอบกจการพลงงาน พ.ศ. 2550 พระราชบญญตการประกอบกจการพลงงาน ใหค าจ ากดความของ “กจการ

พลงงาน” วาหมายความถง กจการไฟฟา กจการกาซธรรมชาต หรอกจการระบบโครงขายพลงงาน ซงพระราชบญญตดงกลาวมวตถประสงคส าคญประการหนง คอ สงเสรมการใชพลงงานหมนเวยน ในการประกอบกจการไฟฟาทมผลกระทบตอสงแวดลอมนอย โดยม “กองทนพฒนาไฟฟา” เปนกลไกส าคญในดานการเงนเพอเปนทนสนบสนนสงเสรมการใชพลงงานหมนเวยนและเทคโนโลยในการประกอบกจการไฟฟาทมผลกระทบตอสงแวดลอมนอย และก าหนดใหผประกอบกจการพลงงานตองขออนญาตในการประกอบกจการ พรอมทงก าหนดหลกเกณฑ ระเบยบ วธการด าเนนกจการพลงงานเพอใหผประกอบกจการพลงงานตองปฏบต ซงกฎหมายดงกลาวถอไดวา เปนการสนบสนนการพฒนาพลงงานหมนเวยนเพอใชในการประกอบกจการไฟฟา โดยการเปดโอกาสใหประชาชน เอกชน และชมชนเขามามสวนรวมและมบทบาทในการพฒนาพลงงานมากขน แตอยางไรกด การพฒนาดานพลงงานโดยเฉพาะพลงงานความรอนใตพภพนนจ าเปนตองอาศยองคความรดานตาง ๆ อยางเขมแขง และตองมการลงทนสง จงอาจท าใหภาคเอกชน ประชาชนหรอชมชนไมมศกยภาพ เพยงพอทจะไดรบประโยชนจากกฎหมายดงกลาว

ทงน การขอรบการสนบสนนทางการเงนจากกองทนพฒนาไฟฟา ซงมาตรา 97 ก าหนดหลกเกณฑการใชจายเงนกองทนประการหนงทเกยวของกบการสงเสรมพลงงานความรอน

123

ใตพภพ กลาวคอ การใชจายเงนกองทนเพอการสงเสรมการใชพลงงานหมนเวยน และเทคโนโลยทใชในการประกอบกจการไฟฟาทมผลกระทบตอสงแวดลอมนอย ตามมาตรา 97 (4) โดยพระราชบญญตด งกล า วก าหนดให ร ฐมนตร ว า กา รกระทรวงพล ง ง า น ม อ านาจหน าท เ สนอนโยบาย การน าสงเงนและการใชจายเงนกองทนพฒนาไฟฟาตอคณะกรรมการนโยบายพลงงานแหงชาต (กพช.) เพอใหคณะกรรมการก ากบกจการพลงงาน (กกพ.) ซงเปนองคกรกลางในการก ากบดแลกจการพลงงาน ใชเปนแนวทางในการออกระเบยบ หรอประกาศก าหนดหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขการน าสงเงนและการใชจายเงนกองทนพฒนาไฟฟาใหสอดคลองกบนโยบายของ กพช. 43 ทงน คณะกรรมการก ากบกจการพลงงาน (กกพ.) ไดออกระเบยบคณะกรรมการก ากบกจการพลงงานวาดวยกองทนพฒนาไฟฟา พ.ศ. 2553 ซงขอ 22 แหงระเบยบดงกลาวก าหนดใหการใชจายเงนทไดรบจดสรรเพอกจการตามมาตรา 97 (3) (4) และ (5) ตามพระราชบญญตการประกอบกจการพลงงาน ใหถอปฏบตตามระเบยบท กกพ. ก าหนด

ปจจบน กกพ. ไดออกระเบยบคณะกรรมการก ากบกจการพลงงานวาดวยหลกเกณฑ และวธการจดสรรเงนจากกองทนพฒนาไฟฟาเพอการสงเสรมการใชพลงงานหมนเวยน และเทคโนโลยทใชในการประกอบกจการไฟฟาทมผลกระทบตอสงแวดลอมนอย พ.ศ. 2559 ก าหนดหลกเกณฑการใชจายเงนกองทนเพอกจการตามความแหงมาตรา 97 (4) โดยมสาระส าคญก าหนดใหผมสทธยนขอรบการจดสรรเงนกองทน ไดแก หนวยงานของรฐ สถาบนการศกษา สหกรณ องคกรไมแสวงหาก าไร ผรบใบอนญาตการประกอบกจการพลงงาน และอน ๆ ตามท กกพ. ก าหนด ทงจะตองมสญชาตไทย หรอเปนนตบคคลทจดตงขนตามกฎหมายไทย ซงผแทนนตบคคลจะตองมสญชาตไทย44 และการใชจายเงนกองทน ใหใชจายตามวตถประสงคของการจดตงกองทน กลาวคอ (1) สงเสรมการใชพลงงานหมนเวยนในการประกอบกจการไฟฟา (2) สงเสรมการพฒนาและปรบปรงเทคโนโลยในการประกอบกจการไฟฟา (3) ศกษา วจย พฒนา สงเสรม สนบสนน และสาธตดานพลงงานหมนเวยน เทคโนโลยในการประกอบกจการไฟฟา หรอการปองกนแกไขปญหาสงแวดลอมจากการประกอบกจการ

43 กองทนพฒนาไฟฟา, “ความเปนมาของกองทนพฒนาไฟฟา,” สบคนเมอวนท 3 ก มภ า พ น ธ 2 5 58 , จ าก http://app03.erc.or.th/eFundPortalV2/Front/StaticPage/StaticPage. aspx?p=2&Tag=ความเปนมากองทนพฒนาไฟฟา&muid=2&prid=8

44 โปรดดระเบยบคณะกรรมการก ากบกจการพลงงานวาดวยหลกเกณฑ และวธการจดสรรเงนจากกองทนพฒนาไฟฟาเพอการสงเสรมการใชพลงงานหมนเวยน และเทคโนโลยทใชในการประกอบกจการไฟฟาทมผลกระทบตอสงแวดลอมนอย พ.ศ. 2559 ขอ 3 และขอ 12

124

ไฟฟา45 จากระเบยบดงกลาวถอเปนโอกาสอนดทผทมคณสมบตตามทก าหนดจะไดยนขอเสนอโครงการเพอขอรบการจดสรรเงนจากกองทนเพอการด าเนนการศกษา วจย พฒนา สงเสรม สนบสนน และสาธตดานพลงงานความรอนใตพภพ เทคโนโลยในการประกอบกจการไฟฟาจากพลงงานความรอนใตพภพ ตลอดจนการปองกนแกไขปญหาสงแวดลอมจากการใชพลงงานความรอนใตพภพเพอผลตไฟฟา แตอยางไรกตาม เมอพจารณาถงคณสมบตของผมสทธยนขอเสนอโครงการเพอขอรบการจดสรรเงนจากกองทนจะพบวา ระเบยบดงกลาวไมเออประโยชนตอองคกรธรกจเอกชนทงในประเทศ และตางประเทศทมความสนใจในการพฒนาพลงงานความรอนใตพภพเพอผลตไฟฟา และเพอใชประโยชนอยางอนโดยตรงมากนก เนองจากระเบยบดงกลาวก าหนดใหสทธเฉพาะหนวยงานของรฐ สถาบนการศกษา สหกรณ องคกรไมแสวงหาก าไร ผรบใบอนญาตการประกอบกจการพลงงาน และอน ๆ ตามท กกพ. ก าหนด ทมสญชาตไทย หรอเปนนตบคคลทจดตงขนตามกฎหมายไทย ซงผแทนนตบคคลจะตองมสญชาตไทย เปนผมสทธยนขอเสนอโครงการเทานน ประกอบกบกรณผรบใบอนญาตการประกอบกจการพลงงาน ทมสทธยนขอเสนอโครงการเพอขอรบการจดสรรเงนกองทนนน ไมเออประโยชนใหแกองคกรธรกจทมความสนใจในการรเรมลงทนดานพลงงานความรอนใตพภพ เนองจากกอนการเรมประกอบกจการไฟฟาโรงไฟฟาพลงงานความรอนใตพภพไดนน ตองมการด าเนนการส ารวจ ประเมนศกยภาพแหลงพลงงาน ตลอดจนศกษาความเปนไปไดในการด าเนนโครงการกอนการตดสนใจลงทนสรางโรงไฟฟาพลงงานความรอนใตพภพ ซงในกระบวนการขนตอนดงกลาวผด าเนนการจะยงไมสามารถขอรบใบอนญาตการประกอบกจการพลงงานได เนองจากผขอรบใบอนญาตการประกอบกจการพลงงานตองยนเอกสาร หลกฐานตาง ๆ ตลอดจนแผนงาน ขอเสนอโครงการซงมรายละเอยดเกยวกบสถานทผลตไฟฟาท จะขออนญาต แผนผ งเสนทางและต าแหน งท ต งสถานประกอบการ แผนธ รก จ ทนส าหรบใชจาย ตลอดจนถาเปนการผลตเพอจ าหนายตองมสญญาซอขายไฟฟา หรอสญญาจะซอจะขายมาแสดงดวย46 เปนตน ดงนน ในระยะเรมแรกของการน าพลงงานความรอนใตพภพมาผลตไฟฟา ระเบยบดงกลาวจงยงไมสามารถเออประโยชน สงเสรม หรอกระตนการลงทนจากองคกรธรกจเอกชน ในการน าพลงงานความรอนใตพภพมาผลตไฟฟาโดยอาศยเงนจากกองทนพฒนาไฟฟาไดเทาทควร

45 โปรดดระเบยบคณะกรรมการก ากบกจการพลงงานวาดวยหลกเกณฑ และวธการจดสรรเงนจากกองทนพฒนาไฟฟาเพอการสงเสรมการใชพลงงานหมนเวยน และเทคโนโลยทใชในการประกอบกจการไฟฟาทมผลกระทบตอสงแวดลอมนอย พ.ศ. 2559 ขอ 5

46 โปรดดระเบยบคณะกรรมการก ากบกจการพลงงาน วาดวยการขอรบใบอนญาตและการอนญาตการประกอบกจการพลงงาน พ.ศ. 2551

125

4.5.2.5 พระราชบญญตสงเสรมการลงทน พ.ศ. 2520 มาตรา 16 แหงพระราชบญญตสงเสรมการลงทน พ.ศ. 2520 ก าหนดให

อ านาจแกคณะกรรมการสงเสรมการลงทนในการออกประกาศก าหนดประเภทกจการทจะไดรบ การสงเสรมการลงทน ซงคณะกรรมการสงเสรมการลงทนไดออกประกาศคณะกรรมการสงเสรม การลงทนท 10/2552 เรอง ประเภท ขนาด เงอนไข และสทธประโยชนของแตละประเภทกจการ ทไดรบการสงเสรมการลงทน พรอมบญชประเภทกจการทไดรบการสงเสรม ทงน การผลตไฟฟา จากพลงงานความรอนใตพภพจดเปนกจการทไดรบการสงเสรมตามประกาศดงกลาว โดยจดอยในบญชประเภทกจการทไดรบการสงเสรม หมวด 7 กจการบรการและสาธารณปโภค โดยถกจดเปนประเภทกจการสาธารณปโภคและบรการพนฐาน กจการผลตพลงงานไฟฟาหรอไอน า เฉพาะกรณใชพลงงานหมนเวยน เชน พลงงานจากวสดทางการเกษตร กาซชวภาพ และพลงงานลม เปนตน ซงจะไดรบ สทธประโยชน กลาวคอ สทธและประโยชนตามกจการทมความส าคญและเปนประโยชนตอประเทศเปนพเศษ ส าหรบกจการทมความส าคญและเปนประโยชนตอประเทศเปนพเศษนน จะไดรบสทธ และประโยชนดงตอไปน

1. ไดรบยกเวนอากรขาเขาส าหรบเครองจกรไมวาจะตงอยในเขตใด 2. ไดรบยกเวนภาษเงนไดนตบคคลเปนระยะเวลา 8 ป ไมวาจะตงอยในเขต

ใด โดยไมก าหนดสดสวนการยกเวนภาษเงนไดนตบคคล 3. สทธและประโยชนอนใหไดรบตามหลกเกณฑประกาศคณะกรรมการ

สงเสรมการลงทนท 1/2543 ลงวนท 1 สงหาคม พ.ศ. 254347 ประกาศดงกลาวนบเปนประกาศทใหสทธประโยชนแกนกลงทนดานพลงงาน

หมนเวยนเพอผลตไฟฟาอยางเปนรปธรรม แตอยางไรกด การลงทนในพลงงานความรอนใตพภพ เพอผลตไฟฟานน เปนกจการทมคาใชจายในการลงทนในขนตอนตาง ๆ สงกวาพลงงานหมนเวยนประเภทอน ทงขนตอนในการส ารวจแหลงพลงงาน การประเมนศกยภาพแหลงพลงงาน ตลอดจน การด าเนนการผลตไฟฟา ซงจะตองใชระยะเวลานานกวาจะคมทนและมก าไรจากการประกอบกจการ ดงนน การก าหนดสทธประโยชนดงกลาวจงอาจยงไมเพยงพอตอการกระตนและสรางแรงจงใจในการลงทนพฒนาพลงงานความรอนใตพภพในภาคเอกชนมากนก อกทง มาตรการสงเสรมการลงทนดงกลาวก าหนดไวเปนการทวไปส าหรบกจการสาธารณปโภคและบรการพนฐาน กจการผลตพลงงานไฟฟา

47 ประกาศคณะกรรมการสงเสรมการลงทนท 10/2552 เรอง ประเภท ขนาด เงอนไข และสทธประโยชนของแตละประเภทกจการทไดรบการสงเสรมการลงทน, สบคนเมอวนท 3 กมภาพนธ 2558, จาก http://ns.boi.go.th/thai/download/law_regulations/600/10_2552.pdf

126

หรอไอน า เฉพาะกรณใชพลงงานหมนเวยน ซงพลงงานหมนเวยนประเภทพลงงานความรอนใตพภพ ประเทศไทยยงไมมการสงเสรมเพอพฒนาเปนพลงงานทดแทนอยางจรงจงและเปนรปธรรมในเชงพาณชย มเพยงการด าเนนงานในลกษณะโรงไฟฟาตนแบบเทานน การสงเสรมใหเกดการลงทนในพลงงานชนดดงกลาวจงจ าเปนตองมมาตรการทสามารถสรางแรงจงใจ และใหสทธประโยชนแกนกลงทน อยางเพยงพอทจะท าใหนกลงทนเกดความเชอมนในระยะยาว

4.5.2.6 พระราชบญญตปโตรเลยม พ.ศ. 2514 พระราชบญญตน าบาดาล พ.ศ. 2520 และพระราชบญญตแร พ.ศ. 2510

กฎหมายทง 3 ฉบบมการก าหนดกระบวนการด าเนนการเพอใหไดมาซงปโตรเลยม น าบาดาล และแร โดยมสาระส าคญในการด าเนนการคลายคลงกน เชน การก าหนดให ผทประสงคจะประกอบกจการปโตรเลยมตองไดรบสมปทานจากรฐ ผทประสงคจะประกอบกจการ น าบาดาลตองไดรบอนญาตจากอธบดกรมทรพยากรน าบาดาลหรอผซงอธบดกรมทรพยากรน าบาดาลมอบหมาย ผทประสงคจะประกอบกจการเหมองแรตองไดรบประทานบตร ทงนตามเง อนไข และหลกเกณฑทกฎหมายแตละฉบบก าหนด นอกจากน กฎหมายแตละฉบบยงไดก าหนดใหมคณะกรรมการเพอด าเนนกจการและมอ านาจหนาทตามทกฎหมายนน ๆ ก าหนด โดยพระราชบญญตปโตรเลยม พ.ศ. 2514 ก าหนดใหมคณะกรรมการปโตรเลยม พระราชบญญตน าบาดาล พ.ศ. 2520 ก าหนดใหมคณะกรรมการน าบาดาล และพระราชบญญตแร พ.ศ. 2510 ก าหนดใหมคณะกรรมการตามพระราชบญญตแร พ.ศ. 2510 โดยองคประกอบของคณะกรรมการดงกลาวไดก าหนดใหมความเหมาะสมและสอดคลองกบการด าเนนกจการตามทระบไวในกฎหมายนน ๆ ตลอดจนการก าหนดขนตอนตาง ๆ ในการขออนญาต การด าเนนการส ารวจ การผลต และการควบคมเพอปองกนผลกระทบตอสงแวดลอม ซงกฎหมายแตละฉบบจะมการก าหนดรายละเอยดในการด าเนนการแตกตางกน เพอใหเหมาะสมและสอดคลองกบสภาพโดยธรรมชาตของทรพยากรแตละชนด

