50 წიგნი: ედგარ პო - მოთხრობები
-
Upload
gio-rgashvili -
Category
Documents
-
view
2.491 -
download
2
Transcript of 50 წიგნი: ედგარ პო - მოთხრობები
gamomcemloba palitra L
2011
50 wigni, romelic unda waikiTxo, sanam cocxali xar
wigni 12
UDC (uak) 821.111(73)-32p-47
`50 wigni, romelic unda waikiTxo, sanam cocxali xar~
es proeqti msoflios araerT qveyanaSia popularuli.
sxvadasxva gamokiTxvis saSualebiT, mkiTxveli irCevs
50 saukeTeso wigns msoflio literaturis saganZuridan.
saqarTveloSi `kviris palitris~ am proeqts mravali aTasi
adamiani gamoexmaura. swored maTi dadgenilia im rCeuli
wignebis nusxa, romelic `palitramediam~ realur bibli-
oTekad aqcia.
es wigni msoflio literaturis am unikaluri bibli-
oTekis nawilia.
© gamomcemloba palitra L, 2011
yvela saavtoro ufleba daculia.
ISSN 1987-9628
ISBN 978-9941-422-64-5
moTxrobebizaur kilaZis Targmani
edgar po
5
feriis kunZuli
Nullus enim locus sine genio est1.serviusi
`La musique, _ wers marmonteli im Tavis Contex Moraux-Si2,
romelic CvenTan yvelas ase uTargmnia: `zneobrivi moTxro-
bebi~. hoda, TiTqosda dascinis kidevac imis Sinaarss, _ La musique est le seul des talents qui souissent de lui meme; tous les autres veulent des temoins3. aq igi erTmaneTSi urevs tkbili
bgerebiT mogvril siamovnebas da maTi Seqmnis unars. sxva
niWis darad, musikasac SeuZlia Cveni aRfrTovaneba maSinac
ki, roca martoni vvarjiSobT da msmeneli ara gvyavs. swored
is garemoeba, rom mas ZaluZs efeqturi iyos da didi sixa-
ruli mogvaniWos martoobis Jams, msgavssa xdis sxva niWTan.
is idea, romelic mweralma sustad gamoxata an msxverplad
miitana maxvilsityvaobis erovnuli siyvarulis sakurTx-
evelze, Tqma ar unda, cxadliv gvamcnobs, rom umaRlesi
donis musika suliT xorcamde mxolod martoobis Jams
SegvZravs. visac Cangi misi gulisTvisRa uyvars da suli-
eri kmayofilebiT usmens, imwuTasve gaiziarebs asegvarad ga-
moTqmul am mosazrebas. magram codvil mokvdavTaTvis aris
kidev erTi siamovneba _ SeiZleba es iyos erTaderTic _
musikaze ufro rom zemoqmedebs Cvens grZnobebze marto yof-
1 yvela adgils hyavs Tavisi mfarveli angelozi (laT.).2 zneobrivi anu zneobis Sesaxeb.3 ̀ musikaluroba erTaderTi niWierebaa, Tavisi TaviT rom kmayofil-
deba, sxva yvelas meore piri sWirdeba~ (fr.).
6
nis Jams. bunebis wiaRSi moxvedris bednierebas vgulisxmob.
marTlacda, Tu kacs surs Caxvdes am miwaze didebas RvTisas,
martomyofi unda eziaros am didebas. me Tu mkiTxavT, rac
unda iyos, yovelis _ ara marto adamianiSvilis _ arseboba,
garda niadagSi aRmocenebuli mwvaniT Semosili Cumi mcena-
reebisa, Semusravs aremidamos xeds, ebrZvis adgilis dedas.
WeSmaritad, siyvaruliT vumzer bneliT mocul velebs, Cana-
crisfrebul kldeebs, moCuxCuxe wyaroebs, SfoTsavse, kvne-
siT mTvlemare tyeebs, mTebs, medidurad rom Camoscqerian
bars _ me miyvars bunebis es saocreba, veeberTela nawilebi
sulisa da gulis mqone mTelisa _ mTelisa-meTqi, romlis
forma (sferoseburi) usrulqmnilesi da yovlismomcvelia;
planetaTa dasSi miixveva misi bilikebi; mTvarea misi saTno
msaxuri; mze RvTaebrivi meufe misi; maradiulobaa sicocx-
le misi; fiqrebi misi romeliRac ufals dastrialebs; Sem-
ecnebaa siamovneba misi; usasrulobasTanaa wilnayari misi
bedi; misi codna Cvenze msgavsia Cveni codnisa animalculae-s1
Sesaxeb, romliTac savsea Cveni tvini _ amisdakvalad es ar-
seba warmogvidgeba viTarca wminda usulo da materialuri,
iqneb, amgvarad warmovudgebiT Cvenc am animalculae-s.Cveni teleskopebi da maTematikuri gamokvlevani yovelTvis
imas gvamcnoben _ miuxedavad meti wili briyvi mRvdelmsax-
urebis brtyeli sityvebisa, _ rom sivrces da misgan gamomdin-
are moculobas didi mniSvneloba aqvs zesTa umaRlesisaTvis.
ciklobrivia varskvlavTa moZraoba da amitomac gamoricxu-
lia udidesi raodenobis ciuri sxeulebis Sejaxeba. zustad
iseTi formisa arian es sxeulebi, rom mocemul zedapirze
unda daetios rac SeiZleba meti materia, xolo Tavad es
zedapiri isea mowyobili, rom rac SeiZleba mravalma arsebam
naxos TavSesafari. amdeni ver moTavsdeboda amave farTobis
zedapirze, sxvagvarad rom yofiliyo mowyobili igi. sivrcis
usasrulobam ar unda gvafiqrebinos, RvTisTvis mniSvneloba
ara aqvs moculobaso, radgan mis Sesavsebad SeiZleba arsebob-
des usasrulo materia; da radgan naTelia, rom materiisTvis
1 mikroskopuli arsebebi (laT.).
