การบร�หารความเสี่� ยงห�องสี่ม�ด:กรณี�ศึ�กษา

ดร.นฤมล ร�นไวย์ ศู�นย์ ความร� � (ศูคร.)

สถาบั�นว�จั�ย์ว�ทย์าศูาสตร และเทคโนโลย์�แห่!งประเทศูไทย์ (วว.)

http://klc.tistr.or.th/

30 Aug 2010 2

ร��จั�กความเสี่� ยง

• ความเส�ย์ง = ภั�ย์ค%กคามต!อความส(าเร)จัขององค กร

• การบัร�ห่ารจั�ดการความเส�ย์ง = กระบัวนการในการตระห่น�กถ,งความเส�ย์งและว�ธี�การในการลดความเส�ย์งให่�เห่ล�อน�อย์ท�ส%ด

30 Aug 2010 3

http://www.clir.org/pubs/reports/pub90/appendix1.html

30 Aug 2010 4

การประเม�นความเส�ย์ง พื้�/นฐานในการสร�างห่ร�อพื้�ฒนา

ระบับัเพื้�อสร�างกรอบัการควบัค%มภัาย์ใน internal control ซึ่,งจัะท(าให่�ผู้��บัร�ห่ารได�ร�บัร� �ถ,งสถานภัาพื้ของทร�พื้ย์ ส�นขององค กรท�ม�อย์�!

ร��จั�กความเสี่� ยง

30 Aug 2010 5

• ความเปล�ย์นแปลงอย์!างรวดเร)ว• ความคาดห่ว�งของผู้��ใช้�บัร�การ• การแข!งข�นท�ด%เด�อดร%นแรง• การเปล�ย์นแปลงอย์!างรวดเร)ว

ของเทคโนโลย์�

ป5จัจั�ย์แวดล�อมต!อการเก�ดความเส�ย์ง

30 Aug 2010 6

ป5จัจั�ย์ส(าค�ญของความเส�ย์งในห่�องสม%ด

• คน (expertise)• การเง�น งบัประมาณ (ผู้ลกระทบั

ทางเศูรษฐก�จั )

30 Aug 2010 7

ป5จัจั�ย์ส(าค�ญของความเส�ย์งในห่�องสม%ด

• ทร�พื้ย์ากรสารสนเทศู (print, digital)

• อ%ปกรณ (คอมพื้�วเตอร )• ส�งแวดล�อมต!างๆ (ปลวก รา

ความช้�/น ภั�ย์ธีรรมช้าต�)• การเม�อง (ภัาย์ในห่น!วย์งาน ภัาย์นอกห่น!วย์งาน)

30 Aug 2010 8

การด(าเน�นงานด�านความเส�ย์ง• การบั!งช้�/ความ

เส�ย์ง ทบัทวนสภัาวะแวดล�อมภัาย์นอก

เศูรษฐก�จั การเม�อง ส�งคม เทคโนโลย์� และสภัาวะต!างๆ natural

man-made

30 Aug 2010 9

•พื้�นธีก�จัของห่�องสม%ด•ประเภัทของทร�พื้ย์ากรห่�องสม%ด•กรอบัแนวทางการควบัค%มและด�แลร�กษา เพื้�อลด ความเส�ย์งในการด(าเน�นก�จัการ

การด(าเน�นงานด�านความเส�ย์ง

30 Aug 2010 10

• การพื้�ฒนา การสงวนร�กษา การให่�บัร�การ • การย์�ม ค�น • ไม!อย์�!ท�ช้� /น • ส�ญห่าย์• ถ�กขโมย์ • แคตตาล)อกไม!ถ�กกล%!ม • ค�นไม!เจัอ

การด(าเน�นงานด�านความเส�ย์ง

30 Aug 2010 11

• การลดโอกาสความเส�ย์ง ด�วย์การพื้�ฒนากรอบัในการควบัค%มภัาย์ใน เช้�อมโย์งก�จักรรมประจั(าว�นเข�าก�บันโย์บัาย์เร�องความเส�ย์ง และข�/นตอนในการท(างาน