การผลตไฟฟาจากพลงงานความรอนใตพภพ ในขนตอนกอนการน าพลงงานมาใชจะตองมการด าเนนการส ารวจแหลงพลงงาน โดยตองก าหนดพนทในการส ารวจ และตองมการขดเจาะพนทเพอส ารวจแหลงพลงงานและศกยภาพในการพฒนาเชงพาณชย แมกระบวนการในการด าเนนงาน จะคลายคลงกบการส ารวจปโตรเลยม น าบาดาล หรอแร แตโดยคณสมบตของทรพยากรธรรมชาต ทมความแตกตางกนโดยสภาพ การด าเนนงานจงจ าเปนตองด าเนนการโดยผเชยวชาญทมความร ความเขาใจในทรพยากรธรรมชาตแตละชนด ตลอดจนตองอาศยเทคโนโลยในการด าเนนงานใหเหมะสมกบสภาพของทรพยากรธรรมชาตแตละประเภท การปองกนผลกระทบตอสงแวดลอมกจ าเปนตองก าหนดไวเปนการเฉพาะ เนองจากทรพยากรแตละประเภทอาจกอใหเกดผลกระทบตอสงแวดลอมตางกน ประกอบกบพระราชบญญตปโตรเลยม พ.ศ. 2514 และพระราชบญญตแร พ.ศ. 2510 มการก าหนดรายละเอยดโดยมงสงเสรมและควบคมการประกอบกจการปโตรเลยมและการท าเหมองแรเปนการ

127

เฉพาะ ซงไมครอบคลมถงการสงเสรมและควบคมการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพ ตลอดจนมาตรการตาง ๆ ทก าหนดไวกเปนมาตรการทออกโดยค านงถงคณสมบตและสภาพของทรพยากรธรรมชาตนน ๆ จงไมเหมาะสมตอการน ามาบงคบใชแกการประกอบกจการไฟฟาจากพลงงานความรอนใตพภพ และแมพลงงานความรอนใตพภพในประเทศไทยจะปรากฏในลกษณะน าพรอน ซงมแหลงกกเกบพลงงานใตผวดนอนถอเปนทรพยากรน าบาดาลตามพระราชบญญตน าบาดาล พ.ศ. 2520 แตการด าเนนการเพอขดเจาะและน าน ารอนจากพลงงานความรอนใตพภพมาใช กมเทคนคและวธการ ตลอดจนตองอาศยเทคโนโลยเฉพาะซงแตกตางจากการขดเจาะน าบาดาลทวไป การด าเนนการสงเสรมและควบคมการผลตไฟฟาจากพลงงานความรอนใตพภพภายใตกฎหมายวาดวยน าบาดาลจงไมเพยงพอตอการสงเสรมใหพลงงานความรอนใตพภพมบทบาทในการเปนพลงงานทดแทนไดอยางมประสทธภาพ

4.5.3 ปญหาอปสรรคอน ๆ ของการสงเสรมและพฒนาการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพเพอการผลตไฟฟา

นอกจากปญหาดานนโยบายและกฎหมายดงทกลาวมาขางตน การสงเสรม และพฒนาการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพยงคงมปญหาอปสรรคเกยวกบขดจ ากด ในการพฒนาแหลงความรอนใตพภพเพอการผลตพลงงาน เพราะแหลงภายในประเทศสวนใหญ ความรอนอยในระดบปานกลาง ปญหาการสรางความเขาใจตอชมชนในการใชพลงงานความรอน ใตพภพเพอผลตไฟฟา ตลอดจนการตองพงพาเทคโนโลยจากตางประเทศ 48 ซงการส ารวจ เพอประเมนศกยภาพ ตลอดจนการลงทนทางเทคโนโยลมราคาสง และตองพงพานกวชาการ หรอผเชยวชาญดานพลงงานความรอนใตพภพซงประเทศไทยยงมนกวชาการในพลงงานดงกลาวนอย ซงการใชประโยชนดานการผลตไฟฟาเพอใหเกดความคมคาเชงเศรษฐศาสตรมากทสดนนจ าเปนตองใชระบบการเพมประสทธภาพพลงงานความรอนใตพภพ ทเรยกวา Enhanced Geothermal Systems (EGS) หรอ Engineered Geothermal Systems ซงเปนระบบการท างานทชวยเพมประสทธภาพการใชพลงงานความรอนใตพภพ49 อกดวย

48 แผนพฒนาพลงงานทดแทนและพลงงานทางเลอก 25% ใน 10 ป (พ.ศ. 2555 – 2564), อางแลว เชงอรรถท 10.

49 บรษท ปตท. จ ากด (มหาชน), “ระบบการเพมประสทธภาพพลงงานความรอนใตพภพ,” สบคนเมอวนท 3 กมภาพนธ 2558, จาก http://www3.pttplc.com/Files/RTI/53_092301_T.pdf

128

นอกจากน การด าเนนการขอรบใบอนญาตประกอบกจการไฟฟาตามกฎหมาย ทใชบงคบอยในปจจบนมการก าหนดขนตอนการด าเนนการทเกยวของกบกฎหมายหลายฉบบ ทงกฎหมายในล าดบกฎหมายแมบทและกฎหมายล าดบรองตาง ๆ ตลอดจนมหนวยงานทมบทบาทอ านาจหนาททเกยวของหลายหนวยงาน การด าเนนการเพอจดเตรยมความพรอมดานตาง ๆ เพอการปฏบตใหถกตองตามกฎหมายจงมความยงยากซบซอน ประกอบกบการน าพลงงานความรอนใตพภพ มาใชประโยชนเพอการผลตไฟฟานนมขนตอนและกระบวนการในการเตรยมความพรอมของโครงการหลายขนตอน และตองใชวธการด าเนนงานตามหลกวชาการการเฉพาะดาน รวมถงอาจตองด าเนนการ ในทดนของเอกชนหรอทสาธารณสมบตของแผนดนซงผประสงคจะประกอบกจการโรงไฟฟาพลงงานความรอนใตพภพไมไดมกรรมสทธ สทธครอบครอง หรอสทธใชประโยชนในพนททใชในการประกอบกจการ การไมมกฎหมายเฉพาะก าหนดหลกเกณฑ วธการและเงอนไขในการสงเสรมและควบคมการผลตไฟฟาจากพลงงานความรอนใตพภพจงเปนอปสรรคส าคญในการใชประโยชนจากพลงงานดงกลาวใหเตมศกยภาพของแหลงพลงงานแตละแหง

กลาวโดยสรปไดวา นโยบายและกฎหมายเกยวกบพลงงานทมผลบงคบใชอย ในปจจบนของประเทศไทยนน ยงขาดความชดเจนในการสงเสรมและพฒนาการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพอยางเปนรปธรรม ทงยงขาดความคลองตว และไมสอดคลองกบสถานการณพลงงานทเปลยนแปลงไป โดยเฉพาะอยางยงกฎหมายดานการพฒนาและสงเสรมพลงงานหมนเวยนหรอพลงงานทดแทน ซงอาจสงผลกระทบตอความลาชาในการพฒนาดานพลงงานของประเทศเพอเตรยมความตอสถานการณการขาดแคลนพลงงานในอนาคต นอกจากน ยงไมมกฎหมายฉบบใดทก าหนดมาตรการในการสงเสรม พฒนาและควบคมการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพไวเปนการเฉพาะ ดงนน เพอใหการสงเสรมและพฒนาการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพเกดผลส าเรจอยางเปนรปธรรม จงควรมการตรากฎหมายวาดวยการสงเสรมและควบคมการผลตไฟฟาจากพลงงานความรอนใตพภพ ตลอดจนการใชประโยชนอยางอนโดยตรงขนมาโดยเฉพาะ เพอก าหนดแนวทาง มาตรการ วธการ ตลอดจนเงนทนเพอน ามาพฒนา ศกษา วจย และลงทนในการน าพลงงานความรอนใตพภพทมอยในธรรมชาตมาใชใหเกดประโยชนสงสด และสงผลกระทบตอสงแวดลอมนอยทสด ทงน เพอใหกฎหมายดงกลาวสามารถเปนหนงในมาตรการส าคญในการตอบโจทยปญหาความมนคงทางพลงงานและการพฒนาทยงยนในอนาคต

129

บทท 5 บทวเคราะหมาตรการทางกฎหมายในการสงเสรมและควบคม

การผลตไฟฟาจากพลงงานความรอนใตพภพเปรยบเทยบตางประเทศ

การสงเสรมและควบคมการผลตไฟฟาจากพลงงานความรอนใตพภพของประเทศไทย ในปจจบนยงไมไดรบการสงเสรมหรอผลกดนใหมการด าเนนการอยางจรงจงจากภาครฐ อกทงกฎหมาย พลงงานฉบบตาง ๆ และกฎหมายอนทเกยวของ ทใชบงคบอยในปจจบนมไดมการก าหนดถงการสงเสรม สนบสนน หรอการควบคมการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพเพอผลตไฟฟาไวโดยตรง ซงการด าเนนการดงกลาวจ าเปนตองมการก าหนดหลกเกณฑ วธการหรอเงอนไขไวเปนการเฉพาะ ดงเชนหลายประเทศทวโลกทมการก าหนดมาตรการตาง ๆ ไวในกฎหมาย รวมถงการออกกฎ ระเบยบ ขอบงคบขนใชบงคบ ดงนน เพอใหการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพของประเทศไทยม ความชดเจน ตอเนอง และมประสทธภาพ สามารถสรางความเชอมนใหแกนกลงทน และสามารถสราง องคความรเกยวกบพลงงานความรอนใตพภพใหแกสงคมและชมชนในวงกวาง อนจะเปนการกระตน และสรางแรงจงใจในการมสวนรวมดานพลงงานของภาคประชาชน และเกดการพฒนาเทคโนโลยการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพเพอผลตไฟฟาและเพอการใชประโยชนอยางอนโดยตรง จงควรมการยกรางพระราชบญญตวาดวยการสงเสรมและควบคมการผลตไฟฟาจากพลงงานความรอนใตพภพ ขนเปนการเฉพาะ เพอก าหนดมาตรการตาง ๆ ในการด าเนนการตงแตขนตอนการส ารวจแหลงพลงงานกระทงการตงโรงไฟฟาพลงงานความรอนใตพภพ รวมถงมาตรการในการน าพลงงานความรอนใตพภพมาใชประโยชนอยางอนโดยตรงนอกเหนอจากการน ามาผลตไฟฟา เพอใหเกดการสงเสรมและพฒนา การใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพอยางหลากหลาย มความเหมาะสมและมประสทธภาพ เตมตามศกยภาพของแหลงพลงงานแตละแหง ภายใตหลกการอนรกษทร พยากรธรรมชาต และหลกการจดการสงแวดลอมทเหมาะสมกบคณสมบตและลกษณะเฉพาะของพลงงานความรอนใตพภพ โดยวทยานพนธเลมนจะน าเสนอมาตรการทางกฎหมาย ซงยกรางโดยการศกษาเปรยบเทยบกฎหมายพลงงานความรอนใตพภพของสหรฐอเมรกา สาธารณรฐฟลปปนส สาธารณรฐอนโดนเซย และประเทศนวซแลนด ประกอบกบกฎหมายพลงงาน กฎหมายวาดวยการสงเสรมการลงทน ตลอดจนกฎหมายอนทเกยวของของประเทศไทย โดยมสาระส าคญดงตอไปน

130

5.1 สาระส าคญของรางพระราชบญญตวาดวยการสงเสรมและควบคมการผลตไฟฟาจากพลงงานความรอนใตพภพ

เพอใหการสงเสรมและควบคมการผลตไฟฟาจากพลงงานความรอนใตพภพ ตลอดจน การสงเสรมการใชประโยชนอยางอนโดยตรงในประเทศไทยมประสทธภาพ ควรมการก าหนดมาตรการตาง ๆ ทส าคญไวในรางพระราชบญญต โดยมสาระส าคญดงตอไปน

1. ก าหนดใหการสงเสรมและควบคมการใชประโยชนจากพลงงานความรอน ใตพภพภายใตบงคบของรางพระราชบญญตฉบบน ครอบคลมถงการสงเสรมและควบคมการผลตไฟฟา จากพลงงานความรอนใตพภพ และการใชประโยชนอยางอนโดยตรง โดยก าหนดใหเปนหนาทของรฐ ทจะตองด าเนนการเพอประโยชนสงสดของประเทศและประชาชน โดยการใชประโยชนเพอการผลตไฟฟานน รฐจะตองก าหนดเปาหมายก าลงการผลตไฟฟาจากพลงงานความรอนใตพภพเพอทดแทนการใชเชอเพลงฟอสซลเชนเดยวกบการก าหนดเปาหมายการผลตก าลงไฟฟาจากพลงงานหมนเวยนประเภทอน

2. ก าหนดใหรฐมนตรวาการกระทรวงพลงงานเปนผรกษาการตามรางพระราชบญญตฉบบน

3. ก าหนดใหผประสงคจะด าเนนการส ารวจแหลงพลงงานความรอนใตพภพ เพอประกอบกจไฟฟาและการใชประโยชนอยางอนโดยตรง ตองไดรบอนญาตจากรฐมนตรวาการกระทรวงพลงงานโดยค าแนะน าของคณะกรรมการพลงงานความรอนใตพภพ เวนแตการประกอบกจการ บางประเภททไดรบการยกเวนไมตองขออนญาต

4. ก าหนดใหมคณะกรรมการพลงงานความรอนใตพภพ ซงประกอบดวยผแทนจากหนวยงานทเกยวของ ผเชยวชาญดานพลงงานความรอนใตพภพ และผแทนจากภาคประชาชน

5. ก าหนดใหคณะกรรมการพลงงานความรอนใตพภพมอ านาจหนาทในการใหค าแนะน าแกรฐมนตรวาการกระทรวงพลงงานในการก าหนดนโยบายเกยวกบพลงงานความรอนใตพภพ การก าหนดประเภทใบอนญาตตาง ๆ ทเกยวของ การออกหรอเพกถอนใบอนญาต ตลอดจนการก าหนดหลกเกณฑ วธการและเงอนไขในการขอรบใบอนญาตหรอการเพกถอนใบอนญาตประเภทตาง ๆ รวมถงขอยกเวนการประกอบกจการบางประเภททไมตองขออนญาต การก าหนดหลกเกณฑ มาตรการเพอสงเสรมการลงทน การก าหนดมาตรฐานในการด าเนนงานเกยวกบพลงงานความรอนใตพภพโดยค านงถงหลกการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและหลกการจดการสงแวดลอมเพอการพฒนาทยงยน และ การก าหนดมาตรฐานความปลอดภยในเขตพนททมการด าเนนกจกรรมเกยวกบพลงงานความรอนใตพภพ

6. ก าหนดใหคณะกรรมการมอ านาจหนาทในการส ารวจ เผยแพรและจดท าฐานขอมลแหลงพลงงานความรอนใตพภพ จดท าแผนทระบศกยภาพของแหลงพลงงานความรอน ใตพภพแตละแหงทงทสามารถส ารวจและประเมนศกยภาพได และแหลงทยงไมสามารถระบ

131

ศกยภาพของแหลงพลงงานได ตลอดจนอ านาจหนาทในการก าหนดเขตแหลงพลงงานทมศกยภาพ ในการพฒนาเพอผลตไฟฟา หรอการใชประโยชนอยางอนโดยตรง รวมถงอ านาจหนาทในการสนบสนนโครงการวจย โครงการสาธต โครงการถายทอดเทคโนโลยและความรอนทจ าเปนตอการพฒนาพลงงานความรอนใตพภพ

7. ก าหนดใหมการจดต งศนยถายทอดเทคโนโลยพลงงานความรอนใต พภพ โดยการด าเนนงานของกระทรวงพลงงาน ภายใตการก ากบดแลของคณะกรรมการพลงงานความรอน ใตพภพเพอเปนศนยกลางในการแลกเปลยนขอมล ประสานความรวมมอกบบคคลหรอองคกรตาง ๆ ทเกยวของกบพลงงานความรอนใตพภพทงภายในประเทศและตางประเทศ รวมถงสนบสนนโครงการวจยเพอศกษาผลกระทบทอาจเกดขนตอสงแวดลอมจากการพฒนา การผลตและการใชงานพลงงานความรอนใตพภพ เพอก าหนดมาตรการหรอแนวทางการปองกนผลกระทบดงกลาวดงเชนทปรากฏใน The Advanced Geothermal Energy Research and Development Act of 2007 ของสหรฐอเมรกา เนองจากประเทศไทยยงมองคความร ผเชยวชาญและความสามารถทางเทคโนโลยทเกยวกบพลงงานความรอนใตพภพนอย จงจ าเปนตองด าเนนการศกษาและพฒนาควบคไปกบการสงเสรมใหเกดการลงทนจากภาคเอกชนทมความพรอม และมการเผยแพรองคความรดานตาง ๆ เกยวกบพลงงานความร อน ใตพภพใหประชาชนทวไปไดทราบ เพอสรางความตระหนกและกระตนการมสวนรวมในการสงเสรมและควบคมการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพ

8. ก าหนดใหการด าเนนการกอนการขอรบใบอนญาตการประกอบกจการไฟฟา ตามกฎหมายวาดวยการประกอบกจการพลงงาน เชน การขออนญาตส ารวจ ศกษาความเปนไปได ของโครงการในพนททมแหลงพลงงานความรอนใตพภพ การก าหนดพนทเพอด าเนนกจการ การประเมนผลกระทบสงแวดลอม ตองด าเนนการตามหลกเกณฑ วธการและเงอนไขท รางพระราชบญญตฉบบนก าหนด