7
es sicocxlisunarianobis miniWeba principia _ marTlacda,
ramdenadac Cven amis Caxvedra SegviZlia, ZiriTadi principia
_ gamovlineba RvTaebrivi nebisa _ logikuri ar unda iyos is
varaudi, rom es principi SeiZleba mcirediT SemoisazRvros,
Cven xom yoveldRe vxedavT xsenebuli gamovlinebis kvals;
swori iqneba, Tu vityviT: vrcelze vrcelia misi meufeba.
Tuki Cven vnaxulobT sasrulis uqonel ciklebSi ciklebs,
rodesac yovelive trialebs sadRac SoreTSi danTqmuli Rv-
Taebrivi centris garSemo, am garemoebis analogiurad xom
SeiZleba vivaraudoT sicocxlis arseboba sicocxleSi, mci-
reTa yofna udidesTa wiaR da yvela amaTi erTad ki _ Rv-
Taebriv sulSi? erTi sityviT, SeSlilTa msgavsad vcdebiT
esodeni Tavdajerebulobis gamo, rodesac gvjera, kaci Tavisi
awmyo-momavliT samyarosaTvis ufrore mniSvnelovania, vidre
is `RvinWani xevisani~, romelsac xnavs da Tesavs da sZuls
kidevac, usulobas ukiJinebs mas da amis mizezad is mohyavs,
rom arc arasdros unaxavs moqmedeba misi sulisa1.
mTaze an tyeSi, mdinaris an zRvis napirze yofnis xans Cems
am da amdagvar fiqrebs dahkravda iseTi elferi, rasac yovel-
dRiur cxovrebaSi fantastikurs daarqmeven xolme. bevrs vx-
etialobdi aseT midamoebSi cnobismoyvareobiT moculi, mar-
todmarto viyavi xSirad; yuradRebiT vakvirdebodi bun ebas,
imas, rasac gadavawydebodi _ bnelsa da uZiro xevs, tbis na-
Tel zedapirze areklil zecas; xsenebuli yuradReba miT ufro
micxoveldeboda, rodesac gavifiqrebdi, marto var, Cem garda aq
aravinaa. viRac frangs2 briyvulad mouxsenebia cimermanis erTi
cnobili Txzulebis Semdegi pasaJis gamo: La solitude est une belle chose; mais il faut quelqu’ un pour vous dire que la solitude est une belle chose3. marTlac asea, magram es xom TavisTavadac cxadia.
erTxel, martodmarto rom vxetialobdi romeliRac
1 Tavis traqtatSi De situ orbis, moqcevaTa Taobaze rom saubrobs,
pomponius mela ase gvamcnobs: `qveyana an didi cxovelia, an...~ da a.S.2 savaraudod, frang mwerals onore de balzaks.3 `martooba mSvenieria, magram isic aucilebelia, vinmem giTxraT,
martooba mSvenieriao~ (fr.).
8
Soreuli mxaris mTianeTSi, mTvlemare, mdumared molivlive,
sevdis momgvreli mdinareebisa da kaeSniT mocul tbaTa sana-
piroebze, sadRac aq wyaro da kunZuli davinaxe. uecrad wavaw-
ydi am adgils. ivnisis Tvis foTolTa Sriali ismoda, am are-
midamos saWvretad buCqnaris qvemoT, kordze wamovweqi, misi
ucxo surneleba trialebda irgvliv. vgrZnobdi, mxolod me
unda memzira am suraTisaTvis, zmanebisdari rom Canda.
yoveli mxriT _ garda dasavleTisa, saiTkenac mze gadaxril-
iyo _ zurmuxtisfrad idga tyis zRudeni. patara mdinare
moedineboda aq da mkveTrad uxvevda. aRarsad Canda, TiTqos-
da aqve, aRmosavleTiT, momwyvdeuliyo da gasasvlels veRar
poulobda xeebis muq-mwvane tevrSi da saidanRac, sapirispiro
mxridan (mwoliaresa da zeviT macqerals ase meCveneboda) Can-
Cqerad moiRvreboda usasrulod da Cumad, Seferili saRamo
xanis zecaze damavali mzis mewamuli da oqrosferi sxivebiT.
daaxloebiT SuagulSi am mcireodeni sivrcisa, sadamdi-
sac miswvdomoda Cemi dabinduli mzera, mdinaris mCqrolav
mkerdze patara mrgvali kunZuli davanebuliyo.
napiri da Crdili aq ise Serwymula, TiTqosda haerSi
erTTavad SenivTebula, _ wylis sarkisebur zedapirs iseTi
naTeli gadasdioda, rom Znelad Tu ityodiT, sad, ferdobis
romel adgilze Tavdeboda zurmuxtisferi kordi da iwye-
boda brolisebri tbis samflobelo.
aqedan, sadac me vimyofebodi, SemeZlo Tvalis erTi gadav-
lebiT mexila kunZulis aRmosavleTisa da dasavleTis napir-
ni. gasaocari gansxvaveba SeiniSneboda imaT Soris. baRnaris
mSvenierTa haramxana gamoCnda dasavleTiT. mzis almacer sx-
ivebs ise aeelvarebina da aelaplapebina qvemoT yvelaferi,
rom mTeli es aremidamo icinoda yvavilTa siciliT. swori,
mokle da surnelovani balaxebi asfodelebiT gadapentiliyo.
xeebi idgnen aq moqnilni, mxiarulni, zeaRmarTulni, naTliT
mosilni, graciozulni, imaTi aRnagoba da foTlovani tevri,
priala, kriala da Wreli kanisa raRac aRmosavlurs mogva-
gonebda. sicocxlis didebulebiTa da sixaruliT gamsWvalu-
liyo aqauroba da Tumca zeciT monaberi niavic ki ar iZvro-
9
da, yovelive aq mainc frTxialebda, mi da mo dafarfatebda
uricxvi pepela viTarca frTosani titebi1.
sxva, anu aRmosavleTi napiri kunZulisa bnel-ukun
CrdilSi danTqmuliyo. mkacri, Tumca ki mSvenieri da mS-
vidi bindi mohfenoda yovelives. muqferisani iyvnen iq xeebi,
daRvremiT mdgarni, gulis momkvleli sevdiT daxrilebi da
damwuxrebulebi zar-zeimiT gvamcnobdnen glovasa da udroo
sikvdils. Savferi balaxi gadahkvroda im adgils kviparo-
sis CrdiliviT, mravali uSno goraki warmoCeniliyo imaT
Soris, dabali, viwro da mogrZo, saZvaleTa msgavsi, Tumca
samarovani ar iyo es adgili, gadaburuli rutiTa da roz-
mariniT. xeTa Crdilebi mZimed CaWdeodnen wyals, TiTqos-
da Cakarguliyvnen imis siRrmeSi da gadmoscemodaT iqauri
sibnele. ase warmovidgine, TiTqosda am CrdilTagan yoveli,
mzis sul dabla, dabla CaSvebisdakvalad, quSad moscile-
boda mis dambadebel xeTa tans da Caxveuliyo dinebis wiaR;
da sxva Crdilebic scildebodnen wamis umalesad xeebs da
warxocilTa, dakrZalulTa adgils ikavebdnen.
Cems fantaziaze mimZlavrebulma am ideam didad imoqmeda da
ocnebaTa burusSi gamxvia. ̀ Tuki odesme yofila sadme mojadoe-
buli kunZuli, _ vTqvi CemTvis, _ swored es unda iyos. es
aremidamo TavSesafaria oriod unazesi feriis, daRupul modg-
mis naSierTa. iqneb, imaTia es mwvaneSi Cafluli saflavebi? _
an iqneb, isini adamianiSvilTa darad eyrebian TavianT tkbil
sicocxles? Tu momakvdavni ganilevian sevdiT da ase nelinel,
nelinel miabareben suls ufals, viTarca xeebi, erTimeoris mi-
yolebiT icileben Crdilebs da sabolood kargaven kidec Tavis
substancias? wyalSi inTqmeba xis Crdili da rom ileva Tan-
daTanobiT, sul ufro da ufro Savdeba, SeiZleba swored aseTia
feriaTa damokidebuleba yovlismomcveli sikvdilisadmi?~
sanaxevrod daxuWuli TvalebiT ase rom vfiqrobdi, mze
swrafad wveboda mosasveneblad, maliad, maliad miixveoda
morevi kunZulis garSemo da mohqonda, moaqanebda veeberTela,
1 Florem putares nare per liguidum aethere. P. kommire (yvavili medini
eTeriTaa naSobi. mama komire).
10
TeTrze TeTr Wadris qerqebs. asegvarad mbrunav wylis zeda-
pirze mravalnairad aRiqmeboda xis es naWrebi da mkvircxl
warmodgenas SeeZlo nebismieri sagnis gamosaxuleba mieniWebi-
na maTTvis. ase ocnebamoreulma kacma im feriaTagan erT-erTi
davlande, swored imaze vfiqrobdi am cota xnis win da axla
kunZulis dasavleTiT Camofenili naTlidan wynarad mielt-
voda sibneles. tanalva qali idga saocrad pawawina navSi da
xelT epyra zmanebis dari umsubuqesi xofi. daisis ukanaskneli
wuTebis sinaTleze mxiarulebis arili gadasdioda saxeze, ma-
gram male kaeSniT aRibeWda CrdilTan SeerTebis kvalobaze. uC-
umrad micuravda, dabolos, kunZuls Semouara da isev moatana
naTels. `feriis Cumi triali am kunZulis garSemo, _ aRar
gamiwyvetia Zafi fiqrisa, _ swored es aris misi xanmokle si-
cocxle. midis zamTari da midis zafxuli. sikvdilis weli-
wads moaxloebia igi; radgan xom vxedav kargad, rogor Caixvia
wylis bneleTma, da sul ufro uSavesi gaxda sibnele misi~.
kvlav gamoCnda navi igi da masze feria; magram axla mas
etyoboda, rom mosWarbeboda sazrunav-saorWofo da Semcire-
boda simxiarule. kvlav moiqca sinaTlidan siSaveSi (imwuTas-
ve rom imZlavra) da kvlav moswyda Crdili da CainTqa Savi xis
feris wyalSi da ylapi uyo bnel-ukuneTma. da kvlav da kvlav
garSemo uvlida feria am kunZuls (sanam mze qvemore eSveboda
dasaZineblad), da axla, sinaTleSi yoveli misi gamoCenis xans,
sul ufro da ufro sevdiani, uRono, bundi da mimqrali Canda;
da yoveli misi wiaRsvla siSaveSi, yoveli misgan mosxletili
Crdili wyvdiadis meufebas mowmobda ukve. dabolos, rodesac
sruliad gailia mzis Suqi, feriam, aCrdilma imisma, rac iyo,
mWmunvared gaswia naviTurT Savi xis feris dar nakadisaken _
da Tu gamovida iqidan, ver getyviT, radgan siSave Camowva yvel-
gan da aRar minaxavs saxe misi momjadoebi.
11
kldovani mTebis ambavi
1827 wlis SemodgomiT, virjiniis StatSi, Sarlot-svilis
axlos rom davsaxldi, SemTxveviT gavicani batoni ogastes bed-
lou. yovelmxriv sayuradRebo gaxldaT es ymawvili jentlmeni
da mec didi gulisyuriTa da cnobismoyvareobiT movekide am
nacnobobas. Tu vin iyvnen misi sulieri da xorcieli naTesavebi,
ver davadgine. verc misi ojaxis Sesaxeb gavige veraferi. verc is
miTxres, Tu saidan iyo Camosuli. ki geubnebiT, ymawvili jen-
tlmeni-meTqi, magram misi asaki Zalian saeWvo Seqmniliyo CemT-
vis. Tqma ar unda, ymawvili Canda, Tavadac amas ambobda, ymawvili
varo, magram zogjer vifiqrebdi xolme, asi wlisa unda iyos-
meTqi. yvelaze ufro gasaocars am kacis aRnagobas SearqmevdiT.