• การควบัค%มภัาย์ในน�/น ต�องช้!วย์ลดความเส�ย์ง

การด(าเน�นงานด�านความเส�ย์ง

30 Aug 2010 12

กรณ�ศู,กษาในสห่ร�ฐอเมร�กาLibrary of Congress

Harvard College Library

Denver Public Library Caltech Library System

30 Aug 2010 13

Library of Congress

พื้�นธีก�จั (Mission)• จั�ดห่าทร�พื้ย์ากรสารสนเทศูให่�ม�

ความพื้ร�อมและเป:นประโย์ช้น ต!อสมาช้�กร�ฐสภัาและประช้าช้นอเมร�ก�น

30 Aug 2010 14

Library of Congress

พื้�นธีก�จั (Mission)• สร�างความย์�งย์�นและสงวนร�กษาไว�

ซึ่,งทร�พื้ย์ากรความร� �ท�รวบัรวม (knowledge collection) และการสร�างสรรค เพื้�อช้นร% !นอนาคต

30 Aug 2010 15

• ม�ประเภัท Collections ท�ห่ลากห่ลาย์ และม�ระด�บัค%ณค!าท�แตกต!างก�น

• การม� collections ท�ครอบัคล%มแทบัท%กด�านอย์!างกว�างขวางเป:นเร�องจั(าเป:น

Library of Congress

30 Aug 2010 16

• Collection เพื้�อการว�จั�ย์ม�ความส(าค�ญและม�ค%ณค!ามากท�ส%ด จั,งต�องการการด�แล สงวนร�กษาในระย์ะย์าว

Library of Congress

30 Aug 2010 17

Library of Congress

• ต�นท%นในการจั�ดห่า ข�/นตอนในการด(าเน�นการ และการสงวนร�กษาทร�พื้ย์ากรใน collection

• ต�นท%นในการด�แลร�กษาทร�พื้ย์ากรให่�ม�ความท�นสม�ย์ ม�ความคงทน และเข�าถ,งได�โดย์สะดวก

30 Aug 2010 18

ความเส�ย์งท�ส(าค�ญในการด(าเน�นงานของ Library of Congress ได�แก!

• การขาดความต!อเน�องของ Collection ไม!สามารถจั�ดห่าทร�พื้ย์ากรสารสนเทศูท�ส(าค�ญต!อการว�จั�ย์ ซึ่,งเป:นท�ต�องการของผู้��ใช้�บัร�การ

Library of Congress

30 Aug 2010 19

• ไม!สามารถจั�ดห่าทร�พื้ย์ากรเพื้�อให่�บัร�การได�ตามเวลา และเห่มาะสมก�บัย์%คสม�ย์

Library of Congress

30 Aug 2010 20

• ไม!สามารถสงวนร�กษาทร�พื้ย์ากรสารสนเทศูใน collections ให่�อย์�!ในสภัาพื้ท�ด� ไม!เก�ดการเส�ย์ห่าย์ physical degradation ข,/นก�บัส�อห่ลาย์ๆ ประเภัทของห่�องสม%ด ห่ร�อการเก�ดความเส�ย์ห่าย์จัากการใช้�งาน

Library of Congress

30 Aug 2010 21

• ความเส�ย์งจัากการท�ทร�พื้ย์ากร

สารสนเทศูถ�กขโมย์ เก�ดการเส�ย์ห่าย์ ห่ร�อ เก�ดความส�ญเส�ย์อ�นเน�องมาจัากอ%บั�ต�เห่ต%

Library of Congress

30 Aug 2010 22

Harvard College Library

ภารก�จัหลั�ก “ให่�การสน�บัสน%นการสอนและการ

ว�จั�ย์ของคณะศู�ลปศูาสตร และว�ทย์าศูาสตร ในสาขาต!างๆ รวมท�/งมห่าว�ทย์าล�ย์ นอกจัากภัารก�จัในข�/นพื้�/นฐานน�/แล�ว ย์�งรวมถ,งการสน�บัสน%นช้%มช้นว�ช้าการในวงกว�างด�วย์ ”