9. ก าหนดใหหนวยงานของรฐ รฐวสาหกจ หรอเอกชนทประสงคจะประกอบกจการไฟฟาโรงไฟฟาพลงงานความรอนใตพภพจะตองไดรบอนญาตจากคณะกรรมการก ากบกจการพลงงานภายใตบงคบกฎหมายวาดวยการประกอบกจการพลงงาน เพอไมใหเกดความซ าซอนของกฎหมายและหนวยงานทมอ านาจหนาท

10. ก าหนดมาตรการในการสรางแรงจงใจในการลงทนดานพลงงานความรอนใตพภพจากภาคเอกชน โดยก าหนดใหเอกชนทประกอบกจการโรงไฟฟาพลงงานความรอนใตพภพ หรอการใชประโยชนอยางอนโดยตรง นอกจากจะไดรบการสนบสนนตามกฎหมายวาดวยการสงเสรมการลงทนแลว จะไดรบประโยชนจากมาตรการตาง ๆ ตามทกฎหมายนก าหนดอกดวย

11. ก าหนดหลกเกณฑ วธการและเงอนไขในการขอรบการสงเสรมการลงทนในกจการไฟฟาโรงไฟฟาพลงงานความรอนใตพภพ หรอการใชประโยชนอยางอนโดยตรง

132

12. ก าหนดหลกเกณฑการใชประโยชนอยางอนโดยตรงจากพลงงานความรอนใตพภพ 13. ก าหนดมาตรการในการปองกน บรรเทา และแกไขผลกระทบทอาจเกดขนจาก

การใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพ

5.2 โครงสรางของรางพระราชบญญตวาดวยการสงเสรมและควบคมการผลตไฟฟาจากพลงงานความรอนใตพภพ

เพอใหการก าหนดมาตรการตาง ๆ ในการสงเสรมและควบคมการผลตไฟฟาจากพลงงานความรอนใตพภพ และการใชประโยชนอยางอนโดยตรง มความชดเจนจงขอเสนอ การก าหนดโครงสรางของรางพระราชบญญตดงตอไปน

5.2.1 บนทกหลกการและเหตผล

บนทกหลกการและเหตผลในการตรากฎหมายเปนสงส าคญ โดยบนทกหลกการ จะเปนสงทระบใหทราบวากฎหมายนเปนกฎหมายลกษณะใด เชน เปนรางพระราชบญญตฉบบใหม หรอเปนรางพระราชบญญตฉบบปรบปรง หรอเปนรางพระราชบญญตยกเลกกฎหมายอน และบนทกเหตผลจะเปนสงทสะทอนเจตนารมณและวตถประสงคทแสดงถงความจ าเปนในการตรากฎหมายนน ๆ1 ดงนน ในการตรารางพระราชบญญตวาดวยการสงเสรมและควบคมการผลตไฟฟาจากพลงงาน ความรอนใตพภพซงเปนรางพระราชบญญตฉบบใหม จงควรมการบนทกเหตผลและความจ าเปนในการตรารางกฎหมายดงกลาว โดยบญญตถงความส าคญของพลงงานความรอนใตพภพซงเปนทรพยากรธรรมชาตประเภททใชไมหมดสน และจดเปนพลงงานหมนเวยนทเปนมตรตอสงแวดลอม สามารถน ามาใชประโยชน เปนพล งงานทดแทนเพอลดการพงพาพล งงานจากเช อเพล งฟอสซ ล ลดการกอมลภาวะและกาซเรอนกระจก ตลอดจนลดการพงพาพลงงานจากตางประเทศและเสรมสรางความมนคงทางพลงงาน ซงการจะสงเสรมหรอพฒนาการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพใหเกดประโยชนสงสดเตมตามศกยภาพของแหลงพลงงานแตละแหงทมอยภายในประเทศนน จ าเปนตองมการก าหนดมาตรการตาง ๆ ไวในกฎหมายอยางชดเจนเปนรปธรรม ซงประเทศไทยยงไมมกฎหมายทก าหนดมาตรการในการสงเสรมและควบคมการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพเพอการผลตไฟฟา และการใชประโยชนอยางอนโดยตรงไวเปนการเฉพาะ ดงนน เพอประโยชน

1 สชย งามจตตเออ, “ความรทวไปเกยวกบการรางกฎหมาย,” ในหลกสตรโครงการ

ฝกอบรมการพฒนาขาราชการในต าแหนงนตกรใหเปนนกกฎหมายนตบญญต, จดโดยส านกเสรมศกษาและบรการสงคม มหาวทยาลยธรรมศาสตร กรงเทพมหานคร, 2557 – 2558 : น.1 – 7.

133

ในการพฒนาแหลงพลงงานความรอนใตพภพใหสามารถใชเปนพลงงานทดแทนในระยะยาว และเพอประโยชนสงสดในการพฒนาเศรษฐกจ สงคมและรกษาสงแวดลอมจงจ าเปนตองตราพระราชบญญตน

5.2.2 การแบงหมวดหมกฎหมาย

การแบงหมวดหมกฎหมายตองพจารณาถงโครงสรางของรางพระราชบญญต ฉบบนน ๆ กอนวามเนอหาสาระมากนอยเพยงใด หากรางพระราชบญญตนนมเนอหาสาระไมมาก จะไมมการแบงหมวดหมของกฎหมาย แตหากรางพระราชบญญตนนมเนอหาสาระมากจะมการแบงเนอหาเปน “หมวด” “สวนท” และ “มาตรา” โดยล าดบเนอหาสาระเรองเดยวกนควรใหอยในหมวดเดยวกน และบทบญญตทวไปตองอยในล าดบกอนบทบญญตเฉพาะเรอง และบทบญญตทวไปตอง มากอนบทเฉพาะกาล2 ทงน เมอพจารณาถงเนอหาสาระของรางพระราชบญญตวาดวยการสงเสรมและควบคมการผลตไฟฟาจากพลงงานความรอนใตพภพ ซงมสาระส าคญของกฎหมายครอบคลมถงการใชประโยชนอยางอนโดยตรง และการด าเนนการเพอน าพลงงานความรอนใตพภพมาใชประโยชนในขนตอนตาง ๆ แลว จะเหนไดวารางพระราชบญญตดงกลาวมเนอหาสาระมาก จงควรมการแบงหมวดหมกฎหมาย เพอใหเกดความชดเจนดงตอไปน

5.2.2.1 หมวด 1 บททวไป

การก าหนดนยามศพทในกฎหมาย

เนองจากพลงงานความรอนใตพภพยงไมมการพฒนาและใชประโยชน ในฐานะพลงงานทดแทนอยางกวางขวาง การใชประโยชนสวนใหญยงถกจ ากดอยในลกษณะ การพฒนาเปนแหลงทองเทยว ประกอบกบการด าเนนงานเกยวกบการประกอบกจการไฟฟาจากพลงงานความรอนใตพภพมความซบซอน เกยวของกบหลกวชาการหลายแขนง ตองอาศยเงนทน เทคโนโลย และองคความรเฉพาะดาน จงจ าเปนตองมการก าหนดความหมายหรอบทนยามของถอยค าตาง ๆ ทจะปรากฏในกฎหมายเพอใหเกดความชดเจน และความเขาใจทตรงกนวาถอยค าตาง ๆ ทเกยวของกบกระบวนการสงเสรมและควบคมการผลตไฟฟาจากพลงงานความรอนใตพภพ และการใชประโยชนอยางอนโดยตรง ตามรางพระราชบญญตฉบบนหมายความครอบคลมเพยงใด ดงเชนทมการบญญตนยามความหมายค าส าคญทเกยวของกบพลงงานความรอนใตพภพในกฎหมายฉบบตาง ๆ ของตางประเทศ หรอการก าหนดบทนยามในกฎหมายพลงงานของประเทศไทย

2 เพงอาง, น.41.

134

ตวอยางค าส าคญทควรมการก าหนดไวในกฎหมาย เชน “พลงงานความรอน ใตพภพ” “การส ารวจ” “การใชประโยชนโดยตรง” “การใชประโยชนโดยออม” “ใบอนญาต” “ผรบใบอนญาต” เปนตน

ทงน การก าหนดบทนยามตองค านงถงความถกตองทางหลกวชาการแขนงตาง ๆ และมความชดเจนเพยงพอตอการบงคบใชกฎหมายอยางมประสทธภาพ เชน

Number 21 Year 2014 on Geothermal ของสาธารณรฐอนโดนเซยไดใหความหมายของค าวา “พลงงานความรอนใตพภพ” ไว ดงน “Geothermal is a source of heat energy contained in the hot water, steam, and rock along with other associated minerals and gases that are genetically inseparable in a geothermal system”3

Geothermal Energy, Natural Gas and Methane Gas Law (Republic Act No. 5092) ของสาธารณรฐฟลปปนสไดใหความหมายของค าวา “พลงงานความรอนใตพภพ” ไ ว ด ง น “Geothermal energy means energy derived or derivable from and produced within the earth by natural heat phenomenon: and includes all steam, and water vapor, and every mixture of all or any of them that has been heated by natural underground energy, and every kind of matter derived from a bore and for the time being with or in any such stead, water, water vapor, or mixture.”4

The Resource Management Act 1991 ของประเทศน วซ แลนด ได ใหความหมายของค าวา “พลงงานความรอนใตพภพ” ไว ดงน “geothermal energy means energy derived or derivable from and produced within the earth by natural heat phenomena; and includes all geothermal water” และไดใหความหมายของค าวา “น ารอนใตพภพ” วาหมายถง “geothermal water means water heated within the earth by natural phenomena to a temperature of 30 degrees Celsius or more; and includes all steam, water, and water vapour, and every mixture of all or any of them that has been heated by natural phenomena”5

3 Number 21 Year 2014 on Geothermal Article 1 1. 4 Geothermal Energy, Natural Gas and Methane Gas Law (Republic Act No. 5092)

Section 2 (C) 5 The Resource Management Act 1991, Part 1 Interpretation and application

section 2 (1)

135

เมอศกษาประกอบกบหลกวชาการเกยวกบการก าเนดของแหลงพลงงานความรอนใตพภพสามารถก าหนดค านยามไดดงตอไปน

“พลงงานความรอนใตพภพ หมายความวา พลงงานความรอนซงเกดจากความรอนทถกกกเกบใตผวโลก ในลกษณะน ารอน ไอน า หรอหนรอน และปรากฏใหเหนในรปของบอน ารอน น าพรอน ไอน ารอน โคลนเดอด และกาซ และหมายความรวมถงแรธาตหรอกาซทรวมตวอยในแหลงกกเกบทไมสามารถแยกออกจากกนได”

“การส ารวจ” ภายใต Number 21 Year 2014 on Geothermal ของสาธารณรฐอนโดนเซยไดใหความหมายไว ดงน “Exploration is a series of activities that include geological, geophysical, geochemical, test drilling, and drilling exploration wells aimed to obtain information subsurface geological conditions in order to locate and obtain estimates of geothermal reserves”6 ซงสามารถเทยบเคยงและก าหนดค าจ ากดความตามหลกวชาการไดดงตอไปน

“การส ารวจ” หมายความวา การเจาะลงไปใตผวดนเพอวดหรอตรวจสอบขอมลทไดจากการส ารวจทางธรณวทยา ทางธรณเคม และทางธรณฟสกส โดยมวตถประสงคเพอตรวจสอบสมมตฐานตาง ๆ ทางธรณวทยา สมบตทางฟสกสของชนหนทางความลก วดอตราการไหลของความรอน และอณหภมทเปลยนแปลงตามความลก เพอหาบรเวณทเปนแหลงกกเกบพลงงานความรอนใตพภพ

“การใชประโยชนโดยตรง” ภายใต Number 21 Year 2014 on Geothermal ของสาธารณรฐอนโดนเซยไดใหความหมายไว ดงน “Utilization of Direct is the utilization of geothermal activities performed directly without conversion process of thermal energy and / or fluid into other kinds of energy for non-electrical purposes.”7 ซงสามารถเทยบเคยงและก าหนดค าจ ากดความตามหลกวชาการไดดงตอไปน

“การใชประโยชนโดยตรง” หมายความวา การน าพลงงานความรอนใตพภพมาใชประโยชนโดยตรง โดยไมผานกรรมวธในการแปลงสภาพพลงงานความรอน และหรอ

6 Number 21 Year 2014 on Geothermal Article 1 7. 7 Number 21 Year 2014 on Geothermal PART I GENERAL PROVISIONS Article

1

136

ใชสารท างานหรอของเหลวใด ๆ ผสม เพอใชในการเกษตรกรรม การอตสาหกรรม การทองเทยว หรอเพอวตถประสงค ซงไมใชการผลตไฟฟา

“กา ร ใ ช ป ร ะ โ ยชน โ ด ยอ อม ” ภ าย ใ ต Number 21 Year 2014 on Geothermal ของสาธารณร ฐอ นโดน เซ ยได ให ความหมายไว ด งน “Use of Indirect is the utilization of geothermal exploitation activities through the process of conversion of heat energy and / or fluid into electrical energy.”8 ซงสามารถเทยบเคยงและก าหนดค าจ ากดความตามหลกวชาการไดดงตอไปน

“การใชประโยชนโดยออม” หมายความวา การใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพ โดยผานกระบวนการแปลงความรอนใตพภพ หรอใชสารท างานหรอของเหลวผสม เพอการผลตไฟฟา

การก าหนดเปาหมายการสงเสรมและควบคมการผลตไฟฟาจากพลงงานความรอนใตพภพ

ก าหนดใหการสงเสรมและควบคมการผลตไฟฟาจากพลงงานความรอน ใตพภพเปนหนาท ของรฐท จะตองด าเนนการเพอประโยชนสงสดของประเทศและประชาชน โดยรฐจะตองก าหนดเปาหมายก าลงการผลตไฟฟาจากพลงงานความรอนใตพภพเ พอทดแทนการใชเช อเพลงฟอสซลเชนเดยวกบการก าหนดเปาหมายการผลตก าลงไฟฟาจากพลงงานหมนเวยนประเภทอนเพอการพฒนาทย งยนและสงเสรมการใชพลงงานสะอาดทเปนมตรกบสงแวดลอม เชนเดยวกบทมการก าหนดไวใน Article 3 ของ Number 21 Year 2014 on Geothermal ของสาธารณรฐอนโดนเซยกลาวคอ

“The arrangement of the Geothermal aims: a. Geothermal control activities performed to support the resilience

and energy independence to support sustainable development and provide maximum benefit to the welfare and prosperity of the people;

b. increase the utilization of renewable energy in the form of geothermal energy to meet national needs; and

8 Number 21 Year 2014 on Geothermal PART I GENERAL PROVISIONS Article

1

137

c. increase the utilization of environmentally friendly clean energy to reduce greenhouse gas emissions”

5.2.2.2 หมวด 2 คณะกรรมการพลงงานความรอนใตพภพ องคประกอบของคณะกรรมการ เพอใหการสงเสรมและควบคมการผลตไฟฟาจากพลงงานความรอนใตพภพ

และการใชประโยชนอยางอนโดยตรง เปนไปอยางมประสทธภาพ มหนวยงานทมอ านาจหนาทโดยตรงในการด าเนนงานใหเกดผลส าเรจเปนรปธรรมและมการด าเนนงานอยางตอเนองจงควรก าหนดใหม “คณะกรรมการพลงงานความรอนใตพภพ” เพอท าหนาทดงกลาว เชนเดยวกบการก าหนดใหมคณะกรรมการคณะหนง เรยกวา “The Geothermal Energy Coordination and Management Project” หรอ “Project” ซงจดตงตามความแหง The Geothermal Energy Research, Development, and Demonstration Act of 1974 ของสหรฐอเมรกา ซงประกอบดวยกรรมการจากหนวยงานตาง ๆ ท เ ก ย ว ข อ ง แ ล ะ ม ส ว น ใ น ก า ร พ ฒ น า แ ล ะ ส ง เ ส ร ม ก า ร ใ ช ป ร ะ โ ย ช น จ า ก พ ล ง ง า น ความรอนใตพภพในระยะเรมแรกไดเปนอยางด ทงน เมอพจารณาศกษาประกอบพระราชบญญตแร พ.ศ. 2510 พระราชบญญตน าบาดาล พ.ศ. 2520 และพระราชบญญตปโตรเลยม พ.ศ. 2514 ทมลกษณะการด าเนนงานคลายคลงกบการส ารวจเพอน าพลงงานความรอนใตพภพมาใชประโยชนซงตองมการส ารวจโดยอาศยองคความร และผ เชยวชาญสาขาตาง ๆ และตองด าเนนการในพนทท อาจอย ใน ความครอบครองของรฐหรอของเอกชน ตลอดจนการด าเนนโครงการโรงไฟฟาพลงงานความรอน ใตพภพจ าเปนตองเปดใหภาคประชาชนไดมสวนรวมตงแตในระดบนโยบายจงเหนควรใหมการก าหนดโครงสรางของคณะกรรมการพลงงานความรอนใตพภพ ดงตอไปน

