50 წიგნი: ედგარ პო - მოთხრობები

26
gamomcemloba palitra L 2011 50 wigni, romelic unda waikiTxo, sanam cocxali xar wigni 12

Transcript of 50 წიგნი: ედგარ პო - მოთხრობები

Page 1: 50 წიგნი: ედგარ პო  - მოთხრობები

gamomcemloba palitra L

2011

50 wigni, romelic unda waikiTxo, sanam cocxali xar

wigni 12

Page 2: 50 წიგნი: ედგარ პო  - მოთხრობები

UDC (uak) 821.111(73)-32p-47

`50 wigni, romelic unda waikiTxo, sanam cocxali xar~

es proeqti msoflios araerT qveyanaSia popularuli.

sxvadasxva gamokiTxvis saSualebiT, mkiTxveli irCevs

50 saukeTeso wigns msoflio literaturis saganZuridan.

saqarTveloSi `kviris palitris~ am proeqts mravali aTasi

adamiani gamoexmaura. swored maTi dadgenilia im rCeuli

wignebis nusxa, romelic `palitramediam~ realur bibli-

oTekad aqcia.

es wigni msoflio literaturis am unikaluri bibli-

oTekis nawilia.

© gamomcemloba palitra L, 2011

yvela saavtoro ufleba daculia.

ISSN 1987-9628

ISBN 978-9941-422-64-5

Page 3: 50 წიგნი: ედგარ პო  - მოთხრობები

moTxrobebizaur kilaZis Targmani

edgar po

Page 4: 50 წიგნი: ედგარ პო  - მოთხრობები

5

feriis kunZuli

Nullus enim locus sine genio est1.serviusi

`La musique, _ wers marmonteli im Tavis Contex Moraux-Si2,

romelic CvenTan yvelas ase uTargmnia: `zneobrivi moTxro-

bebi~. hoda, TiTqosda dascinis kidevac imis Sinaarss, _ La musique est le seul des talents qui souissent de lui meme; tous les autres veulent des temoins3. aq igi erTmaneTSi urevs tkbili

bgerebiT mogvril siamovnebas da maTi Seqmnis unars. sxva

niWis darad, musikasac SeuZlia Cveni aRfrTovaneba maSinac

ki, roca martoni vvarjiSobT da msmeneli ara gvyavs. swored

is garemoeba, rom mas ZaluZs efeqturi iyos da didi sixa-

ruli mogvaniWos martoobis Jams, msgavssa xdis sxva niWTan.

is idea, romelic mweralma sustad gamoxata an msxverplad

miitana maxvilsityvaobis erovnuli siyvarulis sakurTx-

evelze, Tqma ar unda, cxadliv gvamcnobs, rom umaRlesi

donis musika suliT xorcamde mxolod martoobis Jams

SegvZravs. visac Cangi misi gulisTvisRa uyvars da suli-

eri kmayofilebiT usmens, imwuTasve gaiziarebs asegvarad ga-

moTqmul am mosazrebas. magram codvil mokvdavTaTvis aris

kidev erTi siamovneba _ SeiZleba es iyos erTaderTic _

musikaze ufro rom zemoqmedebs Cvens grZnobebze marto yof-

1 yvela adgils hyavs Tavisi mfarveli angelozi (laT.).2 zneobrivi anu zneobis Sesaxeb.3 ̀ musikaluroba erTaderTi niWierebaa, Tavisi TaviT rom kmayofil-

deba, sxva yvelas meore piri sWirdeba~ (fr.).

Page 5: 50 წიგნი: ედგარ პო  - მოთხრობები

6

nis Jams. bunebis wiaRSi moxvedris bednierebas vgulisxmob.

marTlacda, Tu kacs surs Caxvdes am miwaze didebas RvTisas,

martomyofi unda eziaros am didebas. me Tu mkiTxavT, rac

unda iyos, yovelis _ ara marto adamianiSvilis _ arseboba,

garda niadagSi aRmocenebuli mwvaniT Semosili Cumi mcena-

reebisa, Semusravs aremidamos xeds, ebrZvis adgilis dedas.

WeSmaritad, siyvaruliT vumzer bneliT mocul velebs, Cana-

crisfrebul kldeebs, moCuxCuxe wyaroebs, SfoTsavse, kvne-

siT mTvlemare tyeebs, mTebs, medidurad rom Camoscqerian

bars _ me miyvars bunebis es saocreba, veeberTela nawilebi

sulisa da gulis mqone mTelisa _ mTelisa-meTqi, romlis

forma (sferoseburi) usrulqmnilesi da yovlismomcvelia;

planetaTa dasSi miixveva misi bilikebi; mTvarea misi saTno

msaxuri; mze RvTaebrivi meufe misi; maradiulobaa sicocx-

le misi; fiqrebi misi romeliRac ufals dastrialebs; Sem-

ecnebaa siamovneba misi; usasrulobasTanaa wilnayari misi

bedi; misi codna Cvenze msgavsia Cveni codnisa animalculae-s1

Sesaxeb, romliTac savsea Cveni tvini _ amisdakvalad es ar-

seba warmogvidgeba viTarca wminda usulo da materialuri,

iqneb, amgvarad warmovudgebiT Cvenc am animalculae-s.Cveni teleskopebi da maTematikuri gamokvlevani yovelTvis

imas gvamcnoben _ miuxedavad meti wili briyvi mRvdelmsax-

urebis brtyeli sityvebisa, _ rom sivrces da misgan gamomdin-

are moculobas didi mniSvneloba aqvs zesTa umaRlesisaTvis.

ciklobrivia varskvlavTa moZraoba da amitomac gamoricxu-

lia udidesi raodenobis ciuri sxeulebis Sejaxeba. zustad

iseTi formisa arian es sxeulebi, rom mocemul zedapirze

unda daetios rac SeiZleba meti materia, xolo Tavad es

zedapiri isea mowyobili, rom rac SeiZleba mravalma arsebam

naxos TavSesafari. amdeni ver moTavsdeboda amave farTobis

zedapirze, sxvagvarad rom yofiliyo mowyobili igi. sivrcis

usasrulobam ar unda gvafiqrebinos, RvTisTvis mniSvneloba

ara aqvs moculobaso, radgan mis Sesavsebad SeiZleba arsebob-

des usasrulo materia; da radgan naTelia, rom materiisTvis

1 mikroskopuli arsebebi (laT.).