30 Aug 2010 23

Denver Public Library

พั�นธก�จั• การช้!วย์ให่�ประช้าช้นในช้%มช้นบัรรล%

ศู�กย์ภัาพื้ของตนอย์!างเต)มท� โดย์การให่�บัร�การข�อม�ลข!าวสาร ให่�การศู,กษา ให่�แรงบั�นดาลใจั และให่�ความบั�นเท�งแก!ผู้��ใช้�บัร�การ

30 Aug 2010 24

Denver Public Library

• นโย์บัาย์การจั�ดห่าทร�พื้ย์ากร การอน%ร�กษ และมาตรการด�านความปลอดภั�ย์ และระบับัการย์�ม-ค�น จัะแตกต!างจัากสถาบั�นห่ร�อห่�องสม%ดอ�นๆ ท�ม�ผู้��ใช้�บัร�การเป:นกล%!มห่ร�อช้%มช้นในระด�บัประเทศู

30 Aug 2010 25

Caltech Library System

• พื้�นธีก�จัของ Caltech Library System

• ให่�บัร�การทร�พื้ย์ากรห่�องสม%ดและการบัร�การสารสนเทศูท�ท�นสม�ย์ ด�วย์ค%ณภัาพื้ส�งส%ด ภัาย์ในเวลาอ�นรวดเร)วและค%�มค!าการลงท%น

30 Aug 2010 26

Caltech Library System

• ห่�องสม%ดทางด�านว�ทย์าศูาสตร เทคโนโลย์� ให่�ความส(าค�ญก�บั ความท�นสม�ย์ของสารสนเทศู currency of information

• ม�ความต�องการในการด�แลร�กษาทร�พื้ย์ากรสารสนเทศูท�แตกต!างก�น

30 Aug 2010 27

• สถาบั�นการว�จั�ย์ต�องพื้บัก�บัความเส�ย์งด�านต!างๆ เช้!น

• เทคโนโลย์�• ความคาดห่ว�งของผู้��ใช้�บัร�การ

Caltech Library System

30 Aug 2010 28

• ร�ปแบับัส�ออ�เล)กทรอน�กส ของงานว�จั�ย์ต!างๆ ต�องการเคร�องม�อการส�บัค�นท�สะดวก รวดเร)ว ไม!เป:นท�ผู้�ดห่ว�งของผู้��ใช้�บัร�การ

Caltech Library System

30 Aug 2010 29

Caltech Library System

ล�กษณะท�แตกต!างจัากห่�องสม%ดอ�น จั,งต�อง

• สม�ครเป:นสมาช้�กฐานข�อม�ลต!างๆ • เป:นสมาช้�กวารสารอ�เล)กทรอน�กส • ทร�พื้ย์ากรเพื้�อการบัร�การ ควรอย์�!ใน

ร�ปแบับั digital• ต�องลงท%นด�าน IT

30 Aug 2010 30

กรณ�ศู,กษาในอ�งกฤษ

30 Aug 2010 31

• บั!งช้�/ความเส�ย์ง และจั�ดล(าด�บั เพื้�อให่�ม�นใจัว!าการว�เคราะห่ และการเปร�ย์บัเท�ย์บัความเส�ย์งน�/นอย์�!บันพื้�/นฐานเด�ย์วก�นอย์!างสม(าเสมอ

• เล�อกควบัค%มเฉพื้าะความเส�ย์งห่ล�กก!อน (the major ones)

British Library

30 Aug 2010 32

• จั�ดท(าแผู้นธี%รก�จัของห่�องสม%ด (Library’s business plans)

• ต�/งท�มบัร�ห่ารความเส�ย์ง เพื้�อต�ดตามและทบัทวนความค�บัห่น�า

• เข�ย์นกระบัวนการบัร�ห่ารจั�ดการโครงการของห่�องสม%ด

British Library

30 Aug 2010 33

British Library

• “Any internal or external event that might adversely affect the ability of the Library to achieve its strategy, policy or operational goals.”