“คณะกรรมการพลงงานความรอนใตพภพ ประกอบดวย ปลดกระทรวงพลงงานเปนประธานกรรมการ อธบดกรมทดน อธบดกรมทรพยากรน าบาดาล อธบดกรมทรพยากรธรณ อธบดกรมปาไม อธบดกรมสรรพากร เลขาธการส านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอม ผอ านวยการส านกงานนโยบายและแผนพลงงาน ผแทนกระทรวงกลาโหม ผแทนกระทรวงการคลง และผทรงคณวฒจ านวนไมเกนสคนซงคณะรฐมนตรแตงตงจากบคคลซงมความร ความเชยวชาญ และประสบการณในสาขาธรณวทยา วศวกรรมศาสตร เศรษฐศาสตร กฎหมาย หรอสาขาอนอนจะเปนประโยชนตอการสงเสรมและควบคมการผลตไฟฟาจากพลงงานความรอนใตพภพ และการใชประโยชนอยางอนโดยตรง และผแทนจากภาคประชาชนจ านวนไมเกนสองคน เปนกรรมการ และใหอธบดกรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงานเปนกรรมการและเลขานการ”

138

อ านาจหนาทของคณะกรรมการ ก าหนดใหคณะกรรมการมอ านาจหนาท ดงตอไปน 1. ส ารวจ เผยแพรและจดท าฐานขอมลแหลงพลงงานความรอนใตพภพ 2. จดท าแผนทระบศกยภาพของแหลงพลงงานความรอนใตพภพแตละแหง

ทงทสามารถส ารวจและประเมนศกยภาพได และแหลงทยงไมสามารถระบศกยภาพของแหลงพลงงานได

3. ก าหนดเขตแหลงพลงงานความรอนใตพภพทมศกยภาพในการพฒนา เพอผลตไฟฟา หรอการใชประโยชนอยางอนโดยตรง

4. สนบสนนโครงการวจย โครงการสาธต โครงการถายทอดเทคโนโลย และความรอนทจ าเปนตอการพฒนาพลงงานความรอนใตพภพ

5. สงเสรม สนบสนน ตดตามและตรวจสอบการด าเนนงานของศนยถายทอดเทคโนโลยพลงงานความรอนใตพภพ

6. ประสานหนวยงานตาง ๆ ทงภาครฐและเอกชนทงในประเทศและตางประเทศเพอประโยชนในการสงเสรมและพฒนาการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพ ตลอดจน การปองกนผลกระทบทอาจเกดขนจากการใชพลงงานความรอนใตพภพ

7. สงเสรมการมสวนรวมของประชาชนโดยเฉพาะในพนททมแหลงพลงงานความรอนใตพภพในการพฒนาพลงงานความรอนใตพภพเพอใชประโยชนทงการใชประโยชนอยางอนโดยตรงและโดยออมเพอผลตไฟฟา

8. ใหค าแนะน าแกรฐมนตรวาการกระทรวงพลงงานในการด าเนนงานเรองตาง ๆ ดงตอไปน

- ก าหนดนโยบายเกยวกบพลงงานความรอนใตพภพ - ก าหนดเขตควบคมพลงงานความรอนใตพภพ - ก าหนดประเภทใบอนญาตตาง ๆ ทเกยวของ - ออกใบอนญาตประเภทตาง ๆ ทเกยวของ เชน ใบอนญาตส ารวจแหลง

พลงงานความรอนใตพภพ ใบอนญาตศกษาความเปนไปไดของการด าเนนโครงการโรงไฟฟาพลงงานความรอนใตพภพ ใบอนญาตใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพ หรอเพกถอนใบอนญาต

- ก าหนดหลกเกณฑ วธการและเงอนไขในการขอรบใบอนญาต การโอนใบอนญาต และการเพกถอนใบอนญาตประเภทตาง ๆ

- ก าหนดขอยกเวนการประกอบกจการบางประเภททไมตองขออนญาต - ก าหนดหลกเกณฑ มาตรการในการสงเสรมการลงทนในพลงงาน

ความรอนใตพภพ

139

- ก าหนดมาตรฐานในการด าเนนงานในเขตพนทควบคมพลงงานความรอนใตพภพโดยค านงถงหลกการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและหลกการจดการสงแวดลอม และการพฒนา ทยงยน

- ก าหนดมาตรฐานความปลอดภยในเขตพนททมการด าเนนกจกรรมเกยวกบพลงงานความรอนใตพภพ

5.2.2.3 หมวด 3 การส ารวจและอนญาต ประเภทใบอนญาต การผลตไฟฟาจากพลงงานความรอนใตพภพกอนการด าเนนงานจะตองม

การส ารวจตามขนตอนตาง ๆ เพอประเมนศกยภาพของแหลงพลงงานแตละแหง ดงนนจงตองม การก าหนดมาตรการทางกฎหมายเพอใหผทประสงคจะประกอบกจการไฟฟาจากพลงงานความรอนใตพภพสามารถด าเนนการส ารวจแหลงพลงงาน รวมถงการด าเนนงานอน ๆ ทเกยวของในพนททคาดวาจะมแหลงพลงงานความรอนใตพภพทมศกยภาพในการผลตไฟฟาได โดยตองไดรบอนญาตจากรฐมนตรวาการกระทรวงพลงงานโดยค าแนะน าของคณะกรรมการพลงงานความรอนใตพภพ และมสทธไดรบการสงเสรมการลงทนในระหวางการส ารวจจากมาตรการตาง ๆ ของภาครฐดวย โดยก าหนดใหแบงประเภทของใบอนญาตออกเปน 3 ประเภท เชนเดยวกบประเภทใบอนญาตตามทระบไวในกฎหมายของสาธารณรฐอนโดนเซย Number 27 Year 2003 Concerning Geothermal กลาวคอ

- ใบอนญาตท าการส ารวจ (Exploration license) มก าหนดระยะเวลา 3 ป และสามารถตออายได 2 ครง ครงละ 1 ป

- ใบอนญาตศกษาความเปนไปไดของโครงการ (Feasibility study license) มก าหนดระยะเวลา 2 ป นบจากท าการส ารวจเสรจสน

- ใบอนญาตใชประโยชนจากพลงงาน (Exploitation license) มก าหนดระยะเวลา 30 ป นบจากวนสนสดการส ารวจและขยายระยะเวลา

ทงน ใบอนญาตใชประโยชนจากพลงงาน แบงออกเปน 2 ประเภท กลาวคอ ใบอนญาตใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพเพอประกอบกจการไฟฟา และใบอนญาตใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพเพอการใชประโยชนอยางอนโดยตรง

ผมสทธขอรบใบอนญาต ผมสทธขอรบใบอนญาตตองเปนบคคลธรรมดา หรอหางหนสวนหรอบรษทจ ากด

ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย หรอเปนบรษทมหาชนจ ากดตามกฎหมายวาดวยบรษทมหาชนจ ากด หรอนตบคคลตางประเทศทมส านกงานสาขาในประเทศไทย หรอกระทรวง ทบวง กรม

140

ราชการสวนทองถน รฐวสาหกจ หรอนตบคคลทมกฎหมายจดตงขน และตองมคณสมบตตาง ๆ ตามทคณะกรรมการพลงงานความรอนใตพภพก าหนด

ทงน การก าหนดผมสทธขอรบใบอนญาตตามรางพระราชบญญตฉบบน หากเปนการขอรบใบอนญาตเพอประกอบกจการไฟฟา ตองอางองคณสมบตจากผมสทธขอรบใบอนญาตประกอบกจการพลงงานตามระเบยบทคณะกรรมการก ากบกจการพลงงานก าหนด เนองจาก เมอมการส ารวจแหลงพลงงานความรอนใตพภพทมศกยภาพและก าหนดโครงการโรงไฟฟาพลงงานความรอนใตพภพตามกฎหมายนแลว กอนเรมประกอบกจการไฟฟาผประสงคจะประกอบกจการตองด าเนนการขอรบใบอนญาตการประกอบกจการไฟฟาจากคณะกรรมการก ากบกจการพลงงานตามกฎหมายวาดวยการประกอบกจการพลงงานกอนจงจะด าเนนการได

การอนญาต การออกใบอนญาตประเภทตาง ๆ ใหเปนไปตามระเบยบทรฐมนตรวาการ

กระทรวงพลงงานโดยค าแนะน าของคณะกรรมการพลงงานความรอนใตพภพก าหนด

5.2.2.4 หมวด 4 การสงเสรมการลงทน สทธและประโยชนทผขอรบใบอนญาต จะไดรบ

เนองจากการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพจ าเปนตองอาศยเทคโนโลยท ท นสมยในการท าการส ารวจแหลงพลงงานท งบนดนและใตผวดน การส ารวจ ทางธรณวทยา การส ารวจทางธรณเคม การส ารวจทางธรณฟสกส การเจาะส ารวจ และการเจาะหลมผลต ตลอดจนการใชเทคโนโลยในการตดตง การขดเจาะ กฎหมายจงตองก าหนดสาระส าคญในการสงเสรมสนบสนนการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพดวยเทคโนโลยททนสมยเปนมตรกบสงแวดลอม โดยเฉพาะอยางยงการใชพลงงานความรอนใตพภพเพอการผลตไฟฟา ตองค านงถง เรองของตนทนในการสรางระบบโรงไฟฟา เพราะโดยศกยภาพของแหลงพลงงานความรอนทมอย ในประเทศไทยนน จ าตองใชโรงไฟฟาระบบ 2 วงจร เนองจากระดบอณหภมของน ารอนทปรากฏ ไมสงมากนก9 การลงทนเพอการพฒนาการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพเพอผลตไฟฟาในระยะแรกอาจมการลงทนสง ดงนน จงควรมการก าหนดมาตรการในการสงเสรมการลงทนดานพลงงานความรอนใตพภพใหชดเจน โดยการเปดโอกาสใหเอกชน นกลงทนทงในประเทศและตางประเทศ หรอชมชนทมศกยภาพเขามามบทบาทในการพฒนาและลงทนดานพลงงานความรอนใตพภพภายใตเงอนไขทเหมาะสม โดยอาศยมาตรการตาง ๆ เพอดงดดความสนใจ เชน มาตรการทางภาษ การใหสทธพเศษ

9 พล ง ง านความร อน ใต พ ภพ , ส บค น เม อ ว นท 26 ก มภา พนธ 2556, จ าก

science.uru.ac.th/pro_doc/doc/14.doc

141

ดานการลงทน การเขาถงแหลงเงนทนเพอน ามาลงทนในการพฒนาการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพ ตลอดจนการใหสทธประโยชนอน ๆ อยางเปนธรรม

เมอพจารณามาตรการในการสงเสรมและสนบสนนของสหรฐอเมรกาจะเหนไดวามการก าหนดมาตรการสนบสนนในกฎหมายอยางชดเจน และมการด าเนนการอยางตอเนอง โดยปรบเปลยนมาตรการใหเหมาะสมกบสภาพเศรษฐกจ สงคมทเปลยนแปลงไป เชน การก าหนดใหมการจดตงกองทน “The Geothermal Resources Development Fund” เพอท าหนาทในการสนบสนนเงนทนแกผประกอบการทจะด าเนนการโครงการพลงงานความรอนใตพภพ และจดตงโครงการค าประกนเงนกภายใตกฎหมาย The Geothermal Energy Research, Development, and Demonstration Act of 1974 เพอสงเสรมการผลตพลงงานเชงพาณชยจากพลงงานความรอนใตพภพ โดยกระทรวงการคลง ค าประกนเขารบภาระผกพนแกผใหสนเชอในความเสยงของการสญเสยเงนตนและดอกเบย โดยม การก าหนดคณสมบตของผกทสามารถรบสทธประโยชนดงกลาวได ซงอาจเปนหนวยงานขอ งรฐ หรอเอกชน หรอสมาคม หนสวน บรษท หรอนตบคคลตามกฎหมายอน ๆ และมการก าหนดขอบเขต การค าประกนวงเงนกในกรณตาง ๆ ตลอดจนระยะเวลาในการค าประกนไวในกฎหมายอยางชดเจน ซงกฎหมายฉบบดงกลาวเปนกฎหมายทเกดขนในชวงแรกของการสงเสรมพลงงานความรอนใตพภพ ในสหรฐอเมรกา และตอมาไดมการตรากฎหมาย The Energy Policy Act of 2005 ซ ง มวตถประสงคเพอลดปรมาณการใชพลงงานใหไดรอยละ 20 ในป ค. ศ.2015 และมการแกไขปรบปรงพระราชบญญต The Geothermal Steam Act of 1970 โดยแกไขปรบปรงขนตอนการเชาแหลงพลงงานความรอนใตพภพบนทดนของรฐ ปรบเปลยนวธการค านวณคาภาคหลวง วธการกระจายรายไดของรฐทไดจากการพฒนาพลงงานความรอนใตพภพ ก าหนดมาตรการทางภาษและการค าประกนเงนกส าหรบโครงการผลตพลงงานประเภทตาง ๆ ซงการค าประกนเงนกกระทรวงพลงงานสหรฐอเมรกาจะสามารถค าประกนส าหรบเงนกไดถง 80% ของคาใชจายทงหมดของโครงการ แตจ ากดเฉพาะโครงการทมสวนในการหลกเลยงหรอลดการปลอยกาซเรอนกระจกและทมการจางงาน และไดมการตรากฎหมาย The American Recovery and Reinvestment Act (ARRA) of 2009 ขนเพอใชมาตรการทางภาษเปนเครองมอในการชกจงใจใหเกดการลงทนในพลงงานหมนเวยน มการเพมเงนในการออกพนธบตรในพลงงานหมนเวยน มการก าหนดสทธประโยชนทางภาษ เชน การใหเครดตภาษแกการลงทนทมคณภาพ ประกอบกบกฎหมาย Presidential Decree No. 1442 : An Act to Promote The Exploration and Development of Geothermal Resources ของสาธารณรฐฟลปปนส ทมการก าหนดมาตรการตาง ๆ เพอเปนการกระตนและอ านวยความสะดวกดานการลงทน เชน การก าหนดใหพนทท าสญญาอาจครอบคลมทดนสาธารณะ พนทใตพภพทรฐจอง รวมถงทรกราง และททไดรบอนญาตใหส ารวจหรอเชาซอตาม Republic Act No. 5092 ซงสญญาอาจครอบคลมพนทเอกชนหรอทดนอนทใชท าเกษตรกรรม เหมองแร หรอทดนทมสทธอน ๆ หรอทม

142

ผอทศใหเพอวตถประสงคอนนอกจากการส ารวจเพอใชพลงงานความรอนใตพภพ โดยมเงอนไขวาคสญญาอาจไดรบอนญาตโดยศาลใหจายคาชดเชยไดตามสมควรในการเขาถงทดนเอกชนและภาระจ ายอมซงเจาของทดนเอกชนสมครใจตกลงใหใช โดยการยนค ารองของคสญญาตอศาลชนตนประจ าจงหวดหรอเขตซงทดนนนตงอยโดยค านงถงความจ าเปนซงอาจระบไวโดยศาลดงกลาว การก าหนดใหไดรบยกเวนคาธรรมเนยมศลกากรและภาษคาชดเชยในการน าเขาเครองจกร อปกรณ อะไหล และเครองมอทงหมดทตองใชในการขดเจาะพลงงานความรอนใตพภพตามทก าหนดโดย Director of Energy Development การใหสทธในการเขาประเทศไดทนทของผ เช ยวชาญดานเทคนค หรอผ เช ยวชาญเฉพาะดาน ซ ง เปนคนตางชาตรวมถ งครอบครวของผ น น โดยสทธน น จะไมถกระงบโดยไมมเหตอนสมควร ภายใตเงอนไขวา บคคลดงกลาวตองเขามาด าเนนงานซงตองใชความรความสามารถเฉพาะดานตามสญญาทไดท าไวกบรฐบาลภายใตกฎหมายฉบบน เปนตน

ดงนน เมอพจารณาเปรยบเทยบมาตรการทางกฎหมายของตางประเทศและมาตรการทางกฎหมายวาดวยการสงเสรมการลงทน ตลอดจนมาตรการสงเสรมพลงงานหมนเวยนทปรากฏในกฎหมายพลงงานของประเทศไทย และโครงสรางของรางพระราชบญญตวาดวยการสงเสรมและควบคมการผลตไฟฟาจากพลงงานความรอนใตพภพฉบบน จงเหนควรใหมการก าหนดมาตรการในการสงเสรมจากภาครฐ ตลอดจนสทธประโยชนทจะไดรบ ดงตอไปน

มาตรการสงเสรมในระหวางการด าเนนการส ารวจเพอประเมนศกยภาพแหลงพลงงานความรอนใตพภพ เชน

- มาตรการการค าประกนเงนกทงเงนตนและดอกเบยเพอเปนคาใชจายในการส ารวจแหลงพลงงานความรอนใตพภพ การศกษาความเปนไปไดของโครงการ ใหแกผไดรบใบอนญาตท าการส ารวจ หรอผไดรบใบอนญาตศกษาความเปนไปไดของโครงการ แลวแตกรณ