Page 6: 50 წიგნი: ედგარ პო  - მოთხრობები

7

es sicocxlisunarianobis miniWeba principia _ marTlacda,

ramdenadac Cven amis Caxvedra SegviZlia, ZiriTadi principia

_ gamovlineba RvTaebrivi nebisa _ logikuri ar unda iyos is

varaudi, rom es principi SeiZleba mcirediT SemoisazRvros,

Cven xom yoveldRe vxedavT xsenebuli gamovlinebis kvals;

swori iqneba, Tu vityviT: vrcelze vrcelia misi meufeba.

Tuki Cven vnaxulobT sasrulis uqonel ciklebSi ciklebs,

rodesac yovelive trialebs sadRac SoreTSi danTqmuli Rv-

Taebrivi centris garSemo, am garemoebis analogiurad xom

SeiZleba vivaraudoT sicocxlis arseboba sicocxleSi, mci-

reTa yofna udidesTa wiaR da yvela amaTi erTad ki _ Rv-

Taebriv sulSi? erTi sityviT, SeSlilTa msgavsad vcdebiT

esodeni Tavdajerebulobis gamo, rodesac gvjera, kaci Tavisi

awmyo-momavliT samyarosaTvis ufrore mniSvnelovania, vidre

is `RvinWani xevisani~, romelsac xnavs da Tesavs da sZuls

kidevac, usulobas ukiJinebs mas da amis mizezad is mohyavs,

rom arc arasdros unaxavs moqmedeba misi sulisa1.

mTaze an tyeSi, mdinaris an zRvis napirze yofnis xans Cems

am da amdagvar fiqrebs dahkravda iseTi elferi, rasac yovel-

dRiur cxovrebaSi fantastikurs daarqmeven xolme. bevrs vx-

etialobdi aseT midamoebSi cnobismoyvareobiT moculi, mar-

todmarto viyavi xSirad; yuradRebiT vakvirdebodi bun ebas,

imas, rasac gadavawydebodi _ bnelsa da uZiro xevs, tbis na-

Tel zedapirze areklil zecas; xsenebuli yuradReba miT ufro

micxoveldeboda, rodesac gavifiqrebdi, marto var, Cem garda aq

aravinaa. viRac frangs2 briyvulad mouxsenebia cimermanis erTi

cnobili Txzulebis Semdegi pasaJis gamo: La solitude est une belle chose; mais il faut quelqu’ un pour vous dire que la solitude est une belle chose3. marTlac asea, magram es xom TavisTavadac cxadia.

erTxel, martodmarto rom vxetialobdi romeliRac

1 Tavis traqtatSi De situ orbis, moqcevaTa Taobaze rom saubrobs,

pomponius mela ase gvamcnobs: `qveyana an didi cxovelia, an...~ da a.S.2 savaraudod, frang mwerals onore de balzaks.3 `martooba mSvenieria, magram isic aucilebelia, vinmem giTxraT,

martooba mSvenieriao~ (fr.).

Page 7: 50 წიგნი: ედგარ პო  - მოთხრობები

8

Soreuli mxaris mTianeTSi, mTvlemare, mdumared molivlive,

sevdis momgvreli mdinareebisa da kaeSniT mocul tbaTa sana-

piroebze, sadRac aq wyaro da kunZuli davinaxe. uecrad wavaw-

ydi am adgils. ivnisis Tvis foTolTa Sriali ismoda, am are-

midamos saWvretad buCqnaris qvemoT, kordze wamovweqi, misi

ucxo surneleba trialebda irgvliv. vgrZnobdi, mxolod me

unda memzira am suraTisaTvis, zmanebisdari rom Canda.

yoveli mxriT _ garda dasavleTisa, saiTkenac mze gadaxril-

iyo _ zurmuxtisfrad idga tyis zRudeni. patara mdinare

moedineboda aq da mkveTrad uxvevda. aRarsad Canda, TiTqos-

da aqve, aRmosavleTiT, momwyvdeuliyo da gasasvlels veRar

poulobda xeebis muq-mwvane tevrSi da saidanRac, sapirispiro

mxridan (mwoliaresa da zeviT macqerals ase meCveneboda) Can-

Cqerad moiRvreboda usasrulod da Cumad, Seferili saRamo

xanis zecaze damavali mzis mewamuli da oqrosferi sxivebiT.

daaxloebiT SuagulSi am mcireodeni sivrcisa, sadamdi-

sac miswvdomoda Cemi dabinduli mzera, mdinaris mCqrolav

mkerdze patara mrgvali kunZuli davanebuliyo.

napiri da Crdili aq ise Serwymula, TiTqosda haerSi

erTTavad SenivTebula, _ wylis sarkisebur zedapirs iseTi

naTeli gadasdioda, rom Znelad Tu ityodiT, sad, ferdobis

romel adgilze Tavdeboda zurmuxtisferi kordi da iwye-

boda brolisebri tbis samflobelo.

aqedan, sadac me vimyofebodi, SemeZlo Tvalis erTi gadav-

lebiT mexila kunZulis aRmosavleTisa da dasavleTis napir-

ni. gasaocari gansxvaveba SeiniSneboda imaT Soris. baRnaris

mSvenierTa haramxana gamoCnda dasavleTiT. mzis almacer sx-

ivebs ise aeelvarebina da aelaplapebina qvemoT yvelaferi,

rom mTeli es aremidamo icinoda yvavilTa siciliT. swori,

mokle da surnelovani balaxebi asfodelebiT gadapentiliyo.

xeebi idgnen aq moqnilni, mxiarulni, zeaRmarTulni, naTliT

mosilni, graciozulni, imaTi aRnagoba da foTlovani tevri,

priala, kriala da Wreli kanisa raRac aRmosavlurs mogva-

gonebda. sicocxlis didebulebiTa da sixaruliT gamsWvalu-

liyo aqauroba da Tumca zeciT monaberi niavic ki ar iZvro-

Page 8: 50 წიგნი: ედგარ პო  - მოთხრობები

9

da, yovelive aq mainc frTxialebda, mi da mo dafarfatebda

uricxvi pepela viTarca frTosani titebi1.