30 Aug 2010 34

British Library

• “เห่ต%การณ ท�เก�ดข,/นท�/งภัาย์ในห่ร�อภัาย์นอก ท�อาจัม�ผู้ลกระทบัต!อความสามารถในการด(าเน�นการของห่�องสม%ด ม�ให่�บัรรล%ตามกลย์%ทธี นโย์บัาย์ ห่ร�อเป=าห่มาย์ในการปฏิ�บั�ต�การ”

30 Aug 2010 35

British Library

• ส!วนห่น,งของการวางแผู้นบัร�ห่ารห่�องสม%ด และเฝ้=าระว�งกระบัวนการ ท�ม�กรอบัการท(างานในการควบัค%มภัาย์ใน

30 Aug 2010 36

• การพื้�จัารณาถ,งการจั�ดสรรทร�พื้ย์ากรห่�องสม%ด การจั�ดล(าด�บัความส(าค�ญ และการจั�ดท(าราย์งานเก�ย์วก�บักระบัวนการการควบัค%มภัาย์ใน

British Library

30 Aug 2010 37

• ผู้��บัร�ห่ารและพื้น�กงานจัะต�องร� �แจั�งถ,งว�ตถ%ประสงค ของห่�องสม%ดค�ออะไร และอะไรค�อส�งท�จัะมาข�ดขวางไม!ให่�บัรรล%ว�ตถ%ประสงค น�/นๆ

British Library

30 Aug 2010 38

• ต�องพื้�จัารณาว!าเห่ต%การณ ความเส�ย์งน�/น ม�แนวโน�มว!าจัะเก�ดข�น และจัะม�ผู้ลกระทบัอย์!างไร

British Library

30 Aug 2010 39

Pilkington Library Loughborough University

Disaster Control Plan สร�างจั�ตส(าน,กผู้!านทาง Intranet • จั%ดม%!งห่มาย์ของแผู้น • ราย์ละเอ�ย์ดของการประก�นภั�ย์

30 Aug 2010 40

Pilkington Library Loughborough University

• ข�อม�ลเก�ย์วก�บัเร�องความปลอดภั�ย์

• การร�บัม�อและการจั�ดการก�บัทร�พื้ย์ากรห่�องสม%ดท�เส�ย์ห่าย์

30 Aug 2010 41

Pilkington LibraryLoughborough University

ส�งท�ม�อย์�!ในแผู้น• รวบัรวมข�อม�ลในการร�บัม�อก�บั

ความเส�ย์งห่ร�อความห่าย์นะ

30 Aug 2010 42

Pilkington LibraryLoughborough University

• น(ามาประมวลเข�าไว�ด�วย์ก�น เพื้�อสามารถใช้�ได�ท�นท!วงท�ในย์ามฉ%กเฉ�น เช้!น ราย์ละเอ�ย์ดท�ต�ดต!อของห่น!วย์งานต!างๆ เช้!น บัร�ษ�ทผู้��เช้�ย์วช้าญในการกอบัก��ความเส�ย์ง และ ข�อม�ลด�านความปลอดภั�ย์ (Security information)

30 Aug 2010 43

Pilkington LibraryLoughborough University

• กระบัวนการ ข�/นตอนในสถานการณ ต!างๆ รวมท�/งการราย์งานความผู้�ดพื้ลาดท�เก�ดข,/น

• การจั�ดท(าแผู้นผู้�งห่�องสม%ด โดย์ใช้�เทคโนโลย์� เพื้�อให่�ผู้��ใช้�สามารถคล�กเข�าด�ได�

30 Aug 2010 44

Pilkington LibraryLoughborough University

• แผู้นใช้�ส(าห่ร�บัท�/งบั%คลากรมห่าว�ทย์าล�ย์และน�กศู,กษา

• ม�การประเม�นผู้ลโดย์ใช้� แบับัสอบัถาม

30 Aug 2010 45

Disaster management

30 Aug 2010 46

• ท%นการว�จั�ย์จัาก Arts and Humanities Research Council

• โครงการ ‘Safeguarding heritage at risk: disaster management in UK archives, libraries and museums’,

• ระห่ว!างป@ ค.ศู. 2005-2006

Disaster management

Graham Matthews Head of Department Information Science Loughborough University

30 Aug 2010 47

• ส(ารวจั 1996 archives, libraries and museums

• ตอบัแบับัสอบัถาม 635 archives, libraries and museums

• a response rate of 32%

Disaster management

30 Aug 2010 48

• แบับัสอบัถาม เก�ย์วก�บั disaster control plan; training; in-house disaster ของห่�องสม%ด ห่อจัดห่มาย์เห่ต% และพื้�พื้�ธีภั�ณฑ์ ต!างๆ

• ก�จักรรมในการบัร�ห่ารจั�ดการ การจั�ดการท�เก�ย์วข�องก�บัภัาย์นอก ความเห่)นท�ม�ต!อการบัร�ห่ารความห่าย์นะ

Disaster management

30 Aug 2010 49

• ประสบัการณ ท�เคย์พื้บัความห่าย์นะ

ด�านต!างๆ

Disaster management

30 Aug 2010 50

• สร�างให่�เก�ดความตระห่น�กเก�ย์วก�บัด�านอาคารสถานท� เช้!น การซึ่!อมบั(าร%ง การตรจัสอบัอย์!างวม(าเสมอ การปร�บัปร%งแผู้นให่�ท�นสม�ย์

Disaster management

30 Aug 2010 51

• ความส(าค�ญของการฝ้Bกอบัรม โดย์เฉพื้าะอย์!างย์�งความร� �เก�ย์วก�บัความห่าย์นะท�อาจัเก�ดข,/น

• แผู้นการควบัค%มและการร�บัม�อก�บัความห่าย์นะท�อาจัเก�ดข,/น

Disaster management

30 Aug 2010 52

• ความพื้ร�อมและความพื้อเพื้�ย์งของอ%ปกรณ ฉ%กเฉ�นท�เห่มาะสมก�บัสถานท�

Disaster management

30 Aug 2010 53

ความเส�ย์งของ ทร�พื้ย์ากร Digital

• Digital Preservation Coalition (UK)• ห่น!วย์งานไม!แสวงห่าผู้ลก(าไร ก!อต�/งข,/นเม�อป@ ค.ศู .

2001

30 Aug 2010 54

ความเส�ย์งของ ทร�พื้ย์ากร Digital

• Digital Preservation Coalition (UK)

• ผู้ล�กด�นให่�เก�ดความร!วมม�อระห่ว!างห่�องสม%ด เพื้�อให่�เก�ดความม�นคง ปลอดภั�ย์ในการสงวนร�กษาทร�พื้ย์ากรในอ�งกฤษ

• ร!วมม�อก�บัห่น!วย์งานนานาประเทศูเพื้�อแสวงห่าความร� �ท�เก�ย์วข�องก�บัทร�พื้ย์ากร digital

30 Aug 2010 55

มาตรฐานการบัร�ห่ารความเส�ย์งออสเตรเล�ย์-น�วซึ่�แลนด

30 Aug 2010 56

The Australian New Zealand Risk Management Standard (AS/NZ 4360:2004) ค(าจั(าก�ดความ ความเส�ย์ง“ ”

มาตรฐานการบัร�ห่ารความเส�ย์งออสเตรเล�ย์-น�วซึ่�แลนด

“the culture, processes and structures that are directed towards the effective management of potential opportunities and adverse effects”. 

30 Aug 2010 57

30 Aug 2010 58

AS/NZ 4360:2004 Risk Management Process

1.   สี่ อสี่ารแลัะปร�กษา (Communicate and Consult) 

การส�อสารอย์!างม�ประส�ทธี�ภัาพื้และการปร,กษาห่าร�อ การศู,กษาเก�ย์วก�บัเร�องความเส�ย์งเป:นเร�องส(าค�ญ เพื้�อให่�กระบัวนการบัร�ห่ารความเส�ย์งประสบัผู้ลอย์!างเป:นบั�รณาการ

มาตรฐานการบัร�ห่ารความเส�ย์งออสเตรเล�ย์-น�วซึ่�แลนด

30 Aug 2010 59

AS/NZ 4360:2004 Risk Management Process

2. การก%าหนดบร�บท (Establish the Context)

เข�าใจัถ,งกลย์%ทธี การบัร�ห่ารองค กร และการบัร�ห่ารความเส�ย์ง ท(าการประเม�นความเส�ย์งขององค กร ท�ส�มพื้�นธี เช้�อมโย์ง บัร�บัทภัาย์นอกก�บัสภัาวะแวดล�อมภัาย์ใน

มาตรฐานการบัร�ห่ารความเส�ย์งออสเตรเล�ย์-น�วซึ่�แลนด

30 Aug 2010 60

AS/NZ 4360:2004 Risk Management Process

3. บ'งชี้�)ความเสี่� ยง (Identify Risks) 

บั!งช้�/โครงการท�ม�การก(าห่นดกลย์%ทธี แผู้นปฏิ�บั�ต�การของความเส�ย์งด�านต!างๆ ท�เป:นระบับั แสดงให่�เห่)นท�/งภัาพื้ย์!อย์ และภัาพื้รวมของกระบัวนการในการด(าเน�นการ

มาตรฐานการบัร�ห่ารความเส�ย์งออสเตรเล�ย์-น�วซึ่�แลนด

30 Aug 2010 61

AS/NZ 4360:2004 Risk Management Process

4.   ว�เคราะห*ความเสี่� ยง (Analyse Risks)

การคาดการณ ถ,งแนวโน�มผู้ลล�พื้ธี ห่ร�อผู้ลกระทบั ท�อาจัเก�ดข,/น น(ามาจั�ดอ�นด�บัความร%นแรงของความเส�ย์ง

ถ�าร%นแรงมาก อาจัต�องให่�ห่น!วย์งานแม!เข�ามาสน�บัสน%นมากข,/น

มาตรฐานการบัร�ห่ารความเส�ย์งออสเตรเล�ย์-น�วซึ่�แลนด

30 Aug 2010 62

AS/NZ 4360:2004 Risk Management Process

5.   การประเม�นความเสี่� ยง

(Evaluate Risks) การประเม�นเพื้�อจั�ดล(าด�บั ความร%นแรง จั�ดล(าด�บัความส(าค�ญตาม

มาตรฐานเด�ย์วก�น  

มาตรฐานการบัร�ห่ารความเส�ย์งออสเตรเล�ย์-น�วซึ่�แลนด

30 Aug 2010 63

AS/NZ 4360:2004 Risk Management Process

6.  ความเสี่� ยงท� ค�กคาม (Treat Risks) 

การพื้�ฒนาและการปฏิ�บั�ต� เพื้�อลดความเส�ย์ง ได�แก!แผู้นปฏิ�บั�ต�การต!างๆ รวมท�/งงบัประมาณการสน�บัสน%นท�ต�องใช้�

มาตรฐานการบัร�ห่ารความเส�ย์งออสเตรเล�ย์-น�วซึ่�แลนด

30 Aug 2010 64

AS/NZ 4360:2004 Risk Management Process

7.   การเฝ้,าระว�งแลัะการทบทวน (Monitor and Review)  

ม�การเฝ้=าระว�งและทบัทวนความเส�ย์งอย์!างต!อเน�อง

ตรวจัสอบัประส�ทธี�ผู้ลของแผู้นการบัร�ห่ารความเส�ย์ง

มาตรฐานการบัร�ห่ารความเส�ย์งออสเตรเล�ย์-น�วซึ่�แลนด

30 Aug 2010 65

ผลัท� ได�ร�บจัากการบร�หารความเสี่� ยง

• ความเปล�ย์นแปลงทางด�าน collection

• การน(าเทคโนโลย์�ให่ม!ๆ มาใช้�ให่�เห่มาะสมก�บัผู้��ใช้�บัร�การ เช้!น booktalks

30 Aug 2010 66

ผลัท� ได�ร�บจัากการบร�หารความเสี่� ยง

• การให่�ความร� �ก�บัผู้��ใช้�บัร�การ เช้!น ความร� �เท!าท�นสารสนเทศู information กล%!มน�กอ!าน book discussion groups

• ท(าให่�ได�ร�บัการสน�บัสน%นจัากผู้��บัร�ห่ารและห่น!วย์งานอ�นๆ อย์!างเป:นร�ปธีรรม

30 Aug 2010 67

ขอบัค%ณ & ค(าถาม