ดร. เกรก ทวมกลาง และ ดร. จนตนา ทวมกลาง : �

บทนำ

การศกษา เปนการพฒนาทรพยากรมนษยใหมคณภาพทงดานความร ทกษะ

ประสบการณ คณธรรมจรยธรรม และทกษะพนฐานทจำเปนสำหรบการดำรงชวต ผทม

บทบาทสำคญในการพฒนาทรพยากรมนษย คอ ครอาจารย เมอใดทคณภาพของเดกและ

เยาวชนไมเปนไปตามสภาพทพงประสงค สภาพสงคมเสอมโทรม เยาวชนมปญหาดาน

คณภาพ ทกคนกมองวาครอาจารยไดทำหนาทอยางเตมความสามารถหรอยง ดงนน ความ

เปนครอาจารยจำเปนตองพฒนาตนเองใหมความร ความสามารถ เพอพฒนาคณภาพของ

ผเรยนไดอยางเตมศกยภาพของแตละคน วธการหนงในการพฒนาตนเองกคอ พฒนาผลงาน

ทางวชาการ เพอนำมาใชในการจดการเรยนการสอนใหผเรยนมผลสมฤทธทางการเรยนสงขน

และสามารถนำเสนอผลงานประกอบการขอมขอเลอนวทยฐานะของตนเองใหสงขน หากทำ

อยางนจะไดประโยชนมากมาย ผเรยนไดเรยนรสนก มการเรยนรเรว มผลสมฤทธทางการเรยน

สงขน ขณะเดยวกนครกมสอการสอน และทสำคญคอ มเงนวทยฐานะตามมาอกมากมาย

ดงนน เรองผลงานทางวชาการจงเปนสงสำคญทครอาจารยตองใสใจและใหความสำคญกบ

ผลงานทางวชาการซงมรายละเอยด ดงน

ความหมายของผลงานทางวชาการ ผลงานทางวชาการ หมายถง เอกสารหลกฐานทจดทำขนจากความร ความสามารถ

และประสบการณของผจดทำ โดยการศกษา คนควา วเคราะห วจย และไดนำไปใชในการ

แกปญหา หรอพฒนางานในหนาทจนเกดผลดตอการพฒนาคณภาพ การจดการศกษาและ

เปนประโยชนตอความกาวหนา

ขอบขายผลงานทางวชาการ ผลงานทางวชาการของสายผสอน หมายถง เอกสารหรอหลกฐานเกยวกบการสอน

ทแสดงถงความชำนาญหรอเช ยวชาญในดานตางๆ รวมถงผลงานในลกษณะอนซงเปน

ประโยชนในการสอนหรอการจดการศกษาไดเปนอยางดโดยมลกษณะ ดงน

1. ตรงกบสาขาวชาทขอมหรอใหเลอนวทยฐานะ

2. เปนผลงานทเกยวของกบการพฒนาการเรยนการสอนในกลมสาระการเรยนร

สาขาวชาตางๆ และใชประโยชนในการเรยนการสอน

3. เกดจากการปฏบตงานตามหนาทความรบผดชอบทางดานการสอน

� 8 การพฒนาสอ/นวตกรรมทางการศกษาเพอเลอนวทยฐานะ

ประเภทผลงานทางวชาการ ผลงานทางวชาการทเสนอขอตองแสดงถงความร ความสามารถ ความชำนาญ และ

ความเชยวชาญของผขอใหมหรอเลอนวทยฐานะ ซงแบงตามลกษณะของผลงานเปน 3

ประเภท ดงน

1. ผลงาน งานแตง เรยบเรยง งานแปลหนงสอ หรอเขยนบทความทางวชาการ ซง

เปนผลงานทไดรบการพมพเผยแพรมาแลว และผลงานดงกลาวสามารถนำไปใชใหเกด

ประโยชนตอการพฒนาคณภาพการศกษา

2. ผลงานวจย ซงเปนงานวจยทไดรบการพมพเผยแพรมาแลว และผลงานดงกลาว

สามารถนำไปใชใหเกดประโยชนตอการพฒนาการจดการศกษาและการพฒนาคณภาพ

การศกษา

3. ผลงานทางวชาการในลกษณะอน เชน

- การประเมนงานหรอการประเมนโครงการทเกยวของกบการปฏบตงาน

- สอ/นวตกรรมทางการศกษา เชน ผลงานดานการจดทำสอการเรยนการสอน

ผลงานดานการคดพฒนารปแบบนวตกรรมทนำมาใชในการปฏบตงาน ทำใหเกดประสทธภาพ

สงขน อาจเปนเอกสาร สออเลกทรอนกส หรอสงประดษฐตางๆ รวมทงเทคนควธการจด

การเรยนร อนเปนประโยชนตอการพฒนาคณภาพการศกษา

- เอกสารประกอบการปฏบตหนาท เปนเอกสารทสามารถใชประกอบการปฏบต

หนาท ทงดานการเรยนการสอน บรหารจดการศกษา และการนเทศการศกษา ซงสงผลตอ

การพฒนาประสทธภาพการทำงานในหนาทใหสงขน สำหรบแผนการจดการเรยนรใหใชเปน

เอกสารประกอบการประเมนคณภาพการปฏบตงานเทานน มใหนำมาเสนอเปนผลงานทาง

วชาการ

ผลงานทางวชาการทผขอมไดจดทำแตผเดยว แตไดรวมจดทำกบผอนใหชแจงให

ชดเจนวา ผขอมสวนรวมในการจดทำในสวนใด ตอนใด หนาใดบาง คดเปนรอยละเทาไร

ของผลงานแตละเลม และใหผรวมจดทำทกรายรบรอง พรอมระบวาผรวมจดทำแตละรายได

จดทำสวนใดบาง ทงน ตองไมเปนผลงานทใชเปนสวนหนงของการศกษาเพอรบปรญญาหรอ

เคยใชเพอเลอนตำแหนงมาแลว

ลกษณะสำคญของผลงานทางวชาการ ผลงานทางวชาการประกอบดวย ดานคณภาพและประโยชนของผลงานทางวชาการ

ดงน

1. ดานคณภาพของผลงานทางวชาการ

ดร. เกรก ทวมกลาง และ ดร. จนตนา ทวมกลาง : �

1.1 รปแบบ ถกตองตามหลกวชาการ ผลงานประเภทงานวจย ถกตองตาม

ระเบยบวธวจย บทเรยนสำเรจรป ถกตองตามรปแบบบทเรยนสำเรจรป รายงานการ

ประเมนโครงการ ถกตองตามรปแบบของการรายงานการประเมนโครงการ รายงานการ

พฒนานวตกรรม ถกตองตามรปแบบการรายงาน

1.2 เนอหาสาระ เนอหาถกตองตามหลกวชาการ ครบถวน ทนสมย มการ

คนควา อางองถกตองเชอถอได เรยบเรยงเนอหาไดถกตองตามหลกภาษา จดเรยงหวขอ

เนอหาเปนระบบเดยวกน

1.3 ความคดสรางสรรค ตองมสวนทแสดงใหเหนถงความคดรเรมสรางสรรค ม

เนอหาสาระสรางสรรคและมรปแบบใหม ไมคดลอกผลงานผอนโดยมชอบ

1.4 การอางอง ผลงานทเกดจากการศกษาคนควาจากเอกสารตางๆ ตองมการ

อางองจดทำเชงอรรถ บรรณานกรมถกตองและเปนรปแบบเดยวกน

1.5 การจดพมพ สวยงามและถกตองตามหลกวชาการ เชน การพมพหวขอ การ

ยอหนา การจดพมพตารางเชงอรรถ และการจดรปแบบบรรณานกรม การจดทำรปเลมถกตอง

มปกหนา ปกหลง ใบรองปก หนาปกใน คำนำ สารบญ บรรณานกรม ภาคผนวก

2. ดานประโยชนของผลงานทางวชาการ

ผลงานการแสดงใหเหนถงการจดทำ การทดลองใช การนำไปใชจรง องคความรท

เกดขน และผลจากการนำไปใชวามประโยชนมากนอยเพยงใด รวมทงการเผยแพรผลงานท

จดทำดวย

แนวทางการประเมนผลงานทางวชาการ ดานคณภาพ

1. ความสมบรณของเนอหาสาระ

2. ความถกตองตามหลกวชาการ

3. ความคดรเรมสรางสรรค

4. การพมพและการจดรปเลม

ประโยชนของผลงานทางวชาการ

1. ประโยชนตอความกาวหนาทางวชาการหรอวชาชพ

2. ประโยชนตอผเรยน คร และบคลากรทางการศกษา หนวยงานการศกษา

การจดการศกษาและชมชนอยางมประสทธภาพและประสทธผล

3. การเผยแพรในวงวชาการ

� 8 การพฒนาสอ/นวตกรรมทางการศกษาเพอเลอนวทยฐานะ

สรปไดวา ผลงานทางวชาการเขามาเกยวของกบครอาจารย ทงทางตรงคอสรางและ

พฒนาเพอใชเปนสอประกอบการจดการเรยนการสอนใหผเรยนมคณภาพ มผลสมฤทธ

ทางการเรยนสงขนซงเปนหนาทหลกคอสอน สวนประโยชนทางออมหรอผลจากการพฒนา

ผลงานทางวชาการ ทดลองใชกบผเรยนแลวเกดคณภาพทำใหผลสมฤทธทางการเรยนของ

ผเรยนสงขนจรง กสามารถเสนอผลงานดงกลาวเปนผลงานทางวชาการเพอเลอนวทยฐานะให

สงขนตอไปไดอกดวย ดงนน ครอาจารยควรใหความสนใจในการทำผลงานอยางจรงจง

เพราะจะเปนหนทางหนงในการสรางความกาวหนาใหกบตนเองและไดพฒนาผเรยนไป

พรอมๆ กน จงเปนการพฒนาทคมคาทสดในปจจบน

ดร. เกรก ทวมกลาง และ ดร. จนตนา ทวมกลาง : �

สอ/นวตกรรมทางการศกษา

ปจจบนการจดการศกษามการเปลยนแปลงอยางรวดเรว เพอแขงขนกบคณภาพ

และแขงขนกบนานาชาต เพราะประชากรทไดรบการศกษาเปนทยอมรบวาเปนทรพยากรทม

คณภาพ และเปนปจจยสำคญในการพฒนาประเทศชาตใหเจรญกาวหนา ดงนน จงมการนำ

สอ/นวตกรรมเขามาใชในการจดการศกษามากมายหลายประเภท ทงน เพอหวงวาสอ/

นวตกรรมทางการศกษาจะเปนเครองพฒนาขดความสามารถของผเรยนใหเรยนรไดเรว ม

ความเขาใจลกซง มทกษะประสบการณ มเจตคตทดตอการเรยน สอ/นวตกรรมจงเปน

เครองมอสำคญทครผสอนตองศกษา ทำความเขาใจ ฝกปฏบต การสรางและพฒนาใหเปน

เครองมอพฒนาผเรยนไดอยางเตมศกยภาพ สำนกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

(2550 : 155-172) สรปรายละเอยดเกยวกบสอ/นวตกรรมไว ดงน

1 ความหมายของนวตกรรม นวตกรรม หมายถง การสรางความเปลยนแปลงอยางมระเบยบ ระบบ การคด

การแสวงหา รปแบบใหมๆ ของสอ เทคนควธ กจกรรม วธการใหมๆ

ความหมายของนวตกรรมทางการศกษา นวตกรรมทางการศกษา หมายถง แนวคด วธการ กระบวนการ หรอสงประดษฐ

ใหมๆ ทนำมาใชในการแกปญหาหรอพฒนาการเรยนรอยางมประสทธภาพตรงตามเปาหมาย

ของหลกสตร

2 ประเภทของนวตกรรมทางการศกษา นวตกรรมทางการศกษาไดมผคดพฒนาขนมาเปนจำนวนมากสามารถจำแนกได

ดงน

1. จำแนกตามผใชประโยชนโดยตรง แบงเปน 2 ประเภท คอ

1.1 ประเภทสอสำหรบคร ไดแก แผนการจดการเรยนร คมอคร เอกสาร

ประกอบ การสอน ชดการสอน (สอประสม) หนงสออางอง เครองมอวดผล อปกรณ

โสตทศนวสด

1.2 ประเภทสอสำหรบนกเรยน ไดแก บทเรยนสำเรจรป เอกสารประกอบ

การเรยน ชดฝกปฏบต ใบงาน แบบฝกหนงสอเสรมประสบการณ ชดเพลง ชดเกม การตน

2. จำแนกตามลกษณะของนวตกรรม แบงเปน 2 ประเภท คอ

10 8 การพฒนาสอ/นวตกรรมทางการศกษาเพอเลอนวทยฐานะ

2.1 ประเภทเทคนควธการหรอกจกรรม เชน บทบาทสมมต การสอนเปนคณะ

การสอนแบบศนยการเรยน การเรยนเพอความรอบร การสอนโดยใชพเลยง การเรยนตาม

ความสามารถ การศกษาเปนรายบคคล รปแบบการฝกทกษะการทำงานกลม การสอนความ

คดรวบยอดดวยวธสอนอปนยและนรนย ฯลฯ

2.2 ประเภทสอการเรยนการสอน เชน บทเรยนสำเรจรป ชดการสอน ชดสอประสม

บทเรยนโมดล วดทศน สไลดประกอบเสยง แผนโปรงใส เกม เพลง ใบงาน บทเรยนทใช

คอมพวเตอรชวยสอน

3 หลกในการเลอกนวตกรรม การเลอกนวตกรรมมาใชแกปญหาไดอยางเหมาะสม ครผสอนจำเปนจะตองศกษาหา