sxva, anu aRmosavleTi napiri kunZulisa bnel-ukun

CrdilSi danTqmuliyo. mkacri, Tumca ki mSvenieri da mS-

vidi bindi mohfenoda yovelives. muqferisani iyvnen iq xeebi,

daRvremiT mdgarni, gulis momkvleli sevdiT daxrilebi da

damwuxrebulebi zar-zeimiT gvamcnobdnen glovasa da udroo

sikvdils. Savferi balaxi gadahkvroda im adgils kviparo-

sis CrdiliviT, mravali uSno goraki warmoCeniliyo imaT

Soris, dabali, viwro da mogrZo, saZvaleTa msgavsi, Tumca

samarovani ar iyo es adgili, gadaburuli rutiTa da roz-

mariniT. xeTa Crdilebi mZimed CaWdeodnen wyals, TiTqos-

da Cakarguliyvnen imis siRrmeSi da gadmoscemodaT iqauri

sibnele. ase warmovidgine, TiTqosda am CrdilTagan yoveli,

mzis sul dabla, dabla CaSvebisdakvalad, quSad moscile-

boda mis dambadebel xeTa tans da Caxveuliyo dinebis wiaR;

da sxva Crdilebic scildebodnen wamis umalesad xeebs da

warxocilTa, dakrZalulTa adgils ikavebdnen.

Cems fantaziaze mimZlavrebulma am ideam didad imoqmeda da

ocnebaTa burusSi gamxvia. ̀ Tuki odesme yofila sadme mojadoe-

buli kunZuli, _ vTqvi CemTvis, _ swored es unda iyos. es

aremidamo TavSesafaria oriod unazesi feriis, daRupul modg-

mis naSierTa. iqneb, imaTia es mwvaneSi Cafluli saflavebi? _

an iqneb, isini adamianiSvilTa darad eyrebian TavianT tkbil

sicocxles? Tu momakvdavni ganilevian sevdiT da ase nelinel,

nelinel miabareben suls ufals, viTarca xeebi, erTimeoris mi-

yolebiT icileben Crdilebs da sabolood kargaven kidec Tavis

substancias? wyalSi inTqmeba xis Crdili da rom ileva Tan-

daTanobiT, sul ufro da ufro Savdeba, SeiZleba swored aseTia

feriaTa damokidebuleba yovlismomcveli sikvdilisadmi?~

sanaxevrod daxuWuli TvalebiT ase rom vfiqrobdi, mze

swrafad wveboda mosasveneblad, maliad, maliad miixveoda

morevi kunZulis garSemo da mohqonda, moaqanebda veeberTela,

1 Florem putares nare per liguidum aethere. P. kommire (yvavili medini

eTeriTaa naSobi. mama komire).

Page 9: 50 წიგნი: ედგარ პო  - მოთხრობები

10

TeTrze TeTr Wadris qerqebs. asegvarad mbrunav wylis zeda-

pirze mravalnairad aRiqmeboda xis es naWrebi da mkvircxl

warmodgenas SeeZlo nebismieri sagnis gamosaxuleba mieniWebi-

na maTTvis. ase ocnebamoreulma kacma im feriaTagan erT-erTi

davlande, swored imaze vfiqrobdi am cota xnis win da axla

kunZulis dasavleTiT Camofenili naTlidan wynarad mielt-

voda sibneles. tanalva qali idga saocrad pawawina navSi da

xelT epyra zmanebis dari umsubuqesi xofi. daisis ukanaskneli

wuTebis sinaTleze mxiarulebis arili gadasdioda saxeze, ma-

gram male kaeSniT aRibeWda CrdilTan SeerTebis kvalobaze. uC-

umrad micuravda, dabolos, kunZuls Semouara da isev moatana

naTels. `feriis Cumi triali am kunZulis garSemo, _ aRar

gamiwyvetia Zafi fiqrisa, _ swored es aris misi xanmokle si-

cocxle. midis zamTari da midis zafxuli. sikvdilis weli-

wads moaxloebia igi; radgan xom vxedav kargad, rogor Caixvia

wylis bneleTma, da sul ufro uSavesi gaxda sibnele misi~.

kvlav gamoCnda navi igi da masze feria; magram axla mas

etyoboda, rom mosWarbeboda sazrunav-saorWofo da Semcire-

boda simxiarule. kvlav moiqca sinaTlidan siSaveSi (imwuTas-

ve rom imZlavra) da kvlav moswyda Crdili da CainTqa Savi xis

feris wyalSi da ylapi uyo bnel-ukuneTma. da kvlav da kvlav

garSemo uvlida feria am kunZuls (sanam mze qvemore eSveboda

dasaZineblad), da axla, sinaTleSi yoveli misi gamoCenis xans,

sul ufro da ufro sevdiani, uRono, bundi da mimqrali Canda;

da yoveli misi wiaRsvla siSaveSi, yoveli misgan mosxletili

Crdili wyvdiadis meufebas mowmobda ukve. dabolos, rodesac

sruliad gailia mzis Suqi, feriam, aCrdilma imisma, rac iyo,

mWmunvared gaswia naviTurT Savi xis feris dar nakadisaken _

da Tu gamovida iqidan, ver getyviT, radgan siSave Camowva yvel-

gan da aRar minaxavs saxe misi momjadoebi.

Page 10: 50 წიგნი: ედგარ პო  - მოთხრობები

11

kldovani mTebis ambavi

1827 wlis SemodgomiT, virjiniis StatSi, Sarlot-svilis

axlos rom davsaxldi, SemTxveviT gavicani batoni ogastes bed-

lou. yovelmxriv sayuradRebo gaxldaT es ymawvili jentlmeni

da mec didi gulisyuriTa da cnobismoyvareobiT movekide am

nacnobobas. Tu vin iyvnen misi sulieri da xorcieli naTesavebi,

ver davadgine. verc misi ojaxis Sesaxeb gavige veraferi. verc is

miTxres, Tu saidan iyo Camosuli. ki geubnebiT, ymawvili jen-

tlmeni-meTqi, magram misi asaki Zalian saeWvo Seqmniliyo CemT-

vis. Tqma ar unda, ymawvili Canda, Tavadac amas ambobda, ymawvili

varo, magram zogjer vifiqrebdi xolme, asi wlisa unda iyos-

meTqi. yvelaze ufro gasaocars am kacis aRnagobas SearqmevdiT.