- มาตรการยกเวนหรอลดหยอนอากรขาเขาส าหรบเครองจกร อปกรณ เครองมอ เครองใช และวสดทจ าเปนตอการด าเนนงานแกผไดรบใบอนญาตท าการส ารวจพลงงานความรอนใตพภพ

- มาตรการในการไดรบการจดสรรเงนจากกองทนพฒนาไฟฟาในการวาจาง บคคลภายนอกซงไมใชลกจางของผขอรบใบอนญาตซงเปนผ เชยวชาญสาขาตาง ๆ ตลอดจนคาแรงงานกรณทมการจางแรงงานภายในพนททมการด าเนนงาน เพอด าเนนการส ารวจแหลงพลงงานความรอนใตพภพ หรอศกษาความเปนไปไดของโครงการ ในอตรารอยละ 50 ของเงนคาจางทงหมด

- ก าหนดใหผไดรบใบอนญาตท าการส ารวจ ใบอนญาตศกษาความเปนไปไดของโครงการ และใบอนญาตใชประโยชนจากพลงงาน มสทธครอบครองในทดนซงไดรบอนญาต ใหเขาไปด าเนนการตลอดอายใบอนญาต กรณทดนเปนทสาธารณสมบตของแผนดนทสวนราชการเปนเจาของ มสทธครอบครองหรอมหนาทดแลตามกฎหมาย ผไดรบใบอนญาตตองขออนญาต

143

ตอสวนราชการนนกอน หรอกรณทดนทบคคลใดเปนเจาของ หรอมสทธครอบครอง ผไดรบใบอนญาตตองท าความตกลงกบบคคลนน และหากมความจ าเปนทจะตองไดมาซงอสงหารมทรพยเพอใชในกจกรรมพลงงานความรอนใตพภพ ใหด าเนนการเวนคนตามกฎหมายวาดวยการเวนคนอสงหารมทรพย เปนตน

มาตรการสงเสรมภายหลงไดรบใบอนญาตการประกอบกจการไฟฟาจากคณะกรรมการก ากบกจการพลงงาน เชน

- ก าหนดใหการประกอบกจไฟฟาจากพลงงานความรอนใตพภพเปนกจการ ทไดรบการสงเสรมตามกฎหมายวาดวยการสงเสรมการลงทนตามประกาศคณะกรรมการสงเสรม การลงทนท 10/2552 เรอง ประเภท ขนาด เงอนไข และสทธประโยชนของแตละประเภทกจการ ทไดรบการสงเสรมการลงทน พรอมบญชประเภทกจการทไดรบการสงเสรม ในหมวด 7 กจการบรการและสาธารณปโภค โดยจดเปนประเภทกจการสาธารณปโภคและบรการพนฐาน กจการผลตพลงงานไฟฟาหรอไอน า เฉพาะกรณใชพลงงานหมนเวยน ซงจะไดรบสทธและประโยชนตามกจการทมความส าคญและเปนประโยชนตอประเทศเปนพเศษไมวาโครงการโรงไฟฟาพลงงานความรอนใตพภพจะตงอยในเขตใด กรณการไดรบสทธยกเวนภาษเงนไดนตบคคลตามประกาศคณะกรรมการสงเสรมการลงทนท 10/2552 ซงมก าหนดระยะเวลา 8 ป ใหขยายระยะเวลาดงกลาวโดยใหเปนไปตามหลกเกณฑทรฐมนตรภายใตค าแนะน าของคณะกรรมการพลงงานความรอนใตพภพก าหนด แตทงนตองไมเกน 15 ป โดยการพจารณาตองค านงถงตนทนการด าเนนการในดานตาง ๆ ขนาดก าลงการผลตไฟฟารวม ระยะเวลาการด าเนนโครงการ การจางงานในพนท เปนตน เนองจากโครงการโรงไฟฟาพลงงานความรอนใตพภพมตนทนในการผลตสง

- มาตรการลดหยอนภาษเงนไดนตบคคลส าหรบก าไรสทธทไดจากการลงทนในอตรารอยละหาสบของอตราปกต ภายหลงจากระยะเวลาการไดสทธยกเวนภาษเงนไดนตบคคลตามประกาศคณะกรรมการสงเสรมการลงทนท 10/2552 ทไดรบการขยายสนสดลง โดยมก าหนดเวลาไมเกนหาปนบแตระยะเวลาดงกลาวสนสด

- มาตรการค าประกนเงนกทง เงนตนและดอกเบยเพอเปนคาใชจาย ในการประกอบกจการไฟฟาโรงไฟฟาพลงงานความรอนใตพภพ โดยมระยะเวลาค าประกนไมเกน 30 ป

- ก าหนดใหการประกอบกจการไฟฟาโรงไฟฟาพลงงานความรอนใตพภพ เปนกจการทมสทธไดรบการจดสรรเงนสนบสนนจากกองทนพฒนาไฟฟาตามพระราชบญญต การประกอบกจการพลงงาน พ.ศ. 2550 มาตรา 97 (4)

- มาตรการก าหนดโครงสรางราคาพลงงานทไดจากพลงงานความรอนใตพภพทเปนธรรมแกผบรโภคภายใตตนทนทแทจรง ภายใตระบบการค านวณคาไฟฟาแบบ Feed-in Tariff

144

- ก าหนดใหผไดรบใบอนญาตใชประโยชนจากพลงงานทประสงคจะขอรบใบอนญาตประกอบกจการไฟฟาโรงไฟฟาพลงงานความรอนใตพภพตามกฎหมายวาดวยการประกอบกจการพลงงาน ทมก าลงการผลตไฟฟาไมเกน 5 เมกะวตต ไดรบยกเวนไมตองขอรบใบอนญาต ตามกฎหมายวาดวยโรงงาน กฎหมายวาดวยการควบคมอาคาร กฎหมายวาดวยผงเมอง แตทงน ตองไมกระทบตอการปฏบตหนาทอนตามทกฎหมายนน ๆก าหนดและตองไมกระทบตอการใชประโยชนทดนตามทก าหนดไวในผงเมอง ทงน หากคณะกรรมการก ากบกจการพลงงานเหนสมควรอาจก าหนดให ผขอรบใบอนญาตประกอบกจการไฟฟาบางรายปฏบตตามกฎหมายดงกลาวโดยไมไดรบการยกเวนกได

5.2.2.5 หมวด 5 การควบคมการผลตไฟฟาจากพลงงานความรอนใตพภพ แมพลงงานความรอนใตพภพจะเปนพลงงานสะอาด แตกมขอเสยในการพฒนา

เพอใชประโยชน ซงอาจสงผลกระทบตอชมชน ทรพยากรหรอสงแวดลอมโดยรอบ เชน น าเสย อนเนองมาจากแหลงดงกลาวมสารน าเคมละลายอย หรอมปรมาณแรธาตละลายอยในปรมาณทสงอาจเปนอนตรายตอระบบน าบาดาลหรอน าผวดนทใชในการเกษตรอปโภคหรอบรโภค กาซทไมรวมตว (Noncondensible Gases) เชน ไฮโดรเจนซลไฟดและกาซอน ๆ ซงหากหายใจเขาไปอาจท าใหระบบการหายใจขดของ การทรดตวของแผนดน (Subsidence) หากสบน ารอนในอตราทเรวกวาการอดน ากลบคนสระบบ ซงผลกระทบดงกลาวสามารถก าหนดมาตรการในการปองกน เยยวยา ตลอดจนความรบผดของผประกอบการไวในกฎหมายเปนการเฉพาะ โดยการก าหนดมาตรการตาง ๆ ตองอาศยหลกการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและหลกการจดการสงแวดลอม เพอเปนมาตรการในการคมครองทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ปองกนผลกระทบทอาจเกดขน ตลอดจนเยยวยาความเสยหายทเกดขนแลว

หลกการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและหลกการจดการสงแวดลอมทส าคญและควรน ามาเปนหลกในการก าหนดมาตรการตาง ๆ ไดแก หลกผกอมลพษเปนผจาย (polluter pays principle) หลกการระวงไวกอน (precautionary principle) หลกการมสวนรวมของประชาชน (public participation) หลกการเปดเผยขอมลสาธารณะ (public disclosure) หลกความเปนหนสวนของรฐ-เอกชน (public-private partnership) ทงน เพอใหมาตรการตาง ๆ สามารถสงเสรมการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพไดอยางเตมประสทธภาพและไมสงผลกระทบตอสงแวดลอม เพอน าไปสเปาหมายใหเกดการพฒนาทยงยนตอไป

ทงน เมอศกษาเปรยบเทยบกฎหมายวาดวยการสงเสรมและควบคมการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพทงของสหรฐอเมรกา สาธารณรฐฟลปปนส สาธารณรฐอนโดนเซย และประเทศนวซแลนด จะเหนไดวาทกประเทศใหความส าคญแกเร องดงกลาว และไดมการก าหนดมาตรการในการควบคมไวเปนการเฉพาะ โดยค านงลกษณะพเศษของพลงงาน

145

ความรอนใตพภพ และผลกระทบทอาจเกดขนตอทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม โดยเฉพาะอยางยงในพระราชบญญตการจดการทรพยากร 1991 หรอ The Resource Management Act 1991 (the RMA) ของประเทศนวซแลนด ทไดก าหนดหลกเกณฑการจดการทรพยากรธรรมชาตโดยมวตถประสงคส าคญในการด าเนนงานใหบรรลเปาหมายเรอง “การพฒนาทยงยน” ซงก าหนดใหรฐบาลกลาง และรฐบาลทองถนตองก าหนดมาตรการในการจดการ การใช การพฒนา และการคมครองทรพยากรธรรมชาต ซงจะชวยใหประชาชนและชมชนมคณภาพชวตทดทงดานเศรษฐกจ วฒนธรรม สงคม ตลอดจน มความปลอดภยในชวอนามย โดยการจดการดงกลาวตองสามารถตอบสนองความตองการของคนรนปจจบนและไมบนทอนความสามารถในการตอบสนองความตองการของคนรนอนาคต ทงตองมการปกปองคณภาพอากาศ น า ดน และระบบนเวศ โดยการหลกเลยง หรอการรกษา หรอการบรรเทาผลกระทบทเกดจากการด าเนนกจกรรมใด ๆ ทจะสงผลตอสงแวดลอม โดยตองด าเนนการผานทงกฎหมาย นโยบายและมาตรฐานสงแวดลอมแหงชาต และรวมถงนโยบาย กฎ ระเบยบในระดบภมภาค ซงปรากฏตวอยางในนโยบายและแผนระดบภมภาค เชน The Waikato Regional Policy Statement ทก าหนดใหมการจดการจดการแหลงพลงงานความรอนใตพภพในภมภาคอยางยงยน ซงตองด าเนนการโดยค านงถงระดบของแหลงพลงงานความรอนใตพภพ เพอการจดการส าหรบการใชประโยชน ทหลากหลาย ขนาดของระบบพลงงานความรอนใตพภพ จดออนทส าคญของพลงงานความรอนใตพภพ การใชงานทมอย การจดการผลกระทบจากการพฒนา การใชทดน และการใชสงซงไมใชน ารอนใตพภพในแหลงทรพยากรความรอนใตพภพภายในภมภาค รวมถงการจดสรรแหลงพลงงานความรอนใตพภพ เปนตน และ The Waikato Regional Plan ทก าหนดสาระส าคญเกยวดวยการจดการพลงงานความรอนใตพภพในเขตภมภาค โดยเนนย าถงประเดนการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพ โดยตองเปนการน ามาใชอยางมประสทธภาพ และตองค านงถงผลกระทบทอาจเกดขนจากการใชพลงงานดงกลาว ทงผลกระทบทอาจเกดขนตอลกษณะทางกายภาพของพนดน น าใตดน การทรดตวหรอการพงทลายของพนดนในบรเวณทมการใชประโยชน และผลกระทบดานอน ๆ ทอาจเกดขนได ทงน เพอใหการก าหนดนโยบาย วธการ ตลอดจนกฎระเบยบตาง ๆ ในแผนน สามารถตอบสนองตอการพฒนาและใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพไดอยางยงยน ซงแผนดงกลาวได ก าหนดนโยบาย ในการจดสรรพนทตามประเภทระบบความรอนใตพภพตามทนโยบายระดบภมภาคก าหนดไว และมการจดท าแผนทแสดงขอบเขตของระบบความรอนใตพภพประเภทตาง ๆ ตลอดจนก าหนดกฎเกณฑ วธการ ทผประสงคจะขออนญาตเขาใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพตองด าเนนการ รวมถงกฎ ในการขออนญาตประเภทกจกรรมตาง ๆ ตามท the RMA ก าหนด

นอกจากน เมอพจารณามาตรา 34 (Section 34) แหงพระราชบญญตพลงงานความรอนใตพภพ กาซธรรมชาตและกาซมเทน หรอ Geothermal Energy, Natural Gas and Methane Gas Law (Republic Act No. 5092) ซงเปนกฎหมายของสาธารณรฐฟลปปนส

146

พบวา กฎหมายดงกลาวก าหนดใหผอ านวยการเหมองแรมอ านาจในการปองกนหรอบรรเทาความเดอดรอนร าคาญจากการขดเจาะ หรอจากอตสาหกรรมพลงงานความรอนใตพภพ อ านาจในการก าหนดเรองความปลอดภยในการท างานและภายหลงจากการด าเนนการเสรจสนแลว การรกษาพนทดน น าทงบนดนและน าใตดน ตลอดจนการปองกนการสนเปลองไปโดยเปลาประโยชนหรอความเสยหายสญหายของพลงงานความรอนใตพภพ อ านาจในการก าหนดเครองจกร อปกรณทจะใชในการด าเนนงาน หรอทจ าเปนตองใชรบมอในกรณทมเหตฉกเฉน อ านาจในการหาม หรอออกกฎเกยวกบการขดเจาะหลมทมระยะใกลกน อ านาจในการควบคมและระงบการขดเจาะหลม การวางเงอนไขในการปองกนการทรดตวของแผนดนใกลบรเวณหลมเจาะ เปนตน

ดงนน เพอใหมาตรการในการควบคมการผลตไฟฟาจากพลงงานความรอน ใตพภพมประสทธภาพ และสามารถปองกน ตลอดจนฟนฟทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมจากผลกระทบทอาจเกดขนจงควรมการก าหนดมาตรการตาง ๆ ดงน

มาตรการทควรก าหนดเพอควบคมการผลตไฟฟาจากพลงงานความรอน ใตพภพภายใตหลกการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและหลกการจดการสงแวดลอม เชน

- ก าหนดใหผทประสงคจะขอรบใบอนญาตท าการส ารวจตามกฎหมายน ตองด าเนนการจดท าแผนส ารวจพลงงานความรอนใตพภพ โดยระบแผนการด าเนนทแสดงถงขนตอนการด าเนนงาน เทคโนโลยทจะใช มาตรการในการปองกนผลกระทบทอาจเกดขนและมาตรฐาน ความปลอดภยในการด าเนนการส ารวจ แนวทางการแกไขหากเกดผลกระทบดานตาง ๆ การจดการพนทในกรณทส ารวจแลวไมพบแหลงพลงงานความรอนใตพภพ หรอแหลงพลงงานความรอนใตพภพ ทพบไมมศกยภาพในการพฒนาเพอผลตไฟฟา

- กอนการขอรบใบอนญาตใชประโยชนจากพลงงาน เพอใชประโยชนในการผลตไฟฟาผขอรบใบอนญาตตองด าเนนการ ดงตอไปน

1. กรณโรงไฟฟาพลงงานความรอนใต พภพขนาดก าล งการผลตกระแสไฟฟารวมนอยกวา 10 เมกะวตตตองด าเนนการจดการดานส งแวดลอมความปลอดภย และผลกระทบทอาจเกดขนตอชมชนในพนทใกลเคยงสถานประกอบกจการพลงงานตามประมวลหลกการปฏบต (Code of Practices: CoP) ตามระเบยบคณะกรรมการก ากบกจการพลงงาน วาดวยมาตรการปองกน แกไข และตดตามตรวจสอบผลกระทบสงแวดลอมส าหรบผได รบยกเวนไมตองจดท ารายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม พ.ศ. 2555 ซงออกตามความกฎหมาย วาดวยการประกอบกจการพลงงาน

2. กรณโรงไฟฟาพลงงานความรอนใต พภพขนาดก าล งการผลตกระแสไฟฟารวมกนตงแต 5 เมกะวตตขนไป แตไมถง 10 เมกะวตต ตองจดท ารายงานเก ยวกบการศกษาและมาตรการปองกนแกไขผลกระทบตอคณภาพสงแวดลอมและความปลอดภย

147

(Environmental and Safety Assessment) ตามประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรอง การท ารายงานเกยวกบการศกษามาตรการปองกนและแกไขผลกระทบตอคณภาพสงแวดลอมและความปลอดภย พ.ศ. 2552 เพอประกอบการขอรบใบอนญาตประกอบกจการโรงงานผลตไฟฟา หรอใบอนญาตขยายโรงงานผลตไฟฟา ซงออกตามความกฎหมายวาดวยโรงงาน

3. กรณโรงไฟฟาพลงงานความรอนใตพภพขนาดก าลงการผลตกระแสไฟฟารวมตงแต 10 เมกะวตตขนไปตองด าเนนการจดท ารายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม (EIA) ตามประกาศกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เรอง ก าหนดประเภทและขนาด ของโครงการหรอกจการซงตองจดท ารายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม และหลกเกณฑ วธการ ระเบยบปฏบตและแนวทางการจดท ารายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม ลงวนท 31 สงหาคม 2552 ซงออกตามความกฎหมายวาดวยการสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต

ทงน เมอไดรบใบอนญาตใชประโยชนจากพลงงานตามกฎหมายนแลว ในการขอรบใบอนญาตประกอบกจการไฟฟาผขอรบใบอนญาตสามารถยนใบอนญาตใชประโยชนจากพลงงานแทนการยนรายงานผลกระทบส งแวดลอม (EIA) หรอรายงานเกยวกบการศกษา และมาตรการปองกนแกไขผลกระทบตอคณภาพสงแวดลอมและความปลอดภย (Environmental and Safety Assessment) แลวแตกรณ

- กอนการออกใบอนญาตประเภทตาง ๆ ตองจดใหมการรบฟงความคดเหนของประชาชนในพนททจะมการส ารวจ ศกษาความเปนไปได หรอใชประโยชนจากแหลงพลงงานความรอนใตพภพ โดยตองมการใหขอมลแกประชาชนอยางครบถวนและถกตอง ตามหลกการมสวนรวมของประชาชน (public participation) หลกการเปดเผยขอมลสาธารณะ (public disclosure)

- ก าหนดใหผไดรบใบอนญาตท าการส ารวจ ใบอนญาตศกษาความเปนไปไดของโครงการ ใบอนญาตใชประโยชนจากพลงงาน และใบอนญาตประกอบกจการไฟฟา ตองรบผดชดใชคาเสยหาย หรอความเสยหายทเกดขนจากการด าเนนงานใหแกผทไดรบผลกระทบ หรอแกรฐ

- ก าหนดใหรฐมนตรวาการกระทรวงพลงงานโดยค าแนะน าของคณะกรรมการพลงงานความรอนใตพภพสามารถเพกถอนใบอนญาตตาง ๆ ได หากปรากฏวาผไดรบใบอนญาตไมปฏบตตามหลกเกณฑหรอเงอนไขทรางพระราชบญญตน หรอระเบยบหรอประกาศทออกตามความรางพระราชบญญตฉบบนก าหนด เปนตน

5.2.2.6 หมวด 6 การใชประโยชนอยางอนโดยตรง พลงงานความรอนใตพภพสามารถน ามาประยกตใชเพอประโยชนอยางอน

นอกเหนอจากการผลตไฟฟาไดอยางหลากหลาย ทงการใชเพอการเกษตรกรรม การใชในอตสาหกรรมบางประเภท รวมถงการใชเพอการทองเทยว ดงนน เพอใหเกดการใชพลงงานมประสทธภาพ

148

และเกดประโยชนสงสด จงควรมการก าหนดหลกเกณฑในการใชประโยชนอยางอน โดยตรงจากพลงงานความรอนใตพภพใหเหมาะสมกบระดบอณหภม และประเภทกจกรรมทจะด าเนนการ ตลอดจนค านงถงการใชประโยชนทไดมการด าเนนการอยแลวอยางแพรหลายในปจจบน กลาวคอ การใชประโยชนเพอการทองเทยว ซงตองค านงถงหลกการอนรกษทรพยากรธรรมชาต และการรกษาสงแวดลอม เพอมใหการน ามาใชประโยชนสงผลกระทบตอความยงยนในการใชพลงงาน หรอการน าพลงงานความรอนใตพภพ ในลกษณะการสบน ารอนขนมาใชโดยไมสมพนธกบการฉดกลบ หรอการสรางน าหมนเวยนตามธรรมชาตขนมาใหม อนจะสงผลกระทบตอลกษณะทางกายภาพของพนท เชน เกดการทรดตวของแผนดน หรอน ารอนหมดไปจากแหลงพลงงานดงกลาว อกทง ในก จกรรม การทองเทยว ซงอาจรวมถงการเปดเปนรสอรท หรอสปา หรอเปดใหประชาชนใชประโยชนในการแช หรออาบ อาจกอใหเกดปญหามลพษจากน าทงจากการประกอบกจการ การปนเปอนของน าทง บนดนและใตดน ตลอดจนในพนดนทมการด าเนนกจกรรม ดงนน จงมความจ าเปนอยางยงทตองมการก าหนดมาตรการในการใชประโยชนอยางอนโดยตรง และการก าหนดมาตรฐานในการควบคมเรองตาง ๆ ทเกยวของไวเปนการเฉพาะ ซงตองมการศกษาในรายละเอยดตอไป

5.2.2.7 หมวด 7 การสงเสรมการมสวนรวมของประชาชน ควรมการก าหนดมาตรการบงคบแกหนวยงานภาครฐ รฐวสาหกจ ภาคเอกชน

หรอนกลงทนในการเปดชองทางใหประชาชนเขามามสวนรวมและมบทบาทในการวางแผนการด าเนนโครงการตงแตเรมแรก จนกระทงการตดตามตรวจสอบในภายหลง ซงกระบวนการมสวนรวมของประชาชนม 4 ขนตอน ไดแก10

ขนท 1 การมสวนรวมในการวางแผน ประกอบดวยการรบร เขาถงขอมลเกยวกบการวางแผนและรวมวางแผนกจกรรม

ขนท 2 มสวนรวมในการปฏบต/ด าเนนการ ประกอบดวยการเกยวของกบการด าเนนการในกจกรรมตางๆ และการตดสนใจ

ขนท 3 มสวนรวมในการจดสรรผลประโยชน เปนการมสวนรวมในการจดสรรผลประโยชน หรอผลของกจกรรมหรอผลของการตดสนใจทเกดขน

ขนท 4 มสวนรวมในการตดตามประเมนผล เงอนไขของการมสวนรวมของประชาชน ประกอบดวย การมอสรภาพในการเขารวม

โดยตองเปนไปดวยความสมครใจ มความเสมอภาคในการเขารวมกจกรรม ผเขารวมตองม

10 บวรศกด อวรรณโณ และคณะ, รายงานการศกษา เรอง การมสวนรวมของประชาชนใน

กระบวนการนโยบายสาธารณะ, (กรงเทพมหานคร : สถาบนพระปกเกลา, 2552), น.18-19.

149

ความสามารถมากพอทจะเขารวมกจกรรม อาท มความเขาใจในเรองนนๆ การมสวนรวมของประชาชนทมประสทธผล ตองประกอบดวย ขอมลจากประชาชนสงผานไปยงผเสนอนโยบายหรอโครงการตางๆ เพอใหผทจะก าหนดนโยบายหรอผจะเสนอโครงการนนๆ ไดทราบถงธรรมชาตและแนวคดของสงคม ขอมลทางเทคนคเกยวกบเรองทเปนประเดนสนใจจากผเสนอโครงการสงผานไปยงประชาชน การแลกเปลยนขอมลขาวสารและความเชอระหวางประชาชนกบผก าหนดนโยบายหรอผเสนอโครงการ หรอระหวางประชาชนดวยกนเอง ขอมลจากผมสวนไดเสยและประชาชนผสนใจจะตองไดรบการน าเขาสกระบวนการตดสนใจ

ดงนน จงควรมการก าหนดมาตรการในการใหหนวยงานตาง ๆ ทเกยวของตองมการรบฟงความคดเหนจากประชาชนอยางเปนขนตอน ตองมการก าหนดมาตรการในการใหขอมล ทถกตอง รอบดานเกยวกบการด าเนนการพฒนาพลงงานความรอนใตพภพทงในสวนทเปนขอด และขอเสย ตลอดจนแนวทางในการปองกนและเยยวยาผลกระทบทอาจเกดขนใหประชาชนไดรบทราบ และก าหนดความรบผดของผทใหขอมลอนเปนเทจ บดเบอนหรอปกปดขอมลทตองใหแกประชาชน และก าหนดมาตรการใหหนวยงานตางๆ น าความคดเหนของประชาชนผานกระบวนการการมสวนรวมดงกลาวไปประกอบการตดสนใจ ตลอดจนเปดโอกาสใหชมชนในทองถนทมความพรอมและมแหลงพลงงานความรอนใตพภพสามารถเสนอโครงการพฒนาการใชประโยชนจากพลงงานดงกลาว เพอใหรฐเขามาสนบสนนในดานตาง ๆ ทงน เพอใหกระบวนการสงเสรมการมสวนรวมเปนจรงในทางปฏบต

มาตรการการสงเสรมการมสวนรวมของประชาชน เชน - จดตงศนยถายทอดเทคโนโลยพลงงานความรอนใตพภพ เพอเปนศนยกลาง

ในการแลกเปลยนขอมล ประสานความรวมมอกบบคคลหรอองคกรตาง ๆ ทเกยวของกบพลงงานความรอนใตพภพทงภายในประเทศและตางประเทศ รวมถงสนบสนนโครงการวจยเพอศกษาผลกระทบทอาจเกดขนตอสงแวดลอมจากการพฒนา การผลตและการใชงานพลงงานความรอนใตพภพ เพอก าหนดมาตรการหรอแนวทางการปองกนผลกระทบดงกลาว และก าหนดใหมการเผยแพรองคความรดานตาง ๆ เกยวกบพลงงานความรอนใตพภพใหประชาชนทวไปไดทราบ เพอสรางความตระหนกรและกระตนการมสวนรวมในการสงเสรมและควบคมการผลตไฟฟาจากพลงงานความรอนใตพภพ

- ก าหนดใหมการรบฟงความคดเหนของประชาชนในพนททจะมการด าเนนโครงการโรงไฟฟาพลงงานความรอนใตพภพอยางรอบดาน กรณหากมทงประชาชนทเหนดวยและไมเหนดวยกบการด าเนนโครงการใหมการจดท าประชามตโดยถอเสยงขางมากของประชาชนผมสทธเลอกตงในพนทนน

- มาตรการสงเสรมใหชมชนทมแหลงพลงงานความรอนใตพภพมสวนรวม ในการผลตไฟฟาจากพลงงานความรอนใตพภพ โดยก าหนดใหชมชนทมแหลงพลงงานความรอน ทมศกยภาพและชมชนมความพรอมสามารถขอรบการสนบสนนจากภาครฐเพอด าเนนการส ารวจ

150

และผลตพลงงานไฟฟาจากพลงงานความรอนใตพภพได โดยอาจเปนการผลตไฟฟาเ พอใชในชมชนโดยไมเชอมตอระบบโครงขายไฟฟากได

- ก าหนดมาตรการสงเสรมใหชมชนทมแหลงพลงงานความรอนใตพภพ มการพฒนาน าพลงงานความรอนใตพภพมาประยกตใชประโยชนอยางอนโดยตรงใหเหมาะสมกบศกยภาพของแหลงพลงงานและวถชวตของคนในชมชน ภายใตมาตรการควบคมการใชประโยชนอยางเหมาะสม เพอปองกนผลกระทบหรอแกไขปญหาทอาจเกดขนตอทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอมตามทพระราชบญญตนก าหนด เชน การพฒนาเพอการเกษตรกรรม การอตสาหกรรม การทองเทยวเชงธรรมชาต และการทองเทยวเชงสขภาพ ตลอดจนกจกรรมอน ๆ ทเกยวของ ดงเชนทไดมการด าเนนการอยางจรงจงในสาธารณรฐฟลปปนส โดยรฐบาลไดก าหนดโครงการเพอสงเสรมการใชประโยชนอยางอนโดยตรงจากพลงงานความรอนใตพภพ เชน โครงการพฒนาเพอใชประโยชนในกจการสปาและรสอรท โดยกระทรวงพลงงานรวมกบกระทรวงการทองเทยว และสถาบนการดแลสขภาพทางเลอก สงเสรมใหมการด าเนนกจการสปาและรสอรทในเขตพนททมน า พรอน โดยกระทรวงพลงงานจะเปนผก าหนดพนททเหมาะสมในการด าเนนการ และจะมการฝกอบรม การนวดเพอบ าบดรกษาและการใชสมนไพรใหแกประชาชนในพนทเ พอเตรยมความพรอม ในการรองรบโครงการดงกลาว นอกจากน ยงมการประสานความรวมมอกบสหกรณการเกษตร ในพนทเพอพฒนาการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพในภาคการเกษตรอกดวย

- ก าหนดใหชมชนมบทบาทในการตรวจสอบการด าเนนงานของผไดรบใบอนญาตประเภทตาง ๆ โดยสามารถยนเรองรองเรยนตอคณะกรรมการพลงงานความรอนใตพภพเพอพจารณาได

151

1151

บทท 6 บทสรปและขอเสนอแนะ

การสงเสรมและควบคมการผลตไฟฟาจากพลงงานความรอนใตพภพ

6.1 บทสรป การพฒนาขดความสามารถ หรอศกยภาพในการใชประโยชนจากพลงงานความรอน

ใตพภพเพอผลตไฟฟา และการใชประโยชนอยางอนโดยตรงของประเทศไทยจะมความเปนไปได มากนอยเพยงใดนน นอกจากตองประเมนศกยภาพของแหลงพลงงานตามธรรมชาตแลว ยงตองอาศยองคประกอบส าคญหลายประการ ทงดานนโยบายในการสงเสรมและพฒนาจากภาครฐ ความรวมมอจากนกวชาการ ผเชยวชาญในสาขาทเกยวของ ความสนใจของภาคเอกชน ประชาชน ชมชน ตลอดจนมาตรการทางกฎหมายในการสงเสรมสนบสนนและควบคมผลกระทบทอาจเกดขน อยางจรงจงและตอเนอง ซงสอดคลองกบขอเสนอแนะของหนวยงานทเกยวของ เชน กรมทรพยากร น าบาดาล กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ทมขอเสนอแนะในการสงเสรมการผลตไฟฟาจากพลงงานความรอนใตพภพ โดยระบวา การผลตไฟฟาจากพลงงานความรอนใตพภพเปนเรองนาสนใจและรฐบาลควรใหการสนบสนนเปนอยางยง เพราะพลงงานความรอนใตพภพเปนพลงงานสะอาด เปนมตรกบสงแวดลอม ยงยน และสามารถผลตไฟฟาได 24 ชวโมงตอวน 7 วนตอสปดาห ดงนน เพอใหการผลตไฟฟาจากพลงงานความรอนใตพภพเปนรปธรรมทชดเจน รฐบาลควรสนบสนนดานนโยบาย โดยอดหนนงบประมาณในการวจยและพฒนาทงระบบ ทงการส ารวจ การประเมนศกยภาพ การพฒนาแหลงกกเกบ และการกอสรางโรงไฟฟาพลงงานความรอนใตพภพ รวมทงควรสรางแรงจงใจใหภาคเอกชนหนมาลงทนโดยการใหคา Adder หรอ Feed-in Tariff เพอดงดดนกลงทนทง ชาวไทยและชาวตางประเทศใหลงทนกบการผลตพลงงานประเภทนใหมากขน1

นอกจากน กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน กระทรวงพลงงาน ไดเสนอแนวทางการพฒนา และสงเสรมการใชประโยชนจากแหลงน าพรอนในประเทศไทย โดยเสนอใหมการศกษาแหลงกกเกบระดบลก เพอพฒนาใชส าหรบการผลตไฟฟา ศกษาเทคโนโลยในการเพมประสทธภาพน าพรอนใหมอณหภมสงขน เชน Heat pump ศกษาความเปนไปไดในการเพมประสทธภาพน าพรอนเพอการผลตไฟฟา พฒนาแหลงน าพรอนเพอผลตพลงงานความรอน ทงในรป

1 กรมทรพยากรน าบาดาล, โครงการศกษาพฒนาตนแบบการพฒนาแหลงพลงงานความรอน

ใตพภพของประเทศไทย, (กรงเทพมหานคร : กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม, 2558), น.9.

152

ของหองเยน หองอบแหงส าหรบอตสาหกรรมเกษตร และการน าไปใชระบบปรบอากาศส าหรบศนยสนคา พพธภณฑแหลงเรยนรในพนท เปนตน2 ซงเรองดงกลาวตองมการผลกดนอยางเปนระบบ และตอเนองจงจะประสบความส าเรจ

ทงน เมอศกษาเปรยบเทยบการสงเสรมการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพ ของหลายประเทศทวโลกทประสบความส าเรจในการประยกตใชพลงงานความรอนใตพภพ โดยเฉพาะการน ามาผลตไฟฟา พบวาความส าเรจเกดขนจากการสนบสนนสงเสรมอยางจรงจง และมการควบคมการด าเนนงานภายใตการค านงถงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม โดยอาศยมาตรการทงในระดบนโยบาย และมาตรการทางกฎหมายทมประสทธภาพ ประกอบกบการมภมประเทศทเหมาะสมและมแหลงพลงงานความรอนใตพภพศกยภาพสง เชน สหรฐอเมรกา สาธ ารณรฐฟลปปนส สาธารณรฐอนโดนเซย และประเทศนวซแลนด จงท าใหสามารถพฒนาเทคโนโลย สรางแรงจงใจเพอสงเสรมและพฒนาการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพ กระทงสามารถผลตไฟฟาไดเปนอนดบตนของโลก และทกประเทศตางมแผนในการขยายก าลงการผลตไฟฟาจากพลงงานดงกลาวใหมากขนตามศกยภาพของแหลงพลงงานภายในประเทศของตน ควบคกบการน ามาประยกตใชเพอประโยชนอยางอนโดยตรงหลากหลายรปแบบตามระดบอณหภมความรอน และเหมาะสมกบวถชวตของประชาชนในทองถนทมแหลงพลงงานในพนท อยางไรกตาม บางประเทศ แมจะมใชประเทศทตงอย ในแนวเขตวงแหวนแหงไฟ แตมแหลงพลงงานความรอนใตพภพภายในประเทศ เชน สหพนธสาธารณรฐเยอรมน กมการสงเสรมการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพเพอผลตไฟฟา และการใชประโยชนอยางอนโดยตรงเชนกน โดยมการจดตงโรงไฟฟาพลงงานความรอนใตพภพขนเปนครงแรก ณ เมอง Neustadt-Glewe เมอป 2003 ซงโรงไฟฟาพลงงาน ความรอนใตพภพดงกลาวมไดตงอยบรเวณจดรอนทางธรณวทยา (geological hot spot) แตประสบความส าเรจในการผลตไฟฟาจากน ารอนอณหภม 98 องศาเซลเซยส ทระดบความลก 2,200 เมตร3 ทงน การจดตงและการด าเนนกจการโรงไฟฟาพลงงานความรอนใตพภพของสหพนธสาธารณรฐเยอรมนตองม ใบอนญาตตามพระราชบญญตการท าเหมองแร ( The Federal Mining Act) ซงก าหนดใหการส ารวจ การใชประโยชนและการท าเหมองความรอนใตพภพตองไดรบอนญาตตามพระราชบญญตน และตองมใบอนญาตตามพระราชบญญตน า (The water Act) ตลอดจนใบอนญาต

2 กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน, พลงงานความรอนใตพภพและ

แนวทางการใชประโยชน, (กรงเทพมหานคร : กระทรวงพลงงาน, 2558), น.7 - 8. 3 History of International Geothermal Power Plants and Geothermal

Projects in Germany, Accessed August 2 , 2 0 1 6 , https://www.geothermal-energy.org/pdf/IGAstandard/WGC/2010/0605.pdf

153

กอสรางอาคารประกอบดวย4 ปจจบนสหพนธสาธารณรฐเยอรมนสามารถเพมสดสวนการผลตไฟฟาจากพลงงานความรอนใตพภพไดมากขนตามล าดบ โดยมาตรการส าคญทถกน ามาใช ไดแก การสรางแรงจงใจในการลงทนจากภาคเอกชนผานกฎหมายพลงงานหมนเวยน (Renewable Energy Source Act) ทก าหนดมาตรการตาง ๆ ในการสงเสรม5 โดยเฉพาะกฎหมายพลงงานหมนเวยนฉบบใหมทไดก าหนดมาตรการชวยเหลอทางการเงนทด ท าใหสามารถดงดดบรษทตาง ๆ ใหสนใจและลงทนในพลงงานความรอนใตพภพไดมากขน6

ประเทศไทยแมจะมไดตงอยในแนวเขตวงแหวนแหงไฟ แตกเปนประเทศทมแหลงพลงงานความรอนใตพภพกระจายอยทกภมภาค และมศกยภาพของแหลงพลงงานทแตกตางกน ซงมโอกาสทจะสามารถสงเสรมและพฒนาการใชประโยชนได ทงการน ามาผลตไฟฟา และการใชประโยชนอยางอนโดยตรง แตทผานมาการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพภายในประเทศไทยยงอยในวงจ ากด โดยสวนใหญถกพฒนาเพอใชเปนแหลงทองเทยวทางธรรมชาต และหรอการใชเพอ การอาบหรอแชเพอสขภาพ โดยไมมมาตรการในการสงเสรมและควบคมการใชประโยชนจากพลงงานดงกลาว ทงการใชเพอผลตไฟฟา และการใชประโยชนอยางอนโดยตรงอยางชดเจน มมาตรฐานและเปนรปธรรม สงผลใหเกดการสญเปลาในการใชพลงงาน และอาจเกดความเสอมโทรม หรอการปนเปอนของแหลงพลงงาน หรอพนทใกลเคยงได ดงนน ประเทศไทยจงควรมการศกษา พฒนาและผลกดนกฎหมายวาดวยการสงเสรมและควบคมการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพอยางจรงจง โดยศกษาเปรยบเทยบจากกฎหมายทเกยวของกบการจดการ การควบคมและการสงเสรมพลงงานความรอนใตพภพในตางประเทศ เพอน ามาประยกตใชใหเหมาะสมกบบรบทของประเทศไทย ซงจากการศกษาวเคราะหภายใตหลกการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและหลกการจดการสงแวดลอม โดยใหความส าคญกบการมสวนรวมของประชาชนเพอใหเกดการพฒนาทยงยนอยางแทจรงแลว เหนวาควรมการก าหนดมาตรการทางกฎหมายในการสงเสรมและควบคมการใชประโยชนจากพลงงานความรอน ใตพภพเพอการผลตไฟฟา และเพอการใชประโยชนอยางอนโดยตรง โดยการตราพระราชบญญต

4

The Intelligent Energy Europe Program of the European Union, “ Report on Geothermal Regulations,” Accessed August 2, 2016, http://www.geoelec.eu/wp-content/uploads/2011/09/D4.1-Report-on-Geothermal-Regulations.pdf

5 Geothermal Energy Use in Germany, Accessed August 1, 2016, http://www.geotis.de/homepage/ergebnisse/2010%20wgc_germany.pdf

6 Gordon Smith, “The Secrets Behind Germany’s Renewable Energy Revolution,” Accessed August 1, 2016, https://solarthermalmagazine.com/2015/06/22/the-secrets-behind-germanys-renewable-energy-revolution/

154

วาดวยการสงเสรมและควบคมการผลตไฟฟาจากพลงงานความรอนใตพภพ โดยมสาระส าคญครอบคลมถงการใชประโยชนอยางอนโดยตรง ขนใชบงคบเปนการเฉพาะ เนองจากการก าหนดมาตรการการสงเสรมเพยงระดบนโยบายอาจสงผลตอความไมแนนอนในการก าหนดเปาหมายเพอสนบสนนการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพ ตลอดจนนโยบายอาจขาดความตอเนองจากการเปลยนแปลงทางการเมอง รวมทงลกษณะและคณสมบตโดยสภาพทางธรรมชาตของพลงงานความรอนใต พภพทมความแตกตางจากพลงงานหมนเวยนประเภทอน จงจ า เปนตองม การก าหนดกระบวนการ ขนตอน วธการ และเทคโนโลยทจะน ามาใชใหเหมาะสมกบสภาพทางธรรมชาตของพลงงาน ตลอดจนพลงงานหมนเวยนแตละประเภท ซงรวมถงพลงงานความรอนใตพภพ อาจสงผลกระทบตอสงแวดลอมตางกนตามลกษณะเฉพาะของพลงงานนน ๆ และวธการน าพลงงานมาใช ดงนน การปองกนปญหา หรอการแกไขผลกระทบทอาจเกดขนจากการใชประโยชนจาก แหลงพลงงานจงควรมการก าหนดมาตรการไวเปนการเฉพาะเชนกน นอกจากน เมอพจารณาถงตนทนในการด าเนนการ ซงจ าเปนตองใชเงนลงทนสง การก าหนดมาตรการเพอกระตนการลงทนจงมความส าคญและจ าเปนตองก าหนดไวอยางชดเจน ในประเทศทประสบความส าเรจในการผลตพลงงานทดแทนจากพลงงานความรอนใตพภพ และแหลงพลงงานหมนเวยนประเภทอน ๆ จงม การตรากฎหมายสงเสรม สนบสนนพลงงานหมนเวยนแตละประเภทไวเปนการเฉพาะ ดงเชน สหรฐอเมรกา สาธารณรฐฟลปปนส สาธารณรฐอนโดนเซย และประเทศนวซแลนด ทมการตรากฎหมายขนเพอการจดการและสงเสรมการใชพลงงานความรอนใตพภพ ทงการใชประโยชนโดยตรง และการใชเ พอผลต ไฟฟา โดย มการก าหนดมาตรการทางกฎหมายทส าคญ เชน การก าหนดใหรฐเปนผมอ านาจในการอนญาตใหผทประสงคจะประกอบกจการพลงงานความรอน ใตพภพเขาด าเนนการเพอส ารวจแหลงพลงงานภายใตขนตอนและเงอนไขทกฎหมายก าหนด การควบคมการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพโดยค านงถงผลกระทบตอสงแวดลอม การใหประชาชนและทองถนมบทบาทในการจดการพลงงาน การกระตนและสรางแรงจงใจแก นกลงทนโดยการใหสทธประโยชนตาง ๆ ทงสทธประโยชนดานภาษ การค าประกนเงนกของรฐบาล ตลอดจนการจดตงกองทนเพอการพฒนาพลงงานความรอนใตพภพ รวมถงการก าหนดใหมการจดตงโครงการสาธตการน าพลงงานความรอนใตพภพมาใชประโยชนอยางครบวงจร เปนตน ซงมาตรการเหลานเปนสวนส าคญในการสงเสรมการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพ และการสรางความมนใจแกนกลงทนทจะลงทนในกจการทมคาใชจายและมความเสยงสง การไมมกฎหมายเฉพาะ ทก าหนดมาตรการในการสงเสรมและพฒนาการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพของ ประเทศไทยจงเปนอปสรรคอยางหนงในการกระตนใหเกดการพฒนาและใชประโยชนจากพลงงานดงกลาวอยางเตมศกยภาพ

155

6.2 ขอเสนอแนะ

เพอใหการสงเสรมและควบคมการผลตไฟฟาจากพลงงานความรอนใตพภพ และการใชประโยชนอยางอนโดยตรงของประเทศไทยเปนไปอยางมประสทธภาพ สามารถพฒนา การใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพใหเกดประโยชนสงสดเตมตามศกยภาพของแหลงพลงงานแตละแหง จ าเปนตองมการก าหนดมาตรการตาง ๆ ทงมาตรการในระดบนโยบาย และมาตรการทางกฎหมาย ดงตอไปน

1. รฐบาลควรก าหนดเปาหมายในการเพมสดสวนการผลตไฟฟาและการรบซอไฟฟาจากพลงงานหมนเวยนประเภทตาง ๆ ทดแทนการใชเชอเพลงฟอสซลใหมากขน โดยเฉพาะควรม การก าหนดเปาหมายการผลตไฟฟาจากพลงงานความรอนใตพภพในแผนพฒนาพลงงานทดแทน และพลงงานทางเลอก เพอใหเกดความชดเจนในระดบนโยบายและกระตนใหหนวยงานภาครฐ ทเกยวของเรงด าเนนการในการก าหนดแนวทางและมาตรการในการสงเสรมและควบคมการผลตไฟฟาจากพลงงานความรอนใตพภพ

2. รฐบาลควรสงเสรม เผยแพรองคความรใหชมชนทมแหลงพลงงานความรอนใตพภพทราบถงประโยชนในการน าพลงงานความรอนใตพภพมาผลตไฟฟา ตลอดจนการใชประโยชน อยางอนโดยตรง นอกเหนอจากการใชประโยชนในกจกรรมการทองเทยว หรอกายภาพบ าบดทม การด าเนนการอยางแพรหลายในหลายจงหวดทปรากฏแหลงพลงงานความรอนใตพภพ เพอใหเกดการมสวนรวมจากภาคประชาชนในการสนบสนนและสงเสรมการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพไดอยางเตมศกยภาพ

3. รฐบาลควรประสานความรวมมอกบหนวยงานตาง ๆ ท เกยวของทงภาครฐ และเอกชนในการด าเนนการสงเสรมการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพ และประสานความรวมมอระหวางประเทศไปยงหนวยงาน หรอองคกรในประเทศตาง ๆ ทมทมองคความร มผเชยวชาญ มเทคโนโลยททนสมย และประสบความส าเรจในการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพ เพอถายทอดองคความร แลกเปลยนประสบการณ หรอรวมมอในการด าเนนการในขนตอนตาง ๆ เพอน าพลงงานจากแหลงพลงงานภายในประเทศมาใชประโยชนอยางคมคา ตลอดจนสรางบคลากรภายในประเทศใหมความเชยวชาญเฉพาะดานในสาขาตาง ๆ ทเกยวของ

156

4. ควรตราพระราชบญญตวาดวยการสงเสรมและควบคมการผลตไฟฟาจากพลงงานความรอนใตพภพ โดยมสาระส าคญครอบคลมถงการใชประโยชนอยางอนโดยตรง และเรองตาง ๆ ดงตอไปน

- ก าหนดวตถประสงคในการสงเสรมการใชประโยชนจากพลงงานความรอน ใตพภพ เพอเพมสดสวนการใชพลงงานหมนเวยนทดแทนการใชเชอเพลงฟอสซล และสงเสรมการใชพลงงานสะอาดทเปนมตรกบสงแวดลอมเพอการพฒนาทยงยน

- ก าหนดใหรฐมหนาทในการสงเสรมและควบคมการใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพ ทงการใชเพอผลตไฟฟา และการใชประโยชนอยางอนโดยตรง

- ก าหนดเปาหมายในการผลตไฟฟาจากพลงงานความรอนใตพภพ และเปาหมายในการสงเสรมการใชประโยชนอยางอนโดยตรง ใหมความชดเจน เพอใหเกดการใชประโยชนจากแหลงพลงงานอยางคมคาและครบวงจรตามระดบศกยภาพของแหลงพลงงานแตละแหง

- ก าหนดใหผทประสงคจะด าเนนการตองมคณสมบต และไดรบอนญาต ตามหลกเกณฑ เงอนไข และวธการทพระราชบญญตฉบบน หรอตามกฎ ระเบยบ ทออกตามความพระราชบญญตนก าหนด

- ก าหนดใหม “คณะกรรมการพลงงานความรอนใตพภพ” เปนผมอ านาจหนาทรบผดชอบโดยตรงในการขบเคลอนการด าเนนงานใหประสบผลส าเรจอยางเปนรปธรรม

- ก าหนดหลกเกณฑ เงอนไข และวธการในการด าเนนการในขนตอนตาง ๆ อยางเปนระบบ เรมตงแตขนตอนการส ารวจแหลงพลงงานจนกระทงการตงโรงไฟฟาพลงงานความรอนใตพภพ หรอการด าเนนกจกรรมอน ๆ ทเปนการใชประโยชนโดยตรงจากพลงงานดงกลาว

- ก าหนดมาตรการสงเสรมการลงทนทเหมาะสมและชดเจนเพอสรางแรงจงใจ และกระตนใหเกดการลงทนในพลงงานความรอนใตพภพจากภาคเอกชน

- ก าหนดมาตรการควบคมการด าเนนงานทงกอน ขณะ และภายหลงทได มการประกอบกจการไฟฟา หรอการใชประโยชนอยางอนโดยตรง จากพลงงานความรอนใตพภพ โดยมาตรการทจะก าหนดนนตองค านงถงหลกการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและหลกการจดการสงแวดลอม

- ก าหนดมาตรการสงเสรมการมสวนรวมของประชาชนและชมชนในทองถนทมแหลงพลงงานความรอนใตพภพในพนท

ทงน ในเบองตนควรมการก าหนดสาระส าคญของกฎหมายและมาตรการตาง ๆ ดงทไดน าเสนอในบทท 5 ของวทยานพนธเลมน

157

การก าหนดมาตรการตาง ๆ ในการสงเสรมและควบคมการผลตไฟฟาจากพลงงาน ความรอนใตพภพ และการใชประโยชนอยางอนโดยตรงดงกลาว จะเปนกลไกส าคญในการสงเสรม และพฒนาการใชประโยชนจากแหลงพลงงานความรอนใตพภพภายในประเทศอยาง คมค า มประสทธภาพ โดยไมกอใหเกดความสญเปลาหรอความเสอมโทรมตอแหลงพลงงาน เพอใหพลงงานความรอนใตพภพเปนทางเลอกหนงของการใชพลงงานรปแบบใหมทดแทนพลงงานทใชในปจจบน สามารถเพมสดสวนการผลตไฟฟาและความรอนจากพลงงานหมนเวยนไดมากข น ตลอดจนเพมโอกาสทางเศรษฐกจของประเทศและชมชนในการน าทรพยากรธรรมชาตมาใชโดยไมกอใหเกดผลกระทบตอสงแวดลอม อนจะกอใหเกดความมนคงทางพลงงานในระยะยาว และน าไปสการพฒนาอยางยงยนของประเทศไทยตอไปในอนาคต

158

บรรณานกรม

หนงสอและบทความในหนงสอ

กรมทรพยากรธรณ. ทรพยากรธรณกบการอนรกษ. กรงเทพมหานคร : กรมทรพยากรธรณ. 2550. กรมทรพยากรน าบาดาล. โครงการศกษาพฒนาตนแบบการพฒนาแหลงพลงงานความรอนใตพภพ

ของประเทศไทย. กรงเทพมหานคร : กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม. 2558. กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน . พลงงานความรอนใตพภพและแนวทาง

การใชประโยชน. กรงเทพมหานคร : กระทรวงพลงงาน. 2558. กองพฒนาพลงงานทดแทน ฝายพฒนาและแผนงานโครงการ การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย. พลงงาน

ทดแทน. กรงเทพมหานคร : กองผลตสอการสอสารองคการ ฝายการสอสารองคการ กฟผ.. กอบกล รายะนาคร. กฎหมายกบสงแวดลอม. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพวญญชน. 2550. คณะท างานสาขาพลงงานความรอนใตพภพ คณะอนกรรมการวจยและพฒนาพลงงานทดแทน

ส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต. แนวนโยบายและสถานภาพการวจยพลงงานทดแทน สาขาพลงงานความรอนใตพภพ (พ.ศ. 2536 – พ.ศ. 2540).

จรวย บญยบล และคณะ. พลงงาน. กรงเทพมหานคร : โรงพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย. 2529. ณรงค ใจหาญ. มาตรการทางกฎหมายในการอนรกษทรพยากรธรรมชาต. เอกสารประกอบการสอน

วชากฎหมายและนโยบายการจดการทรพยากรธรรมชาต. 2556. เดชรต สขก าเนด. พลงงาน : งานทมพลง. กรงเทพมหานคร : มลนธโลกสเขยว. 2551. ตตยา ใจบญ. พลงงานธรรมชาต : สดยอดแหงพลงงาน. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพประพนธสาสน. 2548. บวรศกด อวรรณโณ และคณะ. รายงานการศกษา เรอง การมสวนรวมของประชาชนในกระบวนการ

นโยบายสาธารณะ. กรงเทพมหานคร : สถาบนพระปกเกลา. 2552. วรนช แจงสวาง . พลงงานหมนเวยน (Renewable Energy). กรงเทพมหานคร : ส านกพมพ

แหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย. 2551. วนย เรองศร. กฎหมายและคดสงแวดลอม . การฝกอบรมหลกสตร ผชวยผพพากษารนท 54.

จดโดย ส านกคณะกรรมการตลาการศาลยตธรรม กรงเทพมหานคร. 2551. พรพจน เปยมสมบรณ. พลงงาน : ววฒนาการ กระบวนการผลต การวเคราะหและความยงยน .

กรงเทพมหานคร : ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย. 2556. สกาญจน รตนเลศนสรณ. หลกการจดการสงแวดลอมแบบยงยน. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพ ส.ส.ท.. 2550.

159

สชย งามจตตเออ. ความรทวไปเกยวกบการรางกฎหมาย. หลกสตรโครงการฝกอบรมการพฒนาขาราชการในต าแหนงนตกรใหเปนนกกฎหมายนตบญญต . จดโดยส านกเสรมศกษา และบรการสงคม มหาวทยาลยธรรมศาสตร กรงเทพมหานคร. 2558.

สนย มลลกะมาลย. การบงคบใชกฎหมายสงแวดลอม. พมพครงท 2. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพนตธรรม. 2542. อ านาจ เจรญศลป. การจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม. กรงเทพมหานคร : โอ.เอส. พรนตง เฮาส. 2543. อ านาจ วงศบณฑต. กฎหมายสงแวดลอม. พมพครงท 2. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพวญญชน. 2550. อ านวยชย เทยบประเสรฐ. การพฒนาพลงงานความรอนใตพภพในประเทศไทย. บทความวารสาร Jerome Rene Hassier แปลโดย เสาวนย พสฐานสรณ. “นโยบายทน เทคโนโลย เปลยนธรรมชาต

เปนพลงงานไมรจบ.” ฉบบท 41. ผจดการ 360 องศา. (เมษายน 2555) : น.57. วทยานพนธ ศราพร ไกรยะปกษ. “รปแบบทเหมาะสมในการจดการพลงงานชมชน”. วทยานพนธมหาบณฑต

คณะพฒนาสงคมและสงแวดลอม สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร, 2553. เอกสารอเลกทรอนกส การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย . “เกยวกบ กฟผ ..” http://www.egat.co.th/index.php?

option=com_content&view=article&id=140&Itemid=178, 8 พฤศจกายน 2558. การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย. “สดสวนการใชเชอเพลงผลตพลงงานไฟฟาของประเทศ ป 2556.”

http://www.egat.co.th/index.php?option=com_content&view=article&id=506&Itemid=116, 27 พฤศจกายน 2557.

การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย . “เทคโนโลยถานหนสะอาด (Clean Coal Technology).” http://www.eppo.go.th/coal/tech.html, 19 ธนวาคม 2557.

กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม. ทางเลอกคอทางรอด : พลงงานทางเลอกเพอทางรอดทยงยนของอาเซยน.” http://www.aseangreenhub.in.th/envinat-ac/th/ developmentsection/ 103-development-2, 27 พฤศจกายน 2557.

160

กระทรวงพลงงาน . “แผนพฒนาพลงงานทดแทนและพลงงานทางเลอก (Alternative Energy Development Plan : AEDP2015).” http://ienergyguru.com/wp-content/uploads/2015/09/ AEDP2015_Final_version.pdf, 17 พฤศจกายน 2558.

กระทรวงพลงงาน. “พนธกจกระทรวงพลงงาน.” http://www.energy.go.th/vistion.html, 18 พฤศจกายน 2558.

กรนพซ . “พล งความรอนใต พภพ .” http://www.greenpeace.org/seasia/th/campaigns/ climate-and-energy/solutions/geothermal,11 สงหาคม 2556.

กรมเชอเพลงธรรมชาต . “ปรมานส ารองปโตรเลยม.” http://www.dmf.go.th/index.php? act=service&sec=yearReserve, 28 พฤศจกายน 2557.

กรมทรพยากรธรณ. “กฎ ขอบงคบ และระเบยบตาง ๆ เกยวกบน าพรอน.” http://www.dmr.go.th/ ewtadmin/ewt/dmr_web/main.php? filename=hotspring_law, 18 พฤษภาคม 2559.

กรมทรพยากรน าบาดาล. “โครงการศกษาและส ารวจแหลงน าพรอนเพอสงเสรมการผลตพลงงานความรอนใต พภพและอตสาหกรรมทองถน .” http://www.dgr.go.th/bgepa/job-Geothermal_1.php, 2 กมภาพนธ 2558.

กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน . “โครงการศกษาแนวทางการพฒนาพลงงาน ความรอนใตพภพในประเทศไทย .” http://webkc.dede.go.th/testmax/node/156 , 3 กมภาพนธ 2558.

กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน . “พพ.- ปตท.- ทบ. จดตงโครงการพฒนาพลงงานความรอนใตพภพอยางจรงจง.” http://www.dede.go.th/ewt_news. php?nid=1425&filename =index, 19 กนยายน 2559.

กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน. “รายงานสรปส าหรบผบรหาร โครงการศกษาเพอประเมนศกยภาพแหลงน าพรอนในประเทศไทย.” http://webkc.dede.go.th/testmax/ sites/default/files/Exe_HT_Th.pdf, 25 เมษายน 2559.

กรมเศรษฐกจระหวางประเทศ. “ขอมลดานพลงงานของประเทศอนโดนเซย.” www.mfa.go.th/business /.../files/energy-20120924-111152-710344.doc,2 กมภาพนธ 2558.

กองทนพฒนาไฟฟา . “ความเปนมาของกองทนพฒนาไฟฟา .” http://app03.erc.or.th/ eFundPortalV2/Front/StaticPage/StaticPage.aspx?p=2&Tag=ความเปนมากองทนพฒนาไฟฟา&muid=2&prid=8, 3 กมภาพนธ 2558.

ขาวสงแวดลอม ไทยโพสต 10 สงหาคม 2557. “คาน โครงการโรงไฟฟาถานหนกระบ ท าลายอขาวอน า.” http://www.thaipost.net/sunday/100814/94433, 25 ธนวาคม 2557

161

ครจต นาครทรรพ. “สถานการณพลงงานและการส ารวจพฒนาปโตรเลยมของไทย.” https://www.set.or.th /th/news/download/files/20140612_01_kurujit.pdf, 28 พฤศจกายน 2557.

ธรวฒน ปรชาบญฤทธ. ส านกงานปลดกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย . “รายงานการสบคนขอมลความกาวหนาและสถานะเทคโนโลยพลงงานสะอาดในประเทศสหรฐอเมรกา .” http://www.slideshare.net/msciences/us-clean-energy-report-2009, 22 สงหาคม 2556.

“นโยบายการรบซอไฟฟาจากพลงงานหมนเวยนในรปแบบ Feed-in Tariff.” http://www.eppo.go.th/ power/fit-seminar/Fit_2558.pdf, 18 พฤศจกายน 2558.

บรษท ปตท. จ ากด (มหาชน). “ระบบการเพมประสทธภาพพลงงานความรอนใตพภพ .” http://www3.pttplc.com/Files/RTI/53_092301_T.pdf, 3 กมภาพนธ 2558.

ประกาศคณะกรรมการสงเสรมการลงทนท 10/2552 เรอง ประเภท ขนาด เงอนไข และสทธประโยชนของแตละประเภทกจการทไดรบการสงเสรมการลงทน. http://ns.boi.go.th/thai/download/ law_regulations/600/10_2552.pdf, 3 กมภาพนธ 2558.

ประกาศกระทรวงพลงงาน เรอง ยทธศาสตรกระทรวงพลงงาน (พ.ศ. 2555 - 2559) . http://www.energy.go.th/sites/all/files/stragic2012-2016.pdf, 23 ตลาคม 2555

ประกาศกระทรวงพล งงาน เร อง ยทธศาสตรกระทรวงพล งงาน (พ.ศ. 2557 -2561) . http://old.energy.go.th/sites/all/files/strategic2557_2561.pdf, 17 พฤศจกายน 2558.

แผนจดการคณภาพส งแวดลอม พ.ศ. 2555 - 2559. http://www.ratchakitcha.soc.go.th/ DATA/PDF/2555/E/037/1.PDF, 23 ตลาคม 2555.

ผ ผ ล ต ไฟ ฟ า อ ส ร ะ ( Independent Power Produce: IPP). http://www.egat.co.th/index. php?option=com_glossary&letter=I&id=138, 18 พฤศจกายน 2558.

แผนพฒนาก าลงผลตไฟฟาของประเทศไทยในชวงป 2555-2573 PDP 2010 ฉบบปรบปรงครงท 3. http://www.eppo.go.th/nepc/kpc/kpc-142.htm#1, 27 มกราคม 2557.

แผนพฒนาก าลงผลตไฟฟาของประเทศไทย พ.ศ. 2558 – 2579 (PDP 2015). http://www.egat.co.th/ index.php?option=com_content&view=article&id=325&Itemid=207, 17 พฤศจกายน 2558.

แผนพฒนาพลงงานทดแทนและพลงงานทางเลอก 25% ใน 10 ป (พ.ศ. 2555 – 2564). http://www.dede.go.th/dede/images/stories/aedp25.pdf, 28 ตลาคม 2555.

มหาวทยาลยเชยงใหม. “ทฤษฎพลงงานความรอนใตพภพ : ลกษณะของแหลงพลงงานความรอนใตพภพทพบในโลก.” http://teenet.cmu.ac.th/sci/intro01.php#03, 27 กมภาพนธ 2556.

มหาวทยาลยเชยงใหม. “ทฤษฎพลงงานความรอนใตพภพ : สถานภาพและแนวโนมการพฒนาใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพ.” http://teenet.cmu.ac.th/sci/intro05.php#1002, 27 กมภาพนธ 2556.

162

มหาวทยาลยเชยงใหม. “ทฤษฎพลงงานความรอนใตพภพ : โรงไฟฟาพลงงานความรอนใตพภพฝาง.” http://teenet.cmu.ac.th/sci/fang_th.php#01, 27 กมภาพนธ 2556.

มหาวทยาลยเชยงใหม. “ผลการส ารวจแหลงพลงงานความรอนใตพภพทางภาคเหนอของประเทศไทย.” http://teenet.cmu.ac.th/sci/survey02.php#06, 27 กมภาพนธ 2556.

มหาวทยาลยเชยงใหม. “ทฤษฎพลงงานความรอนใตพภพ : การใชประโยชนจากพลงงานความรอนใตพภพพจารณาในแงส งแวดลอม .” http://teenet.cmu.ac.th/sci/intro03.php#08, 27 กมภาพนธ 2556.

ส านกงานพฒนาการทองเทยว. “การใชประโยชนน าพรอนรปแบบตาง ๆ .” http://61.19.236.142/ hotspring/knowing3.html, 25 เมษายน 2559.

ส านกนโยบายและแผนพลงงาน กระทรวงพลงงาน. “การใชไฟฟาและการผลตไฟฟาของประเทศไทย.” http://www.eppo.go.th/power/power2554.pdf, 27 พฤศจกายน 2557.

ส านกเลขาธการคณะรฐมนตร. “ค าแถลงนโยบายของคณะรฐมนตร พลเอก ประยทธ จนทรโอชา นายกรฐมนตร แถลงตอสภานตบญญตแหงชาตเมอวนองคารท 12 กนยายน 2557 .” http://www.cabinet.thaigov.go.th/bb_main31.htm, 16 ธนวาคม 2557.

Energy Saving. “พลงงานใตพภพ พบไทยเปนแหลงพลงงานความรอนใตพภพ 16 พนท .” http://www.energysavingmedia.com/news/page.php?a=10&n=124&cno=72871,9 กนยายน 2559.

A History of Geothermal Energy in the United States. http://www1 . eere.energy.gov/ geothermal/history.html, June 28, 2013.

Atty. MARISSA P. CEREZO. “GEOTHERMAL DEVELOPMENT IN THE PHILIPPINES.” http://www.jogmec.go.jp/content/ 300199107.pdf, April 29, 2016.

Department of Energy. “Geothermal Energy.” http://www.doe.gov.ph/renewable-energy-res/geothermal, April 29, 2016.

Geothermal Energy Association. “2013 Annual US Geothermal Power Production and Development Report.” http://geo-energy.org/pdf/reports/2 0 1 3 AnnualUSGeothermal PowerProductionandDevelopmentReport_Final.pdf, July 20, 2016.

Geothermal Energy Use in Germany. http://www.geotis.de/ homepage/ ergebnisse/ 2010%20wgc_germany.pdf, August 1, 2016.

Gordon Smith. “The Secrets Behind Germany’s Renewable Energy Revolution.” https://solarthermalmagazine.com/2015/06/22/the-secrets-behind-germanys-renewable-energy-revolution/Lessons, August 1, 2016.

163

History of International Geothermal Power Plants and Geothermal Projects in Germany, https://www.geothermal-energy.org/pdf/IGAstandard/WGC/2010/0605.pdf, August 2, 2016.

Indonesia-investments. “Geothermal Energy.” http://www.indonesia-investments.com/ business/commodities/geothermal-energy/item268 February 2, 2015.

Indonesia: Mobilizing Investment in Geothermal Energy, http://www.wri.org/blog/2013/06/ lessons-indonesia-mobilizing-investment-geothermal-energy, February 1 2015.

Mark Brockelsby. “Geothermal development in New Zealand Managing environmental and social effects on Maori.” http://www.irena.org/documentdownloads/ events/2013/november/olade/14_brockelsby.pdf, April 30, 2016.

Ministry of Business, Innovation and Employment. “Background of geothermal energy in New Zealand.” http://www.mbie.govt.nz/info-services/sectors-industries/natural-resources/ geothermal/background-geothermal-energy-new-zealand#history, April 30, 2016.

The Intelligent Energy Europe Program of the European Union. “ Report on Geothermal Regulations.” http://www.geoelec.eu/wp-content/uploads/2011/09/ D4.1-Report-on-Geothermal-Regulations.pdf, August 2, 2016.

Waikato Regional Council. “The Waikato Regional Policy Statement .” http://www.waikatoregion.govt.nz/PageFiles/6777/2016/WaikatoRegionalPolicyStatement2016.pdf, May 15, 2016.

Waikato Regional Council. “Waikato Regional Plan.” http://www.waikatoregion.govt.nz/ Council/Policy-and-plans/Rules-and-regulation/Regional-Plan/Waikato-Regional-Plan/, May 16, 2016.

World Resources Institute. “ Lessons from Indonesia: Mobilizing Investment in Geothermal Energy. ” http://www.wri.org/blog/2013/06/ lessons-indonesia-mobilizing-investment-geothermal-energy, February 1, 2015.

165

ประวตผเขยน

ชอ นางสาว บณฑยา รมรน วนเดอนปเกด 12 เมษายน 2527 วฒการศกษา ต าแหนง

ปการศกษา 2548: นตศาสตรบณฑต มหาวทยาลยธรรมศาสตร ปการศกษา 2552: เนตบณฑต สมยท 62 ส านกอบรมศกษากฎหมายแหงเนตบณฑตยสภา นตกร ส านกงานเลขาธการสภาผแทนราษฎร

ประสบการณท างาน 2550 นตกร

ส านกงานเลขาธการสภาผแทนราษฎร