ความรในเรองตอไปน

1. หลกจตวทยาการเรยนร เพอใหสามารถเลอกนวตกรรมมาใชไดสอดคลองกบความ

สนใจและธรรมชาตการเรยนรของนกเรยนในแตละวย

2. ทฤษฎและหลกการสอน เพอนำมากำหนดเทคนควธ หรอกจกรรม หรอสอการเรยน

การสอนไดสอดคลองกบธรรมชาตของวชา

3. ชนดและประเภทของนวตกรรม เพอใหสามารถเลอกมาใชไดสอดคลองกบสภาพ

ปญหาทตองการแกไข

4 การออกแบบนวตกรรม เมอเลอกนวตกรรมทจะนำมาใชแกปญหาแลว ครผสอนจะตองกำหนดโครงสราง

ของนวตกรรมใหชดเจนเพอเปนกรอบในการสราง

โครงสรางสำคญๆ ของนวตกรรมประกอบดวย

1. วตถประสงคของนวตกรรม เปนการระบเฉพาะวตถประสงคหรอผลทตองการให

เกดขนโดยตรงจากนวตกรรมทสรางขนเทานน และจะตองเปนวตถประสงคทชดเจน มงตรง

ตอการแกไขปญหาหรอขอบกพรองของนกเรยนในเรองนนๆ อยางแทจรง มความเปนรปธรรม

สามารถวดได

2. ลกษณะหรอสวนประกอบของนวตกรรมนนๆ เชน ถาเปนนวตกรรมประเภท

เอกสารจะตองรางเคาโครงใหชดเจนกอนวา ในเอกสารนนจะมสาระสำคญอะไรบาง จะนำ

เสนออะไรกอนหลง วธนำเสนอเปนแบบใด และโดยภาพรวมของเอกสารจะมรปรางสำคญ

ประกอบดวย คำนำ สารบญ จดประสงคการเรยนร สาระการเรยนร เนอหาสาระ กจกรรม

แบบทดสอบทายเลม

ดร. เกรก ทวมกลาง และ ดร. จนตนา ทวมกลาง : 11

5 หลกการการสรางนวตกรรม การสรางนวตกรรมจำเปนทครผสอนจะตองศกษาหลกการ แนวคด หรอทฤษฎท

เกยวของกบนวตกรรมชนดนนๆ เพอใหสรางนวตกรรมไดอยางถกตองและมคณภาพ ในทน

จะนำมายกตวอยางพอเปนสงเขป เชน

- หลกจตวทยาการเรยนร จะชวยใหครผสอนเขาใจถงธรรมชาตการเรยนรของ

นกเรยน สามารถทจะเลอกเทคนควธ กจกรรม หรอสอตางๆ มาใชจดการเรยนการสอนได

เหมาะสมกบนกเรยนในแตละวย

- ทฤษฎการเรยนร เปนสวนทจะชวยใหครทราบวา ในเงอนไขหรอสภาวการณแบบ

ใดนกเรยนจงจะเกดการเรยนรไดดทสด

- หลกการสอน เปนหลกการในการจดการเรยนการสอนตามทฤษฎการเรยนรซงจะ

ชวยใหครเลอกเทคนควธ หรอกจกรรม หรอสอตางๆ ไดอยางถกตอง สอดคลองกบ

ธรรมชาตวชาและปรชญาของหลกสตรนนๆ

- หลกการสอนทวไป เชน การสอนโดยยดผเรยนเปนศนยกลาง การสอนจากงายไป

หายาก จากสวนยอยไปหาสวนรวม หรอการสอนจากรปธรรมไปหานามธรรม

- หลกการสอนเฉพาะกลมสาระการเรยนร/รายวชา เชน การสอนภาษาไทยแบบมง

ประสบการณภาษา การสอนวทยาศาสตรดวยกระบวนการแกปญหา หรอการสอน

จรยศกษาดวยกระบวนการสรางคานยม

- หลกจตวทยานวตกรรมประเภทตางๆ กอนทจะเลอกนวตกรรมใดมาใชจดการเรยน

การสอน ครผสอนจำเปนตองรถงหลกจตวทยาของสอนวตกรรมนนๆ เปนอยางด เพอ

จะไดเลอกมาใชไดอยางเหมาะสม เชน บทเรยนสำเรจรปยดหลกทฤษฎการเรยนรของบลม

และทฤษฎการเสรมแรงของสกนเนอร เปนตน

6 การหาคณภาพนวตกรรม การหาคณภาพของนวตกรรม มวธการดงน

1. การตรวจสอบเบองตน เปนการนำนวตกรรมทสรางขนไปใหผเชยวชาญเฉพาะ

เรองททำนวตกรรมนนโดยตรงอยางนอย 3 คนตรวจสอบ ถาผเชยวชาญทง 3 คน มความ

เหนสอดคลองกน 2 หรอ 3 คน แสดงวา เนอหาและรปแบบมความถกตองเทยงตรงและ

ครอบคลมจดมงหมายทกำหนด ซงการตรวจสอบทสมบรณถกตองโดยผเชยวชาญกอนทจะ

นำไปทดลองใชนน จะใชคา IOC ในการพจารณาคณภาพของนวตกรรม

สตรการคำนวณ IOC = ΣR

N

ΣX N

12 8 การพฒนาสอ/นวตกรรมทางการศกษาเพอเลอนวทยฐานะ

IOC คอ ดชนความสอดคลอง

R คอ คะแนนของผเชยวชาญ

ΣR คอ ผลรวมคะแนนของผเชยวชาญแตละคน

N คอ จำนวนผเชยวชาญ

การกำหนดคะแนนของผเชยวชาญ +1 หรอ 0 หรอ -1 ดงน

+1 แนใจวาถกตอง/สอดคลอง/ตรงกบจดประสงค

0 ไมแนใจ

-1 แนใจวาไมถกตอง/ไมสอดคลอง/ไมตรงจดประสงค

คาดชนความสอดคลองทยอมรบไดตองมคาตงแต 0.50 ขนไป

2. การทดลองและพฒนา เปนการตรวจสอบคณภาพของนวตกรรมทใชกนโดย

ทวไปและเชอวามมาตรฐานจะม 3 ขนตอน ดงน

2.1 การทดลองแบบ 1:1 เปนการนำนวตกรรมทสรางขนไปทดลองกบนกเรยน

3 คน ทมความสามารถแตกตางกนทง เกง ปานกลาง และออน โดยมวตถประสงคเพอ

ตรวจสอบการใชนวตกรรมและความสอดคลองเหมาะสมในดานตางๆ อยางละเอยด จากการ

สงเกตพฤตกรรมการใชของนกเรยนและนำมาแกไขขอบกพรองทพบใหสมบรณ

2.2 การทดลองกลมเลก เปนการนำนวตกรรมทสรางข นไปทดลองใชกบ

นกเรยน 5-10 คน ทมความสามารถแตกตางกน คอ เกง ปานกลาง และออน เพอตรวจสอบ

ความถกตองเหมาะสมของนวตกรรมทสรางหรอพฒนาขน และนำผลมาแกไขอกครงหนง

2.3 การทดลองกลมใหญ เปนการนำนวตกรรมทสรางขนไปทดลองกบนกเรยน

ตงแต 20-30 คนขนไป เพอหาประสทธภาพและประสทธผลของนวตกรรม ซงมเกณฑการ

พจารณาดงน

2.3.1 การหาประสทธภาพของนวตกรรม ซงเกณฑทยอมรบวานวตกรรมม

ประสทธภาพ คอ ดานความร ความจำ E1/E2 จะตองมคา 80/80 ขนไป สวนในดานทกษะ

ปฏบต E1/E2 ตองมคา 70/70 ขนไป โดยคา E1/E2 ตองไมแตกตางกนเกนกวารอยละ 5

E1 = × 100

A

เมอ E1 แทน ประสทธภาพของกระบวนการ

ΣX ∑แทน คะแนนของแบบฝกหดหรอแบบทดสอบยอยทกชด

รวมกน

ดร. เกรก ทวมกลาง และ ดร. จนตนา ทวมกลาง : 13

A แทน คะแนนเตมของแบบฝกหดทกชดรวมกน

N แทน จำนวนนกเรยนทงหมด

E2 = × 100

B

เมอ E2 แทน ประสทธภาพของผลลพธ

∑ΣY แทน คะแนนรวมของแบบทดสอบหลงเรยน

B แทน คะแนนเตมของแบบทดสอบหลงเรยน

N แทน จำนวนนกเรยนทงหมด

เกณฑประสทธภาพ

ประสทธภาพ หมายถง ความสามารถทางการเรยนททำใหผเรยนประสบ

ผลสำเรจทงดานกระบวนการและผลลพธ

เกณฑประสทธภาพ (E1/E2) มความหมายแตกตางกนหลายลกษณะ ใน

ทนจะยกตวอยาง E1/E2 = 80/80 ดงน

1. เกณฑ 80/80 ในความหมายท 1 ตวเลข 80 ตวแรก (E1) คอ นกเรยน

ทงหมดทำแบบฝกหดหรอแบบทดสอบยอยไดคะแนนเฉลยรอยละ 80 คอ เปนประสทธภาพ

ของกระบวนการ สวนตวเลข 80 ตวหลง (E2) คอ นกเรยนทงหมดททำแบบทดสอบหลง

เรยน (Post-Test) ไดคะแนนเฉลยรอยละ 80 คอ ประสทธภาพของผลลพธ หาคาเฉลย E1 และ E2

2. เกณฑ 80/80 ในความหมายท 2 ตวเลข 80 ตวแรก (E1) คอ จำนวน

ผเรยนรอยละ 80 ทำแบบทดสอบยอยหลงเรยน (Post-Test) ไดคะแนนรอยละ 80 ทกคน

สวนตวเลข 80 ตวหลง (E2) คอ นกเรยนทงหมดทำแบบทดสอบหลงเรยนครงนนไดคะแนน

จากการทดสอบหลงเรยนถงรอยละ 80

3. เกณฑ 80/80 ในความหมายท 3 ตวเลข 80 ตวแรก (E1) คอ จำนวน

นกเรยนทงหมดทำแบบทดสอบหลงเรยน (Post-Test) ไดคะแนนเฉลยรอยละ 80 สวน

ตวเลข 80 ตวหลง (E2) คอ คะแนนเฉลยรอยละ 80 ทนกเรยนทำเพมขนจากแบบทดสอบ

หลงเรยน (Post-Test) โดยเทยบจากคะแนนททำไดกอนการเรยน

ตวอยาง ตวเลข 80 ตวหลง (E2) อธบายไดดงน สมมตนกเรยนในหอง

ทงหมดทำแบบทดสอบกอนเรยน (Pre-Test) ไดคะแนนเฉลยรอยละ 10 แสดงวา แตกตาง

จากคะแนนเตม (รอยละ 100) เทากบ 90 ถานกเรยนทงหมดทำแบบทดสอบหลงเรยน

ΣY N

14 8 การพฒนาสอ/นวตกรรมทางการศกษาเพอเลอนวทยฐานะ

(Post-Test) ไดคะแนนเฉลยรอยละ 85 แสดงวา ความแตกตางของการสอบ 2 ครงน (กอน

เรยนกบหลงเรยน) เทากบ 85 - 10 = 75 ดงนน คาของ E2 = (75/90) × 100 = 83.33 %

ถอวาสงกวาเกณฑทกำหนดไว (E2 = 80)

4. เกณฑ 80/80 ในความหมายท 4 ตวเลข 80 ตวแรก (E1) คอ นกเรยน

ทงหมดทำแบบทดสอบหลงเรยนไดคะแนนเฉลยรอยละ 80 สวนตวเลข 80 ตวหลง (E2)

หมายถง นกเรยนทงหมดทำแบบทดสอบหลงเรยนแตละขอถกมจำนวนรอยละ 80 (ถา

นกเรยนทำขอสอบขอใดถกมจำนวนนกเรยนไมถงรอยละ 80 แสดงวา สอไมมประสทธภาพ

และชใหเหนวาจดประสงคทตรงกบขอนนมความบกพรอง)

โดยสรปอาจกลาวไดวา เกณฑในการหาประสทธภาพของสอการเรยน

การสอนจะนยมตงเปนตวเลข 3 ลกษณะ คอ 80/80, 85/85 และ 90/90 ทงน ขนอยกบ

ธรรมชาตของวชาและเนอหาทนำมาสรางสอนน ถาเปนวชาทคอนขางยากกอาจตงเกณฑไว

80/80 หรอ 85/85 สำหรบวชาทมเนอหางายกอาจตงเกณฑไว 90/90 เปนตน นอกจากนยง

ตงเกณฑเปนคาความคลาดเคลอนไวเทากบรอยละ 2.5 นนคอ ถาตงเกณฑไวท 90/90 เมอ

คำนวณแลวคาทถอวาใชไดคอ 87.5/87.5 หรอ 87.5/90 เปนตน

ประสทธภาพของสอเทคโนโลยการเรยนการสอน จะมาจากผลลพธของ

การคำนวณ E1 และ E2 เปนตวเลขตวแรกและตวหลงตามลำดบ ถาตวเลขเขาใกล 100

มากเทาไรยงถอวามประสทธภาพมากขน เปนเกณฑทใชพจารณาการรบรองประสทธภาพสอ

การเรยนการสอน และมแนวคดในการหาประสทธภาพทควรคำนง ดงน

1. ส อการเรยนการสอนท สรางข นตองมการกำหนดจดประสงคเชง

พฤตกรรม เพอการเรยนการสอนอยางชดเจนและสามารถวดได

2. เนอหาของบทเรยนทสรางขนตองผานกระบวนการวเคราะหเนอหาตาม

จดประสงคของการเรยนการสอน

3. แบบฝกหดและแบบทดสอบ ตองมการประเมนความเทยงตรงของ

เนอหาตามวตถประสงคของการสอนทไดวเคราะหไว สวนความยากงายและอำนาจจำแนก

ของแบบฝกหดและแบบทดสอบ ควรมการวเคราะหเพอนำไปใชกำหนดคานำหนกของ

คะแนนในแตละขอคำถาม

4. จำนวนแบบฝกหดตองสอดคลองกบจำนวนของวตถประสงค และตอง

มแบบฝกหดและขอคำถามในแบบทดสอบครอบคลมจดประสงคการสอน จำนวน

แบบฝกหดและขอคำถามในแบบทดสอบไมควรนอยกวาจำนวนวตถประสงค

2.3.2 การหาคาดชนประสทธผลของนวตกรรม ดชนประสทธผล หมายถง

การประเมนความกาวหนาทางการเรยนของนกเรยนทไดรบจากการจดกจกรรมการเรยนร

ดร. เกรก ทวมกลาง และ ดร. จนตนา ทวมกลาง : 1�

โดยประเมนจากคะแนนหลงเรยนทเพมขนจากกอนเรยน (เผชญ กจระการ, 2546 : 3-4) ได

สรปวา ดชนประสทธผล (Effectiveness Index) หมายถง ตวเลขทแสดงถงความกาวหนา

ของผเรยน โดยการเทยบคะแนนทเพมขนจากคะแนนการทดสอบกอนเรยนกบคะแนนทได

จากการทดสอบหลงเรยน และคะแนนเตมหรอคะแนนสงสดกบคะแนนทไดจากการทดสอบ

กอนเรยน เมอมการประเมนสอการสอนทผลตขนมา เรามกจะดถงประสทธผลทางดานการสอน

และการวดประเมนผลทางสอนน ตามปกตแลวจะเปนการประเมนความแตกตางของคา

คะแนนใน 2 ลกษณะ คอ ความแตกตางของคะแนน การทดสอบกอนเรยน และคะแนน

การทดสอบหลงเรยน หรอเปนการทดสอบความแตกตางเกยวกบผลสมฤทธทางการเรยน

ระหวางกลมทดลองและกลมควบคมในทางปฏบต สวนมากจะเนนทผลของความแตกตาง

ทางสถต แตในบางกรณการเปรยบเทยบเพยง 2 ลกษณะ กอาจจะไมเปนการเพยงพอ เชน

ในกรณของการทดลองใชสอในการเรยนการสอนครงหนงปรากฏวา กลมท 1

การทดลองการทดสอบกอนเรยนไดคะแนน 18 % การทดสอบหลงเรยนไดคะแนน 67 %

และกลมท 2 การทดสอบกอนเรยนไดคะแนน 27 % การทดสอบหลงเรยนไดคะแนน 74 %

ซงเมอดผลการวเคราะหทางสถตปรากฏวา คะแนนทดสอบกอนเรยนและหลงเรยนแตกตาง

กนอยางมนยสำคญทางสถตท ง 2 กลม แตเมอเปรยบเทยบคะแนนทดสอบหลงเรยน

ระหวางกลมทงสองปรากฏวาไมมความแตกตางกน ซงไมสามารถระบไดวาเกดขนเพราะ

ตวแปรทดลอง (Treatment) นนหรอไม เนองจากการทดสอบทง 2 กรณนนมคะแนนพนฐาน

(คะแนนทดสอบกอนเรยน) แตกตางกน ซงจะสงผลถงคะแนนการทดสอบหลงเรยนทจะเพมขน

ไดสงสดของแตละกรณ

ดชนประสทธผล (E.I.) ซงคำนวณไดจากการหาความแตกตางของการ

ทดสอบกอนการทดลอง และการทดสอบหลงการทดลอง ดวยคะแนนสงสดทสามารถทำ

เพมขนได Hovland เสนอวา คาความสมพนธของการทดลองจะสามารถกระทำไดอยาง

ถกตองแนนอน จะตองคำนงถงความแตกตางของคะแนนพนฐาน (คะแนนทดสอบกอนเรยน)

และคะแนนทสามารถทำไดสงสด ดชนประสทธผลจะเปนตวชถงขอบเขต และประสทธภาพ

สงสดของสอเทคโนโลยหรอนวตกรรมนนเอง ดชนประสทธผลมรปแบบในการหาคา ดงน

E.I. = คะแนนทดสอบหลงเรยน - คะแนนทดสอบกอนเรยน

คะแนนสงสดทนกเรยนจะสามารถทำได - คะแนนทดสอบกอนเรยน

หรอ

1� 8 การพฒนาสอ/นวตกรรมทางการศกษาเพอเลอนวทยฐานะ

ดชนประสทธผล = ผลรวมของคะแนนทดสอบหลงเรยน - ผลรวมของคะแนนทดสอบกอนเรยน

(จำนวนนกเรยน × คะแนนเตม) - ผลรวมของคะแนนทดสอบกอนเรยน

หรอ

คาดชนประสทธผล =

คะแนนเฉลยหลงเรยน - คะแนนเฉลยกอนเรยน

คะแนนเตมหลงเรยน - คะแนนเฉลยกอนเรยน

7 การวางแผนการใชนวตกรรม การวางแผนการใชนวตกรรมจะตองดำเนนการอยางมขนตอน ดงน

1. กำหนดกลมเปาหมาย เปนการกำหนดวาจะใชนวตกรรมทสรางขนกบนกเรยน

กลมใด จำนวนเทาใด ซงกเปนไปตามสภาพทเปนจดเรมตนของการพฒนานนเอง

2. กำหนดระยะเวลาการใช เปนการระบจำนวนวนเวลาทใช รวมทงจำนวนครง

และวนเวลาทจะเกบรวบรวมขอมล

3. ออกแบบการเกบรวบรวมขอมล เปนการระบวาจะมการเกบรวบรวมขอมลอะไร

บาง เกบดวยวธใด จะเกบกครง หรอจะเกบในชวงเวลาใด

8 การเกบรวบรวมขอมล การเกบรวบรวมขอมลจะตองพจารณาเลอกเครองมอใหเหมาะสมกบเครองมอท

ตองการจะเกบซงอาจแบงประเภทของขอมลได ดงน

1. ขอมลประเภทความร ความเขาใจ เกบรวบรวมไดดวยการทดสอบ การตรวจ

วเคราะหผลงาน การสอบถาม การสมภาษณ การสำรวจ การสงเกต การปฏบต เครองมอท

ใชจงเปนไดทงแบบทดสอบ แบบสอบถาม แบบสมภาษณ แบบสำรวจ และแบบสงเกต ซง

ขนอยกบวธการเกบวาทำอยางไรจะไดขอมลทเปนความร ความเขาใจอยางแทจรง

2. ขอมลประเภทเจตคต หรอความรสกนกคดทเปนคณธรรม จรยธรรม หรอ

คานยมตางๆ หรอความคดเหน เกบรวบรวมดวยการสอบถาม การสมภาษณ การสงเกต

การปฏบต พฤตกรรม การกระทำ/การแสดงออกตอสงตางๆ การสำรวจ การปฏบต รวมทง

ตรวจวเคราะหผลงานททำในบางกรณ เครองมอทใช ไดแก แบบสอบถาม แบบสมภาษณ

แบบสงเกต และแบบสำรวจ ซงขนอยกบวธการหรอบคคลทไปเกบวาทำอยางไรจะไดขอมล

ดงกลาวอยางแทจรง

3. ขอมลประเภทพฤตกรรมทเปนการแสดงออก หรอการกระทำตางๆ หรอทกษะ

ดร. เกรก ทวมกลาง และ ดร. จนตนา ทวมกลาง : 1�

การปฏบตในเรองตางๆ ของบคคล เกบรวบรวมไดดวยการสงเกต โดยใชแบบสงเกต

บนทกพฤตกรรมนกเรยนตามสภาพความเปนจรงโดยไมใสความคดเหนของผสงเกตลงไป

ในแบบบนทกพฤตกรรมตางๆ

4. ขอมลประเภทขอเทจจรง ซงเปนขอมลทแสดงสภาพของสงตางๆ ทมอยและ

ปรากฏจรง เชน สภาพสถานท สภาพทแสดงการปฏบตกจกรรมตางๆ ในโครงการ

รายละเอยดของเอกสารหลกสตร รายละเอยดในแผนการจดการเรยนร เครองมอทใชเกบ

จะเปนแบบสำรวจรายการหรอแบบบนทกตางๆ ทนำไปใชในการรวบรวมขอมลทเปนขอเทจจรง

เหลานน ซงมกจะใชวธการสงเกต การศกษาวเคราะหใหไดขอมลตามรายการตางๆ ท

ตองการเชงประจกษ ซงขนอยกบวธการหรอบคคลทไปเกบวาทำอยางไรจะไดขอมลทแสดง

สภาพดงกลาวอยางแทจรง

การทจะใหการเกบรวบรวมขอมลเปนทยอมรบ สวนหนงจะขนอยกบเครองมอซงม

ความสำคญมากทจะตองหาคณภาพดวยวธการตางๆ และนำหลกการทางสถตเขามายนยน

ความนาเชอถอของเครองมอ สำหรบการพฒนางานในสภาวะการเรยนการสอนโดยปกต

ทวไปอาจไมเนนในเรองการหาคณภาพเครองมอทเครงครดมากนก แตกควรจะมการหาคณภาพ

ในเรองตอไปน

1. ความตรง หมายถง เครองมอนนสามารถวดไดตรงและครบถวนในสงทตองการ

วด กลาวคอ ในวตถประสงคตองการทราบเรองอะไร เครองมอนนตองเกบผลไดตรงกบ

เรองนนจรง ซงอาจใหผเชยวชาญตรวจสอบใหได

2. ความเทยง หมายถง เครองมอนนมความคงเสนคงวา กลาวคอ ถาใชเครองมอ

นนวดคณลกษณะคนคนหนง หรอเรองใดเรองหนงซำกนหลายครง ผลการวดควรจะเทากน

หรอเปนเชนเดม ซงการหาคณภาพจะใชวธการนำไปใชกบกลมเปาหมายซำมากกวา 1 ครง

แลวนำผลมาหาความสมพนธดวยวธการทางสถตวายงไดผลเชนเดมหรอไม หากผลเปนเชน

เดมแสดงวาเครองมอนนมความเทยง

9 การประเมนผลการใชนวตกรรม การประเมนนวตกรรมจำเปนตองมการออกแบบการประเมนเพอใหประเมนไดอยาง

สอดคลองสมพนธกนอยางเปนเอกภาพ โดยเรมพจารณาจากวตถประสงคของนวตกรรม ซง

จะบอกถงสงทจะประเมนหรอผลทตองการใหเกดขนจากการใชนวตกรรมอนจะเชอมโยงไปส

วธการ เครองมอ วธวเคราะห และวธการนำเสนอผล ซงมความสมพนธเปนเหตเปนผลแกกน

ดงนน ในการประเมนผลนวตกรรมหรอเรองใดกตาม จะตองนำเอาวตถประสงคของเรองนน

1� 8 การพฒนาสอ/นวตกรรมทางการศกษาเพอเลอนวทยฐานะ

มาวเคราะหใหเชอมโยงสอดคลองสมพนธกนตลอดแนว ดงน

1. กำหนดวตถประสงคการประเมน

2. กำหนดสงทจะประเมน

3. กำหนดเกณฑการประเมน

4. กำหนดแหลงขอมล

5. กำหนดวธการและเครองมอการประเมน

6. กำหนดวธการหรอสถตทใชในการวเคราะหขอมล

7. กำหนดวธการนำเสนอขอมล

10 การวเคราะหขอมลและการนำเสนอ สำหรบในสวนของการวเคราะหขอมลจะนำเสนอเทาทจำเปน และงายตอครในการท

จะใชกระบวนการวจยเพอแกปญหาหรอพฒนาการเรยนการสอนมดงน

1. การวเคราะหคะแนนผลสมฤทธ เปนการนำคะแนนผลทดสอบของนกเรยน

รายบคคลมาคำนวณหาคาเฉลย (X) และคาสวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) และอาจม

การเปรยบเทยบผลทเกดขนกอนและหลงการใชนวตกรรมวาแตกตางกนอยางไร มความ

กาวหนามากนอยเพยงใด

1.1 คะแนนเฉลยของกลม = ผลรวมของนกเรยนทกคนในกลม

จำนวนนกเรยนทงหมดในกลม

1.2 ความกาวหนาของผลการเรยน = คะแนนเฉลยของผลหลงเรยน -

คะแนนเฉลยของผลกอนเรยน

2. การวเคราะหคณลกษณะอนๆ เชน จำนวนนกเรยนทมผลการเรยนนาพอใจหรอ

จำนวนพฤตกรรมทพงประสงค อาจใชการวเคราะหดวยการแจกแจงความถและการคำนวณ

รอยละ

11 การนำเสนอผล การนำเสนอผลการวเคราะหขอมล อาจนำเสนอไดดงน

1. การนำเสนอผลเชงปรมาณ เปนการนำเสนอในรปของตาราง กราฟ หรอแผน

ประกอบคำบรรยาย

2. การนำเสนอเชงคณภาพ เปนการบรรยายสรปคณลกษณะหรอพฤตกรรมของ

นกเรยนทปรากฏหลงการใชนวตกรรม

การสรปผล

การสรปผลการใชนวตกรรมอาจใชการเปรยบเทยบผลใน 2 ลกษณะ คอ

1. เปรยบเทยบคะแนนเฉลยกอนเรยนและหลงเรยน

2. เปรยบเทยบกบเกณฑหรอเปาหมายทกำหนดไวกอนใชนวตกรรม

12 การเขยนรายงาน การเขยนรายงานเปนขนตอนสดทายในการพฒนานวตกรรม เพอแสดงใหเหน

แนวคดและการดำเนนงานนบตงแตเร มตนจนเสรจสนกระบวนการ และไดผลสรปของ

นวตกรรมทพฒนาขนวาสามารถนำไปใชแกปญหาหรอพฒนางานไดจรง ซงจะสามารถนำไป

ใชอางองเพอประโยชนตอความกาวหนาทางวชาการตอไป

การเขยนรายงานทดนนจะตองมลกษณะสำคญ 4 อยาง คอ

1. มความตรง คอ กลาวถงสาระสำคญของการพฒนาอยางชดเจนทงในเรองของ

ปญหาทตองสรางหรอพฒนานวตกรรม วตถประสงคในการสรางหรอพฒนานวตกรรม วธการ

สรางหรอพฒนานวตกรรม และผลการใชบรรลตามวตถประสงค

2. มความชดเจน คอ ใชภาษาสอความหมายเปนภาษาเขยน อานแลวเขาใจงาย

ออกแบบตารางนำเสนอขอมล ตาราง กราฟ สถต และขอมลอนทเกยวของอยางงายๆ

ไมซบซอน มขอความอธบายขอมลเหลานนประกอบตามสมควร

3. มความสมบรณ คอ มขอมลทนำเสนอในรายงานครบถวนตงแตจดเรมตนในการ

ศกษาปญหา ศกษาหลกการ ทฤษฎ และรายงานการวจยทเกยวของ

4. มความเกยวของตามความเปนจรง คอ ขอมลเชอถอได การนำเสนอขอมลเปน

ผลทไดจากการวเคราะหจรงๆ มความถกตองตามหลกวชาทอางอง

โครงสรางการเขยนรายงาน สวนประกอบหรอโครงสรางสำคญในการรายงานม

ความแตกตางกนตามแตผเขยนรายงานจะแบงรายงานออกเปนกบท กตอน แตสงสำคญใน

การออกแบบโครงสรางของรายงาน คอในรายงานตองตอบคำถามสำคญได ดงน

คำถามท 1 มเหตผลและความจำเปนอะไร หรอเหตใดจงทำเรองน และทำขนเพอ

อะไร

คำถามท 2 ยดหลกการ แนวคด หรอทฤษฎสำคญอะไรเปนหลกในการจดทำ

คำถามท 3 มวธดำเนนการอยางไร

คำถามท 4 ทำแลวไดผลเปนอยางไร

จากคำถามทง 4 ขอขางตนเปนกรอบในการกำหนดโครงสรางของรายงาน ซงอาจจะ

ดร. เกรก ทวมกลาง และ ดร. จนตนา ทวมกลาง : 1�

เขยนเปนบทแบบสากล หรอเขยนเปนสวนเปนตอนกได แตตองตอบคำถามขางตนใหครบ

สมบรณ

สำหรบการเขยนรายงานโดยทวไปจะแบงเปนบท 4 บท หรอ 5 บทกได ดงน

บทท 1 บทนำหรอภมหลง

บทท 2 การพฒนานวตกรรม

บทท 3 การทดลองใชนวตกรรม

บทท 4 ผลการทดลองใชนวตกรรม

บทท 5 สรป อภปรายผล และขอเสนอแนะ

ในกรณการทดลองใชและผลการใชนวตกรรมสามารถทจะเขยนได ดงน

บทท 1 บทนำหรอภมหลง

บทท 2 แนวคด ทฤษฎ และหลกการทนำมาใชในการสรางนวตกรรม

บทท 3 รายละเอยดของนวตกรรม การสราง การพฒนา และการใชนวตกรรม

บทท 4 การทดลองใชและผลการทดลองใชนวตกรรม

บทท 5 สรป อภปรายผล และขอเสนอแนะ

หรออาจใชรปแบบการวจย 5 บท สามารถทจะเขยนได ดงน

บทท 1 บทนำ

บทท 2 หลกการ แนวคด ทฤษฎ และรายงานการวจยทเกยวของ

บทท 3 วธดำเนนการ

บทท 4 ผลการวเคราะหขอมล

บทท 5 สรป อภปรายผล และขอเสนอแนะ

13 สวนประกอบของเอกสารรายงาน เอกสารสำหรบรายงานประกอบดวยสวนสำคญ ดงน

1. สวนหนาเอกสาร ประกอบดวย ปกและปกรอง บทคดยอ คำนำ กตตกรรม

ประกาศ (ถาม) สารบญเรอง สารบญตาราง สารบญภาพ/แผนภม

2. สวนของเนอหาและอางอง ประกอบดวย เนอหาบทท 1 ถงบทสดทาย จะมการ

อางองระหวางบทและเขยนบรรณานกรมตองใชรปแบบเดยวกนทงเลม โดยเฉพาะการเขยน

บรรณานกรม ใหเขยนภาษาไทยกอนภาษาองกฤษ โดยเรยงตามลำดบพจนานกรม

3. สวนภาคผนวก ประกอบดวย รายชอผเชยวชาญ พรอมตำแหนง สถานททำงาน

ตารางทตองการแสดงเพมเตมทไมอาจใสในเนอหาได

20 8 การพฒนาสอ/นวตกรรมทางการศกษาเพอเลอนวทยฐานะ

บทเรยนสำเรจรป

บทเรยนสำเรจรป (Programed Lesson) หรอบทเรยนโปรแกรมเปนทรจกและ

เขาใจกนดในนกวชาการ คร อาจารยผสอน วาเปนสอทมการนำมาใชกนอยางแพรหลาย

และมการปรบปรงรปแบบการนำเสนอใหนาสนใจมากยงขนตามยคสมย ในการพฒนาดาน

ความรแกผเรยนในทกระดบชนเรยน บทเรยนสำเรจรปหรอบทเรยนโปรแกรมนบวาเปนสอ/

นวตกรรมทจดทำไดไมยาก เหมาะกบการเรยนรเปนรายบคคลทสามารถศกษาคนควาได

ดวยตนเอง สะดวกตอผ เร ยนท ใช เวลาในการศกษาคนควาทำกจกรรมตามความร

ความสามารถของแตละคน งายตอการสอนของครอาจารยททำหนาทอำนวยความสะดวกใน

การจดการเรยนรเพอใหผเรยนไดทำกจกรรมตามความสามารถ ดงนน บทเรยนสำเรจรปหรอ

บทเรยนโปรแกรมจงเปนสอ/นวตกรรมทเหมาะสมกบการเรยนร ทตองการพฒนาผเรยนให

มความรความเขาใจในเนอหาสาระการเรยนทตองการพฒนาเรองใดเรองหนงโดยเฉพาะ

ความหมายของบทเรยนสำเรจรปหรอบทเรยนโปรแกรม บทเรยนสำเรจรปหรอบทเรยนโปรแกรม คอบทเรยนทผสอนสรางขนใหมองคประกอบ

การเรยนรครบถวนสมบรณ เพอพฒนาความรความเขาใจของผเรยนในเรองใดเรองหนง

โดยจดเนอหาสาระสำหรบเรยนรเปนเรองยอยๆ โดยเรยงจากงายไปหายากตามลำดบ เพอให

ผเรยนประสบผลสำเรจในการเรยนร โดยเรมการเรยนรจากทดสอบความรกอนเรยน ศกษา

ทละเรองยอย ทำกจกรรมทบทวนความรและตรวจคำตอบทละเรองจนจบ และทดสอบ

ความรหลงเรยน เพอใหผเรยนไดทราบพฒนาการในการเรยนรในแตละครงทเรยน

ลกษณะของบทเรยนสำเรจรปหรอบทเรยนโปรแกรม ลกษณะของบทเรยนสำเรจรปหรอบทเรยนโปรแกรม เปนการออกแบบเพอนำเสนอ

เนอหาสาระโดยนำเนอหาสาระหลกมาแบงออกเปนเรองยอยๆ หรอเปนกรอบ (Frame) แลว

ศกษาทละกรอบ ทำกจกรรมจากกรอบแรกจนถงกรอบสดทาย มงใหผเรยนไดเรยนรดวย

ตนเองโดยมลกษณะ ดงน

1. เนอหาสาระหลก เปนเรองหรอสาระการเรยนรเรองใดเรองหนงทผสรางบทเรยน

สำเรจรปหรอบทเรยนโปรแกรมตองการใหผเรยนไดศกษา หรอตองการพฒนาใหผเรยนร

ไดมความรความเขาใจ ซงโดยทวไปกำหนดขนโดยครผสอน หรอกำหนดขนตามวตถประสงค

ของเรองทตองการสรางบทเรยนขน

ดร. เกรก ทวมกลาง และ ดร. จนตนา ทวมกลาง : 21

2. กรอบเนอหายอยโดยนำเนอหาสาระหลกมาแบงเปนกรอบยอยๆ แลวนำมาเรยง

ตามลำดบเนอหาสาระหรอตามความยากงาย เพอใหผเรยนไดเรยนรตามพฒนาการจาก

ความรในกรอบท 1 สงผลตอการเรยนรในกรอบตอๆ ไปทำใหผเรยนไดศกษาทละนอย เรา

ความสนใจไปสความรใหมอยางนาสนใจ

3. ภายในกรอบแตละกรอบตองมการตอบสนองการเรยนร นนคอ ภายในกรอบ

หนงๆ ตองมการนำเสนอเนอหาสาระเพอใหผเรยนไดศกษา แลวทำกจกรรมเพอใหเกดความ

สนใจในเนอหาทศกษา ซงกจกรรมประกอบดวย เตมคำในชองวาง จบคคำหรอขอความ ทำ

เครองหมายถกผดหรอเลอกตอบ ซงในแตละกรอบกจะมกจกรรมทแตกตางกนไป เพอให

ผเรยนสนกกบกจกรรมและทาทายความสามารถในการเรยนร

4. ผเรยนไดรบการเสรมแรงจากการศกษาและทำกจกรรมโดยวธการทหลากหลาย

เชน การตรวจคำตอบจากการทำกจกรรมทำใหทราบผลการเรยนรของแตละกรอบไดทนท

และสามารถแกไขในเรองหรอกจกรรมทตนไมเขาใจไดทนท หรอเสรมแรงดวยประโยคหรอ

ขอความสนๆ เพอกระตนใหกำลงใจในการเรยนรในกรอบตอไป

5. การเรยงลำดบเนอหาสาระหรอกรอบความรตองเรยงอยางตอเนองสมพนธกน

จากตนจนจบโดยเรยงจากงายไปหายาก เพองายตอการเรยนรและเขาใจไดในระยะเวลาสนๆ

มผลใหผเรยนสามารถตอบสนองไดตรงและเรมตนเรยนรอยางมนใจ

6. ผเรยนมสวนรวมในการเรยนรดวยตวของผเรยนเองทกขนตอน ตงแตศกษา

แตละกรอบเนอหาสาระ ทำกจกรรม และตรวจคำตอบ

7. ผเรยนไดเรยนรตามความสามารถ โดยผเรยนทมความสามารถสงอาจใชเวลา

นอย ผทมความสามารถตำตองใชเวลามาก แตผเรยนทกคนสามารถเรยนรไดเหมอนกนและ

บรรลผลตามทกำหนด

8. ผเรยนไดเรยนรดวยตนเอง บทเรยนสำเรจรปหรอบทเรยนโปรแกรมทสรางขน

ผเรยนสามารถเรยนรไดทกเวลา ทงในหองเรยน นอกหองเรยน หรอมมใดมมหนงตาม

ความสนใจ

9. บทเรยนสำเรจรปหรอบทเรยนโปรแกรมทสรางขน ตองมจดมงหมายเฉพาะวา

บทเรยนสำเรจรปหรอบทเรยนโปรแกรมทสรางขนตองการใหผเรยนบรรลผลการเรยนรหรอ

ประสทธภาพในระดบใด

10. บทเรยนสำเรจรปหรอบทเรยนโปรแกรม เนนการเรยนรทยดผเรยนเปนสำคญ

ในการศกษาทำกจกรรม ตรวจสอบผลการเรยนร และบนทกผลการเรยนร แกไขขอบกพรอง

หรอปรบปรงการเรยนรดวยตวของผเรยน

22 8 การพฒนาสอ/นวตกรรมทางการศกษาเพอเลอนวทยฐานะ

ทฤษฎจตวทยาเกยวกบบทเรยนสำเรจรปหรอบทเรยนโปรแกรม การสรางบทเรยนสำเรจรปหรอบทเรยนโปรแกรมตองคำนงถงหลกทฤษฎจตวทยา

2 ทฤษฎ คอ

1. ทฤษฎสมพนธเชอมโยงของธอรนไดต

ความสำคญของทฤษฎนคอ เรองความสมพนธระหวางสงเรากบการตอบสนอง นำ

มาใชเปนพนฐานของการจดทำบทเรยนสำเรจรปหรอบทเรยนโปรแกรม 3 ประการ คอ

1.1 กฎแหงความพรอม (Law of Readiness) เปนการสรางความพรอม

สำหรบการเรยนรของผเรยน นนคอ การเตรยมบทเรยน เตรยมผเรยนใหพรอม และเมอ

ผเรยนมความพรอมกจะเรยนรไดด เมอไดเรยนรกจะเกดความพงพอใจ เกดความสข สงผล

ใหผลสมฤทธทางการเรยนสงขน เชนเดยวกนหากบทเรยนไมพรอม ผเรยนไมมความพรอม

ผเรยนจะเรยนดวยความทกข สงผลใหผลสมฤทธทางการเรยนของผเรยนไมดตามไปดวย

1.2 กฎของการฝกหด (Law of Exercise) เปนผลทเกดจากการฝกหด ทำซำ

บอยๆ จะทำใหเกดความร ทกษะความชำนาญ กลายเปนความรทคงทนกบผเรยน ซงบทเรยน

ตองจดกจกรรมใหผเรยนไดศกษาและทำกจกรรมหรอแบบฝกหดอยางตอเนองกนตงแตตน

จนจบ

1.3 กฎแหงผล (Law of Effect) ผลหรอผลลพธ เปนรางวลหรอผลสำเรจท

เกดจากการเรยนร จะชวยใหผเรยนมกำลงใจในการเรยนมากขน ซงในการสรางบทเรยนจะ

มการเสรมแรงดวยคำพด หรอตรวจคำตอบแลวทราบผลการเรยนรทนท ตอบสนองผลลพธ

ทนท ทำใหผเรยนเกดความภมใจอยากเรยนรในเรองตอไป

2. ทฤษฎของสกนเนอร

นำมาใชในการสรางบทเรยนสำเรจรปหรอบทเรยนโปรแกรม โดยยดธรรมชาตและ

พนฐานความตองการของมนษย 3 ประการ คอ

2.1 เงอนไขการตอบสนอง มนษยสวนใหญจะแสดงพฤตกรรมตอบสนองตอ

สงเรา ดงนน การสรางบทเรยนสำเรจรปหรอบทเรยนโปรแกรม การสรางกรอบเนอหาสาระ

กจกรรมใหนาสนใจ ผเรยนกจะตงใจเรยนหรอตอบสนองตอบทเรยนดวยความเตมใจ

2.2 การเสรมแรงทนท บทเรยนสำเรจรปเนนการทำกจกรรมของผเรยน เมอจบ

แตละครงสามารถทราบผลการเรยนรทนท ซงเปนการเสรมแรงและการใชคำพดกระตนให

กำลงใจทำใหผเรยนมความรสกทดในการเรยนรมากยงขน

2.3 ความแตกตางระหวางบคคล ผเรยนแตละคนมความสามารถในการเรยนร

แตกตางกน ดงนน การจดกจกรรมการเรยนรของบทเรยนสำเรจรป ตองมความหลากหลาย

ของกจกรรมและใหเวลาในการเรยนรทแตกตางกน ทำใหผเรยนทกคนมโอกาสประสบผล

ดร. เกรก ทวมกลาง และ ดร. จนตนา ทวมกลาง : 23

สำเรจจากการเรยนรตามความสามารถทแตกตางกน

ประเภทของบทเรยนสำเรจรปหรอบทเรยนโปรแกรม บทเรยนสำเรจรปหรอบทเรยนโปรแกรมทใชในการจดการเรยนรแกผเรยนในปจจบน

แบงไดเปน 3 ประเภท คอ

1. บทเรยนสำเรจรปแบบเสนตรง

2. บทเรยนสำเรจรปแบบสาขา

3. บทเรยนสำเรจรปแบบไมแยกกรอบ

1. บทเรยนสำเรจรปแบบเสนตรง (Linear Programe)

เปนบทเรยนทนำเนอหาหลกมาแบงเปนเนอหายอยๆ และนำมาจดเรยงตามความ

สำคญและยากงาย ใหผเรยนไดศกษาตามลำดบกรอบเนอหาสาระการเรยนรทวางไวตาม

ลำดบจะขามกรอบไมได เพราะแตละกรอบจะเปนพนฐานการเรยนรในกรอบตอไป การ

ตอบสนองการเรยนรดวยกจกรรมจะเนนถกผดหรอเตมคำในชองวางใหสมบรณเพอใหผเรยน

สรปไดวา เรองทเรยนรนนถกตองหรอไม เพราะถาผดตองยอนกลบไปศกษาในกรอบทผานมา

แลวจงจะสามารถศกษาในกรอบตอไปได บทเรยนสำเรจรปหรอบทเรยนโปรแกรมแบบ

เสนตรงเหมาะกบกลมสาระการเรยนรทมงใหผเรยนไดรบความร ความจำ ความเขาใจ ไมเหมาะ

สำหรบเนอหาสาระทเนนความคดเหนเพราะคำตอบทไดมหลากหลายคำตอบ

กรอบยน 1 กรอบยน 2 กรอบยน 3 กรอบยน 4

รปแบบบทเรยนสำเรจรปแบบเสนตรง

2. บทเรยนสำเรจรปแบบสาขา (Branching Programe)

เปนบทเรยนทนำเนอหาหลกมาแบงเปนเนอหายอยๆ และนำมาจดเรยงตามความ

สำคญและยากงายเชนเดยวกบบทเรยนแบบเสนตรง แตในบางกรอบทมสาระการเรยนรท

มาก มความสำคญ เนอหาสาระทยากตอการเขาใจ หรอตองการใหความรพนฐาน กจะแยก

กรอบสาขายอยหรอกรอบยอยออกไปอก เพอใหผเรยนไดศกษาถงรายละเอยดปลกยอยใน

สาระการเรยนรนนตามความสนใจดยงขน ผเรยนบางคนทมความเขาใจในกรอบเนอหาแลว

ไมตองศกษาจากกรอบสาขายอยกได โดยผานไปศกษาในกรอบตอไปเลย ทำใหประหยด

เวลาในการเรยนร สวนผทตอบไมถกแสดงวายงไมเขาใจเนอหาในกรอบนน จะแนะนำให

24 8 การพฒนาสอ/นวตกรรมทางการศกษาเพอเลอนวทยฐานะ

ศกษาในกรอบสาขายอยแลวจงกลบไปตอบคำถามในกรอบเดมใหถกตอง และกาวไปเรยนใน

กรอบตอไป บทเรยนสำเรจรปหรอบทเรยนโปรแกรมแบบสาขาทสรางขนเนนความแตกตาง

ทางดานสตปญญา และความสนใจของแตละบคคลเปนสำคญ

กรอบเรมตน

สาขา สาขา สาขา

กรอบยน 1 กรอบยน 2 กรอบยน 3 กรอบจบ

สาขา สาขา สาขา

รปแบบบทเรยนสำเรจรปแบบสาขา

บทเรยนสำเรจรปหรอบทเรยนโปรแกรมแบบสาขายงสามารถแบงสาขาทจะชวยให

ผเรยนสามารถเรยนรรายละเอยดแตละขนตอนเปนอยางด มรปแบบการแตกสาขาหลายวธ

ดงน

กรอบยน 1 กรอบยน 2 กรอบยน 3 กรอบยน

สาขา สาขา

สาขา สาขา

รปแบบท 2.1 บทเรยนสำเรจรปแบบสาขา

ดร. เกรก ทวมกลาง และ ดร. จนตนา ทวมกลาง : 2�

สาขา สาขา สาขา

กรอบยน 1 กรอบยน 2 กรอบยน 3 กรอบยน

สาขา สาขา สาขา

รปแบบท 2.2 บทเรยนสำเรจรปแบบแตกสาขาลกษณะ Remedial Loops

กรอบเรมตน

กรอบยน 1 กรอบยน 2 กรอบยน 3 กรอบยน

รปแบบท 2.3 บทเรยนสำเรจรปแบบแตกสาขาลกษณะ Secondary Tracks

3. บทเรยนสำเรจรปแบบไมแยกกรอบ

เปนบทเรยนทนำเสนอเนอหาสาระเพมขนทละนอยตามลำดบ โดยไมนำเสนอเนอหา

สาระเปนกรอบเชนเดยวกบบทเรยนแบบเสนตรงหรอแบบสาขา แตจะนำเสนอเนอหาเปน

ลำดบตอเนองในลกษณะเชนเดยวกบหนงสอ ตำรา หรอบทความ แลวใหผเรยนไดศกษา

ตอบคำถามหรอตรวจคำตอบ โดยมแนวการตอบไวใหผเรยนไดใชเปนขอมลปอนกลบวา

ผเรยนตอบคำถามของตนถกหรอผด บทเรยนสำเรจรปแบบไมแยกกรอบนยมนำมาใชกบ

ผเรยนทตองการแสดงความคดเหน มคำตอบถกตองหลายแนวทาง

2� 8 การพฒนาสอ/นวตกรรมทางการศกษาเพอเลอนวทยฐานะ

รปแบบบทเรยนสำเรจรปหรอบทเรยนโปรแกรมแบบไมแยกกรอบ

ชอหนวย ชอบท ชอเรอง

สาระสำคญ จดประสงคการเรยนร

ทดสอบกอนเรยน

เนอหาสาระท 1, 2, 3, 4

กจกรรมท 1, 2, 3

สรปแนวการตอบ/เฉลย

แบบฝกหด/แนวการตอบ

ทดสอบหลงเรยน

ประโยชนของบทเรยนสำเรจรปหรอบทเรยนโปรแกรม บทเรยนสำเรจรปหรอบทเรยนโปรแกรมทสรางอยางถกหลกและมประสทธภาพ

มประโยชนตอการจดการเรยนรของผสอนและผเรยน ดงน

1. ผเรยนไดเรยนรตามความสามารถของตนเอง โดยดำเนนการเรยนรไปตาม

ขนตอนโดยยดความสามารถของตนเองเปนสำคญวาจะสามารถเรยนไดมากหรอนอย ใชระยะ

เวลามากหรอนอย ยดความสามารถของตนเองไมตองแขงขนกบใคร

2. ผเรยนไดเรยนรตามความแตกตางระหวางบคคล เปนเอกภาพของแตละบคคล

เปนการสนองตอบตอความสนใจ สตปญญา วฒภาวะของแตละคนในการเรยนร

3. ผเรยนไดเรยนรเปนขนเปนตอน เนอหาสาระของบทเรยนถกนำเสนอเปนขนตอน

ตามลำดบความสำคญ ลำดบความยากงาย สะดวกตอการเรยนรและเขาใจเนอหาสาระไดงาย

4. ผเรยนไดเรยนรทละนอยตามกรอบเนอหาสาระ เพราะไดนำเสนอเนอหาสาระ

เปนเรองยอยๆ ศกษาทำกจกรรมครงละนอยๆ ทำใหผเรยนสนกกบการเรยนร

5. ผเรยนพงพอใจตอการเรยนร ทสามารถทราบผลการเรยนร ผลการทำกจกรรม

และสามารถประเมนผลการเรยนรของตนเองได

6. ผเรยนไดฝกระเบยบการศกษาเพราะตองเรยนรตามขนตอนไปทละกรอบ ไมขาม

กรอบเนอหาสาระ ซงเปนสงทผเรยนตองปฏบตตามระเบยบจงจะทำใหประสบผลสำเรจใน

การเรยนร และสงเสรมความซอสตยของผเรยนทจะไดดคำตอบกอนทำกจกรรมหรอตอบ

คำถาม

ดร. เกรก ทวมกลาง และ ดร. จนตนา ทวมกลาง : 2�

7. ผเรยนไดเรยนรคนควาเพมเตม แสวงหาความร แสวงหาคำตอบดวยการศกษา

เรองทสนใจดวยตนเอง และสงเสรมการอาน การเขยน และการทำกจกรรมดวยตนเอง

8. ผเรยนทขาดโอกาสในการเรยนรตามเวลาทกำหนดสามารถเรยนรดวยบทเรยน

สำเรจรปทสรางขนดวยตนเองทนเพอนๆ

9. บทเรยนสำเรจรปสามารถใชพฒนาผเรยนไดทกกลมสาระการเรยนร

10. บทเรยนสำเรจรปสามารถแกไขปญหาการขาดแคลนคร เพราะครคนเดยว

สามารถดำเนนการจดการเรยนรโดยใชบทเรยนสำเรจรปไดหลายชนเรยน และชวยใหครม

โอกาสดแลใหความสนใจผเรยนเปนรายบคคลไดมากขน

ขอจำกดของบทเรยนสำเรจรปหรอบทเรยนโปรแกรม บทเรยนสำเรจรปหรอบทเรยนโปรแกรมเปนสอทไดรบความนยมในการพฒนาผเรยน

ดานความร ความจำ ความเขาใจ ใชงาย สะดวกตอผเรยนและครผสอนแตมขอจำกด ดงน

1. ผเรยนทอานหนงสอไมออก อานไมคลอง อานชา จะเรยนรไดชา

2. ผเรยนไดเรยนรตามกรอบเนอหาสาระทถกกำหนดไว ทำใหขาดการสงเสรมการ

เรยนรนอกเหนอไปจากสาระการเรยนรทกำหนด

3. ผเรยนบางคนไมสนใจการอาน เนนเฉพาะการตอบคำถามหรอทำกจกรรม ทำให

การสรางความรกบผเรยนไมดเทาทควร

4. ผเรยนไดเรยนรเปนรายบคคลทำใหขาดสงคมตดตอชวยเหลอซงกนและกน

5. ผเรยนขาดทกษะการเขยนเพราะกจกรรมเนนเฉพาะการเขยนคำตอบเทานน

6. ผเรยนขาดความซอสตยในการทำกจกรรม ตอบคำถามโดยดเฉลยกอนทำกจกรรม

หรอตอบคำถาม

7. ผสอนไมนยมสรางบทเรยนเพราะมความยงยากหลายขนตอน

8. ครผสอนตองทำหนาทอำนวยความสะดวกในการเรยนรจากบทเรยนสำเรจรป

มฉะนนอาจทำใหผเรยนเกดปญหาขอสงสยในเนอหาขนตอนการเรยนร

9. ครผสอนตองหากจกรรมเสรมใหกบนกเรยนทมความสามารถทางการเรยนสง

ใชระยะเวลาในการเรยนรนอย เพอไมใหผเรยนคนนนเบอหนายหรอรบกวนผอน

10. ครผสอนตองศกษาทำความเขาใจเรองการจดการเรยนรดวยบทเรยน เตรยม

บทเรยนสำเรจรปและอปกรณใหเพยงพอกบจำนวนนกเรยนทเรยนรในแตละครง และให

โอกาสในการเรยนรเทาเทยมกน

2� 8 การพฒนาสอ/นวตกรรมทางการศกษาเพอเลอนวทยฐานะ

ขนตอนการสรางบทเรยนสำเรจรปหรอบทเรยนโปรแกรม บทเรยนสำเรจรปหรอบทเรยนโปรแกรมเปนสอการเรยนรทมการใชกนเปนเวลา

นาน แตยงไดรบความนยมในการใชเปนสอในการจดการเรยนรมาจนถงปจจบน ทงน เพราะ

บทเรยนสามารถตอบสนองผเรยนไดเปนอยางด ทงดานความร ความจำ ความเขาใจ ความ

แตกตางระหวางบคคล การเสรมแรง สงเสรมการคนควา การอาน การทำกจกรรมทเนน

ผ เร ยนมบทบาทสำคญในการเรยนร ดงน น การสรางบทเรยนสำเรจรปหรอบทเรยน

โปรแกรมจงตองสรางอยางถกหลกโดยมขนตอนในการสราง ดงน

1. สำรวจเรองทจะสรางบทเรยน

ศกษาสภาพปญหา อปสรรคในการจดการเรยนรทผานมาวาสาระการเรยนรเรองใด

ทผเรยนขาดความร ความเขาใจ เนอหาสาระการเรยนรทผเรยนรสกเบอหนายตอการเรยน

เนอหาสาระทยาก เนอหาสาระการเรยนรใหม สาระการเรยนรทขาดเอกสารสำหรบใหผเรยน

ไดศกษาคนควาทจะสงผลตอผลสมฤทธทางการเรยน

2. ศกษาแนวคด ทฤษฎ เอกสารงานวจยทเกยวของ

การศกษาแนวคด ทฤษฎ เอกสารงานวจยทเกยวของกบการสรางบทเรยนสำเรจรป

หรอบทเรยนโปรแกรมจะทำใหผสรางเขาใจหลกการการสรางทถกตอง ทำใหบทเรยนทสราง

ขนเปนไปตามหลกการและทฤษฎทจะสงผลใหมคณภาพ

3. กำหนดประเภทของบทเรยน

การเลอกประเภทของบทเรยนสำเรจรปหรอบทเรยนโปรแกรมมความสำคญมาก

เพราะผสรางตองคำนงถงเนอหาสาระการเรยนร ผเรยนในแตละระดบชน ระยะเวลาทใช

ดงนน การเลอกประเภทบทเรยนแบบเสนตรง แบบแยกกรอบ และแบบไมแยกกรอบ กจะ

ทำใหผสรางบทเรยนสามารถเลอกและสรางไดตรงกบความตองการหลกในการสรางบทเรยน

แตละประเภทมากยงขน

4. กำหนดกรอบสาระการเรยนร จดประสงคการเรยนร

เปนการนำสาระการเรยนรหลกมาแตกเปนกรอบยอยๆ ตามความตองการโดยเรยง

เนอหาสาระตามลำดบความสำคญ ตามความยากงายเพอใหเนอหาสาระการเรยนรมความ

ตอเนองกนตงแตตนจนจบ ผเรยนสามารถเชอมโยงการเรยนรไดด จากนนนำสาระการเรยนร

แตละกรอบยอยมากำหนดจดประสงคการเรยนร วาตองการใหผเรยนมความรความเขาใจ

แลวแสดงพฤตกรรมออกมาไดอยางไร ดงตวอยาง

ดร. เกรก ทวมกลาง และ ดร. จนตนา ทวมกลาง : 2�

สาระการเรยนร กรอบสาระการเรยนร จดประสงคการเรยนร

สารอาหาร

กรอบท 1 ความหมายของ

สารอาหาร

1. บอกความหมายของสารอาหารได

กรอบท 2 ความสำคญของ

สารอาหาร

2. บอกความสำคญของสารอาหารได

กรอบท 3 ประเภทของ

สารอาหาร

3. จำแนกประเภทของสารอาหารได

กรอบท 4 ประโยชนของ

สารอาหาร

4. ระบประโยชนของสารอาหารได

กรอบท 5 โทษของการขาด

สารอาหาร

5. รวบรวมโทษของการขาดสารอาหารได

5. เขยนกรอบเนอหาสาระยอย

เมอกำหนดกรอบสาระการเรยนรยอยไดครบถวนสมบรณแลว ตอไปเปนกระบวนการ

ศกษาคนควาเพอนำเนอหาสาระการเรยนรจากการคนควาจากหนงสอ แหลงความรตางๆ มา

เรยบเรยงใหมเนอหาสาระครอบคลม ชดเจน อานเขาใจงาย และมความสมบรณเหมาะสม

กบระดบชนและวยของผเรยน ผสรางบทเรยนไมควรทจะนำเนอหาสาระการเรยนรจาก

หนงสอเพยงเลมเดยวเพราะจะทำใหไดเนอหาสาระไมครอบคลม การเรยบเรยงตองใชภาษาท

อานเขาใจงายสำหรบผเรยน

6. สรางแบบประเมนกอนเรยน-หลงเรยน

การสรางแบบประเมนกอนเรยน-หลงเรยน เปนการนำเนอหาสาระการเรยนรแตละ

กรอบมาสรางแบบทดสอบกอนเรยน-หลงเรยน ใหมความสอดคลองสมพนธกน ระหวาง

กรอบเนอหาสาระ จดประสงคการเรยนร กบการวดผลประเมนผล ดงตวอยาง

กรอบสาระการเรยนรยอย จดประสงคการเรยนร แบบทดสอบ

กรอบท 1 ความหมายของ

สารอาหาร

1. บอกความหมายของสารอาหารได 1 ขอ

กรอบท 2 ความสำคญของ

สารอาหาร

2. บอกความสำคญของสารอาหารได 2 ขอ

30 8 การพฒนาสอ/นวตกรรมทางการศกษาเพอเลอนวทยฐานะ

กรอบสาระการเรยนรยอย จดประสงคการเรยนร แบบทดสอบ

กรอบท 3 ประเภทของ

สารอาหาร

3. จำแนกประเภทของสารอาหารได 3 ขอ

กรอบท 4 ประโยชนของ

สารอาหาร

4. ระบประโยชนของสารอาหารได 2 ขอ

กรอบท 5 โทษของการขาด

สารอาหาร

5. รวบรวมโทษของการขาดสารอาหาร 2 ขอ

รวม 10 ขอ

7. กำหนดภาพประกอบและกจกรรม

เปนการนำเนอหาสาระการเรยนรในแตละกรอบยอยมากำหนดภาพประกอบเพอให

เนอหาสาระการเรยนรมความชดเจน เขาใจงาย สอเขาใจตรงกนในการศกษาแตละกรอบ

และกำหนดกจกรรมเพอใหผเรยนไดฝกทกษะทบทวนความรตอจากเรองทศกษา สรางความ

เชอมโยงในการเรยนรอยางตอเนอง ดงตวอยาง

กรอบสาระการเรยนรยอย จดประสงคการเรยนร กจกรรม

กรอบท 1 ความหมายของ

สารอาหาร

1. บอกความหมายของ

สารอาหารได

กจกรรมตอบคำถาม

แบบถกผด 3-5 ขอ

กรอบท 2 ความสำคญของ

สารอาหาร

2. บอกความสำคญของ

สารอาหารได

กจกรรมตอบคำถาม

เตมคำ 3-5 ขอ

กรอบท 3 ประเภทของ

สารอาหาร

3. จำแนกประเภทของ

สารอาหารได

กจกรรมตอบคำถาม

แบบจบค 3-5 ขอ

กรอบท 4 ประโยชนของ

สารอาหาร

4. ระบประโยชนของ

สารอาหารได

กจกรรมตอบคำถาม

แบบเลอกตอบ 3-5 ขอ

กรอบท 5 โทษของการขาด

สารอาหาร

5. รวบรวมโทษของการขาด

สารอาหารได

กจกรรมตอบคำถาม

แบบจบค 3-5 ขอ

ดร. เกรก ทวมกลาง และ ดร. จนตนา ทวมกลาง : 31

8. จดทำรปเลม

การจดทำรปเลมเพอใชในการจดการเรยนร โดยนำสวนตางๆ มาจดเรยงใหมความ

ตอเนองกนอยางเปนระบบตามขนตอนการใชจรง เพอใหผเรยนสะดวกตอการใชเรยนรใน

เรองนนตอไป ซงการจดเรยงอาจตกแตงใหสวยงามดงดดความสนใจ องคประกอบของ

บทเรยนประกอบดวย ปก บอกรายละเอยด เรองทเรยนร ระดบชน กลมสาระการเรยนร

คำนำ สารบญ สาระสำคญ จดประสงคการเรยนร สาระการเรยนร คำแนะนำในการเรยน

แบบทดสอบกอนเรยน เฉลยแบบทดสอบกอนเรยน กรอบเนอหาสาระการเรยนร ภาพ

ประกอบกจกรรม เฉลยกจกรรม แบบทดสอบหลงเรยน เฉลยแบบทดสอบหลงเรยน

กจกรรมเสนอแนะ กจกรรมเสรมทกษะ บรรณานกรม

9. ประเมนความเหมาะสม

บทเรยนสำเรจรปหรอบทเรยนโปรแกรมทเปนรปเลมแลว กอนนำไปใชจรงเพอ

ความมนใจวาบทเรยนทสรางขนมความเหมาะสม ควรนำเสนอผเชยวชาญทมความรความเขาใจ

เรองการจดทำบทเรยนเพอประเมนความเหมาะสมของเนอหาสาระ ภาษา ภาพประกอบ

กจกรรมอกครง โดยยดเกณฑการประเมนคาเฉลยตงแต 3.50 ขนไป จงเปนทยอมรบวา

บทเรยนทสรางขนมความเหมาะสม

10. หาประสทธภาพ

บทเรยนสำเรจรปหรอบทเรยนโปรแกรม เมอประเมนความเหมาะสมโดยผเชยวชาญ

แลว เพอใหเปนสอ/นวตกรรมการเรยนรทมประสทธภาพอยางแทจรง ควรนำไปทดลองใชจรง

กบผเรยนเพอใหแนใจวา บทเรยนทสรางขนจะตองปรบปรงใหสมบรณทสด โดยดำเนนการ

หาประสทธภาพใน 3 ขนตอน คอ การทดลองแบบหนงตอหนง (One-to-One Testing)

การทดลองแบบกลมเลก (Small-Group Testing) และการทดลองภาคสนาม (Field

Testing) เมอมประสทธภาพตามเกณฑมาตรฐานแลวจงนำไปใชจรงตอไป

การหาประสทธภาพบทเรยนสำเรจรปหรอบทเรยนโปรแกรม การหาประสทธภาพของบทเรยนสำเรจรปหรอบทเรยนโปรแกรมนบวาสำคญมากใน

กระบวนการสรางและพฒนาบทเรยนน ในการสรางบทเรยนแตละครงตองดำเนนการหา

ประสทธภาพกอนนำไปใชจรงทกครง ดงน

1. ประเมนตรวจสอบความถกตอง ดานเนอหา การนำเสนอเนอหา ภาษา กจกรรม

ประกอบ รปภาพ โดยผเชยวชาญทมความร ความเขาใจในเรองบทเรยนสำเรจรปหรอบทเรยน

โปรแกรม ตามแบบประเมนทสรางขน

32 8 การพฒนาสอ/นวตกรรมทางการศกษาเพอเลอนวทยฐานะ

รายการประเมน

ระดบการประเมน

มาก

ทสด

มาก ปาน

กลาง

นอย นอย

ทสด

1. เนอหาสาระถกตองสอดคลองกบหลกสตร

2. เนอหาสาระยากงายพอเหมาะกบวยและชน

3. เนอหาสาระมความสนยาวพอเหมาะกบเวลา

และความสนใจ

4. เนอหาสาระจดเรยงตามลำดบความยากงาย

5. เนอหาสาระถกตองตามหลกวชาและทนสมย

6. เนอหาสาระสอดคลองกบจดประสงค

การเรยนร

7. เนอหาสาระสามารถนำไปประยกตใชใน

ชวตประจำวนได

8. ใชภาษาทอานเขาใจงายสอความหมายได

ชดเจน

9. ภาษาเหมาะกบระดบชนและวยของผเรยน

10. คำศพทถกตองเหมาะสมกบวยของผเรยน

11. กจกรรมคำถามมความยากงายพอเหมาะ

12. กจกรรมสงเสรมความร ความเขาใจ

และทกษะการเรยนร

13. กจกรรมมความหลากหลาย สนก ทาทาย

14. กจกรรมมความสมพนธกบสาระการเรยนร

และจดประสงคการเรยนร

15. ภาพ แผนภม แผนผง มความโดดเดน

สวยงาม

16. ภาพ แผนภม แผนผง สอใหเขาใจเนอหา

สาระมากยงขน

17. ภาพ แผนภม แผนผง สมพนธกบ

เนอหาสาระ

ดร. เกรก ทวมกลาง และ ดร. จนตนา ทวมกลาง : 33

รายการประเมน

ระดบการประเมน

มาก

ทสด

มาก ปาน

กลาง

นอย นอย

ทสด

18. รปเลมมองคประกอบครบถวนสมบรณ

19. รปเลมมเอกภาพโดดเดนดงดดความสนใจ

20. รปเลมกะทดรด งายตอการใชศกษา

โดยใชเกณฑประเมนความเหมาะสม ดงน

เหมาะสมมากทสด 4.51-5.00

เหมาะสมมาก 3.51-4.50

เหมาะสมปานกลาง 2.51-3.50

เหมาะสมนอย 1.51-2.50

เหมาะสมนอยทสด 1.00-1.50

โดยยดเกณฑการตดสนบทเรยนสำเรจรปหรอบทเรยนโปรแกรมตองมความเหมาะสม

ตงแตระดบคะแนนเฉลย 3.50 ขนไป จงจะถอวาเปนบทเรยนทเขาเกณฑ

2. การนำบทเรยนมาทดลองใชเพอหาประสทธภาพกอนนำไปใชจรงโดยมการทดลอง

3 ขนตอน ดงน

2.1 การทดลองแบบหนงตอหนง (One-to-One Testing) เปนการนำบทเรยน

ทสรางขนไปทดลองกบผเรยนจำนวน 3 คน ทมระดบสตปญญา 3 ระดบ คอ เกง 1 คน

ปานกลาง 1 คน และออน 1 คน

2.2 การทดลองแบบกลมเลก (Small-Group Testing) เปนการนำบทเรยนมา

ปรบปรงแกไข จากการทดลองแบบหนงตอหนง ไปทดลองกบผเรยนทมระดบสตปญญา 3

ระดบ คอ เกง 3 คน ปานกลาง 3 คน และออน 3 คน

2.3 การทดลองภาคสนาม (Field Testing) เปนการนำบทเรยนจดการเรยนร

มาปรบปรงแกไข จากการทดลองแบบกลมเลก ไปทดลองกบผเรยนจำนวน 20-30 คน เมอม

ประสทธภาพตามเกณฑมาตรฐานประสทธภาพแลวจงนำไปใชจรงตอไป

เทคนคการสรางบทเรยนสำเรจรปหรอบทเรยนโปรแกรม

การสรางบทเรยนสำเรจรปหรอบทเรยนโปรแกรมใหเปนบทเรยนทมคณภาพ นาสนใจ

ตองสรางโดยคำนงถงเทคนคสำคญ ดงน

34 8 การพฒนาสอ/นวตกรรมทางการศกษาเพอเลอนวทยฐานะ

1. การแบงเนอหาใหเปนกรอบยอยๆ เพอสามารถเรยนรตามความสามารถและ

ความเหมาะสมของผเรยน ซงตองเรยงลำดบเนอหาตามลำดบกอนหลงของเนอหาสาระและ

ตามลำดบความยากงาย เพอไมใหผเรยนเกดความเบอหนายตอการเรยนดวยบทเรยน

2. ระดบชนและวยของผเรยน ตองคำนงถงระดบความยากงายของเนอหาให

เหมาะสมกบผเรยน

3. การทราบผลการเรยนรไดทนท เปนวธการเสรมแรงและตอบสนองความอยากร

อยากเหนของผเรยน ทำใหรผลการเรยนของตนเองทนท ดงนน เมอทำกจกรรมหรอทดสอบ

ตองมเฉลยใหผเรยนไดตรวจและทราบผลทนท

4. ชวยใหผเรยนตอบคำถามไดถกมากทสด ผเรยนจะไดเกดความพงพอใจตอ

การเรยน และมเจตคตทดตอการเรยนดวยบทเรยนสำเรจรปหรอบทเรยนโปรแกรม ดงนน

จงนยมกำหนดประสทธภาพของบทเรยนไวท 80/80, 85/85 หรอ 90/90

5. หลกความแตกตางระหวางบคคลไดเรยนรไปทละนอยตามลำดบโดยจดทำ

กจกรรมใหมความหลากหลาย และใหเวลาในการศกษาเปนรายบคคลมากหรอนอยตาม

ความสนใจและความสามารถของผเรยนแตละคน

6. หลกการเสรมแรงชวคราว เปนการเสรมทไมสมำเสมอ มการเสรมแรงบางในบาง

กรอบเนอหา บางกจกรรมทยากหรอมความทาทาย เมอผเรยนปฏบตได หรอใหกำลงใจเพอ

เสรมแรงใหกลบไปศกษาซำเมอพบเรองยาก ทำใหผเรยนผกพนกบสงทกำลงเรยนร ไมรสก

ถกทอดทงหรอเดยวดายในการเรยนร

7. การตอบคำถามอยางตอเนองนน คอเมอผเรยนไดศกษาจากบทเรยนแลว ผเรยน

ไดทำกจกรรมดวยการตอบคำถามหรอทำกจกรรมตอเนองจากเรองทศกษา เพอเชอมโยง

ความรทศกษามาทำกจกรรมทำใหเกดความรทตอเนองกน และมความพยายามจะแกไขสวน

ทบกพรองของตนเอง

8. สรางประสบการณความสำเรจดวยตนเอง เปนการศกษารายบคคล มสวนรวม

ในการเรยนรตามความสามารถของแตละคนทสามารถศกษาตามขนตอน ประเมนตนเอง

และประสบความสำเรจจากการเรยนรไดทกคนแมจะใชเวลาทแตกตางกน

9. เนอหาสาระ ภาษาทใชในแตละกรอบมความชดเจน กระชบ เขาใจงาย ถกตอง

ตามหลกวชาการ และตอเนองสมพนธกนในแตละกรอบ

10. มคำชแจง คำแนะนำในการเรยนรทกระชบและชดเจนในตว สามารถปฏบตใน

การเรยนร ทำกจกรรมไดทนท เพอลดปญหาการสอบถามจากครหรอเพอนซงเปนการ

รบกวนเพอนคนอนๆ

ดร. เกรก ทวมกลาง และ ดร. จนตนา ทวมกลาง : 3�

สวนประกอบบทเรยนสำเรจรปหรอบทเรยนโปรแกรม บทเรยนสำเรจรปหรอบทเรยนโปรแกรมทสรางขนเปนรปเลม เพอใชในการจดการ

เรยนรเรองใดเรองหนงมสวนประกอบทสำคญ ดงน

1. ปก บอกรายละเอยด เรองทเรยนร ระดบชน กลมสาระการเรยนร

2. คำนำ สารบญ

3. สาระสำคญ จดประสงคการเรยนร สาระการเรยนร

4. คำแนะนำในการเรยน

5. แบบทดสอบกอนเรยน เฉลยแบบทดสอบกอนเรยน

6. กรอบเนอหาสาระการเรยนร ภาพประกอบ

7. กจกรรม เฉลยกจกรรม

8. แบบทดสอบหลงเรยน เฉลยแบบทดสอบหลงเรยน

9. กจกรรมเสนอแนะ/กจกรรมเสรมทกษะ

10. บรรณานกรม

ขนตอนการจดการเรยนรโดยใชบทเรยนสำเรจรปหรอบทเรยนโปรแกรม บทเรยนสำเรจรปหรอบทเรยนโปรแกรมทสรางตามขนตอนถกตองแลวและผานการ

หาประสทธภาพจนเชอไดวา บทเรยนทสรางขนมคณภาพสามารถพฒนาความร ความจำ

ความเขาใจแกผเรยนไดเปนอยางดแลว จงนำไปใชในการจดการเรยนร ซงสามารถจดการเรยน

ไดหลายแนวทางทงการเรยนตามปกตในชวโมง การสอนซอมเสรม การสอนนอกเวลา

การสอนเฉพาะบคคลตามวตถประสงคของการจดการเรยนร

ในการจดการเรยนรตามปกตสามารถจดการเรยนรได ดงน

1. เตรยมการเรยนรกอนใชบทเรยน ในขนน ครผสอนควรนำเขาสการเรยนรเพอ

ใหผเรยนไดทราบถงวตถประสงคของการเรยนร และเขาใจแนวทางการเรยนรจากบทเรยน

สำเรจรปหรอบทเรยนโปรแกรมทสรางขน ซงครผสอนตองเตรยมบทเรยน กระดาษคำตอบ

เตรยมนกเรยนใหมความพรอมเขาใจแนวทางการเรยนโดยใชบทเรยนสำเรจรปหรอบทเรยน

โปรแกรมกอน

2. ขนการใชบทเรยนสำเรจรปหรอบทเรยนโปรแกรม เปนขนทนกเรยนรบบทเรยน

สำเรจรปหรอบทเรยนโปรแกรมและเรยนรจากบทเรยนเปนรายบคคล ดงน

2.1 ศกษาสวนประกอบของบทเรยน สาระสำคญ จดประสงคการเรยนร สาระ

การเรยนร คำแนะนำในการเรยน

2.2 ทดสอบกอนเรยน และตรวจคำตอบกอนเรยน

3� 8 การพฒนาสอ/นวตกรรมทางการศกษาเพอเลอนวทยฐานะ

2.3 ศกษาเนอหาสาระการเรยนรทละกรอบ

2.4 ทำกจกรรมตามทกำหนด และตรวจคำตอบการทำกจกรรม

2.5 ทดสอบหลงเรยน และตรวจคำตอบหลงเรยน

2.6 บนทกผลการเรยนร ผลการทำกจกรรม

3. ขนการสรปองคความร เพอใหการเรยนรจากบทเรยนสำเรจรปหรอบทเรยน

โปรแกรมเกดองคความรแกผเรยน ควรจดกจกรรมทบทวนความรโดยใชกจกรรมกลมหรอ

รายบคคลใหนำผลจากการศกษาจากบทเรยนมาอภปราย สรป บนทกผลการอภปราย หรอ

สรปผลการอภปรายเพอใหไดขอสรปตรงตามจดประสงคการเรยนร ซงจะทำใหการเรยนร

จากบทเรยนประสบผลสำเรจมากยงขน

4. ขนขยายความรและแลกเปลยนความร เพอใหไดขอสรปทเกดจากการเรยนร

ประสบผลสำเรจและมความร ความจำ ความเขาใจทคงทนแกผเรยนมากยงขน ควรใหนำ

เสนอผลการสรป แลกเปลยนเรยนรระหวางบคคล ระหวางกลม เพอใหองคความรทไดรบ

เปนไปในแนวทางเดยวกน และเพอเสรมความสมพนธในการเรยนรของผเรยนดยงขน

5. ขนนำความรไปประยกตใช เปนขนทครผสอนมอบหมายงานกจกรรมใหผเรยน

ไปศกษา คนควา ทำกจกรรมเพมเตม และสามารถมอบหมายใหผเรยนทำกจกรรมนอกเวลา

เพม เสรมทกษะความรและประสบการณในเรองนนๆ มากยงขน สรปปญหาและอปสรรค

ในการเรยนรเพอใชเปนขอปรบปรงในครงตอไป และตองสรปคณธรรม ความซอสตยท

จำเปนในการเรยนรจากบทเรยนดวย

ดร. เกรก ทวมกลาง และ ดร. จนตนา ทวมกลาง : 3