uCveulod maRali da gamxdari, welSiac metad moxrili iyo.

mWle da grZelze grZeli kidurebi hqonda; Subli _ farTo da

dabali, saxe _ usisxlo, piri veeba da moZravi, mTlad kbileb-

CoRera, oRond saRi, aqamde amis msgavsi me arc araferi minaxavs.

sasiamovno Rimili hqondao, amas ver ityodiT, magram rogor-

Rac Tqvens guls ki igebda amiT da, amasTan erTad, sul erTTa-

vad sevdiT moculi iRimeboda. dReniadag waruvali Canda misi

kaeSani. Tvalebi uCveulod didroni hqonda da katisebr mrgva-

li, gugebi upataravdeboda da udiddeboda xolme sinaTlis

dakleba-momatebis kvalobaze, viTarca es katisebrTa ojaxis

cxovelebs sCveviaT. Tvalis TeTroni sakvirvelad auelvarde-

boda mRelvarebis Jams da TiTqosda ki ar irekleboda, Signi-

dan gamoscemda sxivebs sanTlis an mzis msgavsad, Cveulebriv ki

bundi da librgadakruli mTlad azrmoklebuli Canda da ase

ifiqrebdiT, didi xnis dasamarebuli gvamisaao.

Page 11: 50 წიგნი: ედგარ პო  - მოთხრობები

12

Tavadac didad swyinda, rogorc Cans, Tavisi aseTi gareg-

noba da xSiradac axsenebda, TiTqosda undoda aexsna Tu gae-

marTlebina, ramac pirvelad guli momikla, magram sul male

Sevegue amas da aRarc mimZimda imasTan yofna. TiTqosda sur-

da, ufro gadakvriT eTqva, vidre pirdapir mohyoloda mt-

kicebas, marTalia, dRes aseTs mxedavT, magram erT dros rom

genaxeT, Zalianac mogewonebodiT, nevralgiis gauTavebelma

Setevebma mimiyvana am dRemdeo. wlebis ganmavlobaSi erTi

eqimi naxulobda, gvarad templtoni, moxuci jentlmeni, ase,

samocdaaTi wlisa unda yofiliyo. pirvelad saratogaSi Sex-

vda da im dRidan moyolebuli am kacma didad uSvela, anu,

ase sjeroda mas. dabolos, bedloum, mdidari rom gaxldaT,

xelSekruleba daudo eqim templtons. am xelSekrulebis

Tanaxmad, eqims miecemoda gasamrjelo, raTa mTeli dro da

Tavisi saeqimo gamocdileba am avadmyofisTvis moexmara.

Tavis siymawvileSi eqim templtons bevri umogzauria da

parizSi yofnis xans mesmeris erTguli mimdevari gamxdara.

magnetur xerxebs iSveliebda es kaci da pacients mwvave

tkivilebi Seumcira; am warmatebis Sedegad, raRa Tqma unda,

avadmyofi garkveulwilad gaiziarebda im moZRvrebas, am xe-

rxebs rom esaZirkvleboda. magram im eqimma, yvela enTuzias-

tis darad, sulac moisurva mowafis gadmoyvana Tavis rwmenaze

da imdenad iyoCaRa, rom is wamebuli kaci mravalgzis gaxda

cdispiri. bevr cdas is Sedegi hqonda, Cveulebrivi rom iyo

am ukanasknel xanebSi da dRes ukve xandaxan Tu ipyrobs yur-

adRebas an sulac veRar amCneven, magram imxanad, aq moTxro-

bili ambavi rom moxda, TiTqmis arc iyo cnobili amerikaSi.

me imis Tqma minda, rom eqim templtonsa da bedlous So-

ris nelinel, cxadliv damkvidrda rapport-i, anu magnetu-

ri damokidebuleba. magram zustad ver getyviT, xsenebuli

rapport-i Cveulebrivi Zilis sazRvrebs scildeboda-meTqi;

oRond ufro swori iqneboda, Tu amas ZilquSis mZlavrobas

davarqmevdiT. pirveli cda magneturi Zilis gamowvevisa sru-

liad gaucudda mesmerists. mexuTed Tu meeqvsed nawilobriv

miaRwia mizans da isic didi Zalisxmevis Sedegad. mxolod

Page 12: 50 წიგნი: ედგარ პო  - მოთხრობები

13

meTormetejer moupovebia sruli warmateba. Semdgom amisa,

pacientis neba male emorCileboda mkurnalis gankargule-

bas, da imxanad, rodesac pirvelad gavicani oriveni, sul mc-

ireodeni Segoneba sWirdeboda eqims da Zili maSinve moicavda

avadmyofs, romelsac SeiZleba arc ki scodnoda, Tu iyo vinme

am dros masTan. axla ki, 1845 wels, msgavs saocrebas yovel-

dRiurad aTasebi xedaven da me vbedav es TiTqosda SeuZle-

beli movlena aRvwero, rogorc sruli realoba.

didi temperamentis mqone gaxldaT bedlou. mgrZnobiare,

aRgznebuli, aRtacebuli, Zalumi da mravalferovani warmo-

saxva icoda, rac, Tqma ar unda, kidev ufro gacxoveleboda

morfs SeCveul kacs, bevrsac ylupavda am balRams, uromli-

sodac veRarc warmoedgina arseboba. Cveulebriv, did dozas

daayolebda xolme sauzmes, ufro sworad, erT finjan magar

yavas da SuadRemde aRarafers Wamda, mere ki martodmarto

an ZaRlis TanxlebiT didxans daexeteboda ukacriel, sevdis

momgvrel mTebSi, Sarlotsvilis dasavleTiTa da samxreTiT

rom mdebareobs da romelsac kldovan mTebs uwodeben.

erT moquruxebul, Tbilsa da nislian-burusian dRes, no-

embris miwuruls, wlis im dros, ucnauri interregnum1 rom

aris, rasac amerikaSi `indielis zafxuls~2 eZaxian, batoni

bedlou, Cveulebisamebr, mTaSi saxetialod wavida. dRe gav-

ida da is jer kidev ar dabrunebuliyo.

saRamos rva saaTi iqneboda da karga magradac SevSindiT,

rad daagviandao da saZebneladac unda wavsuliyaviT, rom

uceb gamoCnda saR-salamaTi, oRond Cveulebrivze ufro

agznebuli ki gaxldaT. Tavis mogzaurobasa da dagvianebis

mizezze rom gviambo, gaocebuli davrCiT.