uCveulod maRali da gamxdari, welSiac metad moxrili iyo.
mWle da grZelze grZeli kidurebi hqonda; Subli _ farTo da
dabali, saxe _ usisxlo, piri veeba da moZravi, mTlad kbileb-
CoRera, oRond saRi, aqamde amis msgavsi me arc araferi minaxavs.
sasiamovno Rimili hqondao, amas ver ityodiT, magram rogor-
Rac Tqvens guls ki igebda amiT da, amasTan erTad, sul erTTa-
vad sevdiT moculi iRimeboda. dReniadag waruvali Canda misi
kaeSani. Tvalebi uCveulod didroni hqonda da katisebr mrgva-
li, gugebi upataravdeboda da udiddeboda xolme sinaTlis
dakleba-momatebis kvalobaze, viTarca es katisebrTa ojaxis
cxovelebs sCveviaT. Tvalis TeTroni sakvirvelad auelvarde-
boda mRelvarebis Jams da TiTqosda ki ar irekleboda, Signi-
dan gamoscemda sxivebs sanTlis an mzis msgavsad, Cveulebriv ki
bundi da librgadakruli mTlad azrmoklebuli Canda da ase
ifiqrebdiT, didi xnis dasamarebuli gvamisaao.
12
Tavadac didad swyinda, rogorc Cans, Tavisi aseTi gareg-
noba da xSiradac axsenebda, TiTqosda undoda aexsna Tu gae-
marTlebina, ramac pirvelad guli momikla, magram sul male
Sevegue amas da aRarc mimZimda imasTan yofna. TiTqosda sur-
da, ufro gadakvriT eTqva, vidre pirdapir mohyoloda mt-
kicebas, marTalia, dRes aseTs mxedavT, magram erT dros rom
genaxeT, Zalianac mogewonebodiT, nevralgiis gauTavebelma
Setevebma mimiyvana am dRemdeo. wlebis ganmavlobaSi erTi
eqimi naxulobda, gvarad templtoni, moxuci jentlmeni, ase,
samocdaaTi wlisa unda yofiliyo. pirvelad saratogaSi Sex-
vda da im dRidan moyolebuli am kacma didad uSvela, anu,
ase sjeroda mas. dabolos, bedloum, mdidari rom gaxldaT,
xelSekruleba daudo eqim templtons. am xelSekrulebis
Tanaxmad, eqims miecemoda gasamrjelo, raTa mTeli dro da
Tavisi saeqimo gamocdileba am avadmyofisTvis moexmara.
Tavis siymawvileSi eqim templtons bevri umogzauria da
parizSi yofnis xans mesmeris erTguli mimdevari gamxdara.
magnetur xerxebs iSveliebda es kaci da pacients mwvave
tkivilebi Seumcira; am warmatebis Sedegad, raRa Tqma unda,
avadmyofi garkveulwilad gaiziarebda im moZRvrebas, am xe-
rxebs rom esaZirkvleboda. magram im eqimma, yvela enTuzias-
tis darad, sulac moisurva mowafis gadmoyvana Tavis rwmenaze
da imdenad iyoCaRa, rom is wamebuli kaci mravalgzis gaxda
cdispiri. bevr cdas is Sedegi hqonda, Cveulebrivi rom iyo
am ukanasknel xanebSi da dRes ukve xandaxan Tu ipyrobs yur-
adRebas an sulac veRar amCneven, magram imxanad, aq moTxro-
bili ambavi rom moxda, TiTqmis arc iyo cnobili amerikaSi.
me imis Tqma minda, rom eqim templtonsa da bedlous So-
ris nelinel, cxadliv damkvidrda rapport-i, anu magnetu-
ri damokidebuleba. magram zustad ver getyviT, xsenebuli
rapport-i Cveulebrivi Zilis sazRvrebs scildeboda-meTqi;
oRond ufro swori iqneboda, Tu amas ZilquSis mZlavrobas
davarqmevdiT. pirveli cda magneturi Zilis gamowvevisa sru-
liad gaucudda mesmerists. mexuTed Tu meeqvsed nawilobriv
miaRwia mizans da isic didi Zalisxmevis Sedegad. mxolod
13
meTormetejer moupovebia sruli warmateba. Semdgom amisa,
pacientis neba male emorCileboda mkurnalis gankargule-
bas, da imxanad, rodesac pirvelad gavicani oriveni, sul mc-
ireodeni Segoneba sWirdeboda eqims da Zili maSinve moicavda
avadmyofs, romelsac SeiZleba arc ki scodnoda, Tu iyo vinme
am dros masTan. axla ki, 1845 wels, msgavs saocrebas yovel-
dRiurad aTasebi xedaven da me vbedav es TiTqosda SeuZle-
beli movlena aRvwero, rogorc sruli realoba.
didi temperamentis mqone gaxldaT bedlou. mgrZnobiare,
aRgznebuli, aRtacebuli, Zalumi da mravalferovani warmo-
saxva icoda, rac, Tqma ar unda, kidev ufro gacxoveleboda
morfs SeCveul kacs, bevrsac ylupavda am balRams, uromli-
sodac veRarc warmoedgina arseboba. Cveulebriv, did dozas
daayolebda xolme sauzmes, ufro sworad, erT finjan magar
yavas da SuadRemde aRarafers Wamda, mere ki martodmarto
an ZaRlis TanxlebiT didxans daexeteboda ukacriel, sevdis
momgvrel mTebSi, Sarlotsvilis dasavleTiTa da samxreTiT
rom mdebareobs da romelsac kldovan mTebs uwodeben.
erT moquruxebul, Tbilsa da nislian-burusian dRes, no-
embris miwuruls, wlis im dros, ucnauri interregnum1 rom
aris, rasac amerikaSi `indielis zafxuls~2 eZaxian, batoni
bedlou, Cveulebisamebr, mTaSi saxetialod wavida. dRe gav-
ida da is jer kidev ar dabrunebuliyo.
saRamos rva saaTi iqneboda da karga magradac SevSindiT,
rad daagviandao da saZebneladac unda wavsuliyaviT, rom
uceb gamoCnda saR-salamaTi, oRond Cveulebrivze ufro
agznebuli ki gaxldaT. Tavis mogzaurobasa da dagvianebis
mizezze rom gviambo, gaocebuli davrCiT.
_ Tu gaxsovT, _ gviTxra man, _ daaxloebiT dilis cxra
saaTze gavedi Sarlotsvilidan. maSinve mTebs mivaSure da
aTisTvis erTi, sruliad ucnobi xevi vnaxe. didi yuradRe-
biT vakvirdebodi iqaurobas im mixveul-moxveul viwroebSi
mimavali. didebuli sanaxavi iyoo is mTeli aremidamo, amas
1 umefobis xana (laT.).2 oqros Semodgoma.
14
ver ityodiT, magram imdenad udaburi da mowyenili Canda,
rom aRtacebuli davrCi. TiTqosda sruliad Seuryvneli iyo
es mivardnili adgili. fiqri ver momecilebina, rom iq, sa-
dac me mivdiodi, am mwvanekordiansa da nacrisfer qva-Ror-
Rze kacs ar gaeWaWanebina... Sesasvleli ise SezRuduli iyo
da miudgomeli, rom im RartafSi misasvlelad erTi da ori
ki ara, ramdenime sxvadasxva adgilas SemTxveviT gavla dag-
Wirdeboda. amisdakvalad sulac ar Canda SeuZlebeli, rom
Tavgadasavlebis mZebnelTagan mxolod me unda vyofiliyavi
pirveli, vinc am udabur adgilas fexi daadga.
sqeli da ucnauri nisli Tu kvamli, rogorc es gviani zaf-
xulis dros icis, mZimed CamoSliliyo, yoveli sagani moecva
Cem garSemo da, raRa Tqma unda, es sagnebi ciebcxelebiani ka-
cis TvaliT danaxuls damsgavseboda. imdenad ganuWvreteli
iyo es sasiamovno burusi, rom Tormet iardze ukve veRarafers
vxedavdi, savali metad mixveul-moxveuliyo, mze ar Canda da
male aRar vicodi, saiT mivdiodi. Cveulebriv efeqts miaR-
wia am dros morfma da mTel am aremidamos didi yuradRebiT
vakvirdebodi. foTlis TrTola _ balaxis feri _ futkris
zuzuni _ namis elvareba _ niavis fSvinva _ tyis surneleba,
mTeli am samyaros Cqami iyo saTave mxiaruli da nairferi,
uwesrigod moZalebuli aRfrTovanebuli fiqrebisa.
ramdenime saaTs mivdiodi aseT yofaSi. nisli sul ufro
dabla ganrTxmuliyo da mTlad garSemomxveoda. bolos xe-
lis faTuriTRa mivikvlevdi gzas da maSin eniT uTqmelma
SfoTianobam momicva, rogorRac avnerviuldi, vWoWmanobdi,
kankalma amitana. fexis gadadgmisa meSinoda, vaiTu, sadme
ufskrulSi gadaviCexo-meTqi. isic gamaxsenda, Tu ra ucnau-
ri ambebi mouyoliaT am kldovani mTebis Sesaxeb, TiTqosda
veluri, sisxlismsmeli tomebi binadrobdnen am tevrebsa da
gamoqvabulebSi, aTasnairi bundi zmaneba dameufla da Tavg-
za amibnia. zmaneba-meTqi, romelTa bundovaneba kidev ufro
aZlierebda Cems sasowarkveTilebas. uceb Cemi yuradReba mi-
ipyro xmamaRla dolis cemam.
didad gamikvirda, raRa Tqma unda, sad dolis cema da sad
15
es mTebi-meTqi. mTavarangelozis sayviris xmac ki ar gamao-
cebda ase. magram SiSisa da cnobismoyvareobis axali, kidev
ufro gamaognebeli mizezi davinaxe, TiTqosda gasaRebebis
didi Sekvra yofiliyo, JRaruni da Cxereba momesma da imave
wams Savtuxa, naxevrad SiSvelma kacma Camirbina yviril-yvi-
riliT. CemTan ise axlos iyo, rom imisi sunTqva momeaxla
saxeze. cal xelSi foladis rgolebiT gawyobili romeli-
Rac iaraRi daekavebina. miimala Tu ara nislSi, fexdafex mi-
hyva xvneSa-xvneSiT Tvalebabrialebuli veeberTela cxove-
li. namdvilad ar Sevmcdarvar, es iyo afTari.
am urCxulis danaxvaze ise aRar SevSinebulvar, radgan
axla ki davrwmundi, momeCvena-meTqi da yoveli Rone vixmare,
raTa gons movsuliyavi, gabedulad da cocxlad mevlo. Tva-
lebs vifSvnetdi. gavyvirodi. xelebi daviCqmite. wyaro davi-
naxe uceb, davixare, davisvele kiseri, xel-piri. aman miSvela,
gons movedi da movicile is Cemi Semawuxari guneba-ganwyo-
bileba, wamovdeqi, axla ki sul sxva kaci var-meTqi, gavifiqre
da mtkiced da mSvidad ganvagrZe is Cemi ucnobi savali.
dabolos, daZabulobisgan qancgawyvetili, mZime haerisgan
sulSexuTuli erTi xis Ziras Camovjeqi. mzem gamoixeda uceb
da foTolTa tevris bundi Crdili daefina balaxs. erTx-
ans gaocebuli davcqerodi am Crdils. gavSeSdi kidevac gak-
virvebisagan. maRla avixede. es xe palma iyo.
Tavzardacemuli wamoviWeri _ mZinavs-meTqi. es fiqri ra-
Ras miSvelida. vxedavdi da vgrZnobdi, srul Wkuaze viyavi.
am srul Wkuaze myofi aRviqvamdi mTel samyaros axal da
eniT uTqmel SegrZnebebisas. imwuTasve Takara sicxe dadga.
sakvirveli surneleba mohyveboda niavs. Cqafuni Camesma,
TiTqosda aq unda yofiliyo wyaluxvi, mdore mdinare, rom-
lis xmasac SerTvoda mravalricxovani brbos ucnauri yayani.
Cems maSindel yofas zustad ver agiwerT; vidre gaognebu-
li yurs vugdebdi am xmebs, TiTqosda jadoqarma joxi aiq-
niao, qaris uecarma da Zalumma kveTebam am aremidamos nisli
Semoacala.
Turme maRali mTis Ziras vmdgarvar da gavcqerodi vee-
16
berTela vels, romelzec miiklakneboda didebuli mdinare.
imis sanapiroze moCanda aRmosavluri qalaqi, romlis ms-
gavsi arabul zRaprebSi Segvxvedria, Tumca es, Cem win mde-
bare, ufro sakvirveli sanaxavi iyo. im adgilidan, saidanac
me davyurebdi, TiTqosda rukaze dauxatavTo, yoveli kuTxe da
kunWuli Canda am qalaqisa. auracxeli mcxovrebliT mofe-
nili quCabandebi yovelmxriv kveTdnen erTmaneTs da ufrore
xeivnebs mogvagonebdnen, vidre quCebs. TvalismomWreli fe-
rebiT gamoirCeoda saxlebi, sadac ki midgebodiT, yvelgan
dainaxavdiT sakvirvelad moxatul-moCuqurTmebul aivnebs,
verandebs, minareTebs, samlocveloebs. bazari duRda da gad-
moduRda, sulo da gulo, ra ar gamoetanaT aq _ abreSumebi,
muslinebi, moelvare daSnebi, uZvirfasesi qvebi da samkaule-
bi. yovel mxares da yovel nabijze dainaxavdiT almebsa da
palankinebs, taxtrevnebiT dahyavdaT banovanebi, mZimed daabi-
jebdnen brwyinvaled morTuli spiloebi, yvelgan idga sao-
crad gamoWrili kerpebi; mooqrul-movercxlili iyo dole-
bi, droSebi, gongebi, kverTxebi. da am brboSi, jajRansa da
areul-dareulobaSi, uricxv Sav da yviTel turbanebian da
labadebian, mofriale wverebian xalxSi daexeteboda auareba
morTul-mokazmuli wminda xari. amave dros, aqve Wyivil-wi-
viliT daSliginebda aseve morTuli maimunebis jari, daZvre-
bodnen meCeTebis lavgardanebze, minareTebsa da samlocveloe-
bze. xalxiT gaWedili quCebidan, sadac ki gaixedavdiT, eSve-
boda kibeebi, romelTa bolo safexurebi sabanao adgilebs
ebjinebodnen, Tavad mdinare ki am dros TiTqosda Zlivs mie-
dineboda damZimebuli uamravi gadatvirTuli gemiT. aRarc
ki Canda mdinaris zedapiri. qalaqis irgvliv wamoWimuliyo
palmebisa da qoqosebis didebuli koromebi, aTaswlovani gi-
ganturi gasaocari xeebiTurT. aqa-iq moCanda brinjis mind-
vrebi, CaliT daxuruli qoxmaxebi, wyalsatevi, mivardnili
taZari, boSaTa banaki, tanwerweta qaliSvili, doqiT Tavze
martodmarto am didebuli mdinaris napirisken mimavali.
Tqven, rasakvirvelia, SegiZliaT TqvaT, zmaneba iyo es da
meti araferio, magram ase ar aris. rasac me vxedavdi, rasac
17
me vfiqrobdi, rasac me vgrZnobdi, ar hgavda sizmars. namd-
vilad srul gonebaze viyavi. pirvelad ki Semepara eWvi, fxi-
zeli Tu var-meTqi, magram male davrwmundi, cxadliv vxe-
davdi yvelafers, marTlac, vinmes rom sZinavs da ZilSi eWvi
gauCndeba, Tu mZinavso, am eWvis dazustebas ver axerxebs da
imwuTasve iRviZebs. ase, magaliTad, novalisi ar cdeba, rode-
sac ambobs: `Tu gvesizmreba, gvZinavso, maSin male gaviRvi-
ZebT kidevac~. yvelaferi, rac vnaxe, sizmari unda yofiliyo
uTuod, sizmari da meti araferi, magram raki veWvobdi da
vyoymanobdi, vifiqre, sxvanair fenomens gadavyrivar-meTqi.
_ ver daviCemeb, rom cdebiT, _ Seawyvetina eqimma tem-
pltonma, _ magram mere ra moxda, miambeT, Tqven adeqiT da
iq qalaqSi CadiT...
_ ho, me avdeqi, _ ganagrZo didad gaocebulma bedloum da
Tan eqims Sescqeroda, _ avdeqi-meTqi, rogorc Tqven brZaneT,
da qalaqSi Cavedi. auareba xalxSi gamoviare, quCebSi gamo-
suliyvnen da erTi mimarTulebiT midiodnen, yovel nabijze
etyobodaT, rom saSinlad ganrisxebuliyvnen. uceb, Seuc-
nobeli impulsis gamo, didi gulisyuriT daviwye iqauro-
bis Tvaliereba. TiTqosda vicodi, rom mniSvnelovani ambebi
unda gadamxdenoda, Tumca, ar vicodi, ra da rogor. vxedavdi
im brbos da vgrZnobdi, Zalian mtrulad viyavi ganwyobili
misadmi. davusxlti da swrafad wamovedi, qalaqs Semovuare
da sxva gziT Semovedi. yvelgan Rrianceli idga, javriT yay-
anebdnen. sanaxevrod indoelTa, sanaxevrod evropelTa ms-
gavsad morTuli patara jgufi davinaxe, meTaurebi hyavda,
jentlmenebi, romelTac britanuli formis msgavsi tansac-
meli ecvaT da quCebidan auracxeli brbos gayra undodaT.
brZolis velze dacemulis iaraRi avisxi da umciresobis
mxare daviWire; arc ki vici, vis Sevebi mTlad gaafTrebuli,
nervuli sasowarkveTilebiT moculi; bevrni iyvnen da male
gvajobes, ukan davixieT da romeliRac Senobas SevafareT
Tavi. barikadebi avageT da axla ramdenime xniT daculi vi-
yaviT. Senobis saxuravTan erTi saTvalTvalo sarkmeli iyo
da iqidan davinaxe, aboboqrebuli uricxvi brbo erT, mdi-
18
nareze gadmodgmul didebul sasaxles miawyda da ieriSiT
Sig SeWras lamobda. anazdad sasaxlis zeda fanjridan vi-
Rac CamouSves, diacuri Sesaxedaobis kaci, imis TanmxlebT
TavianTi turbanebisagan Toki SeekraT da imiT. navi daxvda
iqve da mdinaris meore mxares gadavida.
axla ase movisurve. mokle, magram mgznebare sityviT mi-
vmarTe Cems amxanagebs, imaTTagan ramdenime gverdSi amomidga,
Senobidan gamovcvivdiT da Sleguri ieriSi wamoviwyeT. Cvens
garemomcvelTa brboSi SeviWeriT, pirvelad Sedrknen da uku-
midgnen. Semdeg mxneoba moikribes, gaafTrebiT Semogvities
da isev ukumidgnen. am dros karga didi manZiliT davciliT im
Senobas da sadRac, viwro quCebSi movxvdiT areul-dareule-
bi, Tavgzaabneulebi, zemodan dagvyurebda maRali saxlebi,
romelTa qveS arc arasdros CamouRwevia mzis naTels. qa-
laqis kacni ficxlad gvitevdnen, Subebs gviRerebdnen, is-
rebis setyva dagvayares. gasaocari isrebi hqondaT, malaur
daxveul kriss mogvagonebdnen, mosriale gvelebis msgavss.
am Savi, grZeltariani isrebisaTvis Sxamiani wveri daetane-
binaT. marjvena safeTqelSi momxvda erTi isari. tortmaniT
waviqeci. imave wams sulisamomxdelma uRonobam momicva. erTi
gavibrZole... sunTqva Semekra... da... movkvdi.
_ axla ki, _ gavuRime me, _ veRar ityviT, sizmari ar
iyoo is Tqveni Tavgadasavali, rogorRa dagvimtkicebT,
mkvdari varo?
es sityvebi rom vTqvi, rasakvirvelia, did winaaRmdego-
bas movelodi bedlousagan; magram rogor gavocdi, rodesac
SevniSne, meryeobda, SekrTa, mTlad gafiTrda da aRaraferi
mipasuxa. templtons Sevxede. gaSeSebuli da gaognebuli
ijda Tavis savarZelSi _ kbilebi ukawkawebda da sadacaa
Tvalebi wamoucvivdeboda budidan. ganagrZeTo! _ uTxra man
bolos xrinwiani xmiT bedlous.
_ karga xans, _ Tqva man, _ Cemi erTaderTi grZnoba Tu
SegrZneba aryofnis wkvarami iyo, azri sikvdilisa. dabolos,
TiTqosda suli Cemi uecrad da Zalumad raRacam gaanaTa, ms-
gavsad eleqtrobisa. sinaTle da moqniloba aRviqvi amasTan
19
erTad. sinaTle ki ar mixilavs, SevigrZeni. TiTqosda imave
wams miwidan wamovdeqi, magram ver vgrZnobdi sxeuls, mxedv-
elobis, smenisa da Sexebis unari damkargvoda. brbo aRarsad
Canda. bunti CaTavebuliyo. garkveulwilad damSvidebuliyo
qalaqi. Cem qvemoT gvami egdo, safeTqelSi isari hqonda gay-
rili, Tavi SeSupeboda da damaxinjeboda. magram yovelive
amas me ki ar vxedavdi, vgrZnobdi. sruliad aumRvreveli
gaxldiT. gvamsac ar SevuSfoTebivar. rame neba-survili ar
mqonda, magram raRacam ki maiZula moZraoba. SevfrTxialdi,
msubuqad gamoveSure qalaqidan, garSemovuare mas da imave
gziT gamovedi, romliTac Sevedi. xeobis im adgils rom mi-
vatane, sadac afTars gadavawydi, raRacam deniviT damkra;
sxeulic SevigrZeni da neba-survilic gamiCnda. isev gavxdi
is, rac viyavi da saswrafod Sinisken gamovwie, magram imas,
rac gadamxdenoda, ar daekarga realobis sicxade da axlac,
amwuTSiac ki ver getyviT, sizmari iyo-meTqi.
_ arc iyo, _ Zalian Cafiqrebuli Canda templtoni, _
magram ki aris Zneli sxva rame davarqvaT. savaraudoa, rom
Tanamedrove adamianis suli gansacvifrebeli fsiqikuri aR-
moCenebis karibWesTan misula. modi da axla am azrs davjer-
deT. danarCeni SeiZleba ase aixsnas. aba, erTi es feradi
suraTi naxeT, ki mindoda ufro adre meCvenebina, magram
gaurkveveli SiSis gamo dRemde ver SevZeli.
davxedeT im suraTs, veraferi iseTi mniSvnelovani ver
SevniSne, magram bedlous ki Tavzari dasca. Sexeda Tu ara, kina-
Ram grZnoba dakarga. patara portreti iyo da meti araferi,
zedmiwevniT zustad, ara vcdebi, imeorebda misi saxis nakvTebs.
yovel SemTxvevaSi, ase gavifiqre suraTis SexedvisTanave.
_ aba, daakvirdiT, _ Tqva templtonma, _ am suraTis
TariRs, ai, aq, am kuTxeSi, ZlivsRa Cans _ 1780. swored am
weliwads dauxatavT es portreti, Cemi gardacvlili me-
gobris, batoni oldebis suraTia, kalkutaSi gavicani is
kaci, uoren hastingsis mmarTvelobis xans, oci wlisa vi-
yavi maSin. pirvelad rom saratogaSi gnaxeT, batono bed-
lou, swored gasaocari msgavseba Tqvensa da am portrets
20
Soris iyo mizezi, rom gagicaniT, dagimegobrdiT da bolos
xelSekrulebac ki davdeT. mas mere sul Tqveni kompanioni
var. swored amas miveltvodi, nawilobriv an sulac imis gamo,
rom guli mikvdeboda im Cemi daRupuli amxanagis gaxsene-
baze. Cveulebrivi cnobismoyvareoba dameufla da cotaTi
SevSfoTdi kidevac TqvenTan Sexvedris xans.
Tqven rom gamowvlilviT aRwereT, Tu ra mogeCvenaT im
mTebSi, cxadliv mogvagonebs indoeTis qalaq benaress wminda
mdinaris sanapiroze. is bunti, brZolebi da sisxlis Rvra
marTlac momxdara Seit-singis ajanyebis dros, 1780 wels.
maSin hastingsi Zlivs gadarCenila cocxali. turbanebisagan
gakeTebul Toks rom Camohyva, Tavad Seit-singi gaxldaT. Seno-
baSi Secvenili jariskacebi iyvnen sipaebi da britaneli ofi-
crebi, maT xelmZRvanelobda hastingsi. imaT Soris mec viyavi
da yoveli Rone vixmare, raTa win aRvdgomodi im oficris mier
anazdeulad da sabediswerod wamowyebul ieriSs. igi quCebSi
Seeba brbos da bengalelis mowamlulma isarma mouRo bolo.
is oficeri Cemi uZvirfasesi megobari iyo. gvarad oldebi. am
xelnawerSi SegiZliaT amoikiTxoT (Tqva es da rveuli gamo-
miwoda, swored axlaxan daewera ramdenime furceli), rom im
dros, rodesac Tqven mTebSi is ambavi gadagxdaT, me aq, saxlSi
gamowvlilviT aRvwerdi im ambavs rveulSi.
daaxloebiT erTi kvira gavida am saubris Semdeg, roca
Sarlotsvilis gazeTma Semdegi cnoba gamoaqveyna:
`Rrma mwuxarebiT viuwyebiT baton ogastes bedlos gar-
dacvalebas, am jentlmenis keTili guli da mravali Rirseba
didxans iyo Sarlotsvilis moqalaqeTa Tayvaniscemis sagani.
baton b-s ukve ramdenime weliwadi awuxebda nevralgia,
romelmac bevrjer kinaRam bolo mouRo; magram es avadmyo-
foba ar yofila misi sikvdilis uSualo mizezi. igi erTi
metad uCveulo SemTxvevis gamo gardaicvala. ramdenime dRis
win kldovan mTebSi seirnobis xans odnav gacivda da cieb-cx-
eleba Seeyara, amas daerTo TavSi moWarbebuli sisxlis mo-
wola. Sveba rom mieniWebina misTvis, eqimma templtonma sisx-
lis adgilobriv gamoSvebas mimarTa. wurblebi safeTqle-
21
bze daasves. Tavzardamcemi iyo avadmyofis uecari sikvdili
da, rogorc aRmoCnda, wurblebTan doqSi sruliad SemTx-
veviT moxvedriliyo Wiayelas msgavsi Sxamiani gvelisZua,
romelsac zogjer mezoblad mdebare tborSi pouloben.
swored igi mikvroda misi marjvena safeTqlis mcire ZarRvs.
samedicino wurbelasTan misi didi msgavsebis gamo Secdoma
metad gvian SeuniSnavT.
N. B. Sarlotsvilis Sxamiani gvelisZua SegiZliaT gamo-
arCioT wurblisagan siSaviT da, gansakuTrebiT, im xveuli da
Wiayeliseburi moZraobiT, gvelma rom icis~.
am sayuradRebo SemTxvevaze xsenebuli gazeTis redaqtor-
Tan rom vsaubrobdi, uceb vkiTxe, rogor moxda, rom daRu-
pulis gvari ase dauweriaT-meTqi, _ bedlo.
_ mgonia, _ vuTxari me, _ raRac iciT da imitom, magram
me sul ase vfiqrobdi, rom es gvari u-Ti mTavrdeboda.
_ raRac iciTo? ara, _ mipasuxa man, _ es beWdvis ubralo
Secdomaa. am gvars, bedlos, yvelgan da yovelTvis boloSi
u daerTvis da arc arasdros gamigonia, rom sxvagvarad dae-
weroT igi.
_ hoda, _ Caviburtyune me da mivtrialdi, _ swored uTq-
vamT, yovelive gamonagonze ucnauria WeSmaritebao, radgan
Tu bedlos u-s gareSe ukuRma wavikiTxavT, gvari oldebi
iqneba, es kaci ki meubneba, beWdvis Secdomaao.
`kviris palitris~ biblioTeka
wigni 13
redaqtori elene salariZe
koreqtorebi: mari gunTaiSvili
nino lolua
natalia CimakaZe
kompiuteruli uzrunvelyofa giorgi asaTiani
ydis dizaini eTer gziriSvili
proeqtis menejeri TinaTin asaTiani
gamomcemloba palitra L, 2011
misamarTi: iosebiZis q. 49, tel.: 38-38-71
E-mail: [email protected]
50 wigni, romelic unda waikiTxo, sanam cocxali xar
wigni 1
onore de balzaki
Sagrenis tyavi
wigni 2
jek londoni
martin ideni
wigni 3
SoTa rusTaveli
vefxistyaosani
seriis wina wignebi:seriis wina wignebi:
wigni 4
aleqsandre diuma
sami muSketerior tomad
wigni 5
uiliam Seqspiri
hamleti
wigni 6
Jiul verni
80 000 kilometriwyalqveS
wigni 7
mixail bulgakovi
ostati da margarita
wigni 8
oskar uaildi
dorian greisportreti
wigni 9
Carlz dikensi
devid koperfildi
wigni 10
erix maria remarki
triumfaluri TaRi
wigni 11
frederik begbederi
99 franki
homerosi
odisea
main ridi
uTavo mxedari
Tomas mani
budenbrokebi
seriis momdevno seriis momdevno wignebi:wignebi: