กรณีศึกษา...

การรบร�ผลกระทบและการจดการว�กฤตนำมนรวลงทะเล

บร�เวณอ�าวพร�าวเกาะเสมดอ�าวพร�าวเกาะเสมด

จงหวดระยอง

กรณศกษา

ผศ.นพ.ธระ วรธนารตน

สำนกงานวจยและพฒนาเพอการแปรงานวจยสขภาพสการปฏบต

ภาควชาเวชศาสตรปองกนและสงคม คณะแพทยศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

การรบรผลกระทบและการจดการวกฤตน ามนรวลงทะเล บรเวณอาวพราว เกาะเสมด จงหวดระยอง | ก


การรบรผลกระทบและการจดการวกฤตน ามนรวลงทะเล บรเวณอาวพราว เกาะเสมด จงหวดระยอง


ส านกงานวจยและพฒนาเพอการแปรงานวจยสขภาพสการปฏบต

ภาควชาเวชศาสตรปองกนและสงคม

คณะแพทยศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

การรบรผลกระทบและการจดการวกฤตน ามนรวลงทะเล บรเวณอาวพราว เกาะเสมด จงหวดระยอง | ก


การรบรผลกระทบและการจดการวกฤตน ามนรวลงทะเล

บรเวณอาวพราว เกาะเสมด จงหวดระยอง


ISBN: 978-616-551-882-6

พมพครงท 1 มกราคม 2558

จ านวน 500 เลม

ราคา 250 บาท

จดท า

ส านกงานวจยและพฒนาเพอการแปรงานวจยสขภาพสการปฏบต ภาควชาเวชศาสตรปองกนและสงคม คณะแพทยศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

พมพท บรษท จรลสนทวงศการพมพ จ ากด

219 ซอยเพชรเกษม102/2 แขวงบางแคเหนอ เขตบางแค กรงเทพฯ 10160

โทรศพท 02-809-2281-3 โทรสาร 02-809-2284

www.fast-books.com

การรบรผลกระทบและการจดการวกฤตนามนรวลงทะเล บรเวณอาวพราว เกาะเสมด จงหวดระยอง | ก

บทคดยอ

การศกษาน มวตถประสงคเพอประเมนการรบรผลกระทบและการจดการวกฤตนามนรวบรเวณ อาวพราว จงหวดระยอง ระหวางวนท 2–4 สงหาคม 2556 ในมมมองของผมสวนไดสวนเสย(Stakeholders) โดยใชวธการศกษาแบบผสานวธ (Mix Methods Research) โดยเกบขอมลปฐมภมจากแบบสอบถามและแบบสมภาษณเชงลกสวนขอมลทตยภม เกบรวบรวมขอมลจากแถลงการณและขาวจากหนงสอพมพ โทรทศน และสออเลกทรอนคสตางๆ ตงแตเกดเหตการณ จนกระทงถงวนท 4 สงหาคม 2556 ผลการศกษา แบงเปน 3 สวน ดงน 1) การสรปเหตการณวกฤตนามนรวลงทะเล พบวา เกดวกฤตนามนรวหางจากชายฝงมาบตาพดไปทางทศตะวนออกเฉยงใตประมาณ 20 กโลเมตรตงแตวนท 27 กรกฎาคม 2556 และคราบนามนเคลอนตวมาทบรเวณอาวพราวเปนพนทยาว 400-500 เมตร กวาง 30-40 เมตร ในวนท 29 กรกฎาคม 2556 มกระบวนการจดการคราบนามนดวยความรวมมอจากหลายภาคสวน จนในวนท 4 สงหาคม2556 แถลงการณฉบบท 13 แจงวาการปฏบตการขจดคราบนามนสามารถขจดคราบนามนได 99 เปอรเซนต 2) การรบรผลกระทบและการจดการเหตการณวกฤตนามนรว มการตงจดใหบรการ รบเรองรองทกขจากผลกระทบของนามนรว ทเทศบาลตาบลบานเพ ตงแตวนท 31 กรกฎาคม 2556 พบวามชมชนชาวประมง มาแจงเรองมากทสด รองลงมาเปนผประกอบการรานอาหาร โดยประชาชนไดรบผลกระทบเรองการขาดรายได และในการจดการวกฤตนามนรว พบวา มาตรการในการดแลผ เขาปฏบตหนาทยงไมชดเจน ซงจากการปฏบตงานของภาครฐพบอปสรรคในดานการควบคมสถานการณทงกาลงคนและการจากดพนท เปนเหตใหผทเขาไปปฏบตหนาทบรเวณดงกลาวมความเสยงทางดานสขภาพ เนองจากขาดความรในเรองของสารเคมและไมมการปองกนทเหมาะสม 3) ขอคดเหนตอเหตการณนามนรวในมมมองของผมสวนไดสวนเสย สวนใหญทราบขาวนามนรวภายหลงจากเกดเหตการณเกน 1 วน จากแหลงขอมลทไมใชสวนราชการ โดยเกดผลกระทบมากทสดในเรองการประกอบอาชพ ซงเกดจากคราบนามน และการนาเสนอขาวเกนจรง สาหรบในเรองของสขภาพและสงแวดลอม เปนเรองรองเนองจากยงขาดความรความเขาใจ และคาดหวงวาใหมการแกไขเหตการณนใหเรวทสดจากหนวยงานทเกยวของอยางครอบคลม

จากเหตการณนามนรว หนวยงานท เกยวของควรพฒนาแผนในการจดการปญหา โดยประสานงานรวมกบหลายภาคสวน รวมทงในสวนของประชาชนผมสวนไดสวนเสย เพอใหการจดการปญหาทเกดขน ไดรบผลกระทบนอยทสด และไดรบการจดการอยางมประสทธภาพ

ข | ผศ.นพ.ธระ วรธนารตน

กตตกรรมประกาศ (Acknowledgement)

หนงสอกรณศกษาฉบบน สาเรจลลวงไปไดดวยด ตองขอขอบพระคณผทเกยวของในพนท

ทกทานทใหความรวมมอ และการสนบสนน ไดแก เทศบาลตาบลบานเพ โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพระดบตาบลบานเพ สานกงานสาธารณสขจงหวดระยอง โรงพยาบาลระยอง ทหารเรอทกนายผปฏบตหนาทเยยวยาในภาครฐ ประชาชน ชาวประมง นกทองเทยว บคลากรของบรษทพทท โกลบอลเคมคอล จากด (มหาชน) และผประกอบการธรกจ รสอรท รานคา รานอาหาร เรอขามฝง รถโดยสาร ธรกจนวดแผนไทย ทงบนเกาะเสมดและบนฝงตาบลบานเพทใหความรวมมอในการเกบรวบรวมขอมลและใหสมภาษณขอมลเชงลกทเปนประโยชนตอการทาวจย ตลอดจนอานวยความสะดวกในการเดนทางระหวางการเกบรวบรวมขอมล จนทาใหเปนรายงานการวจยฉบบน

ขอขอบคณนสตในหลกสตรมหาบณฑตและดษฎบณฑต สาขาการวจยและการจดการดานสขภาพ ภาควชาเวชศาสตรปองกนและสงคม คณะแพทยศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย รนท 5 ทกคนทคอยเปนกาลงใจ และรวมแรงรวมใจกนลงพนท เพอรวบรวมขอมล เพอจดทาหนงสอกรณศกษาฉบบนจนสาเรจลลวงไปไดดวยด

ผศ.นพ.ธระ วรธนารตน สานกงานวจยและพฒนาเพอการแปรงานวจยสขภาพสการปฏบต

ภาควชาเวชศาสตรปองกนและสงคม คณะแพทยศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

การรบรผลกระทบและการจดการวกฤตน ามนรวลงทะเล บรเวณอาวพราว เกาะเสมด จงหวดระยอง | ค

สารบญ

เรอง หนา

บทคดยอ ก กตตกรรมประกาศ ข สารบญ ค สารบญภาพ ง สารบญตาราง จ บทท 1 บทน า 1 บทท 2 ทบทวนวรรณกรรม 4 บทท 3 ระเบยบวธวจย 21 บทท 4 ผลการศกษา 25 บทท 5 สรปและอภปรายผล 57 บรรณานกรม 73 ภาคผนวก 75 ภาคผนวก ก เครองมอในการเกบรวบรวมขอมล

- แบบสมภาษณความคดเหนตอวกฤตการณน ามนรว จงหวดระยอง - แบบสมภาษณความคดเหนตอวกฤตการณน ามนรวจงหวดระยอง

: นกทองเทยว - แบบสมภาษณผใหบรการดานสาธารณสขภาครฐเกยวกบเหตการณน ามนรว

(รพ.สต, รพช., รพท.) - แบบสมภาษณผน าชมชน

ภาคผนวก ข แผนพทกษระยอง ภาคผนวก ค ภาพประกอบการวจย

ง | ผศ.นพ.ธระ วรธนารตน

สารบญภาพ

ภาพท หนา

1 แสดงต าแหนงทเกดเหตการณน ามนรวในประวตศาสตรทวโลก 6 2 แสดงต าแหนงทเกดเหตการณน ามนรวไหลลงสทะเลในภมภาคทวโลกตามชวงเวลา 6 3 เขตความเสยงตอน ามนรวไหลในนานน าทะเลไทย 7 4 ขนตอนการปองกนและจดการน ามนรวไหลลงแหลงน าและหนวยงานทเกยวของ 10 (เสนทบ –สายสงการ เสนประ – สายงาน) 5 แสดงการขจดคราบน ามนทลอยอย (Floating Oil) ดวยเครองมอกล 14 6 แสดงแผนภาพสรปรวมผลกระทบทเกดขนจากการรวไหลของน ามน 19 7 ภาพถายดาวเทยมแสดงจดเกดน ามนรวไหล วนท 27 กรกฎาคม 2556 25 8 ภาพถายดาวเทยมแสดงการสะสมของคราบและฟลมน ามนบรเวณเกาะเสมด 26 และชายฝงในวนท 29 กรกฎาคม 2556 9 ภาพถายดาวเทยมแสดงการสะสมของคราบและฟลมน ามนบรเวณเกาะเสมดและ 26 ชายฝงในวนท 30 กรกฎาคม 2556 10 ภาพถายดาวเทยมแสดงการสะสมของคราบและฟลมน ามนบรเวณเกาะเสมดและ 27 ชายฝงในวนท 31 กรกฎาคม 2556 11 ภาพถายดาวเทยมแสดงการสะสมของคราบและฟลมน ามนบรเวณเกาะเสมดและ 27 ชายฝงในวนท 1 สงหาคม 2556 12 แผนทแสดงจดเกดน ามนรวไหล วนท 27 กรกฎาคม 2556 36 13 ผลการตรวจวดคณภาพอากาศ 41 14 จดแจกจาย และการสวมใสอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคล 42 15 จดปฐมพยาบาลและเกบสงสงตรวจจากโรงพยาบาลระยอง 45

การรบรผลกระทบและการจดการวกฤตน ามนรวลงทะเล บรเวณอาวพราว เกาะเสมด จงหวดระยอง | จ

สารบญตาราง

ตารางท หนา

2-1 ระดบความเสยงของพนทใน 21 จงหวดชายฝงทะเล ตอผลกระทบจากน ามนรวไหล 8 สงเคราะหผลจากแผนทเขตความเสยงตอน ามนรวไหล

4-1 ขอมลทวไปของกลมประชากร 28 4-2 การไดรบขอมลขาวสารเหตการณน ามนรวจงหวดระยอง ของประชาชนในพนท 30

จงหวดระยอง 4-3 ความคดเหนของประชาชนในพนทจงหวดระยองและนกทองเทยวตอวกฤตการณ 31

น ามนรวจงหวดระยอง 4-4 การรบทราบของประชาชนในพนทจงหวดระยองและนกทองเทยวตอการจดการ 32

ปญหาเหตการณน ามนรวจากหนวยงานทเกยวของ 4-5 เหตผลของนกทองเทยวทเดนทางมาเกาะเสมดหลงจากเกดเหตการณน ามนรว 1 สปดาห 32 4-6 ระดบความพงพอใจของประชาชนในพนทจงหวดระยอง ตอการจดการปญหาน ามนรว 33

ของหนวยงานทเกยวของ 4-7 การรบรผลกระทบตอความรนแรงดานตางๆ ตอวกฤตการณน ามนรวจงหวดระยอง 34

ของประชาชน และนกทองเทยวในพนท โดยจ าแนกตามประเภทของผลกระทบ

การรบรผลกระทบและการจดการวกฤตนามนรวลงทะเล บรเวณอาวพราว เกาะเสมด จงหวดระยอง | 1

บทท 1 บทน า

ความเปนมาและความส าคญของปญหา

การพฒนาเศรษฐกจของประเทศไทยไดดาเนนควบคกบการพฒนาแหลงพลงงานนามนเพอตอบสนองตอความตองการทเพมมากขน การขนสงนามนทางทะเลจงมบทบาทเพมมากขนเนองจากความตองการทางพลงงาน การขนสงทางทะเลมตนทนตามากทสดเมอเทยบกบทางอน แตปญหาการรวไหลของนามนในทะเลทสบเนองมาจากการขนสงนามนทางทะเลสามารถเกดขนไดเชนกน

ในชวงสบปทผานมาไดเกดเหตการณนามนรวไหลระดบชาตหลายครง การรายงานจากกรมควบคมมลพษพบวา ระหวางป พ.ศ. 2519-2553 เกดเหตนามนรวไหลทไดดาเนนการตรวจสอบและจดการแกไขรวมกบหนวยงานอนทเกยวของจานวน 124 เหตการณ สวนใหญเปนการรวไหลในปรมาณเลกนอย(1)และจากสถตของกรมเจาทาไดรายงานไววาในระหวางป พ.ศ. 2540-2553 ไดเกดการรวไหลของนามนในปรมาณมากกวา 20,000 ลตรขนไป ทงสน 9 ครง ทเกดขนในทะเลชายฝงและทาเทยบเรอ(2)ในประเทศไทยมแผนปองกนและขจดมลพษทางนาเนองมาจากนามนแหงชาตไดจดระดบการรวไหลของนามนออกเปน 3 ระดบ ไดแก ระดบท 1 (Tier I) ปรมาณรวไหลไมเกน 20,000 ลตร ระดบท 2 (Tier II) ปรมาณรวไหลระหวาง 20,000-1,000,000 ลตร ระดบท 3 (Tier III) ปรมาณรวไหลมากกวา 1,000,000 ลตร(1)

จากเหตการณทอออนสงนามนดบขนาด 16 นว ของบรษท พทท โกลบอลเคมคอล จากด (มหาชน) รวกลางทะเลใกลชายฝงมาบตาพด จ.ระยอง ในวนท 27 กรกฎาคม 2556 เมอเวลา 06.50 น. ปรมาณการรวไหลอยประมาณ 50,000-70,000 ลตร หางจากชายฝงมาบตาพดไปทางทศตะวนออกเฉยงใตประมาณ 20 กโลเมตร ปญหาการรวไหลของนามนดบทเกดขนในทะเลจงหวดระยองจงจดอยในระดบท 2 (Tier II)(3)โดยมนามนดบสวนทเหลอหรอหลดรอดจากการทาใหกระจายตวโดยสารสลายคราบนามน Slickgone NS ไดเคลอนตวขนทอาวพราว ซงอยทางทศตะวนตกของเกาะเสมด คราบนามนดบดงกลาวอาจกอใหเกดผลกระทบตอระบบนเวศทางทะเล คอ ในนาทะเล ในดนตะกอน และในสงมชวตและชายฝงในระดบตางๆ และผลของสารเคมตอความอดมสมบรณของระบบนเวศทางทะเลทงในระยะสนและระยะยาว นอกจากนยงอาจสงผลกระทบตอประชาชนทอาศยและประกอบอาชพในบรเวณดงกลาว รวมถงความเสยหายของธรกจการทองเทยว ทงผลกระทบโดยทางตรงและทางออม ซงอาจกอความเสยหายทางเศรษฐกจ สงคมและสงแวดลอมของประเทศชาตเปนมลคามหาศาล

ดงนน การศกษาวจยในครงนจงไดทาการศกษาเกยวกบการรบรผลกระทบของผ มสวนไดสวนเสย และการจดการวกฤตนามนรวไหลของผ มสวนไดสวนเสย บรเวณอาวพราวเกาะเสมด จงหวดระยองเพอนาขอมลทไดจากการศกษาไปประกอบการวางแผนปองกนและบรรเทาการเกดอบตภยทเกดจากเหตการณนามนรวไหลลงสทะเลใหกบหนวยงานทเกยวของ เพอใหสามารถตอบสนองตอความตองการท

2 | ผศ.นพ.ธระ วรธนารตน

แทจรงของประชาชนใหมากทสด รวมถงนาขอมลทไดไปปรบปรงมาตรการการปองกนและแกไขทมอยเดม ซงอาจมขอบกพรองใหมความสมบรณมากยงขน ค าถามการวจย

1. ผ มสวนไดสวนเสยมการรบรผลกระทบและการจดการวกฤตนามนรวอาวพราวจงหวดระยองเปนอยางไร

2. การเผชญเหตของบคลากรทางการแพทยและผปฏบตหนาทเยยวยาภาครฐตอเหตการณนามนรวทอาวพราวจงหวดระยอง เปนอยางไร

วตถประสงค 1. เพอศกษาการรบรผลกระทบจากวกฤตนามนรว ในมมมองของผ มสวนไดสวนเสย 2. เพอศกษาการจดการวกฤตนามนรว ในมมมองของผ มสวนไดสวนเสยบคลากรทางการ

แพทยและผปฏบตหนาทเยยวยาภาครฐ

ขอบเขตการศกษา ศกษาการรบรผลกระทบและการจดการวกฤตนามนรว รวมถงแผนเผชญเหตและการปฏบตงาน

ของบคลากรทางการแพทยและผปฏบตหนาทเยยวยาภาครฐ อาวพราว จงหวดระยอง ดาเนนการระหวางวนท 2 – 4 สงหาคม 2556 บรเวณอาวพราว เกาะเสมด ตาบลบานเพ จงหวดระยอง นยามศพทเฉพาะ การรบรผลกระทบ หมายถงกระบวนการทบคคลแตละคนมการเลอก การประมวลผลและการตความเกยวกบเหตการณนามนรวไหลกลางทะเลเนองจากทอออนสงนามนดบขนาด 16 นวของบรษท พทท โกลบอลเคมคอล จากด (มหาชน) รวกลางทะเลใกลชายฝงมาบตาพด และคราบนามนไดเคลอนทมายงฝงบรเวณบรเวณอาวพราว เกาะเสมด จงหวดระยอง ตงแตวนท 27 กรกฎาคม 2556 วกฤตน ามนรว หมายถงเหตการณนามนรวไหลกลางทะเลเนองจากทอออนสงนามนดบขนาด 16 นวของบรษท พทท โกลบอลเคมคอล จากด (มหาชน) รวกลางทะเลใกลชายฝงมาบตาพดและคราบนามนไดเคลอนทมายงฝงบรเวณบรเวณอาวพราว เกาะเสมด จงหวดระยอง ตงแตวนท 27 กรกฎาคม 2556 เมอเวลา 06.50 น. ผมสวนไดสวนเสย หมายถงประชาชนกลมตางๆ ทเกยวของกบเหตการณนามนรวไหลกลางทะเลของบรษท พทท โกลบอลเคมคอล จากด (มหาชน)ตงแตวนท 27 กรกฎาคม 2556 ซงประกอบดวย

ผกอเหตคอ บรษท พทท โกลบอลเคมคอล จากด (มหาชน)


หนวยงานภาครฐไดแก บคลากรทางการแพทยและผปฏบตหนาทเยยวยาในภาครฐทอยอาศยและปฏบตงานจรงในพนท

ภาคประชาชน ไดแก ชาวประมง นกทองเทยว และผประกอบการธรกจ คอ รสอรท รานคา รานอาหาร เรอขามฝง รถโดยสาร ธรกจนวดแผนไทย ธรกจดานา ทงบนเกาะเสมดและบนฝงตาบลบานเพ

กรอบแนวคดการวจย ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

ขอมลทไดจากการศกษา สามารถสะทอนผลการปฏบตงาน และนาไปใชในการวางแผนปองกนและบรรเทาผลกระทบจากการเกดอบตภยทเกดจากเหตการณนามนรวไหลลงสทะเลใหกบหนวยงานทเกยวของ ไดอยางมประสทธภาพ

ผกอเหต: ปตท

Perception

ภาคประชาชน

หนวยงานภาครฐ Action and

Intervention

Stakeholders Crisis

Oil spill Crisis

Action Plan


บทท 2 ทบทวนวรรณกรรม

การศกษาวจยครงน เปนการศกษาวกฤตนามนรว ทอาวพราว เกาะเสมด จงหวดระยอง ผวจยไดศกษาวรรณกรรม และงานวจยทเกยวของ ครอบคลมใน 6 ประเดน ดงน

1. ความเปนมาของการเกดเหตการณนามนรวไหลในทะเล 2. เขตความเสยงตอนามนรวไหลในนานนาทะเลไทย 3. การแบงระดบนามนรวไหลลงสแหลงนา 4. แนวทางการปองกนนามนรวไหลในทะเล 5. แนวทางการจดการปญหานามนรวในทะเล

5.1 การใหขอมลแกสงคม 5.2 การประเมนความเสยหาย 5.3 วธขจดคราบนามน 5.4 การตรวจตดตามและการประเมนผลกระทบ 5.5 การฟนฟสภาพแวดลอมและระบบนเวศ

6. ผลกระทบจากนามนรวไหล 6.1 ผลกระทบตอรางกายมนษย 6.2 ผลกระทบตอสงมชวตในนา 6.3 ผลกระทบตอสงแวดลอมและระบบนเวศ 6.4 ผลกระทบตอภาคอตสาหกรรม


1. ความเปนมาของการเกดเหตการณน ามนรวไหลในทะเล ภาวะนามนรวไหลในทะเลถอเปนอบตภยทางทะเลทสาคญอนหนง เนองจากเมอเกดเหตการณ

ขนจะทาใหสงผลกระทบความเสยหายคอนขางมากและตองใชเวลาในการเยยวยานานดงมตวอยางของเหตการณทเกดขนในอดตทสาคญ(4-6)ดงน

เมอป 2534 ระหวางสงครามอาวเปอรเซยครงแรกเกดเหตนามนดบของคเวตมากถง 240 -336 ลานแกลลอน รวไหลไหลลงสอาวเปอรเซยครอบคลมพนทใหญกวาเกาะฮาวาย ไมนบรวมนามนในบอนามนทถกเผาไปอกราว 1-1.5 พนลานบารเรล สาเหตมาจากทหารอรกทบกยดคเวตไดเปดวาลวบอนามน 600 บอ และทอสงนามนระหวางถอนทหารออกจากคเวตเพอขดขวางการตอบโตของทหารอเมรกนซงใชเวลาในการดบไฟนานถง 10 เดอน

ในสวนของการทาความสะอาดคราบนามน กองกาลงพนธมตรนาโดยสหรฐฯ ไดใชระเบดสมารทบอมหยดยงการรวไหลของนามนจากทอสงนามน แตการฟนฟตองชะลอออกไป จนสงครามยตลง ระหวางนนไดวางทนกกนามน (boom) เพอดกจบคราบนามนซงเกดไฟลกกลางอาวเปอรเซยเปนวงกวางขนาด 25 ไมล รวมทงใชอปกรณสกมเมอร (skimmer) 21 ตว เพอนาคราบนามนไปเกบในภาชนะทเตรยมไวบนเรอ และใชรถบรรทกดดคราบนามนไปทง ทงหมดนสามารถกาจดคราบนามนไดราว 58.8 ลานแกลลอน

จากรายงานของUNESCOระบวา เหตนามนรวไหลทอาวเปอรเซยในครงนน สงผลกระทบตอระบบนเวศและการประมงทองถนเพยงเลกนอย รายงานนสรปวา 1/2 ของคราบนามนไดระเหยกลายเปนไอ อกราว 1/8 ไดรบการทาความสะอาด อก 1/4 ซดเขาชายฝงของซาอดอาระเบย

นอกจากนยงมเหตการณบรษทผลตนามนผลตรายใหญสดขององกฤษ (British Petroleum; BP) ไดเกดระเบดเมอวนท 20 เมษายน 2553 ขณะคนงานกาลงขดเจาะนามนทระดบความลก 1,500 เมตร เปนเหตใหคนงานเสยชวตทนท 11 ราย บาดเจบ 17 ราย ขณะเดยวกน ทาใหนามนดบรวไหลลงสอาวเมกซโกมาก ถง 4.9 ลานบารเรล กวาจะอดทอขดเจาะทรวออกมาได ถอเปนหนงในเหตการณการรวไหลของนามนดบครงเลวรายทสดในประวตศาสตรโลก ชายฝงของสหรฐฯ ปนเปอนดวยคราบนามนดบเปนแนวยาว 1,728 กโลเมตร สรางความเสยหายใหกบระบบนเวศและอตสาหกรรมประมงอยางประเมนคาไมไดทงปะการงและสตวทะเล เชน เตาและนกทะเลหายากตายไปอยางนอย 8,000 ตว และจนถงขณะน บรเวณแนวชายฝงรฐเทกซส ลยเซยนา มสซสซปป อลาบามา และฟลอรดา ยงคงตองเผชญกบปญหาคราบนามนตกคางมาอยบรษท BP ใชเวลานาน 87 วน ทาความสะอาดคราบนามนทงหมดรวมทงกแทนขดเจาะทจมใตทะเล โดยการทาความสะอาดคราบนามนนน สงแรกทบรษท BP เรงดาเนนการกคอการปดรอยรวของบอนามน ซงตองใชเวลานานหลายเดอนกวาจะเสรจ ระหวางนน มการโปรยสารกระจาย (dispersant) อนเปนสารเรงจากดการแพรกระจายของคราบนามน และกาจดคราบนามนบนผวนาดวยวธการตางๆ ไมวาจะเปนการใชเรอตกคราบนามน การใชทนลอยความยาวกวา 5 ลาน 5 แสนฟตเพอดก


จบและซบคราบนามน การใชสารเคมดดซบนามนโปรยลงผวนา หรอแมแตการเผาเพอกาจดนามน ซงยงสงผลกระทบตอสงแวดลอมมากขน

ซงจากเหตการณนามนรวในอดตสามารถสรปเปนภาพไดดงภาพท1 และภาพท 2

ภาพท 1 แสดงตาแหนงทเกดเหตการณนามนรวในประวตศาสตรทวโลก (1)

ภาพท 2 แสดงตาแหนงทเกดเหตการณนามนรวไหลลงสทะเลในภมภาคทวโลกตามชวงเวลา (2)


2. เขตความเสยงตอน ามนรวไหลในนานน าทะเลไทย สวนแหลงนาทะเล สานกจดการคณภาพนา กรมควบคมมลพษ ไดจาแนกเขตความเสยงตอ

นามนรวไหลในนานนาทะเลไทย ตามระดบความเสยงและความรนแรงตอการไดรบผลกระทบจากนามนรวไหล(7)ออกเปน 4 เขต (ภาพท3) ดงน

ภาพท 3 เขตความเสยงตอนามนรวไหลในนานนาทะเลไทย (ทมา: กรมควบคมมลพษ) เขตท 1 มความเสยงสงมาก

อยในพนทบรเวณชายฝงทะเลดานตะวนออก ในจงหวดฉะเชงเทรา ชลบร และระยอง ซงเปนพนทอตสาหกรรม มการขนถายนามนทงททาเทยบเรอและกลางทะเล รวมทงมการจราจรทางนาหนาแนน เขตท 2 มความเสยงสง

อยในพนทจงหวดกรงเทพมหานคร ไดแก บรเวณปากแมนาเจาพระยาถงทาเรอคลองเตย เปนเสนทางหลกของเรอบรรทกนามน เรอสนคา และเรอโดยสาร อกทงเปนทตงคลงนามนหลายแหงรมฝงแมนา เขตท 3 มความเสยงสงปานกลาง

ฝงทะเลอาวไทย ไดแก อาวไทยดานตะวนตก ครอบคลมพนทจงหวดชมพร สราษฎร ธาน นครศรธรรมราช กระบ พทลง และสงขลา และฝงทะเลอนดามน ครอบคลมพนทจงหวดระนอง พงงา กระบ ตรง และสตล นามนรวไหลอาจเกดจากเรอบรรทกนามนทเดนทางเขาออกชองแคบมะละกา การขนถายนามน ทาเรอนาลก และทาเรอโดยสาร ฯลฯ เขตท 4 มความเสยงตา ไดแก พนทบรเวณฝงอาวไทยและทะเลอนดามนนอกเหนอจากทระบไวใน 3 เขตขางตน


ตารางท 2-1 ระดบความเสยงของพนทใน 21 จงหวดชายฝงทะเล ตอผลกระทบจากนามนรวไหล สงเคราะหผลจากแผนทเขตความเสยงตอนามนรวไหล (ทมา: กรมควบคมมลพษ)

หมายเหต a1. แนวโนมการเคลอนทของคราบนามนเขาในพนทชายฝง กรณมนามนรวไหลลงทะเล ไดจากการคาดการณดวยแบบจาลอง 2. ความถของพนทเกดเหตนามนรวไหล ระหวางป พ.ศ. 2516 – ปจจบน


3. สภาพการดารงอยและความอดมสมบรณของทรพยากรชายฝงทสาคญ (ปาชายเลน แนวปะการง หญาทะเล นกทะเล เตาทะเล พะยน โลมา ปลาตางๆ เปนตน) และลกษณะทางกายภาพจากแผนทดชนความออนไหวของทรพยากรตอมลพษจากนามน 4. เสนทางจราจรทางนา เสนทางการขนถายนามนและกจกรรมทางนาอนๆ บรเวณปากแมนาเจาพระยา โดยรวมแลวพนทเสยงตอการเกดนามนรวไหลสมพนธกบกจกรรมทางทะเลในบรเวณนนๆ ไดแก ทาเทยบเรอ จานวนเรอ ชนดและประเภทของเรอ แหลงหรอเขตอตสาหกรรม เสนทางการสญจรทางนา และกจกรรมการขนสงหรอขนถายสนคาในทะเล 3 จงหวดในภาคตะวนออก ไดแก ชลบร ระยอง และฉะเชงเทรา รวมถงบรเวณปากแมนาเจาพระยา เปนทตงของโรงงานอตสาหกรรมและทาเทยบเรอจานวนมาก มปรมาณการสญจรทางนา โดยเฉพาะเรอบรรทกนามนมาก ปจจยดงกลาวทาใหมความเสยงการเกดนามนรวไหลลงสทะเล สงกวาในบรเวณจงหวดชายทะเลอน (ตารางท 1) ดงนนในเขตพนททมความเสยงสงสด จงควรมการเตรยมพรอมในเรองเรอพรอมอปกรณเกบก นามนรวประจาอยในพนทดงกลาว 3. การแบงระดบน ามนรวไหลลงสแหลงน า แผนปองกนและขจดมลพษทางนาเนองมาจากนามนแหงชาต(8) ไดจดระดบการรวไหลของนามนออกเปน 3 ระดบ ไดแก ระดบท 1 (Tier I) ปรมาณรวไหลไมเกน 20,000 ลตรซงอาจเกดจากกจกรรมขนถายนามนบรเวณทาเทยบเรอ เปนตน การดาเนนการขจดคราบนามนในระดบน เปนความรบผดชอบของหนวยงานทกอใหเกดการรวไหล และ/หรอหนวยงานทเกยวของ ทงนตองแจงใหกรมการขนสงทางนาและพาณชยนาวทราบในโอกาสแรก ระดบท 2 (Tier II) ปรมาณรวไหลระหวาง 20,000-1,000,000 ลตรซงอาจเกดจากอบตเหต เชน เรอชนกน เปนตน การดาเนนการขจดคราบนามนในระดบนจะตองมการรวมมอจากหนวยงานตางๆ ทเกยวของทงภาครฐและภาคเอกชนภายในประเทศ ซงจะตองดาเนนการตามแผนปองกนและขจดมลพษทางนาเนองจากนามน แหงชาต หากเกนขดความสามารถของทรพยากรทมอย อาจตองขอรบการสนบสนนจากตางประเทศ ระดบท 3 (Tier III) ปรมาณรวไหลมากกวา 1,000,000 ลตร ซงอาจเกดจากอบตเหตทรนแรง การดาเนนการขจดคราบนามนในระดบน จาเปนตองขอการสนบสนนเพมเตมจากตางประเทศ ดงนนวกฤตนามนรวของนามนดบทเกดขนในทะเลจงหวดระยองจดอยในระดบท 2 (Tier II) เนองจากเทาทมรายงานปรมาณการรวไหลของนามนดบทเกดในวนท 27 กรกฎาคม 2556มประมาณ 50,000-70,000 ลตร


4. แนวทางการปองกนน ามนรวไหลในทะเล ประเทศไทยไดดาเนนการในเรองการวางแนวทางการปองกนนามนรวไหลในทะเลโดยปฏบตตาม “แผนปองกนและขจดมลพษทางนาเนองจากนามนแหงชาต”(8, 9)โดยมหนวยงานหลกในการดาเนนการขจดและแกไขปญหาจากคราบนามนรวไหล คอคณะกรรมการปองกนและขจดมลพษทางนาเนองจากนามน (กปน.) จดตงขนเมอวนท 6 มกราคม 2538 โดยระเบยบสานกนายกรฐมนตรวาดวยการปองกนและขจดมลพษทางนาเนองจากนามน พ.ศ.2538 มโครงสรางการทางานรวมกบหนวยงานตางๆ(7) ไดแก ศนยควบคมการปฏบตการ ศนยประสานงาน หนวยปฏบตการ และหนวยสนบสนน (ภาพท4)

ภาพท4 ขนตอนการปองกนและจดการนามนรวไหลลงแหลงนาและหนวยงานทเกยวของ

(เสนทบ –สายสงการ เสนประ – สายงาน) กปน. มหนาทควบคม กากบ ดแล และรบผดชอบในการขจดมลพษทางนาเนองจากนามน ตดตาม ประเมนผลการปฏบตงานตามแผนปองกนและขจดมลพษทางนาเนองจากนามนแหงชาต รวมทงการเผยแพร ประชาสมพนธ และแถลงขาวดานการปองกนและขจดมลพษทางนาเนองจากนามน และรายงานผลการดาเนนงานในคณะรฐมนตรรบทราบ ซงจะปฏบตงานรวมกบหนวยงานตางๆ สามารถอธบายแยกรายละเอยดตามศนยการปฏบตงานได ดงน 1) ศนยประสานงาน ดาเนนการโดยกรมเจาทา มหนาทแจงหนวยงานผ รบผดชอบจดตงศนยควบคมการปฏบตการและแจงยตการปฏบตการ และประสานกบหนวยงานตางๆทเกยว ของ รวบรวม


หลกฐานเพอดาเนนการตามกฎหมายตอผกอใหเกดมลพษใหชดใชคาใชจายทเกดขนจากการขจดคราบนามน และประชาสมพนธใหประชาชนรบทราบเกยวกบการดาเนนการขจดคราบนามน 2) ศนยควบคมการปฏบตการ ดาเนนการโดยกรมเจาทาหรอกองทพเรอ มหนาทกาหนดแผนและยทธวธในการขจดคราบนามน ประสานศนยประสานงานในการขอรบการสนบสนนดานทรพยากรทเกยวของในการขจดคราบนามน ตลอดจนพจารณาผลการปฏบตการขจดคราบนามนวาสาเรจลลวงหรอไม กรณแลวเสรจจะแจงใหศนยประสานงานทราบ เพอขออนมต กปน. ยตการปฏบตการขจดคราบนามน 3) หนวยปฏบตการ ประกอบดวย กรมเจาทา กองทพเรอ หนวยงานของจงหวดในพนทเกดเหต กรงเทพมหานคร และสมาคมอนรกษสภาพแวดลอมของกลมอตสาหกรรมนามน มหนาทดาเนนการปองกนและขจดคราบนามนโดยปฏบตภารกจตามทไดรบมอบหมายจากศนยควบคมการปฏบตการ และรายงานความกาวหนา ตลอดจนอปสรรคทเกดขนตอศนยควบคมการปฏบตการ 4) หนวยสนบสนน ประกอบดวย กองทพอากาศ กองทพบก กรมการขนสงทางอากาศ กองบงคบการตารวจนา กรมอตนยมวทยา กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย (สานกเลขาธการปองกนภยฝายพลเรอน) สานกงานนโยบายแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม กรมควบคมมลพษ กรมประมง กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง สานกฝนหลวงและการบนเกษตร กรมศลกากร สานกงานปลดกระทรวงคมนาคม กรมสนธสญญาและกฎหมาย กรมบญชกลาง สานกงานตรวจคนเขาเมอง การทาเร อแหงประเทศไทย การสอสารแหงประเทศไทย กรมเชอเพลงธรรมชาต กรมโรงงานอตสาหกรรม การทองเทยวแหงประเทศไทย และกรมอทยานแหงชาต สตวปาและพนธพช โดยมหนาทใหการสนบสนนทางวชาการ อปกรณ ยานพาหนะ กาลงคน และอนๆ ตามแตจะไดรบการรองขอ

มาตรการปองกนน ามนรวไหลในทะเล การปองกนและแกไขปญหานามนรวไหล ตองอาศยการรวมมอจากหลายหนวยงานเพอสามารถ

ดาเนนการบรรเทาผลกระทบและความเสยหาย ทจะเกดขนกบทรพยากรและสงแวดลอมไดอยางรวดเรวและมประสทธภาพ ซงหนวยงานทรบผดชอบไดเตรยมมาตรการจดการตางๆ ดงน

1) ควบคมและแกปญหาการลกลอบปลอยทงของเสยจากเรอ โดยเตรยมอปกรณรองรบของเสยในทาเรอ กรมเจาทาไดออกกฎระเบยบเพอควบคมการจดการของเสยจากเรอ โดยกาหนดใหเขตทาเรอ 5 เขต ไดแก เขตทาเรอกรงเทพฯ เขตทาเรอศรราชา เขตทาเรอมาบตาพด เขตทาเรอสงขลา และเขตทาเรอภเกต เปนเขตทตองจดการบรการจดเกบและบาบดของเสยจากเรอ


2) ปองกนน ามนหรอสารเคมรวไหลขณะมการขนถายระหวางเรอกบเรอ ตามประกาศของกรมเจาทา เรองมาตรการความปลอดภยในการขนถายนามนและผลตภณฑ ทกาหนดใหนายเรอทงสองลารวมกนตรวจสอบความปลอดภยของเรอกอนการขนถายอยางเครงครด เพอปองกนการรวไหลขณะขนถายในทะเล

3) จดท าระบบเตอนภยเพอปองกนและแกไขปญหาน ามนรวไหล ในพนทความเสยงสงตอผลกระทบจากนามนรวไหล

4) ก าหนดและจดท าแผนทเขตความเสยงตอน ามนรวไหล ซงหนวยงานทเกยวของสามารถใชแผนทน กาหนดกฎ ระเบยบเกยวกบการเดนเรอในนานนาทะเลในประเทศและนานนาทะเลสากลระดบภมภาค เพอปองกนและลดผลกระทบทอาจเกดจากนามนรวไหลตอสงแวดลอม

5) จดท าฐานขอมลระดบพนท เกยวกบเสนทางการขนสงน ามน ชนด ปรมาณ เปดเผยและเชอมโยงฐานขอมลคณสมบตทสาคญของนามนแตละชนดทมการขนสง และผลตไดในทะเลฝงอาวไทยและอนดามน และผ เกยวของกรณเกดเหตรวไหล ระหวางหนวยงาน และใหประชาชนและหนวยงานตางๆ โดยเฉพาะองคกรปกครองสวนทองถนสามารถเขาถงแหลงขอมลไดงาย

6) จดท าแนวปฏบตทดในการจดการน ามนรวไหล ประกอบดวยการตรวจสอบ กากบ และควบคม ของหนวยงานภาครฐ ผประกอบการ องคกรปกครองสวนทองถน และจดทาระบบการขนสงทางทะเล โดยกาหนดรปแบบ เสนทาง และชวงเวลาในการขนสงนามนทางทะเล ตลอดจนจดทาระบบตดตามและรายงานการเดนเรอเพอใหสามารถสบหาผลกลอบปลอยทงนามนไดอยางมประสทธภาพ

7) สรางความตระหนกใหผประกอบการมความรบผดชอบตอสงคม โดยคานงถงผลกระทบตอเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม และจดตงกองทนปองกนและฟนฟทรพยากรทไดรบผลกระทบเนองจากนามนรวไหล

8) สรางเครอขายชมชนในพนท เพอเฝาระวงและตรวจสอบเหตการณนามนรวไหลในทะเล และอบรมใหความรเบองตนในการปองกนและแกไขปญหานามนในทะเล เพอสนบสนนการดาเนนงานของกรมเจาทา 5. แนวทางการจดการปญหาน ามนรวในทะเล สถาบนวจยทรพยากรทางนา รวมกบ ฝายสวสดการสาธารณะ สานกงานกองทนสนบสนนการวจย สมาคมวทยาศาสตรทางทะเลแหงประเทศไทย มลนธอาจารย ดร. สรพล สดารา สถาบนธรรมรฐ พรอมผแทนจากสถาบนสงแวดลอมไทย (TEI) คณะประมง มหาวทยาลยเกษตรศาสตร คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยรามคาแหง องคกรอสระ Green Peace และผสอขาวจากหนงสอพมพโพสตทเดย ไดจด


ประชมกลมยอย เพอหาขอสรปสาหรบแนวทางการจดการปญหานามนรวในทะเล ณ หองประชมสานกงานกองทนสนบสนนการวจย(10) ซงสามารถสรปเปนแนวทางการจดการปญหานามนรวในทะเล ไดดงน 5.1 การใหขอมลแกสงคม ควรมการกาหนดผ รบผดชอบในการใหขาวเพยงแหลงเดยวเชน คณะกรรมการปองกนและขจดมลพษทางนาเนองจากนามน หรอ กปน. ตงขนตามระเบยบของสานกนายกรฐมนตรวาดวยการปองกนและขจดมลพษทางนา ทถกจดตงขนในป 2547 โดยขอมลทใหควรมรายละเอยดทถกตอง โปรงใส รวมถงแจงถงแนวทางปฏบตในการแกไขปญหาใหสงคมรบร วาเมอเกดเหตการณนามนรวจะแกไขอยางไร ภายในเวลาเทาไร และมวธการตดตามการเคลอนตวของคราบนามนอยางไร ทงน กรมควบคมมลพษในการปองกนและแกไขปญหานามนรว ในฐานะทเปนหนวยงานสนบสนนในการดาเนนการตามแผนการปองกนและขจดมลพษทางนากจะตองทาบทบาทในการหาขอมลใหกบหนวยปฏบตการ(8, 9)โดยการพฒนาและปรบปรงฐานขอมลทรพยากรชายฝงใหทนสมยและจดเกบในระบบสารสนเทศภมศาสตรทไดจากการรวบรวมขอมลจากแหลงตางๆ และการสารวจภาคสนาม นอกจากน เมอเกดเหตการณขน เจาหนาทหรอองคกรทเกยวของจะตองรบแจงเตอนและใหขอมลโดยดวน เพอปองกนไมใหมผ เสยชวต หรอผ ทไดรบบาดเจบจากเหตการณทเกดขนมากขน(11)

5.2 การประเมนความเสยหาย การประเมนความเสยหาย ควรมการสรปขอมลและหลกฐานอนเปนประโยชนในการเรยกรองคาเสยหายและดาเนนการทางกฎหมายกบผกอใหเกดมลพษจากนามน พรอมทงจดทาฐานขอมลในเรองการบนทกเกยวกบผลผลตททาไดตามความเปนจรง เพอทจะนามาเปนสวนหนงในการประเมนความเสยหายเพอทจะชดเชยความเสยหายใหไดตามความเปนจรง 5.3 วธขจดคราบนามน สาหรบการดาเนนการเกยวกบการจดการกบปรมาณนามนทเหลออยภายหลงทมการควบคมและการแยกหรอจดการกบอนภาคนามนทกระจายออกไป กระบวนการในการกาจดนามน ซงทนยมกนมอย 5 วธ(8, 9)(12)

5.3.1 ปลอยใหนามนในทะเลสลายตวตามธรรมชาต วธนเหมาะกบกรณนามนทรวไหลมขนาดเลก (TierI) และชนดของนามนทรวไหลสามารถสลายตวไดเองในธรรมชาต เชน นามนดเซล แตตองมการตดตามและเฝาระวงเพอใหแนใจวาการเคลอนทของคราบนามนดงกลาวไมเปนอนตรายตอทรพยากรทางนาและชายฝง ตลอดจนพนททมความสาคญทางเศรษฐกจและสงแวดลอม

5.3.2 การขจดคราบนามนทลอยอย (Floating Oil) ดวยเครองมอกล (Mechanical Recovery) เพอจากดขอบเขตการแพรกระจายของคราบนามน ทาใหคราบนามนมความหนาแนนเพมขน แลวใชเครองดดคราบนามน (Skimmer) และอปกรณดดนามน (SuctionDevices)เพอดงนามนทลอยอยทผวหนานาซงโดยทวไปจะประกอบไปดวย 4 ขนตอนเพอจดการบาบดนาเสยปนเปอนนามนทง 4 รปแบบไดแก 1) การทาลายเสถยรภาพของอมลชน (Demulsification) ในกรณทมการปนเปอนดวยสารลดแรงตงผวหรอใน


กรณทมเสถยรภาพของอมลชนสง 2) การบาบดหรอแยกเฟสนาและนามนออกจากกนดวยกระบวนการกายภาพ (Physical treatment process) 3) การบาบดนามนทละลายไดในนาเสยและสวนนาใสทไดจากการบาบดดวยวธทางกายภาพโดยเปนการเพมคณภาพของนาทงทปลอยสสงแวดลอม (Wastewater quality improvement) และ 4) การจดการสวนทเปนนามนเขมขน (Oil layer management) เพอนานามนสวนดงกลาวไปประยกตใชใหเกดประโยชนสงสดดงภาพท5โดยทวไปวธการนมกใชจดการกบความเขมขนนามนปนเปอนและมพนทปนเปอนของคราบนามนปานกลางรวมไปถงอยใกลกบพนททมความออนไหว (ชมชนสถานททองเทยวหรอฟารมเพาะเลยงสตวนา)

ภาพท5แสดงการขจดคราบนามนทลอยอย (Floating Oil) ดวยเครองมอกล (Mechanical Recovery)

5.3.3 วธการกระจายนามน (Oil dispersion method) วธนจะเปนการนาสารเคมจาพวกสารลดแรงตงผว (Surfactant) และสารกระจาย (Dispersant) เพอเพมการกระจายตวของนามนใหเกดการแตกตวเปนอนภาคขนาดเลกและสามารถยอยสลายไดงายดวยจลนทรย โดยการโปรยจากเครองบนหรอฉดเขาไปทจดทมการรวไหลของนามน วธนเหมาะกบการจดการความเขมขนของนามนปนเปอนทคอนขางตาและมพนทปนเปอนของคราบนามนในวงกวาง รวมถงอยหางไกลจากพนททมความออนไหว (ชมชน สถานททองเทยว หรอฟารมเพาะสตวนา) ควรวเคราะหขอมลดานกายภาพและขอมลดาวเทยมเพอใชในการออกแบบ ตดตามการกระจายตวและการเคลอนทของอนภาคนามน และควบคมการทางานอยางเหมาะสม

5.3.4 วธการเผาทาลาย (Combustion method) วธนเปนวธการดาเนนการทอาศยกลไกการเผาไหมเพอเปลยนรปของอนภาคนามนทปนเปอนในเฟสนาใหกลายเปนผลตภณฑหลก ไดแก กาซ


คารบอนไดออกไซด (CO2) และนา (H2O) สามารถใชวธนไดกอนทคราบนามนเกดการเปลยนแปลงทางกายภาพและเคมและคราบนามนตองมความหนาตงแต 3 มลลเมตรขนไป โดยตองกกคราบนามนเอาไวกอนดวยทนกกคราบนามนชนดพเศษทสามารถทนไฟได เชน ceramic type boom การใชวธนตองมความเชยวชาญเปนพเศษและมการวางแผนอยางด

5.3.5 การปลอยใหนามนลอยขนชายฝงจากนนจงทาความสะอาดชายฝง วธนเปนวธสดทายหากไมสามารถขจดคราบนามนดวยวธอนๆ ได หลงจากนนจงระดมคนและอปกรณเขาเกบรวบรวมคราบนามนในบรเวณดงกลาว อปกรณทใชเกบคราบนามนในกรณทคราบนามนจบเปนกอนหรอปนเปอนกบขยะ ไดแก พลว เสยม บงก และถงพลาสตก เปนตน รวมทงใชเครองมอตกนามนในการเกบคราบนามนทยงไมจบตวเปนกอน 5.4 การตรวจตดตามและการประเมนผลกระทบ มการแบงเปน 3 ระยะดงน(7)

ในระยะตน ควรมการตรวจตดตามการแพรกระจายของนามนดบ (ในรปของไฮโดรคารบอน) และการปนเปอนของสารเคมทใชกาจดคราบนามนในองคประกอบตางๆของระบบนเวศทางทะเล คอในนาทะเล ในดนตะกอน และในสงมชวต

ในระยะกลางและระยะยาว ควรมการศกษาผลกระทบของนามนดบและสารเคมทกาจดคราบนามนตอพชและสตวทะเลของไทย เพอใหทราบถงการสะสมของสารเคมในสตวทะเลทเปนอาหารและผลของสารเคมตอความอดมสมบรณของระบบนเวศทางทะเล

การดาเนนการในขนตอนการประเมนผลกระทบ ในขนตอนนจะเกยวของกบการตรวจสอบอปกรณและระบบ (Equipment and System) ทนามาใชงานโดยทวไปถกใชงานเปนระยะเวลาคอนขางนานและอยในสภาพแวดลอมทแปรปรวน (ขนกบสภาพอากาศคนหรอเจาหนาทและอบตเหตทอาจเกดขนไดเสมอ) นอกจากนในขนตอนนยงสมพนธกบการเกบตวอยางและการวเคราะหผลการดาเนนการตามแนวทางทกลาวถงขางตนโดยจะเกยวของกบปรมาณและความเขมขนของนามนทปนเปอนอยในองคประกอบสวนตางๆอาท เฟสของเหลว เฟสกาซ เฟสของแขง สตวนาและสงมชวต การดาเนนการตดตามและเกบขอมลขางตนอยางตอเนองนนจะทาใหเราทราบถงสถานการณของปญหาการรวไหลของนามนและประสทธภาพการดาเนนการไดอยางทนเหตการณซงจะสงผลดตอการวางแผนและปรบเปลยนรปแบบการดาเนนการของแตละแนวทางทกลาวถงขางตนรวมไปถงการจดสรรทมงานไดอยางเหมาะสมนอกจากนขอมลทไดขางตนยงสามารถถกประยกตใชเพอการจดทาสมดลมวล (Mass balance) ของปรมาณนามน(11)

5.5 การฟนฟสภาพแวดลอมและระบบนเวศสาหรบการดาเนนการในขนตอนนกลาวไดวามกจะเปนขนตอนสดทาย (Final Step) ของการดาเนนการเพอจดการกบนามนทรวไหลในทะเลดงนนควรม


มาตรการและแนวทางการฟนฟระบบนเวศทไดรบผลกระทบเชนการปดอาวหรอยกเลกการใชพ นทเปนแหลงทองเทยวเพอใหระบบนเวศฟนตว(10)

แตในขณะเดยวกนกตองมมาตรการชวยเหลอผอาจจะไดรบผลกระทบจากการฟนฟระบบนเวศดวยควรสนบสนนการศกษาวจยเพอตรวจตดตามและประเมนการฟนสภาพของระบบนเวศทางทะเลและชายฝงในพนททไดรบผลกระทบ โดยใชวธการและดชนทเปนมาตรฐานสากลดงนนแนวทางการฟนฟสภาพทควรพจารณาและเหนความสาคญนนนาจะประกอบไปดวย3 หวขอดงตอไปน(10)

5.5.1 การจดการกบพนทบรเวณชายฝง (Management of contaminated area / coast) โดยทวไปมกจะเกยวของกบการจดเกบทรายทปนเปอนนามนออกจากพนทและการทาความสะอาดพนทโดยรอบและจดการกบซากพชซากสตวทอาจกอใหเกดปญหาเรองกลนเหมนตามมา

5.5.2 การจดการกบตะกอนนามนทพนทะเล (Oil sediment management) และการบาบดนาเสยในพนททมความออนไหว (Wastewater treatment) โดยควรมการดาเนนการในสองสวนอยางตอเนองควบคไปกบการตดตามตรวจสอบ (Monitoring) อยางเปนระบบ

5.5.3 การจดอบรมและใหความร (Training) กบภาคสวนตางๆเพอใหขอมลในหลายๆดานอาททมาและผลกระทบทเกดขนแนวทางการดาเนนการและประเดนทควรพจารณาปรบปรงแนวปฏบตสาหรบเจาหนาทและประชาชนทวไปรวมไปถงคาแนะนาทเหมาะสมเกยวกบขอควรปฏบตในการฟนฟสภาพและระบบนเวศโดยรวม

นอกจากนควรมการจดทาแผนฟนฟสภาพแวดลอมและเสนอใหคณะอนกรรมการฟนฟและประเมนคาความเสยหายตอสภาพแวดลอมอนเนองมาจากนามน เพอจดเตรยมแผนปฏบตการฟนฟและชดเชยความเสยหายตอสงแวดลอมของพนททไดรบผลกระทบจากคราบนามน(8, 9) 6. ผลกระทบจากน ามนรวไหล ขอมลทเกยวของกบผลกระทบทอาจจะเกดขนโดยทวไปมกจะแบงออกเปน 3 ดาน(11)ไดแก

1) ขอมลดานปรมาณ (ปรมาณและอตราการไหลของนามนทรวไหลลงสทะเลรวมถงความเขมขนของนามนในเฟสของเหลว) โดยขอมลในสวนนจะมความสาคญอยางยงตอการประเมนผลลพธการดาเนนการโดยรวม (เพอยนยนวาสามารถหยดการรวไหลของนามนไดจรง) รวมไปถงการประยกตใชเพอพจารณาแนวทางการแยกรวมไปถงการบาบดและกาจด

2) ขอมลดานคณภาพ (คณภาพแหลงนาและลกษณะของสตวนา) ซงจะเปนขอมลเบองตนทสาคญในการเปรยบเทยบและประเมนผลกระทบตอสภาพแวดลอมมนษยและสงมชวตชนดตางๆทอาจเกดขนทงในระยะสนและระยะยาว

3) ขอมลดานปจจยทางกายภาพ (สภาพภมประเทศสภาพอากาศความเรวลมลกษณะคลนอณหภมเปนตน) ซงจะเปนขอมลพนฐานทจาเปนและมความสาคญตอการออกแบบและปรบเปลยนแนว


ทางการจดการและแกไขปญหาทเกดขนอยางเหมาะสมและทนทวงทในปจจบนกลาวไดวาขอมลทางดาวเทยมจดเปนเครองมอหนงทเขามามบทบาทอยางมากตอการดาเนนการในกรณทเกดอบตเหตเกยวกบนามนทางทะเล ซงจากขอมลทรวบรวมเกยวกบผลกระทบสามารถแบงตามผลกระทบของสงทเกยวของทไดรบ(12)(1) ดงน 6.1 ผลกระทบตอรางกายมนษย คอ ผ ทไดรบสมผสนามนจะสงผลกระทบตอผ มสภาพรางกายออนแอ เชน เดก หญงมครรภ ผสงอาย มโรคเรอรงประจาตว เชน หอบหด เปนตน ซงผลกระทบจะขนกบสวนประกอบของนามนดบ (Mixture of Hydrocarbon) มสวนประกอบดงน(13)

ประเภทน ามน คณสมบต นามนดเซล (Diesel Fuel) ซงตดไฟยาก คงอยไดนาน และรบสมผสโดยกลน นามนดบ (Crude Oil) เปนสวนประกอบทอยในระดบลกจากพนผวลงไป 5,000 ฟต

นามนดบทมสารเจอปนนอย (Medium Sweet Crude)

แบงเปน 2 ชนด

สวนทมกามะถนเจอปนนอย (Sweet): ใชเรยกไดทงGasและ Oil มปรมาณCH ทสงไมมธาตอนเจอปนหรอมนอย

สวนประกอบทมการเจอปนปานกลาง (Medium Crude): มสวนประกอบของสารเคมทระเหยในอากาศและมผลกระทบอยไมนาน

ซงสวนนจะมองคประกอบของ เบนซนและกามะถนนอย< 1% องคประกอบอน (SDS): CO, CO2, SO2,SO3, NO, NO2 etc.

สวนประกอบของนามนดบทเปนสารกอมะเรงมการจดความรนแรงไวโดย International Agency for Cancer Research(IARC) การจดแบงประเภทของสารกอมะเรง Group 1 Carcinogenic to humans Group 2A Probably carcinogenic to humans Group 2B Possibly carcinogenic to humans Group 3 Not classifiable as to its carcinogenicity to humans Group 4 Probably not carcinogenic to humans


สวนประกอบของนามนดบ Oils IARC จดใหอยในกลม2B สวน Weathered crude oil IARC จดใหอยในกลม 3 ซงผลของสวนประกอบของนามนเหลาน จะสงผลกระทบตอรางกาย โดยแบงเปน 2 ประเภท 1) ผลกระทบตอรางกาย ในระยะเฉยบพลน สามารถแบงตามระบบตางๆ ของรางกายไดดงน

- ระบบทวไป : คลนไส ปวดศรษะ วงเวยน ออนลา

- ระบบหตาคอจมก : ทาใหเกดการระคายเคอง

- ระบบผวหนง : เกดผน ผวหนงอกเสบ รอยแดดเผา

- ระบบทางเดนหายใจ : หายใจลาบาก หายใจเรว ไอ และหายใจมเสยงหวด

- ระบบการไหลเวยนเลอด : แนนหนาอก ปวด ใจสน

- ระบบทางเดนอาหาร : ตะครวททอง ทองเสย

- ระบบกลามเนอและกระดก : ปวดมอ ไหล หลง

- ระบบประสาท : กดระบบประสาทสวนกลาง

- ระบบการสบพนธ : สงผลตอการเจรญเตบโตของตวออนหรอทารกในครรภ

- ระบบจตใจ : ภาวะซมเศรา ความวตกกงวลเปนโรค Posttraumatic Stress Disorder (PTSD) หมายถง โรคทางจตเวชทเกดขนหลงจากประสบเหตการณทนากลวและรายแรง

- ระบบ DNA : อาจยงไมไดรบผลกระทบในระยะสน 2) ผลกระทบตอรางกาย ในระยะยาว อาจกอใหเกดสารกอมะเรงในรางกายได ซงตองใชการเฝาระวงตอไปในระยะยาว 6.2 ผลกระทบตอสงมชวตในนา

นามนทรวไหลสแหลงนาจะเกดกระบวนการเปลยนแปลงสภาพ ทงทางกายภาพ เคมและชวภาพ เรมจากนามนบางสวนระเหยไปนามนทเหลอจะเปลยนสภาพไปตามคณสมบตเฉพาะของชนดนามนนนๆ และปจจยตางๆ เชน แสงแดด กระแสนา อณหภม ฯลฯ

คราบนามนทลอยอยบนผวนาจะทาปฏกรยากบออกซเจน ทาใหออกซเจนในนาลดลงและปดกนการสงเคราะหแสงของแพลงกตอนพช สาหราย และพชนาตางๆ เปลยนแปลงสภาวะการยอยสลายของแบคทเรยในนาซงการเปลยนแปลงทงหมดลวนสงผลเสยตอสงมชวตในนาทอาศยอยบรเวณนน (ปลา สตวหนาดน ปะการง ฯลฯ) รวมถงนกนาดวยเกดการสะสมสารพษในหวงโซอาหาร

ผลกระทบของการปนเปอนนนจะเกดจากการทสตวบรโภคหรอหายใจหรอดดซมสารพษซงอาจไมทาใหเสยชวตทนทโดยเฉพาะอยางยงในเตาทะเลจะสามารถสะสมสารพษเหลานไดคอนขางนาน และมสตวบางประเภททสามารถวายนาหนได เชน ปลา จะขนกบวาปลาพวกไหนปลาการตนอยคกบ


ดอกไมทะเล ดอกไมทะเลหนไมได ปลาการตนกไมไปแตถาเปนปลากระบอกกอาจวายหนไปทอนได ปลาในทะเลจงขนอยกบพฤตกรรมบางชนดอยเฉพาะถนกอยตรงนน ตายตรงนน

คราบนามนจะจบตามตวสตวทะเลขนาดเลก เชน ปลม หอยยงทาใหสตวทะเลทฝงอยในทราย ไมสามารถแลกเปลยนออกซเจนไดงาย ๆ คอหายใจไมออก กทาใหสตวเหลานนเสยชวต นอกจากน พบวาการประเมนผลกระทบนนจะมากหรอนอย จะตองอาศยระยะเวลาอยางนอยประมาณ 3 เดอนจงเหนผลชดเจน ตอการสงผลกระทบตอสงมชวตในนา โดยผลกระทบตอสงมชวตสามารถสรปเปนแผนภาพไดดงภาพท 6

ภาพท6แสดงแผนภาพสรปรวมผลกระทบทเกดขนจากการรวไหลของนามน(14)

6.3 ผลกระทบตอสงแวดลอมและระบบนเวศ อนภาคนามนทสะสมหรอแขวนลอยอยในสภาพแวดลอม (โดยเฉพาะอยางยงสวนทปนเปอนอยบรเวณชายฝง ซงสงผลกระทบตอการใชชวตของสงมชวต นอกจากน การโปรยและใสสารเคมหรอสารดดซบเพอจดการคราบนามนนน กเปนองคประกอบหนงทสะสมอยในสภาพแวดลอมและสงผลตอระบบนเวศของพนทโดยรวม ระบบนเวศทไดรบผลตอไปคอแนวปะการงและหาดหนทอยรอบบรเวณนตวอยางเชน สตวทเกาะอยตามหน ไมสามารถหนได กจะไดรบสารพษหรอสตวทอาศยอยในเขตนาขนนาลง กจะไดรบผลกระทบเชนกน


แนวปะการงทเปนแนวปะการงนาตน เมอนาลงอาจเกดผลกระทบจากนามน เชน นามนลงมาโดนปะการง หายใจไมออก ฯลฯ สตวเกาะตดพวกนจะเกดผลกระทบไปดวยเพราะฉะนนถาทาใหระบบนเวศทงหมดกลบมาอยในสภาพเดม คงตองใชเวลานานและจาเปนตองมขอมลประกอบในหลายดาน 6.4 ผลกระทบตอภาคอตสาหกรรมสงผลกระทบตอผประกอบการในวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอมทงในสาขาธรกจทองเทยว ธรกจทเกยวเนองกบการทองเทยว ธรกจประมงธรกจอาหารทะเลแชแขง และธรกจอนๆ และเพอใหความชวยเหลอแกผ ประกอบการในพนททไดรบผลกระทบ สานกงานสงเสรมวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม (สสว.) ประสานกบศนยประสานงานควรใหความชวยเหลอเยยวยา เพอรวบรวมความเสยหายและความตองการในการเยยวยาของผประกอบการซงจะนาไปสการวางแนวทางชวยเหลอผานโครงการตางๆ ท สสว. ดาเนนการอยในเบองตนจะพจารณาใชประโยชนจากโครงการสนบสนนดอกเบยแกผประกอบการเพอลดผลกระทบจากการปรบคาแรงงานในอตรา 300 บาทตอวนโดยจะเสนอขอขยายกรอบการดาเนนงานใหครอบคลมถงผ ประกอบการทไดรบผลกระทบจากเหตการณนามนรวลงทะเลเพอเปนการชวยลดตนทนและเสรมสภาพคลองใหแกผประกอบการในระยองจากเดมทจะมงชวยเหลอผประกอบการในพนทภาคเหนอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอและภาคใต นอกจากน จะพจารณาใชประโยชนจากโครงการท สสว.ได รบความเหนชอบจากคณะกรรมการพจารณาใหความชวยเหลอผประกอบการวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอมคอ โครงการอดฉดเงนทนหมนเวยนชวยเหลอวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม (SMEs) หรอโครงการสนบสนนดอกเบยแก SMEs เพอลดผลกระทบจากการปรบคาจางแรงงานในอตรา 300 บาทตอวน เฟสท 2 วงเงน 400 ลานบาท โดยสสว. จะนาเสนอผ เกยวของเพอใหความเหนชอบกอนทจะนาไปใชเปนมาตรการใหความชวยเหลอผประกอบการทไดรบผลกระทบจากวกฤตการณในครงน แนวทางทจะทาใหการไดรบผลกระทบตอภาคอตสาหกรรม ควรดาเนนการดงน

1) เรงเยยวยาประชาชนทไดรบผลกระทบทงกลมประมงเรอเลกในพนทจงหวด 2) การแกไขภาพลกษณดานการทองเทยวเพอเรยกชอเสยงและความเชอมนใหกลบคนมา

เรวทสด 3) การฟนฟทรพยากรทงบนบกและในทะเลอยางตอเนองและเปนระบบ 4) การเรยกขวญกาลงใจของทกฝายสรางความเชอมนดานความปลอดภยใหแกประชาชน

และนกทองเทยวทงในดานสงแวดลอม อาหารทะเล และคณภาพอากาศ ดงนนจงเปนสงทตองเรงขบเคลอนเพอฟนความเสยหายทางเศรษฐกจใหกลบคนมาเพอใหทก

คนสามารถฟนตวสภาวะปกตไดเรวทสด


บทท 3

ระเบยบวธวจย

รปแบบการศกษา

ใชวธการศกษาแบบผสานวธ (Mix Methods Research) โดยมรายละเอยดดงน 3.1 การวจยเชงส ารวจแบบภาคตดขวาง เพอศกษาการรบรผลกระทบวกฤตนามนรวอาวพราว

ในระหวางวนท 2–4 สงหาคม 2556 บรเวณตาบลบานเพ อาเภอเมองจงหวดระยอง ระยะหางจากเกาะเสมด 7กโลเมตรโดยประมาณ และพนทรอบๆทาเรอหนาดานหาดทรายแกว และอาวพราว เกาะเสมด

3.1.1 ประชากรและกลมตวอยาง - ประชากร คอ ชาวประมง นกทองเทยว และผประกอบการธรกจ และบคลากรทางการแพทย

และผปฏบตหนาทเยยวยาในภาครฐทอยอาศยและปฏบตงานจรงในพนททงบนเกาะเสมดและบนฝงตาบลบานเพ

- กลมตวอยาง คอ ตวแทนของกลมชาวประมง นกทองเทยว ผ ประกอบการธรกจ และบคลากรทางการแพทยและผปฏบตหนาทเยยวยาในภาครฐทอยอาศยและปฏบตงานจรงในพนททงบนเกาะเสมดและบนฝงตาบลบานเพ ไดแก ตารวจ สมาชกองคการบรหารสวนตาบล เจาหนาทเทศบาลตาบลบานเพเจาหนาทอทยานแหงชาตหาดทรายขาว เจาหนาททางดานสาธารณสข

ในการศกษาครงนไมมการคานวณขนาดตวอยาง เนองจากเหตการณทเกดขนเปนชวงเวลาสนๆ มการจดการปญหาอยางรวดเรว ดงนนการสมตวอยางในการศกษานจงเปนการสมตวอยางแบบบงเอญ (Accidental sampling) กลมตวอยางของการศกษาเชงปรมาณ (Quantitative study) มจานวน50คน

3.1.2 เครองมอในการรวบรวมขอมล - เครองมอในการวจย คอ แบบสมภาษณความคดเหนตอวกฤตการณนามนรวจงหวดระยอง

ทผวจยสรางขนจากการทบทวนวรรณกรรม มจานวน 2 ชด ดงน - แบบสมภาษณความคดเหนตอวกฤตนามนรวจงหวดระยอง สาหรบชาวประมง

ผประกอบการธรกจ และพนกงานของหนวยงานราชการ ประกอบดวยขอคาถามทงหมด 21 ขอ ทงคาถามปลายปดและปลายเปด

- แบบสมภาษณความคดเหนตอวกฤตนามนรว สาหรบนกทองเทยว ประกอบดวยคาถามทงหมด15 ขอ ทงคาถามปลายปดและปลายเปด


3.1.3 วธการเกบรวบรวมขอมลมขนตอนดงตอไปน - ประสานงานหนวยงานทเกยวของ ไดแก โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตาบลเพ องคการ

บรหารสวนตาบลเพ องคการบรการสวนจงหวด เทศบาลตาบลบานเพ ผ นาชมชน เพอขออนญาตเกบรวบรวมขอมลในพนท พรอมทงขอความอนเคราะหผ นาชมชน เพออานวยความสะดวกในการเกบรวบรวมขอมล

- คณะผวจยประชมวางแผนการเกบรวบรวมขอมล ซกซอมความเขาใจแบบสมภาษณแตละขอ เพอใหการเกบรวบรวมขอมลไดมาตรฐานเดยวกนทกพนทโดยแบงการเกบรวบรวมขอมลเปน 2 กลม คอ กลมเกบขอมลบนฝงตาบลเพ และกลมเกบขอมลบนเกาะเสมด

- คณะผวจยดาเนนการเกบรวบรวมขอมลจากกลมตวอยางตามแบบสมภาษณ โดยแนะนาตนเองพรอมทงขออนญาตเกบขอมล เมอสมภาษณขอมลเรยบรอยแลว ดาเนนการตรวจสอบความถกตองและครบถวนของขอมล เพอรวบรวมขอมลวเคราะหตอไป

3.1.4 การประมวลผลและวเคราะหขอมล - ตรวจสอบความครบถวนถกตองของขอมล ลงรหสขอมล และบนทกขอมลลงในโปรแกรม

คอมพวเตอรสาเรจรป มการตรวจสอบความถกตองของขอมลนาเขาและแกไขเมอพบวามขอผดพลาด - วเคราะหขอมลโดยใชสถตเชงพรรณนา ไดแก จานวน รอยละ สาหรบตวแปรเชงคณภาพ

และใชคามธยฐาน และคาควอไทล เพอนาเสนอผลการวเคราะหการรบร และตวแปรเชงปรมาณ 3.2 การวจยเชงคณภาพ แบบการสมภาษณเชงลก (In-depth interview) โดยมวตถประสงคเพออธบายวธการจดการวกฤตนามนรวทเกดขนบรเวณอาวพราว ในมมมองของผ มสวนไดสวนเสย รายละเอยดดงน

3.2.1 ผใหขอมลหลก มจานวน 22คน ผใหขอมลหลกมคณสมบตขอใดขอหนง ตามเงอนไขในการคดเลอก ดงตอไปน

1. เปนประชาชน ผ นาชมชน ผประกอบการ พนกงานของรฐ ซงไดรบผลกระทบหรอมบทบาทสาคญ ในการรวมแกปญหา ประชาสมพนธขอมลสถานการณวกฤตนามนรวอาวพราว

2. เปนพนกงานของรฐ ทปฏบตหนาทเยยวยาในภาครฐ ทอยอาศยและปฏบตงานจรงในพนทจรง

3. เปนพนกงานของรฐ หรอหนวยงานของรฐในฐานะผปฏบตหนาทเยยวยา ทมหนาทวางแผนมาตรการ รบแผนมาตรการ กาหนดนโยบาย หรอนานโยบายเพอนาไปสการปฏบตงานในพนท

- ผ ใหขอมลหลก ในสวนของผ ไดรบผลกระทบ คอ กลมผ ทยนยอมใหขอมลเปนผ ทมบทบาทสาคญตอการจดการหรอดาเนนงานแกไขปญหา หรอผ ทไดรบผลกระทบตอเหตการณนามนรว ทอาศยหรอประกอบธรกจ ปฏบตงานบรเวณบานเพ เกาะเสมด หรออาวพราว จงหวดระยอง ไดแก หวหนา


หมบานชาวประมง ผ นาชมชน ปลดเทศบาลตาบลเพ เจาหนาทเทศบาลตาบลเพ ทหารเรอ บคลากรทางดานการแพทยและสาธารณสข รวมจานวนทงสน 19 คน

- ผ ใหขอมลหลก ในสวนของผ รบผดชอบ คอ บรษท พทท โกลบอลเคมคอล จากด (มหาชน) รวบรวมขอมลในเรองการจดการกบวกฤตนามนรวทเกดขน ตงแตเรมเกดปญหาจนกระทง การแกไขปญหา รวมทงการดาเนนการในเรองความรบผดชอบตอผ ทไดรบผลกระทบจากวกฤตนามนรว นอกจากนมผใหขอมลหลกเพมเตมจากสวนของบรษท ไดแก วศวกรความปลอดภยระดบอาวโส เจาหนาทสงแวดลอม รวมจานวนทงสน 3 คน 3.2.2 เครองมอในการรวบรวมขอมล

- เครองมอในการวจย จะใชแบบสมภาษณแบบมโครงสราง เปนคาถามปลายเปด ซงม 2 ชด ไดแก

- แบบสมภาษณผ ใหบรการดานสาธารณสขภาครฐเกยวกบเหตการณนามนรว (รพ.สต, รพช.,รพท.)โดยขอคาถามมจานวนทงสน 10 ขอ (ภาคผนวก)เปนคาถามปลายเปดเกยวกบแหลงขอมลสนบสนนหรอขอมลในการทางานตอเหตการณทเกดขน แผนปฏบตการรองรบเหตการณ แนวทางการปฏบตการ การปฏบตงานในพนท และการวางแผนในการจดการกบปญหานามนรวในอนาคต

- แบบสมภาษณผ นาชมชน โดยขอคาถามมจานวนทงสน 7 ขอ (ภาคผนวก) เปนคาถามปลายเปดเกยวกบแหลงขอมลสนบสนนหรอขอมลในการทางานตอเหตการณทเกดขน วธการจดการปญหา การมสวนรวมของชมชน ผลของการจดการในชมชน ตอเหตการณทเกดขน และความคดเหนในการจดการกบปญหานามนรวในอนาคต 3.2.3 วธการเกบรวบรวมขอมล

- การเกบรวบรวมขอมลในสวนของผใหขอมลหลกทไดรบผลกระทบ เกบรวบรวมขอมลโดยใชการสนทนากลม และการสมภาษณ ตามโครงสรางของคาถาม รวมทงมการบนทกวดโอขณะสนทนา หรอสมภาษณ เพอประกอบการวเคราะหขอมลเพมเตม

- ผใหขอมลหลก ในสวนของผ รบผดชอบ คอ บรษท พทท โกลบอลเคมคอล จากด (มหาชน) เกบรวบรวมขอมลจากการแถลงการณและขาวจากหนงสอพมพ โทรทศน และสออเลกทรอนคสตางๆ ตงแตเกดเหตการณ จนกระทงถงวนท 4 สงหาคม 2556 และเกบรวบรวมขอมลโดยการสนทนาพรอมทงบนทกวดโอขณะสมภาษณวศวกรความปลอดภยระดบอาวโส และเจาหนาทสงแวดลอมของบรษท เพอประกอบการวเคราะหขอมลเพมเตม


3.2.4 การวเคราะหขอมล - การวเคราะหขอมล ใชวธการวเคราะหเนอหา (Content analysis) โดยผวจยจานวน

3 คน ถอดขอความจากวดโอบนทกการสนทนากลมและสมภาษณเชงลกแบบคาตอคาในแตละกลมของผใหขอมลหลก แลวนามาเทยบกน หลงจากนนนามาวเคราะหเนอหา โดยอานขอความทงหมด แลวจงจดกลม ประมวลเนอหาและสรป


บทท 4 ผลการศกษา

ผลการศกษาการรบรผลกระทบและการจดการปญหาวกฤตนามนรว อาวพราว เกาะเสมด

จงหวดระยอง แบงผลการศกษาเปน 3 สวน คอ สรปสถานการณวกฤตนามนรวลงทะเล การรบรผลกระทบและการจดการเหตการณวกฤตนามนรว และขอคดเหนตอเหตการณนามนรวในมมมองของผ มสวนไดสวนเสย ผลการศกษามดงน

1. สรปสถานการณวกฤตน ามนรวลงทะเล จงหวดระยอง เมอเวลา 06.50 น. ของวนท 27 กรกฎาคม 2556 ไดเกดอบตภยนามนดบโอมานประมาณ

50,000 ลตร รวจากทอออนสงนามนดบขนาด 16 นว ของบรษท พทท โกลบอลเคมคอล จากด (มหาชน) หางจากชายฝงมาบตาพดไปทางทศตะวนออกเฉยงใตประมาณ 20 กโลเมตร สามารถสงเกตเหนเปนคราบนามนทผวหนานาทะเล มขอบเขตประมาณ 1.5 x 8.3 ตารางกโลเมตร จากภาพทบนทกไว หลงการเกดเหต 12 ชวโมงโดยประมาณ แสดงใหเหนแนวคราบนามนไดเคลอนตวออกหางจากจดทนามนรวประมาณ 15 กโลเมตร โดยมทศทางการเคลอนทไปทางทศตะวนออกเฉยงเหนอตามทศทางลมเขาหาฝง (ภาพท 7)

ภาพท 7 ภาพถายดาวเทยมแสดงจดเกดนามนรวไหล วนท 27 กรกฎาคม 2556 (ทมา : GISTDA, 2556)


ภาพถายจากดาวเทยมในวนท 29 และ 30 กรกฎาคม 2556 (ภาพท2- 3) แสดงใหเหนการสะสมของคราบนามนทบรเวณอาวพราว เกาะเสมด กนพนทยาว 400-500 เมตร กวาง 30-40 เมตร(15) และฟลมนามนทางชายฝงดานเหนอของเกาะเสมด รวมทงชายฝงอาวบานเพ (ในวนท 30 กรกฎาคม 2556)

ภาพท 8 ภาพถายดาวเทยมแสดงการสะสมของคราบและฟลมนามนบรเวณเกาะเสมดและชายฝง

ในวนท 29 กรกฎาคม 2556(ทมา : GISTDA, 2556)

ภาพท 9 ภาพถายดาวเทยมแสดงการสะสมของคราบและฟลมนามนบรเวณเกาะเสมดและชายฝง

ในวนท 30 กรกฎาคม 2556 (ทมา : GISTDA, 2556)


ตอมาในวนท 31 กรกฎาคม และ 1 สงหาคม 2556 มรายงานวาขอบเขตของคราบนามนทเปนฟลมดานเหนอของเกาะเสมดและอาวบานเพ มขนาดลดลง และเคลอนตวออกไปทางทศตะวนออกถงเกาะปลาตน เกาะขาม และเกาะกฎ (ภาพท 10-11)

ภาพท 10 ภาพถายดาวเทยมแสดงการสะสมของคราบและฟลมนามนบรเวณเกาะเสมดและชายฝง ในวนท 31 กรกฎาคม 2556 (ทมา: GISTDA, 2556)

ภาพท 11 ภาพถายดาวเทยมแสดงการสะสมของคราบและฟลมนามนบรเวณเกาะเสมดและชายฝง ในวนท 1 สงหาคม 2556 (ทมา: GISTDA, 2556)


2.การรบรผลกระทบและการจดการเหตการณวกฤตน ามนรว 2.1 การรบรผลกระทบและการจดการเหตการณวกฤตน ามนรว: มมมองของประชาชน สวนท 1 ขอมลลกษณะประชากรทศกษา

จากผตอบแบบสอบถามทงหมด 50 คน พบวา เปนเพศชาย 12 คน (รอยละ 24.0) และเพศหญง 38 คน (รอยละ 76.0) โดยมอายเฉลยเทากบ 42.23 ป (S.D.=10.02) เมอจาแนกตามภมลาเนา พบวา มถนกาเนดในพนทจงหวดระยอง 23 คน (รอยละ 46.0) และ มถนกาเนดตางพนท 27 คน (รอยละ 54.0) และเมอจาแนกตามลกษณะของประชาชนทไดรบผลกระทบจากเหตการณนามนรว พบวา เปนกลมผประกอบการ 25 คน (รอยละ 50) ซงมจานวนมากทสด รองลงมาไดแก กลมชาวประมง 11 คน (รอยละ 22.0) กลมนกทองเทยว 10 คน (รอยละ 20.0) และกลมผ นาชมชนและเจาหนาทรฐ 4 คน (รอยละ 8.0) ตามลาดบ รายละเอยดดงตารางท 4-1

ตารางท 4-1 ขอมลทวไปของกลมประชากร (n = 50)

ขอมลทวไป จ านวน (คน) รอยละ เพศ - ชาย - หญง

12 38

24.0 76.0

อายเฉลย (S.D.) 42.23 (10.02) สถานภาพสมรส

- โสด - ค - หมาย/หยา/แยก

9 37 4

18.0 74.0 8.0

ภมล าเนา - ถนกาเนดในพนทจงหวดระยอง - ถนกาเนดตางพนท

23 27

46.0 54.0

ระดบการศกษาสงสด - ไมไดเรยนหนงสอ - ประถมศกษา - มธยมศกษาตอนตน - มธยมศกษาตอนปลาย, ปวช. - ปวส./อนปรญญาตรหรอเทยบเทา

2 25 6 2 1

4.0

50.0 12.0 4.0 2.0


ขอมลทวไป จ านวน (คน) รอยละ - ปรญญาตรขนไป 14 28.0 อาชพ - ไมมอาชพ - ประมง - รบจางทวไป - รฐวสาหกจ - รบราชการ - คาขาย - เกษตรกรรม - ธรกจบรการทองเทยว

1 11 8 1 3 19 3 4

2.0

22.0 16.0 2.0 6.0

38.0 6.0 8.0

รายไดตอเดอน¥ (บาท) (n=42) มธยฐาน (Q1,Q3)

30,000 (19,250, 82,500)

ประเภทของประชาชนทไดรบผลกระทบ - ชาวประมง - ผประกอบการ - ผ นาชมชนและเจาหนาทรฐ - นกทองเทยว

11 25 4 10

22.0 50.0 8.0

20.0 ¥ หมายถง ม missing value

สวนท 2 การรบรขอมลขาวสารเหตการณน ามนรว การไดรบขอมลขาวสารเหตการณนามนรวจงหวดระยองของประชาชน ในพนทจงหวดระยอง

พบวา ประชาชนไดรบขอมลขาวสารเหตการณนามนรวจงหวดระยองจากขาวโทรทศน จานวน 31 คน คดเปนรอยละ 77.5 ซงเปนจานวนมากทสด รองลงมาไดแก ทราบเรองจากหวหนางานและเพอนรวมงาน จานวน 4 คน (รอยละ 10) และทราบเรองจากเพอนบาน จานวน 3 คน (รอยละ 7.5) ตามลาดบ อยางไรกตามการสารวจ พบวา ไมมประชาชนไดรบขอมลขาวสารจากอาสาสมครสาธารณสขประจาหมบาน

สวนระยะเวลาททราบเหตการณนามนรวแบงไดดงน ไมเกน 3 ชวโมง มจานวน 6 คน (รอยละ 15.0) มากกวา 3 ชวโมงแตไมเกน 1 วน มจานวน 26 คน (รอยละ 65.0) และหลงเกดเหตการณมากกวา 1 วน แตไมเกน 2 วนมจานวน 7 คน (รอยละ 17.5)


การแจงเรองการรบมอกบเหตการณนามนรว พบวา กลมประชาชนทตอบแบบสอบถามไมไดรบขอมลเรองดงกลาว ซงมจานวน 32 คน หรอเทากบรอยละ 80 สวนประชาชนทไดรบแจงเรองการรบมอกบเหตการณนามนรว ซงมจานวน 8 คน หรอเทากบรอยละ 20 พบวา ไดรบแจงจากเจาหนาทของรฐ จานวน 3 ราย (รอยละ 37.5) ซงเปนจานวนมากทสด รองลงมาไดแก ไดรบแจงจากหวหนางาน และจากกลมสตร จานวน 2 รายเทากน (รอยละ 25.0 เทากน) อยางไรกตามจากการสารวจ พบวา ไมมประชาชนไดรบการแจงเรองการรบมอกบเหตการณนามนรว จากขาวโทรทศน ขาววทย เพอนบาน เพอนรวมงาน social media และอาสาสมครสาธารณสขประจาหมบาน รายละเอยดดงตารางท 4-2

ตารางท 4-2 การไดรบขอมลขาวสารเหตการณน ามนรวจงหวดระยอง ของประชาชนในพนทจงหวดระยอง (n = 40) a

ขอมลขาวสารเหตการณน ามนรวจงหวดระยอง จ านวน (คน) รอยละ แหลงทมาของขอมล (ตอบไดมากกวา 1 ขอ)

- ขาวโทรทศน

- วทย

- เจาหนาทของรฐ

- หวหนางานและเพอนรวมงาน

- ญาต

- Social network (Line, Facebook, etc.)

- อาสาสมครสาธารณสข (อสม.)

- เพอนบาน

31 1 1 4 1 1 0 3

77.5 2.5 2.5 10.0 2.5 2.5 0

7.5

ระยะเวลาของการไดรบทราบเหตการณน ามนรว¥

- หลงเกดเหตการณไมเกน 3 ชม.

- หลงเกดเหตการณมากกวา 3 ชม. แตไมเกน 1 วน

- หลงเกดเหตการณมากกวา 1 วน แตไมเกน 2 วน

- หลงเกดเหตการณเกน2 วน

6 26 7 1

15.0 65.0 17.5 2.5

การแจงเรองการรบมอกบเหตการณนามนรว

- ไมไดรบ

- ไดรบ แหลงทแจงการรบมอตอเหตการณนามนรว (n=8)

- เจาหนาทของรฐ

32 8

3

80.0 20.0

37.5


- หวหนางาน

- ญาต

- กลมสตร

2 1 2

25.0 12.5 25.0

¥ หมายถง ม missing value a หมายถง ประชาชนในพนทจงหวดระยองโดยไมรวมนกทองเทยวเนองจากแบบสอบถามแตกตางกน สวนท 3 ความคดเหนตอระดบความรนแรงของสถานการณน ามนรว ความคดเหนของประชาชนในพนทจงหวดระยอง ตอวกฤตการณนามนรว พบวา คะแนนระดบความรนแรงของเหตการณนามนรวมคามธยฐานเทากบ 10 (IQR; 7.25-10.0) และคะแนนระดบความวตกกงวลกบเหตการณนามนรวมคามธยฐานเทากบ 10 (IQR; 5.0-10.0) ในขณะทนกทองเทยวทมาเกาะเสมดหลงเกดเหตการณนามนรว 1 สปดาหใหคะแนนระดบความรนแรงของเหตการณนามนรวมคามธยฐานเทากบ 7 (IQR; 4.5-9) และคะแนนระดบความวตกกงวลกบเหตการณนามนรวมคามธยฐานเทากบ 7.5 (IQR; 3.75-10.0)รายละเอยดดงตารางท 4-3 ตารางท 4-3 ความคดเหนของประชาชนในพนทจงหวดระยองและนกทองเทยวตอวกฤตการณน ามนรวจงหวดระยอง ความคดเหนตอวกฤตการณนามนรว ประชาชนในพนท (n=40)

Median (IQR), Min - Max นกทองเทยว (n=10)

Median (IQR), Min - Max คะแนนระดบความรนแรงของเหตการณ 10 (7.25-10.0), 0-10 7 (4.5-9.0), 3-10 คะแนนระดบความวตกกงวลกบเหตการณ

10 (5.0-10.0), 0-10 7.5 (3.8-10.0), 0-10

IQR หมายถง inter-quartile range สวนท 4 การรบทราบการจดการปญหาเหตการณน ามนรว

ประชาชนในพนทจงหวดระยองรบทราบถงการจดการกบเหตการณนามนรวของหนวยงานทเกยวของ ดงน ประชาชนในพนทจานวน 29 คน (รอยละ 72.5) ททราบวามหนวยงานทเกยวของตางๆมาจดการกบปญหาจากวกฤตนามนรว ในขณะทนกทองเทยวจานวน 4 คนจาก 10 คนทมาเกาะเสมดหลงเกดเหตการณวกฤตนามนรว 1 สปดาหททราบวามหนวยงานทเกยวของมาจดการกบปญหาจากวกฤตนามนรว รายละเอยดดงตารางท 4-4


ตารางท 4-4 การรบทราบของประชาชนในพนทจงหวดระยองและนกทองเทยวตอการจดการปญหาเหตการณน ามนรวจากหนวยงานทเกยวของ การรบทราบการจดการปญหาจากหนวยงานทเกยวของ

จานวนประชาชนในพนทจงหวดระยอง(รอยละ)

(n=40)

จานวนนกทองเทยว

(รอยละ) (n=10)

ไมทราบ 11(27.5) 6(60.0) ทราบ 29 (72.5) 4 (40.0) สวนท 5 เหตผลของนกทองเทยวทมาเทยวเกาะเสมด หลงเกดเหตการณน ามนรว

เหตผลของนกทองเทยวทงชาวไทยและตางชาตจานวนรวม 10 คน ทเดนทางมาเกาะเสมดหลงจากเกดเหตการณนามนรว 1 สปดาห สวนใหญใหเหตผลวาชายหาดทไปไมไดรบผลกระทบจากเหตการณนามนรวจานวน 4 คน เหตผลรองลงมาคอ คดวาควบคมสถานการณไดแลวจานวน 3 คน และมนกทองเทยวชาวไทยใหเหตผลวาอยากไปเหนสถานการณจรงทเกดขนจานวน 2 คน รายละเอยดดงตารางท 4-5

ตารางท 4-5 เหตผลของนกทองเทยวทเดนทางมาเกาะเสมดหลงจากเกดเหตการณน ามนรว 1

สปดาห(n=10)

เหตผลทมาเกาะเสมดหลงเกดเหตการณน ามนรว 1 สปดาห จ านวน (รอยละ)

ธรรมชาตสวยงาม และการเดนทางสะดวก 1 (10) ชายหาดทไปไมไดรบผลกระทบจากเหตการณนามนรว 4 (40) คดวาควบคมสถานการณไดแลว 3 (30) อยากไปเหนสถานการณจรงปจจบน 2 (20)

สวนท 6 ระดบความพงพอใจตอการจดการปญหาน ามนรวของหนวยงานทเกยวของ

ระดบความพงพอใจของประชาชนในพนทจงหวดระยอง ตอการจดการปญหานามนรวของหนวยงานทเกยวของ พบวา ประชาชนทพงพอใจหนวยงานของปตท. มจานวน 24 คน (รอยละ 60) ซงเปนจานวนทมากทสด และมคามธยฐานของคะแนนความพงพอใจเทากบ 7.0 (IQR; 6.0-10.0) หนวยงานทประชาชนพงพอใจลาดบตอมา คอ องคกรบรหารสวนทองถน มจานวนประชาชนทพงพอใจ 18 คน (รอยละ 45) และมคามธยฐานของคะแนนความพงพอใจเทากบ 8.0 (IQR; 6.5-10.0) และหนวยงานภาครฐ ม


จานวนประชาชนทพงพอใจ 16 คน (รอยละ 40) และมคามธยฐานของคะแนนความพงพอใจเทากบ 8.0 (IQR; 3.75-10.0) รายละเอยดดงตารางท 4-6 ตารางท 4-6 ระดบความพงพอใจของประชาชนในพนทจงหวดระยอง ตอการจดการปญหาน ามนรวของหนวยงานทเกยวของ (n = 40) a

คะแนนความพงพอใจตอการจดการปญหานามนรวของหนวยงานท

เกยวของ

จานวน(รอยละ) Median (IQR) Min - Max

การรวมมอกนเองในชมชน 15 (37.5) 10.0 (5.0-10.0) 5-10 ปตท. 24 (60.0) 7.0 (6.0-10.0) 0-10 องคกรปกครองสวนทองถน 18 (45.0) 8.0 (6.5-10.0) 3-10 หนวยราชการภาครฐ 16 (40.0) 8.0 (3.75-10.0) 0-10 หนวยราชการดานสขภาพ 13 (32.5) 7.0 (1.0-10.0) 0-10 อนๆ (เชน NGO/ อาสาสมคร) 15 (37.5) 9.0 (7.0-10.0) 0-10 aหมายถง ประชาชนในพนทจงหวดระยองโดยไมรวมนกทองเทยวเนองจากแบบสอบถามแตกตางกน IQR หมายถง inter-quartile range

สวนท 7 การรบรผลกระทบตอความรนแรงดานตางๆ ของเหตการณน ามนรว ผลกระทบในดานตาง ๆ ของเหตการณนามนรว พบวา ชาวประมงใหคะแนนความรนแรงของ

ผลกระทบสงทสดในทกดาน คอมคามธยฐานของคะแนนเทากบ 10 คะแนน ไดแก กลนและคราบนามน ผลกระทบดานจตใจ ผลกระทบตอสงแวดลอม ผลกระทบตอแหลงอาหารทะเล ผลกระทบตออาชพ รายได และการทองเทยว สวนผลกระทบดานสขภาพ มคามธยฐานของคะแนนความรนแรงเทากบ 5 คะแนน

ในสวนของผประกอบการใหคะแนนความรนแรงสงทสดตอผลกระทบดานจตใจ สงแวดลอมใตทะเล แหลงอาหารทะเล ผลกระทบตออาชพ รายได และการทองเทยว คอมคามธยฐานของคะแนนเทากบ 10 คะแนน สวนดานอนๆ คามธยฐานของคะแนนเทากบ 4-8 คะแนน

สาหรบผ นาชมชน เจาหนาทรฐ และนกทองเทยว ใหความสาคญกบผลกระทบดานสงแวดลอม กลนและคราบนามน อาหารทะเล และการทองเทยว โดยมคามธยฐานของคะแนนเทากบ 4-7.5 คะแนน

เมอวเคราะหผลกระทบโดยรวมพบวา กลมตวอยางทงหมดใหคะแนนความรนแรงสงทสด คอมคามธยฐานของคะแนนเทากบ 10 คะแนน ตอผลกระทบของแหลงอาหารทะเล ส งแวดลอมใตทะเล การ


ทองเทยว ผลกระทบตออาชพ และรายได รองลงมาเปนผลกระทบตอคราบนามน ผลกระทบดานจตใจ และสงแวดลอมชายหาด โดยมคามธยฐานของคะแนนเทากบ 8 คะแนน และใหคะแนนความรนแรงนอยทสดตอผลกระทบดานกลนนามน และสขภาพ โดยมคามธยฐานของคะ แนนเทากบ 5–6 คะแนน รายละเอยดดงตารางท 4-7 ตารางท 4-7 การรบรผลกระทบตอความรนแรงดานตางๆ ตอวกฤตการณน ามนรวจงหวดระยอง ของประชาชน และนกทองเทยวในพนท โดยจ าแนกตามประเภทของผลกระทบ (n = 50 )

การรบรผลกระทบตอวกฤตการณน ามนรว

คะแนนความรนแรงตอผลกระทบ Median(IQR) ชาวประมง

(n=11) ผประกอบการ

(n=25) ผน าชมชนและเจาหนาทรฐ

(n=4)

นกทองเทยว (n=10)

รวม

กลนนามน 10.0 (8.0-10.0)

6.0 (0-10.0)

5.5 (2.0-6.0)

6.0 (1.5-8.5)

6.0 (2.0-10.0)

คราบนามน 10.0 (10.0-10.0)

7.0 (0-10.0)

7.0 (6.0-9.5)

6.0 (1.5-8.5)

8.0 (0.75-10.0)

ผลกระทบดานจตใจ

10.0 (10.0-10.0)

10.0 (5.0-10.0)

4.5 (3.0-6.75)

0.5 (0-7.25)

8.0 (3.0-10.0)

ผลกระทบตอสขภาพ

5 (5.0-10.0)

4.0 (5.50-10.0)

5.0 (1.25-6.5)

0 (0-5.0)

5.0 (0-8.0)

แหลงอาหารจากทะเล

10.0 (10.0-10.0)

10.0 (5.5-10.0)

4.0 (0-9.5)

7.0 (2.5-10.0)

10.0 (4.0-10.0)

สงแวดลอมชายหาด

10.0 (5.0-10.0)

8.0 (2.5-10.0)

7.5 (5.0-10.0)

8.0 (3.75-10.0)

8.0 (5.0-10.0)

สงแวดลอมใตทะเล

10.0 (8.0-10.0)

10.0 (9.0-10.0)

6.5 (3.0-10.0)

7.5 (0.75-10.0)

10.0 (7.0-10.0)

การทองเทยว 10.0 (8.0-10.0)

10.0 (10.0-10.0)

7.5 (5.0-10.0)

6.0 (2.5-10.0)

10.0 (7.0-10.0)

ผลกระทบตอรายได

10 (10.0-10.0)

10.0 (7.5-10.0)

0 (0.0-0.0)

n/a 10.0 (6.25-


10.0) ผลกระทบตอ

อาชพ 10

(10.0-10.0) 10.0

(7.5-10.0) 3.0

(0.75-4.5) n/a 10.0

(6.25-10.0)

2.2 การจดการเหตการณวกฤตน ามนรว: มมมองของผมสวนรบผดชอบหลก (ปตท.)

ผลจากการรวบรวมขอมลลาดบเหตการณ จากการแถลงขาวของสอมวลชน โดยบรษท พทท โกลบอลเคมคอล จากด (มหาชน)รวบรวมจากรายงานแถลงการณของบรษท


27 กรกฎาคม 2556: จากแถลงการณฉบบท 1 เวลาประมาณ 06.50 น. ของวนเสารท 27 กรกฎาคม 2556 ขณะทเรอบรรทกนามนกาลงถาย

นามนดบผานทนรบนามนดบมายงโรงกลนนามนของบรษท พทท โกลบอลเคมคอล จากด (มหาชน) ไดเกดเหตทอรบนามนดบขนาด 16 นวรวทบรเวณทนรบนามนดบ (Single Point Mooring) ทอยหางจากชายฝงทาเรอมาบตาพดไปทางทศตะวนออกเฉยงใตประมาณ 20 กโลเมตร

ภาพท 12 แผนทแสดงจดเกดนามนรวไหล วนท 27 กรกฎาคม 2556 (ทมา: GISTDA, 2556) บรษท พทท โกลบอลเคมคอล จากด (มหาชน) มการดาเนนการดงน

- หยดการสงนามน - ปดวาลวทนทเพอไมใหมการรวเพม - นาทนกกนามน (boom) กกคราบนามนไวและ - ใชเครองมอเกบคราบนามน oil skimmer - แจงหนวยงานราชการทเกยวของโดยทนท อนไดแก กองทพเรอภาคท 1 กรมเจาทา การนคม

อตสาหกรรมแหงประเทศไทย กรมควบคมมลพษ และกรมปองกนบรรเทาสาธารณภย นามน เพอทราบในเบองตนและเขารวมมอในการปฏบตการขจดคราบนามน


27 กรกฎาคม 2556 :จากแถลงการณฉบบท 2 - บรษท พทท แจงมนามนรวออกมาประมาณ 50 ตนหรอ 50,000 ลตร - ดาเนนการใชเรอฉดพนนายาขจดคราบนามนจานวน 4 ลาพรอมนายาขจดคราบนามนจานวน

35,000 ลตรโดยใชเรอจากจาก บรษท ไออาร พซ จากด (มหาชน) จานวน 2 ลา SC Management จานวน 1 ลา ของ PTTGC โดยเรอ UniwiseRayong จานวน 1 ลา ใชเรอสนบสนนวงวน SC Management จานวน 3 ลา

- ใชเรอสนบสนนจาก SC Management จานวน 3 ลา ประกอบดวย เรอ RS20, RS32 และ RS33 เพอวงวนใหนามนทาปฏกรยากบนายาขจดคราบนามนอยางมประสทธภาพ

- ใชทนกน (Boom) ความยาว 200 เมตรเพอจากดวงการแพรกระจายของคราบนามน - ไดรบการสนบสนนจากกองทพเรอภาคท 1ในใชเครองบนกองทพเรอบนลาดตะเวนเพอด

ทศทางคราบนามน - ประสานขอคาแนะนาจากหนวยงานขจดคราบนามนสากล (Oil Spill Response) ณ ประเทศ

สงคโปร - คาดวาจะสามารถขจดและเกบคราบนามนไดทงหมดภายในวนน - จดสงทมตดตามสถานการณอยางใกลชดพรอมทงเกบตวอยางนาทะเลเพอใหมนใจวา จะไม

สงผลกระทบตอสงแวดลอมและไมมผลกระทบตอการประกอบอาชพประมงชายฝง 27 กรกฎาคม 2556 : ภาคบาย จากแถลงการณฉบบท 3

- เวลาประมาณ16.00 น. สามารถขจดคราบนามนไปไดรอยละ 70 ของจานวนนามนทรวไหลประมาณ 50 ตนหรอ 50,000 ลตร คาดวา จะเหลออกประมาณไมเกน 20,000 ลตร

- ไดสงใหเครองบนขจดคราบนามนของ บรษท (Oil Spill Response Limited) เดนทางมาจากประเทศสงคโปร โดยจะมาทาการบนพนนายาขจดคราบนามนในเชาวนพรงน (28 กรกฎาคม 2556) ควบคไปกบการใชเรอพนนายา

28 กรกฎาคม. 2556 : จากแถลงการณฉบบท 4 เวลา 07.35 น. พบวา ขณะนปรมาณคราบนาไดมขนาดเลกลงอยางเหนไดชด สวนของนามนดบได

ถกสลายอยางมประสทธภาพ โดยสวนทเหลอสวนใหญเปนฟลมนามนบางๆ สามารถจากดบรเวณใหอยในจดทสามารถควบคมได ในขณะทเรอพนนายาสลายคราบนามนยงคงทาการพนนายาสลายคราบนามนบนผวนาตอไป และไดรบการสนบสนนเรอเพมเตมจากกองทพเรอ กรมเจาทา บรษท ไออารพซ จากด (มหาชน) อก 5 ลาอกทงบรษทยงไดจดทมเจาหนาทดานสงแวดลอมและตงจดตรวจสอบตามชายหาดไปจนถงปลายหาดแมราพง


28 กรกฎาคม 2556: จากแถลงการณฉบบท 5 เวลา15.00 น.เครองบน C-130 ของบรษทOil Spill Response Limited ทาการฉดพนนายาสลาย

คราบนามน จานวน 1 รอบสงเรอและเจาหนาทไปทาการวางทนดกนามนความยาว 1,200 เมตร หางจากชายฝงของเกาะเสมด ประมาณ 1,000 เมตร เพอปองกนกรณทอาจมคราบนามนหลดรอดเขาไปใกลชายฝงอกชนดวย และหนวย PTT SEAL Group ไดใชเครองรอนขนาดเบาจานวน 4 ลา บนตามชายฝงเพอถายวดโอและภาพนงบรเวณเขาแหลมหญาและเกาะเสมด บรษทไดสงเรอเรวตรวจการณ แตไมพบมคราบนามนตามบรเวณใกลชายฝงแตอยางใดยงคงมจดเตรยมบคลากรกวา 100 คน เพอตดตามและสารวจตามชายฝงบรเวณเขาแหลมหญาและเกาะเสมด 29 กรกฎาคม 2556: จากแถลงการณฉบบท 6 มการรายงาน 3 ประเดนดงน

- ในชวงเยนของวนอาทตยท 28 กรกฎาคม 2556 นามนกลมสดทายทยงไมยอยสลายได - เคลอนตวตามกระแสคลนเขาใกลเกาะเสมด จงหวดระยอง ซงผบรหารสถานการณฉกเฉนของ

บรษทฯ ไดนาพนกงานจานวนหนงไปเฝาระวงทเกาะเสมดโดยทนท และเมอเวลาประมาณ 22.00 น. นามนกลมสดทายไดถกคลนซดเขาสอาวพราว ทางทศตะวนตก คอนไปทางเหนอของเกาะเสมดในชวงแรกพนกงานจานวน กวา 30 คนไดใชอปกรณเกบคราบนามนโดยทนท

- ตอมาเชาวนท 29 กรกฎาคม 2556เวลา 5.00 น. นายวชต ชาตไพสฐ ผวาราชการจงหวด - ระยอง ไดเดนทางถงอาวพราว และไดรวมกบผ บรหารของบรษทฯ สงการการเกบคราบนามน

และในเวลา 9.00 น. กาลงทหารจากกองพนทหารราบท 7 คายมหาสรสงหนาถหนวยบญชาการนาวกโยธน กองทพเรอ ไดเดนทางมารวมสนบสนนประมาณ 100 นาย ตอมา บรษทฯ ไดนากาลงมาเพมอก กวา 300 คน และผ วาราชการจงหวด ไดขอกาลงทหารมาสนบสนนอก 200 นาย รวมจานวนผปฏบตงานขณะนกวา 600 คน

- มมาตรการเพมเตมในขณะนนคอ การวางบมทหว และทายอาวพราวเพอปองกนไมให - นามนกระจายออกไปนอกอาว การใชเรอทาการฉดนายาสลายคราบนามนเพมเตมทกลม

นามนทลอยอยหนาอาวขามอาวนอยหนารวมกบการสงเครองมอดกจบคราบนามน และอปกรณตางๆ ทจาเปนสาหรบเกบคราบนามนไปเพมเตมพรอมกบแถลงวาใหความรวมมอกบภาครฐอยางดทสดทงในการขจดคราบนามนและฟนฟสภาพแวดลอม

29 กรกฎาคม 2556: ภาคบายจากแถลงการณฉบบท 7 15.40 น. นายวเชษฐ เกษมทองศร รฐมนตรวาการกระทรวงทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอม

ไดเดนทางมาพรอมดวยสอมวลชนและรองอธบดกรมอทยานแหงชาต สตวปาและพนธพช มารบฟงบรรยายสรป ตลอดจนตรวจพนท และใหขอแนะนาในการแกปญหาผ เชยวชาญจากสงคโปร บรษ ท ออยลสปลเรสปอนส จากด ไดใหคาแนะวาใหแบงพนทการจดการเปนสวนๆ เชนพนทเรงดวน พนทขจดคราบทวไป และพนทฟนฟ เพอใหการบรหารจดการเปนไปอยางมประสทธภาพ


30 กรกฎาคม 2556: จากแถลงการณฉบบท 8 - นายณฐ จบใจ รองอธบดกรมเจาทา เดนทางมารวมประชมกาหนดจดชดแบงพนท

ดาเนนการออกเปน 3 พนท คอ 1. ชดพนทจดเกบขยะตามแนวชายหาดหนวยงานกองทพเรอ จานวน 100 นาย 2. ชดพนทจดเกบคราบนามนตามแนวชายหาด โดยใชวธตกใส Bulk โดยหนวยงาน

กองทพเรอ จานวน 100 นาย อาสาสมคร (อส.) จานวน 60 คน 3. ชดพนทขนยายขยะทจดเกบแลวลาเรยงใสรถ โดยพนกงาน PTTGC และอาสาสมครทเหลอประมาณ 80 -100 คนโดยรวมมกาลงพลทเขามารวมปฏบตการโดยรวมเปนจานวนประมาณ 500 คน

- นายบวร วงศสนอดม กรรมการผจดการใหญ พทท โกลบอลเคมคอล ไดกลาวถงแผนฟนฟระยะยาว วา จะรวมกบมหาวทยาลยเกษตรศาสตร และผ เชยวชาญจากประเทศองกฤษในการจดทาแผนงานฟนฟดานสงแวดลอมและระบบนเวศทางทะเล บรษทฯ ตงใจฟนฟสภาพใหกลบคนเหมอนเดม โดยเรวทสดและในขณะนนไดทาการจดเกบ ฉดนายาและดาเนนกระบวนการสลายคราบนามน โดยมเรอเปนโดยรวมจานวน 12 ลา รวมทงเพมมาตรการณปองกนโดยมการวางบมกนคราบนามนอก 3 จด

31 กรกฎาคม 2556: จากแถลงการณฉบบท 9 ไดด าเนนการดงน - จดทมพนกงานชมชนสมพนธ ของ PTTGC พรอมพนธมตรจาก กลม ปตท.ลงพนทเพอดแล - สถานการณและชแจงชมชน บนเกาะเสมดและใหขอมลการแกไขปญหา - คราบนามนของ PTTGC พรอมทงเกบขอมลผลกระทบ และขอกงวลตางๆ ของชมชน ผ นา

ชมชน - ผประกอบการในพนท และบคคลทวไปโดยลงพบปะชมชนตามจดตางๆ ตลอดทงเกาะ - ประสานกบศนยวจยและพฒนาประมงทะเลอาวไทยฝงตะวนออก กรมประมงใหทาการเกบ - ตวอยางปลาหรอสตวนาตามจดตางๆรอบเกาะเสมด เพอสงไปตรวจสอบเพอสรางความมนใจ

ใหแกประชาชนดวย - ระดมทมปฏบตการขจดคราบนามนประมาณ 700 คน ซงประกอบดวยรวมจตอาสาจาก

หลาย - หนวยงาน ไดแก กองทพเรอ กรมอทยานสตวปาและพนธพช อาสาพทกษสงแวดลอม

พนกงานและจตอาสา PTTGC, กลม ปตท.เปนตนโดยมกจกรรมดงน ลงพนทชายหาดเพอเกบคราบนามน ปแผนซบคราบนามนตามชายหาด นาขยะและนามนทเกบไดไปรวมทพนทกรมปาไม เพอรอการขนยายกลบไป รอการบาบดทโรงกลน นาเครองฉดนาแรงดนสงฉดขจดคราบ


นามนตามโขดหนใหการวาคราบนามนในทะเลหนาอาวพราวลดลงอยางเหนไดชด ทงนยงทาการเฝาระวงและเตรยมทาแผนฟนฟทงระยะสนระยะยาว โดยจะเชญผ ชานาญการดานตางๆ ทเกยวของมาใหคาปรกษา

1 สงหาคม 2556: จากแถลงการณฉบบท 10 - มาตรการกาจดคราบนามนยงคงดาเนนอยางตอเนอง - มาตรการในการเฝาระวงผลกระทบตอชมชน - สารวจเฝาระวงใตนาโดยทมนกประดานาของ PTT Group SEAL โดยการสารวจทกวธนจะทา

การสารวจทกวน - ไดจดทมสารวจขนถายภาพทางอากาศโดยใชเครองรอน Paraglider ทาการสารวจและ

ถายภาพทางอากาศ - รวมมอกบศนยวจยและพฒนาประมงทะเลอาวไทยฝงตะวนออก กรมประมง โดยจะทาการ

เกบตวอยางปลาและสตวนาตามจดตางๆ รอบเกาะเสมด เพอสงไปตรวจสอบ - รวมมอกบภาครฐทกหนวยงานทเกยวของ เพอจดทาแผนฟนฟทงทางดานสงแวดลอม สงคม

การทองเทยวและอาชพทเกยวเนองทงระยะสนและระยะยาวตอไป 2 สงหาคม 2556: จากแถลงการณฉบบท 11

- พบคราบนามนเลกนอยในทะเลและบนหาดทราย - ทาการวางบมกนคราบนามนอก 2 จด พรอมทงจดเรอตรวจรอบเกาะตลอด 24 ชวโมง - ลาเลยงและขนสงขยะปนเปอนนามนดบออกจากบรเวณอาวพราว - ขยะปนเปอนทเกบจากบรเวณอาวพราว บรษทฯ จะทาการลาเลยงไปรวบรวมไวทโรงกลน

นามนเพอนาไปตรวจสอบและสงกาจดตามมาตรฐานตอไป - เฝาระวงตามแถลงการณเชนเดยวกบฉบบท 10

3 สงหาคม 2556: จากแถลงการณฉบบท 12 มาตรการการกาจดคราบนามน เฝาระวง ดาเนนการลาเลยงขยะ ยงคงดาเนนอยางตอเนอง

รวมกบการใชมาตรการเยยวยาในพนท 4 สงหาคม 2556: จากแถลงการณฉบบท 13

- การปฏบตการขจดคราบนามนสามารถขจดคราบนามนได 99 เปอรเซนต - การลาเลยงและขนสงขยะปนเปอนนามนดบออกจากบรเวณอาวพราวไดรบการสนบสนนโดย

เรอ


ของกองทพเรอ ไปสงยงทาเรอนคมอตสาหกรรมมาบตาพดของการนคมอตสาหกรรมแหงประเทศไทย นาไปรวบรวมไวทโรงกลนนามน เพอนาไปตรวจสอบ แยกประเภทและสงกาจดตามมาตรฐานทกรมโรงงานอตสาหกรรมกาหนดไวตามกฎหมาย

- มาตรการการกาจดคราบนามน เฝาระวง และเยยวยาในพนทยงคงดาเนนอยางตอเนอง

6 สงหาคม2556: จากแถลงการณฉบบท 14 ซงเปนฉบบสดทายของบรษท พทท โกลบอลเคมคอล จ ากด (มหาชน) สรปใจความดงน

ปตท.จะดาเนนงานตามแผนการใหความชวยเหลอและเยยวยาผไดรบผลกระทบและเดอดรอน โดยจะใหความรวมมอกบภาครฐ ประชาชนและหนวยงานทเกยวของผานศนยประสานงานใหความชวยเหลอเยยวยาผไดรบผลกระทบและเดอดรอนจากเหตการณนามนดบอยางเปนธรรม การด าเนนการดานอาชวอนามยและความปลอดภย การตรวจวดดานสงแวดลอม

- จดตรวจวดคณภาพอากาศแบบอานคาไดทนททกๆ 2 ชม. เวลา 9.00 11.00 13.00 15.00 และ 17.00 น.โดยตรวจวด TVOCs, Hg, CH4, O2, H2S

ผลการตรวจวดพบวา ความเขมขนของ TVOCsมความเขมขน 0.7 ppm เบนซน0.39 ppm ผลการตรวจวดคณภาพอากาศในแตละวน อยในระดบตากวาคามาตรฐาน

ภาพท 13 ผลการตรวจวดคณภาพอากาศ

- จดปฐมพยาบาลของ ปตท.โกลบอลเคมคอล ซงไดจดใหมพยาบาลคอยใหการปฐมพยาบาลและใหคาแนะนาตลอดเวลา

- จดแจกจาย อปกรณปองกนอนตรายสวนบคคลสาหรบ ทหาร เจาหนาทปตท. และอาสาสมครซบคราบนามนของปตท.โกลบอลเคมคอลซงอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคลทมไวแจกจาย ไดแก รองเทาบทปองกนสารเคมถงมอยางหนากากกรองสารเคมถงพลาสตกหมรองเทา


ภาพท 14 จดแจกจาย และการสวมใสอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคล

2.3 การจดการเหตการณวกฤตน ามนรว: มมมองในสวนของภาครฐทเกยวของกบ

นโยบาย ผลการศกษาไดจากการสมภาษณเชงลกบคลากรทางการแพทย ผปฏบตหนาทเยยวยาในภาครฐ และกองทพเรอ ใน 3 ประเดนหลก ไดแก 1. การนานโยบายแผนและมาตรการหลกไปสการปฏบต 2. ความครอบคลมและสนองตอบปญหาของผบรหารระดบสงภาครฐทมหนาทรบนโยบายจากสวนกลางและกาหนดแผนการในการปฏบต และผ รบแผนการและนาไปปฏบต 3. ผลการนานโยบายแผนและมาตรการหลกไปสการปฏบต จากผลการสมภาษณเชงลกผ บรหารระดบสงภาครฐทมหนาทรบนโยบายจากสวนกลางและกาหนดแผนการปฏบต ผ รบแผนการและนาไปปฏบตในสวนขาราชการพลเรอนและขาราชการกองทพเรอ เกยวกบการเผชญเหตตอเหตการณวกฤตนามนรวบรเวณอาวพราว จงหวดระยอง ดงน

2.3.1. การน านโยบาย แผน และมาตรการหลกไปสการปฏบต จากความคดเหนของผบรหารระดบสงภาครฐทมหนาทรบนโยบายจากสวนกลางและกาหนดแผนการในการปฏบต ,ผ รบแผนการและนาไปปฏบตในสวนขาราชการพลเรอนเกยวกบการนานโยบายแผนและมาตรการไปปฏบตมดงน

(1) นโยบายแผนหรอมาตรการเปนนโยบายกวางๆเนองจากนโยบายทปรากฏอยในทกระดบกาหนดมาจากศนยอานาจจากสวนกลาง (Centralization) หนวยงานสาธารณสขมแผนรบอบตภยสารเคมซงมการซอมแผนทกปแตไมมแผนเฉพาะเรองการรบอบตภยจากนามนรวแตในการซอมแผนเคยกาหนดสถานการณสารเคมรวไหลและมการซอมกภยทางทะเลซงหนวยงานทรบผดชอบซอมกภยคอหนวยงานทเกยวกบการกภย


(2) การนานโยบายไปปฏบตใหไดตามเปาหมายทตองการโดยหนวยงานสาธารณสขสามารถชวยเหลอชมชนไดโดยเหตการณนามนรวครงนในภาวะฉกเฉนประชาชนชนทวไปยงไดรบผลกระทบตอสขภาพโดยตรงไมมากเนองจากเกดเหตทอาวพราวซงเปนอาวสวนตวมเพยงพนกงานในรสอรทและผ เขาไปชวยเหลอทไดรบผลกระทบในระยะแรกขอมลระยะแรกไมเพยงพอตอมาจงขอขอมลเพมเตมซงไดรบเพยงพอแตตองใชเวลาในการไดมาของขอมลขอมลทขอสนบสนนระยะแรกคอ MSDS ของนามนดบทรวไหลและสารทใชในการขจดคราบนามน (Slikgon NS) ขอมลดานการตรวจวดสงแวดลอมเพอประเมนจดปลอดภยใหหนวยปฐมพยาบาลไปตงจดใหบรการและการตงหนวยสอบสวนโรคเพอประเมนการสมผสสารในประชาชนนกทองเทยวและผ เกบก นามน 2.3.2. ความครอบคลมและสนองตอบปญหาของผบรหารระดบสงภาครฐทมหนาท รบนโยบายจากสวนกลางและก าหนดแผนการในการปฏบต และผรบแผนการและน าไปปฏบต

ตองการหนวยงานวชาการสนบสนนใหขอคดเหนแนวทางการประเมนความเสยงและการจดทาระบบเฝาระวงสขภาพทงในระยะสนและระยะยาวองคความรเพอช วยในการตดสนใจวาทมสาธารณสขจะสามารถเขาไปชวยเหลอไดในพนเสยงหรอจดใดทปลอดภยหรออกนยการตดสนใจแบงโซนตางๆทมดานการแพทยควรอยจดใดในกรณนถกสงใหไปตงหนวยปฐมพยาบาลในอาวพราวซงทมดานสาธารณสขยงมองวาไมปลอดภยแตหนวยงานดานสงแวดลอมมมมมองวาปลอดภยสารเคมทวดไดไมเกนมาตรฐาน (BENZENE คาไมเกน Time Weight Average; TWA) เปนตน โดย

1. ตองการความชวยเหลอในการประเมนพนทโดยการตรวจวดสงแวดลอมในจดทจะออกปฏบตงานและเฝาระวงอยางตอเนองตลอดระยะเวลาในการทางาน

2. ตองการสนบสนนหรอจดระบบสนบสนนอปกรณในการทางานเชนหนากากกรองสารเคม ฯลฯ

3. ชวยเหลอเรองการประเมนผลกระทบระยะยาวในระบบนเวศและสขภาพ 4. บรษทชวยเรองงบประมาณในการเฝาระวงสขภาพระยะยาว

2.3.3. ผลการน านโยบายแผนและมาตรการหลกไปสการปฏบต ไดทาการชวยเหลอบรหารจดการและบรการดานสขภาพในภาวะวกฤตระหวางเกดเหตและระยะยาวหลงเกดเหตแตตองการการสนบสนนเพมเตมเพอใหเกดความสมบรณของระบบเฝาระวงเชนองคความรดานวชาการเพอตดสนใจกรณเปนทางเลอกในการเฝาระวงระยะยาวและงบประมาณ โดย

1. ระหวางเกดเหต - ยนยนสถานการณและขอสนบสนนขอมลจากทกหนวยงานเพอใชใน

การตดสนใจวางแผนและรบมอกบสถานการณและตดตามอยางตอเนอง


- ประชมทมงานและผบรหารทกเชาเพอประเมนสถานการณปญหาอปสรรคแนวทางแกไขปญหาทเกดขนและประสานงานระหวางหนวยงาน

- การประเมนการสมผส

- เชงรกสมภาษณตามแบบสมภาษณและเกบตวอยางปสสาวะตรวจttMA

- เชงรบมแบบซกประวตคดกรองโรคผ ทเขารบการรกษาในโรงพยาบาลระยองโรงพยาบาลชมชนและโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตาบลในพนทเสยง

- การดแลผบาดเจบและเจบปวยโดยจดหนวยปฐมพยาบาลออกใหบรการผ เจบปวยในพนท

- เตรยมความพรอมเจาหนาทสาธารณสขและการปองกนตนเองในการเขาพนทใหบรการทงหนวยสอบสวนโรคหนวยปฐมพยาบาลและทมผบรหาร

- จดทาเอกสารคาแนะนาประชาชนแนวทางการรกษาคาแนะนาสาหรบเจาหนาทสาธารณสขสนบสนนใหหนวยบรการสาธารณสข

- ตดตามสถานการณและประเมนสถานการณทกวนกอนออกปฏบตหนาท

- รายงานสถานการณตอผบรหารและหนวยงานทเกยวของอยางตอเนอง 2. หลงเกดเหต - ประชมผ เชยวชาญเพอทบทวนแนวทางการเฝาระวงและออกแบบ

แนวทางเฝาระวง

- ประสานหนวยงานทเกยวของจดทาระบบเฝาระวงรวบรวมขอมลสขภาพพนฐาน (baseline data) และจดทาฐานขอมล

- เกบขอมลและตวอยางทางชวภาพตามรปแบบการเฝาระวง

- ออกแบบเฝาระวงระยะยาวและการบรหารงบประมาณ

- รายงานผลการเฝาระวงตอผบรหารและผ เกยวของ


การด าเนนการดานอาชวอนามยและความปลอดภย โรงพยาบาลระยอง

- จดปฐมพยาบาลสาหรบทหาร เจาหนาทปตท. อาสาสมครและนกทองเทยวทวไป

- ใหคาแนะนาดานสขภาพอนามยและการปฏบตตน กรณนามนรวไหลทางทะเล

- จดตรวจปสสาวะ 1 จด โดยโรงพยาบาลระยอง มการเฝาระวงผลกระทบเฉยบพลนตอรางกายของผปฏบตงานกภยแลว โดยตงจดตรวจคดกรองและเกบปสสาวะของผ เขาไปตกนามนและกาจดคราบนามนทกครงหลงเลกงาน เชน ทหารเรอ พนกงาน ปตท. และอาสาสมคร เพอนาไปตรวจหาสาร ทท มวโคนค แอซด (t-t muconic Acid) หรออนพนธของสารเบนซน สารเหลานเขาสรางกายมนษยดวยการสดดม หากสะสมเปนเวลานานจะกอใหเกดโรคมะเรงเมดเลอดขาว จานวนตวอยางทเกบไดประมาณ 1300 ตวอยาง ณ วนท 3 สงหาคม 2556 ตองใชเวลาอยางนอย 2 สปดาหจงจะรผลและจะทาการแจงผลสาหรบผ ทมความผดปกตผลทผดปกตคอพบตกคางในปสสาวะเกนคามาตรฐานทกาหนดไวคอ ไมเกน 500 ไมโครกรมตอกรมครเอตนน

ภาพท 15 จดปฐมพยาบาลและเกบสงสงตรวจจากโรงพยาบาลระยอง กรมควบคมมลพษ

- จดตรวจวดคณภาพอากาศแบบอานคาไดทนท

- กรมควบคมมลพษ (คพ.) กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ไดตรวจวดคณภาพสงแวดลอม เหตการณนามนรวไหลปนเปอนบรเวณอาวพราวและบรเวณอนๆ บนเกาะเสมด และพนทใกลเคยงใน จ.ระยอง โดยตดตามตรวจสอบสารอนทรยระเหยงายในบรรยากาศประเภทเบนซนโทลอน เอทลเบนซน และไซลน ดวยเครองตรวจวดแบบพกพา

- บรเวณทาเทยบเรอเกาะเสมด หาดทรายแกว หาดสวนสน และทาเรอบานเพ พบวาอยในระดบทไมสงผลกระทบตอสขภาพ

- ตดตงถงเกบตวอยางอากาศ (canister) เพอตรวจวดปรมาณสารอนทรยระเหยงายในบรรยากาศ 24 ชวโมง 3 จด ไดแก บรเวณอาวพราว หาดทรายแกว และเทศบาลตาบลบานเพ เมอวนท 31


ก.ค. ซงอยระหวางการสงวเคราะหทหองปฏบตการ ผลจากการตดตามตรวจวดดงกลาวจะนามาเปรยบเทยบกบคาเฝาระวงสารอนทรยระเหยงายในบรรยากาศโดยทวไปใน 24 ชวโมง 19 ชนด

การจดการเหตการณวกฤตน ามนรว: มมมองในสวนของภาครฐทเกยวของกบผปฏบต

ขอมลการสมภาษณสวนของเจาหนาทของรฐและผน าชมชน 1. ขอมลเบองตน

1.1 ต าแหนงของผทใหขอมล - กลมผ นาทเปนผ รบนโยบาย ไดแก ปลดอาเภอเมองระยอง เจาหนาทเทศบาลตาบลบาน

เพ และผใหญบานในเขตเทศบาลตาบลบานเพ

- กลมผ นาในชมชน ไดแก ประธานชมชน และประธานกลมสตร 1.2 ระยะเวลาในการปฏบตหนาท

กลมผน าทเปนผรบนโยบาย กลมผน าในชมชน

- 1 เดอน

- 5 ป

- 10 ป

- 2 ป

- 30 ป

2. ขอมลจากการสมภาษณตอการรบมอสถานการณน ามนรวอาวพราว

2.1 ในชมชนมการเตรยมความความพรอมเพอรองรบเหตการณเชนนมากอนหรอไม กลมผน าทเปนผรบนโยบาย กลมผน าในชมชน

- สวนใหญตอบวาไมม

- ปลดอาเภอเมอง: มแผนปฏบตการรองรบทกภย มการซอมแผนปองกนภยเปนระยะ เมอเกดเหต ออกคาสงใหบคลากรและหนวยงานทเกยวของแกไขปญหาตามภาระหนาท

- ไมม

2.2 มขอมลเพยงพอทจะใชประกอบการรบมอเหตการณนหรอไม อยางไร


- สวนใหญตอบวาไมม

- ปลดอาเภอเมอง: มพอสมควร

- ไมม


2.3 เหตการณทเกดขนมสวนเกยวของโดยตรงกบชมชนของทานอยางไรบาง กลมผน าทเปนผรบนโยบาย กลมผน าในชมชน

- ปลดอาเภอเมอง: เกยวของโดยตรง โดยเฉพาะความเปนอย การประกอบอาชพ รายไดทเกยวกบการทองเทยว

- การไดรบขอมลขาวสารสบสน

- ผลกระทบดานสขภาพ

- กลมประมงเรอเลก ไดรบความเสยหาย เชน อวน และอปกรณในการประมงเสยหาย เปอนนามน เอาผงซกฟอกมาซกอวนกไมสามารถกาจดออกไดโดยทไมไดใสอปกรณปองกนใดๆ

- กลมผ คาขายสตวนาจากทะเล โดยปกตหลงจากทไดจากการหาจะมผประกอบการรานอาหารหรอคนทวไปมาซอกอนทจะขนฝง แตตอนนไมมมารบซอเลย ทาใหไมมรายได

- กลมผขายของฝาก เมอไมมนกทองเทยวมาเทยว กทาใหสงผลตอรายได บางรายถอโอกาสขนราคาสนคา

- คนในชมชนมความวตก กงวลตอผลกระทบดานสขภาพ เนองจากมประชาชนมาแจงใหทราบวาไดรบผลกระทบจากสารเคมทนามาพน


2.4 ในฐานะผน าชมชน ณ ปจจบน มวธการรบมอกบเหตการณอยางไรบาง และวธการน ไดผลมากนอยแคไหน


- มการตงศนยรบเรองรองเรยนผลกระทบจากเหตการณ

- จานวนผมารองเรยนทงหมด 256 ราย (ขอมล ณ วนท 3 ส.ค.56 จากเทศบาลตาบลบานเพ)

- จานวนผมารองเรยนทงหมด 293 ราย (ขอมล ณ วนท 3 ส.ค.56 จาก อบต.เพ อทยานหาดทรายแกว)

- ประสานกบหนวยงานทเกยวของ ในการตงศนยประสานและสงการในการเขาไประงบเหตการณทเกดขน ใหสนสดโดยเรวทสดเพอมใหกระทบกบหมบาน ชมชน และสงคมโดยทวไปโดยเรวทสด

- ประสานงาน สานกงานสตรจงหวด ใหความชวยเหลอเงนอดหนนเบองตนเพอเปนทนในการประกอบอาชพในชวงทไดรบผกระทบ

- แจงผ ทเดอดรอนมาแจงเรองทไดรบผลกระทบ

- ใหความชวยเหลอ ประสานหนวยงานทเกยวของ

- รายงานใหหนวยงานระดบสง (นายอาเภอ เทศบาล จงหวด) ใหรบทราบตอไป


2.5 ชมชนของทานมสวนรวมกบหนวยงานอนๆ ทเขามาในพนทเพอแกไขปญหา อยางไรบาง กลมผน าทเปนผรบนโยบาย กลมผน าในชมชน

- ปลดอาเภอเมอง: ประสานงานหนวยงานทเกยวของ ทงผ นาชมชน หมบานและองคกรทเกยวของเพอขอความชวยเหลอ

- เปนผใหขอมลขอเทจจรง เหตการณทเกดขน

- ชวยตรวจสอบ คราบนามนตามแนวชาดหาดและทาเทยบเรอ ทรพยากรทางทะเล แนวชายฝง เพอแจงหนวยงานทเกยวของ

- บางสวนตอบวายงไมมหนวยงานเขามาชวยเหลอ

- มเจาหนาทของสานกงานสตรจงหวด มาชวยเหลอเงนอดหนน เพอทาโครงการเสรมรายไดชวงน เชน การทาพวงหรด/ดอกไมจนทน เปนตน

- ผ นาชมชนสตร มการจดตงกองทนเพอใหกเงนดอกเบยตา หลงจากทไดรบเงนอดหนนในสวนแรก

- มการรบเรองรองทกขในชมชน เพอสงรายงานไปยงหนวยงานตนสงกด

2.6 ในฐานะผน าชมชน ทานด าเนนการอยางไรเพอใหชมชนไดรบทราบปญหา และหาแนว

ทางแกไขรวมกน กลมผน าทเปนผรบนโยบาย กลมผน าในชมชน

- ปลดอาเภอเมอง: การประชาสมพนธอยางตอเนองทงกอน ขณะ และหลงเกดขน รวมทงแผนการฟนฟทจะตองดาเนนการตอไป

- แจงผลการดาเนนงานในแตละวนของแตละดาน ความคบหนาในการแกไขปญหาของหนวยงานทเกยวของ

- จดประชม รวมกลม โดยเฉพาะแกนนา เพอแจงขาวสารและความคบหนากบเหตการณทเกดขน

- ยงไมมแนวทาง

- แจงขาวสารตามบาน บอกตอกนไป

- ประกาศออกวทยชมชน ปายประกาศ


2.7 ในอนาคต เพอปองกนการเกดเหตการณนขน ทานคดวาชมชนควรมแนวทางในการด าเนนการอยางไร


- ปลดอาเภอเมอง: รบทราบขอมล ขอเทจจรง เกยวกบภยพบตทอาจจะเกดขนในพนท

- มสวนรวมกบสวนราชการอนๆ ทเกยวของในการเสนอแผนและปฏบตตามแผน

- ใหขอเทจจรงกบสวนราชการ โดยถกตอง เปนจรง เพอแกไขปญหาใหถกตองอยางแทจรง

- เตรยมพรอมกบสถานการณทกสถานการณตลอดเวลา รวมทงการแจงเตอนภยใหราษฎรไดทราบทกครงเมอจะเกดภยหรอมภยเกดขนแลว

- การหาขอมล ขาวสารและวธการเผชญเหตทถกตองใหชมชนรบร

- ปตท. ควรปองกนและควบคมใหรดกม ชวยเหลอ/รบผดชอบตอสงแวดลอมมากกวาน เชน การทาสารคด

- ควรมการแจงเตอนลวงหนาเพอใหวางแผนในการออกเรอประมงเรอเลก

- ศกษาเหตการณทจะเกดขนจากทะเลทกอยาง เพอหาทางแกไขปองกน

- การปองกนและควบคมการดาเนนการแกปญหาในภาพกวาง ครอบคลมทกสวนทมผลกระทบ ไมใชเฉพาะจดทเกดเหตเทานน

2.4 การจดการเหตการณน ามนรวดบลงทะเลบรเวณอาวพราว: มมมองการเผชญเหตของก าลงพลของกองทพเรอผเขาปฏบตหนาทเยยวยา

2.4.1 การน า นโยบาย แผน และมาตรการหลกไปสการปฏบต ความคดเหนจากหนวยงานกองทพเรอ ซงไดรบมอบหมายใหเปนผ เขา

ปฏบตการชวยเหลอ และเยยวยาตอสถานการณดงกลาว โดยแบงเปนผปฏบต 2 ระดบคอ 1) ระดบผปฏบตการเยยวยา (ระดบพลทหาร) 2) ระดบหวหนาชดปฏบตการ (นายทหารชนประทวน)

1) ระดบผปฏบตการเยยวยา (ระดบพลทหาร) มความเหนวานโยบายแผน และมาตรการจากระดบสงยงไมสามารถ ถายทอดไปถงผ ปฏบตไดอยางชดเจนและไมเปนรปธรรม เนองจากมการสอสารทไมชดเจนนก และรปแบบของการ ปฏบตอาจมการคลาดเคลอนในแตละดบจาก


สงสดลงมาถงผปฏบต ทาใหผปฏบตรบนโยบายและแผนหลก จากระดบสงกวา1ระดบเทานนและไมแนใจวาตรงตามนโยบายจากรฐบาลหรอไม และจากการปฏบตทมขอจากด หลายอยางทาใหไมทราบนโยบายและความตองการทชดเจน ทาไดเพยงปฏบตหนาทอยางเตม ความสามารถ ในงาน ทไดรบมอบหมายจากผบงคบบญชาตามลาดบขน

2) ระดบหวหนาชดปฏบตการ (นายทหารชนประทวน) มความเหนวานโยบาย แผน และมาตรการจากระดบสงนน ยงไมสามารถถายทอดไปถงผ ปฏบตลาดบสดทายไดเนองจากมขนตอนทมาก และไมไดเตรยมการในการปฏบต ดงกลาวทชดเจน แตพรอมปฏบตหนาทตามทไดรบมอบหมายงานทสงผ ใตบงคบบญชาไดสงโดยไตรตรองเปนอยางด ในองคความรทหาไดจากสถานการณทจากดซงทรพยากรและขอมล

2.4.2 ความครอบคลมและสนองตอบปญหาของผบรหารระดบสงภาครฐทมหนาท รบนโยบายจากสวนกลาง และก าหนดแผนการในการปฏบต และผรบแผนการและน าไปปฏบต ความคดเหนจากหนวยงานกองทพเรอ ซงไดรบมอบหมายเปนผ เขาปฏบตการชวยเหลอและเยยวยาตอสถานการณดงกลาว ขอแยกผปฏบตเปน 2 ระดบคอ 1) ระดบผปฏบตการเยยวยา (ระดบพลทหาร) 2) ระดบหวหนาชดปฏบตการ (นายทหารชนประทวน)

1) ระดบผปฏบตการเยยวยา (ระดบพลทหาร) มความเหนวาปญหาทเกดขนเปนปญหาระดบใหญถงใหญมาก และมความจาเปนตอการตอบสนองทชดเจนทงดานนโยบายและทรพยากรสนบสนนในการปฏบตหนาทมากกวาน เนองจากในฐานะผปฏบตยนดพรอมปฏบตอยางเตมความสามารถ แตหากมเครองมอ องคความร และการสนบสนน ทมากกวาน จะทาใหสามารถดาเนนการไดอยางเตมทและมความสบายใจในการทางานมากกวาน เนองจากการ ปฏบตจรงไมเปนไปตามแผนนกเนองจากขาดอปกรณในการดาเนนงาน

2) ระดบหวหนาชดปฏบตการ (นายทหารชนประทวน) มความเหนวาขอมลและนโยบายอาจยงไมคลอบคลมในทกมต ของปญหา การเขาถงของขอมลไมพอเพยง การเขาของผเยยวยา(ทหารเรอ)เปนไปตามคาสงและความสมครใจ ของผปฏบต แตหากมขอมล มแผนทชดเจน และมการสงการและสรป (Briefing & Debriefing) ทชดเจนกวานจะเพมความมนใจของกาลงพลในการปฏบตไดมาก


2.4.3 ผลการน า นโยบาย แผน และมาตรการหลกไปสการปฏบต ความคดเหนจากหนวยงานกองทพเรอ ซงไดรบมอบหมายเปนผ เขาปฏบตการชวยเหลอและเยยวยาตอสถานการณดงกลาว แบงเปนผปฏบต 2 ระดบคอ 1) ระดบผปฏบตการเยยวยา (ระดบพลทหาร) 2) ระดบหวหนาชดปฏบตการ (นายทหารชนประทวน)

1) ระดบผปฏบตการเยยวยา (ระดบพลทหาร) มความเหนวาการเขาปฏบตจะมความเสยงในการทางาน ควรมการตรวจ ประเมนหลงมความเสยง แตไมทราบถงวาจะมผลตอรางกายระยะยาวหรอไม หากไมมอาการชดเจนระหวางปฏบต หนาท คดวาไมนามผลระยะยาวนกเพราะใสเครองปองกนอยแลว แตการททมแพทยอาชวเวชศาสตรของกองทพเรอ เขารวมประเมนและสงใหมการตรวจสขภาพเลอด และปสสาวะ จะชวยในการประเมนได แตไมทราบวา ผลจะเปนอยางไร

2) ระดบหวหนาชดปฏบตการ (นายทหารชนประทวน) มความเหนวา การนานโยบายจากระดบสงมากมาใชจรง ในการ ปฏบตโดยไมมการกาหนดและเขยนแผนอยางชดเจนนนเปนไปไดคอนขางลาบาก เนองจากไมทราบสภาพการ ทางานจรง ขออปสรรคตาง ๆ ทเกดขนจรงในพนท และมาตรการในการดแลผ เขาปฏบตหนาทยงไมชดเจน กระจดกระจาย และมการซอนทบกนในงาน จงควรแบงหนวยในการดแลใหชดเจนมากกวาน และควรเพม การเฝาระวงทางสขภา พของกลมผ เขาชวยเหลอเยยวยามากกวาน เพราะอาจเกดผลกระทบระยะยาวตอสขภาพได แตกาลงพลอาจไมคานงถงเนองจากปฏบตหนาทดวยใจและคดวาตนเองยงแขงแรง

3. ขอคดเหนตอเหตการณน ามนรวผานมมมองของผทเกยวของ

ในสวนนนาเสนอขอมลจากการสมภาษณ ผานมมมองของผ เกยวของ ในประเดน การรบรตอเหตการณนามนรว (Perception) ผลกระทบ (Impact) และ ความคาดหวง (Expectation)

3.1 การรบรตอเหตการณน ามนรว ระยะเวลาในการรบร จากการสมภาษณสวนใหญไมทราบวามกรณมนามนรวออกมาจากกลางทะเล จะทราบภายหลง

จากมคราบนามนไหลมาทอาวพราว “ไดกลนน ามนในวนเสารทงวน เหมนมาก ลกคากไมคอยม จากนนในวนอาทตยกคอยๆ จางลง ในครงแรกคดวาเปนกลนน ามนจากทเรอสนคามาจอดหางจากฝงมาจอดเพอเตมน ามนแลวมกลนระเหยจากน ามนทเตม” ผหญงเจาของรานอาหารชายหาดเพคนท 1 “ในวนแรกๆ ไดกลนน ามนจางๆ ลอยมาตามลม ไมไดรสกผดปกตอะไร วนอาทตยจงรวามน ามนรว” ผหญงเจาหนาทสาธารณสขใน รพ.สต.เพ “ไมทราบขาวน ามนรวครบ วนอาทตยผบงคบบญชาขออาสาสมครเขาไปชวย ปตท. ก าจดคราบน ามนทอาวพราว” ผชายทหารเกณฑจากกองทพเรอ (สอ.รฝ.)คนท 1


“ไมรตอนน ามนรว มารจรงๆ กตอนน ามนไหลมาทอาวพราวแลว” ผ หญงเจาของกจการรถตโดยสาร “รทหลง เพอนๆ บอกใหรบไปเกบอวนปทวางไว เพราะน ามนไหลมาถงบรเวณทวางอวนแลว” ผชายชาวประมงพนบาน “รวนอาทตยพรอมๆ กบคนในเกาะ” ผหญงเจาของกจการหองพกบนเกาะเสมด “รขาวเมอวนจนทร ตอนทมาพกบนเกาะวามคราบน ามนไหลมาทอาวพราว” นกทองเทยวชายชาวสวเดน มเพยงเจาหนาทของ บ.ปตท. ทรบรวามเหตการณนามนรวกลางทะเล “วนแรกเลยไดรบแจงวามเหตการณทอน ามนแตกขณะมการขนถายน ามนจากเรอ ตอนแรกคดวาบมจะเอาอย แตคลนทะเลแรงไง คราบน ามนกเลยขามบมและไหลเขาอาวพราว” วศวกรความปลอดภยบรษท พทท โกลบอลเคมคอล จากด (มหาชน) แหลงขาวสารทไดรบ ถาเปนสวนภาคประชาชนจะไดรบทราบขอมลจากขาวสารแบบไมเปนทางการ ทออกตาม

สอสารมวลชนและการบอกกลาวจากคนใกลชด “เหนจากขาวในโทรทศน บอกมน ามนรวและไหลมาทเกาะเสมด” ผ หญงเจาของกจการรถตโดยสาร “นองสาวอยตางจงหวดโทรศพทมาถามวาเปนไง คราบน ามนมาถงหาดแมร าพงไหม จงไดรวามน ามนรว”ผหญงเจาของรานอาหารชายหาดเพคนท 1 “เพอนๆ เปนคนบอกครบ บอกตอนน ามนรวมาถงบรเวณวางอวนป”ผชายชาวประมงพนบาน “เจาของรสอรททพกอยเปนคนแจง” นกทองเทยวชายชาวสวเดน “รจากเพอนๆ บนเกาะนแหละ จากนนกคอยตดตามดขาว” ผหญงเจาของกจการหองพกบนเกาะเสมด หากเปนเจาหนาทรบรจากสายงานบงคบบญชา “รบแจงจากหนวยงานทรบผดชอบ วามเหตทอน ามนแตก” วศวกรความปลอดภยบรษท พทท โกลบอลเคมคอล จากด (มหาชน) “ผบงคบบญชาแจงวาไดรบไดรบการขอความรวมมอจากบรษท ปตท. ใหเขาไปชวยเหลอในการจดเกบคราบน ามนทรวออกมาจากทะเลและขณะนไหลไปอยบรเวณอาวพราว” ผชายทหารเกณฑจากกองทพเรอ (สอ.รฝ.) “ทาง สสจ.แจงมาทางโทรศพทวามเหตการณน ามนรวและมคราบน ามนไหลมาทอาวพราว ” ผหญงเจาหนาทสาธารณสขใน รพ.สต.เพ


ความรสกตอเหตการณ ในระยะแรกสวนใหญรสกวาเฉยๆ ไมไดกงวลตอเหตการณนามนรวมากนก “เฉยๆ เพราะมนรวอยกลางทะเลใชไหมหละ ” ผหญงเจาของกจการรถตโดยสาร “ไมกงวลอะไร เพราะอาวพราวกแค 5% ของเกาะเสมดเอง ทเหลอยงสะอาดอย” ผหญงเจาของกจการหองพกบนเกาะเสมด “รสกเฉยๆ เพราะอาวพราวเปนเพยง 5% ของเกาะเสมด และมเพยงรสอรทVIP เปนสวนตว แตทเหลออก 95% ไมไดคราบน ามนแตอยางใด” ผชายเจาของรถเชาบนเกาะเสมด “ยงไมเหนไง วาคราบน ามนเยอะไหม” ผหญงเจาหนาทสาธารณสขใน รพ.สต.เพ “ไมทราบครบ ทราบแตวาเปนภารกจทตองเขาไปปฏบต ” ผ ชายทหารเกณฑจากกองทพเรอ (สอ.รฝ.)คนท 1 “ไมกงวล เพราะไมไดพกทอาวพราว” นกทองเทยวชายชาวสวเดน “เหตการณครงน นบวาไมรนแรงมาก อยในเกณฑปานกลาง ใหคะแนน 5/10” ผ ชายเจาหนาทกรมเจาทา

สวนหนงจะรสกกงวลเพราะคดถงผลกระทบทจะตามมา “กลวไง ตอนทมขาววามการใชสารเคมมาโปรย ไดบอกลกๆ วาอยาไปโดนน าทะเลเพราะกลวผลกระทบทเขาบอกวาสารเคมนนจะท าใหเปนโรคมะเรงเมดเลอดขาวซงอนตรายมาก” ผหญงเจาของรานอาหารชายหาดเพคนท 1 “กลววาจะไมมรายไดเพราะออกไปวางอวนปไมได กตรงทเขาใชสารเคมเปนททเคยวางอวนปประจ า ไมงนกตองออกเรอไปไกลจากตรงนนเปลองคาน ามน” ผชายชาวประมงพนบาน “สงสารสตวทะเล สงสารสงแวดลอม ไมรอกนานเทาไหรจะฟนฟได”ผ ชายจาทหารเรอจากกองทพเรอ (สอ.รฝ.) “ตกใจครบ คดถงสภาพแวดลอมบรเวณนน”จตอาสาเจาหนาท บ.ปตท. “เสยใจครบ ไมมใครอยากใหเกดขน” วศวกรความปลอดภยบรษท พทท โกลบอลเคมคอล จากด (มหาชน) 3.2 ผลกระทบ เชงลบ ผใหขอมลสวนหนงไดรบผลกระทบแลวทงดานสขภาพ การดารงชวตและการประกอบอาชพ “นกทองเทยวลดลงกวาครง เพราะขาวเกนจรง โดยเฉพาะชาวตะวนตก มาเยอะชวงครงปแรก ชวงนนกทองเทยวทมาจะเปนพวกจน เกาหล”ผหญงเจาของกจการขายเสอผา “กระทบมากเพราะท าใหนกทองเทยวยกเลกทพก และไมมยอดจองแมจะเปนวนหยดยาว”ผหญงเจาของกจการหองพกบนเกาะเสมด


“สารเคมทเขาใชอาจมผลกบสตวน าในทะเล กลวทจะรบประทานปลาทจบมาได เพราะทราบจากการประกาศและดขาววาสารเคมทเขาใชฉดพนอนตรายรายแรงมาก ตวเองกกลวเพราะยงอยากอยกบลกกบหลานนานๆ” ผหญงเจาของรานอาหารชายหาดเพคนท 1 “หนานแตกอนเคยได 2,000 บางครงทโตะเดยวกไดถง 5,000 – 6,000 บาท แตตอนน 200-300 ยงหาไมไดเลยไมไดมาหลายวนแลว ถาคนทมเงนเกบกคงพออย แตถาไมมเงนเกบตองกหนยมสนจะล าบากขนาดไหน”ผหญงเจาของรานอาหารชายหาดเพคนท 2 “ตอนไปเกบอวนป เขาก าลงพนสารเคมอยเลย เนยโดนทแขนแลวกเปนตมคนแบบน (พรอมใหดบรเวณแขนทมตมพพอง) อวนซกคราบน ามนกไมออกเสยหาย” ผชายชาวประมงพนบาน “จากการทเขามาชวยก าจดคราบน ามน ชวงแรกจะมอาการวงเวยนบาง หลงๆ ไมคอยม เพอนๆ ทหารกมเปนลมแดด มการปวดเมอยกลามเนอจากการท างานหนก ยกของหนก หรออบตเหต เชนของหลนทบ รองเทากดเปนแผล พอลงพนท เลยสารเคมซมเขาแผล แสบ” ผชายทหารเกณฑจากกองทพเรอ (สอ.รฝ.)คนท 1 “มการจดก าลงพลหมนเวยนสบเปลยนเขาไปทกวนๆ ละ 200 คน แตจะตองมอาสาสมครประมาณ 30 นาย เพอเขาประจ าการในอาวพราวจนภารกจเสรจสน” ผชายทหารเกณฑจากกองทพเรอ (สอ.รฝ.)คนท 2 “จะก าจดน ามนบนชายหาดตองใชวธขดลงไปในทราย เพราะน ามนซมลงไปแลว แตยงขดยงเจอ ตอนนมนเปนปญหาระดบชาตเพราะยากจะฟนฟ โดยเฉพาะตะกอนน ามน เพราะมนจะตกกะตอนในทราย แลวพอคลนซดมา มนจะถมลงไปเรอยๆ”ผชายจาทหารเรอจากกองทพเรอ (สอ.รฝ.) เชงบวก “ทาง ปตท.ไดเขาไปเหมารสอรทเพอเปนทพก ส าหรบเจาหนาท และตงศนยเฉพาะกจ ถงแมรสอรทไมไดเงนจากนกทองเทยว แตไดเงนจากการเหมารสอรทเพอเปนทพกใหเจาหนาท ปตท. ”เจาของกจการหองพกบนเกาะเสมด “รายไดดขน เพราะ ปตท.เหมาในชวงน ซงปกตมรายไดวนละ 1,000-2,000 บาท แตชวงนมรายได 6,000-7,000 บาท”ผชายเจาของรถเชาบนเกาะเสมด “กดนะ เพราะเกาะเปนของกระทรวงทรพยฯ ไมคอยอยากท าถนนให แตตอนนมเจานาย ผหลกผใหญเขามา กคงจะไดถนนใหมๆการคมนาคมกจะสะดวก” ผชายเจาของรถเชาบนเกาะเสมด “นกทองเทยวลดลงกจรง แตกมคนเขาออกเยอะเชน ทงทหารเรอ ปตท. หนวยงานตางๆ และอาสาสมครขอใหบอกครบวาเปนจตอาสาของ ปตท. กขนฟร เพราะทาง ปตท.เหมาไวใหบรการชวงนอยแลว” ผชายเจาของกจการเรอโดยสารขามฟาก “ชนใจ ทไดเหนความมน าใจและรวมมอกนของคนไทย”จตอาสาเจาหนาท บ.ปตท.


3.3 ความคาดหวง ทกคนอยากใหผลกระทบดานลบจากเหตการณนามนรวหมดไปภายในระยะเวลามานาน เนองจากกงวลเรองการมนกทองเทยวลดลง นอกจากนนยงคาดหวงจากผ ทเกยวของวาจะเขามาดแลและรบผดชอบ “อยากใหภารกจการก าจดคราบน ามนเสรจในเรววน”ผชายทหารเกณฑจากกองทพเรอ (สอ.รฝ.)คนท 1

“จบเรวๆ ปตท. ควรเยยวยาผไดรบผลกระทบใหทวถง” ผชายชาวประมงพนบาน “ไมอยากใหมเหตการณน ามนรวอก เพราะเกดทแลวเดอดรอน ผลกระทบเยอะมาก” ผ หญงเจาของกจการหองพกบนเกาะเสมด “ไมอยากใหเกน 2 เดอน เคลยรใหหมด เพราะเดยวจะเขา High season แลว ถาเกนนนนกทองเทยวตองไปทอนแนนอน”ผหญงเจาของกจการรถตโดยสาร “อยากใหสอออกขาวใหตามจรง ไมไดนากลวอยางทคด หาดอนๆ ยงสะอาดพรอมรบนกทองเทยว” วศวกรความปลอดภยบรษท พทท โกลบอลเคมคอล จากด (มหาชน) “ถามเหตการณอะไรเกดขน อยากใหบอกความจรง อยาปกปดชวยกน” ผหญงเจาของรานอาหารชายหาดเพคนท 1 “อยากใหสงเสรมการทองเทยว ใหนายกรฐมนตร ผวาฯ มากนอาหารทะเลโชว”ผหญงเจาของรานอาหารชายหาดเพคนท 1 “อยากใหมคนมาบอกวาชาวบานจะตองท ายงไง กคงตองเปนเจาหนาทนะ ”ผ หญงเจาของรานอาหารชายหาดเพคนท 2 “ทหารนาจะจดการไดหมดแนนอน”นกทองเทยวชายชาวสวเดน “ปตท.นาจะสามารถจดการกบเหตการณครงนไดอยางรวดเรว นแค 3-4 วน กเคลยรไดมากขนาดน ทงทถนนหนทางไมด แตเพราะเปน ปตท.มก าลงเงนสง เครองจกร เทคโนโลยตางๆ ท าใหสามารถรวบรวมทรพยากรไดมาก และไวขนาดน” ผชายเจาหนาทกรมเจาทา


บทท 5 สรป และอภปรายผล

การรบรผลกระทบจากวกฤตน ามนรว ในมมมองของประชาชนทไดรบผลกระทบ ไดแก

จากการเขาไปในพนท เทศบาลตาบลบานเพ จงหวดระยอง พบมการตงจดใหบรการ รบเรองรองทกขจากผลกระทบของนามนรว ตงแตวนท 31 กรกฎาคม 2556 โดยไดรบเรองรองเรยนจากชมชนชาวประมง มากทสด รองลงมาเปน ผประกอบการรานคา และรถตโดยสาร

ผลจากแบบสมภาษณความคดเหนตอวกฤตการณนามนรวจงหวดระยองในสวนของการไดรบขอมลขาวสารเหตการณนามนรวจงหวดระยอง พบวา ประชาชนไดรบขอมลขาวสารเหตการณนามนรวจงหวดระยองจากขาวโทรทศน จานวน 31 คน คดเปนรอยละ 77.5 ซงเปนจานวนมากทสด แตมเพยงรอยละ 20 เทานน ไดรบขอมลจากภาครฐ ซงแสดงใหเหนถงขอบกพรองเรองการสอสาร จากภาครฐ สประชาชนในสวนความไวในการแจงเหต พบวา ระยะเวลาททราบเหตการณนามนรว รอยละ 65 ไดรบทราบมากกวา 3 ชวโมงแตไมเกน 24 ชวโมง ซงสอดคลองกบมาตรฐานกลยทธการตอบสนองการแจงเหตนามนรวของบรษท British Petroluem(16) ซงจากขอมลของบรษท ปตท. โกลบอล เคมคอล จากด และมาตรฐานของประเทศไทยยงไมมการกาหนดระยะเวลาในการตอบสนองการแจงเหตนามนรว นอกจากน จากการสมภาษณเชงลก ประชาชนยงขาดความรเรองการปองกนอนตรายจากนามนดบและจากแผนพทกษระยอง พบวา เปนนโยบายเชงรบ ขาดในสวนของมาตรการเชงปองกนหรอใหความรประชาชนในพนททมความเสยงอยแลว(ภาคผนวก ข)

จากการเขาสงเกตการณและสมภาษณประชาชนทไดรบผลกระทบใหคะแนนผลกระทบดานสขภาพในระดบปานกลาง (คามธยฐานเทากบ 5) เนองจากประชาชนไมทราบอนตรายจากนามนดบ จากการสมภาษณเชงลก โดยพบวาหลงเกดเหต 1 วน มชาวประมงทไปเกบอวนทอาวพราวและนาไปซกคราบนามนออกโดยทไมไดใสเครองปองกนรางกายและพบชาวประมงไดรบผลกระทบจากสารเคมทใชขจดคราบนามน เกดอาการคลนไส อาเจยน และเปนผนแพ ซงประชาชนไดไปซอยามาทาเอง ไมไดไปรบการรกษา ทโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตาบล เหนไดวาประชาชนไมทราบวธจดการเมอสมผสสารเคม ซงเปนจดออนในการประสานงาน ระหวางภาครฐกบประชาชน ทงในเรองการใหความรและการปองกนอนตรายจากสารเคม จงควรเปนหนาทของหนวยงานรฐและผ มสวนรบผดชอบในการเกดเหตการณ (ปตท) รวมกน ใหขอมลทถกตองเกยวกบการปฐมพยาบาลเบองตน และการหลกเลยงสมผสจากสารอนตรายเหลาน ในประเดนอนตรายของสารเคมกบสงมชวตในทะเล(10)(12) ซงจากขอมลยนยนวาสวนประกอบของนามนดบมสารทเปนสารกอมะเรง(13) สามารถสะสมในสงมชวตในทะเลได โดยเฉพาะอยางยง สตวจาพวกหอย ซงมการเคลอนทไดชา ทาใหเกดผลกระทบตอการบรโภคอาหารทะเล และสงผลสบเนองตอ


ธรกจการทองเทยว(17) รวมถงอตสาหกรรมตางๆ เปนลกโซ โดยพบวา ประชาชนในพนทกหลกเลยงการรบประทานอาหารและการลงเลนนาทะเล รวมถงมความวตกกงวลในเรองการเปนโรคมะเรงในอนาคต

แมหลายฝายจะพยายามควบคมสถานการณและเรงขจดคราบนามนทรวไหล แตกยงไมสามารถประเมนความเสยหายของทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมไดชดเจน รวมทงการใชสารเคมขจดคราบนามน (Oil spill dispersant) กยงไมมการพสจนวา จะเกดอนตราย หรอสารตกคางหรอไม(18) ดงนนจงตองมการตดตามอยางตอเนองอยางนอยประมาณ 3 เดอนจงเหนผลชดเจน ตอการสงผลกระทบตอสงมชวตในนา(10)(12)

ประชาชนทไดรบผลกระทบใหคะแนนระดบความรนแรงของเหตการณนามนรวและคว ามวตกกงวลกบเหตการณนามนรวมคามธยฐานเทากบ 10 (IQR; 5.0-10.0) เทากนจากการสมภาษณ พบวา ทงชมชนชาวประมง และผ ประกอบการรถต โดยสาร ไดรบผลกระทบจากการขาดรายได เชนเดยวกบเหตการณนามนรวไหลทอาวเมกซโก เมอวนท 20 เมษายน 2553 มนามนรวไหลสทะเลประมาณ 800 ลานลตรมการประกาศหามจบสตวนาเพอบรโภคหรอจาหนายซงสงผลใหประชาชนขาดรายไดจากการจบสตวนามาจาหนาย(19) แตเหตการณนามนรวในระยองมปรมาณนอยกวา และยงไมมหนวยงานภาครฐใหขอมลในเรองตางๆ ทชดเจนทาใหเกดผลกระทบดงกลาว

จากการสมภาษณผประกอบการรานคาไดรบผลกระทบมาก เนองจากจานวนนกทองเทยวมาเทยวลดลงกอนเกดเหตการณจะมรายไดวนละหลายพนบาท เมอเกดเหตการณ ทาใหรายไดลดลงเหลอไมถงวนละรอยบาทหรอบางวนกไมมรายไดเลย สาหรบนกทองเทยวทยงคงมาเทยว สวนใหญไมทราบขาวเหตการณบางสวนททราบจะทราบเมอมาถงทาเรอแลว ในขณะทนกทองเทยวทมาจากเกาะเสมดหลงเกดเหตการณนามนรว 1 สปดาหใหคะแนนระดบความรนแรงของเหตการณนามนรว มคามธยฐานเทากบ 7 (IQR; 4.5-9) และคะแนนระดบความวตกกงวลกบเหตการณนามนรว มคามธยฐานเทากบ 7.5 (IQR; 3.75-10.0) และพบวานกทองเทยวทมาเทยวสวนใหญไปเทยวหาดทไมไดรบผลกระทบจากวกฤตนามนรว และเหตผลทยงคงเดนทางมาเกาะเสมด สวนใหญใหเหตผลวาหาดทไปไมไดรบผลกระทบจากเหตการณนามนรว รองลงมาคอ คดวาควบคมสถานการณไดแลว ดงนนหนวยงานภาครฐควรใหขอมลทถก ตองชดเจน และจากดการใหขาวเพยงแหลงเดยว เพอปองกนการเกดความสบสน และแกไขภาพลกษณดานการทองเทยวและเรยกความเชอมนใหกลบคนมาเรวทสด(10) ประเดนระดบความพงพอใจของประชาชนในพนทจงหวดระยองตอการจดการปญหานามนรวของ

หนวยงานทเกยวของ โดยพบวา ประชาชน ผประกอบการบนเกาะเสมด และผประกอบการบรเวณบานเพ

มความพงพอใจตอการจดการนามนรวของหนวยงานของปตท. มความแตกตางกนโดยมคามคามธยฐาน

เทากบ 8-10 และมคามธยฐานเทากบ 5-8 ตามลาดบ และจากการสมภาษณเชงลกของผประกอบการ


รานอาหารบรเวณชายฝงบานเพ ยงไมไดรบขอมลชองทางการชวยเหลอจากหนวยงานทเกยวของ

ครอบคลม

การจดการวกฤตน ามนรว ในมมมองของภาครฐและผทเขาปฏบตการชวยเหลอและเยยวยา จากความคดเหนของผบรหารระดบสงภาครฐทมหนาทรบนโยบายจากสวนกลางและกาหนดแผนการในการปฏบตผ รบแผนการและนาไปปฏบตในสวนขาราชการพลเรอนเกยวกบการนานโยบายแผนและมาตรการไปปฏบตในการจดการนามนรวของภาครฐครงน พบวานโยบายแผนหรอมาตรการเปนนโยบายกวางๆ (แผนพทกษระยอง) ซงเปนแผนการดาเนนงานดานสาธารณสขในการจดการเมอเกดภยจากสารเคมและวตถอนตรายแตไมมแผนเฉพาะเรองการรบอบตภยจากนามนรว ทงทในระหวางป 2516 –ปจจบน เคยเกดเหตการณ 124 เหตการณ แตสวนใหญเปนเหตการณนามนรวไหลในปรมาณนอย หนวยงานในพนทสามารถ ดาเนนการจดการแกไขไดเอง แตม 10 กวาครงทเปนเหตการณนามนรวไหลระดบชาตทกอใหเกดผลกระทบตอทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ซงพบเหตการณครงแรกตงแตป 2545(9) แตยงไมมการกาหนดแผนเฉพาะสาหรบรองรบอบตภยจากนามนรว และแผนพทกษระยองแบงระดบในการจดการตามกลมผบาดเจบ (เอกสารภาคผนวก แผนพทกษระยอง) ซงเหตการณครงนไมมผบาดเจบแตกไดถกจดอยในระดบ 3-4

ในขณะทแผนพทกษระยองมการทบทวนแผนการปองกนและแกไขปญหาสาธารณภยดานการแพทยและสาธารณสข ในวนท 28 สงหาคม 2555 ณ โรงแรมมราเคลแกรนดคอนเวนชน กรงเทพมหานคร โดยวเคราะหปญหาการดาเนนงานทผานมาพบวาการจดการกบภาวะฉกเฉนจากเหตการณสวนใหญไมเปนไปตามแผนทจงหวดระยองและการนคมอตสาหกรรมฯวางไว เนองจากขาดการแจงเหตเตอนภยอยางทนเวลาและไมทราบชนดสารเคมทถกตองครบถวนซงสอดคลองกบเหตการณครงนทพบวามขอบกพรองในเรองความลาชาในการปฏบตงานเนองจากรายละเอยดเกยวกบสารเคมและขอเทจจรงเกยวกบสถานการณทเกดขนมการสงตอขอมลทลาชา และความรวมมอจากหนวยงานอนๆ ตองใชเวลาในการประสานงาน

ในขณะท ความคดเหนจากหนวยงานกองทพเรอ ซงไดรบมอบหมายเปนผ เขาปฏบตการชวยเหลอและเยยวยาตอสถานการณดงกลาว กพบขอบกพรองในเรองการสอสาร ไมสามารถถายทอดนโยบายแผนการปฏบตไปถงผปฏบตไดอยางชดเจนและเปนรปธรรมในแตละระดบจากสงสดลงมาถงผปฏบตรวมถงมาตรการในการดแลผ เขาปฏบตหนาทยงไมชดเจนเพราะไมทราบสถานการณจรง ทจะเขาไปปฏบตการ ซงจากการปฏบตงานของภาครฐพบอปสรรคในดานการควบคมสถานการณทงกาลงคนและการจากดพนท เนองจากทงเจาหนาทของภาครฐ ภาคเอกชน อาสาสมครและประชาชนทวไปทเขาไปในพนทเกดเหตโดยไมไดมความรหรอไมไดรบการฝกฝนทางดานการกอบตภยสารเคมมากอน เปนเหต


ใหผ ทเขาไปปฏบตหนาทบรเวณดงกลาวมความเสยงทางดานสขภาพเปนอยางมาก เนองจากขาดความรในเรองของสารเคมและไมมการปองกนทเหมาะสม (10, 11) การจดการหลงเกดเหต พบวา มการเกบตวอยางปสสาวะตรวจ ttMA ในผ ทเขาไปปฏบตงานในบรเวณอาวพราวและยนยอมทจะตรวจ และจะแจงผลการตรวจใหทราบเมอมคาผดปกต โดยการสงตรวจ t, t-muconic acid (ttMA) ในปสสาวะ เพอยนยนการสมผสสารเบนซน (Benzene) ภายหลงจากการไดรบสมผสนามนดบหรอหลงจากการเขาไปปฏบตหนาทเยยวยาในพนท (End of shift) การตรวจ ttMAเหมาะสมสาหรบบงชการสมผสเบนซนแมวาจะไดรบการรายงานการตรวจระดบเบนซนในอากาศในพนททไดรบผลกระทบ (คามาตรฐานในสงแวดลอม) วายงไมเกนคามาตรฐานกตาม (แตพบวาอาจมผลบวกลวงไดจาก ผ ทสบบหร หรอผ ทกนอาหารทม sorbic acid เปนสารกนบด เชน ชส เยลล เคก ผลไมอบแหง เปนตน จงตองระมดระวงในการแปลผลเชนกน) หากตรวจพบวามคา ttMAในปสสาวะเกนคามาตรฐาน (มากกวา 500 microgram/g creatinine) และมอาการทเขาไดกบ โรคพษเบนซนเฉยบพลน เชน แนนหนาอก ปวดศรษะ คลนไส ชก หมดสตควรมการสงตรวจตวอยางทางชวภาพเพมเตม คอความสมบรณของเมดเลอด (Complete blood count, CBC) การทางานของตบ (Liver function test, LFT) การทางานของไต (BUN, Creatinine) เพอชวยประเมนการเกดพษจากเบนซนในระยะเฉยบพลนสวนการตรวจเพอชวยประเมนการเกดพษจากเบนซนในระยะเรอรง ไดแก ความสมบรณของเมดเลอด (Complete blood count, CBC) จากนนควรเกบขอมล (อาจใชการเกบขอมลเปนเลขบตรประชาชน 13 หลก เขาไปในฐานขอมลของโรงพยาบาลระยอง)เพอใชในการตดตามและเฝาระวงระยะยาวสาหรบการเกดพษจากเบนซนเรอรงทมผลกดไขกระดก ทาใหเกดความผดปกตทางระบบเลอดไดคอ pancytopenia, aplastic anemia และมะเรงเมดเลอดขาวชนด acute myelogenous leukemia (AML) สาหรบสาร Polycyclic aromatic hydrocarbons (PAH) ซงเปนสวนประกอบของนามนดบและไดรบการยนยนวาเปนสารกอมะเรงในมนษยดวยนน ปจจบนยงไมสามารถตรวจยนยนการสมผสสารได แตสามารถใชการตรวจความสมบรณของเมดเลอด (Complete blood count, CBC) เปนตวตดตามการเกดพษจาก PAH ในระยะยาว(20, 21) จากการจดระดบความเสยงแตละจงหวดทมผลกระทบตอนามนรวไหลของกรมควบคมมลพษ พบวาม 21 จงหวดชายฝงทะเลทมความเสยง และระยองมความเสยงสงมาก(9) เพอใหสามารถรบมอกบเหตการณทอาจเกดขนอกในอนาคต ควรจดใหมแผนเฉพาะเรองการรบอบตภยจากนามนรวทชดเจน ครอบคลมในการแกปญหาทกระดบ โดยทบทวนนโยบายทงในระดบจงหวด ระดบเขต ระดบภมภาคและระดบประเทศใหมความสอดคลองและเปนไปในทางเดยวกน เปรยบเทยบแผนของจงหวดระยองกบจงหวดอนๆ เพอหาขอดและลดขอดอย สามารถนาไปปรบใชใหเหมาะสมสาหรบบรบทในแตละจงหวด ทสาคญ


ตองมการซอมแผนปฏบตอยางตอเนอง และประเมนผลการปฏบตเพอใหสามารถใชแผนไดอยางเหมาะสม เมอเกดสถานการณจรง การจดการวกฤตน ามนรว ในมมมองของบรษท PTTGC ในการจดการปญหานามนรวไหลลงในทะเลของบรษท PTTGC มแถลงการณฉบบตาง ๆ เพอใหขอมลตอสาธารณชน มลกษณะรวบรด จากแถลงการณฉบบท 3 มการบอกเกยวกบการดาเนนการวาสามารถดาเนนการขจดนามนไปไดรอยละ 70 ในวนเดยว ซงเมอเทยบกบจานวนวนของการเกดเหตการณของการหลงเหลอของนามนยงคงตอเนองและมระยะเวลาประมาณ 14 วนถงวน Cleaning day(22) ซงขาดการอธบายตอสาธารณะอยางโปรงใส เพอการเขามามสวนรวมตรวจสอบของประชาชนทไดรบผลกระทบโดยตรง การจดการนามนทรวไหล นาทนกกนามน (boom) กกคราบนามนไวและใชเครองมอเกบคราบนามน oil skimmer ตามวธมาตรฐานสากล แตพบวา อปกรณตาง ๆ มไมเพยงพอทาใหนามนกระจายตวและเคลอนตวไปยงอาวพราวกระบวนการทจดการในอาวพราว เปนกระบวนการทางกายภาพ โดยในสปดาหแรกเมอเกดกรณนามนไหลลงสทะเล มการจดการทางกายภาพ ใชการซบ และตก ออก จากความรวมมอของหลาย ๆ ภาคสวน จากนนใชวธการกระจายนามนโดยการใชสารเคม โดยทไมไดบอกรายละเอยด หรออนตรายทชดเจนของสารเคมทใชขจดคราบนามน ในสวนของการเยยวยาผ ไดรบผลกระทบ มนโยบาย ตองดแลเยยวยาผ ไดรบผลกระทบอยางเตมท โดยไมตองรอการประเมนความเสยหายจากบรษทแตในทางปฏบตจากการสมภาษณเชงลก พบวาการรบขอรองเรยนและการเยยวยาไมครอบคลมผ ไดรบผลกระทบทงหมด เพราะใหการดแลเฉพาะผ ทไดรบผลกระทบโดยตรง ซงเปนคนในพนทอาวพราวเทานน ในทางกลบกน พบวา บรเวณชาดหาดบานเพเอง กไดรบผลกระทบเชนเดยวกน แตกลบไมไดรบการเยยวยาแตอยางไร มการวางมาตรการ ระยะสน ระยะกลาง และระยะยาว ของการจดการกบเหตการณนามนรว พบวาในการจดการในระยะสน ไดดาเนนการแลวเสรจในสวนของ การกาจดคราบนามนทาความสะอาดทองทะเล ชายหาด และโขดหน และการตงศนยรบขอรองเรยน ผ ทไดรบผลกระทบเพอเยยวยาแตในทางปฏบต อาจตองตดตามดความตอเนองของการจดการในแตละมาตรการ ในมาตรการระยะกลาง ผลกระทบทมตอสภาพแวดลอมทางทะเล เชน สตวนา ปะการง และระยะยาว ผลกระทบตอสงแวดลอม เปนตน ตองใชระยะเวลานานในการประเมน และตองประเมนใหครอบคลมทกๆ ดาน


ขอเสนอแนะเพอพฒนาการจดการปญหากรณน ามนรวโดยประยกตใช Social Service Marketing

(10 P)

1. Product การจดการภาครฐ

- ในการรบมอสถานการณฉกเฉนครงน ประกาศใชแผนพทกษระยอง 3-4 ซงเปนแผนในการรบมออบตภยสารเคมของจงหวดระยอง โดยแผนพทกษระยอง 3-4 จะประกาศใชในกรณทเหตการณมผบาดเจบ 21-50 คน และ/หรอบาดเจบสาหส 6-20 คนและมการขอความชวยเหลอจากหนวยงานนอกจงหวดไดแกระดบเขตหรอระดบประเทศ

- จากการปฏบตตามแผนพทกษระยอง 3-4 ในการรบมอสถานการณครงน พบวามขอบกพรองดงน

มความลาชาในการปฏบตงาน เนองจากรายละเอยดเกยวกบสารเคมและขอเทจจรงเกยวกบสถานการณทเกดขน มการสงตอขอมลทลาชา

ความรวมมอจากหนวยงานอนๆ ตองใชเวลาในการประสานงาน การตงหนวยแพทยและพยาบาลในบรเวณทเกดเหตซงจดเปนพนทอนตราย (Hot

Zone) จงไมปลอดภยตอเจาหนาททตองเขาไปปฏบตงาน โดยหากเปนไปตามแผนแลว หนวยแพทยและพยาบาลมหนาทรบผดชอบในสวน Cold Zone เทานน

ตามแผนพทกษระยอง 3-4 เปนการรบมอตอสถานการณในกรณทมผบาดเจบจานวนมากจากเหตการณ จงมการเตรยมพรอมในสวนของแพทยและพยาบาลทหองฉกเฉนดวย แตจากเหตการณนามนรวในครงนเปนอบตภยสารเคมทไมมผบาดเจบกรณฉกเฉน ดงนนการนาแผนพทกษระยอง 3-4 มาใชจงทาใหไมสามารถปฏบตไดตามแผนทกาหนดไวทงหมด

ปตท. - ประกาศนโยบายการใชมาตรการการกาจดคราบนามนมาตรการในการเฝาระวงผลกระทบตอ

ชมชนและผลกระทบตอระบบนเวศวทยา โดยรวมมอกบหนวยงานภาครฐ และมาตรการการเยยวยาโดยไมตองรอการประเมนความเสยหายจากบรษท การประกาศความรวมมอกบหนวยงานรฐเพอจดแผนฟนฟทงทางดานสงแวดลอม สงคม การทองเทยวและอาชพทเกยวเนองทงระยะสนและระยะยาว

- การใชมาตรการในการกาจดคราบนามนขาดการประสานงานทดระหวางหนวยงานภาครฐ ยกตวอยางเชน การปฏบตตามแผนพทกษระยอง 3-4 ของเจาหนาทรฐ ยงอยในพนทอนตรายตามหลกการของการจดพนท Hot zone-Cold zone ซงหากมการประสานงานทดยอมทาใหเจาหนาททปฏบตงานมความปลอดภยมากยงขน


- ไมมการตดตามตรวจสอบกระบวนการในมาตรการตางๆ ทปตท. ประกาศออกมาวามการจดการตามาตรการทกาหนดไวหรอไมอยางไร เชน มาตรการการกาจดคราบนามนทใชอยนนมประสทธภาพเพยงพอหรอไม มาตรการการเยยวยามการประกาศหลกเกณฑชดเจนหรอไม ครอบคลมการเยยวยาในลกษณะใดบาง เปนตนแมวาจะมการใหขอมลเกยวกบเงนทจะไดรบจากการทาประกนภยคมครองของบรษทกตาม

ภาคประชาชน - ไมมแผนการรบมอในสวนของภาคประชาชน ผ ไดรบความเสยหาย รวมทงผ ไดรบผลกระทบ

จากเหตการณทงทางตรงและทางออม จะเหนไดจากประชาชนไมทราบขอมลขาวสารเกยวกบเรองการปฏบตตวเมอเกดเหตการณนามนรว วาควรจะทาอยางไรเมอตนเองไดรบผลกระทบ จะไปแจงความเสยหายกบใคร หรอแมแตการไดรบอนตรายจากสารเคมทใชในการกาจดคราบนามนจะตองไปแจงหรอรบการรกษาอยางไร เปนตน

- หนวยงานระดบทองถน ผ นาชมชน ขาดแผนในการรบมอกบเหตการณภยพบตในลกษณะน ไมมแนวทางในการบรหารจดการทด ไมทราบบทบาทของตนเอง ทาใหประชาชนในพนทไมมแนวทางปฏบตเมอตองเผชญกบเหตการณดงกลาว และผไดรบความเสยหาย สญเสยโอกาสทจะไดรบการเยยวยา

- ขาดระบบการสอสาร การใหขอมลกบประชาชนกบเหตการณทเกดขนประชาชนในพนไมไดรบการแจงเหตจากหนวยงานของรฐอยางเปนทางการ แตทราบเหตการณทเกดขนจากขาวจากสอตางๆ เชน โทรทศน เปนตนทาใหเกดความสบสนกบขาวทออกมา

ขอเสนอแนะ (1) เนองจากการใชแผนแผนพทกษระยอง 3-4 ตองมระดบของการประสานขอความชวยเหลอ

จากหนวยงานถงหนวยงานมขนตอนการรายงานและการประสานงานทอาศยเวลาในการดาเนนการ ดงนนหากมการปรบแผนดงกลาวโดยตดหรอละเวนบางขนตอนทไมจาเปน หรอเปนการสงการในแนวราบมากขนกจะทาใหการจดการทนกบเหตการณทเกดขนมากกวาน

(2) ควรจดใหมแผนรบมอสถานการณนามนรวโดยเฉพาะ เพอเปนการรบมอกบเหตการณอบตภยสารเคมกรณทไมมผบาดเจบฉกเฉนหรอรายแรง ซงแตกตางในกระบวนการจดการตามแผนพทกษระยอง 3-4 และมมาตรฐานการปฏบตงาน (Standard Operating Procedure: SOP) อยางชดเจนทงนควรมการจดทาแผนเพอรบมอกบสถานการณนามนรวทเปนภาพรวมของประเทศ เพอนาไปปรบใชกบจงหวดทเคยเกดเหตการณดงกลาว เชน จงหวดชลบร เปนตน

(3) หนวยงานภาครฐควรมการตดตามการดาเนนงานของปตท.วาการดาเนนงานในแตละขนตอนนนมประสทธภาพเพยงพอหรอไมในการจดการกบเหตการณทเกดขน และควรมการใหขอมลกบสงคมใหรบทราบ


(4) ควรมแผนรบมอกบสถานการณภยพบตในลกษณะนทงในสวนของการปฏบตเมอไดรบผลกระทบในดานตางๆ เพอใหผ นาองคกรในทกระดบสอสารทาความเขาใจกบประชาชนในพนทไดอยางทนทวงท

2. Price การจดการภาครฐ

- จากเหตการณทเกดขนไมมการระบแนชดเจนวางบประมาณทใชในการรบมอกบสถานการณฉกเฉนครงนตองมาจากแหลงใดบางภาครฐหรอภาคเอกชน (ปตท.)รวมถงการจดสรรงบประมาณเพอใชในแตละสวนทไดรบความเสยหายไมมความชดเจนในการจดสรรหรอกระจายไปสผปฏบต

ปตท. - มการประกาศออกมาชดเจนวางบประมาณหรอทนทใชในมาตรการตางๆ ทปตท. ประกาศ

ออกนน อยภายใตกรมธรรมประกนภยทปตท.ทาไว เชน การประกนภยความรบผดตามกฎหมายตอบคคลภายนอก (Third party liability) ความรบผดตอความเสยหายรวมถงความรบผดทางมลพษ (Pollution liability) คาใชจายสาหรบการขจดคราบนามนดบเปนตน

- ซงในขณะน บรษทประกนภยอยในขนตอนของการสารวจความเสยหายทเกดขน และจะไดประเมนมลคาเพอพจารณาคาสนไหมทดแทน

ภาคประชาชน - ผ นาชมชนบางชมชนเทานนทหาแนวทางเพอชวยเหลอประชาชนของตนเอง เชน การขอ

เงนกองทนจากกลมสตรจงหวด เพอนาเงนทนนนมาสรางรายไดเสรมในกรณทไมสามารถหาเงนจากการประมงหรอคาขายได หรอการใหเงนกยมดอกเบยตา เปนตน ซงทงนขนอยกบวาผ นาชมชนนนทราบแนวทางหรอมความสามารถมากนอยแคไหนในการตดตอกบกลมสตรจงหวดเพอขอใหเขามาชวยเหลอ เพราะบางชมชนทมพนทตดกนไมมการดาเนนการดงกลาว

ขอเสนอแนะ - งบประมาณทใชในการรบมอกบสถานการณฉกเฉน ควรมการจดสรรวาใครควรจะเปน

ผ รบผดชอบคาใชจายดงกลาวหรองบประมาณในสวนนจะมาจากแหลงใดบาง สดสวนเทาไร รวมถงการจดสรรงบประมาณไวสาหรบการเกดเหตฉกเฉนหรออบตภยทอาจจะเกดขนในครงตอไป ซงงบประมาณในสวนทจดสรรไวใชในกรณทมเหตฉกเฉนควรมผ รบผดชอบโดยตรงซงควรมอานาจตดสนใจในการเบกจายไดทนทเพอนาไปใชในการแกไขสถานการณไดทนทวงท


- ภาครฐควรมการวางแผนการเจรจาในสวนของงบประมาณในการดาเนนงานตามแผน ควรมาจากแหลงใดบาง และในสดสวนเทาไหร ทงในสวนของภาครฐและภาคเอกชนตองรบผดชอบนนจะตองรบผดชอบในสวนใดมากผ รบผดชอบโดยตรงคอใคร รวมทงระบบการเบกจายตองสามารถในไปใชแกไขสถานการณไดทนทวงท

- การจดทาแผนหรอมาตรการเมอเผชญเหตการณในลกษณะนควรมการระบใหชดเจนวาใครจะเปนผ รบผดชอบกบความเสยหายทเกดขน ทงในระยะสนและระยะยาว เพอนาไปใชในการจดการกบเหตการณทอาจเกดขนในอนาคต

- หนวยงานทเกยวของกบการใหความชวยเหลอเรองบประมาณหรอเงนชวยเหลอเบองตน เชน กลมสตรจงหวด ควรมการประชาสมพนธและมการทางานเชงรกในการใหความชวยเหลอกบประชาชนในทกพนททไดรบความเดอดรอน และมหลกเกณฑในการใหความชวยเหลอทชดเจน ทงในลกษณะทเปนกลมบคคลหรอเฉพาะบคคล เพราะจากการสอบถามกลมสตรจงหวด พบวา เงนอดหนนทจะใหนนไมไดมการตรวจสอบวาบคคลเหลานนไดรบความเดอนรอนจรงหรอไม หรอมากนอยเพยงใด เพยงแตใหผ นาชมชนใหการรบรองเทานน และจานวนเงนทใหในแตละกลมไมมหลกเกณฑทแนชด จงตกลงกบผ นาชมชนวาใหในจานวนทเทากน เพอไมใหเกดขอโตแยง

3. Place การจดการภาครฐ

- ชองทางในการกระจายแผนปฏบตงานไปสหนวยงานหรอองคกรทมสวนรบผดชอบ จะเหนวาในแผนพทกษระยอง 3-4 มการกาหนดศนยอานวยการในการสงการไวอยางชดเจนโดยใชชอวา ศนยบญชาการสาธารณสข ซงตงขนทสานกงานสาธารณสขจงหวดระยอง (สสจ . ระยอง) และจะมการสงการโดยแจงผานถงโรงพยาบาลทงภาครฐและเอกชนทกแหงในจงหวดระยองซงมการสงการหลายขนตอน

- การนานโยบายไปปฏบตใหไดตามเปาหมายยงมขอจากด แมวาประชาชนชนทไดรบผลกระทบตอสขภาพโดยตรงจะมจานวนไมมากนก ทงนการดาเนนงานในระยะแรก ยงขาดขอมลทเพยงพอ ตองใชเวลาในการขอสนบสนนดานขอมล เชน ขอมลความปลอดภยของสารเคมในนามนดบทรวไหล (MSDS) และสารทใชในการขจดคราบนามน (Slikgon NS) ขอมลดานการตรวจวดสงแวดลอม เพอประเมนจดปลอดภยใหหนวยปฐมพยาบาล และการตงหนวยสอบสวนโรค เพอประเมนการสมผสสาร ในประชาชน นกทองเทยวและผ เกบก นามน

ปตท. - มการกระจายแผนตางๆ โดยแจงหนวยงานราชการทเกยวของโดยทนท อนไดแก กองทพเรอ

ภาคท 1 กรมเจาทา การนคมอตสาหกรรมแหงประเทศไทย กรมควบคมมลพษ และกรม


ปองกนบรรเทาสาธารณภย เพอทราบแนวทางเบองตนและเขารวมมอในการปฏบตการขจดคราบนามน

- ประสานขอคาแนะนาและกาลงสนบสนนจากหนวยงานขจดคราบนามนสากล (Oil Spill Response) ณ ประเทศสงคโปร

- มการแถลงขาวสถานการณและการจดการตอปญหานามนรวกบสอมวลชน ภาคประชาชน

- ชองทางการกระจายแผนในการใหความชวยเหลอของหนวยงานภาครฐไปยงประชาชนยงไมมประสทธภาพ ขาดการประสานงานทด และไมครอบคลมถงกลมเปาหมาย จะเหนไดจากมเพยงกลมบางเทานนททราบวามการใหความชวยเหลอไมวาจะเปนการสนบสนนกองทนเงนเพอเสรมรายได หรอการตงศนยรบขอรองเรยน รวมทงประชาชนไมทราบวาจะตองเตรยมเอกสารใดบางเพอประกอบการรองทกข

- การกระจายขาวสาร หรอการแจงสถานการณความรนแรงทเกดขน กบประชาชนในพนทใหไดรบทราบถงขอเทจจรง เพอจะไดสามารถปฏบตตนไดอยางถกตอง ไมมในลกษณะทเปนทางการ เชน กรณทประชาชนไดรบอนตรายจากสารเคมทใชกาจดคราบนามน เนองจากไมทราบวา ณ ขณะนนบรเวณทตนไปเกบอปกรณหาปลา มการฉดพนสารเคมดงกลาว เปนตน โดยทไมมการแจงเตอนจากหนวยงานทเกยวของ

ขอเสนอแนะ - การกระจายแผนใหความชวยเหลอจากภาครฐ ควรดาเนนการใหครอบคลมกบกลมเปาหมาย

เพอใหทกคนไดรบทราบเพอใหเกดธรรมภบาลในการใชแผน - ควรมการจดตงหนวยงานทแจงขาว หรอใหขาวโดยเฉพาะ รวมทงประชาสมพนธเกยวกบ

ความชวยเหลอเบองตนหรอแนวทางปฏบตทประชาชนควรตองปฏบต ซงอาจจะตองมการออกแถลงการณเปนฉบบๆ เพอใหประชาชนเขาใจกบเหตการณทเกดขนมากขน

- ควรมศนยกลาง ในการรวบรวมขอมลทงหมด เพอลดความซาซอนของขอมลจากหลายหนวยงาน และประมวลผลความเสยหายตางๆ เปนมาตรฐานเดยวกน และชดเชยความเสยหายทเกดขน

4. Promotion การจดการภาครฐ

- การใชแผนปฏบตการยงไมมประสทธภาพ มอปสรรคในดานการควบคมสถานการณทงกาลงคนและการจากดพ น ท เ นองจากมบคคลทงเจาหนาทของภาครฐ ภาคเอกชน อาสาสมครและประชาชนทวไปทเขาไปในพนทเกดเหตโดยไมไดมความรหรอไมไดรบการฝกฝนทางดานการก อบตภยสารเคมมากอน และรเทาไมถงการณถงผลกระทบทางดาน


สขภาพทอาจจะเกดขน นอกจากนการใชอปกรณปองกนภยสวนบคคลไมถกตองเหมาะสม เปนเหตใหผ ทเขาไปปฏบตหนาทบรเวณดงกลาวมความเสยงทางดานสขภาพเปนอยางมาก

ปตท. - ปตท. มการการกระตนและยาภาพลกษณการใชแผนหรอมาตรการตางๆ เชน มาตรการการ

จดการคราบนามนมาตรการการเยยวยา เปนตน โดยประกาศความรบผดชอบตอความเสยหายทเกดขนโดยการทผบรหารแถลงขาวรวมกบรฐมนตรรวมทงมการจดทาวดทศนแสดงความเสยใจกบเหตการณทเกดขนอยางไมเปนทางการ ทางเวปไซด YouTube กบกลมเปาหมายเฉพาะบางกลมทสามารถเขาถงได

ภาคประชาชน - ขาดหนวยงานททาหนาทหลกในการชแจง ทาความเขาใจกบขอเทจจรงของเหตการณท

เกดขน เนองจากประชาชนคอนขางสบสนกบขาวทออกมาทางสอตางๆรวมทงผปฏบตงานในแตละระดบหลงจากมการกระจายของแผนลงไปชวยเหลอยงไมมทศทางเดยวกน มการปฏบตตางกน ดงจะเหนไดจากในองคการบรหารสวนตาบล และเทศบาลทมพนทใกลเคยงกน ไมไดมการนาแผนการใหความชวยเหลอมาใชกบประชาชนเหมอนกน และทกกลมเปาหมายไดรบร

ขอเสนอแนะ - การปฏบตตามแผนในทกมาตรการ ควรมการเตรยมพรอมโดยการใหความรหรอใหขอมลท

เปนประโยชนตอผ ทจะเขาไปปฏบตหนาทใหมความตระหนกถงผลกระทบทางดานสขภาพ เชน เมอตองสมผสคราบนามน การปฏบตตวทถกตองในการกภยสารเคม เปนตน

- แผนหรอมาตรการทออกมาใชตองมชดเจนในทกระดบ ไมเปนการบอกในลกษณะกวางๆ เพอใหผ ทเกยวของทงผบงคบบญชาและผปฏบตการในทกระดบ มความเขาใจถงขนตอนการปฏบตงานไมเกดความสบสนในการปฏบตงาน เชน เมอเกดเหตการณตองมการจากดหรอแบงกนพนทในการปฏบตงานอยางชดเจน เพอปองกนผ ทไมเกยวของเขาไปยงทเกดเหต ซงเปนวธหนงทจะชวยใหการจดการดานสขภาพเปนไปอยางมประสทธภาพ ไดแก การตรวจปสสาวะหลงจากเขาไปในพนท และการตดตามเมอเกดความผดปกตของผลการตรวจ หรอการจดใหมอปกรณปองกนภยอยางเหมาะสมในแตละพนท


5. Public and Private Partnership การจดการภาครฐและปตท.

- การประสานงานระหวางภาครฐและเอกชน (ปตท.) ยงขาดการประสานงานทด การแจงเหตหรอสงตอขอมลยงเปนไปดวยความลาชา เนองจากขอมลทไดรบอาจยงไมมความชดเจนและขาดขอมลทเปนประโยชน

- การทางานของภาครฐและเอกชนยงแยกสวนกน ไมมการบรณาการใหเปนแผนเดยวกน ภาคประชาชน

- ภาคประชาชนไมมสวนรวมในการกาหนดและการรบรหรอรบทราบแผนหรอมาตรการตางๆ ทออกมา ทาใหเกดชองวางของขอมลระหวางภาคประชาชน ผ นาชมชน หรอหนวยงานสวนทองถน กบขอมลการจดการในภาพรวมระดบกรม กระทรวง และของปตท.จงเกดการสบสนกบแนวทางปฏบต ขนตอนการปฏบต และผลลพธทเกดขน วาสถานการณจะเปนไปในทศทางใด จะตองใชเวลามากนอยแคไหนเพอจดการกบปญหาดงกลาว จงเกดภาวะเครยด วตกกงวลกบเหตการณทเกดขน ซงกระทบกบการประกอบอาชพหรอรายได ความปลอดภย เปนตน

ขอเสนอแนะ - จดตงคณะทางานเฉพาะกจเพอแกไขสถานการณทเกดขนทนท ซงมาจากทงภาครฐ

ภาคเอกชน หนวยงานดานการศกษา นกวชาการ องคกรอสระ และภาคประชาชน เพอใหการนาแผนหรอมาตรการตางๆ ทออกมานนมความเหนชอบจากทกฝาย และใหเปนไปในทศทางเดยวกนหรอสอดคลองกนทกหนวยงานรวมทงขอเทจจรงหรอขอมลตางๆ ทเกดขนจะไดรบทราบกนทกฝาย เพอใหการจดการปญหามความรวดเรวและทนตอสถานการณ

6. Policy การจดการภาครฐ

- นโยบาย แผนหรอมาตรการ ทนามาใชในครงน เปนนโยบายกวางๆถกกาหนดมาจากสวนกลางและหนวยงานทางดานสาธารณสขในพนทไมมแผนการรบอบตภยจากนามนรวโดยเฉพาะ มเพยงแผนรบอบตภยสารเคมทวไป (แผนพทกษระยอง 3-4) ซงตางจากทจงหวดชลบร เมอป พ.ศ. 2554 ไดมการจดทาแผนการขจดคราบนามน จาเพาะพนทในจงหวดชลบรซงเตรยมรบมอกบนามนรวโดยเฉพาะ

ปตท. - มการประกาศโนบายและมาตรการอาจมาชดเจน จากประธานคณะกรรมการของบรษท พทท

โกลบอลเคมคอล จากด (มหาชน) ไมวาจะเปนมาตรการการจดการกบปญหาใหหมดไปเรวทสดและการดแลเยยวยาผ ไดรบผลกระทบอยางเตมท โดยไมตองรอการประเมนค วามเสยหายจากบรษท


- มแผนการดาเนนงานในการฟนฟเกาะเสมดและทะเลระยองใหกลบคนสสภาพเดมโดยเรว และรางแผนศกษาผลกระทบในระยะตางๆ เพอเสนอหนวยงานทเกยวของและนาไปสการปฏบต

- ปตท. มการประเมนความรนแรงตากวาความเปนจรง จงทาใหการประสานงานลาชา ถาสามารถตดตอบรษททสงคโปรไดตงแตเกดเหตในระยะแรก นาจะทาใหการจดการปญหามประสทธภาพมากกวาน และสามารถควบคมการกระจายตวของนามน ทาใหไมเกดผลกระทบตอระบบนเวศ

ทหารทเปนผเยยวยา - ระดบผปฏบตการเยยวยา (ระดบพลทหาร) ไมทราบนโยบายและความตองการทชดเจน ทาได

เพยงปฏบตหนาทอยางเตมความสามารถในงานทไดรบมอบหมายจากผ บงคบบญชาตามลาดบขนเทานนและคดวาปญหาทเกดขนเปนปญหาระดบใหญถงใหญมาก

- ระดบหวหนาชดปฏบตการ (นายทหารชนประทวน) ความเหนวานโยบาย แผน และมาตรการจากระดบสงนน ยงไมสามารถถายทอดไปถงผปฏบตลาดบสดทายไดเนองจากมขนตอนทมาก และไมไดเตรยมการในการปฏบตดงกลาวทชดเจน

ขอเสนอแนะ - ควรมการวางนโยบายในการเผชญเหตนามนรวโดยเฉพาะ ทงในระดบจงหวด ระดบภมภาค

และระดบประเทศ เพอเตรยมพรอมกบเหตการณทจะเกดขนในอนาคต หรอมการทบทวนแผนการเผชญเหตนามนรวทมอยเดมในจงหวดอน วเคราะหจดแขงจดดอย เชน ในจงหวดทมความเสยงของการเกดนามนรวเหมอนกน หรอเปนเขตอตสาหกรรมกลมปโตรเคมเชนเดยวกน เปนตน เพอใหแตละจงหวดนาไปปรบใชใหเหมาะสมกบบรบทของตนเอง โดยมการกาหนดมาตรฐานการปฏบตงานอยางชดเจน เพอใหผปฏบตงานสามารถเขาใจและดาเนนงานไดอยางทนตอเหตการณ

7. Participation การจดการภาครฐ

- ขาดขอมลการสนบสนนดานวชาการ เกยวกบองคความรและการใหขอคดเหน เชน ในเรองแนวทางประเมนความเสยงและการจดทาระบบเฝาระวงสขภาพ ทงในระยะสนและระยะยาว เปนตน

- เกดการกงขาในการปฏบตงาน เกดชองวางของความเขาใจระหวางหนวยงานตอหนวยงาน ตวผบงคบบญชากบผใตบงคบบญชา ดงจะเหนไดจาก การทผปฏบตงานถกสงใหไปตงหนวยปฐมพยาบาลในพนทเกดเหต ซงทมดานสาธารณสข มองวาไมปลอดภย แตหนวยงานดาน


สงแวดลอมกลบมองวาปลอดภย เนองจากสารเคมทวดไดไมเกนมาตรฐาน (BENZENE คาไมเกน TWA) เปนตน

- ขาดหนวยงานทางดานการศกษา นกวชาการ หรอองคกรอสระเขารวมใหขอคดเหน - ยงตองการความชวยเหลอและการสนบสนน จากหนวยงานหรอองคกรภายนอก เชน หนากาก

กรองสารเคม การประเมนพนทการประเมนผลกระทบระยะยาวในระบบนเวศนและสขภาพ เปนตน

ปตท. - กองทพเรอใหการสนบกาลงคนในกองทพเพอชวยในการขจดคราบนามน ซงเปนหนวยงาน

หลกในครงน - การไดรบความชวยเหลอเรอฉดพนนายาขจดคราบนามนจานวน 4 ลา พรอมนายาขจดคราบ

นามนจากหนวยงานเอกชนและเครองบนลาดตะเวนจากกองทพเรอภาคท 1 เพอดทศทางคราบนามน

ภาคประชาชน - มอาสาสมคร จากองคกรอสระหรอประชาชนทวไป และจากพนกงานภายในบรษทเอง เขาไป

ใหความชวยเหลอในการขจดคราบนามน ขอเสนอแนะ

- การกาหนดรปแบบของการเขาไปมสวนรวมขององคกรตางๆ ใหชดเจน เพอควบคมการเขา -ออกในพนท และกาหนดทศทางของการดาเนนการและการขอความชวยเหลอจากองคกรตางๆ โดยมกาหนดผ มอานาจในการตดสนใจและผ ทมหนาทเปนผประสานงานในแตละดบใหชดเจนเพอไมใหเกดความสบสนในการปฏบตงาน เนองจากการขอความชวยเหลอจากหนวยงานตอหนวยงานยงแยกสวนกน และการเขามาในพนทของประชาชนและหนวยงานตางๆ ยงไมมการกาหนดเกณฑการเขา-ออกพนทชดเจน

- ควรมการประสานความรวมมอกบหนวยงานภาครฐ เชน กรมอตนยมวทยา เพอประเมนลกษณะคลนและทศทางลม จะทาใหการรบมอเปนไปอยางมประสทธภาพมากขน

8. People การจดการภาครฐ

- คนทเขาไปปฏบตงานจากหนวยงานภาครฐเพอแกไขสถานการณฉกเฉน ยงไมไดรบการฝกฝนและมความรเกยวกบพษของสารเคมหรออนตรายทอาจจะเกดขน กอใหเกดความเสยงทางดานสขภาพและความปลอดภยตามมาได


- คนทเขาไปยงทางานแยกสวน มาจากหนวยงานตางๆ ทงหนวยปองกนสาธารณภย หนวยปฐมพยาบาล กรมควบคมมลพษ อาสาสมคร ประชาชนทวไป โดยมวตถประสงคในการเขาไปในพนทแตกตางกนไม ไมมหนวยงานกลางในการดแลและตดตาม

ปตท. - แบงกาลงคนออกเปนกลมๆ ชดเจน ไดแก กลมผปฏบตงานในการขจดคราบนามนบรเวณ

ชายหาดและบรเวณทปนเปอน กลมผ ทาหนาทฟนฟสภาพแวดลอมและควบคมเหตบรเวณทปนเปอนคราบนามน กลมผ ทาหนาทรบรองทกขและอานวยความสะดวกประสานงานกบชมชน กลมผ ทาหนาทตามกฎหมาย และกลมผ ทาหนาทสอสารกบชมชนและสอมวลชนซงกาหนดบทบาทไดชดเจนในการแกไขปญหาระยะสนและระยะยาว

ขอเสนอแนะ - หนวยงานรวมระหวางภาครฐและเอกชน ตองมการประเมนความรนแรงของสถานการณ

รวมกน เพอกาหนดจานวนเจาหนาทหรอบคลากรใหเพยงพอ และประเมนหนวยงานทสามารถใหความชวยเหลอดานตางๆ ทตองการ โดยดความสามารถเฉพาะดานของหนวยงาน และประสานขอความชวยเหลอ และมการกาหนดพนทในการเขาถงแล ะจานวนของผปฏบตงานในแตละสวนอยางชดเจน

9. Process - จากแผนพทกษระยอง 3-4 ทนามาใชเปนเพยงการจดการในภาพกวาง ไมมการกาหนด

ขนตอนหรอวธปฏบตการรวมทงหนวยงานทรบผดชอบเฉพาะเจาะจงกบเหตการณน สงผลใหการปฏบตตามแผนไมเปนไปตามเปาหมาย เชน ความลาชาของขอมลหรอการประสานงาน ขาดการควบคมหรอจากดพนทในการปฏบตงานทด การตดตามเฝาระวงสขภาพทาไดไมครบถวน เนองจากผ ทเขาไปปฏบตงานมการเขา-ออก ตลอดเวลา การจดตงหนวยพยาบาลในพนททยงเปนพนทเสยงอยซงไมถกตองตามหลกวชาการ เปนตน

- หวหนาชดและผปฏบตการของผ เยยวยา (ทหารเรอ) ปฏบตงานโดยไมสามารถเขาถงของขอมลทเพยงพอได การเขาไปในพนทของในของผ เยยวยาเปนไปตามระดบคาสงและความสมครใจของผปฏบต แตไมทราบถงภาพรวมและไมทราบวาการเขาไปนนจะมผลตอรางกายระยะยาวหรอไม

- จากแผนพทกษระยองทใชมเพยงขนตอนในการจดการกบผสมผสหรอไดรบความเสยหายโดยตรง แตไมมขนตอนการจดการทเกยวของกบผ ทอาจไดรบความเสยหายทางออม เชน ความเสยหายทกระทบการทองเทยว การคาขาย และการประกอบอาชพประมง เปนตน แตมการแกไขปญหาเฉพาะหนาโดยจดตงจดรบรองเรยนแตกยงไมครอบคลมในแตละสวนของทองททไดรบความเสยหาย


ขอเสนอแนะ - แผนหรอมาตรการทใชควรมความชดเจนในขนตอนหรอกระบวนการดาเนนงาน ทกคนท

เกยวของกบแผนจะตองมความเขาใจกบขนตอนการปฏบตงาน อกทงสายการบงคบบญชาและการรายงานผล นอกจากนการจดการจะตองมความครอบคลมกบกลมทไดรบความเสยหายทงทางตรงและทางออมและมการซอมแผนรบมอหากเกดเหตการณเชนนขนอกในอนาคต

10. Physical facilities - จากสถานการณครงน ยงขาดอปกรณและเครองมอทชวยในการแกไขสถานการณไมวาจะเปน

ทนกกนามน (Boom) เครองเกบคราบนามนผวนา (Skimmer) สารเคมทใชสลายคราบนามน พาหนะทใชในการขนยายคราบนามนหรอของเสย

- มความขาดแคลนเปนอยางมากของอปกรณปองกนภยสวนบคคลสาหรบเจาหนาททจะตองสวมใสเขาไปปฏบตงานในพนทเสยง เปนเหตใหมเจาหนาทบางกลมตองเขาไปปฏบตงานโดยปราศจากอปกรณปองกน หรอมการใชวสดอปกรณชนดอนทไมถกตองมาทดแทน เชน ถงพลาสตก เปนตน

- ทหารทเขาขจดคราบนามนไมสามารถปฏบตการไดตามแผนไดอยางเตมท เนองจากยงขาดความพรอมของวสด อปกรณ ขาดความเขาใจและองคความร สงผลใหเกดความไมสบายใจในการทางาน

- ในสวนของปตท. มการจดหาสารเคมทใชสลายคราบนามน จากประเทศสงคโปร และไดตดตอขอเรอฉดพนนายาขจดคราบนามนสนบสนนจากกองทพเรอ และบรษทในเครอ และเครองบนลาดตะเวนจากกองทพเรอภาคท 1

ขอเสนอแนะ - หนวยงานทรบผดชอบควรมการประเมนสถานการณทรวดเรวและแมนยา เพอประเมนความ

พรอมของวสด อปกรณ สารเคมทจะใช และการประสานขอความรวมมอหรอรบความชวยเหลอจากองคกรอนๆ ทงในและตางประเทศ เนองจากเหตการณฉกเฉนในลกษณะนมกเกดขนอยางรวดเรวและมผลกระทบตอมนษยและสงมชวตอนๆรวมถงสงแวดลอมเปนวงกวาง

- ในเขตพนททมความเสยงสงสด ไดแก ชลบร ระยอง และฉะเชงเทรา รวมถงบรเวณปากแมนาเจาพระยา เปนทตงของโรงงานอตสาหกรรมและทาเทยบเรอจานวนมาก มปรมาณการสญจรทางนา โดยเฉพาะเรอบรรทกนามนมาก ควรมการเตรยมพรอมในเรองเรอพรอมอปกรณเกบกนามนรวประจาอยในพนทดงกลาว


บรรณานกรม 1. Administrator. นามนรวไหล (Oil Spill): สกว. Available from:

http://www.mkh.in.th/index.php/2010-03-22-18-05-34/2011-08-24-04-53-01. 2. กรมเจาทา. สถตนามนรวไหล (Oil spill). Available from:

http://www.md.go.th/safety_environment/04_4.php. 3. Administrator. จฬาฯ เสนอ 5 ขอ เตรยมความพรอมสงคมไทยรบมอปญหานามนรวไหลในทะเล

ระดมหนวยงานในมหาวทยาลยหนนชวยสงคมทงเฉพาะหนาและระยะยาว: สกว. Available from: http://www.mkh.in.th/index.php/orgact/304-cu5propose.

4. Timeline: 20 years of major oil spills: ABC News; [updated May 7, 2010]. Available from: http://abc.net.au/news/2010-05-03/timeline-20-years-of-major-oil-spills/419898.

5. David. The Worst Oil Spills in History 2010. Available from: http://elearningexamples.com/the-worst-oil-spills-in-history/.

6. Egawhary E. How big is the Deepwater Horizon oil spill? : BBC News; 2010. Available from: http://news.bbc.co.uk/2/hi/8664684.stm.

7. กรมควบคมมลพษ. เขตความเสยงตอนามนรวไหลในนานนาทะเลไทย 2553. Available from: http://wqm.pcd.go.th/water/images/stories/marine/journal/ns_article1_dec10_wqmb.pdf.

8. กระทรวงคมนาคม. แผนปองกนและขจดมลพษทางนาเนองจากนามนแหงชาต พ.ศ. 2545 2545. Available from: http://got-pemsea.com/frontend/tactics_view.php?Submit=Clear&Tactics_ID=4#File_1.

9. กรมควบคมมลพษ. แนวทางปองกนและแกไขปญหานามนรวไหลในทะเล (ฉบบราง) 2554. Available from: http://wqm.pcd.go.th/water/images/stories/marine/report/oilspill54.pdf.

10. Administrator. ขอสรปแนวทางการจดการปญหานามนรวในทะเล: สกว. Available from: http://www.mkh.in.th/index.php/orgact/303-2013-08-08-16-36-07.

11. พสทธ เพยรมนกล. ภาพรวมแนวทางจดการนามนรวไหล (Oil Spill) ลงสทะเล: ChulaEngineering; 2013. Available from: http://www.eng.chula.ac.th/node/824

12. Agency for Toxic Substances and Disease Registry: Agency for Toxic Substances and Disease Registry. Available from: http://www.atsdr.cdc.gov/.

13. Human Health Effects BP Deep Water Horizon Oil Spills [Internet]. [cited Aug 2, 2013]. Available from: https://docs.google.com/file/d/0B0ZXDkIX_xl1Qmd2akM1akpWaGM/edit?

http://www.mkh.in.th/index.php/2010-03-22-18-05-34/2011-08-24-04-53-01

http://www.md.go.th/safety_environment/04_4.php

http://www.mkh.in.th/index.php/orgact/304-cu5propose

http://abc.net.au/news/2010-05-03/timeline-20-years-of-major-oil-spills/419898

http://elearningexamples.com/the-worst-oil-spills-in-history/

http://news.bbc.co.uk/2/hi/8664684.stm

http://wqm.pcd.go.th/water/images/stories/marine/journal/ns_article1_dec10_wqmb.pdf

http://got-pemsea.com/frontend/tactics_view.php?Submit=Clear&Tactics_ID=4#File_1

http://got-pemsea.com/frontend/tactics_view.php?Submit=Clear&Tactics_ID=4#File_1

http://wqm.pcd.go.th/water/images/stories/marine/report/oilspill54.pdf

http://www.mkh.in.th/index.php/orgact/303-2013-08-08-16-36-07

http://www.eng.chula.ac.th/node/824

http://www.atsdr.cdc.gov/


14. German G. US Government Hid Damage BP Spill Did to Whales 2012. Available from: http://disinfo.com/2012/10/us-government-hid-damage-bp-spill-did-to-whales/.

15. เดลนวส. ภาพถายดาวเทยมคราบนามนรวลาสด 2013. Available from: http://www.dailynews.co.th/technology/223246.

16. OIL SPILL RESPONSE STRATEGY [Internet]. Available from: http://www.bp.com/liveassets/bp_internet/bp_caspian/bp_caspian_en/STAGING/local_assets/downloads_pdfs/xyz/BTC_Construction_Phase_ESAP_Annex_D.10_Oil_Spill_Response_Strategy_Document.pdf.

17. Untong A, Kaosa-ard M, Ramos V, Sangkakorn K, Rey-Maquieira J. Factors Influencing Local Resident Support for Tourism Development: A Structural Equation Model. The APTA Conference 2010; July 13-16; Macau, China between2010.

18. ระดมวจยผลกระทบนามนดบรว 2013 [cited เดลนวส]. Available from: http://www.dailynews.co.th/thailand/223320

19. นามนรวพนพษ คนหวนภยสขภาพ เกดโรคกลวปลา ระแวงหอย! : ASTVผจดการรายวน; 2013. Available from: http://www.manager.co.th/daily/viewnews.aspx?NewsID=9560000096298.

20. เอกบรณวฒน ว. Benzene. In: เอกบรณวฒน ว, วงศวทยวโชต ส, editors. พษวทยาอาชพ. 3 ed. ชลบร: สมมาอาชวะ; 2556. p. 67-71.

21. Polycyclic aromatic hydrocarbon: Wikipedia, the free encyclopedia. Available from: http://en.wikipedia.org/wiki/Polycyclic_aromatic_hydrocarbon.

22. TNN 24. บอรดปตท.นดถกเยยวยาผลกระทบนามนรว: TNN 24; 2013. Available from: http://www.tnnthailand.com/news_detail.php?id=6359&t=news

http://disinfo.com/2012/10/us-government-hid-damage-bp-spill-did-to-whales/

http://www.dailynews.co.th/technology/223246

http://www.bp.com/liveassets/bp_internet/bp_caspian/bp_caspian_en/STAGING/local_assets/downloads_pdfs/xyz/BTC_Construction_Phase_ESAP_Annex_D.10_Oil_Spill_Response_Strategy_Document.pdf



http://www.dailynews.co.th/thailand/223320

http://www.manager.co.th/daily/viewnews.aspx?NewsID=9560000096298

http://en.wikipedia.org/wiki/Polycyclic_aromatic_hydrocarbon

http://www.tnnthailand.com/news_detail.php?id=6359&t=news


ภาคผนวก


ภาคผนวก ก เครองมอในการรวบรวมขอมล


ภาคผนวก ข แผนพทกษระยอง

ISBN: 978-616-551-882-6

ราคา 250 บาท

กรณีศึกษา...

Environment

Transcript of กรณีศึกษา...