_ Tu gaxsovT, _ gviTxra man, _ daaxloebiT dilis cxra

saaTze gavedi Sarlotsvilidan. maSinve mTebs mivaSure da

aTisTvis erTi, sruliad ucnobi xevi vnaxe. didi yuradRe-

biT vakvirdebodi iqaurobas im mixveul-moxveul viwroebSi

mimavali. didebuli sanaxavi iyoo is mTeli aremidamo, amas

1 umefobis xana (laT.).2 oqros Semodgoma.

Page 13: 50 წიგნი: ედგარ პო  - მოთხრობები

14

ver ityodiT, magram imdenad udaburi da mowyenili Canda,

rom aRtacebuli davrCi. TiTqosda sruliad Seuryvneli iyo

es mivardnili adgili. fiqri ver momecilebina, rom iq, sa-

dac me mivdiodi, am mwvanekordiansa da nacrisfer qva-Ror-

Rze kacs ar gaeWaWanebina... Sesasvleli ise SezRuduli iyo

da miudgomeli, rom im RartafSi misasvlelad erTi da ori

ki ara, ramdenime sxvadasxva adgilas SemTxveviT gavla dag-

Wirdeboda. amisdakvalad sulac ar Canda SeuZlebeli, rom

Tavgadasavlebis mZebnelTagan mxolod me unda vyofiliyavi

pirveli, vinc am udabur adgilas fexi daadga.

sqeli da ucnauri nisli Tu kvamli, rogorc es gviani zaf-

xulis dros icis, mZimed CamoSliliyo, yoveli sagani moecva

Cem garSemo da, raRa Tqma unda, es sagnebi ciebcxelebiani ka-

cis TvaliT danaxuls damsgavseboda. imdenad ganuWvreteli

iyo es sasiamovno burusi, rom Tormet iardze ukve veRarafers

vxedavdi, savali metad mixveul-moxveuliyo, mze ar Canda da

male aRar vicodi, saiT mivdiodi. Cveulebriv efeqts miaR-

wia am dros morfma da mTel am aremidamos didi yuradRebiT

vakvirdebodi. foTlis TrTola _ balaxis feri _ futkris

zuzuni _ namis elvareba _ niavis fSvinva _ tyis surneleba,

mTeli am samyaros Cqami iyo saTave mxiaruli da nairferi,

uwesrigod moZalebuli aRfrTovanebuli fiqrebisa.

ramdenime saaTs mivdiodi aseT yofaSi. nisli sul ufro

dabla ganrTxmuliyo da mTlad garSemomxveoda. bolos xe-

lis faTuriTRa mivikvlevdi gzas da maSin eniT uTqmelma

SfoTianobam momicva, rogorRac avnerviuldi, vWoWmanobdi,

kankalma amitana. fexis gadadgmisa meSinoda, vaiTu, sadme

ufskrulSi gadaviCexo-meTqi. isic gamaxsenda, Tu ra ucnau-

ri ambebi mouyoliaT am kldovani mTebis Sesaxeb, TiTqosda

veluri, sisxlismsmeli tomebi binadrobdnen am tevrebsa da

gamoqvabulebSi, aTasnairi bundi zmaneba dameufla da Tavg-

za amibnia. zmaneba-meTqi, romelTa bundovaneba kidev ufro

aZlierebda Cems sasowarkveTilebas. uceb Cemi yuradReba mi-

ipyro xmamaRla dolis cemam.

didad gamikvirda, raRa Tqma unda, sad dolis cema da sad

Page 14: 50 წიგნი: ედგარ პო  - მოთხრობები

15

es mTebi-meTqi. mTavarangelozis sayviris xmac ki ar gamao-

cebda ase. magram SiSisa da cnobismoyvareobis axali, kidev

ufro gamaognebeli mizezi davinaxe, TiTqosda gasaRebebis

didi Sekvra yofiliyo, JRaruni da Cxereba momesma da imave

wams Savtuxa, naxevrad SiSvelma kacma Camirbina yviril-yvi-

riliT. CemTan ise axlos iyo, rom imisi sunTqva momeaxla

saxeze. cal xelSi foladis rgolebiT gawyobili romeli-

Rac iaraRi daekavebina. miimala Tu ara nislSi, fexdafex mi-

hyva xvneSa-xvneSiT Tvalebabrialebuli veeberTela cxove-

li. namdvilad ar Sevmcdarvar, es iyo afTari.

am urCxulis danaxvaze ise aRar SevSinebulvar, radgan

axla ki davrwmundi, momeCvena-meTqi da yoveli Rone vixmare,

raTa gons movsuliyavi, gabedulad da cocxlad mevlo. Tva-

lebs vifSvnetdi. gavyvirodi. xelebi daviCqmite. wyaro davi-

naxe uceb, davixare, davisvele kiseri, xel-piri. aman miSvela,

gons movedi da movicile is Cemi Semawuxari guneba-ganwyo-

bileba, wamovdeqi, axla ki sul sxva kaci var-meTqi, gavifiqre

da mtkiced da mSvidad ganvagrZe is Cemi ucnobi savali.

dabolos, daZabulobisgan qancgawyvetili, mZime haerisgan

sulSexuTuli erTi xis Ziras Camovjeqi. mzem gamoixeda uceb

da foTolTa tevris bundi Crdili daefina balaxs. erTx-

ans gaocebuli davcqerodi am Crdils. gavSeSdi kidevac gak-

virvebisagan. maRla avixede. es xe palma iyo.

Tavzardacemuli wamoviWeri _ mZinavs-meTqi. es fiqri ra-

Ras miSvelida. vxedavdi da vgrZnobdi, srul Wkuaze viyavi.

am srul Wkuaze myofi aRviqvamdi mTel samyaros axal da

eniT uTqmel SegrZnebebisas. imwuTasve Takara sicxe dadga.

sakvirveli surneleba mohyveboda niavs. Cqafuni Camesma,

TiTqosda aq unda yofiliyo wyaluxvi, mdore mdinare, rom-

lis xmasac SerTvoda mravalricxovani brbos ucnauri yayani.

Cems maSindel yofas zustad ver agiwerT; vidre gaognebu-

li yurs vugdebdi am xmebs, TiTqosda jadoqarma joxi aiq-

niao, qaris uecarma da Zalumma kveTebam am aremidamos nisli

Semoacala.

Turme maRali mTis Ziras vmdgarvar da gavcqerodi vee-

Page 15: 50 წიგნი: ედგარ პო  - მოთხრობები

16

berTela vels, romelzec miiklakneboda didebuli mdinare.

imis sanapiroze moCanda aRmosavluri qalaqi, romlis ms-

gavsi arabul zRaprebSi Segvxvedria, Tumca es, Cem win mde-

bare, ufro sakvirveli sanaxavi iyo. im adgilidan, saidanac

me davyurebdi, TiTqosda rukaze dauxatavTo, yoveli kuTxe da

kunWuli Canda am qalaqisa. auracxeli mcxovrebliT mofe-

nili quCabandebi yovelmxriv kveTdnen erTmaneTs da ufrore

xeivnebs mogvagonebdnen, vidre quCebs. TvalismomWreli fe-

rebiT gamoirCeoda saxlebi, sadac ki midgebodiT, yvelgan

dainaxavdiT sakvirvelad moxatul-moCuqurTmebul aivnebs,

verandebs, minareTebs, samlocveloebs. bazari duRda da gad-

moduRda, sulo da gulo, ra ar gamoetanaT aq _ abreSumebi,

muslinebi, moelvare daSnebi, uZvirfasesi qvebi da samkaule-

bi. yovel mxares da yovel nabijze dainaxavdiT almebsa da

palankinebs, taxtrevnebiT dahyavdaT banovanebi, mZimed daabi-

jebdnen brwyinvaled morTuli spiloebi, yvelgan idga sao-

crad gamoWrili kerpebi; mooqrul-movercxlili iyo dole-

bi, droSebi, gongebi, kverTxebi. da am brboSi, jajRansa da

areul-dareulobaSi, uricxv Sav da yviTel turbanebian da

labadebian, mofriale wverebian xalxSi daexeteboda auareba

morTul-mokazmuli wminda xari. amave dros, aqve Wyivil-wi-

viliT daSliginebda aseve morTuli maimunebis jari, daZvre-

bodnen meCeTebis lavgardanebze, minareTebsa da samlocveloe-

bze. xalxiT gaWedili quCebidan, sadac ki gaixedavdiT, eSve-

boda kibeebi, romelTa bolo safexurebi sabanao adgilebs

ebjinebodnen, Tavad mdinare ki am dros TiTqosda Zlivs mie-

dineboda damZimebuli uamravi gadatvirTuli gemiT. aRarc

ki Canda mdinaris zedapiri. qalaqis irgvliv wamoWimuliyo

palmebisa da qoqosebis didebuli koromebi, aTaswlovani gi-

ganturi gasaocari xeebiTurT. aqa-iq moCanda brinjis mind-

vrebi, CaliT daxuruli qoxmaxebi, wyalsatevi, mivardnili

taZari, boSaTa banaki, tanwerweta qaliSvili, doqiT Tavze

martodmarto am didebuli mdinaris napirisken mimavali.

Tqven, rasakvirvelia, SegiZliaT TqvaT, zmaneba iyo es da

meti araferio, magram ase ar aris. rasac me vxedavdi, rasac

Page 16: 50 წიგნი: ედგარ პო  - მოთხრობები

17

me vfiqrobdi, rasac me vgrZnobdi, ar hgavda sizmars. namd-

vilad srul gonebaze viyavi. pirvelad ki Semepara eWvi, fxi-

zeli Tu var-meTqi, magram male davrwmundi, cxadliv vxe-

davdi yvelafers, marTlac, vinmes rom sZinavs da ZilSi eWvi

gauCndeba, Tu mZinavso, am eWvis dazustebas ver axerxebs da

imwuTasve iRviZebs. ase, magaliTad, novalisi ar cdeba, rode-

sac ambobs: `Tu gvesizmreba, gvZinavso, maSin male gaviRvi-

ZebT kidevac~. yvelaferi, rac vnaxe, sizmari unda yofiliyo

uTuod, sizmari da meti araferi, magram raki veWvobdi da

vyoymanobdi, vifiqre, sxvanair fenomens gadavyrivar-meTqi.

_ ver daviCemeb, rom cdebiT, _ Seawyvetina eqimma tem-

pltonma, _ magram mere ra moxda, miambeT, Tqven adeqiT da

iq qalaqSi CadiT...

_ ho, me avdeqi, _ ganagrZo didad gaocebulma bedloum da

Tan eqims Sescqeroda, _ avdeqi-meTqi, rogorc Tqven brZaneT,

da qalaqSi Cavedi. auareba xalxSi gamoviare, quCebSi gamo-

suliyvnen da erTi mimarTulebiT midiodnen, yovel nabijze

etyobodaT, rom saSinlad ganrisxebuliyvnen. uceb, Seuc-

nobeli impulsis gamo, didi gulisyuriT daviwye iqauro-

bis Tvaliereba. TiTqosda vicodi, rom mniSvnelovani ambebi

unda gadamxdenoda, Tumca, ar vicodi, ra da rogor. vxedavdi

im brbos da vgrZnobdi, Zalian mtrulad viyavi ganwyobili

misadmi. davusxlti da swrafad wamovedi, qalaqs Semovuare

da sxva gziT Semovedi. yvelgan Rrianceli idga, javriT yay-

anebdnen. sanaxevrod indoelTa, sanaxevrod evropelTa ms-

gavsad morTuli patara jgufi davinaxe, meTaurebi hyavda,

jentlmenebi, romelTac britanuli formis msgavsi tansac-

meli ecvaT da quCebidan auracxeli brbos gayra undodaT.

brZolis velze dacemulis iaraRi avisxi da umciresobis

mxare daviWire; arc ki vici, vis Sevebi mTlad gaafTrebuli,

nervuli sasowarkveTilebiT moculi; bevrni iyvnen da male

gvajobes, ukan davixieT da romeliRac Senobas SevafareT

Tavi. barikadebi avageT da axla ramdenime xniT daculi vi-

yaviT. Senobis saxuravTan erTi saTvalTvalo sarkmeli iyo

da iqidan davinaxe, aboboqrebuli uricxvi brbo erT, mdi-

Page 17: 50 წიგნი: ედგარ პო  - მოთხრობები

18

nareze gadmodgmul didebul sasaxles miawyda da ieriSiT

Sig SeWras lamobda. anazdad sasaxlis zeda fanjridan vi-

Rac CamouSves, diacuri Sesaxedaobis kaci, imis TanmxlebT

TavianTi turbanebisagan Toki SeekraT da imiT. navi daxvda

iqve da mdinaris meore mxares gadavida.

axla ase movisurve. mokle, magram mgznebare sityviT mi-

vmarTe Cems amxanagebs, imaTTagan ramdenime gverdSi amomidga,

Senobidan gamovcvivdiT da Sleguri ieriSi wamoviwyeT. Cvens

garemomcvelTa brboSi SeviWeriT, pirvelad Sedrknen da uku-

midgnen. Semdeg mxneoba moikribes, gaafTrebiT Semogvities

da isev ukumidgnen. am dros karga didi manZiliT davciliT im

Senobas da sadRac, viwro quCebSi movxvdiT areul-dareule-

bi, Tavgzaabneulebi, zemodan dagvyurebda maRali saxlebi,

romelTa qveS arc arasdros CamouRwevia mzis naTels. qa-

laqis kacni ficxlad gvitevdnen, Subebs gviRerebdnen, is-

rebis setyva dagvayares. gasaocari isrebi hqondaT, malaur

daxveul kriss mogvagonebdnen, mosriale gvelebis msgavss.

am Savi, grZeltariani isrebisaTvis Sxamiani wveri daetane-

binaT. marjvena safeTqelSi momxvda erTi isari. tortmaniT

waviqeci. imave wams sulisamomxdelma uRonobam momicva. erTi

gavibrZole... sunTqva Semekra... da... movkvdi.

_ axla ki, _ gavuRime me, _ veRar ityviT, sizmari ar

iyoo is Tqveni Tavgadasavali, rogorRa dagvimtkicebT,

mkvdari varo?

es sityvebi rom vTqvi, rasakvirvelia, did winaaRmdego-

bas movelodi bedlousagan; magram rogor gavocdi, rodesac

SevniSne, meryeobda, SekrTa, mTlad gafiTrda da aRaraferi

mipasuxa. templtons Sevxede. gaSeSebuli da gaognebuli

ijda Tavis savarZelSi _ kbilebi ukawkawebda da sadacaa

Tvalebi wamoucvivdeboda budidan. ganagrZeTo! _ uTxra man

bolos xrinwiani xmiT bedlous.

_ karga xans, _ Tqva man, _ Cemi erTaderTi grZnoba Tu

SegrZneba aryofnis wkvarami iyo, azri sikvdilisa. dabolos,

TiTqosda suli Cemi uecrad da Zalumad raRacam gaanaTa, ms-

gavsad eleqtrobisa. sinaTle da moqniloba aRviqvi amasTan

Page 18: 50 წიგნი: ედგარ პო  - მოთხრობები

19

erTad. sinaTle ki ar mixilavs, SevigrZeni. TiTqosda imave

wams miwidan wamovdeqi, magram ver vgrZnobdi sxeuls, mxedv-

elobis, smenisa da Sexebis unari damkargvoda. brbo aRarsad

Canda. bunti CaTavebuliyo. garkveulwilad damSvidebuliyo

qalaqi. Cem qvemoT gvami egdo, safeTqelSi isari hqonda gay-

rili, Tavi SeSupeboda da damaxinjeboda. magram yovelive

amas me ki ar vxedavdi, vgrZnobdi. sruliad aumRvreveli

gaxldiT. gvamsac ar SevuSfoTebivar. rame neba-survili ar

mqonda, magram raRacam ki maiZula moZraoba. SevfrTxialdi,

msubuqad gamoveSure qalaqidan, garSemovuare mas da imave

gziT gamovedi, romliTac Sevedi. xeobis im adgils rom mi-

vatane, sadac afTars gadavawydi, raRacam deniviT damkra;

sxeulic SevigrZeni da neba-survilic gamiCnda. isev gavxdi

is, rac viyavi da saswrafod Sinisken gamovwie, magram imas,

rac gadamxdenoda, ar daekarga realobis sicxade da axlac,

amwuTSiac ki ver getyviT, sizmari iyo-meTqi.

_ arc iyo, _ Zalian Cafiqrebuli Canda templtoni, _

magram ki aris Zneli sxva rame davarqvaT. savaraudoa, rom

Tanamedrove adamianis suli gansacvifrebeli fsiqikuri aR-

moCenebis karibWesTan misula. modi da axla am azrs davjer-

deT. danarCeni SeiZleba ase aixsnas. aba, erTi es feradi

suraTi naxeT, ki mindoda ufro adre meCvenebina, magram

gaurkveveli SiSis gamo dRemde ver SevZeli.

davxedeT im suraTs, veraferi iseTi mniSvnelovani ver

SevniSne, magram bedlous ki Tavzari dasca. Sexeda Tu ara, kina-

Ram grZnoba dakarga. patara portreti iyo da meti araferi,

zedmiwevniT zustad, ara vcdebi, imeorebda misi saxis nakvTebs.

yovel SemTxvevaSi, ase gavifiqre suraTis SexedvisTanave.

_ aba, daakvirdiT, _ Tqva templtonma, _ am suraTis

TariRs, ai, aq, am kuTxeSi, ZlivsRa Cans _ 1780. swored am

weliwads dauxatavT es portreti, Cemi gardacvlili me-

gobris, batoni oldebis suraTia, kalkutaSi gavicani is

kaci, uoren hastingsis mmarTvelobis xans, oci wlisa vi-

yavi maSin. pirvelad rom saratogaSi gnaxeT, batono bed-

lou, swored gasaocari msgavseba Tqvensa da am portrets

Page 19: 50 წიგნი: ედგარ პო  - მოთხრობები

20

Soris iyo mizezi, rom gagicaniT, dagimegobrdiT da bolos

xelSekrulebac ki davdeT. mas mere sul Tqveni kompanioni

var. swored amas miveltvodi, nawilobriv an sulac imis gamo,

rom guli mikvdeboda im Cemi daRupuli amxanagis gaxsene-

baze. Cveulebrivi cnobismoyvareoba dameufla da cotaTi

SevSfoTdi kidevac TqvenTan Sexvedris xans.

Tqven rom gamowvlilviT aRwereT, Tu ra mogeCvenaT im

mTebSi, cxadliv mogvagonebs indoeTis qalaq benaress wminda

mdinaris sanapiroze. is bunti, brZolebi da sisxlis Rvra

marTlac momxdara Seit-singis ajanyebis dros, 1780 wels.

maSin hastingsi Zlivs gadarCenila cocxali. turbanebisagan

gakeTebul Toks rom Camohyva, Tavad Seit-singi gaxldaT. Seno-

baSi Secvenili jariskacebi iyvnen sipaebi da britaneli ofi-

crebi, maT xelmZRvanelobda hastingsi. imaT Soris mec viyavi

da yoveli Rone vixmare, raTa win aRvdgomodi im oficris mier

anazdeulad da sabediswerod wamowyebul ieriSs. igi quCebSi

Seeba brbos da bengalelis mowamlulma isarma mouRo bolo.

is oficeri Cemi uZvirfasesi megobari iyo. gvarad oldebi. am

xelnawerSi SegiZliaT amoikiTxoT (Tqva es da rveuli gamo-

miwoda, swored axlaxan daewera ramdenime furceli), rom im

dros, rodesac Tqven mTebSi is ambavi gadagxdaT, me aq, saxlSi

gamowvlilviT aRvwerdi im ambavs rveulSi.

daaxloebiT erTi kvira gavida am saubris Semdeg, roca

Sarlotsvilis gazeTma Semdegi cnoba gamoaqveyna:

`Rrma mwuxarebiT viuwyebiT baton ogastes bedlos gar-

dacvalebas, am jentlmenis keTili guli da mravali Rirseba

didxans iyo Sarlotsvilis moqalaqeTa Tayvaniscemis sagani.

baton b-s ukve ramdenime weliwadi awuxebda nevralgia,

romelmac bevrjer kinaRam bolo mouRo; magram es avadmyo-

foba ar yofila misi sikvdilis uSualo mizezi. igi erTi

metad uCveulo SemTxvevis gamo gardaicvala. ramdenime dRis

win kldovan mTebSi seirnobis xans odnav gacivda da cieb-cx-

eleba Seeyara, amas daerTo TavSi moWarbebuli sisxlis mo-

wola. Sveba rom mieniWebina misTvis, eqimma templtonma sisx-

lis adgilobriv gamoSvebas mimarTa. wurblebi safeTqle-

Page 20: 50 წიგნი: ედგარ პო  - მოთხრობები

21

bze daasves. Tavzardamcemi iyo avadmyofis uecari sikvdili

da, rogorc aRmoCnda, wurblebTan doqSi sruliad SemTx-

veviT moxvedriliyo Wiayelas msgavsi Sxamiani gvelisZua,

romelsac zogjer mezoblad mdebare tborSi pouloben.

swored igi mikvroda misi marjvena safeTqlis mcire ZarRvs.

samedicino wurbelasTan misi didi msgavsebis gamo Secdoma

metad gvian SeuniSnavT.

N. B. Sarlotsvilis Sxamiani gvelisZua SegiZliaT gamo-

arCioT wurblisagan siSaviT da, gansakuTrebiT, im xveuli da

Wiayeliseburi moZraobiT, gvelma rom icis~.

am sayuradRebo SemTxvevaze xsenebuli gazeTis redaqtor-

Tan rom vsaubrobdi, uceb vkiTxe, rogor moxda, rom daRu-

pulis gvari ase dauweriaT-meTqi, _ bedlo.

_ mgonia, _ vuTxari me, _ raRac iciT da imitom, magram

me sul ase vfiqrobdi, rom es gvari u-Ti mTavrdeboda.

_ raRac iciTo? ara, _ mipasuxa man, _ es beWdvis ubralo

Secdomaa. am gvars, bedlos, yvelgan da yovelTvis boloSi

u daerTvis da arc arasdros gamigonia, rom sxvagvarad dae-

weroT igi.

_ hoda, _ Caviburtyune me da mivtrialdi, _ swored uTq-

vamT, yovelive gamonagonze ucnauria WeSmaritebao, radgan

Tu bedlos u-s gareSe ukuRma wavikiTxavT, gvari oldebi

iqneba, es kaci ki meubneba, beWdvis Secdomaao.

Page 21: 50 წიგნი: ედგარ პო  - მოთხრობები

`kviris palitris~ biblioTeka

wigni 13

redaqtori elene salariZe

koreqtorebi: mari gunTaiSvili

nino lolua

natalia CimakaZe

kompiuteruli uzrunvelyofa giorgi asaTiani

ydis dizaini eTer gziriSvili

proeqtis menejeri TinaTin asaTiani

gamomcemloba palitra L, 2011

misamarTi: iosebiZis q. 49, tel.: 38-38-71

E-mail: [email protected]

50 wigni, romelic unda waikiTxo, sanam cocxali xar

Page 22: 50 წიგნი: ედგარ პო  - მოთხრობები

wigni 1

onore de balzaki

Sagrenis tyavi

wigni 2

jek londoni

martin ideni

wigni 3

SoTa rusTaveli

vefxistyaosani

seriis wina wignebi:seriis wina wignebi:

Page 23: 50 წიგნი: ედგარ პო  - მოთხრობები

wigni 4

aleqsandre diuma

sami muSketerior tomad

wigni 5

uiliam Seqspiri

hamleti

wigni 6

Jiul verni

80 000 kilometriwyalqveS

Page 24: 50 წიგნი: ედგარ პო  - მოთხრობები

wigni 7

mixail bulgakovi

ostati da margarita

wigni 8

oskar uaildi

dorian greisportreti

wigni 9

Carlz dikensi

devid koperfildi

Page 25: 50 წიგნი: ედგარ პო  - მოთხრობები

wigni 10

erix maria remarki

triumfaluri TaRi

wigni 11

frederik begbederi

99 franki

Page 26: 50 წიგნი: ედგარ პო  - მოთხრობები

homerosi

odisea

main ridi

uTavo mxedari

Tomas mani

budenbrokebi

seriis momdevno seriis momdevno wignebi:wignebi: