მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.
description
Transcript of მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.
1
efeqtiani mmarTvelobis sistemis da teritoriuli
mowyobis reformis centri
municipaluri leqsikoni
Tbilisi
2008
2
municipaluri leqsikonis mizania daxmareba gauwios adgilobrivi
TviTmmarTvelobis mosamsaxureebsa da dainteresebul pirebs TviT-
mmarTvelobis uflebamosilebis ganxorcielebasTan dakavSirebuli
terminebis sworad gagebaSi.
municipalur leqsikonSi ZiriTadad Tavmoyrilia TviTmmarTvelo-
basTan SexebaSi myofi is terminebi, romlis ganmartebebsac iZleva
saqarTvelos kanonmdebloba.
municipaluri leqsikoni Sedgenilia efeqtiani mmarTvelobis siste-
mis da teritoriuli mowyobis reformis centris eqspertis aleqsan-
dre svaniSvilis mier.
municipaluri leqsikoni momzadda da gamoica gaeros ganviTarebis
programis proeqtis farglebSi “saqarTvelos mTavrobis decentral-
izaciisaken mimarTuli Zalisxmevis mxardaWera”
UNDP/Geo/00051330
gamoica “aradanis” mier
ISBN 978-99928-72-22-2
3
a
1. abiturienti – sruli zogadi ganaTlebis mqone piri, romelsac
aqvs saqarTveloSi gacemuli an masTan gaTanabrebuli sruli zog-
adi saSualo ganaTlebis damadasturebeli dokumenti da swavlis
gagrZelebas apirebs umaRles saganmanaTleblo dawesebulebaSi
(kanoni „umaRlesi ganaTlebis Sesaxeb“
2. abrazia – zRvis napirisa da mimdebare teritoriis rRveva-Carecx-
va wylis mimoqcevisa da talRebis Sedegad. (kanoni „niadagebis kon-
servaciisa da nayofierebis aRdgena-gaumjobesebis Sesaxeb“)
3. absenteizmi - amomrCevelTa uari monawileoba miiRon warmomad-
genlobiTi an Tanamdebobis pirebis arCevnebSi Tu referendumSi. zo-
gier qveyanaSi absenteizmis sawinaaRmdegod dawesebulia jarimebi,
agreTve sxva saxis sanqciebi.
4. absolutizmi - [<laT. absolutus TavisTavadi; uTuo] - mmarTvelobis
forma, romlis drosac umaRlesi xelisufleba mTlianad da ganuyo-
flad ekuTvnis erT pirs, monarqs.
5. absoluturi privilegia – kanoniT gaTvaliswinebuli pasux-
ismgeblobisagan piris sruli da upirobo ganTavisufleba
6. absolucia [laT. absolutio ganTavisufleba]– 1. (samarT.). sasamarT-
los dadgenileba, romliTac braldebuls aTavisufleben sasjelisa-
gan. 2. kaTolikur eklesiaSi: codvaTa miteveba.
7. agenti - [laT. agens (agentis) moqmedi] –1. saxelmwifos, daweseb-
ulebis, organizaciis warmomadgeneli, rwmunebuli. 2. ama Tu im sax-
elmwifos dazvervis organoebis saidumlo TanamSromeli, romelic
awyobs dazvervas, diversiebs da sxv. 3. samecniero terminologiaSi:
moqmedi mizezi, romelic iwvevs sxvadasxva movlenas bunebaSi, adamia-
nis organizmSi da sxv., mag., fizikuri agenti. qimiuri agenti. saagento
- 1. raime centraluri dawesebulebis an sawarmos adgilobrivi gan-
yofileba. mag., aeroflotis saagento. 2. zogi sainformacioan sxva
funqciebis mqone dawesebulebis saxelwodeba. mag., depeSaTa saagen-
to.
8. agenti ekonomikuri – fizikuri an iuridiuli piri, romelic,
ganurCevlad rezidentobisa, sawarmos organizaciul-samarTlebri-
vi da sakuTrebis formisa, eweva samewarmeo saqmianobas. es termini
agreTve moicavs mogebaze araorientirebul arasamewarmeo (arako-
merciul) iuridiul pirebsa da sxva gaerTianebebs, romlebic arian
bazris monawileni an moqmedeben mewarmeebis, saqvelmoqmedo orga-
nizaciebisa da profesiuli gaerTianebebis interesebis Sesabamisad.
4
(kanoni „Tavisufali vaWrobisa da konkurenciis Sesaxeb“)
9. agitacia [laT. agitatio aRZvra, amoZraveba] -zepiri an beWdviTi moR-
vaweoba, romlis mizania moaxdinos zegavlena farTo masebis Segnebasa
da ganwyobilebaze, darazmos isini garkveuli sazogadoebriv - poli-
tikuri amocanebis Sesasruleblad.
10. agremani [frang. agrément Tanxmoba]– (dipl.). erTi saxelmwifos
mTavrobis Tanxmoba – miiRos Tavis qveyanaSi meore saxelmwifos
diplomatiuri warmomadgeneli.
11. agresia [laT. aggressio Seteva, Tavdasxma]– erTi saelmwifos Sei-
araRebuli Tavdasxma sxva qveyanaze misi dapyrobis mizniT.
12. agraruli [ <agrarius miwisa, mindvrisa] - miwaTmoqmedebasTan, mi-
waTmflobelobasTan dakavSirebuli; samiwaTmoqmedo.
13. agremani [frang. agrément Tanxmoba] – erTi saxelmwifos mTavrobis
Tanxmoba miiRos Tavis qveyanaSi meore saxelmwifos diplomatiuri
warmomadgeneli
14. agresia [laT. aggressio Seteva, Tavdasxma] – erTi saxelmwifos Sei-
araRebuli Tavdasxma sxva qveyanaze misi dapyrobis mizniT
15. adaptacia[laT. adaptatio Segueba, Sewyoba]– 1. Segueba arsebul
garemo pirobebTan an cvlilebebTan 2. grZnobis organos SeCveva
garemosTan. mag., Tvalis (mxedvelobis) adaptacia. teqstis adaptacia
– raime teqstis gamartiveba, Semokleba-gadakeTeba ucxo enis Semswav-
lelTaTvis.
16. adaptacia moxeleebis - axal TanamSromelTa miRebis Semdgomi
periodi, romelic moicavs dawesebulebis Sinaganawesis da moqmedi
wesebis gacnobas, saqmianobidan gamomdinare kavSirebis damyarebas.
17. adaptirebadi struqtura - moqnili organizaciuli struqtura,
romelic saSualebas iZleva advilad moaxdinos reagireba momxdar
cvlilebebze (gansxvavebiT xisti, biurokratiuli struqtura)
18. saadaptacio cvlilebebi - spontanuri cvlileba (municipalite-
tis struqturis an Tanamdebobis pirebis), romelic gamowveulia
garemo pirobebis cvlilebaTa zemoqmedebis an arasaTanado Sedegebis
miRebiT (mag. cxovrebis donis daqveiTebiT).
19. adgilobrivi TviTmmarTveloba – saqarTvelos moqalaqeTa
ufleba da SesaZlebloba, adgilobrivi TviTmmarTvelobis organoe-
bis meSveobiT, saqarTvelos kanonmdeblobis Sesabamisad moawesrigon
da marTon adgilobrivi mniSvnelobis sakiTxebi sakuTari pasuxismge-
5
blobiT da adgilobrivi mosaxleobis interesebis Sesabamisad
20. adgilobrivi TviTmmarTvelobis organo – adgilobrivi TviTm-
marTvelobis ganxorcielebis mizniT, kanoniT dadgenili wesiT Seqm-
nili TviTmmarTvelobis warmomadgenlobiTi (sakrebulo) da aRmas-
rulebeli (gamgeoba/meria) organoebi;
21. adgilobrivi mauwyebloba –kanoniT dadgenili wesiT ganxor-
cielebuli mauwyebloba, romelic xelmisawvdomia licenziiT gansaz-
Rvruli momsaxurebis zonis mosaxleobis aranakleb 90%-isaTvis
(kanoni „mauwyeblobis Sesaxeb“)
22. adgilobrivi tyis fondi - saxelmwifo sameurneo tyis fondis
nawili, romelTan dakavSirebul samarTlebriv urTierTobebs am
kodeqsisa da saqarTvelos kanonmdeblobis Sesabamisad aregulireben
adgilobrivi TviTmmarTvelobisa da mmarTvelobis organoebi („tyis
kodeqsi)
23. adgilobrivi daqvemdebarebis (municipaluri) Teatri – Teat-
ri, romelic finansdeba adgilobrivi biujetidan ( kanoni „Teatrebis
Sesaxeb“)
24. adekvaturi [laT. adaequatus] – (risame) sruli Sesatyvisi, sruli
Sesabamisi.
25. adendumi [< laT. addo vumateb, vurTav] –xelSekrulebis (kerZod,
Carteris) damateba, romelic cvlis an avsebs xelSekrulebis ama Tu
im pirobas.
26. advokati - [laT. advocatus] – 1. iuristi, romelic gamodis bralde-
bulis damcvelad an awarmoebs visime saqmes sasamarTloSi; veqili. 2.
Tavisufali profesiis piri, romelic emorCileba mxolod kanonsa da
profesiuli eTikis normebs da gawevrianebulia saqarTvelos advoka-
tTa asociaciaSi. („advokatTa Sesaxeb“).
27. advokatis saqmianoba - advokatis mier iuridiuli rCevis micema
im pirisaTvis, romelmac mas daxmarebisaTvis mimarTa (klienti); kli-
entis warmomadgenloba sakonstitucio davis, sisxlis, samoqalaqo an
administraciuli samarTlis saqmeze sasamarTloSi, arbitraJSi, wi-
naswari dakavebis, mokvlevisa da gamoZiebis organoebSi; mesame piris
mimarT samarTlebrivi dokumentebis momzadeba da klientis saxeliT
nebismieri dokumentaciis wardgena; iseTi iuridiuli daxmarebis gaw-
eva, romelic ar ukavSirdeba mesame piris winaSe warmomadgenlobas.
(„advokatTa Sesaxeb“).
28. advokati sazogadoebrivi– iuridiuli daxmarebis biuros, iu-
ridiuli daxmarebis mimwodeblis an reestrSi registrirebuli ad-
6
vokati, romelic am kanonis safuZvelze axorcielebs iuridiul dax-
marebas (kanoni „iuridiuli daxmarebis Sesaxeb“)
29. administracia [ laT. administratio marTva - gamgebloba ] –1. mmarT-
velobis organoebi warmoeba - dawesebulebaSi. 2. dawesebulebis
mmarTveli pirebi. 3. aRmasrulebeli xelisuflebis organoebi; qvey-
nis calkeuli nawilebis mmarTveloba.
30. administratori [laT. administrator mmarTveli]– zog dawesebule-
baSi: pasuxismgebeli ganmkargulebeli,momwyobi risame.
31. administraciuli - 1. administraciasTan, administraciis orga-
noebTan dakavSirebuli. mag., raionis administraciuli centri. re-
spublikis administraciuli dayofa. 2. aRmasrulebeli organoebis
gankargulebiT momxdari, miRebuli. mag., adminisraciuli sajeli.
32. administraciuli organo – yvela saxelmwifo an adgilobrivi
TviTmmarTvelobis da mmarTvelobis organo an dawesebuleba, sajaro
samarTlis iuridiuli piri” (garda politikuri da religiuri gaer-
Tianebebisa), agreTve nebismieris sxva piri, romelic kanonmdeblobis
safuZvelze asrulebs sajaro samarTlebriv uflebamosilebebs
(zogadi administraciuli kodeqsi“)
33. administraciul-samarTlebrivi aqti – administraciuli or-
ganos mier kanonmdeblobis safuZvelze gamocemuli samarTlebrivi
aqti (zogadi administraciuli kodeqsi“)
34. administraciul-samarTlebrivi aqti normatiuli - uflebamo-
sili administraciuli organos mier sakanonmdeblo aqtis safuZvel-
ze gamocemuli samarTlebrivi aqti, romelic Seicavs misi mudmivi an
droebiTi da mravaljeradi gamoyenebis qcevis zogad wess („zogadi
administraciuli kodeqsi“)
35. administraciul-samarTlebrivi aqti individualuri - admin-
istraciuli organos mier administraciuli kanonmdeblobis safuZ-
velze gamocemuli individualuri samarTlebrivi aqti, romelic
awesebs, cvlis, wyvets an adasturebs piris an pirTa SezRuduli
wris uflebebsa da movaleobebs. individualur administraciul-
samarTlebriv aqtad CaiTvleba agreTve administraciuli organos
mier miRebuli gadawyvetileba mis uflebamosilebas mikuTvnebuli
sakiTxis dakmayofilebaze ganmcxadeblisaTvis uaris Tqmis Sesaxeb,
aseve administraciuli organos mier gamocemuli an dadasturebu-
li dokumenti, romelsac SeiZleba mohyves samarTlebrivi Sedegebi
(„zogadi administraciuli kodeqsi“)
36. administraciul-samarTlebrivi aqti aRmWurveli – adminis-
traciul-samarTlebrivi aqti, romelic dainteresebul mxares ani-
7
Webs raime uflebas an sargebels („zogadi administraciuli kodeq-
si“)
37. administraciuli kodeqsi - administraciuli organoebis mier
administraciul-samarTlebrivi aqtis gamocemis da aRsrulebis, ad-
ministraciuli saCivris da gancxadebis ganxilvis, administraciuli
garigebis momzadebis, dadebisa da Sesrulebis wesis ganmsazRvravi
samarTlebriv normaTa sitematizirebuli kanoni
38. administraciuli komisia - administraciis organo, romelic ga-
nixilavs Tanamdebobis pirebebis mier maT samsaxureobriv movaleo-
bebis SesrulebasTan dakavSirebul davebs.
39. administraciuli samarTali - samarTlebriv normaTa erTo-
blioba, romlebic aregulireben aRmasrulebeli xelisuflebis ganx-
orcielebis procesSi warmoSobil sazogadoebriv urTierTobebs.
40. administraciul samarTaldarRveva (gadacdoma) - saxelmwifo
an sazogadoebrivi wesrigis, sakuTrebis, moqalaqeTa uflebebisa da
Tavisuflebebis, mmarTvelobis dadgenili wesis xelmyofi marTl-
sawinaaRmdego, braleuli (ganzraxi an gaufrTxilebeli) moqmedeba
an umoqmedoba, romlisTvisac kanonmdeblobiT gaTvaliswinebulia
administraciuli pasuxismgebloba.(`administraciul samarTaldar-
RvevaTa kodeqsi~)
41. administraciuli saxdeli - pasuxismgeblobis zomas da gamoiy-
eneba administraciuli samarTaldarRvevis Camdenis aRsazrdelad
kanonebis dacvis, saerTo cxovrebis wesebis pativiscemis suliskveTe-
biT, agreTve rogorc TviT samarTaldamrRvevis, ise sxva pirTa mier
axali samarTaldarRvevebis Cadenis acilebis mizniT. („administraci-
ul samarTaldarRvevaTa kodeqsi“)
42. administraciuli saCivari - dainteresebuli mxaris mier ufle-
bamosil administraciul organoSi am kodeqsiT dadgenili wesiT
wardgenili werilobiTi moTxovna darRveuli uflebis aRdgenis
mizniT imave an qvemdgomi organos mier gamocemuli administraciul-
samarTlebrivi aqtis baTilad gamocxadebis, Secvlis an axali ad-
ministraciul-samarTlebrivi aqtis gamocemis an administraciuli
organos mier iseTi moqmedebis ganxorcielebis an iseTi moqmedebis
ganxorcielebisagan Tavis Sekavebis Sesaxeb, romelic ar gulisxmobs
individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis gamocemas
(„zogadi administraciuli kodeqsi“)
43. administraciuli erTeuli - TviTmmarTveli erTeulis nawili,
sadac iqmneba adgilobrivi TviTmmarTvelobis teritoriuli orga-
no
8
44. administraciuli warmoeba -administraciuli organos saqmiano-
ba administraciul-samarTlebrivi aqtis momzadebis, gamocemisa da
aRsrulebis, administraciuli saCivris gadawyvetis, agreTve admin-
istraciuli xelSekrulebis momzadebis, dadebis an gauqmebis mizniT
(„zogadi administraciuli kodeqsi“)
45. administraciul-teqnikuri personali - administraciul dawe-
sebulebaSi xelSekrulebis safuZvelze samuSaod miRebuli pirebi,
romlebic asruleben finansuri, materialuri da teqnikuri uzrun-
velyofisa da damxmare xasiaTis sxva funqciebs
46. administraciis xelmZRvaneli (kancleri) – finansuri, materi-
aluri da adamianuri resursebis marTvis sferoSi umaRlesi sagan-
manaTleblo dawesebulebis administraciis xelmZRvaneli; (kanoni
„umaRlesi ganaTlebis Sesaxeb“)
47. administraciuli xelSekruleba - administraciuli organos
mier sajaro uflebamosilebis ganxorcielebis mizniT fizikur an
iuridiul pirTan, agreTve administraciul organosTan dadebuli
samoqalaqo samarTlebrivi xelSekruleba. („zogadi administraciu-
li kodeqsi“)
48. administrireba [< laT. administro vmarTav, ganvageb]– mbrZane-
bloba, ganmkargulebloba; marTva;
49. administrireba gadasaxadebis - gadasaxadebis gamoangariSebas-
Tan, gadaxdasTan da deklarirebasTan, sagadasaxado kontrolTan,
agreTve gadasaxadis gadamxdelTa/sagadasaxado agentTa aRricxvas-
Tan, informirebasTan da sagadasaxado valdebulebaTa Sesrulebis
uzrunvelyofasTan dakavSirebuli formebis, meTodebisa da wesebis
erToblioba, romlebsac sagadasaxado organoebi axorcieleben saga-
dasaxado kanonmdeblobis aRsrulebis procesSi („sagadasaxado kod-
eqsi“)
50. adresati [germ. Adressat < frang.]– 1. piri, romelsac egzavneba wer-
ili, depeSa da misT. 2. piri, vis saxelzec adresia Sedgenili
51. avali - saCeko Tavdeboba (kanoni „Cekis Sesaxeb“)
52. avansi -[frang. avance] - misaRebi Tanxis nawili, romelsac winaswar
uxdian visme Sesasrulebeli samuSaos angariSSi.
53. avTentikuri, auTenturi [berZ. authentikos TviTmyofi] - namdvili, .
sarwmuno, pirvelwyaroze damyarebuli, dednis Sesabamisi.
54. avTentikuroba – obieqtis, misi struqturuli elementis, gare-
mos, konteqstis, funqciis an/da Tvisebebis pirvelqmniloba, maTi Se-
9
qmnis an Camoyalibebis Tanadrouloba
55. avizo [ital. avviso Setyobineba] – uwyeba, romliTac atyobineben
mimRebs misTvis fulis, Tamasuqis an saqonlis gagzavnas.
56. avista [< ital. a vista wardgeniT, warmodgeniT] – Tamasuqi,
romelsac gaunaRdeben warmomdgens.
57. avtarkia [berZ. autarkeia TviTdakmayofileba, damoukidebloba] -
agresiuli ekonomikuri politika, romelic miznad isaxavs importis
SezRudvas da amave dros eqsportis ganviTarebas.
58. avtokefalia [berZ. autos TviT da kephalē Tavi] - marTlmadidebeli
eklesiis damoukidebloba. adgilobrivi eklesiis sruli TviTmmarT-
veloba. mmarTveli organoebis arCevisa da daniSvnis, aseve saeklesio
qonebis warmarTvis (wminda mironis kurTxeva, kanonikuri ganCine-
bebis gamocema da sxv) damoukidebloba (saqarTvelos saxelmwifosa
da saqarTvelos avtokefalur marTmmadidebel eklesias Soris kon-
stituciuri Setanxmeba)
59. avtokratia [berZ. autokrateia] - qveynis marTvis iseTi sistema, rom-
lis drosac mTeli umaRlesi Zalaufleba erTi piris xelSia moqceu-
li SeuzRudavad; TviTmpyrobeloba, absolutizmi.
60. avtonimi [berZ. autos TviT da onoma (an onuma) saxeli] - namdvili
saxeli avtorisa, romelic fsevdonimiT wers.
61. avtonomia [berZ. autonomia] – 1. romelime qveynis, mxaris, olqis
ufleba - hqondes sakuTari marTva - gamgeoba; TviTmmarTveloba 2.
umaRlesi saganmanaTleblo dawesebulebisa da misi ZiriTadi erTeu-
lis Tavisufleba, damoukideblad gansazRvros da ganaxorcielos
akademiuri, safinanso-ekonomikuri da administraciuli saqmianoba
(kanoni „umaRlesi ganaTlebis Sesaxeb“)
62. avtori - [laT. auctor Semqmneli, Semoqmedi] – 1. Semqmneli raime
nawarmoebisa (mxatvrulisa, mecnierulisa, musikalurisa) an raime
proeqtisa, gamogonebisa da sxv. 2. fizikuri piri, romlis inteleqtu-
alurSemoqmedebiTi saqmianobis Sedegadac Seiqmna nawarmoebi (kanoni
„saavtori da momijnave uflebebis Sesaxeb“)
63. avtosatransporto saSualeba – Zraviani satransporto saSu-
aleba an satransporto saSualebaTa Sewyvilebuli kombinacia, ro-
melic gamoiyeneba gzaze tvirTis gadasazidad da mgzavrTa gadasay-
vanad. („saavtomobilo transportis Sesaxeb“)
64. avtosatransporto gadayvana/gadazidva – saavtomobilo gzaze
avtosatransporto saSualebiT mgzavrTa gadayvana/tvirTis gada-
10
zidva. („saavtomobilo transportis Sesaxeb“)
65. azartuli TamaSobebi – TamaSobebi, romelTa Sedegi mTlianad
an nawilobriv damokidebulia SemTxveviTobaze, tardeba banqos das-
tis, kamaTlis, saTamaSo borblis (ruletis) an saTamaSo aparatis meS-
veobiT da masSi monawileoba fuladi mogebis SesaZleblobas iZleva
(kanoni „latariebis, azartuli da sxva momgebiani TamaSobebis mowyo-
bis Sesaxeb“)
66. avuari [frang. avoir qoneba] - calke pirovnebis an dawesebulebis
anabari sazRvargareTis bankSi.
67. avtoritaruli [frang. autoritaire mbrZanebluri < laT.] - rac da-
myarebulia avtoritetisadmi, xelisuflebisadmi usityvo morCile-
baze.
68. azri – SefasebiTi msjeloba, Tvalsazrisi, komentari, agreTve
nebismieri saxiT iseTi Sexedulebis gamoxatva, romelic asaxavs rome-
lime pirovnebis, movlenis an sagnis mimarT damokidebulebas da ar
Seicavs dadasturebad an uaryofad faqts (kanoni „mauwyeblobis Ses-
axeb“ da kanoni „sityvisa da gamoxatvis Tavisuflebis Sesaxeb“))
69. akademiuri Tavisufleba – akademiuri personalisa da student-
Ta ufleba damoukideblad ganaxorcielon samecniero kvleva, swav-
leba da swavla; (kanoni „umaRlesi ganaTlebis Sesaxeb“)
70. akademiuri mobiloba – studentTa da akademiuri personalis
Tavisufali gadaadgileba swavlis, swavlebisa da kvlevis procesebSi
monawileobis uzrunvelsayofad rogorc qveynis SigniT, ise sazR-
vargareT, saqarTvelos kanonmdeblobiTa da umaRlesi saganmanaTle-
blo dawesebulebis mier dadgenili wesiT, akademiuri xarisxebisa da
kvalifikaciis cnobiT; (kanoni „umaRlesi ganaTlebis Sesaxeb“)
71. akademiuri sabWo – umaRlesi saganmanaTleblo dawesebulebis
umaRlesi warmomadgenlobiTi organo; (kanoni „umaRlesi ganaTlebis
Sesaxeb“)
72. akademiuri umaRlesi ganaTlebis kvalifikaciaTa CarCo –
erovnuli sakvalifikacio CarCos Semadgeneli dokumenti, romelSic
sistematizebulia saqarTveloSi arsebuli akademiuri umaRlesi
ganaTlebis yvela kvalifikacia; (kanoni „umaRlesi ganaTlebis Ses-
axeb“)
73. akademiuri xarisxi – xarisxi, romelic mieniWeba pirovnebas
umaRlesi saganmanaTleblo dawesebulebis mier Sesabamisi umaRlesi
ganaTlebis safexuris damTavrebisas; (kanoni „umaRlesi ganaTlebis
Sesaxeb“)
11
74. akademiuri wodeba – wodeba (sapatio doqtori, emeritusi), ro-
melic kanonmdeblobiT dadgenili wesiT eniWeba ucxo qveynis mec-
niers an sazogado moRvawes gansakuTrebuli damsaxurebisTvis an
saqarTvelos moqalaqes akademiur moRvaweobaSi profesiuli aRi-
arebisaTvis; (kanoni „umaRlesi ganaTlebis Sesaxeb“)
75. akreditacia, akrediteba [< laT. accredo vendobi] – 1. (finans.).
vinmesTvis rwmunebis micema fulis misaRebad an savaWro operaciebis
sawarmoeblad. 2. (dipl.). rwmunebis (akreditivis) micema ucxo saxelm-
wifos mTavrobasTan warmomadgenlobisaTvis. 3. Jurnalistis ofi-
cialuri daSveba raime saerTaSoriso komferenciaze, sportul Se-
jibrebaze da misTanebze iqauri movlenebis gasaSuqeblad. 4. adminis-
traciuli warmoebis farglebSi saeqsperto Sefaseba, romlis ganxor-
cielebis Semdegac akreditaciis erTiani erovnuli organo – akredi-
taciis centri Sesabamisi mowmobis gacemiT oficialurad aRiarebs
iuridiuli an fizikuri piris mier Sesabamisobis Sefasebis sferoSi
gansazRvruli saqmianobis ganxorcielebis uflebamosilebas; (saqa-
rTvelos kanoni „biologiuri agrowarmoebis ganxorcielebis Ses-
axeb“) 5. ganaTlebis akreditaciis erovnuli centris mier profesiul
saganmanaTleblo dawesebulebaSi mimdinare saswavlo procesis saqa-
rTvelos kanonmdeblobiT dadgenil profesiul standartTan, stand-
artul saxelobo saganmanaTleblo programasTan da saqarTvelos ga-
naTlebisa da mecnierebis saministros mier dadgenil normativebTan
Sesabamisobis dadastureba (kanoni „profesiuli ganaTlebis Sesaxeb“)
6. administraciuli warmoebis farglebSi saeqsperto Sefaseba, rom-
lis ganxorcielebis Semdegac akreditaciis erTiani erovnuli orga-
no – akreditaciis centri Sesabamisi mowmobis gacemiT oficialurad
aRiarebs iuridiuli an fizikuri piris mier Sesabamisobis Sefasebis
sferoSi gansazRvruli saqmianobis ganxorcielebis uflebamosile-
bas (kanoni „biologiuri agrowarmoebis ganxorcielebis Sesaxeb“) 7.
zogadsaganmanaTleblo dawesebulebaSi mimdinare saswavlo proce-
sis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentTan, erovnul
saswavlo gegmebTan da saqarTvelos ganaTlebisa da mecnierebis sa-
ministros mier dadgenil zogadsaganmanaTleblo dawesebulebebis
normativebTan Sesabamisobis dadastureba. Tu zogadsaganmanaTle-
blo dawesebuleba srulad ver akmayofilebs akreditaciis pirobebs,
mas garkveuli droiT mieniWeba pirobiTi akreditacia, raTa am drois
ganmavlobaSi akreditaciis pirobebi srulad dakmayofildes; (kanoni
„zogadi ganaTlebis Sesaxeb“) 8. umaRlesi saganmanaTleblo dawese-
bulebis an/da saganmanaTleblo programis statusis (saxelmwifos
mier aRiarebuli ganaTlebis damadasturebeli dokumentis gacemis
uflebis) dadgenis procedura. am proceduras axorcielebs sajaro
samarTlis iuridiuli piri – ganaTlebis akreditaciis erovnuli
centri (SemdgomSi – ganaTlebis akreditaciis erovnuli centri) sax-
elmwifos mier gansazRvrul moTxovnebTan umaRlesi saganmanaTle-
blo dawesebulebis (instituciuri akreditacia) an/da saganmanaTle-
blo programis (programuli akreditacia) Sesabamisobis dadgeniT;
12
(kanoni „umaRlesi ganaTlebis Sesaxeb“)
76. akreditivi -[germ. Akkreditiv < laT. accredo vendobi] – 1. sakredito
dawesebulebis (bankis,Semnaxveli salaros)mier gacemuli dokumenti,
romliTac is avalebs sxva aseTsave dawesebulebas misces warmomdgens
garkveuli Tanxa. 2.(dipl.). rwmunebis sigeli; dokumenti, romelic
adasturebs diplomatiuri warmomadgenlis rwmunebas.
77. algoriTmi -[frang. algorithme < arab. sakuT. saxelidan alxorezmi
(berZ. arithmos-Si - «ricxvi»-aRrevis Sedegad)] – 1. Sesasrulebeli mo-
qmedebis zusti da dawvrilebiTi aRwera, moqmedebis Tanmimdevrobis
miTiTebiT. 2. raime amocanis amosaxsnelad saWiro maTematikur moq-
medebaTa erToblioba.
78. alonJi - Tamasuqze mimagrebuli damatebiTi furceli, romelze-
dac keTdeba warwera
79. alternativa [frang. alternative] – ori erTmaneTis sapirispiro Sesa-
Zleblobidan erT-erTis arCevis aucilebloba; mesame SesaZleblobis
ararseboba.
80. alternatiuli SromiTi samsaxuri - sazogadoebrivad sasarge-
blo samoqalaqo samsaxuri, romelic cvlis samxedro samsaxurs da
emyareba samxedro valdebulebis samxedro samsaxuris formiT mox-
daze uaris Tqmis dasabuTebas sindisis, aRmsareblobisa da rwmenis
Tavisuflebis safuZvelze. alternatiuli SromiTi samsaxuri Tavisi
xasiaTiT unda Seesabamebodes samxedro samsaxurSi arsebul sirTu-
leebs.misi xangrZlivoba unda aRematebodes kanonmdeblobiT dad-
genil gawveviT samxedro samsaxuris xangrZlivobas (kanoni „arasamx-
edro, alternatiuli SromiTi samsaxuris Sesaxeb“)
81. amnistia [berZ. amnēstia daviwyeba (danaSaulisa, wyenisa), patieba] –
sasjelis moxsna an Semsubuqeba umaRlesi saxelmwifo xelisuflebis
dadgenilebiT garkveuli kategoriis msjavrdadebulTaTvis.
82. amxanagoba - erToblivi saqmianobis (amxanagobis) xelSekruleba,
rodesac ori an ramdenime piri kisrulobs erToblivad imoqmedos
saerTo sameurneo an sxva miznebis misaRwevad xelSekrulebiT gansaz-
Rvruli saSualebebiT, iuridiuli piris Seuqmnelad.
83. anabari – 1. komerciul bankSi an arasabanko sadepozito dawese-
bulebaSi piris mier Setanili fuladi saxsrebi, romlebzedac sa-
kuTrebis uflebas iZens komerciuli banki an arasabanko sadepozi-
to dawesebuleba da romelsac, rogorc wesi, ericxeba procentebi
(„erovnuli bankis Sesaxeb“) 2. fuladi Tanxis Setana sakredito dawe-
sebulebaSi, romlis drosac sakredito dawesebuleba moipovebs masze
sakuTrebis uflebas da valdebulia vadis dadgomisas imave valutaSi
13
daabrunos miRebuli Tanxa. Tu vada ar aris gansazRvruli, maSin fu-
ladi Tanxa SeiZleba nebismier dros iqnes ukan gamoTxovili. anabrebs
Sesabamisad unda daericxos procentebi. anabris mimRebi da sakredi-
to dawesebulebis direqtorebi (menejerebi) valdebulni arian meana-
bres miawodon informacia bankis likvidurobisa da bonitetis Ses-
axeb. („samoqalaqo kodeqsi“)
84. analizi [berZ. analysis daSla] – risame Seswavla misi nawilebad daS-
lis gziT (Sdr. sinTezi). maTematikuri analizi – umaRlesimaTemati-
kis mTavari nawili, romelic Seicavs diferencialur da integralur
aRricxvas.
85. analogia [berZ. analogia Sesatyvisoba] – msgavseba sagnebsa, movle-
nebsa da cnebebs Soris.
86. angariSvaldebuleba (sabiujeto) – sabiujeto procesis
monawile yvela piris pasuxismgebloba mis mier ganxorcielebul
saqmianobaze da biujetis Sesaxeb warmodgenil informaciaze (kanoni
„sabiujeto sistemis Sesaxeb“)
87. angariSsworeba (sabanko) - xelSekruleba, romlis Sesabamisad
sakredito dawesebuleba valdebulia Tavisi klientis saangariSs-
worebo angariSidan awarmoos gadaxdebi angariSze arsebuli Tanxebis
farglebSi da Semosuli Tanxebi Caricxos angariSSi. SesaZlebelia
angariSis mflobelis miTiTebis safuZvelze igive operaciebi ganx-
orcieldes naRdi fuliT. mxareTa SeTanxmebiT angariSis mflobels
SeiZleba daekisros momsaxurebis xarjebis gadaxda. („samoqalaqo
kodeqsi“)
88. anglosaqsuri modeli adgilobrivi TviTmmarTvelobis - xas-
iaTdeba adgilobrivi TviTmmarTvelobis sakmaod didi avtonomiiT.
saxelmwifoebSi (didi britaneTi, a.S.S., kanada, avstralia, axali ze-
landia da sx.), sadac gavrcelebulia adgilobrivi TviTmmarTvelo-
bis es tipi ar arsebobs gamokveTili daqvemdebareba centraluri
xelisuflebis da adgilobriv organoebs Soris. adgilebze ar arse-
bobs mTavrobis specialuri warmomadgenlis instituti, romelic
zedamxedvelobas gauwevda adgilobrivi TviTmmarTvelobis orga-
noebs. centraluri uwyebebi mxolod Sesabamisi sferoebis mixedviT
axorcieleben saerTo koordinacias, rac ZiriTadad TviTmmarTv-
elobis organoebis mier am uwyebebTan calkeuli sakiTxebis Sesaxeb
SeTanxmebis procedurebiT Semoifargleba. am tipis sistemebisaTvis
erT-erTi ZiriTadi damaxasiaTebeli niSania isic, rom adgilobrivi
organoebis kompetenciebi kanoniT mkacrad aris gansazRvruli: am
organoebs SeuZliaT Seasrulon mxolod kanoniT maTTvis miniWebu-
li funqciebi. aseT saxelmwifoebSi adgilobrivi TviTmmarTvelobis
organoebi ganixileba avtonomiur warmonaqmnebad, romlebic axor-
cieleben kanoniT gansazRvrul uflebamosilebebs.
14
89. aneqsia [laT. annexio SeerTeba] – erTi saxelmwifos mier sxva qvey-
nis teritoriis Tavis teritoriasTan ZaliT SeerTeba, dapyroba.
90. anketa [frang. enquête] – 1. furceli, romelzedac sxvadasxva kiTx-
vaa Camowerili garkveuli cnobebis Sesagroveblad. 2. aseTi fur-
clebis saSualebiT saWiro cnobebis Segroveba.
91. anklavi [frang. enclave] – erTi saxelmwifos teritoria an terito-
riis nawili, romelic yoveli mxridan garSemortymulia sxva saxelm-
wifos samflobeloebiT da romelsac ara aqvs zRvis napiri
92. anomia - iseTi socialuri viTareba, rodesac samarTlebrivi Tu
sxva normebi veRar gansazRvraven adamianTa qcevas.
93. anotacia [laT. annotatio SeniSvna] – wignis, statiis da misT. Sinaar-
sis mokled gadmocema, zogjer Sefasebis darTviT.
94. anulireba (gauqmeba) - saerTaSoriso xelSekrulebis calmxrivad
Sewyvetis forma, romelic niSnavs xelSekrulebis moqmedebis Sewyve-
tas meore monawile mxaris mier misi arsebiTad darRvevis SemTxvevaSi
an saerTaSoriso samarTlis sxva normebis Sesabamisad. („saerTaSor-
iso xelSekrulebebis Sesaxeb“)
95. antagonizmi [< berZ. antagōnisma brZola] – Seurigebeli winaaRmde-
goba, interesTa Seurigebeli dapirispireba.
96. anticipacia [laT. anticipatio] – 1. risame winaswar ganWvreta, winas-
war gamocnoba. 2. raime movlenis savaraudo droze adre dadgoma; ri-
same vadaze adre Sesruleba.
97. antrepriza – Teatraluri organizacia, romelic afinansebs da
axorcielebs sxvadasxva Teatralur proeqts da ar hyavs mudmivmoq-
medi Teatraluri dasi (kanoni „Teatrebis Sesaxeb“)
98. anturaJi [frang. entourage] – garemomcvel pirobaTa erToblioba;
garemo.
99. apatridi [berZ. a (uary. nawilaki) da patris (patridos) samSoblo]
– (samarT.). piri, romelic ar iTvleba arc erTi qveynis moqalaqed
(qveSevrdomad).
100. aparTeidi [afr. appartheid cal-calke cxovreba] - rasobrivi
diskriminaciis forma (gancalkeveba)
101. apelacia [laT. appellatio mimarTva] – 1. sasamarTlo gadaw-
yvetilebis gasaCivreba umaRles instanciaSi, romelsac aqvs ufleba
arsebiTad gadasinjos saqme da gamoitanos Tavisi gadawyvetileba. 2.
15
mxareebis da/an mesame pirebis ufleba sasamarTlos pirveli instanci-
iT gamotanili gadawyvetileba damoukidebeli sasarCelo moTxovniT
kanoniT dadgenil vadaSi gaasaCivron saapelacio sasamarTloSi.
(„samoqalaqo saproceso kodeqsi“)
102. apostili - specialuri Stampi, romelic daesmeba sazRvarga-
reT gasagzavn oficialur dokuments „ucxoeTis oficialuri doku-
mentebis legalizaciis moTxovnis gauqmebis Sesaxeb“ haagis 1961 wlis
5 oqtombris konvenciis Sesabamisad. apostiliT damowmebuli doku-
menti aRar saWiroebs diplomatiur an sakonsulo legalizacias.
103. apostiliT damowmeba – kanonmdeblobiT dadgenili wesis Ses-
abamisad, saTanado uflebamosilebis mqone saxelmwifo organos mier
sabuTze arsebuli xelmoweris namdvilobis, xelmomweri piris ufle-
bamosilebis, beWdis an Stampis avTentikurobis saxelmwifoebrivi da-
dastureba (kanoni „samoqalaqo aqtebis registraciis Sesaxeb“)
104. aprobacia [laT. approbatio mowoneba] da aprobireba - 1. ofi-
cialurad gamoxatuli mowoneba, dadastureba Semowmebis Sedegad.
2. sasoflo-sameurneo kulturaTa naTesebis gamokvleva saukeTeso
Teslis SesarCevad.
105. araamortizebadi ZiriTadi saSualeba – ZiriTadi saSualeba,
romelic eqspluataciis dros ar kargavs Tavis Rirebulebas. (saga-
dasaxado kodeqsi)
106. aramaterialuri aqtivi – fizikuri formis armqone identi-
ficirebadi arafuladi aqtivi, romelsac piri iyenebs saqonlis war-
moebis, saqonlis miwodebis/momsaxurebis gawevis, sxvisTvis ijariT
gadacemis an/da administraciuli miznebisaTvis. aramaterialur
aqtivs miekuTvneba saavtoro ufleba, patenti, savaWro niSani, gud-
vili, kompiuteruli programa, licenzia, ijaris ufleba, franCizi,
sabadoebis damuSavebis ufleba, importisa da eqsportis specialuri
uflebebi. („sagadasaxado kodeqsi“)
107. aramaterialuri qonebrivi sikeTe - is moTxovnebi da ufle-
bebi, romlebic SeiZleba gadaeces sxva pirebs, an gamiznulia saimisod,
rom maT mflobels Seeqmnas materialuri sargebeli, anda mieniWos
ufleba mosTxovos sxva pirebs raime. („samoqalaqo kodeqsi“)
108. arapirdapiri gadasaxadi – gadasaxadi (dRg, aqcizi da sxva),
romelic dgindeba miwodebuli saqonlis an/da gaweuli momsaxurebis
fasze danamatis saxiT da romelsac ixdis momxmarebeli am gadasaxa-
diT gazrdili fasiT saqonlis an/da momsaxurebis SeZenisas. arapir-
dapiri gadasaxadis biujetSi gadaxdis valdebuleba ekisreba saqon-
lis mimwodebels an/da momsaxurebis gamwevs, romelic am kodeqsis
miznebisaTvis iwodeba gadasaxadis gadamxdelad. („sagadasaxado kod-
16
eqsi“)
109. arakonkurentuli garemo – sasaqonlo bazrebi, sadac Sesa-
Zlebelia konkurenciis arseboba, magram igi SezRuduli an/da akrZa-
lulia saxelmwifo an adgilobrivi mmarTvelobis organos mier.
(kanoni „Tavisufali vaWrobisa da konkurenciis Sesaxeb“)
110. arasabanko sadepozito dawesebuleba - iuridiuli piri, ro-
melic ar warmoadgens komerciul banks da uflebamosilia miiRos
depozitebi da maTi gamoyenebiT Tavisi saxeliT awarmoos kanonmde-
blobiT gansazRvruli sabanko saqmianobis nawili, garda saqarT-
velos fasiani qaRaldebis erovnuli komisiis mier licenzirebuli
pirisa. („erovnuli bankis Sesaxeb“).
111. araformaluri ganaTleba – profesiuli ganaTleba, garda
profesiuli umaRlesi ganaTlebisa, romelic pirma miiRo profe-
siuli saganmanaTleblo dawesebulebisagan damoukideblad an ara-
akreditebuli saganmanaTleblo programis aTvisebis Sedegad; (kano-
ni „profesiuli ganaTlebis Sesaxeb“)
112. arbitraJi [frang. arbitrage] - sadavo sakiTxebis gadawyveta ar-
bitrebis saSualebiT; samediatoro sasamarTlo.
113. arbitraJi (kerZo) - pirebs Soris wamoWrili samoqalaqo dava
maTive SeTanxmebiT gansaxilvelad gadaecema mudmivmoqmed an am da-
visaTvis sagangebod Seqmnil droebiT kerZo arbitraJs. SeTanxmeba
arbitraJis gansaxilvelad davis gadacemis Sesaxeb (saarbitraJo Se-
Tanxmeba) ideba werilobiT. („kerZo arbitraJis Sesaxeb“)
114. argumenti [laT. argumentum mtkiceba] – 1. (wign.). sabuTi, ro-
melic mohyavT risame dasamtkiceblad. 2. (maTem.). damoukidebeli cv-
ladi sidide, romlis cvlilebazedac aris damokidebuli meore sidi-
dis (funqciis) cvlileba.
115. arenda [polon. arenda] – 1. uZravi qonebis droebiT daqiraveba
saTanado xelSekrulebis dadebiT; ijara. 2. gadasaxadi aseTi xelSek-
rulebis mixedviT.
116. arteli [< rus. артель] - ama Tu im profesiis, xelobis adamianTa
gaerTianeba raime sameurneo saqmianobisaTvis; amxanagoba
117. arqivi [laT. archivum] – 1. dawesebuleba, sadac inaxeba Zveli
werilobiTi Zeglebi da sabuTebi. 2. raime dawesebulebis ganyofileba,
sadac inaxeba Zveli sabuTebi, damTavrebuli saqmeebi da misT. 3. dawe-
sebulebis an calke piris werilebis, xelnawerebis, fotosuraTebisa
da misT. krebuli.
17
118. arqiteqtori - Sesabamisi ganaTlebis cenzis mqone piri, ro-
melic Tavisi SemoqmedebiTi moRvaweobiT qmnis saarsebo garemos
garkveul sivrceSi, formasa da istoriul konteqstSi, pasuxs agebs am
garemos aspeqtebis arqiteqturis eniT gamosaxvaze (kanoni „arqiteq-
turuli saqmianobis Sesaxeb“)
119. arqiteqturuli saqmianoba - arqiteqtoris SemoqmedebiTi
moRvaweoba, romlis amocanaa qalaqTmSeneblobiTi obieqtis, gare-
mos formirebis, Senobis, nagebobis, interieris proeqtis Sedgena,
masSi sivrcobriv-gegmarebiTi, mxatvruli da funqciuri sakiTxebis
gadawyveta, sainJinro-teqnikuri, teqnologiuri da sxva nawilebis
damuSavebis xelmZRvaneloba, daproeqtebis procesis erTiani cik-
lis organizeba, saavtoro zedamxedvelobis ganxorcieleba da mSene-
blobis gaZRola (kanoni „arqiteqturuli saqmianobis Sesaxeb“)
120. arqiteqturuli nawarmoebi - arqiteqturuli proeqtis da
arqiteqturuli obieqtis saxiT arsebuli arqiteqturuli saqmiano-
bis Sedegi, romelic warmoadgens saavtoro uflebaTa obieqts (kano-
ni „arqiteqturuli saqmianobis Sesaxeb“)
121. arqiteqturuli proeqti - arqiteqturuli Semoqmedebis
Sedegad dokumenturad dafiqsirebuli avtoriseuli Canafiqri, sa-
dac Camoyalibebulia arqiteqturuli obieqtis struqtura da moc-
ulobiT-sivrciTi dagegmarebis principi, romelic normatiuli da
saxelmZRvanelo dokumentebis moTxovnaTa Sesabamisad kompleqsu-
rad wyvets qalaqTmSeneblobiT, mxatvrul-esTetikur, funqciur da
teqnikur sakiTxebs, warmoadgens saavtoro uflebaTa obieqts da ar
saWiroebs licenzirebas (kanoni „arqiteqturuli saqmianobis Ses-
axeb“)
122. arqiteqturuli obieqti - arqiteqturuli proeqtis safuZ-
velze ganxorcielebuli qalaqTmSeneblobiTi kompleqsi, Senoba,
nageboba, interieri, landSafturi garemo (sabaRe-saparko an sxva
teritoria) an istoriuli ganaSenianeba da Senoba-nageboba, romelsac
istoriisa da kulturis ZeglTa dacvis organos moTxovnaTa Sesabam-
isad Cautarda rekonstruqcia-regeneracia (kanoni „arqiteqturuli
saqmianobis Sesaxeb“)
123. arqiteqturul-gegmarebiTi davaleba - saqarTvelos kanon-
mdeblobiT, normatiuli da saxelmZRvanelo dokumentebis kom-
pleqsiTa da adgilobrivi TviTmmarTvelobisa da mmarTvelobis or-
ganos mier gansazRvruli moTxovnebis erToblioba, romelic adgens
arqiteqturuli obieqtis daniSnulebas, mis parametrebs, teritori-
ul farglebs, miwis nakveTze ganTavsebas, agreTve misi daproeqtebi-
sa da mSeneblobis ekologiur, teqnikur, organizaciul da sxva piro-
bebs (kanoni „arqiteqturuli saqmianobis Sesaxeb“)
18
124. arqiteqturul-samSeneblo saqmianobaSi dadgenili saorga-
nizacio wesebis darRveva: - a) obieqtis mSeneblobis dawyeba, mSene-
blobis warmoeba an/da obieqtis demontaJi saTanado nebarTvis gareSe;
b) obieqtze sainformacio dafis ganuTavsebloba an dafaze arasruli
informaciis ganTavseba; g) mSenebare teritoriis Semomfargvleli
usafrTxoebis Robis an/da mSenebare obieqtis Semomfargvleli dam-
cavi badis dadgenili wesis darRveviT ganTavseba an ganuTavsebloba;
d) obieqtis funqcionireba eqspluataciaSi miuReblad; e) mSenebare
obieqtis dadgenili wesis darRveviT mitoveba; v) dangreuli, daum-
Tavrebeli an damTavrebuli samSeneblo obieqtis proeqtiT gaTval-
iswinebuli keTilmowyobiTi samuSaoebis Seusrulebloba; z) arq-
iteqturul-samSeneblo saqmianobaze saxelmwifo zedamxedvelobis
organos miwerilobis Seusrulebloba an aradroulad Sesruleba; T)
normatiuli aqtiT gansazRvruli saorganizacio wesebis sxva dar-
Rveva; i) im avariuli Senoba-nagebobis rekonstruqciis an demontaJis
ganuxorcielebloba, romlis avariulobis xarisxi uSualo safrTxes
uqmnis adamianis sicocxles an/da janmrTelobas. (kanoni „arqiteqtu-
rul-samSeneblo saqmianobaze saxelmwifo zedamxedvelobis Sesaxeb“)
125. arqeologiuri obieqti – 100 an meti wlis win nawilobriv
an srulad ganamarxebuli an wyalqveS moqceuli naSTi, kulturuli
fena, romelic Seqmnilia adamianis mier an adamianis bunebaze zemo-
qmedebis Sedegad an romelsac atyvia adamianis zemoqmedebis kvali
(kanoni „kulturuli memkvidreobis Sesaxeb“)
126. arqeologiuri samuSaoebi – samecniero saqmianoba, romelic
mimarTulia arqeologiuri obieqtebis gamosavlenad da Sesaswavlad;
arqeologiuri obieqtis mokvlevis, gaTxris, restavracia-konser-
vaciisa da mecnieruli Seswavlis sruli cikli (kanoni „kulturuli
memkvidreobis Sesaxeb“)
127. arqeologiuri dazverva – arqeologiuri obieqtis arsebo-
bis, misi stratigrafiisa da qronologiis vizualurad an sasinji
TxrilebiT gansazRvra; (kanoni „kulturuli memkvidreobis Sesaxeb“)
128. arqeologiuri gaTxrebi – arqeologiuri obieqtebis gamov-
lenisa da mecnieruli Seswavlis mizniT Catarebuli miwis an wyalqve-
Sa samuSaoebi; (kanoni „kulturuli memkvidreobis Sesaxeb“)
129. arCevnebi - saarCevno procesi, romlis daniSnuleba da Sede-
gia sajaro xelisuflebis warmomadgenlobiTi organoebis da sajaro
xelisuflebis Tanamdebobis pirTa arCeva sayovelTao arCevnebiT;
(„saarCevno kodeqsi“)
130. arCevnebi saerTo – morigi an riggareSe sayovelTao arCev-
nebi, romelic tardeba sajaro xelisuflebis warmomadgenlobiTi
organos an sajaro xelisuflebis Tanamdebobis piris asarCevad, da
19
romelSi monawileobis uflebac aqvs Sesabamisad am warmomadgenlo-
biTi organos an Tanamdebobis piris am kanoniT dadgenil yvela amom-
rCevels. („saarCevno kodeqsi“)
131. arCevnebi morigi – saerTo arCevnebi, romelic imarTeba sa-
jaro xelisuflebis warmomadgenlobiTi organos an sajaro xelisu-
flebis Tanamdebobis piris uflebamosilebis vadis gasvlis gamo
saqarTvelos konstituciiT, am kanoniT, afxazeTisa da aWaris av-
tonomiuri respublikebis konstituciebiTa da saTanado kanonebiT
dadgenil vadebSi. („saarCevno kodeqsi“)
132. arCevnebi riggareSe – saerTo arCevnebi, romelic tardeba sa-
jaro xelisuflebis warmomadgenlobiTi organos an sajaro xelisu-
flebis Tanamdebobis piris uflebamosilebis vadamde Sewyvetis gamo.
(„saarCevno kodeqsi“)
133. arCevnebi proporciuli saarCevno sistemiT - parlamenti-
sa da adgilobrivi TviTmmarTvelobis warmomadgenlobiTi organos
– sakrebulos wevrebis arCevnebi partiuli siebis safuZvelze; („saa-
rCevno kodeqsi“). („saarCevno kodeqsi“)
134. arCevnebi xelaxali – arCevnebi, romlebic morigi arCevnebi-
saTvis dadgenili wesiT xelaxla tardeba: a) saqarTvelos mTel teri-
toriaze proporciuli saarCevno sistemiT Catarebuli arCevnebis
SemTxvevaSi, Tu isini arCatarebulad gamocxadda da kanoni aRar
iTvaliswinebs ganmeorebiTi kenWisyris gamarTvis SesaZleblobas;
b) mTel saarCevno olqSi maJoritaruli sistemiT Catarebuli ar-
Cevnebis SemTxvevaSi, Tu isini arCatarebulad gamocxadda, an Sedga,
magram asarCevi piri ver airCa da kanoni aRar iTvaliswinebs arCev-
nebis meore turis gamarTvis SesaZleblobas; g) Tu arCeulma pirma am
kanoniT dadgenil vadaSi ceskos ar warudgina narkologiuri Semow-
mebis cnoba da arCevnebis Sedegebi baTilad iqna cnobili ceskos Se-
sabamisi gadawyvetilebiT; d) Tu arCevnebis Sedegebi baTilad iqna
cnobili sasamarTlos gadawyvetilebiT. („saarCevno kodeqsi“)
135. arCevnebi maJoritaruli saarCevno sistemiT - parlamenti-
sa da adgilobrivi TviTmmarTvelobis warmomadgenlobiTi organos
– sakrebulos wevrebis arCevnebi erTmandatiani an mravalmandatiani
saarCevno olqebis mixedviT; („saarCevno kodeqsi“)
136. audiovizualuri nawarmoebi – nawarmoebi, romelic Sedgeba
Tanamimdevruli gamosaxulebebisagan xmis TanxlebiT an/da uamisod,
qmnis moZraobis STabeWdilebas da SeiZleba aRqmul iqnes mxedvelo-
biT an/da smeniT. audiovizualur nawarmoebs miekuTvneba kinemato-
grafiuli da sxva nawarmoebebi, romlebic gamoxatulia kinemato-
grafiis analogiuri saSualebebiT (tele, video, diafilmebi da sxva) (
kanoni „saavtoro da momijnave uflebebis Sesaxeb“)
20
137. audiovizualuri nawarmoebis damamzadebeli (prodiuseri)
– fizikuri an iuridiuli piri, romelmac Tavis Tavze aiRo iniciati-
va da ikisra pasuxismgebloba aseTi nawarmoebis damzadebisaTvis; Tu
ar arsebobs sawinaaRmdego dasabuTeba, audiovizualuri nawarmoebis
damamzadeblad miiCneva is fizikuri an iuridiuli piri, romlis sax-
eli an dasaxelebac saTanado wesiT aRniSnulia nawarmoebze; ( kanoni
„saavtoro da momijnave uflebebis Sesaxeb“)
138. asigneba - 1. Tanxis gamoyofa raime miznisaTvis. 2. fiskaluri
wlis ganmavlobaSi sabiujeto klasifikaciiT gansazRvruli miznebi-
saTvis damtkicebuli moculobis farglebSi xarjis gawevis ufle-
bamosileba, romelic gaTvaliswinebulia biujetiT. asignebis gareSe
xarjis gaweva da valdebulebis aReba dauSvebelia. (kanoni „sabiuje-
to sistemis Sesaxeb“).
139. asigneba prognozirebuli - warmoadgens asignebas, romelic
dakavSirebulia valis momsaxurebasa da amortizaciasTan an/da sax-
elmwifos mier garantirebul sesxze gadaxdasTan. prognozirebuli
asignebis zeviT valdebulebis aReba dasaSvebia mxolod im SemTx-
vevaSi, Tu ministri saqarTvelos parlamentis safinanso-sabiujeto
komitets warudgens angariSs prognozirebuli asignebis gadaWar-
bebis mizezis Sesaxeb da wlis bolos misaRebi Sedegis prognozs,
xolo prognozirebuli asignebis koreqtireba gaTvaliswinebuli
iqneba wliur sabiujeto kanonSi saTanado cvlilebis Setanis Sesaxeb
kanonproeqtSi, romlis miRebis Semdegac SeiZleba Sesabamisi xarjis
asigneba gaweva. (kanoni „sabiujeto sistemis Sesaxeb“)
140. asigneba fiqsirebuli - warmoadgens prognozirebulis garda
yvela sxva asignebas. saxelmwifo, avtonomiuri respublikebisa da ad-
gilobrivi xelisuflebebis mier fiqsirebuli asignebis zeviT xarjis
gaweva da valdebulebis aReba dauSvebelia. (kanoni „sabiujeto siste-
mis Sesaxeb“)
141. asistent-profesori – umaRlesi saganmanaTleblo dawese-
bulebis akademiuri Tanamdeboba, romelzec SeiZleba arCeul iqnes
piri, romelic aris doqtori an doqtoranti da uZRveba laborato-
riul, saseminaro an praqtikul mecadineobebs; (kanoni „umaRlesi ga-
naTlebis Sesaxeb“)
142. asocirebuli profesori – umaRlesi saganmanaTleblo dawe-
sebulebis akademiuri Tanamdeboba. asocirebuli profesori monaw-
ileobs saswavlo procesSi da xelmZRvanelobs studentebis saswav-
lo da samecniero-kvleviT muSaobas; (kanoni „umaRlesi ganaTlebis
Sesaxeb“)
143. asociacia [< laT. associo vuerTeb] – 1. adamianebis an or-
ganizaciebis gaerTianeba, kavSiri. 2. risame jgufi, SenaerTi. mag.,
21
molekulaTa asociacia. 3. (fsiq.). iseTi kavSiri warmodgenaTa Soris,
rodesac erTi warmodgena iwvevs meores msgavsebis, kontrastis an
mezoblobis mixedviT.
144. asociacia profesiuli – saqarTvelos kanonmdeblobis Ses-
abamisad Seqmnili, wevrobaze dafuZnebuli, damoukidebeli arasame-
warmeo (arakomerciuli) iuridiuli piri, romelic Sedgeba erTi an
ramdenime momijnave profesiis warmomadgenlebisagan da romlis
mizania profesiis ganviTarebisaTvis xelSewyoba, wevrTa erToblivi
interesebis dacva, profesiuli eTikis dacvaze zrunva (kanoni „pro-
fesiuli ganaTlebis Sesaxeb“)
145. ataSe [frang. attaché] – 1.diplomatiur warmomadgenlobasTan
myofi Tanamdebobis piri, romelic raime dargis specialist-konsul-
tatia. mag., samxedro ataSe. 2. dabali diplomatiuri rangi sagareo
saqmeTa saministros uwyebaSi.
146. atentati [frang. attentat] – visime sicocxlis xelyofa politi-
kur niadagze.
147. atestacia [laT. attestatio mowmoba] – 1. visime saqmiani kvalifika-
ciis, codnis donis gansazRvra; daskvna visime unaris, Rirsebis, qce-
vis Sesaxeb. 2. sajaro mosamsaxuris profesiuli unar-Cvevebisa da mis
mier gaweuli saqmianobis perioduli Sefaseba, romelic miznad isax-
avs sajaro mosamsaxuris Sesabamisobis dadgenas mis mier dakavebul
TanamdebobasTan (kanoni „sajaro samsaxuris Sesaxeb“) 2. uflebamo-
sili organos mier saqarTvelos kanonmdeblobiT dadgenili wesiT
araformaluri gziT SeZenili saxelobo ganaTlebis mqone piris pro-
fesiuli codnisa da unar-Cvevebis Semowmeba da Sesabamisi kvalifika-
ciis dadastureba (kanoni „profesiuli ganaTlebis Sesaxeb“)
148. atornei [ingl. attorney] - anglosaqsur qveynebSi: ama Tu im piris
rwmunebuli, warmomadgeneli, romelic misi saxeliT da mis magivrad
asrulebs raime iuridiul moqmedebas.
149. atornei-generali [ingl. attorney-general] - did britaneTSi, aSS-
sa da zog sxva saxelmwifoSi: iusticiis erT-erTi umaRlesi Tanamde-
bobis piri; did britaneTSi igi ministrTa kabinetis wevria; aSS-Si -
iusticiis departamentis meTauri, mTavrobis warmomadgeneli umaR-
les sasamarTloSi.
150. audiencia [laT. audientia mosmena] - oficialuri miReba saxelm-
wifos maRali Tanamdebobis piris mier.
151. auditoruli saqmianoba - moicavs auditorul Semowmebas
(audits), auditoruli momsaxurebis gawevas, agreTve auditis orga-
nizaciul da meTodur uzrunvelyofas. („auditoruli saqmianobis
22
Sesaxeb“)
152. auditorul Semowmeba (auditi) - auditoruli saqmiano-
bis saxe, romelsac axorcieleben auditorebi da audituri firmebi
sameurneo subieqtis samewarmeo saqmianobis, sajaro buRaltruli
aRricxvisa da angariSgebis, dabegvrisa da sameurneo-safinanso saqmi-
anobisa da sawesdebo moTxovnebis utyuarobis, sisrulis, moqmed
kanonmdeblobasTan da normativebTan Sesabamisobis dadgenis mizniT.
(„auditoruli saqmianobis Sesaxeb“)
153. auditori - fizikuri piri, romelsac aqvs saqarTvelos par-
lamentTan arsebuli auditoruli saqmianobis sabWos mier gacemuli
auditoris sakvalifikacio sertifikati. igi auditorul saqmianobas
eweva individualurad licenziis safuZvelze da/an audituri firmis
meSveobiT. („auditoruli saqmianobis Sesaxeb“)
154. audituri firma - sawarmo, romelsac aqvs saqarTvelos teri-
toriaze auditoruli saqmianobis licenzia da romlis erTaderTi
sawesdebo mizania auditoruli saqmianoba. audituri firmas da mis
filials auditoruli saqmianobis ufleba eZleva mxolod maSin, Tu
maTSi sul cota erTi auditori mainc muSaobs. („auditoruli saqmi-
anobis Sesaxeb“)
155. auditoruli daskvna - auditoris mier saTanado wesiT Sed-
genili, xelmoweriT da beWdviT damowmebuli oficialuri sabuTi,
romelSic warmodgenilia daskvna sameurneo subieqtis angariSgebis
utyuarobis, safinanso-sameurneo saqmianobis buRaltruli aRricx-
vis sisrulis da moqmed kanonmdeloblobasTan da dadgenil norma-
tivTan misi Sesabamisobis Sesaxeb. („auditoruli saqmianobis Ses-
axeb“)
156. auqcioni [laT. auctio (auctionis)] – 1. sajaro vaWrobiT raime
qonebis, nivTebis gayidva, rodesac nivTi rCeba yvelaze meti safasur-
is gadamxdels. 2. qonebis gayidvis forma, romlis mizania sakuTrebis
ufleba mianiWos im myidvels, romelic vaWrobis procesSi gamyidvels
yvelaze maRal fass SesTavazebs, xolo Tu auqcioni gamocxaddeba pi-
robebiT – sakuTrebis ufleba mianiWos im myidvels, romelic aiRebs
valdebulebas, daakmayofilos gamocxadebuli pirobebi, da vaWrobis
procesSi gamyidvels yvelaze maRal fass SesTavazebs. (kanoni „sax-
elmwifo qonebis da adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis qonebis
privatizebisa da sargeblobis uflebiT gadacemis Sesaxeb“)
157. auqcioni specialuri - auqcionis forma, romlis monawile-
Ta mier qonebis Sesasyidi fasis SeTavazeba xdeba erTjeradad, weri-
lobiTi saxiT. sasoflo-sameurneo daniSnulebis miwis privatizebis
mizniT mowyobil specialur auqcionSi monawileobis miRebis ufleba
aqvT konkretuli administraciuli erTeulis – dasaxlebis (soflis,
23
dabisa da qalaqis) da dasaxlebaTa gaerTianebis (Temis) teritori-
ul sazRvrebSi sakomlo wignSi aRricxul an/da piradobis mowmobis
safuZvelze registrirebul saqarTvelos moqalaqeebs. (kanoni „sax-
elmwifo qonebis da adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis qonebis
privatizebisa da sargeblobis uflebiT gadacemis Sesaxeb“)
158. auqcioni Ria - auqcionis forma, romlis drosac nebadar-
Tulia Sesasyidi qonebis fasis mravaljeradi SeTavazeba. am formis
auqcionSi monawileobis ufleba aqvT saqarTvelos moqalaqeebsa da
saqarTveloSi registrirebul kerZo samarTlis iuridiul pirebs
(kanoni „saxelmwifo qonebis da adgilobrivi TviTmmarTveli erTeu-
lis qonebis privatizebisa da sargeblobis uflebiT gadacemis Ses-
axeb“)
159. aqti [laT. actus] – 1. raime calkeuli moqmedeba. mag., teror-
istuli aqti. 2. sxvadasxva xasiaTis oficialuri dokumenti; sigeli.
3. raime faqtis damadasturebeli dokumenti. iuridiuli aqti - aqti,
romliTac dadgenilia visime ufleba-movaleobani. 4. dramatuli
nawarmoebis, speqtaklis dasrulebuli nawili; moqmedeba. 5. sazeimo
sxdoma saswavlo dawesebulebaSi. saaqto darbazi - aqtisaTvis (ix.
aqti, mniSv. 5) gankuTvnili darbazi; sxdomaTa darbazi (Cveulebriv,
umaRles saswavlebelSi).
160. aqtiuri saarCevno ufleba – moqalaqis ufleba, xmis micemis
meSveobiT monawileoba miiRos sajaro xelisuflebis warmomadgen-
lobiT organoSi xalxis warmomadgenelTa asarCevad da sajaro xe-
lisuflebis Tanamdebobis dasakaveblad Catarebul sayovelTao ar-
Cevnebsa da referendumSi; („saarCevno kodeqsi“)
161. aqtivi [laT. activus moqmedi] – 1. raime organizaciis, koleq-
tivis yvelaze mowinave da moqmedi nawili. 2. (buhxalt.). warmoebis
balansis nawili, romelSic Sedis yvela saxis materialuri faseulo-
bani (fuli, saqoneli da sxv.) da moTxovnebi (sapirisp. pasivi).
162. aqtualuri [laT. actualis] - TanamedroveobisaTvis didad mniS-
vnelovani, Tanamedrove moTxovnilebaTa Sesabamisi; saWirboroto.
163. aqcepti [laT. acceptus miRebuli] – 1. (finans.). unaRdo angariSs-
worebis erT-erTi forma socialisturi meurneobis organizaciebs
Soris. 2. (finans.). gadamxdelis mier gakeTebuli warwera Tamasuqze,
rom igi kisrulobs gaanaRdos es Tamasuqi vadaze. 3. daTanxmeba wina-
dadebaze, rom daidos xelSekruleba. 4. gadamxdelis xelmowera imis
Taobaze, rom man Ceki miiRo gasanaRdeblad dadgenil vadaSi da Tanax-
maa gaanaRdos („Cekis Sesaxeb“)
164. aqcesiuri xelSekruleba [< laT. accessio SeerTeba] – (dipl.).
xelSekruleba, romliTac saxelmwifo uerTdeba sxva saxelmwifoTa
24
Soris adre dadebul xelSekrulebas.
165. aqcesoruli xelSekruleba (an valdebuleba) [laT. accessorius
momsvleli] – (dipl.). damatebiTi xelSekruleba, romelic daerTvis
mTavar valdebulebas.
166. aqcia [frang. action] – 1. fasiani qaRaldi, romelic adasturebs
misi mflobelis monawileobas saaqcio sazogadoebis kapitalSi da
aZlevs mas dividendis (mogebis wilis) uflebas. 2. raime ekonomikuri
an politikuri miznis misaRwevad wamowyebuli moqmedeba.
167. aqcizi [frang. accise] - arapirdapiri gadasaxadi farTo mox-
marebis sagnebze
168. aRnagoba - mesakuTris mier miwis nakveTis gadacema sxva piri-
saTvis vadian sargeblobaSi ise, rom am pirs hqondes am nakveTze an
mis qveS raime nagebobis aRmarTvis ufleba, aseve am uflebis gasx-
visebis, memkvidreobiT gadacemis, Txovebis, gaqiravebis ufleba. aR-
nagobis ufleba SeiZleba gavrceldes miwis nakveTis im nawilze, ro-
melic ar aris aucilebeli aRnagobisaTvis, magram iZleva nagebobiT
ukeT sargeblobis SesaZleblobas. aRnagobis uflebis vada ganisaz-
Rvreba mxareTa SeTanxmebiT, romelic ar unda aRematebodes ormoc-
dacxramet wels. („samoqalaqo kodeqsi“)
169. aRiarebuli sagadasaxado valdebuleba – gadasaxadi an/da
sanqcia, romelic warmoSobilia: a) gadasaxadis gadamxdelis/saga-
dasaxado agentis an sxva valdebuli piris mier wardgenili saga-
dasaxado deklaraciis safuZvelze; b) „sagadasaxado moTxovnis“
safuZvelze, romelsac gadasaxadis gadamxdeli/sagadasaxado agenti
an sxva valdebuli piri eTanxmeba an romlis gasaCivrebis vada gasu-
lia; g) sasamarTlos kanonier ZalaSi Sesuli gadawyvetilebis safuZ-
velze („sagadasaxado kodeqsi“)
170. aRiarebuli sagadasaxado davalianeba – sxvaoba gadasaxadis
gadamxdelis/sagadasaxado agentis aRiarebul jamur sagadasaxado
valdebulebasa da mis mier calkeuli gadasaxadebis an/da sanqciebis
mixedviT aRiarebuli zedmetad gadaxdili Tanxebis jams Soris.
(„sagadasaxado kodeqsi“)
b
1. baza - [frang. base berZ.] - risame safuZveli, sayrdeni. 2. sayrdeni
punqti, adgili (raime maragis, materialur faseulobaTa Sesanaxa-
vad), romelic emsaxureba mrewvelobis raime dargs, organizacias,
romelime raions da sxv. 3. dawesebuleba, romelic emsaxureba kul-
turul-saganmanaTleblo muSaobis romelime dargs. mag., turistul-
saeqskursio baza. 4. risame arsebobisaTvis saWiro materialur-teqni-
25
kuri faseulobis, pirobebis erToblioba. mag., msubuqi mrewvelobis
nedleulis baza. saqonlis sakvebis baza. 5. raime saqonlis, masalebis
da misT. mTavari sawyobi. 6. qveynis SeiaraRebuli Zalebis sayrdeni
punqti Tavis an sxvis teritoriaze. 7. (arqit.). svetis qveda, ufro msx-
vili nawili.
2. bazarze ganTavseba – sursaTis an cxovelis sakvebis ganTavseba-
Senaxva misi realizaciis mizniT, rac moicavs miwodebas, gayidvas
an gadacemas nebismieri formiT; (kanoni „sursaTis uvneblobisa da
xarisxis Sesaxeb“)
3. bakalavri – mflobeli im akademiuri xarisxisa, romelic pirs
akademiuri umaRlesi saganmanaTleblo programis pirveli safexuri-
saTvis – bakalavriatisaTvis dadgenili kreditebis raodenobis aT-
visebis Sedegad eniWeba; (kanoni „umaRlesi ganaTlebis Sesaxeb“)
4. bakalavriati – akademiuri umaRlesi ganaTlebis pirveli safex-
uri, saswavlo programebis erToblioba, romelic ZiriTadad iTval-
iswinebs Sesabamisi specialobebis Teoriuli safuZvlebis swavle-
bas, rac aucilebelia piris magistraturaSi Semdgomi swavlisaTvis
an miRebuli kvalifikaciiT muSaobisaTvis; (kanoni „umaRlesi gana-
Tlebis Sesaxeb“)
5. balansi [frang. balance] - Semosaval-gasavlis SefardebiTi jami.
mag., wliuri balansi. savaWro balansi - saqonlis importisa da eqs-
portis Sefardeba drois garkveul monakveTSi. aqtiuri balansi - (fi-
nans.). jami, romelSic Semosavali sWarbobs gasavals. pasiuri balansi
- (finans.). jami, romelSic gasavals sWarbobs Semosavals
6. banki komerciuli - saqarTvelos erovnuli bankis mier licen-
zirebuli iuridiuli piri, romelic iRebs depozitebs da maTi gam-
oyenebiT Tavisi saxeliT axorcielebs saqarTvelos kanonmdeblobiT
gansazRvrul sabanko saqmianobas (kanoni „komerciuli bankebis saqmi-
anobis Sesaxeb“)
7. banki erovnuli - saxelmwifos centraluri banki, bankTa banki,
mTavrobis bankiri da fiskaluri agenti. (kanoni „erovnuli bankis Ses-
axeb“)
8. banki ucxouri sando - ganviTarebuli qveynis banki, romelsac
aqvs kompetenturi saerTaSoriso sareitingo organizaciis mier
miniWebuli, garkveuli donis an masze maRali reitingi; saqarTvelos
erovnuli banki adgens kompetentur saerTaSoriso sareitingo or-
ganizaciaTa nusxas da TiToeuli kompetenturi saerTaSoriso sare-
itingo organizaciis mixedviT gansazRvravs reitingis dones (kanoni
„komerciuli bankebis saqmianobis Sesaxeb“)
26
9. banknota - fasiani qaRaldi, sabanko bileTi, romelic Tavdapirve-
lad adasturebda bank-emitentis brZanebas sakuTar Tavze dauyovne-
bliv gadaexada warmomdgenze sabanko bileTze aRniSnuli fuladi
Tanxa, dReisaTvis banknota warmoadgens qaRaldis fulis niSnis Sem-
cvlels, romelic gamoicema centraluri saemiso bankis mier.
10. bankroti [frang. banqueroutier] - valis gadaxdis unarmoklebuli,
valauvali, gakotrebuli piri.
11. barieri administraciuli – saxelmwifo an adgilobrivi xelisu-
flebis organos mier Sesabamisi kanonmdeblobiT masze delegirebu-
li uflebamosilebebis borotad gamoyeneba (zedmeti dokumentebis
moTxovna, ekonomikuri saqmianobis dawyebisTvis aucilebeli doku-
mentebis gacemis dausabuTebeli Seferxeba da sxv.). (kanoni „Tavisu-
fali vaWrobisa da konkurenciis Sesaxeb“)
12. barieri diskriminaciuli – saxelmwifo an adgilobrivi xelisu-
flebis organoebis mxridan sakuTrebis formis, rezidentobis an sxva,
calke aRebuli kriteriumebis mixedviT, ekonomikuri agentisaTvis
dausabuTebeli, gansxvavebuli da usamarTlo moTxovnebis wayeneba an
SeRavaTebis miniWeba. (kanoni „Tavisufali vaWrobisa da konkurenciis
Sesaxeb“)
13. barteri [ingl. barter gacvla-gamocvla, saqonelgacvla] - sagareo
vaWrobaSi: gawonasworebuli vaWroba - ramdensac mihyidian ama Tu im
firmas, imdensve iyidian misgan.
14. baJi saxelmwifo - biujetebSi Senatani, romelsac ixdian fizi-
kuri da iuridiuli pirebi saxelmwifos mier maTi interesebis Ses-
abamisi iuridiuli moqmedebebis SesrulebisaTvis da saTanado sab-
uTebis gacemisaTvis (kanoni „saxelmwifo baJis Sesaxeb“)
15. be - fuladi Tanxa, romelsac xelSekrulebis erTi mxare aZlevs
meore mxares da amiT dasturdeba xelSekrulebis dadebis faqti. be
CaiTvleba valdebulebiT gaTvaliswinebuli gadasaxdelis angariSSi,
xolo, Tu ar CaiTvleba,- xelSekrulebis Sesrulebis Semdeg igi ukan
unda dabrundes. Tu valdebulebis Seusrulebloba gamowveulia bes
mimRebis braleuli moqmedebiT, man be ukan unda daabrunos ormagad.
amasTan, bes mimcems SeuZlia moiTxovos zianis anazRaureba. („samoqa-
laqo kodeqsi“)
16. beneficiari [laT. benefi cum wyaloba] 1. piri, mxare, romelic
xelSekrulebis an savalo dokumentis safuZvelze iRebs Semosavals,
sargebels an raime uflebas. 2. piri, romelic kanonis an garigebis
safuZvelze iRebs fulad an sxva saxis sargebels da am sargeblis sxva
pirisTvis gadacemis valdebuleba ar gaaCnia (kanoni „komerciuli
bankebis saqmianobis Sesaxeb“) 3. socialuri daxmarebis mimRebi (kanoni
27
„socialuri daxmarebis Sesaxeb“)
17. bileTi [frang. billet] – 1. patara furceli an baraTi, romelic iZl-
eva sadme Sesvlis, rameTi mgzavrobis, risame miRebis uflebas. 2. sabu-
Ti (Cveulebriv, patara wignaki), romelic adasturebs, rom misi mflo-
beli aris raime organizaciis, partiis wevri, akisria raime valdeb-
uleba. mag., partiuli bileTi. samxedro bileTi. studentis bileTi.
3. baraTi, romelzedac Camowerilia SekiTxvebi gamosacdelisaTvis.
sakredito bileTi an saxazino bileTi - qaRaldis fulis niSani
18. bili [ingl. bill] - amerikis SeerTebul StatebSi, inglissa da sxva in-
glisurenovan qveynebSi: sakanonmdeblo organoebSi Setanili kanon-
proeqti, agreTve zogi konstituciuri aqtis saxelwodeba
19. binaTmesakuTreTa amxanagoba – mravalbinian saxlSi mdebare
sacxovrebeli da arasacxovrebeli, maT Soris, komerciuli miznebi-
saTvis gamoyenebuli farTobis mesakuTreTa gaerTianeba (kanoni „bi-
naTmesakuTreTa amxanagobis Sesaxeb“)
20. bina mravalbinian saxlSi – mravalbinian saxlSi individualuri
sakuTrebis sagani, romelic SeiZleba iyos erT sistemaSi gaerTianeb-
uli (urTierTdakavSirebuli) momijnave saTavsebis erToblioba an
izolirebuli saTavsi (saTavsebis erToblioba), romelic gamoiyeneba
sacxovreblad an arasacxovrebeli, maT Soris, komerciuli miznebi-
saTvis (kanoni „binaTmesakuTreTa amxanagobis Sesaxeb“)
21. binis saerTo farTobi – individualur sakuTrebaSi arsebuli,
erT sistemaSi gaerTianebuli (urTierTdakavSirebuli) momijnave
saTavsebi, izolirebuli saTavsi an/da izolirebuli saTavsebis far-
TobTa jami (kanoni „binaTmesakuTreTa amxanagobis Sesaxeb“)
22. binaTmesakuTreTa amxanagobis wevrTa saerTo qoneba – miwis na-
kveTi, amave nakveTze ganTavsebuli mravalbiniani saxli, masTan dakav-
Sirebuli momsaxure sainJinro qselebis, mowyobiloba-danadgarebis,
Senoba-nagebobebisa da keTilmowyobis obieqtebis erToblioba, ro-
melic ar imyofeba individualur sakuTrebaSi (kanoni „binaTmesa-
kuTreTa amxanagobis Sesaxeb“)
23. binaTmesakuTreTa amxanagobis wevrTa saerTo qonebis eqsplua-
tacia – binaTmesakuTreTa amxanagobis wevrTa saerTo qonebis funqci-
uri gamarTulobis da gamarTuli fizikur-teqnikuri mdgomareobis
uzrunvelyofisaken mimarTuli qmedebebi. (kanoni „binaTmesakuTreTa
amxanagobis Sesaxeb“)
24. binaTmesakuTreTa amxanagobis wevrTa saerTo qonebis movla-
patronoba – binaTmesakuTreTa amxanagobis wevrTa saerTo qonebis
yoveldRiuri funqcionirebisTvis saWiro qmedebebi. (kanoni „binaT-
28
mesakuTreTa amxanagobis Sesaxeb“)
25. binaTmesakuTreTa amxanagobis wevrTa saerTo qonebis ganviTa-
reba – qmedeba, romelic mimarTulia binaTmesakuTreTa amxanagobis
wevrTa saerTo qonebis gaumjobesebisaken, funqciuri cvlilebebi-
saken an rekonstruqciisaken (kanoni „binaTmesakuTreTa amxanagobis
Sesaxeb“)
26. binadrobis ufleba – Tavdapirveli sacxovrebliT sargeblobis
an masze sakuTrebis ufleba
27. binadrobis mowmoba - dokumenti, romelic adasturebs saqarT-
veloSi mcxovrebi ucxoelis moqalaqeobas, mis vinaobas da sacxovreb-
el adgils saqarTvelos teritoriaze (kanoni „saqarTvelos moqa-
laqeTa da saqarTveloSi mcxovreb ucxoelTa registraciis, pira-
dobis (binadrobis) mowmobisa da saqarTvelos moqalaqis pasportis
gacemis wesis Sesaxeb“)
28. bingo – jgufuri TamaSoba, romelSic ricxviTi baraTebis an
eleqtrotablos meSveobiT fiqsirdeba mogeba specialuri mowyobi-
lobidan amosuli ricxviTi kombinaciebis damTxveviT da mogeba gan-
isazRvreba saprizo fondis odenobidan. bingo tardeba specialu-
rad mowyobil SenobaSi da masSi monawileTa maqsimaluri raodenoba
ganisazRvreba SenobaSi arsebuli saTamaSo adgilebis raodenobiT;
(kanoni „latariebis, azartuli da sxva momgebiani TamaSobebis mowyo-
bis Sesaxeb“)
29. biologiuri meurneoba – sasoflo-sameurneo operaciebis mowes-
rigebuli sistema, romelic moicavs meurneobis dagegmvis, marTvis da
produqciis warmoebis meTodebs da romelic xels uwyobs cocxali
organizmebisa da garemos iseT urTierTdamokidebulebas, rodesac
SenarCunebulia bunebrivi wonasworoba (kanoni „biologiuri agro-
warmoebis ganxorcielebis Sesaxeb“)
30. bioproduqcia – produqcia, romlis warmoebis da Semdgomi gada-
muSavebis, Senaxvis, transportirebis, SefuTvis, etiketirebisa da re-
alizaciis wesebi Seesabameba biowarmoebis standartis moTxovnebs da
romlis etiketze arsebobs am Sesabamisobis damadasturebeli niSani
da warwera. biowarmoebis Sesabamis standartSi moTxovnebi gansaz-
Rvrulia Semdegi produqciis warmoebisa da gadamuSavebis wesebis
mimarT: a) sasursaTod gankuTvnili memcenareobisa da mecxoveleo-
bis pirveladi (gadaumuSavebeli) produqcia; b) sasursaTod gankuT-
vnili memcenareobisa da mecxoveleobis gadamuSavebuli produqcia,
romelic warmoebulia erTi an ramdenime mcenareuli an cxoveluri
warmoSobis ingredientisagan (nedleulisagan); g) sakvebi, kombinire-
buli sakvebi da cxovelTa gamosakvebad warmoebuli sxva produqcia,
romelic ar aris gansazRvruli „.a. b “ qvepunqtSi. (kanoni „biologi-
29
uri agrowarmoebis ganxorcielebis Sesaxeb“)
31. biowarmoeba – soflis meurneobis produqciis (sursaTisa da
sakvebis) warmoebis, gadamuSavebisa da realizaciis sistema, romelic
imarTeba biowarmoebis standartSi mocemuli wesebis mixedviT. es
sistema warmoadgens biologiuri, kulturuli da meqanikuri meTo-
debis erTobliobas, romlebic xels uwyobs bunebrivi resursebis
efeqtian gamoyenebas da biomravalferovnebisa da ekologiuri ba-
lansis SenarCunebas (kanoni „biologiuri agrowarmoebis ganxor-
cielebis Sesaxeb“)
32. biologiuri meTodebi – produqciis warmoebis yvela is meTodi,
romelic mTlianad gamoricxavs sinTezuri saSualebebiTa da genmod-
ificirebuli organizmebis gamoyenebiT bioproduqciis warmoebas da
srulad Seesabameba biowarmoebis standarts; (kanoni „biologiuri
agrowarmoebis ganxorcielebis Sesaxeb“)
33. biuleteni [frang. bulletin] – 1. mokle oficialuri cnoba sazoga-
doebrivi mniSvnelobis mqone movlenis Sesaxeb. 2. zogi perioduli ga-
mocemis saxelwodeba
34. biuro [frang. bureau] – 1. xelmZRvaneli an ganmkargulebeli arCev-
iTi organo partiisa, yrilobisa, zogierTi dawesebulebisa da sxv. 2.
zogierTi dawesebulebis, ganyofilebis, kantoris da misT. saxelwo-
deba.
35. biujeti [frang. budget] - saxelmwifos Semosavlebisa da xarjebis
gawera drois garkveul monakveTSi. saxelmwifo biujeti miiReba erTi
wlis vadiT da xdeba misi sakanonmdeblo wesiT damtkiceba, ris Sede-
gadac misi Sesruleba savaldebulo xasiaTs iRebs. 2. saqarTvelos
centraluri xelisuflebis, avtonomiuri respublikebis xelisu-
flebisa da adgilobrivi xelisuflebis Semosulobebis, agreTve maTi
funqciebisa da valdebulebebis Sesrulebis mizniT gasawevi gadasax-
delebis nusxa, romlebic damtkicebulia centraluri, avtonomiuri
respublikebisa da adgilobrivi xelisuflebebis Sesabamisi doneebis
mier (kanoni „sabiujeto sistemis Sesaxeb“)
36. biujeti adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis - adgilobrivi
TviTmmarTvelobis organoTa Semosulobebis, maTi funqciebisa da
valdebulebebis Sesrulebis mizniT gasawevi gadasaxdelebis ZiriTa-
di safinanso gegma, romelic damtkicebulia adgilobrivi TviTm-
marTvelobis warmomadgenlobiTi organos (sakrebulos) mier
37. biujeti saxelmwifo - saqarTvelos parlamentis mier damt-
kicebuli saqarTvelos centraluri xelisuflebis Semosulobebis,
agreTve misi funqciebisa da valdebulebebis Sesrulebis mizniT ga-
sawevi gadasaxdelebis nusxa; (kanoni „sabiujeto sistemis Sesaxeb“)
30
38. biujeti avtonomiuri respublikis - afxazeTis avtonomiuri
respublikis naerTi biujeti da aWaris avtonomiuri respublikis
naerTi biujeti, romlebic moicavs avtonomiuri respublikebis re-
spublikur da avtonomiuri respublikebis SemadgenlobaSi Semavali
adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulebis biujetebs, maT Semosulo-
bebsa da gadasaxdelebs; (kanoni „sabiujeto sistemis Sesaxeb“)
39. biujetis (TviTmmarTveli erTeulis) Sesrulebis Sefaseba – ad-
gilobrivi TviTmmarTveli erTeulis biujetis Sesrulebis procesSi
adgilobrivi TviTmmarTvelobis aRmasrulebeli organos saqmiano-
bisa da biujetis Sesrulebidan gamomdinare miRebuli socialuri
Sedegebis da xarjebis efeqtianobis Sefaseba;
40. biujetis Semosulobebi – biujetis angariSebze misaRebi yvela
saxis fuladi saxsrebis erToblioba;(kanoni „sabiujeto sistemis
Sesaxeb“)
41. biujetis gadasaxdelebi – biujetis angariSebidan gasacemi yve-
la saxis fuladi saxsrebis erToblioba; (kanoni „sabiujeto sistemis
Sesaxeb“)
42. biujeti procesi - sabiujeto sistemis monawileTa saqmianoba,
romelic moicavs biujetis proeqtis momzadebas, wardgenas, ganxil-
vas, damtkicebas, biujetis Sesrulebas, angariSgebasa da kontrols
(kanoni „sabiujeto sistemis Sesaxeb“)
43. biujeti sistema - saqarTvelos centraluri xelisuflebis, av-
tonomiuri respublikebis xelisuflebisa da adgilobrivi xelisu-
flebis valdebulebaTa Sesrulebis mizniT finansuri resursebis
mobilizaciisa da gamoyenebis maregulirebeli sakanonmdeblo da
kanonqvemdebare aqtebis, safinanso-sabiujeto politikis, sabiuje-
to procesisa da Sesabamisi biujetebis erToblioba (kanoni „sabiu-
jeto sistemis Sesaxeb“)
44. biujeti ganviTarebis - sainovacio da sainvesticio saqmianobis
asigneba, romelic dakavSirebulia kapitaldabandebebTan socialur-
ekonomikuri mdgomareobis amaRlebisa da warmoebis ganviTarebisaT-
vis.
45. biujetis klasifikacia - biujetis Semosulobebisa da gadasax-
delebis sistemuri klasifikacia, romelic moicavs: Semosavlebis
klasifikacias Semosavlebis wyaroebis mixedviT, mimdinare da kapi-
taluri Semosavlebis gamijvniT; xarjebis ekonomikur klasifikacias
xarjebis saxeebis mixedviT, mimdinare da kapitaluri xarjebis gami-
jvniT; xarjebis funqcionalur klasifikacias xarjebis miznebis ms-
gavsobis mixedviT; xarjebis organizaciul klasifikacias mxarjavi
31
dawesebulebebis mixedviT. (kanoni „sabiujeto sistemis Sesaxeb“)
46. biujetis Semosavlebi – saqarTvelos kanonmdeblobis Sesabam-
isad biujetebis angariSebze misaRebi fuladi saxsrebi, romelTa
dabruneba da anazRaureba ar xdeba; (kanoni „sabiujeto sistemis Ses-
axeb“)
47. biujetis xarjebi - centraluri, avtonomiuri respublikebisa
da adgilobrivi xelisuflebebis mier maTi amocanebisa da funqciebis
finansuri uzrunvelyofis mizniT gamoyenebuli fuladi saxsrebi.
(kanoni „sabiujeto sistemis Sesaxeb“)
48. biujetis yovlismomcvelobis principi – biujetis yvela Semo-
sulobisa da gadasaxdelis srulyofilad asaxva Sesabamis biujeteb-
Si
49. biujetis universalobis principi – biujetis yvela Semosulo-
bis mimarTva saerTo gadasaxdelebis dasafinanseblad. biujetis arc
erTi Semosuloba, donorebis mier dafinansebuli Semosulobebis
garda, ar SeiZleba mimarTuli iqnes miznobrivad, konkretuli xarjis
an/da RonisZiebis dasafinanseblad (garda miznobrivi da specialuri
transferisa). mxarjavi dawesebulebis mier miRebuli Semosavlebis
SenarCunebis dauSvebloba misi miznebisaTvis.
50. biujetis konsolidirebis principi – yvela saxelmwifo Semosu-
lobis xazinis erTiani angariSis sistemaSi moqceva da xarjebis gaweva
saqarTvelos kanonmdeblobiT dadgenili wesiT, xazinis erTiani an-
gariSis sistemis angariSebis marTva saxelmwifo xazinis mier da maTi
ganTavseba saqarTvelos erovnul bankSi
51. bipatridi - piri, romelsac ori (an meti) saxelmwifos moqalaqeo-
ba aqvs
52. birJa [< germ. Börse] – 1. dawesebuleba, sadac xdeba msxvili finans-
uri da savaWro garigebebi.
53. birJa sasaqonlo - masobrivi saqonlis bazari, sadac yidva-gayid-
vis garigebebi xdeba saqonlis an misi nimuSis warmoudgenlad.
54. birJa universaluri - sasaqonlo birJis saxeoba, sadac erTdrou-
lad xdeba sxvadasxva dasaxelebis saqonliT vaWroba.
55. birJa safondo - birJa, sadac xdeba garigebani fasiani qaRaldebi-
sa da valutis yidva-gayidvis Taobaze.
56. birJa fiuCeruli - sasaqonlo birJis saxeoba, sadac upirates-
ad ideba fiuCeruli garigebebi, anu nedleulis, oqros, safinanso
32
da sakredito instrumentebis yidva-gayidvis swrafi garigebebi
garigebis dadebis momentisaTvis fiqsirebuli fasiT, operaciis
garkveuli drois Semdeg Sesrulebis pirobiT. garigebis Sesrule-
bamde garantiis saxiT Seitaneba garkveuli Tanxa
57. birJa Sromis - dawesebuleba, romelic Suamavlis rols asrulebs
muSasa da damqiravebels Soris muSaxelis daqiravebisas
58. boikoti [ingl. boycott < sakuT. sax.] – 1. politikuri an ekonomi-
kuri brZolis xerxi - calkeul pirebTan, organizaciebTan, saxelmwi-
foebTan urTierTobis sruli an nawilobrivi gawyveta
59. bifurkacia [laT. bifurcatio orad gayofa] - risame orad ganStoeba
60. blanki [frang. blanc TeTri] – 1. qaRaldis furceli, romlis
TavSic dabeWdilia dawesebulebis an warmoebis saxelwodeba; iyeneben
oficialuri miwer-mowerisaTvis an raime dokumentis Sesadgenad. 2.
nabeWdi qaRaldis furceli, romelzedac datovebulia Tavisufali
adgilebi Sesavsebad.
61. bloki saarCevno - centraluri saarCevno komisiis mier arCevneb-
Si monawileobis misaRebad registrirebuli 2 an meti partiis gaer-
Tianeba. („saarCevni kodeqsi“)
62. blokada [ingl. blockade] – 1. qalaqis, simagris, armiis da sxv. gare-
mocva mtris jarebis mier. 2. mtruli qveynebis mier romelime saxelm-
wifos politikuri an ekonomikuri izolacia masze politikuri zemo-
qmedebis mizniT.
63. brokeri [ingl. broker] - makleri, Suamavali (vaWrobaSi, sxvadasxva
garigebaSi).
64. burgomistri [germ. Bürgermeister] – germaniaSi saqalaqo krebis aR-
masrulebeli organos (sabWos) meTauri
65. buRalteria - 1. sameurneo operaciebis aRricxva warmoebis
produqtebiT da fuladi gamosaxulebiT; angariSwarmoeba. ormagi
buxhalteria - warmoebis sabuxhaltro aRricxvis meTodi, romlis
mixedviTac yoveli operacia iwereba orjer - SemosavalSi (debeti) da
gasavalSi (krediti). 2. warmoeba-dawesebulebebSi: angariSwarmoebis
ganyofileba
66. buRaltruli aRricxvis saerTaSoriso standartebi - buRal-
truli aRricxvis saerTaSoriso standartebis komitetis mier damt-
kicebuli buRaltruli aRricxvis standartebi (kanoni „buRaltru-
li aRricxvisa da angariSgebis regulirebis Sesaxeb“)
33
67. buRaltruli aRricxvisa da angariSgebis saxelmwifo reguli-
reba - saxelmwifo organoebis mier sakanonmdeblo da kanonqvemdebare
normatiuli aqtebis miRebiT buRaltruli aRricxvisa da angariS-
gebis wesebisa da normebis dadgena; (kanoni „buRaltruli aRricxvisa
da angariSgebis regulirebis Sesaxeb“)
68. buRaltruli aRricxvisa da finansuri angariSgebis TviTreg-
ulireba - buRalterTa damoukidebeli profesiuli organizaciebis
mier kerZo samarTlis subieqtebis buRaltruli aRricxvis srulyo-
fa buRaltruli aRricxvis saerTaSoriso standartebis Sesabamisad,
buRaltruli aRricxvis standartebis komisiis mier damtkicebuli
standartebis interpretaciebis, droebiTi standartebisa da meTo-
duri miTiTebebis praqtikaSi damkvidrebis gziT
69. buRaltruli aRricxvis droebiTi standartebi - saqarTvelos
parlamentTan arsebuli buRaltruli aRricxvis standartebis komi-
siis mier damtkicebuli buRaltruli aRricxvis droebiTi wesebi,
dadgenili im saaRricxvo obieqtebisaTvis, romelTa buRaltruli
aRricxva da angariSgeba ar regulirdeba saqarTvelos kanonmde-
blobiTa da buRaltruli aRricxvis saerTaSoriso standartebiT
(kanoni „buRaltruli aRricxvisa da angariSgebis regulirebis Ses-
axeb“)
70. brokeri [ingl. broker] - makleri, Suamavali (vaWrobaSi, sxvadasxva
garigebaSi).
g
1. gadacema kabeliT – sazogadoebis mier miRebis mizniT xmis an/da
gamosaxulebis gadacema sadeniT, optikuri boWkos an sxva analogi-
uri saSualebiT. (kanoni „saavtori da momijnave uflebebis Sesaxeb“)
2. gadacema eTerSi – sazogadoebis mier miRebis mizniT xmis an/
da gamosaxulebis gadacema usadeno kavSirgabmulobiT, maT Soris,
Tanamgzavris meSveobiT (Tanamgzavri – yvela Tanamgzavri, romelic
muSaobs telesakomunikacio wesebis Sesabamisad sazogadoebisaTvis
misawodebeli samauwyeblo signalebisaTvis gankuTvnil sixSireTa
diapazonSi; Tanamgzavris meSveobiT gadacema – mauwyeblobis orga-
nizaciis kontrolisa da pasuxismgeblobis pirobebSi programebis
matarebeli signalebis miReba; sazogadoebisaTvis gankuTvnili pro-
gramebi miiReba kavSiris uwyveti jaWvis saxiT – zeviT satelitisa da
qveviT dedamiwis mimarTulebiT); kodirebuli signalebis gadacema
warmoadgens eTerSi gadacemas, Tu dekodirebis saSualebebi sazoga-
doebas miewodeba saeTero mauwyeblobis organizaciis mier an misi
TanxmobiT. (kanoni „saavtori da momijnave uflebebis Sesaxeb“)
34
3. gadacema mauwyeblobis organizaciis – sazogadoebis mier mis-
aRebad gankuTvnili xmis an/da gamosaxulebis erToblioba, romelic
gadaicema eTerSi an kabeliT. (kanoni „saavtori da momijnave ufle-
bebis Sesaxeb“)
4. gadacema sajaro – nawarmoebis, Sesrulebis, fonogramis, video-
gramis, monacemTa bazis, mauwyeblobis organizaciis gadacemis ga-
mosaxulebis an/da xmis gadacema eTerSi, kabeliT an sxva saSualebiT
(garda nawarmoebis an fonogramis aslebis gavrcelebisa) ise, rom ga-
dacemis gamosaxuleba an/da xma SesaZlebelia aRiqvan pirebma, romle-
bic ar miekuTvnebian ojaxis an ojaxis axlobelTa wres, im adgilze
(adgilebze), romelic imdenadaa daSorebuli gadacemis adgilidan,
rom aseTi gadacemis gareSe gamosaxuleba an/da xma ar SeiZleba aR-
qmul iqnes miRebis adgilze (adgilebze), maT Soris, gadaices ise, rom
saavtoro an momijnave uflebis obieqtebi, monacemTa bazebi xelmis-
awvdomi iyos nebismieri pirisaTvis mis mier arCeul dros da adgili-
dan. (kanoni „saavtori da momijnave uflebebis Sesaxeb“)
5. gadaxdisuunaroba - movalis uunaroba, daakmayofilos kredito-
ris vadamosuli moTxovna. (kanoni „gadaxdisuunarobis saqmis warmoe-
bis Sesaxeb“)
6. gamocema – avtoris, saavtoro an momijnave uflebebis sxva mflo-
belis, monacemTa bazis damamzadeblis TanxmobiT nawarmoebis, fono-
gramis, videogramis an monacemTa bazis aslebis samoqalaqo brunvaSi
gaSveba gayidvis an gaqiravebis anda nawarmoebis, fonogramis, vid-
eogramis an monacemTa bazis aslebze sakuTrebis an mflobelobis
sxva formiT gadacemis gziT im raodenobiT, romelic akmayofilebs
sazogadoebis gonivrul moTxovnebs (kanoni „saavtoro da momijnave
uflebebis Sesaxeb“)
7. gamoqveyneba – kanoniT dadgenili wesiT sajaro reestrSi saja-
ro informaciis Setana da sajaro informaciis sazogadoebisaTvis
xelmisawvdomobis uzrunvelyofa. („zogadi administraciuli kod-
eqsi“)
8. gancxadeba – 1. uflebis mopovebaze individualuri administraci-
ul-samarTlebrivi aqtis gamocemiT dainteresebuli mxaris mier am
kodeqsiT dadgenili wesiT Setanili werilobiTi moTxovna. („zogadi
administraciuli kodeqsi“). 2. informacia, romelic ganmcxadebelma
sajarod gaavrcela an mesame pirs gaacno; (kanoni „sityvisa da gamox-
atvis Tavisuflebis Sesaxeb“)
9. gaqiraveba – nawarmoebis an momijnave uflebis obieqtis origina-
lis an aslis xelmisawvdomoba drois gansazRvrul periodSi sarge-
blobisaTvis mogebis miRebis mizniT (kanoni „saavtoro da momijnave
uflebebis Sesaxeb“)
35
10. gamWvirvaloba biujetis – biujetebis proeqtebis sakanonmde-
blo organoebSi ganxilvis procedurebis sajarooba sazogadoebisa
da masobrivi informaciis saSualebebisaTvis; damtkicebuli biu-
jetebisa da maTi Sesrulebis Sesaxeb angariSebis gamoqveyneba; biuje-
tis Sesaxeb informaciis (garda saidumlo informaciisa) xelmisawv-
domoba nebismieri fizikuri da iuridiuli pirisaTvis (kanoni „sabiu-
jeto sistemis Sesaxeb“)
11. garantia - Tavdeboba, samarTlebrivi principebisa da saSuale-
bebis erToblioba, rac uzrunvelyofs valdebulebaTa Sesrulebas
(kanoni „sasaqonlo birJebisa da sabirJo vaWrobis Sesaxeb“)
12. garigeba - calmxrivi, ormxrivi an mravalmxrivi nebis gamovlena,
romelic mimarTulia samarTlebrivi urTierTobis warmoSobis, Secv-
lis an Sewyvetisaken (samoqalaqo kodeqsi)
13. garigeba ofciuri - momavalSi kontraqtebis dadebis uflebis
yidvasTan dakavSirebuli garigeba, romlis Tanaxmadac erT-erT mx-
ares kontraqtiT dadgenili fasiT da drois gansazRvrul monakveTSi
saqonlis yidva-gayidvis ufleba eniWeba. (kanoni sasaqonlo birJebisa
da sabirJo vaWrobis Sesaxeb)
14. garigeba moCvenebiTi - garigeba, romelic dadebulia mxolod
mosaCveneblad, im ganzraxvis gareSe, rom mas Sesabamisi iuridiuli
Sedegebi mohyves (samoqalaqo kodeqsi)
15. garigeba TvalTmaqcuri - Tu dadebuli garigebiT mxareebs surT
sxva garigebis dafarva. (samoqalaqo kodeqsi)
16. garigeba SecdomiT dadebuli - garigeba arsebiT SecdomiT dade-
bulad iTvleba, roca: a) pirs surda daedo sxva garigeba da ara is,
romelzedac man gamoTqva Tanxmoba; b) piri cdeba im garigebis Si-
naarsSi, romlis dadebac mas surda; g) ar arsebobs is garemoebebi,
romelTac mxareebi, keTilsindisierebis principebidan gamomdinare,
ganixilaven garigebis safuZvlad (samoqalaqo kodeqsi)
17. garigeba pirobiTi - garigeba pirobiTad iTvleba, rodesac igi
damokidebulia samomavlo da ucnob movlenaze imiT, rom an garigebis
Sesrulebis gadadeba xdeba mis dadgomamde, anda garigebis Sewyveta
- am movlenis dadgomisTanave (samoqalaqo kodeqsi)
18. garigeba gadadebis pirobiT - garigeba gadadebis pirobiT dade-
bulad iTvleba, Tu garigebiT gaTvaliswinebuli uflebebisa da mova-
leobebis warmoSoba damokidebulia samomavlo da ucnob movlenaze,
anda iseT movlenaze, romelic ukve damdgaria, magram mxareTaTvis
jer kidev ucnobia (samoqalaqo kodeqsi)
36
19. garigeba gauqmebis pirobiT - garigeba gauqmebis pirobiT dade-
bulad iTvleba, roca am pirobis dadgoma iwvevs garigebis Sewyvetas
da aRadgens garigebis dadebamde arsebul mdgomareobas (samoqalaqo
kodeqsi)
20. garigeba forvarduli - sabirJo garigeba, romelic ideba rogorc
realur saqonelze, ise gansazRvrul vadaSi (momavalSi) dasamzadeb-
el saqonelze xelSekrulebis dadebisas SeTanxmebuli da xelSek-
rulebaSi miTiTebuli fasis mixedviT (kanoni „sasaqonlo birJebisa
da sabirJo vaWrobis Sesaxeb“)
21. garigeba fiuCersuli - garigeba sabirJo saqonlis miwodebis
standartul kontraqtebze, saqonlis miwodebis Sesaxeb kontraqtebis
yidvaze, romlis aucilebeli piroba iTvaliswinebs saqonlis real-
izacias kontraqtSi miTiTebuli fasiT, garigebis dadebidan gansaz-
Rvruli vadis gasvlis Semdeg (kanoni „sasaqonlo birJebisa da sabir-
Jo vaWrobis Sesaxeb“)
22. garigeba uCveulo – rTuli, uCveulod didi garigeba, agreTve
garigebaTa tipi, romelsac ar aqvs aSkara ekonomikuri (komerciuli)
Sinaarsi an aSkara kanonieri mizani, ar Seesabameba garigebis monawile
piris Cveulebriv saqmianobas. (kanoni „ukanono Semosavlis legal-
izaciis aRkveTis xelSewyobis Sesaxeb“)
23. garigeba saeWvo - garigeba (miuxedavad misi Tanxis odenobisa da
operaciis saxeobisa), romelzedac arsebobs dasabuTebuli varaudi,
rom igi daido an Sesrulda ukanono Semosavlis legalizaciis an ter-
orizmis dafinansebis mizniT (ara aqvs dasabuTebuli ekonomikuri
(komerciuli) Sinaarsi an aSkara kanonieri mizani, ar Seesabameba ga-
rigebis monawile piris Cveulebriv sawarmoo saqmianobas, eWvs iwvevs
garigebis monawile piri an garigebis Tanxis warmoSoba, an arsebobs
sxva safuZveli, romlis gamoc igi SeiZleba miCneul iqnes saeWvod),
an rom misi monawile romelime piri Setanilia teroristTa an ter-
orizmis xelSemwyob pirTa siaSi an/da SesaZlebelia dakavSirebuli
iyos maTTan, an rom misi monawile romelime piris iuridiuli an faq-
tobrivi misamarTi an sacxovrebeli adgili aris arakooperirebad
(aramoTanamSromle) zonaSi, an rom misi Tanxis gadaricxva xdeba aseT
zonaSi an aseTi zonidan; (kanoni „ukanono Semosavlis legalizaciis
aRkveTis xelSewyobis Sesaxeb“)
24. garigebis konversia - Tu baTili garigeba akmayofilebs sxva ga-
rigebisaTvis gaTvaliswinebul moTxovnebs, gamoiyeneba es ukanaskne-
li, Tuki garigebis baTilobis Setyobisas mxareebs surT misi namdvi-
loba. („samoqalaqo kodeqsi“)
25. gadasaxadi - saqarTvelos saxelmwifo, afxazeTisa da aWaris av-
tonomiuri respublikebisa da adgilobriv biujetebSi savaldebulo,
37
upirobo fuladi Senatani, romelsac ixdis gadasaxadis gadamxdeli,
gadaxdis aucilebeli, araekvivalenturi da usasyidlo xasiaTidan
gamomdinare. („saqarTvelos sagadasaxado kodeqsi“)
26. gadasaxadebis administrireba – gadasaxadebis gamoangariSebas-
Tan, gadaxdasTan da deklarirebasTan, sagadasaxado kontrolTan,
agreTve gadasaxadis gadamxdelTa/sagadasaxado agentTa aRricxvas-
Tan, informirebasTan da sagadasaxado valdebulebaTa Sesrulebis
uzrunvelyofasTan dakavSirebuli formebis, meTodebisa da wesebis
erToblioba, romlebsac sagadasaxado organoebi axorcieleben saga-
dasaxado kanonmdeblobis aRsrulebis procesSi. („sagadasaxado kod-
eqsi“)
27. gadasaxadis gadamxdeli - piri, romelsac aqvs kanoniT dadgenili
gadasaxadis gadaxdis valdebuleba („sagadasaxado kodeqsi“)
28. gadasaxadis gadamxdelis moTxovna - gadasaxadis ga- damxdel-
is/sagadasaxado agentis an sxva valdebuli piris mier sagadasaxado
organosaTvis wardgenili moTxovna, romlis Sesrulebac savalde-
buloa am kodeqsiT gansazRvrul SemTxvevebSi da dadgenili wesiT.
(„sagadasaxado kodeqsi“)
29. gasvliTi sagadasaxado Semowmeba - gadasaxadis gadamxdelis
saqmianobis adgilze gadasaxadis gamoangariSebasTan dakavSirebuli
dokumentaciis sruli an SerCeviT Semowmeba. gasvliTi sagadasaxado
Semowmeba SeiZleba moicavdes gadasaxadis gadamxdelis saqmianobaze
dakvirvebis sagadasaxado kontrolis procedurebsac.
30. gaTamaSeba saprizo fondis – procedura, romlis drosac das-
turdeba mogebis damTxvevis faqti latariis an/da momgebiani Ta-
maSobis bileTze (kanoni „latariebis, azartuli da sxva momgebiani
TamaSobebis mowyobis Sesaxeb“)
31. gaTamaSeba wamaxalisebeli– TamaSoba, romelic tardeba konkre-
tuli saxis produqciis (momsaxurebis) swrafad da efeqtianad reali-
zebis mizniT da wamaxalisebeli gaTamaSebis bileTi gaicema ufasod.
wamaxalisebeli gaTamaSebis nebarTva gaicema konkretuli produqci-
is (momsaxurebis) mwarmoebel iuridiul (fizikur) pirze an mis warmo-
madgenelze. dauSvebelia wamaxalisebel gaTamaSebaSi monawileobi-
saTvis nebismieri formiT safasuris daweseba (kanoni „latariebis,
azartuli da sxva momgebiani TamaSobebis mowyobis Sesaxeb“)
32. gamosacdeli vada - vada (ara umetes 6 Tve), roca mowmdeba moxelis
profesiuli Cvevebis,SesaZleblobebis da piradi Tvisebebis Sesabam-
isoba dakavebul TanamdebobasTan. aradamakmayofilebeli Sedegebis
SemTxvevaSi moxele SeiZleba ganTavisufldes dakavebuli Tanamdebo-
bidan gamosacdeli vadisganmavlobaSi. gamosacdeli vada CaiTvleba
38
SromiT staJSi. (kanoni „sajaro samsaxuris Sesaxeb“)
33. gamoxatvis sagani – Tema an sakiTxi, romlis Sesaxebac mimdin-
areobs msjeloba da ama Tu im Tvalsazrisis gamoxatva (kanoni „si-
tyvisa da gamoxatvis Tavisuflebis Sesaxeb“)
34. ganaSenianeba fonuri– ganaSenianebis organuli nawili, romelic
ayalibebs Zeglebis mxatvrul-arqiteqturul konteqsts, xels uwy-
obs Zeglebis dominanturi rolis SenarCunebas da warmoCenas (kanoni
„kulturuli memkvidreobis Sesaxeb“)
35. ganaSenianebis sivrciT-gegmarebiTi wyoba – teritoriebisa da
ganaSenianebuli garemos Camoyalibebuli an/da qalaqTmSeneblobiTi
dokumentaciiT gansazRvruli urTierT-mimarTeba, struqtura da
maxasiaTebelTa sistema; (kanoni „sivrciTi mowyobisa da qalaqTmSene-
blobis safuZvlebis Sesaxeb“)
36. ganaSenianebuli miwis nakveTis gamoyenebis saxeoba – miwis
nakveTis arsebuli an qalaqTmSeneblobiTi dokumentaciiT gansaz-
Rvruli gamoyenebis saxeoba. (kanoni „sivrciTi mowyobisa da qalaqTm-
Seneblobis safuZvlebis Sesaxeb“)
37. ganaSenianebis regulirebis xazebi (wiTeli xazebi) – miwis na-
kveTisaTvis (nakveTebisaTvis) qalaqTmSeneblobiTi dokumentiT dad-
genili warmosaxviTi mijna, romlis miRmac unda ganTavsdes Senoba-
nagebobebi; miwis nakveTisaTvis (nakveTebisaTvis) SeiZleba dadgindes
erTi an ramdenime wiTeli xazi (kanoni „sivrciTi mowyobisa da qalaqT-
mSeneblobis safuZvlebis Sesaxeb“)
38. ganaSenianebis savaldebulo xazebi (lurji xazebi) – miwis na-
kveTisaTvis (nakveTebisaTvis) qalaqTmSeneblobiTi dokumentiT
dadgenili warmosaxviTi mijna, romelzedac unda ganTavsdes Senoba-
nagebobebi; miwis nakveTisaTvis (nakveTebisaTvis) SeiZleba dadgindes
erTi an ramdenime lurji xazi (kanoni „sivrciTi mowyobisa da qalaqT-
mSeneblobis safuZvlebis Sesaxeb“)
39. ganaSenianebis farTobi miwis nakveTis – miwis nakveTis kapita-
luri Senoba-nagebobebiT dafaruli, ganaSenianebuli zedapiris far-
Tobi (kanoni „sivrciTi mowyobisa da qalaqTmSeneblobis safuZvlebis
Sesaxeb“)
40. ganaSenianebis koeficienti miwis nakveTis – miwis nakveTis kapi-
taluri Senoba-nagebobebiT dafaruli, ganaSenianebuli zedapiris
farTobis Sefardeba miwis nakveTis farTobTan meaTedis sizustiT
(kanoni „sivrciTi mowyobisa da qalaqTmSeneblobis safuZvlebis Ses-
axeb“)
39
41. ganaSenianebis intensivobis koeficienti miwis nakveTis – miwis
nakveTze ganTavsebuli kapitaluri Senoba-nagebobebis sarTulebis
jamuri farTobis Sefardeba miwis nakveTis farTobTan meaTedis si-
zustiT (kanoni „sivrciTi mowyobisa da qalaqTmSeneblobis safuZv-
lebis Sesaxeb“)
42. gamwvanebis koeficienti – miwis nakveTis kapitaluri Senoba-
nagebobebiT daufaravi zedapiris farTobis Sefardeba miwis nakve-
Tis farTobTan meaTedis sizustiT. (kanoni „sivrciTi mowyobisa da
qalaqTmSeneblobis safuZvlebis Sesaxeb“)
43. gansaxleba – mosaxleobis, ekonomikuri da sxva saxis aqtivobis
gadanawileba qveynis, afxazeTisa da aWaris avtonomiuri respub-
likebis, regionis, raionis, dasaxlebis teritoriaze; (kanoni „sivr-
ciTi mowyobisa da qalaqTmSeneblobis safuZvlebis Sesaxeb“)
44. gamoyenebiTi programuli interfeisi – cifruli mauwyeblobis
an eleqtronuli sakomunikacio momsaxurebis mimwodeblis momsax-
urebis saxeebis samomxmareblo resursebisa da cifruli mauwye-
blobis teqnikuri saSualebebis funqcionaluri resursebis damaka-
vSirebeli programuli interfeisi; (kanoni „eleqtronuli komunika-
ciis Sesaxeb“)
45. ganaTleba araformaluri – profesiuli ganaTleba, garda pro-
fesiuli umaRlesi ganaTlebisa, romelic pirma miiRo profesiuli
saganmanaTleblo dawesebulebisagan damoukideblad an araakredite-
buli saganmanaTleblo programis aTvisebis Sedegad
46. ganaTleba saxelobo – profesiuli ganaTlebis saxe, romlis
miRebac SeiZleba zogadi ganaTlebis sabazo safexuris dasrulebis
Semdeg da romlis mizania sertificirebuli specialistis momzadeba
(kanoni „profesiuli ganaTlebis Sesaxeb“)
47. ganaTleba specialuri profesiuli – ganaTleba, romlis miza-
nia piris policiaSi an/da gasamxedroebul dawesebulebaSi momavali
profesiuli saqmianobisaTvis momzadeba (kanoni „profesiuli gana-
Tlebis Sesaxeb“)
48. gansakuTrebuli sakuTreba – araTavisuflad brunvadi saqonlis
transportirebis (gatarebis) erTi an ramdenime saSualeba (kanoni
„Tavisufali vaWrobisa da konkurenciis Sesaxeb“)
49. gansakuTrebuli sakuTrebis mflobeli – ekonomikuri agenti,
romelic gvevlineba araTavisuflad brunvadi saqonlis transpor-
tirebis (gatarebis) erTi an ramdenime saSualebis mflobelad (mflo-
belebad) an moijared (moijareebad); (kanoni „Tavisufali vaWrobisa
da konkurenciis Sesaxeb“)
40
50. gansakuTrebuli samSeneblo regulirebis zona – dedaqalaqis,
avtonomiuri respublikebis dedaqalaqebis, sakurorto da sarekrea-
cio zonebis administraciul sazRvrebSi arsebuli teritoriebis is
nawili, romlebic ganisazRvreba saqarTvelos prezidentis brZaneb-
ulebiT. (kanoni „arqiteqturul-samSeneblo saqmianobaze saxelm-
wifo zedamxedvelobis Sesaxeb“)
51. gadazRveva - operacia or sadazRvevo kompanias Soris, romlis
drosac dazRvevis (gadazRvevis) xelSekrulebiT erT-erTi mxare Ta-
vis Tavze iRebs riskis nawils sadazRvevo premiis gadaxdis sanacv-
lod. (kanoni „dazRvevis Sesaxeb“)
52. gadamuSaveba – nebismieri procesi, romelic mniSvnelovnad cvlis
Tavdapirvel produqts; maT Soris gacxeleba, Sebolva, konservireba,
damwifeba, gamoSroba, damarileba, gaciveba an am procesTa nebismieri
kombinacia; (kanoni „sursaTis uvneblobisa da xarisxis Sesaxeb“)
53. gadamuSavebis produqti – saqonlis gadamuSavebis Sedegad miRe-
buli an warmoebuli produqti („sabaJo kodeqsi“)
54. gadamuSavebis operaciebi sabaJo saqonlis: a) saqonlis da-
muSaveba, maT Soris, montaJi, awyoba an sxva saqonelze morgeba; b)
saqonlis warmoeba; g) saqonlis SekeTeba, maT Soris, aRdgena da muSa
mdgomareobaSi moyvana; d) saqarTvelos finansTa saministros mier
gansazRvruli saqonlis gamoyeneba, romelic xels uwyobs an aadvi-
lebs gadamuSavebis produqtis warmoebas, miuxedavad imisa, rom es
saqoneli mTlianad an nawilobriv ixarjeba gadamuSavebis procesSi
(„sabaJo kodeqsi“)
55. gadaumuSavebeli sasursaTo produqti – sasursaTo produqti,
romelsac ar gauvlia gadamuSavebis procesi (kanoni „sursaTis uvne-
blobisa da xarisxis Sesaxeb“)
56. gadaumuSavebeli sabaJo saqoneli – sabaJo teritoriaze saqon-
lis gadamuSavebis sabaJo reJimSi an sabaJo teritoriis gareT saqon-
lis gadamuSavebis sabaJo reJimSi moqceuli saqoneli, romelic ar
aris gadamuSavebuli am reJimSi („sabaJo kodeqsi“)
57. gadamyvani kompaniebi – transportis sferoSi momuSave iuridi-
uli pirebi, romlebic dakavebuli arian saqarTveloSi mgzavrTa Cam-
oyvaniTa da saqarTvelodan maTi gayvaniT. (kanoni „ucxoelTa samar-
Tlebrivi mdgomareobis Sesaxeb“)
58. gadaudebeli aucilebloba – kanonmdeblobis darRvevis saSiS-
roeba an viTareba, rodesac demokratiul sazogadoebaSi realuri
safrTxe eqmneba sajaro dawesebulebebis funqcionirebas („zogadi
administraciuli kodeqsi“)
41
59. gadaxdisuunaroba – movalis uunaroba, daakmayofilos kredi-
toris vadamosuli moTxovna (kanoni „gadaxdisuunarobis saqmiswar-
moebis Sesaxeb“)
60. gadaxdisuunaro piri – socialurad daucveli ojaxebis monacem-
Ta erTian bazaSi registrirebuli ojaxis wevri, romlis socialur-
ekonomikuri maCvenebeli saqarTvelos mTavrobis mier dadgenil zR-
varze naklebia. (kanoni „iuridiuli daxmarebis Sesaxeb“)
61. gansakuTrebuli mniSvnelobis investicia - investori, romelic
gegmavs, ganaxorcielos investicia, romlis saerTo raodenoba aRe-
mateba 8 milion lars an romelic funqcionaluri da strategiuli
TvalsazrisiT mniSvnelovan zegavlenas axdens qveynis ekonomikisa da
infrastruqturis ganviTarebaze. (kanoni „investiciebis saxelmwifo
mxardaWeris Sesaxeb“)
62. gamosacdeli vada - Sesasrulebel samuSaosTan piris Sesabam-
isobis dadgenis mizniT, mxareTa SeTanxmebiT, kandidatTan SesaZle-
belia mxolod erTxel daidos SromiTi xelSekruleba gamosacdeli
vadiT ara umetes 6 Tvisa. SromiTi xelSekruleba gamosacdeli vadiT
SeiZleba daidos mxolod werilobiTi formiT, sxva SemTxvevaSi aseTi
xelSekruleba CaiTvleba SromiT xelSekrulebad. („Sromis kodeqsi“)
63. garanti [frang. garant] – 1. saxelmwifo, dawesebuleba an piri, ro-
melic iZleva risame garantias; Tavdebi. 2. grantis gamcemis (dono-
ris) mier grantis mimRebisaTvis usasyidlod gadacemuli mizno-
brivi saxsrebis fuladi an naturaluri formiT, romlebic gamoiy-
eneba konkretuli humanuri, saganmanaTleblo, samecniero-kvleviTi,
janmrTelobis dacvis, kulturuli, sportuli, ekologiuri da so-
cialuri proeqtebis, agreTve saxelmwifoebrivi an sazogadoebrivi
mniSvnelobis programebis ganxorcielebisaTvis grantad ar CaiTv-
leba samewarmeo da politikuri miznebis misaRwevad gacemuli saxs-
rebi. (kanoni „grantebis Sesaxeb“)
64. garantia [frang. garantie] - piroba, romelic uzrunvelyofs risame
warmatebas; sawindari.
65. garantia sabanko - rodesac banki, sxva sakredito dawesebuleba an
sadazRvevo organizacia (garanti) sxva piris (principalis) TxovniT
kisrulobs werilobiT valdebulebas, rom nakisri valdebulebis Se-
sabamisad gadauxdis principalis kreditors (beneficiars) fulad
Tanxas gadaxdis Sesaxeb beneficiaris werilobiTi moTxovnis safuZ-
velze.
66. garantia movalis - movalis garantiad iTvleba, roca movale kis-
rulobs raime upirobo moqmedebis an iseTi moqmedebis Sesrulebas,
romelic scildeba xelSekrulebis sagans. („samoqalaqo kodeqsi“)
42
67. garemo - bunebrivi garemosa da adamianis mier saxecvlili (kul-
turuli) garemos erToblioba, romelic urTierTdamokidebulebaSi
myof cocxal da aracocxal, SenarCunebul da adamianis mier saxecv-
lil bunebriv elementebs, bunebriv da anTropogenul landSaftebs.
(kanoni „garemos dacvis Sesaxeb“)
68. garemo bunebrivi - garemos Semadgeneli nawili, romelic moicavs
urTierTdamokidebulebaSi myof bunebriv elementebs da maT mier
Camoyalibebul bunebriv landSaftebs (kanoni „garemos dacvis Ses-
axeb“)
69. garemo kulturuli (adamianis mier saxecvlili) - garemos Semad-
geneli nawili, romelic moicavs adamianis mier saxecvlil bune-
briv garemos, saxecvlil da Sereuli tipis ekosistemebs, urTierT-
damokidebulebaSi myof saxecvlil bunebriv elementebs da maT mier
Camoyalibebul anTropogenul landSaftebs. (kanoni „garemos dacvis
Sesaxeb“)
70. garemos dacva - administraciul, sameurneo, teqnologiur, poli-
tikursamarTlebriv da sazogadoebriv RonisZiebaTa erToblioba,
romelic uzrunvelyofs garemoSi arsebuli bunebrivi wonasworobis
SenarCunebas da aRdgenas. (kanoni „garemos dacvis Sesaxeb“)
71. garemos dacvis samenejmento sistema - saqmianobis obieqtis mar-
Tvis sistemisa da biznes-strategiis Semadgeneli nawili, romelic
moicavs garemoze zemoqmedebis sakiTxebTan pirdapir an arapirdapir
dakavSirebul, obieqtebis funqcionirebis yvela aspeqts (garemos
dacvis samenejmento gegmis, garemosdacviTi politikis, organiza-
ciisa da kadrebis, garemos dacvis normebis reestris CaTvliT) (kano-
ni „garemos dacvis Sesaxeb“)
72. garemosdacviTi nebarTva - saqarTvelos garemosa da bunebrivi
resursebis dacvis saministros, misi regionaluri da adgilobrivi
organoebisa da aWaris da afxazeTis avtonomiuri respublikebis
garemosa da bunebrivi resursebis dacvis saministroebis werilobi-
Ti gadawyvetileba. misi Sinaarsi, forma (gaformebis wesi) da gacemis
procedura gansxvavebulia sxvadasxva kategoriis saqmianobisaTvis.
garemosdacviTi nebarTva aris integrirebuli nebarTva, romelic
Seicavs nebarTvas gamonabolqvze, narCenebis ganTavsebaze da sxva.
(kanoni „garemosdacviTi nebarTvis Sesaxeb“)
73. garemos dacvis normebi - garemoze saqmianobis zemoqmedebis is-
eTi normebi, romlebic uzrunvelyofen garemos ekologiur wonas-
worobas. am mizniT dawesebuli garemos mdgomareobis xarisxobrivi
normebi - atmosferul haerSi, wyalSi da niadagSi adamianis janmrT-
elobisa da bunebrivi garemosaTvis mavne nivTierebebis koncentra-
ciisa da mikrorganizmebis raodenobaTa zRvrulad dasaSvebi norme-
43
bi; xmauris, vibraciis, eleqtromagnituri velebisa da sxva saxis
fizikuri zemoqmedebis zRvrulad dasaSvebi normebi; radiaciuli
zemoqmedebis zRvrulad dasaSvebi normebi;- garemoSi mavne nivTiere-
baTa emisiisa da mikrorganizmebiT garemos dabinZurebis zRvrulad
dasaSvebi normebi; garemoSi qimiur saSualebaTa gamoyenebis norme-
bi; ekologiuri moTxovnebi produqciisadmi; garemoze datvirTvis
normebi. (kanoni „garemosdacviTi nebarTvis Sesaxeb“)
74. gasamrjelo SromiTi - SromiTi gasamrjelo (xelfasi)moicavs
Tanamdebobriv sargos, premias da kanoniT gaTvaliswinebul dan-
amatebs. danamatebis gacema unda ganxorcieldes mxarjavi daweseb-
ulebebisaTvis biujetis kanoniT damtkicebuli asignebebis farg-
lebSi. (kanoni „sajaro samsaxuris Sesaxeb“)
75. gaficva - davis SemTxvevaSi dasaqmebulis droebiTi nebayoflobi-
Ti uari SromiTi xelSekrulebiT gaTvaliswinebuli valdebulebebis
mTlianad an nawilobriv Sesrulebaze. gaficvaSi monawileobis ufle-
ba ara aqvT saqarTvelos kanonmdeblobiT dadgenil pirebs („Sromis
kodeqsi)
76. gacvla - xelSekruleba, romlis Tanaxmad mxareebs ekisrebaT qone-
baze sakuTrebis uflebis urTierTgadacema. gacvlis xelSekrulebis
yoveli mxare iTvleba im qonebis gamyidvelad,rasac cvlis, da imis my-
idvelad, rasac sanacvlod iRebs („samoqalaqo kodeqsi“)
77. gegma miwaTsargeblobis generaluri – qalaqTmSeneblobiTi
dokumenti, romelic gansazRvravs dasaxlebaTa teritoriebis gam-
oyenebis (miwaTsargeblobis) da ganaSenianebis ZiriTad parametrebs,
keTilmowyobis, garemosa da uZravi kulturuli memkvidreobis dac-
vis sivrciT-teritoriul pirobebs, satransporto, sainJinro da so-
cialuri infrastruqturis, aseve ekonomikuri ganviTarebis sivrciT
aspeqtebs da gansaxlebis teritoriul sakiTxebs; (kanoni „sivrciTi
mowyobisa da qalaqTmSeneblobis safuZvlebis Sesaxeb“)
78. gegma ganaSenianebis regulirebis – qalaqTmSeneblobiTi do-
kumenti, romelic dasaxlebaTa teritoriebisTvis adgens miwaTsar-
geblobis zonebs (qvezonebs) an/da azustebs calkeuli gegmarebiTi
erTeulebis, ganaSenianebis arqiteqturul-gegmarebiT da sivrciT-
moculobiT maxasiaTeblebs, Senobebis ganTavsebas, maT gegmarebiT
parametrebs; azustebs uZravi kulturuli memkvidreobis dacvisa da
ganviTarebis qalaqTmSeneblobiT maxasiaTeblebs, reliefis organi-
zebas, teritoriebis keTilmowyobasa da gamwvanebas, sainJinro da sa-
transporto infrastruqturiT uzrunvelyofas; (kanoni „sivrciTi
mowyobisa da qalaqTmSeneblobis safuZvlebis Sesaxeb“)
79. gegmarebiTi davaleba – dagegmvaze uflebamosili saqarTvelos
aRmasrulebeli xelisuflebis Sesabamisi uwyebis da adgilobrivi
44
TviTmmarTvelobis (mmarTvelobis) organos mier gansazRvruli
moTxovnebis erToblioba, romlebic adgens dagegmvis amocanebs,
parametrebs, teritoriul farglebs, agreTve dagegmvis da misi ganx-
orcielebis ekologiur, teqnikur, saorganizacio da sxva pirobebs;
(kanoni „sivrciTi mowyobisa da qalaqTmSeneblobis safuZvlebis Ses-
axeb“)
80. gegmarebiTi regioni – istoriul-kulturuli an/da ekonomikuri
niSniT gaerTianebuli, an/da specialuri sivrciT-teritoriuli amo-
canebis gadasawyvetad formirebuli raionebis teritoriebis erTo-
blioba; (kanoni „sivrciTi mowyobisa da qalaqTmSeneblobis safuZv-
lebis Sesaxeb“)
81. generaluri licenzia – ufleba, rodesac pirs SeuZlia erTiani
zogadi licenziis safuZvelze ganaxorcielos msgavsi tipis saqmi-
anobebi da valdebuli ar aris cal-calke moipovos TiToeuli saqmi-
anobis licenzia; (kanoni „licenziebisa da nebarTvebis Sesaxeb“)
82. genuri inJineria – teqnologia, romelic iZleva molekuluri
biologiis meTodiT mcenareuli, cxoveluri, ujreduli da sxva bi-
ologiuri organizmebis iseTi miRebis saSualebas, romelic ver mi-
iRweva bunebrivi seleqciiT an rekombinaciiT. (kanoni „biologiuri
agrowarmoebis ganxorcielebis Sesaxeb“)
83. genocidi - qmedeba, Cadenili SeTanxmebuli gegmis gansaxorciele-
blad romelime erovnuli, eTnikuri, rasobrivi, religiuri anda raime
sxva niSniT gaerTianebuli jgufis mTlianad an nawilobriv mosaspo-
bad, rac gamoixata aseTi jgufis wevrTa mkvlelobiT, janmrTelobis
mZime dazianebiT, maTTvis cxovrebis mZime pirobis ganzrax SeqmniT,
Sobadobis ZaliT SemcirebiT an bavSvis iZulebiT gadacemiT erTi eT-
nikuri jgufidan meoreSi. („sisxlis samarTlis kodeqsi“)
84. geografiuli obieqtebi – dedamiwis bunebrivi warmonaqmnebi:
kontinentebi, okeaneebi, zRvebi, kunZulebi, mTebi, mdinareebi, tbebi,
myinvarebi da sxva, agreTve adamianis mier xelovnurad Seqmnili ad-
ministraciul-teritoriuli erTeulebi, maTi centrebi, qalaqebi,
dabebi, Temebi, soflebi, quCebi, moednebi, parkebi da sxva msgavsi obi-
eqtebi (kanoni „geografiul obieqtebis saxeldebis Sesaxeb“)
85. geografiuli obieqtebis saxelwodebaTa dadgena – arsebul
saxelwodebaTa gamovlena, saxelwodebaTa armqone geografiuli obi-
eqtebis saxeldeba, agreTve saxeldebuli geografiuli obieqtebisT-
vis saxelwodebebis gadarqmeva (kanoni „geografiul obieqtebis sax-
eldebis Sesaxeb“)
86. geografiuli obieqtebis saxelwodebaTa normalizeba – geo-
grafiuli obieqtebis farTod gavrcelebuli saxelwodebebis Ser-
45
Ceva, maTi gamoyenebis wesebis gansazRvra da geografiuli obieqtebis
saxelwodebaTa koreqtireba erovnuli tradiciebis mixedviT (kanoni
„geografiul obieqtebis saxeldebis Sesaxeb“)
87. geografiuli aRniSvna - saxeli an sxva raime simbolo, romelic
miuTiTebs geografiul adgilze da gamoyenebulia im saqonlis mos-
aniSnad romelic warmoSobilia am geografiuli adgilidan; romlis
specifikuri xarisxi, reputacia an sxva maxasiaTeblebi dakavSirebu-
lia am geografiul adgilTan; romlis warmoeba an nedleulis damza-
deba an damuSaveba xdeba am geografiuli adgilis sazRvrebSi. (kanoni
„saqonlis adgilwarmoSobis dasaxelebisa da geografiuli aRniSvnis
Sesaxeb“)
88. geodezia - samecniero, teqnikuri da sawarmoo saqmianobis urT-
ierTobaTa sfero, romelic warmoiqmneba dedamiwis formis, zomebis,
gravitaciuli velis, dedamiwis zedapirze wertilebis koordi-
natebisa da maTi droSi cvlilebebis gansazRvris procesSi (kanoni
„geodeziuri da kartografiuli saqmianobis Sesaxeb“)
89. geodeziuri punqtebi - dedamiwis zedapirze xangrZlivi droisaT-
vis SenarCunebis mizniT specialuri konstruqciuli mowyobilobiT
damagrebuli wertilebi, romlebic Seicaven koordinatebis, simaR-
leebisa da gravimetriuli monacemebis informacias, da romelTa mde-
bareoba ganisazRvreba “saqarTveloSi saxelmwifo geodeziur koor-
dinatTa sistemis Sesaxeb” saqarTvelos prezidentis brZanebulebiT
dadgenili koordinatebisa da simaRleebis aTvlis erTian sistemebSi
(kanoni „geodeziuri da kartografiuli saqmianobis Sesaxeb“)
90. geoinformaciuli sistema (gis) – sistema geografiuli sivr-
cis Sesaxeb, romelic iTvaliswinebs monacemTa Segrovebas, Senaxvas,
Semowmebas, analizs, ganzogadebas, interpretirebas da gamoisaxeba
sivrciTi Tvisebebis gamoyenebiT. igi warmodgenilia monacemTa baze-
biT, romlebic dakavSirebulia sivrciT maxasiaTeblebTan Sesabamis
programul uzrunvelyofaSi (kanoni „geodeziuri da kartografiu-
li saqmianobis Sesaxeb“)
91. geoinformaciuli fondi – sxvadasxva masStabis topografiu-
li, politikur-administraciuli, Tematikuri da sxva daniSnulebis
rukebi, geodeziuri punqtebis koordinatebi da simaRleebi, romle-
bic eqvemdebareba gasxvisebas (kanoni „geodeziuri da kartografiu-
li saqmianobis Sesaxeb“)
92. giravnoba - movalis an mesame piris moZravi nivTi an/da aramateri-
aluri qonebrivi sikeTe, romlis sxva pirTaTvis gadacema dasaSvebia,
SeiZleba gamoyenebul iqnes rogorc fuladi, ise arafuladi moTxov-
nis uzrunvelyofis saSualebad, ise, rom kreditori (mogiravne) iZens
uflebas, daikmayofilos moTxovna dagiravebuli qonebis (giravnobis
46
sagnis) realizaciiT an mxareTa SeTanxmebiT – misi sakuTrebaSi miRe-
biT movalis mier valdebulebis Seusruleblobis an arajerovnad
Sesrulebis SemTxvevaSi. („samoqalaqo kodeqsi“)
93. glexuri/fermeruli/kustaruli warmoeba – saqmianoba, romlis
mizania sakuTari an SeZenili produqciisagan tradiciuli wesiTa da
CveulebiT warmoebuli sursaTis realizacia; (kanoni „sursaTis uvne-
blobisa da xarisxis Sesaxeb“)
94. globaluri [frang. global]-1.saerTo,mTliani, erTad aRebuli.
2.rac mTel msoflios moicavs. mag., globaluri politika.
d
1. daba – aranakleb 3000 mosaxlisagan Semdgari dasaxleba, romlis
teritoriazedac arsebobs samrewvelo sawarmoebi, komunaluri meur-
neoba, samkurnalo da socialur-kulturul dawesebulebaTa qseli,
riTac igi asrulebs adgilobrivi ekonomikur-kulturuli centris
funqciebs, amasTanave, ar gaaCnia sasoflo-sameurneo saqmianobisaT-
vis sakmarisi miwis savargulebi. dabis kategorias SeiZleba miekuT-
vnos dasaxleba, romlis mosaxleTa ricxvi 3000-ze naklebia, Tu igi
aris TviTmmarTveli erTeulis administraciuli centri (organuli
kanoni „adgilobrivi TviTmmarTvelobis Sesaxeb“)
2. davaleba - xelSekruleba, romlis Sesabamisad rwmunebuli valde-
bulia Seasrulos misTvis davalebuli (mindobili) erTi an ramdenime
moqmedeba marwmuneblis saxeliTa da xarjze. („samoqalaqo kodeqsi“)
3. davalianeba sabaJo – sxvaoba deklarantis jamur sabaJo valde-
bulebasa da mis mier saqarTvelos sabaJo kanonmdeblobiT dadge-
nili calkeuli sabaJo valdebulebis mixedviT zedmetad gadaxdili
Tanxebis jams Soris („sabaJo kodeqsi“)
4. dazRveva - urTierToba, romelic myardeba fizikuri da iuridi-
uli pirebis piradi da qonebrivi interesebis dasacavad sadazRvevo
SenatanebiT (sadazRvevo premiiT) formirebuli fuladi fondebisa
da kanonmdeblobiT nebadarTuli sxva wyaroebis xarjze, garkveuli
garemoebebis (sadazRvevo SemTxvevebis) dadgomisas (kanoni „dazRve-
vis Sesaxeb“)
5. dakavSirebuli piri: a) fizikur pirTan naTesauri kavSiris mqone
is piri, romelic, saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis Tanaxmad, kanon-
ismier memkvidreTa wridan I da II rigSi iricxeba; b) sawarmo, romelSic
piri pirdapir an arapirdapir flobs iseT wils, romelic mas praq-
tikul saSualebas aZlevs, zemoqmedeba moaxdinos am sawarmos gadaw-
yvetilebebze; g) im sawarmos mmarTveli organos wevri, romelSic piri
pirdapir an arapirdapir flobs iseT wils, romelic mas praqtikul
47
saSualebas aZlevs, zemoqmedeba moaxdinos am sawarmos gadawyvetile-
bebze; d) iuridiuli piris mmarTveli organos wevri an/da warmomad-
genlobaze uflebamosili piri; e) iuridiuli piris partniori an dam-
fuZnebeli, romelsac praqtikuli saSualeba aqvs, zemoqmedeba moax-
dinos am piris gadawyvetilebebze; p) naTesavi – saqarTvelos samo-
qalaqo saproceso kodeqsis 31-e muxlis me-2 nawiliT gansazRvruli
piri (kanoni „gadaxdisuunarobis saqmis warmoebis Sesaxeb“)
6. damatebiTi individualuri muSaoba – erovnuli da saskolo sas-
wavlo gegmebiT dadgenili gakveTilebis (saaTebis) garda, maswavleb-
lis muSaoba erovnuli saswavlo gegmis miznebis misaRwevad; (kanoni
„zogadi ganaTlebis Sesaxeb“)
7. damuSavebis operacia sabaJo – saqonlis mimarT sabaJo reJi-
mis gamoyeneba, saqonlis gadatana Tavisufal zonaSi an Tavisufal
sawyobSi, saqarTvelos sabaJo teritoriidan saqonlis reeqsporti,
saqonlis ganadgureba sabaJo zedamxedvelobis qveS an saqonlis ga-
dacema saxelmwifo sakuTrebaSi („sabaJo kodeqsi“)
8. danaklisi – sasaqonlo-materialuri faseulobebis inventariza-
ciis Sedegad gadasaxadis gadamxdelis buRaltrul CanawerebTan
Sedarebisas gamovlenili nakleboba. iseTi sasaqonlo-materialuri
faseulobebis mimarT, romelTa dasawyobeba da, Sesabamisad, inven-
tarizacia fizikurad SeuZlebelia (eleqtro- da Tboenergia, gazi
da wyali), danaklisad CaiTvleba sxvaoba SeZenil (SeZenis damadas-
turebeli dokumentis mixedviT) da realizebul (gadasaxadis gadamx-
delisgan faqtobrivad gasul) sasaqonlo-materialur faseulobaTa
Soris, Tu ver dgindeba debitori (amnazRaurebeli) an/da mimTvisebe-
li. amasTan, Tu uflebamosili organos mier dadgenilia danakargis
maqsimaluri zRvruli odenoba, danaklisad CaiTvleba am odenobaze
meti nakleboba. („sagadasaxado kodeqsi“)
9. dasaqmebuli – fizikuri piri, romelic pirad da sazogadoebriv
moTxovnilebaTa dakmayofilebis mizniT eweva saqmianobas, romelic
kanoniT akrZaluli ar aris, da anazRaurebas iRebs fuladi an natu-
raluri formiT. (kanoni „dasaqmebis Sesaxeb“)
10. damsaqmebeli – saqarTvelos kanonmdeblobis Sesabamisad saqarT-
velos teritoriaze moqmedi nebismieri fizikuri an iuridiuli piri,
romelic iyenebs daqiravebul Sromas. (kanoni „dasaqmebis Sesaxeb“)
11. dasaqmebis specialuri programa – dasaqmebis programa, ro-
melic dabalkonkurentunariani SromiTi resursebis dasaqmebis
mizniT iTvaliswinebs specialur RonisZiebebs ama Tu im dargSi.
(kanoni „dasaqmebis Sesaxeb“)
48
12. dasaqmebis regionuli programa – saqarTvelos erT an ramden-
ime regionSi gasatarebel RonisZiebaTa erToblioba, romelic iT-
valiswinebs mosaxleobis socialuri mdgomareobis gaumjobesebas,
dasaqmebulTa raodenobisa da dasaqmebis efeqtianobis gazrdas.
(kanoni „dasaqmebis Sesaxeb“)
13. dasaqmebis adgilobrivi programa – saqarTvelos raionSi (qa-
laqSi) adgilobrivi TviTmmarTvelobisa da mmarTvelobis organoe-
bTan erTad gasatarebel RonisZiebaTa erToblioba, romelic iT-
valiswinebs mosaxleobis socialuri mdgomareobis gaumjobesebas,
dasaqmebulTa raodenobisa da dasaqmebis efeqtianobis gazrdas.
(kanoni „dasaqmebis Sesaxeb“)
14. dasaqmebis erovnuli programa (umuSevarTa socialuri dacvi-
sa da dasaqmebis xelSewyobis saxelmwifo programa) – programa, ro-
melic moicavs dasaqmebis specialur, regionul da adgilobriv pro-
gramebs, adgens maT urTierTkavSirs, ganxorcielebis rigiTobas da
romlis mizania: a) arsebobdes samuSao yvela im pirisaTvis, vinc eZebs
mas da mzadaa Seudges muSaobas; b) samuSao iyos rac SeiZleba ufro
produqtiuli; g) rasis, kanis feris, sqesis, religiis, politikuri
Sexedulebebis da socialuri mdgomareobis miuxedavad arsebobdes
saqmianobis sferos arCevis Tavisufleba, profesiis dauflebisa da
sakuTari unar-Cvevebis gamoyenebis farTo SesaZleblobebi. (kanoni
„dasaqmebis Sesaxeb“)
15. daqiravebuli piri – piri, romelic muSaobs saxelmwifo an ker-
Zo damqiravebelTan da asrulebs gansazRvrul samuSaos xelfasis
an sxva anazRaurebis (fuliT an naturiT) miRebis mizniT; agreTve
piri, romelsac aqvs samuSao adgili, magram droebiT ar muSaobs Sve-
bulebis, avadmyofobis, samuSaodan droebiTi daTxovnis gamo an sxva
mizeziT. (kanoni „dasaqmebis Sesaxeb“)
16. dasaxelebuli sagamocdo laboratoria – dadgenili wesis Se-
sabamisad akreditaciis erTiani erovnuli organos – akreditaciis
centris mier akreditebuli da laboratoriaTaSorisi gamocdebis
Sedegad dasaxelebuli laboratoria, romelic Setanilia akredita-
ciis sistemis saxelmwifo reestrSi; (kanoni „sursaTis uvneblobisa
da xarisxis Sesaxeb“)
17. dasaxleba – mosaxleobis gansaxlebis pirveladi administraci-
uli erTeuli, romelsac hyavs mudmivi mcxovreblebi, aqvs funq-
cionaluri infrastruqtura da registrirebulia saqarTvelos
kanonmdeblobiT dadgenili wesiT. dasaxleba Sedis TviTmmarTveli
erTeulis SemadgenlobaSi an TviTmmarTveli erTeulia. dasaxlebis
kategoriebia sofeli, daba, qalaqi. (organuli kanoni „adgilobrivi
TviTmmarTvelobis Sesaxeb“)
49
18. daculi teritoria - biologiuri mravalferovnebis, bunebrivi
resursebisa da bunebriv garemoSi CarTuli kulturuli fenomenebis
SesanarCuneblad gansakuTrebuli mniSvnelobis mqone saxmeleTo
teritoria da (an) akvatoria,romlis dacva da marTva xorcieldeba
grZelvadian da myar samarTlebriv safuZvelze. daculi terito-
riebis saerTaSoriso qseli - biosTferuli rezervatebis, msoflio
memkvidreobis ubnebis da saerTaSoriso mniSvnelobis Warbteniani
teritoriebis dacvis, dakvirvebis,zrunvisa da finansuri xelSewyo-
bis statusis mqone daculi teritoriebis qselebi (kanoni „daculi
teritoriebis sistemis Sesaxeb“)
19. daculi teritoriebis sistema - daculi teritoriebis sxvadasx-
va kategoriebisagan agebuli qseli, romelic funqcionirebs da
imarTeba, rogorc bunebis dacvisa da mdgradi ganviTarebis erTiani
sistema. (kanoni „daculi teritoriebis sistemis Sesaxeb“)
20. dawesebuleba saxelmwifo - saxelmwifo biujetis saxsrebis
(saxelmwifo qonebis) safuZvelze Seqmnili dawesebuleba, romelic
finansdeba saxelmwifo biujetidan da romlis ZiriTad funqcias
Seadgens saxelmwifo xelisuflebis ganxorcieleba, saxelmwifo kon-
trolis, regulirebis an zedamxedvelobis realizacia, saxelmwifo
Tavdacvis uzrunvelyofa.
21. dawesebuleba municipaluri - adgilobrivi biujetis saxsrebiT
(adgilobrivi qonebiT) Seqmnili dawesebuleba, romelic finansdeba
adgilobrivi biujetidan da romlis ZiriTad funqcias Seadgens adg-
ilobrivi TviTmmarTvelobis ganxorcieleba, agreTve delegirebuli
saxelmwifo uflebamosilebebis ganxorcielebis uzrunvelyofa.
22. dawesebuleba sajaro – administraciuli organo, saxelmwifo
an adgilobrivi biujetis saxsrebidan dafinansebuli kerZo samarT-
lis iuridiuli piri aseTi dafinansebis farglebSi. („zogadi adminis-
traciuli kodeqsi“)
23. dawesebuleba kolegiuri sajaro – sajaro dawesebuleba, rom-
lis xelmZRvaneli an saTaTbiro organo erTze meti pirisagan Sedgeba
da romelSic gadawyvetilebebs erTze meti piri erToblivad iRebs an
amzadebs. („zogadi administraciuli kodeqsi“)
24. dawesebuleba mxarjavi – biujetis xarjebis organizaciuli
klasifikaciis mixedviT pirveli Tanrigis dawesebuleba, romlisT-
visac biujetiT gaTvaliswinebulia asigneba da romelic pasuxismge-
belia xarjebis marTvaze. (kanoni „saqarTvelos sabiujeto sistemis
Sesaxeb“)
25. dawesebuleba (organizacia) sabiujeto - mxarjavi dawesebule-
ba an mis daqvemdebarebaSi myofi erTeuli, romelic axorcielebs
50
sakuTari biujetis proeqtis momzadebas, biujetis Sesrulebasa da
angariSgebas dadgenili normebis, standartebisa da wesebis Sesabam-
isad. (kanoni „saqarTvelos sabiujeto sistemis Sesaxeb“)
26. daSveba – eleqtronuli sakomunikacio qselis operatoris mier
gansazRvruli pirobebiT (maT Soris, tarifebiT) sakuTari qselis
Sesabamisi elementebiT, teqnikuri saSualebebiT, maTi Tavisufali
funqcionaluri resursebiTa da simZlavreebiT, an maTi gamoyenebiT
ganxorcielebuli (an ganxorcielebadi) eleqtronuli sakomunika-
cio momsaxurebis saxeebiT sargeblobis uzrunvelyofa, romelic
moicavs uzrunvelyofas: eleqtronuli sakomunikacio qselis op-
eratoris qselis fizikuri infrastruqturis Sesabamisi element-
ebiTa da teqnikuri saSualebebiT; adgilobrivi daSvebis qselis
elementebiT da maTi Tavisufali resursebiT, maT Soris, sakanali-
zacio arxebiT da WebiT, saabonento wyvilebiT, anZebiT da boZebiT;
Tanalokaciis farTobiT; fiqsirebuli da mobiluri sakomunikacio
qselis operatorebis qselis Sesabamisi elementebiT, maTi Tavisufa-
li saoperacio resursebiTa da simZlavreebiT (maT Soris, roumingis
miwodebasTan dakavSirebuli resursebiT); abonentis individualuri
daSvebis sistemisa da programebis (momsaxurebis) eleqtronuli sar-
Cevis (megzuris) resursebiT; eleqtronuli sakomunikacio qselebis
saoperacio programuli marTvisa da momxmarebelTa sainformacio
bazebis, nomrebis portabelurobasTan (translirebasTan) dakavSire-
buli resursebiT, aseve virtualuri qselebis momsaxurebis saxeebiT
sargeblobis uzrunvelyofas; (kanoni „eleqtronuli komunikaciis
Sesaxeb“)
27. daSvebis an/da urTierTCarTvis msurveli – avtorizebuli
piri, romelic eleqtronuli sakomunikacio qselis operatori-
sagan moiTxovs qselis Sesabamis elementebTan, maT funqcionalur
resursebTan da Tavisufal simZlavreebTan daSvebas da/an eleqtro-
nuli sakomunikacio momsaxurebis miwodebas (kanoni „eleqtronuli
komunikaciis Sesaxeb“)
28. daSvebis an/da urTierTCarTvis mimwodebeli – eleqtronuli
sakomunikacio qselis operatori, romelsac moeTxoveba mis qselTan,
sistemasTan, qselis elementebTan, teqnikur saSualebebTan, maT Tavi-
sufal funqcionalur resursebTan da simZlavreebTan, an am qselebi-
Ta da saSualebebiT ganxorcielebul (an ganxorcielebad) eleqtro-
nuli sakomunikacio momsaxurebis saxeebTan msurveli operatoris
daSveba an/da urTierTCarTvis miwodeba. (kanoni „eleqtronuli ko-
munikaciis Sesaxeb“)
29. daSveba erToblivi – eleqtronuli sakomunikacio qselis
konkretuli elementis gancalkevebad funqcionalur resursebTan
an simZlavreebTan ori an meti msurveli avtorizebuli piris daSveba.
(kanoni „eleqtronuli komunikaciis Sesaxeb“)
51
30. daxli an arastacionaruli savaWro adgili – bazris an bazrobis
teritoriaze gaqiravebuli adgili, saidanac xdeba piris mier saqon-
lis miwodeba da romlis farTobs da momsaxurebis safasurs (qiras)
gansazRvravs bazris an bazrobis xelmZRvaneli. („sagadasaxado kod-
eqsi“)
31. dauzustebeli moTxovna – moTxovna, romelic jer ar aris
dazustebuli da moicavs miyenebuli zianis anazRaurebasTan,
xelSekrulebis darRvevasTan an SeusruleblobasTan dakavSire-
bul moTxovnebs an samoqalaqo urTierTobidan warmoSobil sxva
moTxovnebs (kanoni „gadaxdisuunarobis saqmiswarmoebis Sesaxeb“)
32. dafasoebuli sasursaTo produqti – sursaTis nebismieri
nawilobriv an mTlianad SefuTuli erTeuli, romlis SigTavsis Secv-
la SeuZlebelia SefuTvis gaxsnis an Secvlis gareSe (kanoni „sursa-
Tis uvneblobisa da xarisxis Sesaxeb“)
33. degazacia – sakarantino RonisZieba, romlis drosac xdeba mom-
wamvleli nivTierebebisagan karantins daqvemdebarebuli tvirTis
gawmenda. (kanoni „sakarantino momsaxurebis mosakreblebis Sesaxeb“ )
34. deduqcia [laT.deductio gamoyvana] da deducireba-(log.). msjelo-
bis xerxi-zogadi debulebidan kerZo daskvnis gamoyvana (sapirisp. in-
duqcia).
35. devizi [frang.devise]-1.mokle gamonaTqvami an sityva, romelic
gamoxatavs visime qcevis an moqmedebis saxelmZRvanelo azrs, ideas.
2.mokle gamonaTqvami an sityva, romelsac avtori Tavisi saxelis
nacvlad awers konkursze warsadgen nawarmoebs (proeqts, Txzule-
bas da misT.). 3.heraldikaSi: mokle warwera gerbze, farze, ordenze
da sxv. 4.devizebi-(finans.). Tamasuqi, Ceki da misT., romelic gamower-
ilia ucxouri valutiT da romelic unda gaanaRdon sazRvargareT;
saerTaSoriso sagadasaxado saSualeba
36. deklaracia [laT.declaratio]-1.oficialuri, sazeimo gamocxadeba
raime aqtisa, kanonisa, ZiriTadi principebisa mTavrobis an partiis
saxeliT; TviT dokumenti, romliTac aseTi aqti, kanoni aris gad-
mocemuli. 2.erTi an ramdenime saxelmwifos gancxadeba saerTaSor-
iso politikis raime sakiTxze. 3.(finans.). gadasaxadis gadamxdelis
gancxadeba Tavisi Semosavlis, qonebis raodenobis Sesaxeb. 4. safosto
dokumenti, romelic axlavs sazRvargareT gasagzavn fuls an fasian
pakets. 5.sabaJos dokumenti, romelSic sazRvargareT mimavali piri
aRniSnavs, Tu ra Zvirfaseuloba miaqvs Tan.
37. deklaracia sabaJo – dokumenti, romliTac piri saqarTvelos
sabaJo kanonmdeblobiT dadgenili formisa da saSualebis Sesabam-
isad acxadebs saqonlis mimarT sabaJo reJimis gamoyenebis ganzraxvas
52
(„sabaJo kodeqsi“)
38. deklarireba sabaJo – moqmedeba, romliTac piri saqarTvelos
sabaJo kanonmdeblobiT dadgenili formisa da wesis Sesabamisad
acxadebs saqonlis mimarT sabaJo damuSavebis operaciis gamoyenebis
ganzraxvas („sabaJo kodeqsi“)
39. dekreti [laT.decretum]-umaRlesi xelisuflebis dadgenileba
(raime calkeul sakiTxze), romelsac kanonis Zala aqvs.
40. delegati [laT.delegatus]-arCeuli an daniSnuli warmomadgeneli
romelime organizaciisa, dawesebulebisa, saxelmwifosi da sxv.
41. delegirebuli uflebamosileba – saxelmwifo mmarTvelobis
organos uflebamosileba, romelic am kanoniT dadgenili wesiT, kan-
onis Tanaxmad an adgilobrivi TviTmmarTvelobisa da saxelmwifo
mmarTvelobis organoebs Soris dadebuli xelSekrulebis safuZvel-
ze gansaxorcieleblad gadaecema TviTmmarTvel erTeuls (organuli
kanoni „adgilobrivi TviTmmarTvelobis Sesaxeb“)
42. deliqti [laT.delictum]- 1. samarTlis darRveva, danaSauli. 2. piri,
romelic sxva pirs marTlsawinaaRmdego, ganzraxi an gaufrTxilebe-
li moqmedebiT miayenebs zians. („saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi“)
43. delimitacia sazRvris [laT.delimitatio]-saerTaSoriso samarTal-
Si: saxelmwifo sazRvris mdgomareobisa da mimarTulebis gansazRvra
momijnave saxelmwifoebs Soris SeTanxmebiT.
44. demarkacia [frang.demarcation]-1.saxelmwifo sazRvris xazis dad-
gena adgilze (specialuri sasazRvro niSnebis saSualebiT). sade-
markacio xazi-1) xazi, zoli, romelic yofs erTmaneTisagan meomar
mxareTa jarebs dazavebis dros. 2) droebiTi sasazRvro xazi sadavo
teritoriaze; xazi, romelic yofs dapyrobili qveynis teritorias
saokupacio zonebad.
45. demarSi [frang.demarche]-(dipl.).erTi saxelmwifos mTavrobis
mimarTva meorisadmi (nota, memorandumi, gancxadeba da misT.).
46. demografia [berZ.demos xalxi da grapho vwer]-statistikis dargi,
romelic ikvlevs mosaxleobis Semadgenlobasa da moZraobas (Soba-
doba-sikvdilianobas, migracias da sxv.); xalxTaRweriloba.
47. demokratia [berZ.demokratia]-1.saxelmwifo mmarTvelobis for-
ma, politikuri wyobileba, romlis drosac umaRlesi xelisufleba
xalxs ekuTvnis. 2.raime koleqtivis xelmZRvaneloba, romlis drosac
uzrunvelyofilia mTeli koleqtivis qmediTi monawileoba da gadam-
wyveti gavlena.
53
48. demonstracia [laT.demonstratio Cveneba, damtkiceba]-1.masobrivi
msvleloba, raime sazogadoebriv-politikuri ganwyobilebis gamo-
saxatavad. mag., sapirvelmaiso demonstracia. saprotesto demon-
stracia. 2.sajaro Cveneba risame. mag., kinofilmis demonstracia (am
mniSvnelobiT ixmareba agreTve demonstrireba). 3.risame sajaro
gamoxatuleba. mag., erTianobis demonstracia. 4.(samx.). meore xarisxo-
van ubanze moqmedeba, romlis mizania mtris SecdomaSi Seyvana da misi
yuradRebis Camocileba mTavari dartymisagan. 5. gamomwvevi moqmede-
ba, qceva. 6. saxelmwifos moqmedeba, rasac muqaris xasiaTi aqvs (mag.,
sazRvarze jarebis Tavmoyra da sxv.).
49. denominacia – qveyanaSi fulis mimoqcevis mowesrigebis, aRricx-
visa da angariSsworebis gaadvilebis mizniT erovnuli fulis erTeu-
lis gamsxvileba dawesebuli Tanafardobis mixedviT, Zveli fulis
niSnebis axalze gadacvlis meSveobiT. (kanoni „saqarTvelos erovnu-
li bankis Sesaxeb“)
50. departamenti [frang.departement]-1.safrangeTSi: administraci-
ul-teritoriuli erTeuli. 2.amerikis SeerTebul Statebsa da Svei-
cariaSi: saministro. saxelmwifo departamenti-amerikis SeerTebul
StatebSi: sagareo saqmeTa saministro. 3. saministros, raime umaRlesi
saxelmwifo an sasamarTlo dawesebulebis ganyofileba.
51. depoziti [laT.depositum Sesanaxad micemuli rame]-(finans.). 1.
Tanxa an fasiani qaRaldebi, Setanili sakredito dawesebulebaSi
(bankSi, Semnaxvel salaroSi da misT.) kreditorisaTvis gadasacemad
(anda Sesanaxad-Tu kreditori uars ambobs miRebaze). 2. komerciul
bankSi an arasabanko sadepozito dawesebulebaSi piris mier Setanili
anabari an gadaxdis sxva saSualebebi. (kanoni „saqarTvelos erovnuli
bankis Sesaxeb“)
52. depozitari - saxelmwifo, saerTaSoriso organizacia an misi
mTavari aRmasrulebeli Tanamdebobis piri, romelic inaxavs saer-
TaSoriso xelSekrulebis dedans da asrulebs amasTan dakavSirebul
saerTaSoriso samarTlis normebiT gaTvaliswinebul sxva funqciebs
(kanoni „saerTaSoriso xelSekrulebebis Sesaxeb“)
53. denonsacia - saerTaSoriso xelSekrulebis moqmedebis
calmxrivad Sewyvetis forma, romelic niSnavs xelSekrulebis moq-
medebis Sewyvetas xelSekrulebis debulebebis Sesabamisad. (kanoni
„saerTaSoriso xelSekrulebebis Sesaxeb“)
54. deponireba [laT.depono vdeb]-1.(finans.). depozitis Setana.
2.(dipl.). saratifikacio sigelebis gadacema Sesanaxad romelime sax-
elmwifosaTvis an saerTaSoriso organosaTvis (Tu xelSekrulebas
xeli moawera ramdenime saxelmwifom).
54
55. deponirebuli Tanxa – sabanko-sakredito dawesebulebaSi fu-
ladi Tanxis da sxva saxeobis faseulobaTa Sesanaxad Cabareba. (kanoni
„saqarTvelos erovnuli bankis Sesaxeb“)
56. deportacia [laT.deportatio] da deportireba-pirovnebis gaZeveba
misi mudmivi adgilsamyoflidan da sxva adgilas iZulebiT dasaxele-
ba.
57. depopulacia [frang.depopulation]- mosaxleobis Semcireba, kleba.
58. deputati [laT.deputatus]-1.arCeviTi saxelmwifo dawesebulebis
wevri; arCeuli warmomadgeneli. 2.raime koleqtivis mier mindobili
davalebis Sesasruleblad arCeuli piri.
59. de-faqto [laT. de facto]-faqtobrivad, sinamdvileSi
60. de-iure [laT.de jure]-iuridiulad, kanonis safuZvelze, formalu-
rad
61. deficiti - erTi mxriv, biujetis Semosavlebsa da fulad grant-
ebs da, meore mxriv, xarjebsa da dakreditebas Soris uaryofiTi sx-
vaoba
62. dividendi [laT.dividendum gasayofi]- mogebis nawili, romelsac
iReben aqcionerebi maT mier dabandebuli kapitalis Sesabamisad
63. dileri - Suamavali (iuridiuli an fizikuri piri), romelic sa-
saqonlo birJaze moqmedebs Tavisi saxeliTa da Tavisi xarjiT. (kanoni
„sasaqonlo birJebisa da sabirJo vaWrobis Sesaxeb“)
64. diplomatiuri rangi - diplomatiur samsaxurSi dawesebuli sak-
laso Cini. (kanoni „diplomatiuri samsaxuris Sesaxeb“)
65. diplomatiuri Tanamdebobis piri - diplomatiur samsaxurSi
StatiT gaTvaliswinebul diplomatiur Tanamdebobaze daniSnuli
piri. (kanoni „diplomatiuri samsaxuris Sesaxeb“)
66. diplomatiuri Tanamdebobis pirTan gaTanabrebuli piri – sax-
elmwifo moxele, romelic saqarTvelos parlamentis, saqarTvelos
prezidentis administraciis, saqarTvelos mTavrobis kancelariis,
saqarTvelos erovnuli uSiSroebis sabWos, evropul da evroatlan-
tikur struqturebSi integraciis sakiTxebSi saxelmwifo ministris
aparatis, agreTve Sesabamisi saerTaSoriso xelSekrulebis an SeTanx-
mebis safuZvelze saqarTvelos Sinagan saqmeTa saministros, saqarT-
velos sagareo dazvervis specialuri samsaxuris saxeliT monawil-
eobs qveynis sagareo politikuri kursisa da saerTaSoriso urTier-
Tobebis Sesaxeb winadadebebis SemuSavebasa da ganxorcielebaSi da
55
saqarTvelos prezidentis gankargulebis, saqarTvelos parlamentis
Tavmjdomaris brZanebis an, Sesabamisad, saqarTvelos premier-minis-
tris brZanebis safuZvelze gaTanabrebulia diplomatiuri Tanamde-
bobis pirTan. es statusi moqmedebs mxolod am qvepunqtSi aRniSnuli
saqmianobis ganxorcielebis dros. (kanoni „diplomatiuri samsaxuris
Sesaxeb“)
67. diplomi – umaRlesi saganmanaTleblo dawesebulebis mier mini-
Webuli akademiuri xarisxis an/da miRebuli kvalifikaciis damadas-
turebeli dokumentib (kanoni „umaRlesi ganaTlebis Sesaxeb“)
68. diplomis danarTi – dokumenti, romelsac gascems umaRlesi
saganmanaTleblo dawesebuleba diplomTan erTad studentis mier
miRebuli ganaTlebis Sinaarsisa da umaRlesi saganmanaTleblo
dawesebulebis mier miniWebuli statusis dasadastureblad. (kanoni
„umaRlesi ganaTlebis Sesaxeb“)
69. diplomirebuli specialisti – piri, romelsac profesiuli
umaRlesi saganmanaTleblo programis farglebSi kreditebis dadge-
nili raodenobis dagrovebis Sedegad Sesabamisi dokumentiT mieniWa
kvalifikacia da romelsac SeuZlia swavlis procesSi miRebuli cod-
nis profesiul saqmianobaSi gamoyeneba (kanoni „profesiuli gana-
Tlebis Sesaxeb“, kanoni „umaRlesi ganaTlebis Sesaxeb“)
70. diplomirebuli medikosi (veterinari) – mflobeli im akade-
miuri xarisxisa, romelic pirs samedicino akademiuri umaRlesi sa-
ganmanaTleblo programis dasrulebisa da dadgenili kreditebis
dagrovebis Sedegad eniWeba. programa iTvaliswinebs medicinis (maT
Soris, saveterinaro medicinis) specialistis momzadebas praqtiku-
li xasiaTis profesiuli saqmianobisaTvisb (kanoni „umaRlesi gana-
Tlebis Sesaxeb“)
71. disertacia – samecniero naSromi, romelsac doqtoranti icavs
doqtoris akademiuri xarisxis mosapoveblad. (kanoni „umaRlesi ga-
naTlebis Sesaxeb“)
72. diskonti – [ingl.discount]- 1.Tamasuqis ganaRdeba. 2. procenti, ra-
sac ikaveben Tamasuqis ganaRdebisas 3. Tamasuqis ganaRdeba, procen-
ti, romelsac ukaveben Tamasuqis ganaRdebisas (kanoni „saqarTvelos
erovnuli bankis Sesaxeb“) 4. sxvaoba saxelmwifo fasiani qaRaldis
nominalur Rirebulebasa da misi Sesyidvis fass Soris, romelic nom-
inalur Rirebulebaze naklebia. (kanoni „saxelmwifo valis Sesaxeb“)
73. doqtoranti – piri, romelic swavlobs doqtoranturaSi. (kanoni
„umaRlesi ganaTlebis Sesaxeb“)
74. doqtorantura – umaRlesi akademiuri ganaTlebis mesame safex
56
uri, saswavlo programebis da samecniero kvlevebis erToblioba,
romelic miznad isaxavs samecniero kadris momzadebas da mTavrde-
ba doqtoris akademiuri xarisxis miniWebiT (kanoni „umaRlesi gana-
Tlebis Sesaxeb“)
75. doqtori – mflobeli im umaRlesi akademiuri xarisxisa, romelic
pirs doqtoranturisaTvis dadgenili kreditebis raodenobis aT-
visebisa da disertaciis dacvis Sedegad eniWeba (kanoni „umaRlesi ga-
naTlebis Sesaxeb“)
76. diskreciuli [frang.discretionnaire piradi Sexedulebis mixedviT,
TviTneburad]-Tavisi Sexedulebisamebr moqmedi.
77. diskriminaciuli barieri – saxelmwifo an adgilobrivi xelisu-
flebis organoebis mxridan sakuTrebis formis, rezidentobis an sxva,
calke aRebuli kriteriumebis mixedviT, ekonomikuri agentisaTvis
dausabuTebeli, gansxvavebuli da usamarTlo moTxovnebis wayeneba an
SeRavaTebis miniWeba (kanoni „Tavisufali vaWrobisa da konkurenciis
Sesaxeb“)
78. distribiutori - piri (maT Soris, realizatori), romelic moq-
medebs Tavisi profesiuli saqmianobis farglebSi produqciiT uz-
runvelyofis qselSi da romlis saqmianobas SeuZlia gavlena moax-
dinos bazarze gatanili produqciis uvneblobis maxasiaTeblebze
(kanoni „sursaTis uvneblobisa da xarisxis Sesaxeb“)
79. disciplinuri gadacdoma – 1. a) samsaxurebriv movaleobaTa
braleuli Seusrulebloba an arajerovnad Sesruleba; b) daweseb-
ulebisaTvis qonebrivi zianis miyeneba an aseTi zianis warmoSobis sa-
SiSroebis braleuli Seqmna; g) zogadzneobrivi normebis winaaRmdeg
an moxelisa da dawesebulebis diskrediticiisaken mimarTuli uRirsi
saqcieli (braleuli qmedeba), ganurCevlad imisa, samsaxurSia Cadeni-
li Tu mis gareT. (kanoni „sajaro samsaxuris Sesaxeb“) 2. zogadsagan-
manaTleblo dawesebulebis SinaganawesiT gansazRvruli wesebis dar-
Rveva; (kanoni „zogadi ganaTlebis Sesaxeb“)
80. disciplinaruli pasuxismgeblobis zomebi - a) SeniSvna; b)
gafrTxileba; g) ara umetes aTi samuSao dRis xelfasis dakaveba; d)
samsaxurebrivi movaleobis Sesrulebisagan CamoSoreba xelfasis ga-
cemis SeCerebiT - ara umetes aTi samuSao dRisa; e) ufro dabali
Tanrigis Tanamdebobriv sargoze gadayvana - ara umetes erTi wlisa; v)
samsaxuridan ganTavisufleba. erTi disciplinuri gadacdomisaTvis
SeiZleba gamoyenebul iqnes disciplinuri pasuxismgeblobis mxolod
erTi zoma. (kanoni „sajaro samsaxuris Sesaxeb“)
81. disciplinuri devna – 1. dawesebulebaSi Catarebul RonisZieba-
Ta erToblioba, romlis mizania moxelis mier Cadenili disciplinuri
57
gadacdomis dadgena. 2. zogadsaganmanaTleblo dawesebulebis mier
Catarebul RonisZiebaTa erToblioba, romelTa mizania moswavlis
an maswavleblis mier Cadenili disciplinuri gadacdomis gamovlena;
(kanoni „zogadi ganaTlebis Sesaxeb“)
82. disciplinuri saxdeli – zogadsaganmanaTleblo dawesebulebis
SinaganawesiT gansazRvruli disciplinuri gadacdomisaTvis gaTval-
iswinebuli zemoqmedebis zoma (kanoni „zogadi ganaTlebis Sesaxeb“)
83. daxmareba saxelmwifo – saxelmwifos mxridan erTjeradi saxiT,
garkveuli vadiTa da nebismieri formiT gaweuli daxmareba; ker-
Zod – gadasaxadebisagan gaTavisufleba an maTi gadavadeba, valebis
Camowera, restruqturizacia, sesxebis gacema xelsayreli pirobebiT,
sesxis SeRavaTiani garantiebi, uZravi qonebis SeZena gansakuTrebuli
pirobebiT, preferenciuli pirobebi saxelmwifo Sesyidvebis dros
da mogebis miRebis garantia da sxva eqskluziuri uflebebis mini-
Weba, romlebic zRudaven konkurencias an qmnian misi SezRudvis sa-
SiSroebas, aniWeben ra upiratesobas garkveul ekonomikur agentebs
an garkveuli saqonlis warmoebas. (kanoni „Tavisufali vaWrobisa da
konkurenciis Sesaxeb“)
84. dokumentacia saaRricxvo – pirveladi dokumentebi (maT Soris,
pirveladi sagadasaxado dokumentebi), buRaltruli aRricxvis reg-
istrebi da sxva dokumentebi, romelTa safuZvelzedac ganisazRvre-
ba gadasaxadebiT dabegvris obieqtebi, dabegvrasTan dakavSirebuli
obieqtebi da dgindeba sagadasaxado valdebulebebi. („sagadasaxado
kodeqsi“)
85. dokumentacia saarCevno – saarCevno komisiebSi Semosuli da saa-
rCevno komisiebidan gasuli gancxadebebi, saCivrebi, werilebi, saqmi-
ani qaRaldebi, oqmebi, saarCevno biuletenebi, specialuri konverte-
bi, saarCevno administraciis samarTlebrivi aqtebi, sakontrolo
furclebi, saregistracio Jurnalebi, amomrCevelTa siebi, amomrCev-
lis baraTebi da sxva dokumentacia. („saarCevno kodeqsi“)
86. dokumenti [laT.documentum]-1.risame damamtkicebeli saqmiani qa-
Raldi; raime uflebis damadasturebeli werilobiTi sabuTi. 2.visime
vinaobis damadasturebeli mowmoba; sabuTi.
87. domiciliumi [laT.domicillium adgilsamyofeli]-visime oficial-
uri sacxovrebeli adgili anda raime warmoebis, firmis da misT. ofi-
cialuri mudmivi adgilsamyofeli.
88. dotacia [laT.dotatio]-saxelmwifo fuladi daxmareba, romelic
eZleva warmoebas, dawesebulebas, organizacias zaralis dasafaravad
an sxva miznebisaTvis.
58
e
1. evTanazia - ukurnebeli seniT daavadebuli, sikvdiliwina sta-
diaSi myofi avadmyofis sicocxlis ganzrax Sewyveta misive TxovniT
(kanoni „janmrTelobis dacvis Sesaxeb“)
2. ekosistema – cocxal organizmTa Tanasazogadoeba da is fizi-
kuri garemo, sadac isini arian dasaxlebulni (kanoni „biologiuri
agrowarmoebis ganxorcielebis Sesaxeb“)
3. ekonomikuri saqmianoba - nebismieri saqmianoba, romelic xor-
cieldeba mogebis, Semosavlis an kompensaciis misaRebad, miuxedavad
aseTi saqmianobis Sedegebisa. („sagadasaxado kodeqsi“)
4. eleqtronuli TvalTvali – satelefono saubrebis faruli
miyuradeba da Cawera, informaciis moxsna da fiqsacia kavSirgabmu-
lobis arxebidan (kavSirgabmulobis saSualebebTan, kompiuterul
qselebTan, saxazo komunikaciebTan da sasadguro aparaturasTan mi-
erTebiT) eleqtronuli, meqanikuri an sxva teqnikuri saSualebebis
gamoyenebiT. (kanoni „kontrdazverviTi saqmianobis Sesaxeb“)
5. eleqtronuli TvalTvali SeTanxmebuli – eleqtronuli TvalT-
vali, ganxorcielebuli satelefono an sxva saxis eleqtronuli kav-
Siris erT-erTi monawile mxaris werilobiTi TanxmobiT. (kanoni „kon-
trdazverviTi saqmianobis Sesaxeb“)
6. eleqtronuli sakomunikacio momsaxureba – saerTo sarge-
blobis eleqtronuli sakomunikacio qselebiTa da saSualebebiT
ganxorcielebuli momsaxureba, romelsac momsaxurebis mimwodebeli
avtorizebuli piri gansazRvruli safasuris sanacvlod sTavazobs
msurvel operators an momxmarebels. (kanoni „eleqtronuli komuni-
kaciis Sesaxeb“)
7. eleqtronuli sakomunikacio qselebi (eleqtro-kavSirgabmulo-
bis qselebi) – gamoZaxebebisa da sxvadasxva sainformacio signalebis
eleqtronuli damuSavebis, damisamarTebis (komutaciis), gatarebis
da gadacemis teqnologiuri sistema, romelic moicavs sadenian (maT
Soris, optikur-boWkovan), Tanamgzavrul, radiosixSirul an optikur
aRWurvilobas, sxva teqnologiur saSualebebs da saoperacio teqni-
kur resursebs, maT Soris, fiqsirebuli (arxuli da paketuri komuta-
ciis, maT Soris, internetis) da mobiluri komunikaciebis, cifruli
mauwyeblobis, saeTero da sakabelo qselebs. saxelmwifo Tavdacvis,
uSiSroebisa da marTlwesrigis dacvis organoebis eleqtronuli sa-
komunikacio qselebiT uzrunvelyofa iTvaliswinebs eleqtronuli
sakomunikacio specialuri qselebis arsebobasac. (kanoni „eleqtro-
nuli komunikaciis Sesaxeb“)
59
8. eleqtronuli sakomunikacio qselebiT uzrunvelyofa –
qselebis, teqnikuri saSualebebis an qselis Sesabamisi elementebis
montaJi, saoperacio marTva, eqspluatacia da maTi gamoyenebiT eko-
nomikuri saqmianoba, agreTve qselis am elementebTan, maT resursebT-
an da simZlavreebTan msurveli avtorizebuli pirebis daSveba. (kano-
ni „eleqtronuli komunikaciis Sesaxeb“)
9. eleqtronuli sakomunikacio uwyebrivi qseli – qseli, ro-
melic Seqmnilia arakomerciuli mizniT, funqcionirebs Sidasawar-
moo saWiroebisaTvis da CarTulia saerTo sargeblobis eleqtronul
sakomunikacio qselSi. (kanoni „eleqtronuli komunikaciis Sesaxeb“)
10. eleqtronuli sakomunikacio qselis operatori – avtorize-
buli piri, romelsac ganzraxuli aqvs an axorcielebs saerTo sarge-
blobis eleqtronuli sakomunikacio qselebiT an qselis Sesabamisi
elementebiT uzrunvelyofas da gansazRvruli safasuris sanacvlod
msurveli avtorizebuli piris am elementebTan, maT resursebTan da
simZlavreebTan daSvebas, aseve maTi gamoyenebiT momxmareblebisaT-
vis eleqtronuli sakomunikacio momsaxurebis miwodebas. (kanoni
„eleqtronuli komunikaciis Sesaxeb“)
11. eleqtronuli sakomunikacio momsaxurebis mimwodebeli
– eleqtronuli sakomunikacio qselis operatori an misi qselis Se-
sabamis elementebTan an resursebTan daSvebuli avtorizebuli piri,
romelsac ganzraxuli aqvs an axorcielebs qselis am elementebiT an
resursebiT eleqtronuli sakomunikacio momsaxurebis miwodebas.
(kanoni „eleqtronuli komunikaciis Sesaxeb“)
12. eleqtronuli sakomunikacio specialuri qselebi – saer-
To sargeblobis eleqtronuli sakomunikacio qselisgan fiziku-
rad gancalkevebuli qselebi, romlebic Seqmnilia arakomerciuli
mizniT, saxelmwifo Tavdacvis, uSiSroebisa da marTlwesrigis dac-
vis RonisZiebaTa Casatareblad. (kanoni „eleqtronuli komunikaciis
Sesaxeb“)
13. eleqtronuli sakomunikacio qselis elementebi – eleqtronu-
li sakomunikacio qselis Semadgeneli, funqcionalurad gancalkev-
ebuli teqnikuri an teqnologiuri saSualebebi, maTi saoperacio
resursebi da simZlavreebi, romlebic TavianTi maxasiaTeblebiT
uzrunvelyofs gamoZaxebebisa da sainformacio signalebis gatare-
bas, gadacemas, damisamarTebas (komutacias); bilingis informaciis
Segrovebas; bolo momxmareblisaTvis miwodebuli momsaxurebis pi-
robebis marTvas da urTierToperabelurobas; saabonento nomrebis
portabelurobas; operatoris saoperacio, sacnobaro, damxmare da
sagangebo momsaxurebas; qselebis sinqronizaciasa da signalizacias;
gamoZaxebebTan dakavSirebul monacemTa bazebSi SeRwevas; multime-
dias; cifruli mauwyeblobis momsaxurebis miwodebas; konversias,
60
kodirebas, usafrTxoebis dacvas; peijings; cifruli monacemebis
teledamuSavebas da internetis an sxva protokolis gamoyenebiT ga-
dacemas da sxva. (kanoni „eleqtronuli komunikaciis Sesaxeb“)
14. eleqtronuli sakomunikacio qselis Sesabamisi elementebi
– eleqtronuli sakomunikacio qselebiT uzrunvelyofasTan an
eleqtronuli sakomunikacio momsaxurebis miwodebasTan uSualod
dakavSirebuli qselis elementebi an teqnikuri saSualebebi da maTi
funqcionaluri resursebi, maT Soris, cifruli mauwyeblobis miwo-
debasTan dakavSirebuli abonentis individualuri daSvebis sistemis
resursebi. (kanoni „eleqtronuli komunikaciis Sesaxeb“)
15. eleqtronuli sakomunikacio qselis Tavisufali elementi –
eleqtronuli sakomunikacio qselis elementi, misi funqcionaluri
resursi an simZlavre, romelic ar aris datvirTuli da romlis gam-
oyenebac teqnikuri da saoperacio moTxovnebis dacviT SesaZlebelia
eleqtronuli sakomunikacio momsaxurebis misawodeblad. (kanoni
„eleqtronuli komunikaciis Sesaxeb“)
16. eleqtronuli sakomunikacio qselebis saxazo nagebobebi –
eleqtronuli sakomunikacio qselebis sakabelo, sahaero, radiosare-
leo, Tanamgzavruli xazebis fizikuri wredebi da saxazo traqtebi
an/da maTi teqnologiuri sistemis Semadgeneli danadgarebis, mowy-
obilobebisa da nagebobebis erTiani kompleqsebi, romlebic gamoiy-
eneba eleqtronuli sakomunikacio gamoZaxebisa da sainformacio sig-
nalebis gatarebisaTvis an/da gadacemisaTvis. (kanoni „eleqtronuli
komunikaciis Sesaxeb“)
17. emisia - fulis an fasiani qaRaldis gaSveba mimoqcevaSi. (kanoni
„saqarTvelos erovnuli bankis Sesaxeb“)
18. emigracia - sxva saxelmwifoSi mudmiv sacxovreblad gamgzavreba.
(kanoni „emigraciis Sesaxeb“)
19. emisiis prospeqti - werilobiTi Setyobineba an Setyobineba
eleqtronuli Tu beWdviTi sainformacio saSualebebiT, romlis
mizania fasiani qaRaldis gasayidad SeTavazeba. (kanoni „fasiani qa-
Raldebis bazris Sesaxeb“)
20. emitenti – piri, romelic kanonmdeblobiT dadgenili wesiT uS-
vebs fasian qaRaldebs. (kanoni „fasiani qaRaldebis bazris Sesaxeb“)
21. erTi sarkmlis principi – administraciuli warmoebis wesi, rode-
sac licenziis an nebarTvis gamcemi Tavad uzrunvelyofs damatebiTi
salicenzio an sanebarTvo pirobebis sxva administraciuli organos
mier dadasturebas. damatebiTi salicenzio an sanebarTvo pirobebis
dadastureba dakavSirebuli unda iyos licenziis an nebarTvis gace-
61
mis administraciul warmoebasTan. am pirobebis damadasturebeli
faqtobrivi garemoebebis mopoveba uSualod unda emsaxurebodes li-
cenziis an nebarTvis miRebis mizans. (kanoni „licenziebisa da nebarT-
vebis Sesaxeb“)
22. erTiani erovnuli gamocda – procedura, romelic adgens abi-
turientis mzaobas umaRlesi saganmanaTleblo programis asaTvise-
blad. (kanoni „umaRlesi ganaTlebis Sesaxeb“)
23. erovnuli sakvalifikacio CarCo – dokumenti, romelic aer-
Tianebs saqarTveloSi arsebul yvela kvalifikacias, maT Soris,
umaRlesi ganaTlebis kvalifikaciebs. (kanoni „umaRlesi ganaTlebis
Sesaxeb“)
24. erTiani erovnuli gamocda – procedura, romelic adgens abi-
turientis mzaobas umaRlesi saganmanaTleblo programis asaTvise-
blad (kanoni „umaRlesi ganaTlebis Sesaxeb“)
25. erovnuli sakvalifikacio CarCo – dokumenti, romelic aer-
Tianebs saqarTveloSi arsebul yvela kvalifikacias, maT Soris, zog-
adi ganaTlebis sabazo da saSualo safexurebs. (kanoni „zogadi gana-
Tlebis Sesaxeb“)
26. erovnuli saswavlo gegma – dokumenti, romelic moicavs zoga-
di ganaTlebis yvela safexurisaTvis saaTebis ganawilebas, saswav-
lo garemos organizebis pirobebsa da rekomendaciebs, moswavleTa
aucilebel da maqsimalur datvirTvas, im miRwevebis (unar-Cvevebisa
da codnis) CamonaTvals, romelTac moswavle unda flobdes yoveli
safexuris damTavrebisas, da am unar-Cvevebisa da codnis SeZenis sa-
Sualebebis aRweras. (kanoni „zogadi ganaTlebis Sesaxeb“)
27. erovnuli saswavlo gegmiT gaTvaliswinebuli damatebiTi sa-
ganmanaTleblo momsaxureba – sajaro skolebis mier saskolo sas-
wavlo gegmiT gansazRvruli, erovnuli saswavlo gegmiT gaTval-
iswinebul sagnebSi saaTebis maqsimaluri raodenobis farglebSi
gaweuli momsaxureba. (kanoni „zogadi ganaTlebis Sesaxeb“)
28. erovnuli saswavlo gegmiT gauTvaliswinebeli damatebiTi sa-
ganmanaTleblo da saaRmzrdelo momsaxureba – sajaro skolebis
mier saskolo saswavlo gegmiT gansazRvruli, saaRmzrdelo da
erovnuli saswavlo gegmiT gauTvaliswinebel sagnebSi gaweuli sa-
ganmanaTleblo da saaRmzrdelo momsaxureba. (kanoni „zogadi gana-
Tlebis Sesaxeb“)
29. erovnuli Sefasebebis sistema – sistema, romlis saSualebiTac
saxelmwifo amowmebs, ramdenad Seesabameba moswavleTa miRwevebi
erovnuli saswavlo gegmebiT dadgenil miRwevaTa doneebs da ramde-
62
nad realuria am doneebis daZleva. (kanoni „zogadi ganaTlebis Ses-
axeb“)
30. epidemia – gansazRvrul teritoriaze an mosaxleobis calkeul
jgufSi drois garkveul periodSi daavadebis SemTxvevebis mniS-
vnelovani zrda mosalodnel (fonur) donesTan SedarebiT „sazoga-
doebrivi janmrTelobis Sesaxeb“
31. epidemiuri afeTqeba – mosaxleobis SezRudul raodenobaSi gad-
amdebi daavadebis axali SemTxvevebis sixSiris mkveTri zrda xanmokle
periodSi „sazogadoebrivi janmrTelobis Sesaxeb“
32. epidemiuri kera – infeqciis wyaros adgili da misi momijnave
teritoria, romelTa farglebSic mocemul pirobebSi SesaZlebelia
janmrTeli adamianebis inficireba daavadebis gamomwveviT „sazoga-
doebrivi janmrTelobis Sesaxeb“
33. epidzedamxedveloba – mosaxleobis janmrTelobis Sesaxeb in-
formaciis Segrovebis, analizisa da gavrcelebis mudmivmoqmedi
sistema „sazogadoebrivi janmrTelobis Sesaxeb“
34. erozia napiris – zRvisa da wyalsatevis napirebis zvirTcemiTa da
dinebiT gamowveuli meqanikuri warecxvis procesi; mdinaris napiris
wylis nakadiT gamowveuli meqanikuri ngrevisa da warecxvis procesi.
(kanoni „saqarTvelos zRvis, wyalsatevebisa da mdinareTa napirebis
regulirebisa da sainJinro dacvis Sesaxeb“)
35. etiketi – sursaTTan dakavSirebuli nebismieri sityva, infor-
macia, savaWro niSani, dasaxeleba, ilustracia an simbolo ganTavse-
buli SefuTvaze, iarliyze, sursaTs TandarTul an masTan dakavSire-
bul dokumentze, SeniSvnaze, iarliyze, sayelurze an beWedze (kanoni
„sursaTis uvneblobisa da xarisxis Sesaxeb“)
36. eqsponati samuzeumo – dadgenili wesiT aRricxuli samuzeumo
nivTi, romelsac miniWebuli aqvs samuzeumo eqsponatis statusi.
(kanoni „muzeumebis Sesaxeb“)
37. eqspozicia samuzeumo – garkveuli sistemiT eqsponirebuli
muzeumis fondis is nawili, romelic gankuTvnilia damTvaliereb-
lisaTvis. (kanoni „muzeumebis Sesaxeb“)
38. eqspluatacia – 2. piris gamoyeneba iZulebiTi SromisaTvis an
momsaxurebisaTvis, misi danaSaulebriv an sxva antisazogadoebriv
qmedebaSi an prostituciaSi Cabma, monobis msgavs mdgomareobaSi an
monobis Tanamedrove pirobebSi Cayeneba, seqsualuri eqspluatacia
an sxva saxis momsaxurebis gawevis iZuleba, agreTve piris gamoyene-
ba sxeulis organos, organos nawilis an qsovilis gadanergvisaTvis
63
anda sxva mizniT (kanoni „adamianiT vaWrobis (trefikingis) winaaRm-
deg brZolis Sesaxeb“)
39. eqspluatacia seqsualuri – piris Cabma prostituciaSi, sxva
saxis sqesobriv momsaxurebaSi an pornografiuli masalis warmoebaSi
mis mimarT muqaris, Zaladobis, iZulebis, SantaJis an misi umweo md-
gomareobis gamoyenebiT, samsaxurebrivi mdgomareobis gamoyenebiT
an samuSaos xasiaTisa da pirobebis Sesaxeb yalbi informaciis miwo-
debiT (kanoni „adamianiT vaWrobis (trefikingis) winaaRmdeg brZolis
Sesaxeb“)
40. eqsternati – im piris mier zogadi ganaTlebis damadasturebeli
saxelmwifo dokumentis miRebis wesi, romelmac damoukideblad aiT-
visa zogadsaganmanaTleblo programebi. (kanoni „zogadi ganaTlebis
Sesaxeb“)
41. eqskluziuri uflebamosileba – TviTmmarTveli erTeulis
uflebamosileba, romelsac igi axorcielebs saqarTvelos kanonmde-
blobiT dadgenili wesiT, damoukideblad da sakuTari pasuxismge-
blobiT. (organuli kanoni „adgilobrivi TviTmmarTvelobis Ses-
axeb“)
v
1. valdebuleba - kreditoris uflebamosileba mosTxovos movales
raime moqmedebis Sesruleba. Sesruleba SeiZleba gamoixatos moq-
medebisagan Tavis SekavebaSic. Tavisi Sinaarsisa da xasiaTis gaTval-
iswinebiT valdebuleba SeiZleba yovel mxares akisrebdes meore mx-
aris uflebebisa da qonebisadmi gansakuTrebul gulisxmierebas
2. vauCeri - 1. saxelmwifos mier profesiuli studentisaTvis ga-
dacemuli, mimoqcevadi finansuri instrumenti, romelic SeiZleba
gamoSvebul iqnes rogorc materializebuli, ise aramaterialize-
buli formiT da romelic gankuTvnilia profesiuli studentis mier
saxelobo saganmanaTleblo programis aTvisebis dasafinanseblad
(kanoni „profesiuli ganaTlebis Sesaxeb“) 2. saxelmwifos mier moswav-
lisaTvis gadacemuli, mimoqcevadi finansuri instrumenti, romelic
SeiZleba gamoSvebuli iqnes rogorc materializebuli, ise aramate-
rializebuli formiT da romelic gankuTvnilia moswavlis mier zog-
adi ganaTlebis miRebis dasafinanseblad. (kanoni „zogadi ganaTlebis
Sesaxeb“)
3. vaWroba sacalo – sursaTis, misi damuSavebis an Senaxvis orga-
nizeba mis sarealizaciod gankuTvnil adgilze an saboloo momx-
mareblisaTvis miwodebis adgilze (kanoni „sursaTis uvneblobisa da
xarisxis Sesaxeb“)
64
4. velurad mzardi mcenare – arakultivirebul farTobebze arse-
buli mcenare, romlis mimarTac adamianis Sexeba gamoixateba mxolod
mosavlis aRebiT (kanoni „biologiuri agrowarmoebis ganxorcielebis
Sesaxeb“)
5. veterinaria (veterinaruli medicina) – samecniero da praqtiku-
li saqmianoba, romlis mizania yvela saxis cxovelis, frinvelis, Te-
vzis, futkris, wyal-xmeleTis ZuZumwovari cxovelebis, amfibiebis,
embrionebis, cxovelTa kvercxujredebis, sainkubacio kvercxis, ga-
nayofierebuli qviriTis (SemdgomSi – cxovelebi) sneulebebis pro-
filaqtika da maTi mkurnaloba, veterinarul-sanitariuli Tvalsaz-
risiT srulfasovani da keTilsaimedo mecxoveleobis produqciis
warmoeba da cxovelebisa da adamianis saerTo sneulebebisagan mo-
saxleobisa da qveynis teritoriis dacva
6. veterinaruli saqmianoba – veterinariis sferoSi saxelmwifo
veterinaruli samsaxurebis, agreTve fizikur da kerZo samarTlis iu-
ridiul pirTa saqmianoba, romlis mizania veterinariis sferoSi saqa-
rTvelos kanonmdeblobiT gansazRvruli standartebisa da normebis
gamoyenebiT cxovelTa, cxovelTa da adamianis saerTo sneulebebisa-
gan mosaxleobis dacva, veterinaruli TvalsazrisiT keTilsaimedo
cxoveluri warmoSobis produqtebiT mosaxleobis uzrunvelyofis
xelSewyoba. (kanoni „veterinar eqimTa saxelmwifo sertificirebis
wesis Sesaxeb“)
7. veterinari eqimi (veterinarul-sanitariuli eqimi, veterinari
farmacevti) – piri, romelsac saxelmwifo akreditaciis mqone umaR-
les veterinarul saswavlebelSi swavlebis sruli kursis gavlis
Sedegad miRebuli ganaTlebis Sesabamisad mieniWa saTanado kvalifi-
kacia da aqvs diplomi. (kanoni „veterinar eqimTa saxelmwifo serti-
ficirebis wesis Sesaxeb“)
8. veterinaruli ganaTleba – umaRles veterinarul saswavlebel-
Si swavlisa da Semdgomi profesiuli momzadebis periodi, romelic
grZeldeba kerZo veterinaruli saqmianobis subieqtis mTeli pro-
fesiuli saqmianobis ganmavlobaSi, aris veterinaruli saqmianobis
ganuyofeli nawili da romlis mizania Tanamedrove veterinarul
miRwevebTan da teqnologiebTan kerZo veterinaruli saqmianobis
subieqtis profesiuli codnisa da unar-Cvevebis Sesabamisobis uz-
runvelyofa. (kanoni „veterinar eqimTa saxelmwifo sertificirebis
wesis Sesaxeb“)
9. verbaluri [laT. verbalis]- sityvieri, zedapiri. verbaluri nota-
(dipl.). xelmouwereli nota, romelic uTanabrdeba zedapir gancxade-
bas
10. veto [laT. veto vkrZalav]-1. saxelmwifo samarTalSi: akrZalva,
65
romelsac adebs erTi saxelmwifo organo meoris gadawyvetilebas;
burJuaziul qveynebSi vetos ufleba Cveulebriv aqvs saxelmwifos
meTaurs parlamentis gadawyvetilebaTa mimarT. 2. saerTaSoriso
samarTalSi: sxvadasxva qveynis warmomadgenelTagan Semdgari kole-
giuri organos (sadac sakiTxebi wydeba erTxmad) erT-erTi wevris
gancxadeba imis Sesaxeb, rom igi winaaRmdegia umravlesobis gadaw-
yvetilebisa; xorcieldeba xmis micemiT.
11. viza – dadgenili formis aRniSvna samgzavro dokumentSi, romelic
adasturebs ucxoelis uflebas Semovides da imyofebodes saqarT-
veloSi an tranzitiT gadakveTos misi teritoria (kanoni „ucxoelTa
samarTlebrivi mdgomareobis Sesaxeb“)
12. vizis moqmedebis vada – periodi, romlis ganmavlobaSic ucxoels
aqvs saqarTvelos teritoriaze Semosvlis ufleba (kanoni „ucxoelTa
samarTlebrivi mdgomareobis Sesaxeb“)
13. vizis yofnis vada – saqarTvelos vizaSi aRniSnuli vada, rom-
lis ganmavlobaSic ucxoels ufleba aqvs imyofebodes saqarTvelos
teritoriaze. yofnis vada, romelic ar unda aRematebodes vizis mo-
qmedebis vadas, aiTvleba ucxoelis mier saqarTvelos saxelmwifo
sazRvris pirvelad gadmokveTis dRidan (kanoni „ucxoelTa samarT-
lebrivi mdgomareobis Sesaxeb“)
14. videograma – gamosaxulebaTa Tanamimdevrobis Canaweri raime
obieqturi formiT, xmis TanxlebiT an uamisod. (kanoni „saavtori da
momijnave uflebebis Sesaxeb“)
15. videogramis damamzadebeli (prodiuseri) – fizikuri an iuridi-
uli piri, romelmac Tavis Tavze aiRo iniciativa da ikisra pasux-
ismgebloba gamosaxulebaTa Tanamimdevrobis pirveli Canaweris xmis
TanxlebiT an uamisod ganxorcielebisaTvis; Tu ar arsebobs sawinaaR-
mdego dasabuTeba, videogramis damamzadeblad miiCneva is fizikuri
an iuridiuli piri, romlis saxeli an/da dasaxelebac saTanado wesiT
aRniSnulia videogramaze an/da mis futlarze. (kanoni „saavtori da
momijnave uflebebis Sesaxeb“)
16. vindikaciuri [laT. vindicatio]- (samarT.). mesakuTris ufleba
gamoiTxovos Tavisi qoneba sasamarTlos meSveobiT im pirisagan, ro-
melic ukanonod flobs mas
17. votumi [laT.votum]- xmis micemiT miRebuli gadawyvetileba. ndo-
bis (undoblobis) votumi- palamentSi xmis micemiT miRebuli gadaw-
yvetileba, romliTac gamoxatulia mTavrobis an misi romelime wevr-
is moRvaweobis mowoneba (armowoneba).
66
z
1. zvavi – did grovad wamosuli CamorRveuli miwa an Tovli. (kanoni
„niadagebis konservaciisa da nayofierebis aRdgena-gaumjobesebis
Sesaxeb“)
2. zedamxedveloba samarTlebrivi - adgilobrivi TviTmmarTvelo-
bis organoebis saqmianobaze saxelmwifo zedamxedvelobis saxe, ro-
melic xorcieldeba adgilobrivi TviTmmarTvelobis organoebisa
da Tanamdebobis pirebis mier miRebuli (gamocemuli) normatiuli
aqtebis saqarTvelos kanonmdeblobasTan Sesabamisobis uzrunvel-
sayofad.
3. zedamxedveloba delegirebuli uflebamosilebebis ganxor-
cielebis - adgilobrivi TviTmmarTvelobis organoebis saqmiano-
baze mizanSewonilobis motiviT zedamxedveloba, romelic uzrun-
velyofs TviTmmarTveli erTeulis mier misTvis delegirebuli
uflebamosilebebis ganxorcielebas saxelmwifo interesebisa da im
miTiTebebis Sesabamisad, romlebsac delegirebis ganmaxorcielebe-
li iZleva.
4. zogadi ganaTleba – ganaTleba, romlis mizania saqarTvelos mo-
qalaqis aRzrda da momzadeba zogadi ganaTlebis Semdgomi profesiu-
li da sazogadoebrivi cxovrebisaTvis. saqarTveloSi sruli zogadi
ganaTleba moicavs 12 wels. (kanoni „zogadi ganaTlebis Sesaxeb“)
5. zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumenti – dokumen-
ti, romelic am kanonis Sesabamisad gansazRvravs qveyanaSi arsebuli
zogadi ganaTlebis sistemis miznebs. zogadi ganaTlebis erovnuli
miznebis dokumenti aris erovnuli saswavlo gegmis da zogadi ga-
naTlebis sistemis ZiriTadi maCveneblebis SemuSavebis safuZveli.
zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokuments iRebs saqarT-
velos mTavroba saqarTvelos ganaTlebisa da mecnierebis ministris
wardginebiT da warudgens parlaments dasamtkiceblad. (kanoni „zog-
adi ganaTlebis Sesaxeb“)
6. zogadi ganaTlebis safexurebi – saqarTveloSi srul zogad ga-
naTlebas aqvs sami safexuri: dawyebiTi (6 weli), sabazo (3 weli) da sa-
Sualo (3 weli). (kanoni „zogadi ganaTlebis Sesaxeb“)
7. zogadi ganaTlebis sistema – erovnuli da saskolo saswavlo geg-
mebis, maTi ganmaxorcielebeli zogadsaganmanaTleblo dawesebule-
bebis, im saxelmwifo organoebisa da sajaro samarTlis iuridiuli
pirebis erToblioba, romlebic uzrunvelyofen zogadi ganaTlebis
miRebas. (kanoni „zogadi ganaTlebis Sesaxeb“)
8. zogadsaganmanaTleblo dawesebuleba/skola – sajaro samarT-
67
lis iuridiuli piri an kerZo samarTlis samewarmeo an arasamewarmeo
iuridiuli piri, romelic axorcielebs zogadsaganmanaTleblo
saqmianobas erovnuli saswavlo gegmis Sesabamisad da srulad moicavs
zogadi ganaTlebis erT safexurs mainc. (kanoni „zogadi ganaTlebis
Sesaxeb“)
9. zogadsaganmanaTleblo dawesebulebis administraciuli da
finansuri avtonomia – zogadsaganmanaTleblo dawesebulebis TviT-
mmarTveloba, romlis subieqtebi sajaro skolaSi arian: sameurveo
sabWo, direqcia, pedagogiuri sabWo, moswavleTa TviTmmarTveloba,
disciplinuri komiteti, aseve saapelacio komiteti – aseTis arsebo-
bis SemTxvevaSi. (kanoni „zogadi ganaTlebis Sesaxeb“)
10. zoli mkacri zedamxedvelobis – sanapiros sainJinro dacvis zo-
nis is nawili, romelic ganicdis zRvis, wyalsatevebisa da mdinareTa
wylebis aqtiur zemoqmedebas da romlis sazRvrebSic mimdinareobs
talRebis transformacia, maTi energiis sruli daxarjva, sanapiros
morfologiis sistematuri saxecvlileba da naSali masalis gadaadg-
ileba. mkacri zedamxedvelobis zoli moicavs: zRvis sanapirosaTvis
– zRvis akvatoriis 20 m-ian izobaTsa da xmeleTze maqsimaluri zvirT-
cemis gavrcelebis ares Soris arsebul zols; wyalsatevis sanapiro-
saTvis – wyalsatevis mTlian akvatorias da xmeleTis teritoriis im
nawils, romelic maqsimaluri zvirTcemisas ifareba wyliT; mdinaris
sanapirosaTvis – mdinaris kalapots. (kanoni „saqarTvelos zRvis,
wyalsatevebisa da mdinareTa napirebis regulirebisa da sainJinro
dacvis Sesaxeb“)
11. zoli mudmivi meTvalyureobis – sanapiros sainJinro dacvis zo-
nis is nawili, romelic moTavsebulia mkacri zedamxedvelobis zoli-
sa da sanapiros sainJinro dacvis zonis saxmeleTo sazRvrebs Soris.
(kanoni „saqarTvelos zRvis, wyalsatevebisa da mdinareTa napirebis
regulirebisa da sainJinro dacvis Sesaxeb“)
12. zoonozuri daavadeba – adamianisa da cxovelis saerTo daavade-
ba; „sazogadoebrivi janmrTelobis Sesaxeb“
13. zona gansakuTrebuli samSeneblo regulirebis – dedaqalaqis,
avtonomiuri respublikebis dedaqalaqebis, sakurorto da sarekrea-
cio zonebis administraciul sazRvrebSi arsebuli teritoriebis is
nawili, romlebic ganisazRvreba saqarTvelos prezidentis brZaneb-
ulebiT. (kanoni „arqiteqturul-samSeneblo saqmianobaze saxelm-
wifo zedamxedvelobis Sesaxeb“)
14. zondireba distanciuri – speqtraluri gamosaxulebis meSveo-
biT, gansazRvruli manZilidan dedamiwis zedapirze mimdinare pro-
cesebisa da masze ganlagebuli geografiuli obieqtebis Sesaxeb mo-
nacemebis miRebis meTodi. (kanoni „geodeziuri da kartografiuli
68
saqmianobis Sesaxeb“)
15. zonireba uflebrivi – dasaxlebaTa teritoriebis calkeuli
zonebisaTvis sivrciT-teritoriuli ganviTarebis pirobebis dad-
gena. (kanoni „sivrciTi mowyobisa da qalaqTmSeneblobis safuZvlebis
Sesaxeb“)
16. zonis tipi miwaTsargeblobis – zonis teritoriis gamoyenebis
(miwaTsargeblobis) saxeoba, romelic ganisazRvreba zonis terito-
riaze ganTavsebuli miwis nakveTebis gamoyenebis da infrastruq-
turis saxeobiT (kanoni „sivrciTi mowyobisa da qalaqTmSeneblobis
safuZvlebis Sesaxeb“)
17. zRvis kidis xazi – wynari zRvis pirobebSi xmeleTisa da wylis
gammijnavi xazi. (kanoni „saqarTvelos zRvis, wyalsatevebisa da mdi-
nareTa napirebis regulirebisa da sainJinro dacvis Sesaxeb“)
18. zRvis sanapiros sainJinro dacvis zona – sivrce, romelic
moicavs zRvis akvatorias 20 m siRrmemde da xmeleTis ara umetes 500 m
siganis sanapiro zols. igi Sedgeba mkacri zedamxedvelobisa da mud-
mivi meTvalyureobis zolebisagan. (kanoni „saqarTvelos zRvis, wyal-
satevebisa da mdinareTa napirebis regulirebisa da sainJinro dacvis
Sesaxeb“)
T
1. Tamasuqi - fasiani qaRaldi, dokumenti, romliTac misi gamce-
mi piri kisrulobs upirobo valdebulebas gadaixados TamasuqSi
naCvenebi Tanxa piradad an an sxva pirs avalebs mis gadaxdas. (kanoni
„Tamasuqis Sesaxeb“)
2. Tamasuqi gadasapirebeli (trata) - roca, Tamasuqis gamcemi
avalebs sxva pirs gadauxados TamasuqSi naCvenebi Tanxa TamasuqSi
miTiTebul pirs (kanoni „Tamasuqis Sesaxeb“)
3. Tamasuqi martivi (xolo Tamasuqi) - roca Tamasuqis gamcemi kis-
rulobs valdebulebas TviTon gadaixados TamasuqSi miTiTebuli
Tanxa(kanoni „Tamasuqis Sesaxeb“)
4. Tanalokacia – eleqtronuli sakomunikacio qselis Sesabamis
elementebTan daSvebis an/da urTierTCarTvis miwodebis mizniT
eleqtronuli sakomunikacio qselis operatoris mier gamoyofil
saTanado sididis Tanalokaciis farTobze msurveli avtorizebuli
piris daSveba da misi teqnikuri saSualebebis ganTavsebisa da saopera-
cio momsaxurebis ganxorcielebis uzrunvelyofa. (kanoni „eleqtro-
69
nuli komunikaciis Sesaxeb“)
5. Tavdeboba - xelSekruleba, romliTac Tavdebi kisrulobs val-
debulebas, Tavdebad daudges kreditoris winaSe mesame pirs am
ukanasknelis valdebulebis Sesasruleblad („samoqalaqo kodeqsi“)
6. Teatri – SemoqmedebiTi gaerTianeba, romelic qmnis Teatraluri
xelovnebis nawarmoebs. (kanoni „Teatrebis Sesaxeb“)
7. Teatri saxelmwifo – Teatri, romelic finansdeba saxelmwifo
biujetidan. (kanoni „Teatrebis Sesaxeb“)
8. Teatri adgilobrivi daqvemdebarebis (municipaluri) – Teatri,
romelic finansdeba adgilobrivi biujetidan. (kanoni „Teatrebis
Sesaxeb“)
9. Teatri kerZo – Teatri, romlis damfuZnebelia fizikuri piri.
(kanoni „Teatrebis Sesaxeb“)
10. Teatri Sereuli – Teatri, romlis damfuZnebeli erTdrou-
lad SeiZleba iyos saxelmwifo da fizikuri piri (pirebi). (kanoni
„Teatrebis Sesaxeb“)
11. Teatri profesiuli – Teatri, romlis Teatralur dasSi arian
profesionali xelovanebi (kanoni „Teatrebis Sesaxeb“)
12. Teatri samoyvarulo – Teatri, romlis Teatraluri dasis
ZiriTad nawils warmoadgenen araprofesionali xelovanebi. (kanoni
„Teatrebis Sesaxeb“)
13. Teatri stacionaruli sarepertuaro – Teatri, misTvis mudmivi
sargeblobisaTvis gankuTvnili SenobiTa da mudmivmoqmedi Teatral-
uri dasiT. (kanoni „Teatrebis Sesaxeb“)
14. Teatri sarepertuaro – Teatri, romelsac ar gaaCnia mudmivi
sargeblobisaTvis gankuTvnili Senoba, magram hyavs mudmivmoqmedi
Teatraluri dasi. (kanoni „Teatrebis Sesaxeb“)
15. Teatri dramatuli – mravalprofiliani Teatri, sadac idgmeba
dramatuli, tragikuli, komediuri da sxva saxis scenuri warmodgene-
bi (speqtaklebi). (kanoni „Teatrebis Sesaxeb“)
16. Teatri musikaluri – Teatri, romlis mier ganxorcielebul
scenur warmodgenaSi (speqtaklSi) wamyvani dramaturgiuli funqcia
eniWeba musikalur xelovnebas. (kanoni „Teatrebis Sesaxeb“)
70
17. Teatri operisa da baletis – Teatri, sadac scenuri warmodgenis
(speqtaklis) gamomsaxvel ZiriTad saSualebas scenur moqmedebasTan
erTad warmoadgens vokaluri da instrumentuli musika da qoreo-
grafia. (kanoni „Teatrebis Sesaxeb“)
18. Teatri saxalxo – sapatio wodeba, romelsac adgilobrivi TviTm-
marTvelobis organoebis wardginebiT aniWebs saqarTvelos kultur-
is saministro samoyvarulo Teatrs mxatvruli miRwevebisa da gamor-
Ceuli saxalxo aRiarebisaTvis. (kanoni „Teatrebis Sesaxeb“)
19. Teatri akademiuri – sapatio wodeba, romelsac saqarTvelos
kulturis saministros wardginebiT aniWebs saqarTvelos preziden-
ti profesiul saxelmwifo Teatrs gansakuTrebuli miRwevebisa da
Teatraluri tradiciebisaTvis. (kanoni „Teatrebis Sesaxeb“)
20. Teatraluri dasi – Teatris SemoqmedebiTi koleqtivi. (kanoni
„Teatrebis Sesaxeb“)
21. TviTmmarTveli erTeuli – dasaxleba (TviTmmarTveli qalaqi) an
dasaxlebaTa erToblioba (municipaliteti), romelsac hyavs TviTm-
marTvelobis warmomadgenlobiTi da aRmasrulebeli organoebi, aqvs
sakuTari qoneba, Semosavlebi, biujeti da administraciuli centri
da damoukidebeli iuridiuli piria (organuli kanoni „adgilobrivi
TviTmmarTvelobis Sesaxeb“)
22. TviTmmarTveli qalaqi – qalaqis kategoriis dasaxleba, romelsac
am kanonis Sesabamisad aqvs TviTmmarTveli erTeulis statusi (or-
ganuli kanoni „adgilobrivi TviTmmarTvelobis Sesaxeb“)
23. TviTneburad dakavebuli miwa – fizikuri an kerZo samarTlis
iuridiuli piris an kanoniT gaTvaliswinebuli sxva organizebuli
warmonaqmnis mier 2007 wlis 1 ianvramde TviTneburad dakavebuli
saxelmwifos sakuTrebis sasoflo an arasasoflo-sameurneo daniS-
nulebis miwis nakveTi masze ganTavsebuli Senoba-nagebobiT (aSeneb-
uli, mSenebare an dangreuli) an mis gareSe, romelic sakuTrebis
uflebis aRiarebis moTxovnis momentisaTvis saxelmwifos mier ar
aris gankarguli; (kanoni „fizikuri da kerZo samarTlis iuridiuli
pirebis mflobelobaSi (sargeblobaSi) arsebul miwis nakveTebze sa-
kuTrebis uflebis aRiarebis Sesaxeb“)
24. TviTSefaseba – skolis mier mimdinare saswavlo procesis zogadi
ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentTan, erovnul saswavlo geg-
mebTan da saqarTvelos ganaTlebisa da mecnierebis saministros mier
dadgenil zogadsaganmanaTleblo dawesebulebebis normativebTan Se-
sabamisobis Semowmeba. TviTSefasebis procesSi monawileoben skolis
maswavleblebi, moswavleebi da mSoblebi. (kanoni „zogadi ganaTlebis
Sesaxeb“)
71
25. Tavdapirveli sacxovrebeli – iZulebiT gadaadgilebuli piris
sacxovrebeli, sadac mas hqonda binadrobis ufleba datovebis momen-
tSi (kanoni „yofil samxreT oseTis avtonomiur olqSi konfliqtis
Sedegad saqarTvelos teritoriaze dazaralebulTa qonebrivi res-
tituciisa da kompensaciis Sesaxeb“)
26. Tavdapirveli mcxovrebi – piri, romelsac hqonda binadrobis
ufleba Tavdapirvel sacxovrebelSi (kanoni „yofil samxreT oseTis
avtonomiur olqSi konfliqtis Sedegad saqarTvelos teritoriaze
dazaralebulTa qonebrivi restituciisa da kompensaciis Sesaxeb“)
27. TavSesafari – socialuri momsaxurebis mimwodebeli, romelic
uzrunvelyofs usaxlkaro pirebs Ramis saTeviTa da sakvebiT (kanoni
„socialuri daxmarebis Sesaxeb“)
28. Txoveba - xelSekruleba, romlis Sesabamisad gamnaTxovrebeli
kisrulobs valdebulebas gadasces monaTxovres qoneba droebiT
usasyidlo sargeblobisaTvis. („samoqalaqo kodeqsi“)
i
1. identifikacia [laT. identifi co vaigiveb]- gaigiveba; gaTanabreba
2. identifikacia piris – piris Sesaxeb iseTi informaciis mopoveba,
romelic saWiroebis SemTxvevaSi iZleva piris mokvlevisa da misi sxva
pirebisgan gamorCevis saSualebas. (kanoni „ukanono Semosavlis le-
galizaciis aRkveTis xelSewyobis Sesaxeb“)
3. imuniteti [laT.immunitas (immunitatis) ganTavisufleba ramesagan]-
1. organizmis Seuvaloba Sxamis, dasnebovnebis mimarT; misi Tviseba-
ar daavaddes ama Tu im gadamdebi sneulebiT. 2. calkeuli pirovnebis
xelSeuxebloba, masze zogierTi kanonis gauvrcelebloba. deputatis
imuniteti- sakanonmdeblo organos wevri pirovnebis xelSeuxebloba
(rac mdgomareobs imaSi, rom ar SeiZleba misi dapatimreba an pasuxis-
gebaSi micema sakanonmdeblo organos Tanxmobis gareSe). diplomati-
uri imuniteti- diplomatiuri warmomadgenlis pirovnebis xelSeuxe-
bloba da misi binis Seuvaloba.
4. imperatiuli - rac aucilebel Sesrulebas moiTxovs; brZanebiTi.
imperatiuli mandati- amomrCevelTa ganawesi, romlis aucilebeli
Sesruleba evaleba amorCeul pirs an organos.
5. impiCmenti [ingl. impeachment]- 1. Tanamdebobidan gadayenebis pro-
cedura. 2.konstituciis darRvevis, saxelmwifos Ralatisa da sisxlis
samarTlis sxva danaSaulis CadenisaTvis saqarTvelos prezidentis,
uzenaesi sasamarTlos Tavmjdomaris, mTavrobis wevris, generaluri
prokuroris, kontrolis palatis Tavmjdomarisa da erovnuli bankis
72
sabWos wevris Tanamdebobidan gadayenebis wesi. (kanoni „impiCmentis
Sesaxeb“)
6. importi [ingl.import]- saqonlis Semotana sazRvargareTidan
7. instituti – umaRlesi saganmanaTleblo dawesebuleba, romelic
axorcielebs umaRles saganmanaTleblo programas/ programebs,
romelTagan erT-erTi mainc unda iyos akademiuri umaRlesi gana-
Tlebis meore safexuris – magistraturis saganmanaTleblo pro-
grama. (kanoni „umaRlesi ganaTlebis Sesaxeb“)
8. investicia - yvela saxis qonebrivi da inteleqtualuri faseu-
loba an ufleba,romelic dabanddeba da gamoiyeneba SesaZlo mogebis
miRebis mizniT saqarTvelos teritoriaze ganxorcielebul same-
warmeo saqmianobaSi.(kanoni „sainvesticio saqmianobis xelSewyobisa
da garantiebis Sesaxeb“)
9. investori - fizikuri an iuridiuli piri, agreTve saerTaSoriso
organizacia, romelic axorcielebs investirebas
10. investori ucxoeli - ucxoeTis saxelmwifo moqalaqe, moqalaqe-
obis armqone piri, romelic ar cxovrobs saqarTvelos teritoriaze,
saqarTvelos moqalaqe, romelic mudmivad cxovrobs sazRvargareT,
agreTve iuridiuli piri, romelic registrirebulia saqarTvelos
sazRvrebs gareT. (kanoni „sainvesticio saqmianobis xelSewyobisa da
garantiebis Sesaxeb“)
11. indosamenti [germ. Indossament]- (finans.). fasiani qaRaldis sxva
pirisaTvis gadacemis damadasturebeli warwera mis meore gverdze.
12. inkasacia [ital. incassare yuTSi Cawyoba]- (finans.). inkasos opera-
ciis warmoeba; saTanado dokumentis wardgeniT fulis miReba.
13. inkaso [ital. incasso]-(finans.). saTanado dokumentebis wardgeniT
fulis miReba mrwmuneblis davalebiT
14. inkorporacia [laT.incorporatio] da inkorporireba-1. Caricxva,
miReba risame SemadgenlobaSi (raime kavSirSi, sazogadoebaSi). 2.
(samarT.) sxvadasxva dros gamocemul kanonTa Tavmoyra da sistem-
atizacia maTSi arsebiTi cvlilebebis Seutanlad
15. inkluziuri swavleba – SezRuduli SesaZleblobebis mqone mo-
swavleTa CarTva zogadsaganmanaTleblo procesSi sxva moswavlee-
bTan erTad. (kanoni „zogadi ganaTlebis Sesaxeb“)
73
16. instancia [laT.instantia uSualo siaxlove]- erTmaneTs daqvemde-
barebuli organoebis calkeuli rgoli, safexuri
17. instruqcia [laT. instructio darigeba]- 1. saxelmZRvanelo miTiTeba-
ni; risame Sesasruleblad saWiro wesebis krebuli. 2. saorganizacio-
gankargulebiTi dokumentaciis saxeoba, romelSic gadmocemulia
dawesebulebis saqmianobis specialuri mxareebis maregulirebeli
wesebi. („saqmiswarmoebis erTiani wesebi“)
18. interesTa SeuTavsebloba sajaro samsaxurSi - Tanamdebobis
piris qonebrivi an sxva piradi interesebis dapirispireba saxelmwifo
samsaxuris interesebTan. (kanoni „sajaro samsaxurSi interesTa Seu-
Tavseblobisa da korufciis Sesaxeb“)
19. intervencia [laT.interventio]-erTi an ramdenime saxelmwifos Za-
ladobrivi Careva romelime qveynis saSinao saqmeebSi
20. internireba [laT.internus Sinagani]-1.neitraluri saxelmwifos
xelisuflebis mier ganiaraReba da dakaveba meomari mxareebis samx-
edro nawilebisa, romlebic am saxelmwifos teritoriaze Sevidnen. 2.
meomari saxelmwifos xelisuflebis mier mis teritoriaze mcxovrebi
mtruli saxelmwifos moqalaqeebis dakaveba da maTTvis Tavisuflebis
aRkveTa omis damTavrebamde
21. interpelacia [laT.interpellatio Sewyvetineba sityvisa]- parlamen-
tis deputatis werilobiTi SekiTxva mTavrobisadmi raime saqmis an
faqtis Taobaze.
22. informacia sajaro – oficialuri dokumenti (maT Soris, naxazi,
maketi, gegma, sqema, fotosuraTi, eleqtronuli informacia, video
da audioCanawerebi) anu sajaro dawesebulebaSi daculi, agreTve
sajaro dawesebulebis an mosamsaxuris mier samsaxurebriv saqmiano-
basTan dakavSirebiT miRebuli, damuSavebuli, Seqmnili an gagzavnili
informacia. („zogadi administraciuli kodeqsi“)
23. informacia saidumlo – sajaro dawesebulebaSi daculi, agreTve
sajaro dawesebulebis an mosamsaxuris mier samsaxurebriv saqmiano-
basTan dakavSirebiT miRebuli, damuSavebuli, Seqmnili an gagzavnili
informacia, romelic Seicavs saxelmwifo, komerciul an pirad said-
umloebas. („zogadi administraciuli kodeqsi“)
24. informacia uflebis marTvis – nebismieri informacia, romlis
saSualebiT xorcieldeba nawarmoebis an am kanoniT daculi sxva obi-
eqtis, avtoris an uflebaTa mflobelis identificireba, anda infor-
macia nawarmoebis an am kanoniT daculi sxva obieqtis gamoyenebis pi-
robebis Sesaxeb, agreTve nebismieri cifrebi da kodebi, romlebSic
mocemulia aseTi informacia, Tu am informaciis nebismieri elementi
74
aRniSnulia nawarmoebis an am kanoniT daculi sxva obieqtis aslze
anda Cndeba maTi sajaro gacnobis dros. (kanoni „saavtori da momij-
nave uflebebis Sesaxeb“)
25. infrastruqtura – (laT. infra qve, qveS da struqtura agebuleba, aRna-
goba) 1. meurneobis im dargebis kompleqsi, romlebic emsaxureba sam-
rewvelo da sasoflo-sameurneo warmoebas (gzebis, arxebis, xidebis,
sawyobebis mSenebloba, kavSirgabmuloba, transporti, eleqtro da
wyalmomarageba da a.S). 2. sainJinro-teqnikuri da socialuri momsax-
urebis, aseve sakomunikacio obieqtebis, nagebobebisa da qselebis er-
Toblioba. (kanoni „sivrciTi mowyobisa da qalaqTmSeneblobis safuZ-
vlebis Sesaxeb“)
26. ipoTeka - uZravi nivTis ise gamoyeneba (datvirTva) moTxovnis da-
sakmayofileblad, rom uzrunvelyofil kreditors mieces ufleba,
sxva kreditorebTan SedarebiT pirvel rigSi miiRos Tavisi moTxov-
nis dakmayofileba am nivTis realizaciiT an mis sakuTrebaSi gadace-
miT. („samoqalaqo kodeqsi“)
27. interfeisi – eleqtronuli sakomunikacio qselis elementebis,
teqnikuri saSualebebis, saoperacio programuli resursebisa da
sistemebis urTierTmoqmedebis fizikuri an logikuri formati, ro-
melic gansazRvrulia saerTo funqcionaluri, eleqtruli, opti-
kuri, konstruqciuli da sxva Tavsebadobis maxasiaTeblebiT, pro-
tokolis mimarT erTgvarovani moTxovnebiT. (kanoni „eleqtronuli
komunikaciis Sesaxeb“)
28. individualuri sakuTreba – binis an/da arasacxovrebeli far-
Tobis sakuTreba, agreTve am farTobis Semadgeneli is nawilebi, rom-
lebic SeiZleba gadakeTdes, moscildes anda daematos ise, rom amiT
gaumarTleblad ar Seilaxos saerTo sakuTreba an individualur
sakuTrebaze dafuZnebuli sxva romelime binis mesakuTris ufleba,
aseve binaTmesakuTreTa amxanagobis wevris mflobelobaSi arsebuli
mravalbiniani saxlis sameurneo saTavsebi (sardafebi, sxvenebi da a.
S.) „binaTmesakuTreTa amxanagobis Sesaxeb“
29. individualuri sacxovrebeli saxlebis mesakuTreTa amxana-
goba – or an orze met momijnave miwis nakveTze arsebuli individu-
aluri sacxovrebeli saxlebis mesakuTreTa mier nebayoflobiT da-
fuZnebuli amxanagoba „binaTmesakuTreTa amxanagobis Sesaxeb“
30. infeqciebi gansakuTrebiT saSiSi – paTogenuri biologiuri
agentebiT gamowveuli daavadebebi, romlebic gansakuTrebul risks
uqmnis adamianis an/da cxovelis janmrTelobas „sazogadoebrivi
janmrTelobis Sesaxeb“
31. izolacia – avadmyofis an inficirebuli piris gancalkeveba sxva
75
adamianebisagan daavadebis gadamdeblobis periodis ganmavlobaSi,
iseT adgilas an/da iseT pirobebSi, romelic (romlebic) SezRudavs
an gamoricxavs misgan am daavadebis pirdapiri an arapirdapiri gziT
sxva adamianze gadadebas „sazogadoebrivi janmrTelobis Sesaxeb“
32. inspeqtireba sasazRvro gamtar punqtSi – ucxoelis Semosvli-
sas da gasvlisas sasazRvro-migraciuli kontroli (kanoni „ucxoel-
Ta samarTlebrivi mdgomareobis Sesaxeb“)
33. infeqcia nozokomiuri – samedicino dawesebulebaSi SeZenili in-
feqcia; „sazogadoebrivi janmrTelobis Sesaxeb“
34. iuridiuli daxmareba – samarTlebrivi dokumentebis Sedgena,
warmomadgenloba sasamarTloSi administraciul da samoqalaqo saq-
meebTan dakavSirebiT da administraciul organoSi, agreTve sisxlis
samarTlis procesSi saxelmwifos xarjze „iuridiuli daxmarebis
Sesaxeb“
35. iuridiuli piri - gansazRvruli miznis misaRwevad Seqmnili,
sakuTari qonebis mqone, organizebuli warmonaqmni, romelic Tavi-
si qonebiT damoukideblad agebs pasuxs da sakuTari saxeliT iZens
uflebebsa da movaleobebs, debs garigebebs da SeuZlia sasamarTloSi
gamovides mosarCeled da mopasuxed. (kodeqsi“)
36. iuridiuli piri sajaro samarTlis - Sesabamisi kanoniT, saqa-
rTvelos prezidentis brZanebulebiT an kanonis safuZvelze sax-
elmwifo mmarTvelobis organos administraciuli aqtiT Seqmnili,
saxelmwifo mmarTvelobis organoebisagan gancalkevebuli orga-
nizacia, romelic saxelmwifos kontroliT damoukideblad axor-
cielebs politikur, saxelmwifoebriv, socialur, saganmanaTle-
blo, kulturul da sxva sajaro saqmianobas, agreTve avtonomiuri
respublikis umaRlesi aRmasrulebeli organos normatiuli aqtiT
Seqmnili, saxelmwifo mmarTvelobis organoebisagan gancalkevebuli
organizacia, romelic saxelmwifos kontroliT damoukideblad ax-
orcielebs socialur, saganmanaTleblo, kulturul da sxva sajaro
saqmianobas. sajaro samarTlis iuridiuli piri uflebamosilia gan-
axorcielos mxolod kanoniT an misi sadamfuZneblo dokumentebiT
gaTvaliswinebuli miznebis Sesabamisi saqmianoba.
37. iuridiuli konsultacia – yvelasTvis xelmisawvdomi samarT-
lebrivi rCeva nebismier samarTlebriv sakiTxze; „iuridiuli dax-
marebis Sesaxeb“
38. iuridiuli daxmarebis mimwodebeli – iuridiuli daxmarebis
ganmaxorcielebeli kerZo samarTlis iuridiuli piri an advokati
„iuridiuli daxmarebis Sesaxeb“
76
39. inventarizacia dafarviTi – kulturuli memkvidreobis uZravi
obieqtebis gamovlenis, am obieqtebisa da maTi garemos Sesaxeb infor-
maciis moZiebis mizniT ganxorcielebul RonisZiebaTa erToblioba
40. istoriuli ganaSenianeba – 100 an meti wlis win Camoyalibebuli,
istoriul-kulturuli Rirebulebis mqone ganaSenianeba. „kulturu-
li memkvidreobis Sesaxeb“
41. istoriulad Camoyalibebuli garemo – 100 an meti wlis win Cam-
oyalibebuli mxatvrul-arqiteqturuli, sivrciTi, landSafturi an
socialur-ekonomikuri konteqstebis erToblioba „kulturuli mem-
kvidreobis Sesaxeb“
42. iZulebiT gadaadgilebuli piri – konfliqtis Sedegad saqa-
rTvelos farglebs gareT an saqarTvelos teritoriaze iZulebiT
gadaadgilebuli piri (kanoni „yofil samxreT oseTis avtonomiur
olqSi konfliqtis Sedegad saqarTvelos teritoriaze dazaraleb-
ulTa qonebrivi restituciisa da kompensaciis Sesaxeb“)
43. iZuleba – adamianis fizikuri an fsiqologiuri iZuleba, Seasru-
los an ar Seasrulos moqmedeba, romlis ganxorcieleba an romlis-
gan Tavis Sekaveba misi uflebaa, anda sakuTar Tavze ganicados Tavisi
neba-survilis sawinaaRmdego zemoqmedeba (kanoni „ojaxSi Zaladobis
aRkveTis, ojaxSi Zaladobis msxverplTa dacvisa da daxmarebis Ses-
axeb“)
44. iZulebiT gadasaxlebuli piri – piri, romelic XX saukunis 40-
ian wlebSi saqarTvelos ssr-idan ssrk-is sxva respublikebSi, ssrk-is
Tavdacvis saxelmwifo komitetis 1944 wlis 31 ivlisis 6279 cc dadge-
nilebis safuZvelze, iZulebiT iqna gadasaxlebuli („yofili ssrk-is
mier XX saukunis 40-ian wlebSi saqarTvelos ssr-idan iZulebiT ga-
dasaxlebul pirTa repatriaciis Sesaxeb“
45. ijara - xelSekruleba, romliTac meijare movalea gadasces
moijares gansazRvruli qoneba droebiT sargeblobaSi da saijaro
drois ganmavlobaSi uzrunvelyos nayofis miRebis SesaZlebloba, Tu
igi miRebulia meurneobis swori gaZRolis Sedegad Semosavlis sax-
iT. moijare movalea gadauxados meijares daTqmuli saijaro qira.
saijaro qira SeiZleba ganisazRvros rogorc fuliT, ise naturiT.
mxareebs SeuZliaT SeTanxmdnen saijaro qiris gansazRvris sxva saSu-
alebebzedac. (samoqalaqo kodeqsi)
k
1. kanoni [berZ.kanon]-1. sagnebsa da movlenebs Soris arsebul urT-
ierTdamokidebuleba; kanonzomiereba. mag., msoflio mizidulobis
kanoni. 2. sakanonmdeblo xelisuflebis mier dadgenili yvelasaTvis
77
savaldebulo wesi. mag., saarCevno kanoni. kanonTa krebuli. 3. saekle-
sio wesi an dogmati, dadgenili umaRlesi ierarqiis mier.
2. kanoni organuli – kanoni, romelic miiReba mxolod im sakiTxe-
bze, romelTa mowesrigebac saqarTvelos konstituciis Tanaxmad or-
ganuli kanoniTaa gaTvaliswinebuli. organuli kanonis miReba da mas-
Si cvlilebebis Setana xdeba parlamentis mier kvalificiuri umrav-
lesobiT (parlamentis wevrTa siiTi Semadgenlobis naxevarze metiT).
ierarqiiT, organuli kanoni modis saqarTvelos konstituciis, kon-
stituciuri kanonis, konstituciuri SeTanxmebisa da saerTaSoriso
xelSekrulebebis Semdeg.
3. kanoni naTeli da ganWvretadi – jerovani sizustiT formulire-
buli norma, romelic ar Seicavs zogad, orazrovan da bundovan deb-
ulebebs da pirs aZlevs saSualebas, daareguliros sakuTari qmedeba,
agreTve winaswar, cxadad gansazRvros misi samarTlebrivi Sedegebi.
(kanoni „sityvisa da gamoxatvis Tavisuflebis Sesaxeb“)
4. kanoni viwrod mizanmimarTuli – norma, romelic awesebs Sez-
Rudvis pirdapir moTxovnas, konkretul kriteriumebsa da amomwurav
CamonaTvals da Seicavs am normis aramiznobrivad gamoyenebis sawi-
naaRmdego garantiebs. (kanoni „sityvisa da gamoxatvis Tavisuflebis
Sesaxeb“)
5. kadastri [frang.cadastre]-risame aRwera, sia; risame Sesaxeb arse-
bul monacemTa krebuli. wylis kadastri-sistematuri krebuli ama
Tu im qveynis yvela mdinaris resursebis Sesaxeb
6. kazusi [laT. casus]-1. raime SemTxveva. 2. sasamarTlo praqtikaSi:
rTuli, daxlarTuli saqme. 3. iseTi moqmedeba, romelsac garegnulad
aqvs danaSaulis niSnebi, magram aklia braldebis elementebi da ami-
tom aradasjadia.
7. kalapoti mdinaris – mdinaris xeobis udablesi nawili, romelSic
wyali gaedineba wyaldidobebs Soris periodSi. (kanoni „saqarTvelos
zRvis, wyalsatevebisa da mdinareTa napirebis regulirebisa da sain-
Jinro dacvis Sesaxeb“)
8. kameraluri sagadasaxado Semowmeba - Semowmeba, romelic tar-
deba gadasaxadis gadamxdelis saqmianobis adgilze gausvlelad, ad-
gens sagadasaxado organoSi gadasaxadis gadamxdelis mier wardge-
nili finansuri angariSgebis, sagadasaxado deklaraciebis, cnobebis,
daskvnebis, gaangariSebebis, sagadasaxado organoSi arsebuli sxva
dokumentebisa da monacemebis, agreTve gadasaxadis gadamxdelisagan
miRebuli axsna-ganmartebisa da saaRricxvo dokumentaciis analizis
safuZvelze gadasaxadis gadamxdelis mier sagadasaxado valdeb-
ulebaTa Sesrulebis Sesabamisobas sagadasaxado kodeqsiT gaTval-
78
iswinebul moTxovnebTan. („sagadasaxado kodeqsi“)
9. karantini [frang.quarantaine] - 1. gadamdebi sneulebiT daavadebul-
Ta da maTTan axlo myof pirTa droebiTi izolacia epidemiuri daa-
vadebis gavrcelebis Tavidan asacileblad. 2. sanitariuli punqti,
sadac sinjaven epidemiiT moculi adgilidan Camosul pirebs, gemebs,
saqonels. 3. SemzRudav RonisZiebaTa sistema mcenareTa,cxovelTa da
adamianTa infeqciebisa da mavneblebis gavrcelebis Tavidan asacile-
blad. (kanoni „sasoflo-sameurneo karantinis Sesaxeb“)
10. karantini sasoflo-sameurneo - fitosanitariul da veterinar-
ul saxelmwifo sakarantino RonisZiebaTa sistema. (kanoni „sasoflo-
sameurneo karantinis Sesaxeb“)
11. karantini fitosanitariuli -saxelmwifo sakarantino RonisZie-
baTa kompleqsi mcenareTa sakarantino organizmebis Semotanisa da
gavrcelebis Tavidan asacileblad. (kanoni „sasoflo-sameurneo
karantinis Sesaxeb“)
12. karantini veterinaruli - saxelmwifo sakarantino RonisZiebaTa
kompleqsi cxovelebisa da adamianebisaTvis saerTo, agreTve cxovel-
Ta sxva infeqciuri da gadamdebi daavadebebis saqarTveloSi Semota-
nisa da gavrcelebis Tavidan asacileblad. (kanoni „sasoflo-sameur-
neo karantinis Sesaxeb“)
13. karantinis zona - teritoria, romelzec vrceldeba sakarantino
RonisZiebebi. (kanoni „sasoflo-sameurneo karantinis Sesaxeb“)
14. kartografia - samecniero, teqnikuri da sawarmoo saqmiano-
bis urTierTobaTa sfero, romelic warmoiqmneba kartografiuli
produqciis Seswavlis, Seqmnisa da gamoyenebis procesSi. (kanoni
„geodeziuri da kartografiuli saqmianobis Sesaxeb“)
15. kartografiul-geodeziuri fondi - geodeziuri da karto-
grafiuli saqmianobis Sedegad Seqmnili masalebisa da monacemebis
erToblioba, romelic gankuTvnilia xangrZlivi SenaxvisaTvis Sem-
dgomi gamoyenebis mizniT. (kanoni „geodeziuri da kartografiuli
saqmianobis Sesaxeb“)
16. karteli [frang.cartel] msxvil mewarmeTa gaerTianeba mogebis ga-
didebis mizniT.
17. kasacia [laT.cassatio gauqmeba]-1. sasamarTlos ganaCenis an gadaw-
yvetilebis gasaCivreba da gadasinjva zemdgom sasamarTlo instanci-
aSi. 2. gancxadeba sasamarTlos ganaCenis (gadawyvetilebis) gadasinj-
vis Sesaxeb. 3.arCevnebis CaTvla aranamdvilad da maTi gauqmeba kon-
stituciis an saarCevno kanonis darRvevis gamo.
79
18. kvalifikacia – konkretul SromiT saqmianobaSi profesiuli
codnis, unar-Cvevebisa da kompetenciaTa flobis done (kanoni „pro-
fesiuli ganaTlebis Sesaxeb“)
19. kvalifikaciis amaRleba – swavlebis procesi, romlis mizania
garkveul sferoSi kvalifikaciis mqone piris mier damatebiT axali
profesiuli codnis SeZena da unar-Cvevebis daxvewa (kanoni „profe-
siuli ganaTlebis Sesaxeb“)
20. klasi – zogadsaganmanaTleblo dawesebulebis moswavleTa droe-
biTi, sul mcire erTi saswavlo wlis ganmavlobaSi SenarCunebuli er-
Tianoba, romelic Sedgenilia erovnul saswavlo gegmebSi mocemuli
rekomendaciebisa da am dawesebulebis wesdebis mixedviT da romelSi
gaerTianebuli moswavleebic ZiriTadad erTad swavloben zogadi ga-
naTlebis romelime safexuris zogadsaganmanaTleblo programebs.
(kanoni „zogadi ganaTlebis Sesaxeb“)
21. klauzula [laT.clausula]-1.(samarT.). sagangebo piroba, romelic
Setanilia xelSekrulebaSi, anderZSi da misT. 2. wili, romelsac ora-
torebi gansakuTrebul yuradRebas aqcevdnen.
22. kliringi - 1. moTxovnisa da valdebulebebis urTierTCaTvlaze
dafuZnebuli saSinao da saerTaSoriso unaRdo angariSsworebis
sistema savaWro da sxva operaciebisaTvis. (kanoni sasaqonlo birJebi-
sa da sabirJo vaWrobis Sesaxeb). 2. unaRdo angariSsworebis sistema,
romelic emyareba moTxovnebisa da valdebulebebis urTierTCaTvlas
da gamoiyeneba rogorc qveynis SigniT, ise saerTaSoriso angariSs-
worebaSi. (organuli kanoni „saqarTvelos erovnuli bankis Sesaxeb“
23. kodeqsi [laT.codex wigni]- 1. samarTlis romelime dargis garkveu-
li sistemiT ganlagebuli kanonTa krebuli. 2. gansazRvrul (erTgva-
rovan) sazogadoebriv urTierTobaTa momwesrigebel samarTlebriv
normaTa sistematizebuli kanoni. (kanoni „normatiuli aqtebis Ses-
axeb“)
24. kodifikacia [laT.codex (ix. kodeqsi) da facio vakeTeb]-samarTlis
calkeuli dargebis (kanonTa sistemaSi moyvana, erT krebulSi (kod-
eqsSi) gaerTianeba.
25. kolegia [laT.collegium]-1.Tanamdebobis pirTa jgufi, romlebic
qmnian administraciul, saTaTbiro an ganmkargulebel organos. mag.,
saredaqcio kolegia. saministros kolegia. 2.zogi profesiis pirTa
gaerTianeba.
26. kolizia [laT.colisio]- sapirispiro SexedulebaTa, miswrafebaTa
interesTa Sejaxeba.
80
27. koleqcia samuzeumo – raime saerTo niSniT erTmaneTTan dakav-
Sirebuli nivTebis erToblioba, romelic Seadgens muzeumis fondis
nawils. (kanoni „muzeumebis Sesaxeb“)
28. komandituri sazogadoeba - sazogadoeba, romelSic ramdenime
piri erTiani safirmo saxelwodebiT eweva samewarmeo saqmianobas,
Tu sazogadoebis kreditorebis winaSe erTi an ramdenime partnioris
pasuxismgebloba gansazRvruli sagarantio Tanxis gadaxdiT Semoi-
fargleba – SezRuduli partniorebi (komanditebi), xolo sxva part-
niorebis pasuxismgebloba SezRuduli ar aris – sruli partniorebi
(komplementarebi). (kanoni „mewarmeTa Sesaxeb“)
29. komisioneri - piri, romelic saqonlis an uflebebis realizaci-
is urTierTobebSi gamodis sakuTari saxeliT, oRond sxvisi xarjiT.
(kanoni „mewarmeTa Sesaxeb“)
30. konkursi - vakanturi Tanamdebobis dasakaveblad kandidatTa
profesiuri codnisa da SesaZleblobebis, saqmiani da pirovnuli
Tvisebebis Sesabamisobis dadgena sajaro TanamdebobisaTvis gansaz-
Rvrul sakvalifikacio moTxovnebTan.
31. kontokorenti - SeTanxmeba, romlis mixedviT mxareebi kisrulo-
ben pasuxismgeblobas, saqmiani kavSirebidan warmoSobili moTxovnebi
da gadaxdebi Seitanon angariSze da angariSis daxurvamde miiCnion
xelSeuxeblad. („samoqalaqo kodeqsi“)
32. koncesia - ucxouri kapitalis dabandeba (investiciis) mizniT sax-
elmwifos mier gaformebuli grZelvadiani saijaro xelSekruleba
ganaxlebadi da ganuaxlebadi bunebrivi resursebis eqsploataciasa
da masTan dakavSirebul sxva sameurneo saqmianobaze. (kanoni „sazR-
vargareTis qveynebisa da kompaniebisaTvis koncesiis gacemis wesis
Sesaxeb“ )
33. kooperacia samomxmareblo - nebayoflobiT Seqmnili mra-
valdargovani samomxmareblo kooperativebisa da maTi kavSirebis
erToblioba, romelic saqarTvelos kanonmdeblobiT nebadarTul
saqmianobas warmarTavs Tavisi wevrebisa da mosaxleobis moTxovnile-
baTa dasakmayofileblad. am mizniT samomxmareblo kooperaciis or-
ganizaciebi axorcieleben sacalo da sabiTumo vaWrobas,kvebiTi da
sayofacxovrebo daniSnulebis momsaxurebas, saxalxo moxmarebis
saqonlisa da sasoflo-sameurneo produqciis warmoebas, agreTve
aRniSnuli produqciis Sesyidvas, gadamuSavebas da realizacias.
(kanoni „samomxmareblo kooperaciis Sesaxeb“)
34. kooperativi - wevrTa SromiT saqmianobaze dafuZnebuli an wevr-
Ta meurneobis ganviTarebisa da Semosavlis gadidebis mizniT Seqmni-
li sazogadoeba, romlis amocanaa wevrTa interesebis dakmayofileba
81
da igi mimarTuli ar aris upiratesad mogebis miRebaze. (kanoni „me-
warmeTa Sesaxeb“)
35. kooperativi samomxmareblo - fizikur da iuridiul pirTa gaer-
Tianeba, romelic nebayoflobiT iqmneba erToblivi saqmianobisaT-
vis sapaio Senatanebis gaerTianebiT, urTierTdaxmarebis principze
wevrTa materialur-kulturul moTxovnilebaTa dakmayofilebis,m
aterialuri da finansuri resursebis mizidvisa da efeqtiani gamoy-
enebis mizniTb (kanoni „samomxmareblo kooperaciis Sesaxeb“)
36. kooperativebis kavSiri samomxmareblo - samomxmareblo kooper-
ativebisa da sxva iuridiul pirTa qonebis nebayoflobiTi wilobrivi
gaerTianeba, romlis organizaciul-samarTlebriv formas warmoad-
gens kooperativi, romelic saqmianobas warmarTavs Tavisi wevrebisa
da mosaxleobis moTxovnilebaTa dasakmayofileblad. (kanoni „samo-
mxmareblo kooperaciis Sesaxeb“)
37. koromi - momijnave teritoriisgan SemadgenlobiTa da struqtu-
riT mkveTrad gansxvavebuli tyis nawili. (saqarTvelos tyis kodeq-
si)
38. korufcia _ 1. Tanamdebobis piris qmedeba, Cadenili saxelmwifo
interesebis sawinaaRmdegod TavisTvis an sxvisTvis raime gamorCenis,
SeRavaTis an/da upiratesobis miRebis mizniT. 2. Tanamdebobis piris
mier Tanamdebobis an masTan dakavSirebuli SesaZleblobis gamoyeneba
kanoniT akrZaluli qonebrivi an sxva sikeTis miRebis mizniT, agreTve
misTvis am sikeTis gadacema an mis miRebasa da dakanonebaSi xelis Sew-
yoba. (kanoni „sajaro samsaxurSi interesTa SeuTavseblobisa da ko-
rufciis Sesaxeb“)
39. komunike [frang.communique]-1.oficialuri cnoba saerTaSoriso
molaparakebis mimdinareobisa da Sedegebis Sesaxeb. 2.saerTod ofi-
cialuri cnoba raime sakiTxis Sesaxeb.
40. kompensacia - piris mier saqonlis miwodebis, gaweuli momsax-
urebis an misive xarjebis, danakargis an danaklisis anazRaurebis
mizniT miRebuli qoneba, gasamrjelo, sargebeli, safasuri, sazRau-
ri. („sagadasaxado kodeqsi“)
41. konvencia [laT.conventio SeTanxmeba, xelSekruleba]-saxelmwifoTa
Soris raime specialur sakiTxze dadebuli xelSekruleba
42. konversia [laT.conversio Secvla]-winaT gamoSvebuli saxelmwifo
sesxis pirobebis Secvla (procentis Semcireba, gadaxdis vadis gadaw-
eva da misT.).
43. kondominiumi [laT.condominium]-1. sabinao amxanagaoba. 2. saerTa
82
Soriso samarTalSi: erTi da imave teritoriis marTva ori an ramden-
ime saxelmwifos mier
44. konkurencia [laT.concurrentia]-1.metoqeoba upiratesobis mo-
sapoveblad raime asparezze. 2.kerZo mwarmoebelTa brZola saqon-
lis warmoebisa da gasaRebis xelsayreli pirobebisaTvis (sasaqonlo
meurneobis dros).
45. konkurencia ekonomikuri – metoqeoba, romlis drosac ekonomi-
kuri agentebi cdiloben TavianTi samewarmeo saqmianoba konkurente-
bze ufro warmatebiT ganaxorcielon, sTavazoben ra momxmareblebs
ukeTes pirobebs fasebTan, xarisxTan, SefuTvasTan, momsaxurebis
standartebTan da sxva ekonomikur maxasiaTeblebTan dakavSirebiT.
(kanoni „Tavisufali vaWrobisa da konkurenciis Sesaxeb“)
46. konosamenti - gemis mflobelis mier gacemuli xelwerili (doku-
menti), romelic tvirTis mflobels (gamgzavns) eZleva imis dasadas-
tureblad, rom tvirTi miRebulia sazRvao gziT gadasazidad (sxva
sabirJo saqonelTan da kontraqtebTan erTad konosamenti SesaZlebe-
lia gaxdes birJaze vaWrobis sagani da iqces saqonelganmanawilebel
dokumentad). (kanoni sasaqonlo birJebisa da sabirJo vaWrobis Ses-
axeb)
47. konsensusi [laT.consensus Tanxmoba, erTsulovneba] - sadavo
sakiTxebze zogadi Tanxmoba, romelsac miaRwies saerTaSoriso mo-
laparakebis, konferenciis monawileebma (k.-isaTvis saWiroa uk-
lebliv yvela monawilis Tanxmoba); SemdgomSi igi SeiZleba gaxdes
safuZveli saerTaSoriso xelSekrulebis xelmosawerad.
48. konsignacia [laT.consignatio werilobiTi mtkiceba, dokumenti]-
saqonlis sazRvargareT sakomisio gayidvis forma, romlis drosac
misi patroni (konsignanti) ugzavnis iq myof Tavis komisioners (kon-
signators) saqonlis partiebs sarealizaciod.
49. konsolidacia [laT.consolidatio] - ganmtkiceba, gaerTianeba, Sem-
Widroeba (pirTa, organizaciaTa da sxv.).
50. konsorciumi [laT.consortium Tanamonawileoba]- gaerTianeba raime
msxvili finansuri operaciis erToblivad Catarebis mizniT.
51. konstitucia [laT.constitutio dadgena]-1.saxelmwifos ZiriTadi
kanoni, romelic gansazRvravs sazogadoebrivsa da saxelmwifo wyo-
bilebas, saarCevno sistemas, saxelmwifo organoebis Seqmnisa da moq-
medebis principebs, moqalaqeTa ZiriTad ufleba-movaleobas.
52. konstitucia oqtroirebuli [frang.octoyer Cuqeba]-konstitucia,
romelsac gamoscems saxelmwifos meTauri warmomadgenlobiTi orga-
83
noebis (parlamentis...)monawileobis gareSe
53. kontraqtacia [laT.contractus SeTanxmeba]-sasoflo-sameurneo
produqtebis damzadeba im xelSekrulebaTa safuZvelze, romlebsac
yovelwliurad deben damamzadebeli organizaciebi meurneebTan.
54. kontrasignacia [laT.contra winaaRmdeg da signo aRvniSnav]- minis-
tris xelmowera im aqtze, romelic gamosulia saxelmwifos meTauris
xelidan; rac niSnavs, rom ministri Tavis Tavze iRebs iuridiul da
politikur pasuxismgeblobas mocemuli aqtis gamo.
55. kontrafaqcia [laT.contra winaaRmdeg da facio vakeTeb]-sxvisi nawar-
moebis gamocema da gavrceleba avtoris Tanxmobis gareSe.
56. kotireba fasTa - 1. gamartivebuli saSualeba saqonlis, mom-
saxurebisa da mcire saxis samuSaos SesyidvisaTvis, romlis drosac
ganmsazRvrelia fasis kriteriumi. 2. sabirJo fasebis (kursis) dadgena
moTxovna-miwodebis safuZvelze sabirJo vaWrobis dros, dRis ganma-
vlobaSi dadebuli garigebebis Sedegad. (kanoni sasaqonlo birJebisa
da sabirJo vaWrobis Sesaxeb)
57. koleji – umaRlesi saganmanaTleblo dawesebuleba, romelic ax-
orcielebs profesiul umaRles saganmanaTleblo programas an/da ak-
ademiuri umaRlesi ganaTlebis mxolod pirveli safexuris – bakala-
vriatis saganmanaTleblo programas. (kanoni „umaRlesi ganaTlebis
Sesaxeb“, kanoni „profesiuli ganaTlebis Sesaxeb“)
58. koeficienti (koeficientebi) – 2. umaRlesi saganmanaTleblo
dawesebulebis mier saswavlo wlis dasawyisSi gansazRvruli er-
Teuli (erTeulebi), romlis Sesabamisad xdeba erTiani erovnuli ga-
mocdebis Sedegebis ranJireba konkretul umaRles saganmanaTleblo
dawesebulebaSi konkretul fakultetze Casaricxad. (kanoni „umaR-
lesi ganaTlebis Sesaxeb“, kanoni „profesiuli ganaTlebis Sesaxeb“)
59. konkurencia ekonomikuri – metoqeoba, romlis drosac ekonomi-
kuri agentebi cdiloben TavianTi samewarmeo saqmianoba konkurente-
bze ufro warmatebiT ganaxorcielon, sTavazoben ra momxmareblebs
ukeTes pirobebs fasebTan, xarisxTan, SefuTvasTan, momsaxurebis
standartebTan da sxva ekonomikur maxasiaTeblebTan dakavSirebiT.
(kanoni „Tavisufali vaWrobisa da konkurenciis Sesaxeb“)
60. kontrdazverviTi saqmianoba – saqarTvelos specialuri sam-
saxurebis mier arasamarTaldacviTi miznebisaTvis ganxorcielebu-
li specialuri (operatiuli, operatiul-teqnikuri) RonisZiebebis
sistema, romelic mimarTulia ucxo qveynis specialuri samsaxurebis,
organizaciebis, pirTa jgufisa da calkeul pirTa sadazvervo an/da
teroristuli qmedebebis gamosavlenad da Tavidan asacileblad.
84
(kanoni „kontrdazverviTi saqmianobis Sesaxeb“)
61. kontrdazverviTi informacia – monacemebi, romlebic asaxavs
ucxo qveynis specialuri samsaxurebis, organizaciebis, pirTa jgu-
fisa da calkeul pirTa sadazvervo an/da teroristul saqmianobas da
maTTan dakavSirebul garemoebebs. (kanoni „kontrdazverviTi saqmi-
anobis Sesaxeb“)
62. kontrteroristuli operacia – specialur RonisZiebaTa kom-
pleqsi, romelic mimarTulia teroristuli xasiaTis danaSaulebrivi
qmedebis Tavidan acilebisa da aRkveTisaken, adamianTa usafrTxoebis
uzrunvelyofisaken, teroristebis gauvneblebisaken da teroris-
tuli aqtis an/da teroristuli mizniT ganxorcielebuli sxva dana-
Saulis mosalodneli Sedegebis minimumamde Semcirebisaken; (kanoni
„terorizmTan brZolis Sesaxeb“)
63. kontrteroristuli operaciis Catarebis zona – adgilmde-
bareobis an akvatoriis calkeuli monakveTebi, satransporto saSu-
aleba, Senoba-nageboba, dawesebuleba da maTi mimdebare saxmeleTo,
sazRvao da sahaero sivrce, romlis farglebSic tardeba aRniSnuli
operacia (kanoni „terorizmTan brZolis Sesaxeb“)
64. kompleqsuri Zegli – fizikurad, funqciurad, istoriulad
an teritoriulad dakavSirebuli kulturuli memkvidreobis obi-
eqtebis erToblioba, romelic topografiulad identificirebadi
erTeulia da romelsac am kanoniT dadgenili wesiT mieniWa Zeglis
statusi „kulturuli memkvidreobis Sesaxeb“
65. krediti - 1. dabrunebadobis, fasianobis, uzrunvelyofadobis da
vadianobis sawyisebze fuladi saxsrebis gacemasTan dakavSirebuli
nebismieri valdebuleba (organuli kanoni „saqarTvelos erovnuli
bankis Sesaxeb“) 2. erTeuli, romelic gamoxatavs studentis mier erTi
sagnis asaTviseblad Sesasrulebeli samuSaos moculobas. (kanoni
„umaRlesi ganaTlebis Sesaxeb“, kanoni „profesiuli ganaTlebis Ses-
axeb“)
66. kreditori – piri, romelsac gadaxdisuunarobis Sesaxeb
gancxadebis Setanis momentisaTvis movalis mimarT aqvs safuZvliani
finansuri moTxovna (maT Soris, vadamousvleli moTxovna) (kanoni
„gadaxdisuunarobis saqmis warmoebis Sesaxeb“)
67. kreditori axali – sasamarTlos mier gadaxdisuunarobis Sesaxeb
gancxadebis warmoebaSi miRebis Taobaze ganCinebis gamotanis Semdeg
warmoSobili kreditori (kanoni „gadaxdisuunarobis saqmis warmoe-
bis Sesaxeb“)
68. kreditori uzrunvelyofili – kreditori an axali kreditori,
85
romlis moTxovna uzrunvelyofilia ipoTekiT, giravnobiT an saqa-
rTvelos sagadasaxado kodeqsiT dadgenili valdebulebis uzrunve-
lyofis sxva saSualebiT (kanoni „gadaxdisuunarobis saqmis warmoebis
Sesaxeb“)
69. kreditori ucxoeli – fizikuri piri, romelic faqtobrivad ar
imyofeba saqarTvelos teritoriaze 182 dReze met xans nebismier 12-
Tvian periodSi, an iuridiuli piri, romlis iuridiuli misamarTi
saqarTvelos farglebs gareTaa, garda im SemTxvevisa, roca ararezi-
dent iuridiul pirs filiali (warmomadgenloba, saagento) saqarT-
velos teritoriaze aqvs (kanoni „gadaxdisuunarobis saqmis warmoe-
bis Sesaxeb“)
70. kreditorTa gadawyvetileba – kreditorTa krebis an kreditor-
Ta komitetis (aseTis arsebobis SemTxvevaSi) gadawyvetileba (kanoni
„gadaxdisuunarobis saqmis warmoebis Sesaxeb“)
71. kulturuli memkvidreobis damcavi zona (damcavi zona) –
kulturuli memkvidreobis uZravi obieqtebis irgvliv an/da maTi
gavrcelebis an gavlenis arealSi am kanoniT dadgenili wesiT gansaz-
Rvruli teritoria, romlis farglebSic moqmedebs eqspluataciis
gansakuTrebuli reJimi da romlis daniSnulebaa, mis sazRvrebSi
arsebuli kulturuli memkvidreoba daicvas arasasurveli zegav-
lenisagan „kulturuli memkvidreobis Sesaxeb“
72. kulturuli memkvidreoba: a) materialuri – adamianis mier an
adamianis bunebaze zemoqmedebis Sedegad Seqmnili nebismieri saxis
mxatvruli, esTetikuri, istoriuli, memorialuri Rirebulebis
mqone arqiteqturuli, xelovnebis, qalaqTmSeneblobiTi, sasoflo,
arqeologiuri, anTropologiuri, eTnografiuli, monumenturi, te-
qnikis ganviTarebasTan dakavSirebuli uZravi an moZravi obieqtebi,
dokumenturi masalebi, aseve baRebi, parkebi, landSafturi arqiteq-
turis obieqtebi, istoriuli dasaxlebebi, istoriulad Camoyalibe-
buli garemo, dakavSirebuli qveynis istoriasTan, ganviTarebasTan,
folklorTan, rwmenasa da tradiciebTan, adre an amJamad arsebul
civilizaciasTan; b) aramaterialuri – zepirsityvierebis tradicie-
bi da gamoxatvis formebi, enis, rogorc materialuri kulturuli
memkvidreobis matareblis, CaTvliT, saSemsruleblo xelovneba,
adaT-wesebi, Cveulebebi, tradiciul xelovnebasTan dakavSirebuli
codna da unar-Cvevebi, aseve maTTan dakavSirebuli instrumentebi,
sagnebi, artefaqtebi da kulturuli sivrceebi, romlebic sazoga-
doebis, jgufebisa da, zogierT SemTxvevaSi, calkeuli pirebis mier
aRiarebulia maTi kulturuli memkvidreobis nawilad „kulturuli
memkvidreobis Sesaxeb“
73. kulturuli memkvidreobis dacva – samarTlebriv, samecnie-
ro-kvleviT, sareabilitacio, sainformacio da saganmanaTleblo
86
RonisZiebaTa erToblioba, romlis mizania kulturuli memkvidreo-
bis sruli mravalferovnebiT SenarCuneba da misi mdgradi ganviTa-
rebis uzrunvelyofa „kulturuli memkvidreobis Sesaxeb“
74. kulturuli faseuloba – SemoqmedebiTi procesis Sedegad, nebi-
smieri masaliTa da saSualebiT, nebismier istoriul epoqaSi Seqmnili
uZravi an moZravi nivTi, romelsac aqvs mxatvruli, esTetikuri, eT-
nologiuri, arqeologiuri, istoriuli, religiuri, memorialuri,
mecnieruli, teqnikuri, teqnologiuri Rirebuleba „kulturuli
memkvidreobis Sesaxeb“
75. kulturuli fena – miwis Sreebi an wyliT dafaruli teritoria
(fskeri), romelsac atyvia adamianis cxovrebisa da saqmianobis kvali
„kulturuli memkvidreobis Sesaxeb“
76. kulturis organizacia - saxelmwifo an arasaxelmwifo orga-
nizacia, dawesebuleba an sawarmo, agreTve asociacia, SemoqmedebiTi
kavSiri da sxva sazogadoebrivi gaerTianeba, romelic eweva kul-
turul da SemoqmedebiT moRvaweobas. (kanoni „kulturis Sesaxeb“)
77. kulturis sfero - istoriul-kulturuli teritoriebi da
obieqtebi, Senobanagebobebi, kulturis uZravi da moZravi Zeglebi,
folklori, mxatvruli suveniri, xalxuri rewva da xeloba, profe-
siuli xelovneba da literatura, saxelovnebo ganaTleba da masTan
dakavSirebuli pedagogika, samecniero kvleva da meTodika, teqnolo-
giebi, kulturuli da SemoqmedebiTi moRvaweobis popularizacia da
gaSuqeba, kulturul - gasarTobi SemecnebiTiprogramebi da Sou bi-
znesi. (kanoni „kulturis Sesaxeb“)
78. kulturuli politika saxelmwifo - im principebisa da normebis
erToblioba, romliTac xelmZRvanelobs saxelmwifo kulturis dac-
vis, ganviTarebisa da gavrcelebis saqmeSi. (kanoni „kulturis Ses-
axeb“)
79. kurorti - teritoria, romelic Seicavs bunebriv samkurnalo
resursebs, vargisia miznobrivi eqspluataciisaTvis. (kanoni „tur-
izmisa da kurortis Sesaxeb“)
l
1. legaluri [laT.legalis]- kanoniT aRiarebuli, nebadarTuli; Ria,
aSkara
2. legalizacia sabuTis (dokumentis) - saTanado uflebamosilebis
mqone sajaro mosamsaxuris mier sabuTis xelmoweris namdvilobisa
da sabuTis xelmoweris momentisaTvis am sajaro mosamsaxuris mier
Sesabamisi Tanamdebobis kanonierad dakavebis namdvilobis saxelmwi-
87
foebrivi dadastureba.
3. lizingi - lizingis sagnis gamcemis mier (SemdgomSi - gamcemi) nasy-
idobis xelSekrulebis safuZvelze lizingis sagnis mesakuTrisagan an
mwarmoeblisagan lizingis sagnis SeZena (an misi damzadeba) lizingis
sagnis mimRebisaTvis (SemdgomSi - mimRebi) droebiT fasian sargeblo-
baSi gadacemis mizniT, misi gamosyidvis uflebiT an valdebulebiT.
(kanoni „salizingo saqmianobis xelSewyobis Sesaxeb“)
4. lizingis sagani – amortizacias daqvemdebarebuli nebismieri
saxis qoneba. (kanoni „salizingo saqmianobis xelSewyobis Sesaxeb“)
5. lizingis sagnis sawyisi Rirebuleba – lizingis sagnis Rireb-
uleba misi gadacemis momentisaTvis. (kanoni „salizingo saqmianobis
xelSewyobis Sesaxeb“)
6. lizingis xelSekrulebis mTliani fasi – lizingis sazRauris
mTliani Tanxa. (kanoni „salizingo saqmianobis xelSewyobis Sesaxeb“)
7. lizingis sazRauri – mimRebis mier gamcemisaTvis periodulad
gadasaxdeli lizingis xelSekrulebiT gansazRvruli Tanxa (an am
Tanxis Rirebulebis produqcia), romlis gadaxdiT (an miwodebiT)
mimRebi gamcems TandaTanobiT unazRaurebs lizingis sagnis sawyis
Rirebulebasa (lizingis sagnis narCeni Rirebulebis gamoklebiT) da
lizingis sargebels. (kanoni „salizingo saqmianobis xelSewyobis Ses-
axeb“)
8. lizingis sargebeli – lizingis xelSekrulebis mTlian fassa da
lizingis sagnis sawyis Rirebulebas (lizingis sagnis narCeni Rireb-
ulebis gamoklebiT) Soris sxvaoba. (kanoni „salizingo saqmianobis
xelSewyobis Sesaxeb“)
9. lizingis sagnis gamyidveli – lizingis sagnis mesakuTre an
mwarmoebeli fizikuri an iuridiuli piri, romelic lizingis sagans
nasyidobis xelSekrulebis safuZvelze gadascems gamcems an mimRebs.
(kanoni „salizingo saqmianobis xelSewyobis Sesaxeb“)
10. licenzia - administraciuli organos mier administraciuli
aqtis safuZvelze pirisaTvis kanoniT dadgenili pirobebis dakmayo-
filebis safuZvelze miniWebuli gansazRvruli saqmianobis ganxor-
cielebis ufleba (kanoni „licenziebisa da nebarTvebis Sesaxeb“)
11. licenzia sargeblobis – licenziis saxeoba, romliTac pirs eni-
Weba am kanoniT gansazRvruli saxelmwifo resursebiT sargeblobis
ufleba. sargeblobis licenzia gaicema auqcionis wesiT da ukavSird-
eba obieqts. licenziis mflobeli uflebamosilia dayos sargeblobis
licenzia an/da mTlianad an nawili gadasces sxva pirs, maT Soris, mem-
88
kvidreobiT (kanoni „licenziebisa da nebarTvebis Sesaxeb“)
12. licenzia saqmianobis – licenziis saxeoba, romliTac pirs eni-
Weba am kanoniT gansazRvruli saqmianobis ganxorcielebis ufleba.
saqmianobis licenzia gaicema maZieblis mier kanoniT dadgenili pi-
robebis dakmayofilebis Semdeg da ukavSirdeba subieqts. saqmianobis
licenziis memkvidreobiT an sxva saxiT gadacema dauSvebelia (kanoni
„licenziebisa da nebarTvebis Sesaxeb“)
13. licenzia generaluri – ufleba, rodesac pirs SeuZlia erTiani
zogadi licenziis safuZvelze ganaxorcielos msgavsi tipis saqmi-
anobebi da valdebuli ar aris cal-calke moipovos TiToeuli saqmi-
anobis licenzia (kanoni „licenziebisa da nebarTvebis Sesaxeb“)
14. licenzia specialuri – ufleba, rodesac pirs SeuZlia ganaxor-
cielos romelime viwro saqmianoba licenzirebadi saqmianobis zog-
adi saxeobidan da valdebulia warmoadginos mxolod specialuri
salicenzio pirobebis damakmayofilebeli faqtobrivi garemoebebi.
licenziis maZiebels SeuZlia ganaxorcielos specialuri licenzi-
iT nebadarTuli saqmianoba ise, rom ar moipovos saqmianobaTa ufro
farTo wris maregulirebeli licenzia (kanoni „licenziebisa da ne-
barTvebis Sesaxeb“)
15. licenziis mflobeli – piri, romelsac administraciuli aqtis
safuZvelze miniWebuli aqvs ufleba, ganaxorcielos licenziiT
gansazRvruli saqmianoba, isargeblos resursiT, an sxva licenziis
mflobelis mier gadacemuli aqvs licenzirebadi saqmianobis ganxor-
cielebis ufleba. (kanoni „licenziebisa da nebarTvebis Sesaxeb“)
16. lokauti [ingl.lock-out]- sawarmoTa daxurva da muSaTa masobrivi
daTxovna.
17. luqi – saarCevno mowyobilobis, sabuTebis SesafuTi yuTis, sab-
uTebis Sekvris, saregistracio Jurnalis, kenWisyris dRis CanawerTa
wignis gaxsnis adgilebze dawebebuli qaRaldis zoli, romelzedac
iwereba daluqvis TariRi da dro da xels aweren am kanoniT gansaz-
Rvruli pirebi. („saarCevno kodeqsi“)
18. loti – erTi Sesyidvis farglebSi gamocalkevebuli Sesyidvis
obieqti, romelic Semdgom dayofas ar eqvemdebareba. pretendentma
satendero winadadeba SeiZleba waradginos misTvis sasurvel erT
an met lotze, xolo gamarjvebuli unda gamovlindes yovel lotze
cal-calke. (kanoni „saxelmwifo Sesyidvebis Sesaxeb“)
19. lombardi - sakredito dawesebuleba, romelic iZleva sesxs moZ-
ravi qonebis dagiravebiT [italiis provincia lombardiis saxelis
mixedviT, saidanac Sua saukuneebSi gamodiodnen mevaxSeebi]
89
20. latarea - nebayoflobiTi jgufuri an masobrivi TamaSoba, rom-
lis drosac latariis organizatori sajarod gamoqveynebuli, dad-
genili wesisa da pirobebis dacviT aTamaSebs saprizo fonds. mogebis
damTxveva latariis romelime bileTze damokidebuli ar aris la-
tariis organizatoris an sxva subieqtis nebasurvilsa da moqmede-
baze, warmoadgens SemTxveviTobas da ar SeiZleba iyos specialurad
mowyobili. („kanoni latariebis, azartuli da sxva momgebiani TamaSo-
bebis mowyobis Sesaxeb“)
21. lataria tiraJiani – lataria, romlis Catarebis procesi dayo-
filia tiraJebad, calkeul srul ciklebad, bileTis damzadebidan da
realizaciidan – saprizo fondis gaTamaSebis CaTvliT. latariis bi-
leTis mflobeli bileTis momgebianobas adgens mxolod gaTamaSebis
Catarebis Semdeg. („kanoni latariebis, azartuli da sxva momgebiani
TamaSobebis mowyobis Sesaxeb“)
22. latariis moculoba – konkretuli gaTamaSebisaTvis gankuTvni-
li bileTebis raodenobis namravli bileTebis sacalo Rirebulebaze.
(„kanoni latariebis, azartuli da sxva momgebiani TamaSobebis mowyo-
bis Sesaxeb“)
23. lataria momentaluri – lataria, romlis gaTamaSebis Sedegi
irkveva adgilze bileTis Semowmebis an uSualod bileTze gaTamaSebis
Catarebis gziT. („kanoni latariebis, azartuli da sxva momgebiani Ta-
maSobebis mowyobis Sesaxeb“)
24. loto – jgufuri TamaSoba, romlis monawile irCevs ricxviT an
simboloebis kombinaciebs da mogeba damokidebulia ricxviTi an sim-
boloebis kombinaciebis mTlian an nawilobriv damTxvevaze da mogeba
ganisazRvreba saprizo fondis odenobidan. loto tardeba special-
urad mowyobil SenobaSi da masSi monawileTa maqsimaluri raodenoba
ganisazRvreba SenobaSi arsebuli saTamaSo adgilebis raodenobiT.
(„kanoni latariebis, azartuli da sxva momgebiani TamaSobebis mowyo-
bis Sesaxeb“)
25. lobisturi saqmianoba - sakanonmdeblo cvlilebis ganxor-
cielebis mizniT warmomadgenlobiT an aRmasrulebel organoze lo-
bistad registrirebuli piris (SemdgomSi _ `lobisti ) iseTi zemo-
qmedeba, romelic ar aris akrZaluli saqarTvelos kanonmdeblobiT.
(kanoni „lobisturi saqmianobis Sesaxeb“)
26. ltolvili - saqarTvelos teritoriaze Semosuli saqarTvelos
moqalaqeobis armqone piri, romlisTvisac saqarTvelo ar aris misi
warmoSobis qveyana da romelic iZulebuli gaxda daetovebina Tavisi
moqalaqeobis an mudmivad sacxovrebeli qveyana, radganac idevne-
boda rasis, religiis, erovnuli kuTvnilebis, romelime socialuri
jgufis wevrobis an politikuri Sexedulebis gamo da ar SeuZlia an
90
ar surs isargeblos im qveynis mfarvelobiT aseTi saSiSroebis gamo.
(kanoni „ltolvilTa Sesaxeb“)
m
1. magistri – mflobeli im akademiuri xarisxisa, romelic pirs aka-
demiuri umaRlesi ganaTlebis meore safexurisaTvis – magistratur-
isaTvis dadgenili kreditebis raodenobis aTvisebis Sedegad eniWeba.
(kanoni „umaRlesi ganaTlebis Sesaxeb“)
2. magistratura - akademiuri umaRlesi ganaTlebis meore safex-
uri, saswavlo programebis erToblioba, romelic aucileblad Sei-
cavs samecniero kvlevis elementebs da miznad isaxavs bakalavris Sem-
dgomi donis specialistis an mkvlevris momzadebas, agreTve amzadebs
pirs miRebuli kvalifikaciiT muSaobisaTvis. (kanoni „umaRlesi gana-
Tlebis Sesaxeb“)
3. maJoritaruli [frang.majorite umravlesoba]: maJoritaruli siste-
ma (m. warmomadgenloba)- arCevnebis sistema, romlis drosac angariSi
eweva mxolod im kandidatisaTvis mocemul xmebs, romelmac saTanado
olqSi xmis umravlesoba miiRo.
4. manifesti [laT.manifestus aSkara]-1.umaRlesi xelisuflebis weri-
lobiTi mimarTva mosaxleobisadmi gansakuTrebuli mniSvnelobis
mqone movlenis gamo. 2.politikuri partiis, sazogadoebrivi orga-
nizaciis werilobiTi saprogramo mimarTva.
5. manifestacia [laT.manifestatio gamocxadeba] - 1.masobrivi msvlelo-
ba quCaSi solidarobis an protestis gamosaxatavad. 2. moqalaqeTa
demonstracia, masobrivi sajaro gamosvla,quCaSi msvleloba soli-
darobis an protestis gamoxatvis mizniT, an msvleloba plakatebis,
lozungebis, transparantebis da sxva saxviTi saSualebebis gamoy-
enebiT. (kanoni „Sekrebebisa da manifestaciebis Sesaxeb“)
6. maswavlebeli – saqarTvelos kanonmdeblobiT dadgenili wesiT
sertificirebuli, Sesabamisi ganaTlebis mqone piri, romelic aswav-
lis zogadsaganmanaTleblo dawesebulebaSi. (kanoni „zogadi gana-
Tlebis Sesaxeb“)
7. maswavleblis profesiuli ganviTarebis portfolio – maswav-
leblis profesiuli momzadebis, uwyveti profesiuli ganviTarebis,
praqtikuli saqmianobis analizis, Sefasebisa da profesiuli warmate-
bebis damadasturebeli dokumentebis erToblioba. (kanoni „zogadi
ganaTlebis Sesaxeb“)
8. mauwyebeli – licenziis mflobeli fizikuri an iuridiuli piri,
romelic axorcielebs tele- an radioprogramebis gavrcelebas sax-
91
meleTo gadamcemebiT, sakabelo qselis an Tanamgzavris meSveobiT,
sadeniT an haeriT, kodirebuli an arakodirebuli formiT. (kanoni
„mauwyeblobis Sesaxeb“)
9. mauwyebloba erovnuli – kanoniT dadgenili wesiT ganxorciele-
buli mauwyebloba, romelic xelmisawvdomia saqarTvelos mosaxleo-
bis aranakleb 90%-isaTvis. (kanoni „mauwyeblobis Sesaxeb“)
10. mauwyebloba Tanamgzavruli – tele- an radiosamauwyeblo
Tanamgzavruli sistemebis miwiszeda sadgurebis gamoyenebiT mauwye-
bloba. (kanoni „mauwyeblobis Sesaxeb“)
11. mauwyebloba saeTero – sixSiris gamoyenebiT mauwyebloba. (kano-
ni „mauwyeblobis Sesaxeb“)
12. mauwyebloba saerTo – aranakleb 2 Tematikis, maT Soris, axali
ambebisa da sazogadoebriv-politikuri Tematikis, programebiT mau-
wyebloba. (kanoni „mauwyeblobis Sesaxeb“)
13. mauwyebloba sazogadoebrivi – saqarTvelos kanonmdeblobis Se-
sabamisad saxelmwifo qonebis safuZvelze teleradiomauwyeblobi-
saTvis Seqmnili, sajaro dafinansebiT moqmedi, xelisuflebisagan
damoukidebeli da sazogadoebis winaSe angariSvaldebuli sajaro
samarTlis iuridiuli piris, romelic ar eqvemdebareba arc erT
saxelmwifo uwyebas (SemdgomSi – sazogadoebrivi mauwyebeli), mier
ganxorcielebuli mauwyebloba, romlis mizania politikuri da ko-
merciuli gavlenisagan Tavisufali, sazogadoebrivi interesebis Se-
sabamisi, mravalferovani programebis miwodeba sazogadoebisaTvis.
(kanoni „mauwyeblobis Sesaxeb“)
14. mauwyebloba saTemo – am kanoniT dadgenili wesiT, kerZo samarT-
lis arakomerciuli an sajaro samarTlis iuridiuli piris mier ganx-
orcielebuli mauwyebloba, romelic uzrunvelyofs mauwyeblobis
procesSi sazogadoebis im nawilis monawileobas, romelsac is emsax-
ureba, da romelic miznad ar isaxavs mogebis miRebas. (kanoni „mauwye-
blobis Sesaxeb“)
15. mauwyebloba sakabelo – sakabelo qselis gamoyenebiT mauwye-
bloba. (kanoni „mauwyeblobis Sesaxeb“)
16. mauwyebloba specializebuli – 1 Tematikis, axali ambebisa da
sazogadoebriv-politikuri Tematikis garda, programebiT mauwye-
bloba. (kanoni „mauwyeblobis Sesaxeb“)
17. mauwyebloba kerZo – kanoniT dadgenili wesiT, kerZo samarTlis
komerciuli an arakomerciuli piris mier ganxorcielebuli mauwye-
bloba, romelic ar aris arc sazogadoebrivi da arc saTemo mauwye-
92
bloba. (kanoni „mauwyeblobis Sesaxeb“)
18. mauwyeblobis damoukidebeli programa – programa, romlis saa-
vtoro uflebebis mflobelsa da licenziis mflobels Soris ar arse-
bobs urTierTdamokidebuleba. (kanoni „mauwyeblobis Sesaxeb“)
19. mauwyeblobis tranziti – piris mier mauwyeblisagan kanonier
safuZvelze miRebuli tele- an radioarxis ucvleli saxiT gadacema.
ucvleli saxiT gadacemaSi igulisxmeba is SemTxvevac, roca samauwye-
blo badeSi cvlilebebis miuxedavad komisia miiCnevs, rom arsebiTad
xorcieldeba sxva mauwyeblis tele- an radioarxis tranziti. (kanoni
„mauwyeblobis Sesaxeb“)
20. mauwyeblobis saukeTeso dro – dro 19.00 sT-dan 24.00 sT-mde,
rodesac SesaZlebelia licenziis mflobelis programebs uyuros
an usminos misi momsaxurebis zonis auditoriis pikurma odenobam.
(kanoni „mauwyeblobis Sesaxeb“)
21. mdgradoba - Senoba-nagebobis unari, SeinarCunos mdgradi wonas-
woroba saangariSo datvirTvebis zegavlenisas. (kanoni „arqiteqtu-
rul-samSeneblo saqmianobaze saxelmwifo zedamxedvelobis Sesaxeb“)
22. mauwyeblobis mTavari movlena – sazogadoebrivi azris Seswav-
lis safuZvelze komisiis mier gansazRvruli mometebuli sazogadoe-
brivi interesis mqone movlena, mimdinare saqarTveloSi da msoflio-
Si, politikur, sazogadoebriv, kulturul, religiur Tu sxva sfer-
oSi. (kanoni „mauwyeblobis Sesaxeb“)
23. maRalmTiani regioni - hifsometriuli simaRlis mixedviT
maRalmTian regionad iTvleba dasaxlebuli teritoria, romelic
mdebareobs zRvis donidan 1500 metris simaRleze da mis zeviT, magram
sxvadasxva parametrebis (mTis ferdobebis da zegnebis daxriloba,
geografiuli mdebareoba, bunebrivi garemo, eTnografiuli da eko-
nomikuri Taviseburebebi, sasoflo-sameurneo daniSnulebis miwis
simcire da simwire, demografiuli tevadoba, gamwvavebuli migraci-
uli procesebi, daclili teritoriebis ekonomikuri TvalsazrisiT
dakargvis safrTxe) gaTvaliswinebiT misi qveda zRvari kavkasionis
samxreT ferdobze ganlagebul raionebSi da aWara-guriis mTianeTSi
mcirdeba 1000 metramde (gamonaklis SemTxvevaSi _ 800 metramdec ki),
xolo samxreT saqarTvelos mTian raionebSi rCeba 1500 metri. (kanoni
„maRalmTiani regionebis socialur-ekonomikuri da kulturuli gan-
viTarebis Sesaxeb“)
24. media – masobrivi komunikaciis beWdviTi an eleqtronuli saSu-
aleba, maT Soris, interneti. (kanoni „sityvisa da gamoxatvis Tavisu-
flebis Sesaxeb“)
93
25. melioranti – qimiuri, biologiuri da sxva naerTebi, romlebic
gamoiyeneba niadagis gasaumjobeseblad (kanoni „niadagebis konserva-
ciisa da nayofierebis aRdgena-gaumjobesebis Sesaxeb“)
26. meurneoba sakomlo - sasoflo-sameurneo miwis nakveTebis, maTze
arsebuli sacxovrebeli da sameurneo nagebobebis, agreTve Sesabamisi
gadamamuSavebeli mrewvelobis obieqtebisa da mowyobilobebis erTo-
blioba, romelic warmoadgens erTi fizikuri piris sakuTrebas an/da
meuRleTa an ojaxis sxva wevrebis saerTo sakuTrebas.
27. memorandumi [laT.memorandum rac unda gvaxsovdes]-1.diploma-
tiuri dokumenti, romliTac gadmocemulia mTavrobis Tvalsazrisi
ama Tu im sakiTxze. 2.raime dawesebulebis moxsenebiTi baraTi an axsna-
ganmartebiTi cnoba.
28. mikrosafinanso organizacia - SezRuduli pasuxismgeblobis
sazogadoebis an saaqcio sazogadoebis organizaciul-samarTlebri-
vi formiT dafuZnebuli iuridiuli piri, romelic misi ganacxadis
safuZvelze registrirebulia saagentos mier da axorcielebs am ka-
noniT gaTvaliswinebul saqmianobas saagentos zedamxedvelobiT.
(kanoni „mikrosafinanso organizaciebis Sesaxeb“)
29. miTiTeba - dawesebulebis mier gamocemuli gankargulebiTi do-
kumenti, romelic upiratesad Seexeba sainformacio meTodikuri xas-
iaTis sakiTxebs, agreTve dawesebulebis brZanebebis, instruqciebisa
da sxva normatiuli xasiaTis aqtebis Sesrulebis organizaciasTan
dakavSirebul sakiTxebs. („saqmiswarmoebis erTiani wesebi“)
30. miwa – xmeleTis bioproduqtiuli sistema, romelic moicavs
niadags, mcenareul safars, sxva biomasebs, ekologiur da hidrolo-
giur procesebs, romlebic moqmedeben am sistemaSi. (kanoni „niad-
agebis konservaciisa da nayofierebis aRdgena-gaumjobesebis Ses-
axeb“)
31. miwa sasoflo-sameurneo daniSnulebis – miwa, romelic gamoiy-
eneba memcenareobisa da mecxoveleobis produqtebis warmoebisTvis,
masze arsebuli sameurneo da damxmare nagebobebiT an maT gareSeb.
(„kanoni saxelmwifo sakuTrebaSi arsebuli sasoflo-sameurneo dan-
iSnulebis miwis privatizebis Sesaxeb“)
32. miwis nakveTi – 1. miwaze sakuTrebis an sargeblobis uflebis
gavrcelebis konkretuli geografiuli erTeuli, romelic Semois-
azRvreba erTi uwyveti wiriT („kanoni saxelmwifo sakuTrebaSi arse-
buli sasoflo-sameurneo daniSnulebis miwis privatizebis Sesaxeb“).
2. sakadastro erTeuli sazRvrebiT (sakadastro sazRvari) sarge-
blobis, maTi gankargvisa da ganviTarebisaTvis. (kanoni „sivrciTi
mowyobisa da qalaqTmSeneblobis safuZvlebis Sesaxeb“)
94
33. miwa marTlzomier mflobelobaSi arsebuli – saxelmwifos sa-
kuTrebis sasoflo an arasasoflo-sameurneo daniSnulebis miwis na-
kveTi masze ganTavsebuli Senoba-nagebobiT (aSenebuli, mSenebare an
dangreuli) an mis gareSe, romelzedac fizikur pirs marTlzomieri
mflobelobis ufleba warmoeSva 1999 wlis 1 ianvramde; „fizikuri da
kerZo samarTlis iuridiuli pirebis mflobelobaSi (sargeblobaSi)
arsebul miwis nakveTebze sakuTrebis uflebis aRiarebis Sesaxeb“
34. mkacri aRricxvis forma – gansazRvruli Sinaarsis, formisa da
zomis blanki, bileTi an sabuTi, romelic gamiznulia sxvadasxva sfer-
oSi saqmianobasTan (saqonlis miwodeba, samuSaos Sesruleba, momsax-
urebis gaweva da sxva) dakavSirebuli angariSsworebis, angariSgebis,
iuridiuli an sxva faqtis dafiqsirebisaTvis, romelsac SeimuSavebs
erTi an ramdenime samarTalsubieqti dargobrivi niSniT da romelic
SemoRebulia samoqmedod am kanonis moTxovnaTa dacviT. („kanoni
mkacri aRricxvis formebis Sesaxeb“)
35. menaSene – sajaro samarTlis iuridiuli piri, kerZo samarTlis
iuridiuli an fizikuri piri, romelsac xelSekrulebis safuZvelze,
damkveTis meSveobiT an uSualod, urTierToba aqvs winasaproeqto,
saproeqto, samSeneblo-samontaJo da gamSveb-gasamarTi samuSaoe-
bis Semsrulebel menardesTan da romlisganac mas saeqspluataciod
gadaecema dasrulebuli obieqti an misi nawili. (kanoni „samSeneblo
saqmianobis Sesaxeb“)
36. menarde – iuridiuli an mewarme fizikuri piri, romelic asru-
lebs winasaproeqto, saproeqto-saZiebo, samSeneblo-samontaJo da
gamSveb-gasamarT samuSaoebs, dadgenili wesiT miRebuli aqvs sapro-
eqto-samSeneblo saqmianobis licenzia da pasuxismgebelia mis da qve-
menardis mier warmoebul samuSaoebze. (kanoni „samSeneblo saqmiano-
bis Sesaxeb“)
37. mecnieri – fizikuri piri, romelic dasaqmebulia sajaro samar-
Tlis iuridiul pirSi – umaRles saganmanaTleblo dawesebulebaSi
akademiur Tanamdebobaze an samecniero-kvleviT dawesebulebaSi sa-
mecniero Tanamdebobaze (kanoni„ saxelmwifo kompensaciisa da sax-
elmwifo akademiuri stipendiis Sesaxeb“)
38. mewyeri – ferdobebis didi moculobiT Camongreva. (kanoni „niad-
agebis konservaciisa da nayofierebis aRdgena-gaumjobesebis Ses-
axeb“)
39. meurveoba - wesdeba bavSvze, romelsac ar miuRwevia Svidi wlis
asakisaTvis an pirze, romelic sasamarTlos mier aRiarebulia
qmeduunarod suliT avadmyofobis an Wkuasustobis gamo. („saqarT-
velos samoqalaqo kodeqsi“)
95
40. mzrunveloba - wesdeba arasrulwlovanze Svidi wlis asakidan
Tvramet wlamde. mzrunveloba wesdeba agreTve srulwlovan qmedu-
narian pirze misi TxovniT, Tu mas Tavisi janmrTelobis mdgomareobis
gamo ar SeuZlia damoukideblad ganaxorcielos Tavisi uflebebi da
Seasrulos Tavisi movaleobani. („saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi“)
41. mibareba - xelSekruleba, romlis mixedviT Semnaxveli kisrulobs
Seinaxos mimbareblis mier misTvis Cabarebuli moZravi nivTi. mibare-
ba usasyidloa,Tu SeTanxmebiT sxva ram ar aris gaTvaliswinebuli. Tu
Semnaxveli axorcielebs Senaxvas samewarmeo saqmianobis farglebSi,
maSin sazRauri dumiliTac SeTanxmebulad CaiTvleba. Tu sazRauris
odenoba ar aris gansazRvruli,maSin tarifebis arsebobisas SeTanx-
mebulad miiCneva satarifo ganakveTi, xolo tarifebis ararsebobi-
sas Cveulebrivi sazRauri. („saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi“)
42. mikrolizingi – lizingi, romlis Rirebuleba ganisazRvreba
mikrokreditis dadgenili zRvriT (kanoni „mikrosafinanso orga-
nizaciebis Sesaxeb“)
43. mikrosafinanso organizacia – SezRuduli pasuxismgeblobis
sazogadoebis an saaqcio sazogadoebis organizaciul-samarTlebri-
vi formiT dafuZnebuli iuridiuli piri, romelic misi ganacxadis
safuZvelze registrirebulia saqarTvelos erovnuli bankis mier
da axorcielebs am kanoniT gaTvaliswinebul saqmianobas erovnuli
bankis zedamxedvelobiT. (kanoni „mikrosafinanso organizaciebis
Sesaxeb“)
44. mikvlevadoba – sursaTis, cxovelis sakvebis, maTSi gamosayene-
blad gankuTvnili nebismieri nivTierebis an sursaTis sawarmoeblad
gankuTvnili cxovelis Sesaxeb monacemebisa da informaciis dadge-
nis SesaZlebloba warmoebis, gadamuSavebisa da distribuciis yovel
etapze (kanoni „sursaTis uvneblobisa da xarisxis Sesaxeb“)
45. mindoba sakuTrebis - xelSekruleba, romlis Tanaxmad sakuTrebis
mimndobi gadascems qonebas mindobil mesakuTres, romelic iRebs da
marTavs mas sakuTrebis mimndobis interesebis Sesabamisad. („samoqa-
laqo kodeqsi“)
46. mosakrebeli salicenzio – erTjeradi savaldebulo gadasax-
deli saqarTvelos centralur biujetSi, romelsac licenziis maZ-
iebeli ixdis kanoniT dadgenili odenobiT, misTvis kanoniT gansaz-
Rvruli licenzirebadi saqmianobis ganxorcielebis uflebis mini-
WebisaTvis. salicenzio mosakrebliT gaiTvaliswineba licenziis ga-
cemis administrirebis xarjebi. (kanoni „licenziebisa da nebarTvebis
Sesaxeb“)
96
47. mosakrebeli sanebarTvo – erTjeradi savaldebulo gadasaxdeli
saqarTvelos centralur biujetSi an Sesabamis adgilobriv biujet-
Si (Tu nebarTvas gascems adgilobrivi TviTmmarTvelobis an mmarT-
velobis organo), romelsac nebarTvis maZiebeli ixdis kanoniT an
kanonis safuZvelze adgilobrivi TviTmmarTvelobis (mmarTvelobis)
warmomadgenlobiTi organos mier (Tu nebarTvas gascems adgilobri-
vi TviTmmarTvelobis an mmarTvelobis organo) dadgenili odenobiT,
misTvis kanoniT gansazRvruli sanebarTvo qmedebis ganxorcielebis
uflebis miniWebisaTvis. sanebarTvo mosakrebliT gaiTvaliswineba
nebarTvis gacemis administrirebis xarjebi. (kanoni „licenziebisa da
nebarTvebis Sesaxeb“)
48. mogebebi saTamaSo biznesiT dakavebuli pirisagan miRebuli –
Semosavali, romelic ganisazRvreba fizikuri piris (moTamaSis) mier
azartuli da sxva momgebiani TamaSobebidan erT bileTze, Jetonze,
monetaze an/da sxva saSualebaze miRebuli da dadebuli Tanxis an/da
nivTis Rirebulebis dadebiTi sxvaobiT. („sagadasaxado kodeqsi“)
49. movliTi Wra - satyeo-sameurneo RonisZieba, romelic xorciel-
deba tyis saxeobrivi Semadgenlobis, struqturisa da sanitariuli
mdgomareobis gaumjobesebis mizniT. (saqarTvelos tyis kodeqsi)
50. moduli – swavlebis damoukidebeli Tanmimdevruli bloki, ro-
melic aerTianebs monaTesave sagnebs. modulSi gansazRvrulia sagan-
Ta urTierTkavSirebi da Tanmimdevroba. ramdenime moduli Seadgens
saswavlo gegmas. (kanoni „umaRlesi ganaTlebis Sesaxeb“)
51. monopoliuri mdgomareoba – bazris iseTi mdgomareoba, sa-
dac arsebobs saqonlis erTi gamyidveli da saqonels ar gaaCnia sxva
urTierTSenacvlebadi saqoneli. (kanoni „Tavisufali vaWrobisa da
konkurenciis Sesaxeb“)
52. morfodinamika sanapiros – sanapiros sainJinro dacvis zonis
wyalqveSa da xmeleTis zedapiris reliefwarmomqmneli procesebis
ganviTareba drosa da sivrceSi. (kanoni „saqarTvelos zRvis, wyal-
satevebisa da mdinareTa napirebis regulirebisa da sainJinro dacvis
Sesaxeb“)
53. moRvaweoba kulturuli -kulturuli faseulobebis dacva,
SenarCuneba, kvleva, gavrceleba da aTviseba. (kanoni „kulturis Ses-
axeb“)
54. moRvaweoba SemoqmedebiTi - kulturuli faseulobebis Seqmna,
aRdgena da interpretacia. (kanoni „kulturis Sesaxeb“)
55. moratoriumi [laT.moratorius damayovnebeli]-saSinao an sagareo
valdebulebaTa Sesrulebis Sedegad mTavrobis mier raime sagange-
97
bo mdgomareobis (mag., omis, stiqiuri ubedurebis) gamo garkveul
RonisZiebaTa SeCereba an gadavadeba.
56. mravalbiniani saxli – saxli, romelic Sedgeba orze meti indi-
vidualuri sakuTrebis sagnisagan (binisagan); „binaTmesakuTreTa amx-
anagobis Sesaxeb“
57. mesakuTre – binaTmesakuTreTa amxanagobis wevrTa individualur
sakuTrebaSi arsebuli erT-erTi binis mesakuTre „binaTmesakuTreTa
amxanagobis Sesaxeb“
58. moTxovna – nebismieri vali an valdebulebis Sesrulebis moTxov-
na, romlis Sesrulebis movaleoba an SesrulebisTvis pasuxismge-
bloba gadaxdisuunarobis Sesaxeb gancxadebis warmoebaSi miRebis
momentisaTvis ekisreba movales da romelic yovelgvari SezRudvis
gareSe moicavs dauzustebel moTxovnebs, pirobiT moTxovnebs, vada-
mousvlel moTxovnebsa da jarimebs (kanoni „gadaxdisuunarobis saq-
mis warmoebis Sesaxeb“)
59. moTxovna dauzustebeli – moTxovna, romelic jer ar aris
dazustebuli da moicavs miyenebuli zianis anazRaurebasTan,
xelSekrulebis darRvevasTan an SeusruleblobasTan dakavSire-
bul moTxovnebs an samoqalaqo urTierTobidan warmoSobil sxva
moTxovnebs (kanoni „gadaxdisuunarobis saqmis warmoebis Sesaxeb“)
60. moTxovna pirobiTi – moTxovna, romlis warmoSoba damokidebu-
lia momaval da ucnob movlenaze da romelic, amasTanave, moicavs ga-
rantiasTan dakavSirebul valdebulebebs, romlebic damokidebulia
movalis mier Tavisi ZiriTadi valdebulebis Sesrulebaze (kanoni
„gadaxdisuunarobis saqmis warmoebis Sesaxeb“)
61. moTxovna vadamousvleli – moTxovna, romlis gadaxdis vada ar
damdgara gadaxdisuunarobis Sesaxeb gancxadebis warmoebaSi miRebis
momentisaTvis (kanoni „gadaxdisuunarobis saqmis warmoebis Sesaxeb“)
62. moTxovnis uzrunvelsayofad miRebuli qoneba – ipoTekiT an
giravnobiT datvirTuli an sasamarTlos mier dayadaRebuli qoneba,
agreTve saqarTvelos sagadasaxado kodeqsis safuZvelze warmoSo-
bili uzrunvelyofiT miRebuli qoneba (kanoni „gadaxdisuunarobis
saqmis warmoebis Sesaxeb“)
63. mowveva – saqarTvelos moqalaqis, saqarTveloSi binadrobis ne-
barTvis mqone piris, saqarTveloSi registrirebuli iuridiuli piris
werilobiTi Suamdgomloba ucxoelis saqarTveloSi Camosvlasa da
mgzavrobis mizanze (kanoni „ucxoelTa samarTlebrivi mdgomareobis
Sesaxeb“)
98
64. mowmoba piradobis - dokumenti, romelic adasturebs piris saqa-
rTvelos moqalaqeobas, mis vinaobas da sacxovrebel adgils. ( kanoni
„saqarTvelos moqalaqeTa da saqarTveloSi mcxovreb ucxoelTa reg-
istraciis, piradobis (binadrobis) mowmobisa da saqarTvelos moqa-
laqis pasportis gacemis wesis Sesaxeb“)
65. mowmoba binadrobis - dokumenti, romelic adasturebs saqarT-
veloSi mcxovrebi ucxoelis moqalaqeobas, mis vinaobas da sacxovreb-
el adgils saqarTvelos teritoriaze. ( kanoni „saqarTvelos moqa-
laqeTa da saqarTveloSi mcxovreb ucxoelTa registraciis, pira-
dobis (binadrobis) mowmobisa da saqarTvelos moqalaqis pasportis
gacemis wesis Sesaxeb“)
66. mowmoba droebiTi binadrobis - dokumenti, romelic gaicema
ltolvilad cnobil pirze da adasturebs mis moqalaqeobas, vinaobas,
saqarTvelos teritoriaze sacxovrebel adgils da statuss. ( kanoni
„saqarTvelos moqalaqeTa da saqarTveloSi mcxovreb ucxoelTa reg-
istraciis, piradobis (binadrobis) mowmobisa da saqarTvelos moqa-
laqis pasportis gacemis wesis Sesaxeb“)
67. mravalbiniani saxlis binaTa saerTo farTobi – mravalbinian
saxlSi binebis saerTo farTobebis jami „binaTmesakuTreTa amxana-
gobis Sesaxeb“
68. muzeumi – kanoniT dadgenili wesiT Seqmnili (dafuZnebuli) an/
da registrirebuli iuridiuli piri, romlis mizania samecniero-kv-
leviTi da kulturul-saganmanaTleblo saqmianobis ganxorcieleba,
kulturuli memkvidreobis gamovlena, Segroveba, aRricxva, dacva,
Seswavla, eqsponireba da popularizacia, (kanoni „muzeumebis Ses-
axeb“)
69. muzeumi istoriuli – muzeumi, sadac daculia sazogadoebisa da
saxelmwifos istoriul ganviTarebasTan, agreTve calkeuli mxaris
istoriasTan dakavSirebuli masalebi. (kanoni „muzeumebis Sesaxeb“)
70. muzeumi sabunebismetyvelo – muzeumi, sadac daculia bunebis
movlenebis, adamianisa da bunebis urTierTzemoqmedebis amsaxveli
masalebi, agreTve sabunebismetyvelo mecnierebaTa ganviTarebasTan
dakavSirebuli masalebi. (kanoni „muzeumebis Sesaxeb“)
71. muzeumi memorialuri – muzeumi, sadac daculia istoriul pir-
Tan dakavSirebuli masalebi an gansakuTrebuli mniSvnelobis isto-
riuli movlenis amsaxveli masalebi. (kanoni „muzeumebis Sesaxeb“)
72. muzeumi xelovnebis – muzeumi, sadac daculia xelovnebis sx-
vadasxva dargis istoriisa da Tanamedrove xelovnebis amsaxveli ma-
salebi. (kanoni „muzeumebis Sesaxeb“)
99
73. muzeumi literaturuli – muzeumi, sadac daculia literaturis
istoriisa da Tanamedrove literaturis amsaxveli masalebi. (kanoni
„muzeumebis Sesaxeb“)
74. muzeumis fondi – muzeumSi daculi eqsponatebisa da koleqciebis
erToblioba. (kanoni „muzeumebis Sesaxeb“)
75. muzeumebis sistema – saqarTvelos teritoriaze arsebuli sax-
elmwifo da arasaxelmwifo muzeumebis erToblioba.
76. mZevali – fizikuri piri, ayvanili im mizniT, rom xelisufleba,
saerTaSoriso organizaciebi, saxelmwifo-politikuri Tanamdebobis
pirebi an sxva pirebi aiZulon, ganaxorcielon raime qmedeba an Tavi
Seikavon raime qmedebis ganxorcielebisagan, ayvanili piris gaTavi-
suflebis pirobiT; „terorizmTan brZolis Sesaxeb“
77. municipaliteti – dasaxlebaTa erToblioba, romelsac aqvs
TviTmmarTveli erTeulis statusi (organuli kanoni „adgilobrivi
TviTmmarTvelobis Sesaxeb“)
78. mcxovrebi Semdgomi – piri, romelic amJamad keTilsindisierad
an arakeTilsindisierad flobs iZulebiT gadaadgilebuli piris
Tavdapirvel sacxovrebels (kanoni „yofil samxreT oseTis avtono-
miur olqSi konfliqtis Sedegad saqarTvelos teritoriaze dazara-
lebulTa qonebrivi restituciisa da kompensaciis Sesaxeb“)
79. miznobrivi programa saxelmwifo – procesebze aqtiuri zemoq-
medebis mizniT saxelmwifos mier teqnikur-ekonomikuri dasabuTebis
safuZvelze resursebiT, pasuxismgebeli Semsrulebeli samTavrobo
dawesebulebebiT, Sesrulebis vadebiT da momxmareblebiT uzrun-
velyofili socialur-ekonomikur RonisZiebaTa kompleqsi. (kanoni
„Tavisufali vaWrobisa da konkurenciis Sesaxeb“)
80. modificirebuli saswavlo gegma – erovnuli saswavlo gegmis
Semadgeneli nawili, gansxvavebuli saswavlo gegma specialuri sagan-
manaTleblo saWiroebebis mqone moswavleTaTvis. (kanoni „zogadi ga-
naTlebis Sesaxeb“)
81. mSenebloba – Senoba-nagebobis agebis (maT Soris, rekonstruqci-
is) procesi, romelic moicavs samSeneblo da specialur samSeneblo
samuSaoebs. (kanoni „mSeneblobis nebarTvis Sesaxeb“)
82. mSeneblobis proeqti (saproeqto dokumentacia) – kanoniTa da
Sesabamisi normatiuli aqtebiT gansazRvruli Semadgenlobis, Se-
muSavebuli, SeTanxmebuli da damtkicebuli saproeqto-saxarjTaR-
ricxvo dokumentacia (kanoni „mSeneblobis nebarTvis Sesaxeb“)
100
n
1. nageboba xazobrivi – saavtomobilo gza, rkinigza, yvela saxis
milsadeni, milgayvaniloba, sahaero-sabagiro gza da eleqtrogadam-
cemi xazi. (kanoni „mSeneblobis nebarTvis Sesaxeb“)
2. nardoba - xelSekruleba, romlis mixedviT menarde kisrulobs
Seasrulos xelSekrulebiT gaTvaliswinebuli samuSao, xolo Semkve-
Ti valdebulia gadauxados menardes SeTanxmebuli sazRauri. („saqa-
rTvelos samoqalaqo kodeqsi“)
3. nasyidoba - xelSekruleba, romlis mixedviT gamyidveli movalea
gadasces myidvels sakuTrebis ufleba qonebaze, masTan dakavSireb-
uli sabuTebi da miawodos saqoneli. („saqarTvelos samoqalaqo kod-
eqsi“)
4. nasyidoba ganvadebiT - nasyidoba, romlis drosac gamyidveli
valdebulia gadasces nivTi myidvels fasis gadaxdamde. nivTis fasis
gadaxda myidvelis mier xdeba nawil-nawil drois gansazRvrul Su-
aledebSi. („saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi“)
5. ndobis jgufi - saqarTvelos aRmasrulebeli xelisuflebis or-
ganoebis specialuri programebisa da saidumlo saqmianobis sabiu-
jeto kontrolis mizniT saqarTvelos parlamentis Tavdacvisa da
uSiSroebis komitetSi, rogorc wesi, komitetis wevrTagan Seqmnili
jgufi. ndobis jgufi Sedgeba 5 wevrisagan, romelTagan erTi aris
Tavdacvisa da uSiSroebis komitetis Tavmjdomare, ori – umravle-
sobis wevri, erTi – maJoritaruli wesiT arCeul parlamentis wevrTa
SeTanxmebiT wardgenili maJoritari parlamentis wevri da erTi – im
fraqciis wevri, romelic Sedgeba saukeTeso Sedegis mqone saarCev-
nozRurblgadalaxuli partiis/saarCevno blokis partiuli siiT ar-
Ceuli parlamentis wevrebisagan da ar Sedis umravlesobis Semadgen-
lobaSi. (kanoni „ndobis jgufis Sesaxeb“)
6. nebarTva – gansazRvruli an ganusazRvreli vadiT qmedebis ganx-
orcielebis ufleba, romelic ukavSirdeba obieqts da adasturebs am
ganzraxvis kanoniT dadgenil pirobebTan Sesabamisobas. SesaZlebe-
lia nebarTvis gadacema sxva pirisTvis, Tu es kanoniT ar aris akrZal-
uli an nebarTva arsobrivad ar aris dakavSirebuli mis mflobelTan.
(kanoni „licenziebisa da nebarTvebis Sesaxeb“)
7. nebarTvis maZiebeli – nebarTvis miRebis msurveli piri. (kanoni
„licenziebisa da nebarTvebis Sesaxeb“)
8. nebarTvis gamcemi – administraciuli organo, romelic kanoniT
dadgenili wesiT gascems nebarTvas. (kanoni „licenziebisa da nebarT-
vebis Sesaxeb“)
101
9. nebarTvis mflobeli – piri, romelsac administraciuli aqtis
safuZvelze miniWebuli aqvs ufleba, ganaxorcielos nebarTviT
gansazRvruli qmedeba, an sxva nebarTvis mflobelis mier gadacemu-
li aqvs sanebarTvo qmedebis ganxorcielebis ufleba. (kanoni „licen-
ziebisa da nebarTvebis Sesaxeb“)
10. nebarTva mSeneblobis – gansxvavebuli ierarqiuli nebarTva,
romelic nebarTvis maZiebelTa ekonomikuri interesebidan gamom-
dinare iyofa sam urTierTdamokidebul, magram administraciuli
warmoebis TvalsazrisiT damoukidebel stadiad: I stadia – qalaqT-
mSeneblobiTi pirobebis dadgena; II stadia – arqiteqturul-samSene-
blo proeqtis SeTanxmeba; III stadia – mSeneblobis nebarTvis gacema.
aRniSnul stadiebze vrceldeba am kanoniT nebarTvis gacemisaTvis
gansazRvruli wesebi da principebi. (qalaqTmSeneblobiTi pirobebis
dadgena Sesabamisi sakanonmdeblo cvlilebebis ganxorcielebamde
ganixileba, rogorc arqiteqturul-gegmarebiTi davaleba, xolo ar-
qiteqturul-samSeneblo proeqti SeiZleba ganxiluli iqnes, rogorc
arqiteqturuli proeqti). (kanoni „licenziebisa da nebarTvebis Ses-
axeb“)
11. niadagi – dedamiwis zeda, fxvieri da nayofieri fena, romelic
niadagwarmomqmnel faqtorTa xangrZlivi urTierTmoqmedebis Sede-
gia. (kanoni „niadagebis konservaciisa da nayofierebis aRdgena-gaum-
jobesebis Sesaxeb“)
12. niadagis erozia – niadagis zeda fenis rRveva, daSla, gafantva
da Camorecxva anTropogenuri da sxva faqtorebis zegavlenis Sede-
gad. (kanoni „niadagebis konservaciisa da nayofierebis aRdgena-gaum-
jobesebis Sesaxeb“)
13. niadagis nayofiereba – niadagis umTavresi da arsebiTi Tvise-
ba, romelic ganasxvavebs mas dedaqanisagan da romelic gulisxmobs
sasoflo-sameurneo kulturaTa mosavlianobis uzrunvelmyofi
Tvisebebis erTobliobas. (kanoni „niadagebis konservaciisa da nayo-
fierebis aRdgena-gaumjobesebis Sesaxeb“)
14. niadagis tipi – niadagis klasifikaciis ZiriTadi taqsonomiuri
erTeuli. (kanoni „niadagebis konservaciisa da nayofierebis aRdgena-
gaumjobesebis Sesaxeb“)
15. niadagi mlaSobi – wyalSi xsnadi marilebiT mdidari niadagi, ro-
melic xasiaTdeba uaryofiTi fizikur-qimiuri TvisebebiT da mniS-
vnelovnad abrkolebs mcenareTa zrda-ganviTarebas. (kanoni „niad-
agebis konservaciisa da nayofierebis aRdgena-gaumjobesebis Ses-
axeb“)
102
16. niadagi bicobi – niadagi, romlis profilSic natriumiani hori-
zonti gamoxatulia zedapiridan 100 sm-is farglebSi. (kanoni „niad-
agebis konservaciisa da nayofierebis aRdgena-gaumjobesebis Ses-
axeb“)
17. niadagi mJave – niadagi, romelsac axasiaTebs fuZeebiT maZRrobis
dabali xarisxi da mJave reaqcia. (kanoni „niadagebis konservaciisa da
nayofierebis aRdgena-gaumjobesebis Sesaxeb“)
18. niadagi Zlierdaqvianebuli – niadagi, romlis zedapiris 20-40%
dafarulia 5 sm-ze meti diametris qvebiT. (kanoni „niadagebis konser-
vaciisa da nayofierebis aRdgena-gaumjobesebis Sesaxeb“)
19. niadagi degradirebuli – niadagi, romlis biologiuri Tvisebebi
gauaresebulia, xolo ekonomikuri maCveneblebi dacemulia sxvadasx-
va faqtorTa zemoqmedebis Sedegad. (kanoni „niadagebis konservaciisa
da nayofierebis aRdgena-gaumjobesebis Sesaxeb“)
20. niadagi meliorirebuli – niadagi, romelzedac, Catarebulia
samelioracio RonisZiebebi (irigacia, daSroba, qimiuri melioracia,
eroziis sawinaaRmdego RonisZiebebi, niadagis Zireuli da zedapiru-
li gaumjobeseba da sxva) (kanoni „niadagebis konservaciisa da nayofi-
erebis aRdgena-gaumjobesebis Sesaxeb“)
21. niadagis bonitireba – niadagis, rogorc soflisa da satyeo
meurneobis warmoebis ZiriTadi saSualebis, xarisxobrivi Sefaseba,
rac dafuZnebulia niadagis Tvisebebsa da mosavlianobis doneze da
gamoxatulia raodenobrivi maCveneblebiT. (kanoni „niadagebis kon-
servaciisa da nayofierebis aRdgena-gaumjobesebis Sesaxeb“)
22. niadagis daWaobeba – procesi, romelic mimdinareobs niadagSi
tenianobis gazrdis Sedegad da romelsac Tan sdevs mcenareulobis,
mikroflorisa da Jangva-aRdgenis reJimis Secvla, rkinis qveJangisa
da dauSleli organuli nivTierebebis dagroveba. (kanoni „niadagebis
konservaciisa da nayofierebis aRdgena-gaumjobesebis Sesaxeb“)
23. niadagis monitoringi – niadagSi mimdinare procesebze dakvirve-
ba drosa da sivrceSi, miRebuli monacemebis analizi da prognozi.
(kanoni „niadagebis konservaciisa da nayofierebis aRdgena-gaum-
jobesebis Sesaxeb“)
24. niadagebis konservacia – niadagebis dacva da tipuri saxiT Senar-
Cuneba. (kanoni „niadagebis konservaciisa da nayofierebis aRdgena-
gaumjobesebis Sesaxeb“)
25. nivTi samuzeumo – muzeumis fondSi daculi kulturuli faseu-
loba, materialuri da sulieri kulturis Zegli, kulturis uZravi
103
Zeglis fragmentuli nawili an kulturis Zeglis niSnis mqone anti-
kvaruli sagani. (kanoni „muzeumebis Sesaxeb“)
26. nivTebi piradi – mgzavrobis dros mgzavris piradi gamoyenebisa
da moxmarebisaTvis gankuTvnili sagnebi, romlebic mgzavris gaday-
vanisas gadaizideba bargiT an/da xelbargiT (kanoni „saqarTvelos
sabaJo kodeqsi“)
27. novacia [laT.novatio ganaxleba, cvlileba]-samoqalaqo samarTal-
Si: mxareebis SeTanxmeba maT mier nakisri erTi valdebulebis meoriT
Secvlis Sesaxeb.
28. norma gamosavlianobis – gadamuSavebis produqtis raodeno-
ba, romelic miRebulia gansazRvruli raodenobis saqonlis gada-
muSavebis Sedegad (kanoni „saqarTvelos sabaJo kodeqsi“)
29. normatiuli aqti - uflebamosili saxelmwifo an adgilobrivi
TviTmmarTvelobis (mmarTvelobis) organos (Tanamdebobis piris)
mier kanonmdeblobiT dadgenili wesiT miRebuli (gamocemuli)
samarTlebrivi aqti, romelic Seicavs misi mudmivi an droebiTi da
mravaljeradi gamoyenebis qcevis zogad wess. (kanoni „normatiuli
aqtebis Sesaxeb“)
30. nou-hau - sawarmoo-komerciuli saidumloeba, romelic warmoad-
gens gansakuTrebuli mniSvnelobis teqnologiur, organizaciul an
komerciul informacias, rac dasturdeba misi saidumlod Senaxvi-
saTvis gaweuli aucilebeli da sakmarisi RonisZiebiT, gansakuTreb-
uli ufleba aqvs am informaciaze. („saqarTvelos samoqalaqo kodeq-
si“)
31. notariati - sajaro samarTlebrivi instituti, romlis amocanaa
pirebs Soris saxelmwifos mier dadgenil farglebSi samarTlebriv
urTierTobaTa da iuridiuli faqtebis dadastureba. (kanoni „notar-
iatis Sesaxeb“)
32. notariusi - uflebamosili piri, romlis Tanamdeboba SeiZleba
daikavos saqarTvelos moqalaqem, romelsac aqvs umaRlesi iuridi-
uli ganaTleba, gavlili aqvs staJireba an aqvs notariusad, notari-
usis mdivnad anda konsultantad muSaobis aranakleb erTi wlis staJi
da Cabarebuli aqvs notariusTa sakvalifikacio gamocda. (kanoni „no-
tariatis Sesaxeb“)
33. notariusTa palata - TviTmmarTvelobis principze agebuli no-
tariusebis gaerTianeba da emyareba notariusTa savaldebulo wev-
robas. notariusebi nebayoflobiT sawyisebze SeiZleba iyvnen no-
tariusTa sxva sazogadoebriv gaerTianebebSi. notariusTa palata
warmoadgens da icavs notariusTa interesebs, uwevs maT daxmarebas
104
sanotaro saqmianobaSi, organizacias ukeTebs notariusobis kandi-
datTa staJirebas, zrunavs notariusTa kvalifikaciis amaRlebaze.
notariusTa palata uzrunvelyofs notariusebis Cabmas notariatis
funqcionirebis problemebis gadawyvetasa da notariusebis saerTo
profesiuli interesebis ganxorcielebaSi. notariusTa palatis
umaRlesi organoa notariusTa palatis wevrTa kreba, xolo aRmas-
rulebeli da ganmkargulebeli organo - notariusTa palatis gam-
geoba. notariusTa palata aris iuridiuli piri. (kanoni „notariatis
Sesaxeb“)
34. numeracia saabonento – numeraciis sistemis safuZvelze arse-
buli cifruli sistema abonentis terminaluri mowyobilobis iden-
tificirebisaTvis. (kanoni „eleqtronuli komunikaciis Sesaxeb“)
35. numeraciis sistema – simboloebis gansazRvruli kombinacia,
romelic gamoiyeneba eleqtronuli sakomunikacio momsaxurebis mi-
wodebis procesSi eleqtronuli sakomunikacio operatoris qselis
an momxmareblis terminaluri mowyobilobis identificirebisaTvis.
(kanoni „eleqtronuli komunikaciis Sesaxeb“)
36. numeraciis resursi – numeraciis sistemis safuZvelze arsebuli
simboloebis sistema, romelic gamoiyeneba numeraciis miniWebisas.
(kanoni „eleqtronuli komunikaciis Sesaxeb“)
o
1. organoleptikuri maxasiaTeblebi – maxasiaTeblebi, romlebic
adamianis grZnobis organoebiT aRiqmeba (Sesaxedaoba, feri, gemo,
suni da sxva) (kanoni „sursaTis uvneblobisa da xarisxis Sesaxeb“)
2. operatiuli saqmianoba – kontrdazverviTi saqmianobis Semad-
geneli nawili, romelic moicavs Ria Tu faruli formebiTa da meTo-
debiT ganxorcielebul specialur RonisZiebebs, romelTa mizania
ucxo qveynis specialuri samsaxurebis, organizaciebis, pirTa jgu-
fisa da calkeul pirTa sadazvervo an/da teroristuli qmedebebis
Sesaxeb informaciis mopoveba. (kanoni „kontrdazverviTi saqmianobis
Sesaxeb“)
3. operatiul-teqnikuri saqmianoba – kontrdazverviTi saqmiano-
bis Semadgeneli nawili, romelic moicavs specialuri teqnikuri sa-
Sualebebis gamoyenebiT, faruli formebiTa da meTodebiT ganxor-
cielebul specialur RonisZiebebs, romelTa mizania ucxo qveynis
specialuri samsaxurebis, organizaciebis, pirTa jgufisa da calkeul
pirTa sadazvervo an/da teroristuli qmedebebis Sesaxeb informaci-
is mopoveba. (kanoni „kontrdazverviTi saqmianobis Sesaxeb“)
105
4. operatiuli informacia – operatiuli an/da operatiul-teqni-
kuri saqmianobis Sedegad miRebuli monacemebi. (kanoni „kontrdaz-
verviTi saqmianobis Sesaxeb“)
5. operatiuli aRricxvis saqme – fizikuri an iuridiuli pirebis
sadazvervo an/da teroristuli saqmianobis da maTTan dakavSire-
buli qmedebebisa da garemoebebis Seswavlisa da dokumentirebisaT-
vis specialuri samsaxurebis operatiul warmoebaSi arsebuli saqme,
romelSic sistematizebuli da koncentrirebulia masTan dakavSire-
biT mopovebuli operatiuli masalebi. (kanoni „kontrdazverviTi
saqmianobis Sesaxeb“)
6. operatori vertikalurad integrirebuli – eleqtronuli sako-
munikacio qselis operatori, romelic momsaxurebis bazris Sesabam-
is segmentze Tavisi saqmianobisas flobs da iyenebs qselis Sesabamisi
elementebis an maTi funqcionaluri resursebis srul speqtrs, mniS-
vnelovnad akontrolebs konkretuli eleqtronuli sakomunikacio
momsaxurebis miwodebis mTlian process. (kanoni „eleqtronuli ko-
munikaciis Sesaxeb“)
7. operatori tranzituli kavSiris (momsaxurebis) – piri, romelic
flobs da saqmianobs tranzituli gatarebis an gadacemis qselis el-
ementebiT da maTi gamoyenebiT aerTebs erT an ramdenime adgilobrivi
momsaxurebis zonaSi moqmedi sxvadasxva operatorebis qselebs, an ax-
orcielebs sxvadasxva eleqtronuli sakomunikacio momsaxurebis an
cifruli mauwyeblobis sainformacio signalebis gatarebas an/da ga-
dacemas. (kanoni „eleqtronuli komunikaciis Sesaxeb“)
8. oferti - winadadeba (qmedeba) xelSekrulebis dadebis Sesaxeb.
(„saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi)
9. ofciuri garigeba - momavalSi kontraqtebis dadebis uflebis
yidvasTan dakavSirebuli garigeba, romlis Tanaxmadac erT-erT mx-
ares kontraqtiT dadgenili fasiT da drois gansazRvrul monakveTSi
saqonlis yidva-gayidvis ufleba eniWeba. (kanoni „sasaqonlo birJebi-
sa da sabirJo vaWrobis Sesaxeb“)
10. ojaxi mimRebi – ojaxi, romelic saxelmwifosTan dadebuli
xelSekrulebis safuZvelze uzrunvelyofs am ojaxis arawevri, spe-
cialuri mzrunvelobis saWiroebis mqone piris TavisTan cxovrebasa
da masze zrunvas (kanoni „socialuri daxmarebis Sesaxeb“)
11. ojaxis uflebamosili warmomadgeneli – ojaxis srulwlovani,
qmedunariani wevri an ojaxis ndobiT aRWurvili piri, romelic
mimarTavs kompetentur organos socialuri daxmarebis moTxovniT
da warmarTavs masTan urTierTobebs (kanoni „socialuri daxmarebis
Sesaxeb“)
106
12. ojaxi Rataki – gancalkevebul sacxovrebel farTobze mudmivad
mcxovrebi piri an pirTa wre, romelic eweva erTobliv Sinasameurneo
saqmianobas da romlis socialur-ekonomikuri mdgomareobis maCvene-
beli saqarTvelos mTavrobis mier dadgenil doneze naklebia (kanoni
„socialuri daxmarebis Sesaxeb“)
13. ojaxis wevri – am kanonis miznebisTvis deda, mama, papa, bebia,
meuRle, Svili (geri), Svilobili, mimRebi ojaxi (dedobili, mamobili),
SviliSvili, da, Zma, meuRlis mSoblebi, siZe, rZali, agreTve yofili
meuRle, araregistrirebul qorwinebaSi myofi pirebi, meurve (kanoni
„ojaxSi Zaladobis aRkveTis, ojaxSi Zaladobis msxverplTa dacvisa
da daxmarebis Sesaxeb“)
14. ojaxuri warmoeba – saqmianoba, romlis mizania sakuTari an SeZe-
nili produqciisagan tradiciuli wesiTa da CveulebiT damzadebuli
sursaTis warmoeba sakuTari moxmarebisTvis (kanoni „sursaTis uvne-
blobisa da xarisxis Sesaxeb“)
p
1. pandemia – gadamdebi daavadebis uCveulod farTo (ramdenime
qveynis, kontinentis an msoflios masStabiT) gavrceleba, romelic
moicavs mosaxleobis mniSvnelovan nawils „sazogadoebrivi janmrT-
elobis Sesaxeb“
2. partnioroba saswavlo-samewarmeo – qveyanaSi profesiuli gana-
Tlebis ganviTarebis mizniT saxelmwifos Sesabamisi organoebis, kom-
petenturi sajaro samarTlis iuridiuli pirebis, damsaqmeblebis,
profesiuli asociaciebisa da saganmanaTleblo dawesebulebebis
TanamSromloba (kanoni „profesiuli ganaTlebis Sesaxeb“)
3. partia – 1. saerTo msoflmxedvelobriv da organizaciul
safuZvelze Seqmnili moqalaqeTa nebayoflobiTi damoukidebeli
gaerTianeba,romelic registrirebulia kanoniT dadgenili wesiT da
Tavis saqmianobas axorcielebs kanonmdeblobis farglebSi. (organu-
li kanoni „moqalaqeTa politikuri gaerTianebebis Sesaxeb“). 2. erTi
tipisa da dasaxelebis produqciis identificirebadi raodenoba, ga-
moSvebuli erTi da imave sawarmos mier, erTi da imave cvlis dros da
gaformebuli erTi da imave etiketiT (kanoni „sursaTis uvneblobisa
da xarisxis Sesaxeb“)
4. pasporti - saqarTvelos moqalaqis piradobis da moqalaqeobis
damadasturebeli dokumenti rogorc saqarTvelos teritoriaze,
ise mis farglebs gareT. (kanoni „saqarTvelos moqalaqeTa da saqarT-
veloSi mcxovreb ucxoelTa registraciis, piradobis (binadrobis)
107
mowmobisa da saqarTvelos moqalaqis pasportis gacemis wesis Ses-
axeb“)
5. pensia [laT. pensio gadaxda] – 1. fuladi daxmareba, romelsac regu-
larulad iReben moqalaqeebi kanoniT dadgenil SemTxvevaSi (moxuce-
bulobis, invalidobis da misT. gamo). 2. kanoniT gansazRvruli piro-
bebiT piris yovelTviuri fuladi uzrunvelyofa (kanoni „saxelm-
wifo pensiis Sesaxeb“)
6. pirgasamtexlo - mxareTa SeTanxmebiT gansazRvruli fuladi
Tanxa, romelic movalem unda gadaixados valdebulebis Seusrule-
blobis an arajerovnad SesrulebisaTvis. („saqarTvelos samoqalaqo
kodeqsi“)
7. pirdapiri saxelmwifo mmarTveloba - droebiTi, sagangebo
RonisZieba, romelic saqarTvelos kanonmdeblobis Sesabamisad sakre-
bulos daTxovnis, saqmianobis SeCerebis, misi uflebamosilebis vad-
amde Sewyvetis an saqarTvelos kanoniT dadgenili wesiT sakrebulos
aurCevlobis SemTxvevaSi, mosaxleobis moTxovnaTa gaTvaliswinebiT,
uzrunvelyofs Sesabamis administraciul erTeulSi saxelmwifo in-
teresebis dacvasa da saqarTvelos kanonmdeblobiT gansazRvruli
adgilobrivi mniSvnelobis sakiTxebis gadawyvetas. (kanoni „pirda-
piri saxelmwifo mmarTvelobis Sesaxeb“)
8. plaJi – sanapiros sainJinro dacvis zonis wyalqveSa da xmeleTis
zolis is nawili, romelic ganicdis zvirTcemis mudmiv zemoqmedebas
da agebulia mudmivad deformirebadi sxvadasxva fraqciuli Semad-
genlobis fxvieri masaliT. (kanoni „saqarTvelos zRvis, wyalsatev-
ebisa da mdinareTa napirebis regulirebisa da sainJinro dacvis Ses-
axeb“)
9. plebicisti - kenWisyriT saerTo-saxalxo gamokiTxva gansa-
kuTrebiT mniSvnelovan saxelmwifoebriv sakiTxebze saqarTvelos
amomrCevelTa an misi nawilis azris gasagebad. plebicists niSnavs
saqarTvelos prezidenti sakuTari iniciativiT. plebicistis Sede-
gebi saxelmwifo xelisuflebis organoebisaTvis sarekomendacio xa-
siaTisaa. (kanoni „referendumis Sesaxeb“)
10. policia - aRmasrulebeli xelisuflebis ganmaxorcielebeli
samarTaldamcavi, specialuri, policiuri da gasamxedroebuli dawe-
sebulebebis sistema, romelic saqarTvelos kanonmdeblobiT mini-
Webuli kompetenciis farglebSi uzrunvelyofs sazogadoebrivi
usafrTxoebisa da wesrigis, adamianis uflebebisa da Tavisuflebebis
dacvas marTlsawinaaRmdego xelyofisagan. (kanoni „policiis Ses-
axeb“)
11. privatizeba – fizikuri an iuridiuli pirebis mier an maTi
108
gaerTianebebis mier saxelmwifo qonebaze an adgilobrivi TviTm-
marTveli erTeulis qonebaze sakuTrebis uflebis SeZena kanoniT
dadgenili wesiT. (kanoni „saxelmwifo qonebis da adgilobrivi TviTm-
marTveli erTeulis qonebis privatizebisa da sargeblobis uflebiT
gacemis Sesaxeb“)
12. privatizeba pirdapiri miyidvis formiT – saxelmwifos mier
pirdapiri miyidvis gziT ijariT gacemuli saxelmwifo sakuTrebis
sasoflo-sameurneo miwis nakveTze sakuTrebis uflebis gadacema mi-
wis nakveTis moijarisaTvis. („kanoni saxelmwifo sakuTrebaSi arse-
buli sasoflo-sameurneo daniSnulebis miwis privatizebis Sesaxeb“)
13. privatizeba saxelmwifo qonebis da adgilobrivi TviTmmarTve-
li erTeulis qonebis pirdapiri miyidvis formiT - qonebis priva-
tizebis forma, romlis mizania, sakuTrebis ufleba gadaeces im myid-
vels, romelic srulad da keTilsindisierad Seasrulebs saxelmwifo
qonebis da adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis qonebis pirdapiri
miyidvis formiT privatizebisaTvis dadgenil pirobas (pirobebs),
xolo Tu pirdapiri miyidva xorcieldeba konkurentuli SerCevis
safuZvelze – sakuTrebis ufleba mianiWos im dainteresebul pirs
(potenciur investors), romelic srulad da keTilsindisierad Sea-
srulebs saxelmwifo qonebis an/da adgilobrivi TviTmmarTveli er-
Teulis qonebis konkurentuli SerCevis safuZvelze pirdapiri miyid-
vis formiT privatizebisas dadgenil pirobas (pirobebs). saxelmwifo
qonebis da adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis qonebis pirdapiri
miyidvisa da konkurentuli SerCevis safuZvelze pirdapiri miyidvis
Sesaxeb gadawyvetilebebs iRebs da Sesabamis pirobebs adgens saqa-
rTvelos prezidenti. (kanoni „saxelmwifo qonebis da adgilobrivi
TviTmmarTveli erTeulis qonebis privatizebisa da sargeblobis
uflebiT gacemis Sesaxeb“)
14. privilegia absoluturi – kanoniT gaTvaliswinebuli pasux-
ismgeblobisagan piris sruli da upirobo ganTavisufleba. (kanoni
„sityvisa da gamoxatvis Tavisuflebis Sesaxeb“)
15. privilegia aRmasrulebeli – sajaro dawesebulebebisa da saja-
ro mosamsaxureebis gaTavisufleba am TaviT gaTvaliswinebuli mova-
leobebisagan. („zogadi administraciuli kodeqsi“)
16. privilegia kvalificiuri – kanoniT gaTvaliswinebuli pasux-
ismgeblobisagan piris nawilobriv an pirobiT ganTavisufleba. sa-
samarTlos dasabuTebuli gadawyvetilebiT pirma braleuli qmedebis
CadenisaTvis SeiZleba dakargos privilegia, Tu es aucilebelia le-
gitimuri miznis misaRwevad. (kanoni „sityvisa da gamoxatvis Tavisu-
flebis Sesaxeb“)
17. probaciis biuro - pirobiT msjavrdebulis yofaqcevis kontro-
109
lis da mis daxmarebis ganmaxorcielebeli oregano, romelic Tvaly-
urs adevnebs piris mier misTvis dakisrebuli movaleobis Sesrule-
bas, xolo misi Seusruleblobis Sesaxeb dauyovnebliv acnobebs sa-
samarTlos. („saqarTჳelos sisxlis samarTlis kodeqsi“)
18. prokurori – generaluri prokurori, misi pirveli moadgile da
moadgile, avtonomiuri respublikis, q. Tbilisis, saolqo, raionuli
(saqalaqo), specializebuli prokuraturis prokurori, sagangebo
mniSvnelobis saqmeTa prokurori, ufrosi prokurori da prokurori,
prokuror-kriminalisti, prokuror-staJiori, agreTve prokuratu-
ris im departamentis, sammarTvelos, ganyofilebisa da maTTan gaTana-
brebuli struqturuli danayofis ufrosebi da maTi moadgileebi,
romlebic uSualod axorcieleben sisxlis samarTlis saproceso
kanonmdeblobiT gaTvaliswinebul funqciebs, aseve calkeul SemTx-
vevaSi prokuraturis is muSaki, romelic uSualod ar axorcielebs
sisxlis samarTlis saproceso kanonmdeblobiT gaTvaliswinebul
funqciebs, magram romelsac Cabarebuli aqvs prokuraturis muSakTa
sakvalifikacio gamocda da generaluri prokuroris gadawyvetile-
biT dakisrebuli aqvs prokuroris uflebamosileba. (organuli kano-
ni „prokuraturis Sesaxeb“)
19. prokuraturis gamomZiebeli - gansakuTrebuli mniSvnelobis
saqmeTa ufrosi gamomZiebeli, gansakuTrebuli mniSvnelobis saqmeTa
gamomZiebeli, ufrosi gamomZiebeli, gamomZiebeli, staJior-gamomZie-
beli. (organuli kanoni „prokuraturis Sesaxeb“)
20. prokuraturis muSaki – prokurori, prokuraturis gamomZiebe-
li, prokuraturis mrCeveli, prokuraturis staJiori, prokuratu-
ris damxmare mosamsaxure da prokuraturis StatgareSe mosamsaxure.
(organuli kanoni „prokuraturis Sesaxeb“)
21. prokuraturis staJiori – generalur prokuraturaSi, afxa-
zeTisa da aWaris avtonomiuri respublikebis prokuraturebSi, q.
Tbilisis, saolqo, raionul (saqalaqo) da specializebul prokura-
turebSi struqturuli danayofis prokuroris, ufrosi gamomZieb-
lisa da gamomZieblis Tanamdebobaze an am Tanamdebobis gareSe sta-
Jirebaze daniSnuli umaRlesi iuridiuli ganaTlebis mqone piri,
romelsac Cabarebuli aqvs prokuraturis muSakTa sakvalifikacio
gamocda. (organuli kanoni „prokuraturis Sesaxeb“)
22. prokuraturis mrCeveli – piri, romelic iniSneba prokuraturis
im departamentis, sammarTvelos, ganyofilebisa da maTTan gaTanabre-
buli struqturuli danayofis StatiT gaTvaliswinebul Tanamdebo-
baze, romlis funqcias ar warmoadgens sisxlis samarTlis saproceso
kodeqsiT gaTvaliswinebul uflebamosilebebis ganxorcieleba da ar
ganekuTvneba prokuraturis damxmare da StatgareSe mosamsaxuris.
(organuli kanoni „prokuraturis Sesaxeb“)
110
23. prokuraturis damxmare mosamsaxure – teqnikuri muSaki, ro-
melic SromiTi xelSekrulebiT miiReba prokuraturis StatiT gaT-
valiswinebul damxmae mosamsaxuris Tanamdebobaze. (organuli kanoni
„prokuraturis Sesaxeb“)
24. prokuraturis StatgareSe mosamsaxure – piri, romelic dan-
iSvniT an SromiTi xelSekrulebiT garkveuli vadiT miiReba proku-
raturis sistemaSi aramudmiv amocanaTa Sesasruleblad. (organuli
kanoni „prokuraturis Sesaxeb“)
25. produqcia – saqarTvelos brunvaSi arsebuli saqoneli an momsax-
ureba miuxedavad imisa gankuTvnilia Tu ara igi uSualod momxmare-
blisaTvis, romelic mowodebulia an sxvagvarad aris xelmisawvdomi
komerciuli an arakomerciuli miznebisaTvis. (kanoni standartiza-
ciis Sesaxeb)
26. produqcia kontrafaqciuli - nebismieri saqoneli, maT Soris,
SesafuTi saqoneli, romelzedac unebarTvodaa moTavsebuli im sa-
saqonlo niSnis identuri sasaqonlo niSani, romelic kanonierad aris
registrirebuli am saqonelTan dakavSirebiT an arsebiTad ar gan-
sxvavdeba aRniSnuli sasaqonlo niSnisagan, da, aqedan gamomdinare,
arRvevs saqarTvelos kanonmdeblobiT dadgenil sasaqonlo niSnis
mflobelis uflebebs. (kanoni „inteleqtualur sakuTrebasTan daka-
vSirebul sasazRvro RonisZiebaTa Sesaxeb“)
27. prokura - generaluri savaWro mindobiloba, romelic regis-
trirdeba samewarmeo reestrSi. prokura iZleva uflebamosilebas,
sasamarTlosa da sxva urTierTobebSi ganxorcieldes yvela im saxis
saqmianoba da samarTlebrivi moqmedeba, romlebic dakavSirebulia
sawarmos funqcionirebasTan. (kanoni „mewarmeTa Sesaxeb“)
28. profesiuli kavSiri - saqarTvelos samoqalaqo kodeqsiT gansaz-
Rvruli wesiT Seqmnili arasamewarmeo (arakomerciuli) iuridiuli
piri, saqmianobis mixedviT – saerTo sawarmoo, profesiuli intere-
sebiT dakavSirebul pirTa (muSakTa) nebayoflobiTi sazogadoebrivi
gaerTianeba (organizacia), romlis mizania Tavisi wevrebis SromiTi,
socialur-ekonomikuri da samarTlebrivi uflebebisa da interesebis
dacva da warmomadgenloba. (kanoni „profesiuli kavSirebis Sesaxeb“)
29. proficiti - erTi mxriv, biujetis Semosavlebsa da fulad grant-
ebs da, meore mxriv, xarjebsa da dakreditebas Soris dadebiTi sxvao-
ba
30. profesori sruli – umaRlesi saganmanaTleblo dawesebulebis
akademiuri Tanamdebobis mqone piri, romelic uZRveba saswavlo pro-
cess da xelmZRvanelobs studentebis samecniero-kvleviT muSaobas.
(kanoni „umaRlesi ganaTlebis Sesaxeb“)
111
31. profilaqtikuri mkurnaloba – samedicino intervenciebis ganx-
orcieleba (vaqcinacia, specifikuri medikamentebis miReba) gadamde-
bi daavadebebis gavrcelebis prevenciis mizniT risk-jgufis pacien-
tebSi „sazogadoebrivi janmrTelobis Sesaxeb“
32. profilaqtikuri acra – adamianis organizmSi vaqcinis Seyvana
(vaqcinacia) gadamdebi daavadebebisadmi specifikuri imunitetis gan-
viTarebis mizniT; „sazogadoebrivi janmrTelobis Sesaxeb“
33. profilaqtikuri acrebis erovnuli kalendari – im infeqciuri
daavadebebis sia, romelTaTvisac saWiroa profilaqtikuri acra, da
profilaqtikuri acrebis Catarebis asakobrivi maCveneblebi, vadebi
da wesebi; „sazogadoebrivi janmrTelobis Sesaxeb“
34. paTogenuri biologiuri agenti – mikroorganizmi, biologiuri
warmoSobis Sxami, agreTve maTi Semcveli nebismieri warmoSobis obi-
eqti da masala; „sazogadoebrivi janmrTelobis Sesaxeb“
35. profesia regulirebadi – profesia, romliT saqmianobis gansax-
orcieleblad pirma unda miiRos saqarTvelos kanonmdeblobiT dad-
genili formaluri ganaTleba da Caabaros Sesabamisi sasertifikacio
gamocda (kanoni „profesiuli ganaTlebis Sesaxeb“)
36. profesiuli ganaTleba – saxelobo an/da profesiuli umaRlesi
ganaTleba, romlis mizania piris momavali profesiuli saqmianobi-
saTvis momzadeba (kanoni „profesiuli ganaTlebis Sesaxeb“)
37. profesiuli gadamzadeba – swavlebis procesi, romlis mizania
moicavs adre miRebulisagan gansxvavebuli profesiuli codnis SeZe-
na da Sesabamisi unar-Cvevebis gamomuSaveba, rac ganpirobebulia pro-
fesiuli saqmianobis xasiaTisa da Sinaarsis Secvlis aucileblobiT
(kanoni „profesiuli ganaTlebis Sesaxeb“)
38. profesiuli orientacia – RonisZiebaTa sistema, romelic uz-
runvelyofs mTeli sicocxlis ganmavlobaSi piris Semdgomi gana-
Tlebisa da dasaqmebis SesaZleblobaTa, sxvadasxva saxis saqmianobis
specifikis, profesiaTa Sesaxeb informaciasTan daSvebis xelmisawv-
domobas da xels uwyobs mas, profesia airCios individualuri Ta-
viseburebebis, midrekilebebisa da SesaZleblobaTa gaTvaliswinebiT
(kanoni „profesiuli ganaTlebis Sesaxeb“)
39. profesiuli saganmanaTleblo standarti – dokumenti, ro-
melic adgens standartuli saxelobo saganmanaTleblo programis
Seqmnis pirobebsa da wess (kanoni „profesiuli ganaTlebis Sesaxeb“)
40. profesiuli standarti – erovnuli profesiuli saagentos mier
damtkicebuli, profesiul kvalifikaciaTa CarCos Semadgeneli doku-
112
menti, romliTac gansazRvrulia is profesiuli codna, unar-Cvevebi
da kompetenciebi, romlebsac unda flobdes konkretuli profesiis
warmomadgeneli (kanoni „profesiuli ganaTlebis Sesaxeb“)
41. profesiuli studenti – piri, romelic swavlobs saxelobo sa-
ganmanaTleblo programiT (kanoni „profesiuli ganaTlebis Sesaxeb“)
42. profesiuli swavlebis centri/profesiuli saganmanaTleblo
dawesebuleba – sajaro an kerZo samarTlis samewarmeo an arasame-
warmeo (arakomerciuli) iuridiuli piri, romelic axorcielebs sax-
elobo saganmanaTleblo programebs (kanoni „profesiuli ganaTlebis
Sesaxeb“)
43. profesiul kvalifikaciaTa CarCo – dokumenti, romelSic
sistematizebulia saqarTveloSi arsebuli saxelobo da profesiuli
umaRlesi ganaTlebis Sesabamisi yvela profesia, kvalifikacia, kval-
ifikaciis done da profesiuli standarti (kanoni „profesiuli gana-
Tlebis Sesaxeb“)
44. praqtika saswavlo – saxelobo saganmanaTleblo programis Se-
sabamisi praqtikuli saqmianoba, romelic xorcieldeba praqtikuli
swavlebisaTvis specialurad Seqmnil garemoSi –profesiuli swav-
lebis centrSi an mis farglebs gareT (kanoni „profesiuli gana-
Tlebis Sesaxeb“)
45. praqtika sawarmoo – profesiuli studentis mier ganxorciele-
buli saqmianoba, romelic saqarTvelos kanonmdeblobiT dadgenili
wesiT anazRaurdeba damsaqmeblis mier da romlis mizania profesiu-
li studentis profesiuli unar-Cvevebis ganviTareba (kanoni „profe-
siuli ganaTlebis Sesaxeb“)
46. prevencia [laT. praeventio] - 1. winaswari zomebis miReba risame Ta-
vidan asacileblad. 2. RonisZiebaTa erToblioba, romelic miznad
isaxavs piris ojaxur garemoSi aRzrdis upiratesi uflebis dacvas da
misi mSobelTa mzrunvelobamoklebulad cnobisTvis Tavis aridebas
(kanoni „socialuri daxmarebis Sesaxeb“)
47. pirobebi salicenzio – kanoniT dadgenili moTxovnebisa da in-
formaciis amomwuravi nusxa, romelTac unda akmayofilebdes li-
cenziis maZiebeli licenziis misaRebad da licenziiT gansazRvruli
saqmianobis ganxorcielebisas. (kanoni „licenziebisa da nebarTvebis
Sesaxeb“)
48. pirobebi sanebarTvo – kanoniT an kanonis safuZvelze adgilo-
brivi TviTmmarTvelobis (mmarTvelobis) warmomadgenlobiTi orga-
nos gadawyvetilebiT dadgenili moTxovnebisa da informaciis amom-
wuravi nusxa, romelTac unda akmayofilebdes nebarTvis maZiebeli
113
nebarTvis misaRebad da nebarTviT gansazRvruli qmedebis ganxor-
cielebisas. (kanoni „licenziebisa da nebarTvebis Sesaxeb“)
r
1. radionuklidebi – radioaqtiuri elementebi (stronciumi, cezi-
umi da sxva), romlebic niadagSi SeiZleba moxvdes sxvadasxva gziT.
(kanoni „niadagebis konservaciisa da nayofierebis aRdgena-gaum-
jobesebis Sesaxeb“)
2. ranJireba absoluturi quliT/qulebiT – saqarTvelos gana-
Tlebisa da mecnierebis saministros mier dadgenili wesiT gamocdebis
erovnuli centris mier dadgenili da saqarTvelos ganaTlebisa da
mecnierebis saministros mier damtkicebuli, abiturientis mier er-
Tiani erovnuli gamocdebis Sedegad mopovebuli absoluturi qu-
lis/qulebis mixedviT dadgenili CamonaTvali, romliTac irkveva,
Tu romelma abiturientma moipova saxelmwifo saswavlo granti umaR-
les saganmanaTleblo dawesebulebaSi erTiani erovnuli gamocdebis
safuZvelze Caricxvis SemTxvevaSi. (kanoni „umaRlesi ganaTlebis Ses-
axeb“)
3. ranJireba koeficientebiT – gamocdebis erovnuli centris mier
dadgenili da saqarTvelos ganaTlebisa da mecnierebis saministros
mier damtkicebuli, abiturientis mier erTiani erovnuli gamocdebis
Sedegad mopovebuli qulis/qulebis gadaTvlis Sedegad dadgenili
CamonaTvali fakultetebis mier winaswar dadgenili koeficientebis
mixedviT. am gadaTvlis Sedegad abiturientebi nawildebian konkre-
tuli umaRlesi saganmanaTleblo dawesebulebebis fakultetebze.
(kanoni „umaRlesi ganaTlebis Sesaxeb“)
4. ratifikacia (damtkiceba, SeerTeba) - saxelmwifos mier misTvis
saerTaSoriso xelSekrulebis savaldebulod aRiarebaze Tanxmobis
gamoxatvis forma.
5. rasobrivi diskriminacia - qmedeba, Cadenili erovnuli an raso-
brivi mtrobis an ganxeTqilebis Camogdebis, erovnuli pativisa da
Rirsebis damcirebis mizniT, agreTve rasis, kanis feris, socialuri
kuTvnilebis, erovnuli an eTnikuri warmomavlobis niSniT adamianis
uflebebis pirdapiri an arapirdapiri SezRudva, anda imave niSniT
adamianisaTvis upiratesobis miniWeba (kanoni „sisxlis samarTlis
kodeqsi“)
6. reabilitacia [laT.rehabilitatio] da reabilitireba - 1.usafuZvlod
Selaxuli Rirsebis, patiosani sxeulis aRdgena; CamorTmeul ufle-
baTa aRdgena. 2.(medic.). im pirTa janmrTelobisa da Sromisunariano-
114
bis aRdgena, romelTac gadatanil daavadebaTa an travmebis Sedegad
SezRuduli aqvT fizikuri da fsiqikuri SesaZleblobani.
7. registracia dauzustebeli maxasiaTeblebiT – uZrav nivTze
uflebis registracia sakadastro azomviTi naxazis moTxovnis ga-
reSe, uflebis damadasturebel dokumentSi warmodgenili uZravi
nivTis teqnikuri maxasiaTeblebis safuZvelze, romelic dasturdeba
am uflebis dadgenis Sesaxeb dokumentiT (kanoni „gadaxdisuunarobis
saqmis warmoebis Sesaxeb“)
8. reglamenti [frang.reglement]- 1.krebis, yrilobis, konferenciisa
da misT. Catarebis wesi. 2. erToblioba wesebisa, romlebic gansaz-
Rvravs saxelmwifo an adgilobrivi TviTmmarTvelobis organoTa,
dawesebulebaTa, organizaciaTa uflebamosilebas, struqturas da
muSaobis organizacias.
9. regulirebadi profesia – saqmianoba, romlis winapirobaa, Se-
sabamisi akademiuri xarisxis an profesiuli umaRlesi ganaTlebis
kvalifikaciis garda, saxelmwifo sasertifikacio gamocda. (kanoni
„umaRlesi ganaTlebis Sesaxeb“)
10. rezidenti [frang.resident]-1.dazvervis saidumlo warmomadgeneli
ucxo saxelmwifos garkveul raionSi. 2. romelime qveynis moqalaqe,
romelic mudivad ucxo qveyanaSi cxovrobs.
11. reklama – komerciuli, socialuri an winasaarCevno reklama,
garda mauwyeblis mier sakuTar an damoukidebel programasTan daka-
vSirebiT gakeTebuli gancxadebisa, romelic aris fizikur an iurid-
iul pirze, saqonelze, momsaxurebaze, samuSaoze, ideasa da wamowye-
baze nebismieri saSualebiTa da formiT gavrcelebuli informacia,
romelic gamiznulia pirTa ganusazRvreli wrisaTvis da emsaxureba
fizikuri an iuridiuli piris, saqonlis, momsaxurebis, samuSaos,
ideisa da wamowyebisadmi interesis formirebasa da SenarCunebas,
agreTve saqonlis, momsaxurebis, samuSaos, ideisa da wamowyebis real-
izaciis xelSewyobas. (kanoni „reklamis Sesaxeb“, kanoni „mauwyeblobis
Sesaxeb“)
12. reklama arasaTanado - arakeTilsindisieri, arasarwmuno, arae-
Tikuri, aSkarad yalbi an sxva reklama, romelSic darRveulia misi
Sinaarsis, drois, adgilis an gavrcelebis wesis Sesaxeb saqarTvelos
kanonmdeblobiT dadgenili moTxovnebi. (kanoni „reklamis Sesaxeb“)
13. reklama arakeTilsindisieri - reklama, romelic Seicavs reklam-
irebadi saqonlis arakoreqtul Sedarebebs sxva fizikur da iuridi-
ul pirTa saqonelTan, konkurentis an mesame piris saxelis, Rirsebisa
da reputaciis Semlaxav gamoTqmebs, axdens im fizikur da iuridiul
pirTa diskreditirebas, romlebic ar sargebloben reklamirebadi
115
saqonliT, agreTve romelsac fizikur pirTa ndobis anda maTi cod-
nisa da gamocdilebis ukmarisobis borotad gamoyenebiT SecdomaSi
Sehyavs momxmarebeli reklamirebadi saqonlis Tvisebebis Sesaxeb.
(kanoni „reklamis Sesaxeb“)
14. reklama arasarwmuno - reklama, romelic Seicavs sinamdviles-
Tan Seusabamo monacemebs reklamis damkveTis, saqonlis Tvisebebis,
Semadgenlobis, damzadebis adgilis,wesis, TariRis, daniSnulebis,
samomxmareblo Tvisebebis, gamoyenebis pirobebis, sertifikatis
niSnebis, saxelmwifo standartebTan Sesabamisobis, raodenobis, ba-
zarze saqonlis arsebobis, misi aRniSnuli raodenobiT miTiTebul
adgilze da vadaSi SeZenis SesaZleblobis, reklamis gavrcelebisas
saqonlis Rirebulebis (fasis), anazRaurebis damatebiTi pirobebis,
saqonlis mitanis, dabrunebis, SekeTebis, sagarantio valdebule-
bebis, vargisianobis vadis, saxelmwifo simbolikis (droSa, gerbi,
himni) gamoyenebis uflebis,oficialuri aRiarebis (madlobis, prize-
bis, diplomebisa da sxva jildoebis miReba), gamokvlevisa da gamoc-
dis Sedegebis, saqonelze moTxovnis faqtobrivi moculobis Sesaxeb.
(kanoni „reklamis Sesaxeb“)
15. reklama araeTikuri - reklama, romelic fizikur pirTa erovnebis,
rasis, profesiis, socialuri kuTvnilebis, asakis, sqesis, enis, reli-
giis, politikuri da filosofiuri mrwamsis mimarT Seuracxmyofeli
sityvebisa da Sedarebebis gamoyenebiT arRvevs sayovelTaod aRiare-
bul humanur da zneobriv normebs, xelyofs erovnul da msoflio
kulturul saganZurSi Semaval xelovnebis obieqtebs, istoriul
da arqiteqturul Zeglebs, bRalavs saxelmwifo simbolikas (droSa,
gerbi, himni), saqarTvelos an sxva saxelmwifos erovnul valutas, re-
ligiur simboloebs, fizikur an iuridiul pirebs, maT saqmianobas,
profesias an saqonels. (kanoni „reklamis Sesaxeb“)
16. reklama aSkarad yalbi - reklama, romlis meSveobiTac reklamis
damkveTs (reklamis mwarmoebels, reklamis gamavrcelebels) ganz-
rax Sehyavs SecdomaSi reklamis momxmarebeli. (kanoni „reklamis Ses-
axeb“)
17. reklama SedarebiTi – reklama, romelic pirdapir an iribad
miuTiTebs konkurentze an iseT saqonelze an/da momsaxurebaze, rom-
lebic SeTavazebulia konkurentis mier. (kanoni „reklamis Sesaxeb“)
18. reklama komerciuli – reklama safasuris an sxva ekonomikuri
sargeblis sanacvlod, romelic emsaxureba mewarmis, saqonlis, mom-
saxurebis, samuSaos, komerciuli ideisa da wamowyebisadmi interesis
formirebasa da SenarCunebas, agreTve saqonlis, momsaxurebis, sa-
muSaos, komerciuli ideisa da wamowyebis realizaciis xelSewyobas.
(kanoni „mauwyeblobis Sesaxeb“)
116
19. reklama socialuri – sazogadoebrivi sikeTis xelSewyobisa da
saqvelmoqmedo miznebis miRwevisaken mimarTuli reklama, romelic
ar aris arc komerciuli da arc winasaarCevno reklama da ar Seicavs
kerZo samarTlis iuridiuli piris an samTavrobo dawesebulebis,
agreTve maT mier gaweuli momsaxurebis reklamas. (kanoni „mauwye-
blobis Sesaxeb“)
20. reklama winasaarCevno – reklama, romelic miznad isaxavs saqa-
rTvelos prezidentis, parlamentis, adgilobrivi TviTmmarTvelo-
bis warmomadgenlobiTi organos – sakrebulos, gamgeblisa da meris
arCevis xelSewyobas. (kanoni „mauwyeblobis Sesaxeb“)
21. reklama samauwyeblo – mauwyeblis mier gavrcelebuli (gadace-
muli) komerciuli, socialuri an winasaarCevno reklama, garda mau-
wyeblis mier sakuTar an damoukidebel programasTan dakavSirebiT
gakeTebuli gancxadebisa, romelic aris fizikur an iuridiul pirze,
saqonelze, momsaxurebaze, samuSaoze, ideasa da wamowyebaze nebism-
ieri saSualebiTa da formiT gavrcelebuli informacia, romelic ga-
miznulia pirTa ganusazRvreli wrisaTvis da emsaxureba fizikuri an
iuridiuli piris, saqonlis, momsaxurebis, samuSaos, ideisa da wamow-
yebisadmi interesis formirebasa da SenarCunebas, agreTve saqonlis,
momsaxurebis, samuSaos, ideisa da wamowyebis realizaciis xelSewyo-
bas. (kanoni „reklamis Sesaxeb“)
22. reklama Tambaqos nawarmis - reklama, romelic Seicavs Tambaqos
nawarmis an Tambaqos nawarmis mwarmoebeli firmis sasaqonlo niSans,
logotips, Tambaqos nawarmis, misi kolofis, yuTis, moxmarebis pro-
cesis an masTan dakavSirebuli qmedebis demonstrirebas. (kanoni „rek-
lamis Sesaxeb“)
23. reklama alkoholiani sasmelis - reklama, romelic Seicavs
alkoholiani sasmelis an alkoholiani sasmelis mwarmoebeli firmis
sasaqonlo niSans, logotips, alkoholiani sasmelis, misi taris, mox-
marebis procesis an masTan dakavSirebuli qmedebis demonstrirebas.
(kanoni „reklamis Sesaxeb“)
24. reklama magari spirtiani sasmelis - alkoholiani sasmelis
reklama, romlis SemadgenlobaSi spirtis Semcveloba aRemateba 14
procents. (kanoni „reklamis Sesaxeb“)
25. reklama seqsualuri xasiaTis produqciis – reklama, romelic
Seicavs im produqciis demonstrirebas, romelic emsaxureba seqsua-
luri moTxovnilebebis dakmayofilebas, maT Soris, seqsualuri dar-
Rvevebis profilaqtikisa da mkurnalobisaTvis gankuTvnili samedi-
cino nawarmisa. (kanoni „reklamis Sesaxeb“)
26. reklamis damkveTi - fizikuri an iuridiuli piri, romelic war-
117
moadgens sareklamo informaciis wyaros misi Semdgomi warmoebis,
ganTavsebisa da gavrcelebisaTvis. (kanoni „reklamis Sesaxeb“)
27. reklamis mwarmoebeli - fizikuri an iuridiuli piri, romelic
sareklamo informacias mza saxes aZlevs ganTavsebisa da gavrcelebi-
saTvis. (kanoni „reklamis Sesaxeb“)
28. reklamis gamavrcelebeli - fizikuri an iuridiuli piri,romelic
ganaTavsebs da/an avrcelebs reklamas qonebis (maT Soris, radio-
da telemauwyeblobis teqnikuri saSualebebis,kavSirgabmulobis
arxebis, saeTero drois da sxva saSualebebis) gamoyenebiT. (kanoni
„reklamis Sesaxeb“)
29. reklamis momxmarebeli - fizikuri an iuridiuli piri, romlis
sayuradRebod da/an romelze Sesabamisi zegavlenis mosaxdenadac
vrceldeba sareklamo informacia. (kanoni „reklamis Sesaxeb“)
30. rekonstruqcia – Senoba-nagebobis gabaritebis Secvlis, ga-
dakeTebis, aRdgena-reabilitaciis an/da regeneracia-adaptaciis
mizniT ganxorcielebuli samSeneblo samuSaoebi, romlebic iwvevs
misi konstruqciuli elementebis cvlilebebs. (kanoni „mSeneblobis
nebarTvis Sesaxeb“)
31. rekultivacia – sxvadasxva faqtorTa zemoqmedebis Sedegad da-
zianebuli miwebis aRdgena da sasoflo-sameurneo aTviseba. (kanoni
„niadagebis konservaciisa da nayofierebis aRdgena-gaumjobesebis
Sesaxeb“)
32. rekultivacia – arqeologiuri samuSaoebis dasrulebis Sem-
deg, Seswavlili obieqtis (teritoriis) konservaciis an/da garemos
Tavdapirveli saxiT aRdgenis mizniT miwis feniT xelaxla dafarva
„kulturuli memkvidreobis Sesaxeb“
33. rekonstruqcia – uZravi qonebis saxecvlileba, romlis Sedega-
dac arsebiTad Seicvala qonebis farTobi da sabazro Rirebuleba
(kanoni „yofil samxreT oseTis avtonomiur olqSi konfliqtis Sede-
gad saqarTvelos teritoriaze dazaralebulTa qonebrivi restitu-
ciisa da kompensaciis Sesaxeb“)
34. reestri samoqalaqo - saqarTvelos moqalaqeobis sakiTxTa, samo-
qalaqo aqtebis registraciis, sacxovrebeli adgilis mixedviT fizi-
kur pirTa registraciis, saqarTvelos moqalaqis piradobis mowmobis,
binadrobis mowmobisa da pasportis gacemis registraciis monacemTa
sistemuri erToblioba. (kanoni „saxelmwifo reestris Sesaxeb“)
35. reestri kerZo samarTlis arasamewarmeo (arakomerciuli)
iuridiuli pirebis - arasamewarmeo (arakomerciuli) iuridiuli
118
pirebis Sesaxeb monacemTa sistemuri erToblioba. (kanoni „saxelm-
wifo reestris Sesaxeb“)
36. reestri moqalaqeTa politikuri gaerTianebebis (partiebis) -
moqalaqeTa politikuri gaerTianebebis (partiebis) Sesaxeb monacem-
Ta sistemuri erToblioba. (kanoni „saxelmwifo reestris Sesaxeb“)
37. reestri makontrolebel organoTa - samewarmeo saqmianobaze
kontrolis ganmaxorcielebeli organoebis Sesaxeb monacemTa siste-
muri erToblioba. (kanoni „saxelmwifo reestris Sesaxeb“)
38. reestri sajaro - nivTsa da aramaterialur qonebriv sikeTeze
uflebaTa, yadaRisa da sagadasaxado giravnobis/ipoTekis warmo-
Sobis, maTSi cvlilebisa da maTi Sewyvetis, aseve uZrav nivTze sa-
kuTrebis uflebis mitovebis warmoSobisa da masSi cvlilebis Sesaxeb
monacemTa erToblioba. (kanoni „saxelmwifo reestris Sesaxeb“)
39. reestri normatiuli aqtebis - „normatiuli aqtebis Sesaxeb“
saqarTvelos kanoniT dadgenili wesiT registrirebuli normatiuli
aqtebis Sesaxeb monacemTa sistemuri erToblioba. (kanoni „saxelm-
wifo reestris Sesaxeb“)
40. reestri fasiani qaRaldebis – reestri, romelsac awarmoebs emi-
tenti an fasiani qaRaldebis registratori da romelSic aRniSnulia
registrirebuli mflobelebisa da maT mflobelobaSi arsebuli fa-
siani qaRaldebis raodenoba, klasi da maTTan dakavSirebuli, kanon-
mdeblobiT gansazRvruli sxva informacia. (kanoni „fasiani qaRal-
debis bazris Sesaxeb“)
41. repatriantis statusis maZiebeli piri – am kanoniT dadgenili
wesiT repatriantis statusis maZieblad aRricxuli piri;„yofili
ssrk-is mier XX saukunis 40-ian wlebSi saqarTvelos ssr-idan iZule-
biT gadasaxlebul pirTa repatriaciis Sesaxeb“
42. repatrianti – piri, romelmac am kanoniT dadgenili wesiT moipo-
va repatriantis statusi; „yofili ssrk-is mier XX saukunis 40-ian
wlebSi saqarTvelos ssr-idan iZulebiT gadasaxlebul pirTa repa-
triaciis Sesaxeb“
43. reproducireba – nawarmoebis, momijnave uflebis obieqtis an mo-
nacemTa bazis pirdapir an arapirdapir, mTlianad an misi nawilis erTi
an erTze meti aslis damzadeba nebismieri saSualebiTa da formiT,
maT Soris, xmisa da videoCanaweris formiT. reproducirebad aseve
CaiTvleba Cawera droebiTi an mudmivi SenaxvisaTvis, eleqtronuli
(cifrulis CaTvliT), optikuri an manqaniT wakiTxvadi sxva formiT.
(kanoni „saavtori da momijnave uflebebis Sesaxeb“)
119
44. reprografiuli gamravleba (aslis gadaReba) – werilobiTi an
grafikuli saSualebiT gamoxatuli nawarmoebis, monacemebis an sxva
masalis originalis an aslis faqsimiluri reproducireba nebismieri
zomiT, fotokopirebis an sxva teqnikuri saSualebis gamoyenebiT. re-
prografiul gamravlebad ar CaiTvleba Cawera eleqtronuli (cifru-
lis CaTvliT), optikuri an manqaniT wakiTxvadi sxva formiT. (kanoni
„saavtori da momijnave uflebebis Sesaxeb“)
45. reJimi kontrteroristuli operaciis Catarebis zonaSi – gan-
sakuTrebuli mdgomareoba, romelic SeiZleba damyardes droebiT,
kontrteroristuli operaciis Catarebis periodSi da romelic iT-
valiswinebs terorizmTan brZolis subieqtebisaTvis kanoniT gansaz-
Rvruli specialuri uflebamosilebis miniWebas, romelic aucile-
belia mZevalTa ganTavisuflebisaTvis, adamianis sicocxlisa da
janmrTelobis usafrTxoebis uzrunvelyofisaTvis, saxelmwifo xe-
lisuflebisa da adgilobrivi TviTmmarTvelobis organoebis, dawe-
sebulebebis, sawarmoebisa da organizaciebis normaluri funqcioni-
rebisaTvis. „terorizmTan brZolis Sesaxeb“
46. restitucia qonebrivi – konfliqtis Sedegad saqarTvelos ter-
itoriaze dakarguli sacxovreblis an sxva uZravi qonebis kanonieri
mflobelisaTvis dabruneba (kanoni „yofil samxreT oseTis avtono-
miur olqSi konfliqtis Sedegad saqarTvelos teritoriaze dazara-
lebulTa qonebrivi restituciisa da kompensaciis Sesaxeb“)
47. restruqturizacia sawarmos (organizaciis) – sawarmos (orga-
nizaciis) safinanso-ekonomikuri mdgomareobis gasaumjobeseblad
mimarTuli samarTlebrivi, organizaciuli, teqnikuri, teqnologi-
uri da sxva saxis RonisZiebebis erToblioba. (kanoni „sagadasaxado
davalianebebisa da saxelmwifo sesxebis restruqturizaciis Ses-
axeb“)
48. restruqturizacia vadagadacilebuli sagadasaxado da sasesxo
davalianebebis – vadagadacilebuli sagadasaxado da sasesxo daval-
ianebebis, jarimebisa da maTze daricxuli sauravebis gayinva an/da
gadavadeba am kanoniT dadgenili wesiT. (kanoni „sagadasaxado daval-
ianebebisa da saxelmwifo sesxebis restruqturizaciis Sesaxeb“)
49. reintegracia – specializebul dawesebulebaSi ganTavsebuli
piris biologiur ojaxSi, meurvesTan (mzrunvelTan) sacxovreblad
dabruneba (kanoni „socialuri daxmarebis Sesaxeb“)
50. referendumi - saerTo-saxalxo gamokiTxva kenWisyriT, gansa-
kuTrebiT mniSvnelovani saxelmwifoebrivi sakiTxebis sabolood
gadasawyvetad. referendumi xalxis Zalauflebis ganxorcelebis
erT-erTi formaa, rac uzrunvelyofilia saqarTvelos konstituci-
iT. referendumi imarTeba saqarTvelos mTel teritoriaze. refer-
120
endumi ewyoba sayovelTao, Tanaswori da nebis pirdapiri gamovlenis
mizniT, faruli kenWisyriT. moqalaqeebi referendumSi monawileoben
uSualod da piradad. referendumis yovel monawiles aqvs erTi xma.
referendumSi monawileoba Tavisufalia, moqalaqeebis neba-survi-
lis gamovlinebisadmi kontroli dauSvebelia. referendumi mzad-
deba da imarTeba Riad da sajarod. (organuli kanoni referendumis
Sesaxeb“)
51. reqtori – umaRlesi saganmanaTleblo dawesebulebis akademiuri
sabWos Tavmjdomare. (kanoni „umaRlesi ganaTlebis Sesaxeb“)
52. resursebi ganaxlebadi – bunebrivi resursebi, romlebic xasiaT-
deba TviTganaxlebiT. (kanoni „biologiuri agrowarmoebis ganxor-
cielebis Sesaxeb“)
53. reciklirebadi (meoreuli gamoyenebis) masala – masala an WurWe-
li, romlis xelmeored gamoyeneba SesaZlebelia (kanoni „biologiuri
agrowarmoebis ganxorcielebis Sesaxeb“)
54. riski – momxmareblis janmrTelobaze safrTxiT gamowveuli
arasasurveli zegavlenis da misi simZimis albaToba (kanoni „sursa-
Tis uvneblobisa da xarisxis Sesaxeb“)
55. riskis analizi – procesi, romelic moicavs 3 urTierTdakavSire-
bul komponents: riskis Sefasebas, riskis marTvas da riskis komunika-
cias (kanoni „sursaTis uvneblobisa da xarisxis Sesaxeb“)
56. riskis Sefaseba – mecnierulad dasabuTebuli procesi, romelic
moicavs 4 safexurs: safrTxis identificirebas, safrTxis daxasiaTe-
ba-aRweras, safrTxis gamovlenis Sefasebasa da riskis daxasiaTebas
(kanoni „sursaTis uvneblobisa da xarisxis Sesaxeb“)
57. riskis marTva – riskis Sefasebisagan gansxvavebuli procesi, rom-
lis drosac riskis Sefasebis Sedegebis gaTvaliswinebiT xdeba gadaw-
yvetilebis SerCeva SesaZlo alternativebs Soris samarTlebrivi
normebis farglebSi (kanoni „sursaTis uvneblobisa da xarisxis Ses-
axeb“)
58. riskis komunikacia – riskis analizis procesSi informaciisa
da daskvnebis Seuferxebeli gacvla mecnierebs, riskis Semfasebe-
lebs, riskis marTvaze pasuxismgebel pirebs, aseve momxmareblebs,
sursaTis/cxovelis sakvebis mwarmoeblebs/ distributorebs Soris
safrTxeebisa da riskebis, riskis Sefasebis Sedegebisa da riskis mar-
Tvis procesSi miRebuli gadawyvetilebebis saWiro ganmartebebis
CaTvliT (kanoni „sursaTis uvneblobisa da xarisxis Sesaxeb“)
59. roialti: a) sasargeblo wiaRiseulis mopovebisa da teqnogenuri
121
warmonaqmnebis gadamuSavebis procesSi wiaRiT sargeblobis uflebis
safasuri; b) saavtoro uflebebis, programuli uzrunvelyofis, pat-
entis, naxazis, modelis, savaWro niSnis an sxva inteleqtualuri sa-
kuTrebis gamoyenebisaTvis an gamoyenebis uflebis sxva pirze gada-
cemisaTvis miRebuli Semosavali; g) samrewvelo, savaWro an samecnie-
ro-kvleviTi mowyobilobis gamoyenebisaTvis an gamoyenebis uflebis
sxva pirze gadacemisaTvis miRebuli Semosavali; d) nou-haus gamoy-
enebisaTvis miRebuli Semosavali; e) kinofilmebis, videofilmebis,
xmis Canawerebis an Caweris sxva saSualebaTa gamoyenebisaTvis an gam-
oyenebis uflebis sxva pirze gadacemisaTvis miRebuli Semosavali;
v) am uflebebTan dakavSirebiT teqnikuri daxmarebis gawevisaTvis an
am uflebaTa gamoyenebaze uaris TqmiT miRebuli Semosavali. („saga-
dasaxado kodeqsi“)
60. rwmunebuli – gubernatori - saqarTvelos kanonmdeblobiT
gansazRvrul administraciul-teritoriul erTeulebSi saqarT-
velos prezidentisa da saqarTvelos mTavrobis warmomadgeneli,
romelsac premier-ministrTan konsultaciis Semdeg Tanamdebobaze
niSnavs da Tanamdebobidan aTavisuflebs saqarTvelos prezidenti.
(kanoni „saqarTvelos mTavrobis struqturis, uflebamosilebisa da
saqmianobis wesis Sesaxeb“)
61. rwmunebuli gamgeobis/meriis - adgilobrivi TviTmmarTvelobis
sajaro moxele, romelsac „sajaro samsaxuris Sesaxeb“ saqarTvelos
kanoniT dadgenili wesiT, 1 wlis vadiT Tanamdebobaze niSnavs da
Tanamdebobidan aTavisuflebs gamgebeli (meri). rwmunebuli sakrebu-
los mier damtkicebuli debulebis Sesabamisad Tavis uflebamosile-
bas axorcielebs TviTmmarTvel erTeulSi Semaval dasaxlebaSi
(dasaxlebaTa jgufSi an dasaxlebis nawilSi). rwmunebulis ZiriTadi
funqciaa uzrunvelyos adgilobrivi TviTmmarTvelobis organoebT-
an mosaxleobis kavSiri. (organuli kanoni „adgilobrivi TviTmmarTv-
elobis Sesaxeb“).
s
1. saavtomobilo gza - 1. sainJinro nageboba, romlis daniSnulebaa
uzrunvelyos avtotransportisa da sxva TviTmaval saSualebebis
usafrTxo da moxerxebuli moZraoba dadgenili normatiuli siCqa-
reebiT, RerZuli datvirTebiT da gabaritebiT. saavtomobilo gzis
cnebaSi, rogorc misi Semadgeneli nawilebi, gaerTianebulia: miwis va-
kisi savali nawili, xidebi, gvirabebi, estakadebi, satransporto kvan-
Zebi, wyalgatari nagebobebi, sayrdeni kedlebi, gzis gaswvriv mdebare
savelosipedo da sacalfexo bilikebi, aseve gansxvisebis zolebi da
mis farglebSi arsebuli sxva sagzao nagebobani; moZraobis marTvisa
da regulirebis, teqnologiuri kavSiris, ganaTebis mowyobilobaTa
elementebi da sxva nagebobani, maT Soris specialuri daniSnulebis
satelefono kavSirebi, romlebic saWiroa saavtomobilo gzebis norm-
122
aluri movla-Senaxvisa da funqcionirebisaTvis; saavtomobilo gze-
bis zeda sahaero sivrce satransporto saSualebebisaTvis dadgenili
gabaritebis farglebSi; Tovldamcavi da xmaurdamxSobi mowyob-
ilobani, satyeo Tovldamcavi zolebi, zvavsawinaRmdego, Rvarcof-
sawinaRmdego da wyalamridi nagebobani, gasaCerebeli da dasasvene-
beli moednebi da avariis sawinaRmdego jibeebi, romlebic SeiZleba
ganlagebuli iyos gansxvisebis zolis gareT, sagzao-saeqspluatacio
samsaxuris Senoba-nagebobani. (kanoni „saavtomobilo gzebis Sesaxeb“).
2. myari safaris mqone makavSirebeli savali zoli,rkinigzebisa da
asafren-dasajdomi moednebis garda, romelic Riaa saerTo moZrao-
bisaTvis da umTavresad gankuTvnilia sakuTari TvlebiT gadaadg-
ilebadi saavtomobilo satransporto saSualebebisaTvis, maT Soris,
xidebi, gvirabebi,mzidi konstruqciebi, gzaTa gadakveTebi, gzajva-
redinebi da gzaTa ganStoebebi. (kanoni „saavtomobilo transportis
Sesaxeb“).
2. sagadasaxado agenti - piri, romelmac am kodeqsiT dadgenil Sem-
TxvevaSi da dadgenili wesiT unda Seasrulos gadasaxadis gadamxdel-
is sagadasaxado valdebuleba. („saqarTvelos sagadasaxado kodeqsi“)
3. sagadasaxado valdebuleba - gadasaxadis gadamxdelis/saga-
dasaxado agentis, sxva valdebuli piris valdebuleba, gadaixados am
kodeqsiT dawesebuli da SemoRebuli gadasaxadi, agreTve am kodeqsiT
dawesebuli da adgilobrivi TviTmmarTvelobis warmomadgenlobiTi
organos normatiuli aqtiT SemoRebuli gadasaxadi, aseve dakisrebu-
li sagadasaxado sanqcia. („saqarTvelos sagadasaxado kodeqsi“)
4. sagadasaxado periodi - drois monakveTi, romliTac ganisaz-
Rvreba gadasaxadis gadamxdelis/sagadasaxado agentis, sxva valde-
buli piris sagadasaxado valdebuleba (gadasaxadis kuTvnili Tanxis
gadaxda) konkretuli gadasaxadis mimarT. („saqarTvelos sagadasaxa-
do kodeqsi“)
5. sagadasaxado moTxovna - sagadasaxado organos mier mxolod
am kodeqsiT dadgenili wesiT gamocemuli individualuri adminis-
traciul-samarTlebrivi aqti, romelic waredgineba gadasaxadis
gadamxdels/sagadasaxado agents an sxva valdebul pirs. „sagadasaxa-
do moTxovnis“ Sesruleba savaldebuloa am kodeqsiT gansazRvrul
SemTxvevebSi da dadgenili wesiT. („saqarTvelos sagadasaxado kod-
eqsi“)
6. sagadasaxado deklaracia - gadasaxadis gadamxdelis/sagadasaxa-
do agentis an sxva valdebuli piris werilobiT angariSgebas miRebuli
Semosavlebisa da gaweuli xarjebis, Semosavlis wyaroebis, gadasaxa-
diT dasabegri sxva obieqtebis, sagadasaxado SeRavaTebis, gamoan-
gariSebuli gadasaxadis Tanxis an/da gadasaxadis gamoangariSebasa da
gadaxdasTan dakavSirebuli sxva monacemebis Sesaxeb.(„saqarTvelos
123
sagadasaxado kodeqsi“)
7. sagadasaxado angariS-faqtura - saqarTvelos finansTa minis-
tris mier dadgenili formis mkacri aRricxvis dokumenti, romli-
Tac dasturdeba dRg-iT dasabegri operaciis ganxorcielebis faqti.
(„saqarTvelos sagadasaxado kodeqsi“)
8. saSemosavlo gadasaxadi - sxvaoba kalendaruli wlis ganmav-
lobaSi miRebul erTobliv Semosavalsa da am periodisaTvis am kod-
eqsiT gaTvaliswinebuli gamoqviTvebis Tanxebs Soris. („saqarTvelos
sagadasaxado kodeqsi“)
9. sabaJo gadasaxadi - im saqonlis sabaJo Rirebuleba, romelic ga-
dakveTs saqarTvelos sabaJo sazRvars, Tu am kodeqsiT sxva ram ar
aris dadgenili. („saqarTvelos sagadasaxado kodeqsi“)
10. sazogadoeba solidaruli pasuxismgeblobis - sazogadoeba,
romelSic ramdenime fizikuri piri erToblivad, erTiani safirmo
saxelwodebiT, eweva araerTjerad da damoukidebel mewarmeobas da
partniorebi sazogadoebis valdebulebebisaTvis kreditorebis wi-
naSe pasuxs ageben rogorc solidaruli movaleebi - uSualod, pirda-
pir, mTel valdebulebebze, SeuzRudavad mTeli Tavisi qonebiT.
11. sazogadoeba komandituri - sazogadoeba, romelSic ramdenime
piri erToblivad, erTiani safirmo saxelwodebiT eweva araerTjerad
da damoukidebel mewarmeobas, Tu erTi an ramdenime partnioris pa-
suxismgebloba sazogadoebis kreditorebis winaSe gansazRvruli
sagarantio Tanxis gadaxdiT Semoifargleba (komanditebi), xolo sxva
partniorebis pasuxismgebloba SezRuduli ar aris (personalurad
pasuxismgebeli partniorebi - komplementarebi).
12. sazogadoeba SezRuduli pasuxismgeblobis - sazogadoeba, rom-
lis pasuxismgebloba misi kreditorebis winaSe Semoifargleba mTeli
misi qonebiT. sazogadoebis partniori ar aris pasuxismgebeli sazoga-
doebis valdebulebebze
13. sazogadoeba saaqcio - sazogadoeba, romlis sawesdebo kapitali
dayofilia erTi da imave nominaluri Rirebulebis mqone aqciebad. aq-
cia aris fasiani qaRaldi, romelic adasturebs saaqcio sazogadoe-
bis valdebulebebs partnioris (aqcioneris) mimarT da aqcioneris
uflebebs saaqcio sazogadoebaSi. saaqcio sazogadoebis pasuxismge-
bloba kreditorebis winaSe Semoifargleba mTeli misi qonebiT. saa-
qcio sazogadoebis aqcioneri pasuxs ar agebs saaqcio sazogadoebis
valdebulebebze. saaqcio sazogadoebis sawesdebo kapitali unda
Seadgendes sul mcire TxuTmet aTas lars.
14. sazogadoebrivi samuSaoebi – samuSaoebi, romlebic ar saWiroe-
124
bs gansakuTrebul profesiul momzadebas da romelTa mizania in-
frastruqturuli da sazogadoebrivi sargeblobis samuSaoebis (maT
Soris, obieqtebis rekonstruqcia, mSenebloba, sasoflo-sameurneo
produqciis aReba-dabinaveba da sxva) Sesruleba. (kanoni „dasaqmebis
Sesaxeb“)
15. saproeqto-saZiebo samuSaoebi – topografiul, geologiur, hi-
drogeologiur, laboratoriul kvlevebTan, mSeneblobasTan, rekon-
struqciasTan, kapitalur SekeTebasTan, aRdgenasTan, restavracias-
Tan da sawarmoTa axali teqnologiebiT aRWurvasTan dakavSirebuli
kompleqsuri teqnikuri dokumentacia. (kanoni „samSeneblo saqmiano-
bis Sesaxeb“)
16. samSeneblo-samontaJo samuSaoebi – mSeneblobis, kapitaluri
SekeTebis, rekonstruqciis, sawarmoTa axali teqnologiebiT aRWur-
vis, aRdgeniTi da sarestavracio samuSaoebi. (kanoni „samSeneblo
saqmianobis Sesaxeb“)
17. samSeneblo kompleqsi – samSeneblo saqmianobis ganmaxorciele-
beli samecniero-kvleviTi, saproeqto-saZiebo, samSeneblo-samonta-
Jo, saSeni masalebisa da nakeTobebis, specializebuli meqanizaciisa
da transportis sajaro samarTlis iuridiul da kerZo samarTlis
iuridiul da fizikur pirTa erToblioba. (kanoni „samSeneblo saqmi-
anobis Sesaxeb“)
18. samSeneblo saqmianoba – xelSekrulebiT gaTvaliswinebuli,
mSeneblobadamTavrebuli Senoba-nagebobebis menaSenisaTvis gada-
sacemad (Casabareblad) damkveTisa da samSeneblo kompleqsis yvela
monawilis moqmedebis erToblioba. (kanoni „samSeneblo saqmianobis
Sesaxeb“)
19. saganmanaTleblo programa (kurikulumi) – saswavlo kursebis
erToblioba (maTi miznebi, moculoba da swavlebis Sedegebi, sas-
wavlo procesis organizebis Taviseburebebi), romelic saTanado
akademiuri xarisxis an profesiuli umaRlesi ganaTlebis Sesabamisi
kvalifikaciis mosapoveblad aris gamiznuli. (kanoni „umaRlesi gana-
Tlebis Sesaxeb“)
20. saganmanaTleblo programa regulirebadi – programa, rom-
lisTvisac saxelmwifo adgens specialur saakreditacio moTxovnebs
an/da romliTac magistrisa da doqtoris momzadebas saxelmwifo uz-
runvelyofs specialuri kvleviTi programebis meSveobiT. (kanoni
„umaRlesi ganaTlebis Sesaxeb“)
21. saganmanaTleblo programa saSemsruleblo – saxelovnebo an/da
sasporto umaRlesi saganmanaTleblo dawesebulebis saganmanaTle-
blo programa, romlis mizania xelovnebis an/da sportis erT-erT an
125
ramdenime saSemsruleblo specialobaSi Semsruleblis (maT Soris,
mxatvris, musikosis, msaxiobis, sportsmenisa da sxv.) momzadeba da
Sesabamisi specialobiT akademiuri xarisxis an/da profesiuli umaR-
lesi ganaTlebis Sesabamisi kvalifikaciis miniWeba. (kanoni „umaRlesi
ganaTlebis Sesaxeb“)
22. saganmanaTleblo sertifikatis cnoba – kompetenturi organos
mier ucxoeTSi miRebuli ganaTlebis an kvalifikaciis cnoba an/da
momarTvis safuZvelze saqarTveloSi gacemuli saganmanaTleblo
dokumentis avTentikurobis dadgena. (kanoni „umaRlesi ganaTlebis
Sesaxeb“)
23. sadisertacio sabWo – umaRlesi saganmanaTleblo dawesebulebis
fakultetze arsebuli organo, romelic aniWebs doqtoris akademiur
xarisxs. (kanoni „umaRlesi ganaTlebis Sesaxeb“)
24. sakvebi danamati – nivTiereba, romelic, miuxedavad misi sakvebi
Rirebulebisa, Cveulebriv pirobebSi ar gamoiyeneba kvebisTvis, ma-
gram xelovnurad emateba sakvebs damuSavebis, gadamuSavebis, warmoe-
bis, SefuTvisa da Senaxvis dros, ris Sedegadac aRniSnuli nivTiereba
an misi gverdiTi produqtebi xdeba sakvebi produqtis ingredienti.
sakveb danamatTan gaigivebulia: a) mineraluri nivTierebebi da mik-
roelementebi, agreTve maTi gardaqmnis produqtebi (sufris marilis
garda), aminmJavebi da maTi gardaqmnis produqtebi, Saqris Semcvleli
tkbili naerTebi (fruqtozis garda); b) gamoyenebuli airebi an msgav-
si naerTebi, romlebsac uSualo Sexeba aqvs produqtTan. (kanoni sur-
saTisa da Tambaqos Sesaxeb)
25. sakonsulo dawesebuleba - saqarTvelos sagareo saqmeTa saminis-
tros qvedanayofi, romelic adgilsamyofel saxelmwifosTan sakon-
sulo urTierTobisas da im saxelmwifosTan diplomatiuri urTier-
Tobisas, sadac diplomatiuri warmomadgenloba ar aris dafuZneb-
uli, warmoadgens saqarTvelos. (kanoni „diplomatiuri samsaxuris
Sesaxeb“)
26. samewarmeo saqmianoba - marTlzomieri da araerTjeradi saqmi-
anoba, romelic xorcieldeba mogebis mizniT, damoukideblad da or-
ganizebulad.
27. saswavlo kursis programa (silabusi) – saswavlo kursis miznebis,
Sinaarsis, swavlebis Sedegebis, meToduri uzrunvelyofis, codnisa
da unar-Cvevebis Sefasebis sistemis aRwera. (kanoni „umaRlesi gana-
Tlebis Sesaxeb“)
28. saidumloeba piradi – piradi faseulobis mqone informacia,
romlis saidumloobis dacvasac moiTxovs kanoni, agreTve yvela is
informacia da garemoeba, romelTan dakavSirebiTac adamians aqvs
126
kerZo cxovrebis xelSeuxeblobis gonivruli molodini. adminis-
traciuli organos Sesaxeb informacia ar warmoadgens pirad saidum-
loebas. (kanoni „sityvisa da gamoxatvis Tavisuflebis Sesaxeb“)
29. saidumloeba profesiuli – aRsarebis saidumloeba, parlamen-
tis wevris, eqimis, Jurnalistis, uflebadamcvelis, damcvelis pro-
fesiul saqmianobasTan dakavSirebiT maTTvis gandobili informacia,
agreTve profesiuli faseulobis mqone informacia, romelic piri-
saTvis cnobili gaxda konfidencialobis dacvis pirobiT, mis mier
profesiuli movaleobis SesrulebasTan dakavSirebiT da romlis
gamJRavnebam SeiZleba ziani miayenos piris profesiul reputacias.
informacia, romelic ar aris saxelmwifo saidumloeba an sxva piris
piradi an komerciuli saidumloeba, agreTve administraciuli or-
ganos Sesaxeb informacia ar warmoadgens profesiul saidumloebas.
(kanoni „sityvisa da gamoxatvis Tavisuflebis Sesaxeb“)
30. saswavlo granti saxelmwifo – saxelmwifos mier erTiani
erovnuli gamocdis/gamocdebis Cabarebis safuZvelze studentisaT-
vis gadacemuli Tanxa, romelic gankuTvnilia akreditebul umaRles
saganmanaTleblo dawesebulebaSi bakalavriatis, diplomirebuli me-
dikosis (veterinaris) an/da profesiuli saganmanaTleblo programis
dasafinanseblad. (kanoni „umaRlesi ganaTlebis Sesaxeb“)
31. saxelmwifo-politikuri Tanamdeboba - saqarTvelos konsti-
tuciiT, afxazeTisa da aWaris avtonomiuri respublikebis konsti-
tuciebiT gaTvaliswinebuli is saxelmwifo Tanamdeboba, romelic
politikuria da arCevis an daniSvnis wesi ganisazRvreba Sesabamisad
saqarTvelos konstituciiT, afxazeTisa da aWaris avtonomiuri re-
spublikebis konstituciebiT. (kanoni „sajaro samsaxuris Sesaxeb“)
32. sajaro samsaxuri - mmarTvelobiT-administraciuli an/da mom-
saxurebiTi saqmianoba, romelic sazogadoebis interesebSi, saxelm-
wifo kontroliTa da dadgenili specialuri wesiT xorcieldeba sax-
elmwifo-politikur Tanamdebobebze da sajaro samsaxuris daweseb-
ulebebSi. (kanoni „sajaro samsaxuris Sesaxeb“)
33. sajaro mosamsaxure - saqarTvelos moqalaqe, romelic kanoniT
dadgenili wesiT, dakavebuli TanamdebobiT gansazRvruli ufleba-
movaleobebis Sesabamisad eweva anazRaurebad saqmianobas sajaro sam-
saxuris dawesebulebaSi. (kanoni „sajaro samsaxuris Sesaxeb“)
34. sajaro dawesebulebis struqtura _ sajaro dawesebulebis
xelmZRvanelobis, struqturuli qvedanayofebisa da teritoriuli
organoebis erToblioba da urTierTmimarTebis agebuleba dadgeni-
li sqematuri an/da sxva werilobiTi formiT. (kanoni „sajaro samsax-
uris Sesaxeb“)
127
35. struqturuli qvedanayofi _ Sesabamisi sajaro samsaxuris
dawesebulebis struqturaSi Semavali, am dawesebulebis debulebiT
gansazRvruli erTeuli, teritoriuli organo, danayofis, terito-
riuli organos debulebebiT gansazRvuli erTeulebi. (kanoni „saja-
ro samsaxuris Sesaxeb“)
36. sajaro samsaxuris dawesebulebis reorganizacia _ sajaro
samsaxuris dawesebulebis Sida struqturuli an/da funqcionaluri
gardaqmna, rasac SeiZleba mosdevdes dawesebulebis mTlianad an misi
struqturuli qvedanayofebis statusis, daqvemdebarebis an/da fun-
qcionaluri datvirTvis cvlileba. (kanoni „sajaro samsaxuris Ses-
axeb“)
37. sajaro dawesebulebis likvidacia _ sajaro dawesebulebis
sruli gauqmeba.
38. sajaro Tanamdeboba - saxelmwifo an adgilobrivi TviTmmarTv-
elobis organos pirveladi struqturuli erTeuli, romelic gansaz-
Rvravs moqalaqis adgilsa da socialur SromiT rols sajaro sam-
saxuris sistemaSi, mis uflebebsa da masze dakisrebul movaleobebs.
(kanoni „sajaro samsaxuris Sesaxeb“)
39. subvencia - saxelmwifo biujetidan adgilobrivi biujetisaTvis
unacvalgebod gamoyofili saxsrebi, romelic mxolod im SemTxvevaSi
eqvemdebareba dabrunebas Tu igi ar iqna Sesabamis vadaSi da Sesabamis
mizniT gamoyenebuli.
40. subsidia - saxelmwifo biujetidan adgilobrivi biujetisaTvis
gadacemuli saxsrebi, romelic gaTvaliswinebulia miznobrivi xar-
jebis wilobriv dasafinanseblad.
41. standarti – uflebamosili organos mier registrirebuli say-
ovelTao da mravaljeradi gamoyenebisaTvis gankuTvnili dokumen-
ti, romelic produqciisTvis da masTan dakavSirebuli warmoebis
meTodebisTvis adgens wesebs, zogad principebs da maxasiaTeblebs.
standartebis gamoyeneba savaldebulo ar aris. standarti aseve Sei-
Zleba moicavdes terminologiis, simboloebis, SefuTvis, niSande-
bis, etiketirebisadmi procesis an warmoebis meTodebisadmi arsebul
moTxovnebs. (kanoni standartizaciis Sesaxeb)
42. standarti saerTaSoriso – standartizaciis saerTaSoriso
organizaciis mier miRebuli standarti, romelic xelmisawvdomia
sazogadoebisTvis. (kanoni standartizaciis Sesaxeb)
43. standarti ucxo qveynis – standarti, romelic miRebuli an aRi-
arebulia sxva qveynis mier. (kanoni standartizaciis Sesaxeb)
128
44. standarti saqarTvelos – saqarTvelos standartebis, teqnikuri
reglamentebisa da metrologiis erovnuli saagentos mier registri-
rebuli standarti. (kanoni standartizaciis Sesaxeb)
45. sursaTi (an sasursaTo produqti) – adamianis sakvebad gankuT-
vnili nebismieri produqti, gadamuSavebuli an gadaumuSavebeli.
sursaTi moicavs aseve yvela saxis sasmels, saReW rezins da yovel niv-
Tierebas, dafasoebuli da sursaTSi gamosayenebeli wylis CaTvliT,
romelic mizanmimarTuladaa damatebuli sursaTis SemadgenlobaSi
misi warmoebisa da gadamuSavebis dros. sursaTi ar moicavs cxove-
lis sakvebs, farmacevtul preparatebs da samkurnalo produqtebs,
saerTo moxmarebis sagnebs, Tambaqos da Tambaqos produqtebs, nar-
kotikul da fsiqotropul saSualebebs, sxvadasxva narCenebsa da dam-
abinZureblebs. (kanoni sursaTisa da Tambaqos Sesaxeb)
46. studenti – piri, romelic am kanoniTa da umaRlesi saganmanaTle-
blo dawesebulebis wesdebiT gansazRvruli wesiT Cairicxa da swav-
lobs umaRles saganmanaTleblo dawesebulebaSi bakalavriatis, mag-
istraturis an diplomirebuli specialistis, aseve doqtoranturis
programis gasavlelad. (kanoni „umaRlesi ganaTlebis Sesaxeb“)
47. sakomlo wigni – administraciuli erTeulis – dasaxlebis (sof-
lis, dabisa da qalaqis) da dasaxlebaTa gaerTianebis (Temis) terito-
riul sazRvrebSi komlebis da maTSi pirTa raodenobis amsaxveli Ju-
rnali, romelic adasturebs konkretul dasaxlebul punqtSi pirTa
cxovrebisa da komlSi wevrad yofnis faqts. („kanoni saxelmwifo sa-
kuTrebaSi arsebuli sasoflo-sameurneo daniSnulebis miwis priva-
tizebis Sesaxeb“)
48. samorine – specialuri saTamaSo dawesebuleba, sadac saTamaSo
borblis (ruletis), banqos, saTamaSo magidebis, kamaTlebis, saTamaSo
aparatebisa da sxva inventaris saSualebiT xorcieldeba fuladi mo-
gebis gaTamaSeba. („kanoni latariebis, azartuli da sxva momgebiani
TamaSobebis mowyobis Sesaxeb“)
49. samorines magida – samorineSi ganTavsebuli specialurad mow-
yobili magida, romelzec samorines warmomadgenelsa da moTamaSes
(moTamaSeebs) Soris, agreTve moTamaSeebs Soris mimdinareobs erTi
konkretuli TamaSoba saTamaSo borblis (ruletis), banqos, kama-
Tlebisa da sxva saSualebebiT fuladi mogebis gaTamaSebisaTvis.
(„kanoni latariebis, azartuli da sxva momgebiani TamaSobebis mowyo-
bis Sesaxeb“)
50. saTamaSo darbazi – samorineSi TamaSobebis Casatarebeli spe-
cialuri adgili, sadac uzrunvelyofilia moTamaSeTa usafrTxoeba
da daculia sazogadoebrivi wesrigi da romelic akmayofilebs sani-
tariul, higienur da xanZarsawinaaRmdego normebs; agreTve mowyobi-
129
lia specialuri sakaso oTaxi. („kanoni latariebis, azartuli da sxva
momgebiani TamaSobebis mowyobis Sesaxeb“)
51. saTamaSo aparati – meqanikuri an eleqtronuli meqanizmebi, rom-
lebic moqmedebaSi mohyavT monetebiT, JetonebiT an sxva saSualebiT
da mogeba ganisazRvreba cifrebis, simboloebis an maTi kombinaciis
mTliani an nawilobrivi damTxveviT. („kanoni latariebis, azartuli
da sxva momgebiani TamaSobebis mowyobis Sesaxeb“)
52. saTamaSo aparatebis saloni – specialuri saTamaSo adgili, sa-
dac ganTavsebulia saTamaSo aparatebi. („kanoni latariebis, azartu-
li da sxva momgebiani TamaSobebis mowyobis Sesaxeb“)
53. saprizo fondi – anu Tanxebi, romlebic Semosvlamde aRiarebu-
lia myar valdebulebad mesame piris (mogebaxvedrili bileTis mflo-
belis) an marwmuneblis an principalis sasargeblod da gankuTvnilia
maTze gadasacemad, gaTamaSebis pirobebiT gaTvaliswinebuli mogebis
odenobiT. konkretuli TamaSobis mowyobis pirobebis Sesabamisad mo-
geba SeiZleba warmodgenili iyos fuladi, nivTobrivi an sxva formiT
da gaicema TamaSobaSi mogebul bileTze. akrZalulia saprizo fon-
dis datvirTva raime sxva valdebulebebiT, garda valdebulebisa,
romelic dadebulia gaTamaSebis monawileebTan. saprizo fondi arc
mTlianad da arc nawilobriv ar SeiZleba gamoyenebul iqnes finansur,
komerciul, sawarmoo an sxva brunvaSi. („kanoni latariebis, azartu-
li da sxva momgebiani TamaSobebis mowyobis Sesaxeb“)
54. saprizo fondis gaTamaSeba – procedura, romlis drosac das-
turdeba mogebis damTxvevis faqti latariis an/da momgebiani Ta-
maSobis bileTze. („kanoni latariebis, azartuli da sxva momgebiani
TamaSobebis mowyobis Sesaxeb“)
55. saprizo fondis uzrunvelyofa – finansuri (qonebrivi) meqaniz-
mi, romliTac mogebis SemTxvevaSi uzrunvelyofilia latariis, lo-
tos, bingos, totalizatorisa da wamaxalisebeli gaTamaSebis moTa-
maSeTa interesebi da romlis formirebac xdeba qonebiT an sxva saxis
uzrunvelyofiT. („kanoni latariebis, azartuli da sxva momgebiani
TamaSobebis mowyobis Sesaxeb“)
56. sargeblobaSi arsebuli miwa – saxelmwifos sakuTrebis arasaso-
flo-sameurneo daniSnulebis miwis nakveTi masze ganTavsebuli
Senoba-nagebobiT (aSenebuli, mSenebare an dangreuli) an mis gareSe,
romelzedac fizikurma an kerZo samarTlis iuridiulma pirma an ka-
noniT gaTvaliswinebulma sxva organizebulma warmonaqmnma sarge-
blobis ufleba moipova 1998 wlis 12 noembramde an am miwaze ganTavse-
buli Senoba-nageboba sakuTrebaSi aqvs 2007 wlis 1 ianvramde, agreTve
im kerZo samarTlis iuridiuli pirebis sargeblobaSi saqarTvelos
kanonmdeblobiT dadgenili wesiT gadacemuli arasasoflo-sameur-
130
neo daniSnulebis miwis nakveTi, romelTa damfuZnebelic aris sax-
elmwifob (kanoni „fizikuri da kerZo samarTlis iuridiuli pirebis
mflobelobaSi (sargeblobaSi) arsebul miwis nakveTebze sakuTrebis
uflebis aRiarebis Sesaxeb“)
57. sakuTreba - piris ufleba kanonismieri an sxvagvari, kerZod, sax-
elSekrulebo SeboWvis farglebSi Tavisuflad flobdes da sarge-
blobdes qonebiT (nivTiT), ar dauSvas sxva pirTa mier am qonebiT
sargebloba, gankargos igi, Tuki amiT ar ilaxeba mezoblebis an sxva
mesame pirTa uflebebi, anda, Tu es moqmedeba ar warmoadgens uflebis
borotad gamoyenebas. („saqarTvelos samoqalasqo kodeqsi“)
58. sakuTrebis uflebis aRiareba – fizikuri an kerZo samarTlis
iuridiuli pirisaTvis an kanoniT gaTvaliswinebuli sxva organizeb-
uli warmonaqmnisaTvis saxelmwifos sakuTrebis sasoflo an arasaso-
flo-sameurneo daniSnulebis miwis nakveTis, masze ganTavsebuli
Senoba-nagebobiT (aSenebuli, mSenebare an dangreuli) an mis gareSe,
am kanonisa da saqarTvelos prezidentis brZanebulebiT damtkice-
buli „fizikuri da kerZo samarTlis iuridiuli pirebis mflobelo-
baSi (sargeblobaSi) arsebul miwis nakveTebze sakuTrebis uflebis
aRiarebis wesiT“ gansazRvruli pirobebisa da proceduris Sesabam-
isad sakuTrebaSi sasyidliani an usasyidlo formiT gadacema. (kanoni
„fizikuri da kerZo samarTlis iuridiuli pirebis mflobelobaSi
(sargeblobaSi) arsebul miwis nakveTebze sakuTrebis uflebis aRi-
arebis Sesaxeb“)
59. saskolo dro – saskolo saswavlo gegmiT gansazRvruli proce-
sis, agreTve skolis mier iniciirebuli, organizebuli, kontroli-
rebuli, dafinansebuli, agreTve misi sponsorobiT Catarebuli nebi-
smieri RonisZiebis mimdinareobis dro. (kanoni „zogadi ganaTlebis
Sesaxeb“)
60. saskolo saswavlo gegma – saswavlo gegma, romelic konkretu-
li zogadsaganmanaTleblo dawesebulebisTvis azustebs erovnul
saswavlo gegmaSi mocemul datvirTvas aucilebeli da maqsimaluri
datvirTvis farglebSi; gansazRvravs erovnuli saswavlo gegmiT
gaTvaliswinebul damatebiT saganmanaTleblo momsaxurebas da gauT-
valiswinebel damatebiT saganmanaTleblo da saaRmzrdelo momsax-
urebas, agreTve skolaSi mimdinare saganmanaTleblo RonisZiebebs.
(kanoni „zogadi ganaTlebis Sesaxeb“)
61. saswavlo programa individualuri – studentis interesebisa da
akademiuri momzadebis donis Sesabamisad Sedgenili saswavlo gegma,
Sinaarsi, moculoba da aTvisebis wesi. (kanoni „umaRlesi ganaTlebis
Sesaxeb“)
62. saqveuwyebo dawesebuleba saxelmwifo - saministros gamgeblo-
131
baSi arsebuli aRmasrulebeli xelisuflebis dawesebuleba, romelic
iqmneba socialur-ekonomikur, kulturul an sxva sferoebSi saxelm-
wifoebrivi amocanebisa da sajaro funqciebis gansaxorcieleblad.
(kanoni „saqarTvelos mTavrobis struqturis, uflebamosilebisa da
saqmianobis wesis Sesaxeb“)
63. sajaro skola – sajaro samarTlis iuridiuli piris saxiT da-
fuZnebuli zogadsaganmanaTleblo dawesebuleba
64. skolis pedagogiuri sabWo – skolis maswavlebelTa TviTmmarT-
velobis organo. (kanoni „zogadi ganaTlebis Sesaxeb“)
65. skolis sameurveo sabWo – skolis TviTmmarTvelobis umaRlesi
arCeviTi organo. (kanoni „zogadi ganaTlebis Sesaxeb“)
66. satranzito gayvaniloba – individualuri sakuTrebis farTo-
bze gamavali saerTo sargeblobis sainJinro mowyobiloba da gayvani-
loba. (kanoni „binaTmesakuTreTa amxanagobis Sesaxeb“)
67. samedicino momsaxurebis mimwodebeli – samedicino momsax-
urebis mimwodebeli fizikuri an iuridiuli piri, romelsac aqvs da-
moukidebeli saeqimo saqmianobis ganxorcielebis saxelmwifo serti-
fikati an Sesabamisi samedicino saqmianobis ganxorcielebis licen-
zia. (kanoni „sazogadoebrivi janmrTelobis Sesaxeb“)
68. sanitariuli normebi – saministros mier sazogadoebrivi janmr-
Telobis uzrunvelyofis mizniT dadgenili savaldebulo teqnikuri
reglamentebi (kanoni „sazogadoebrivi janmrTelobis Sesaxeb“)
69. sagangebo mdgomareoba - droebiTi RonisZieba, romelic saqarT-
velos kanonmdeblobis Sesabamisad cxaddeba saqarTvelos moqalaqe-
Ta usafrTxoebis uzrunvelyofis interesebisaTvis omianobis Tu
masobrivi areulobis, qveynis teritoriuli mTlianobis xelyofis,
samxedro gadatrialebisa Tu SeiaraRebuli amboxebis,ekologiuri
katastrofebis da epidemiebis dros, stiqiur ubedurebaTa, didi ava-
riebis, epizootiebis an sxva SemTxvevebSi, roca saxelmwifo xelisu-
flebis organoebi moklebulni arian konstituciur uflebamosile-
baTa normaluri ganxorcielebis SesaZleblobas. 9kaqnoni „sagangebo
mdgomareobis Sesaxeb“)
70. saomari mdgomareoba - saqarTveloze SeiaraRebuli Tavdasxmis
SemTxvevaSi qveynis mTel teritoriaze gansakuTrebuli wesebis ga-
mocxadebas, rac Seesabameba qveynis Tavdacvis interesebs. saomari
mdgomareoba cxaddeba saqarTvelos konstituciisa da am kanonis
mixedviT da miznad isaxavs qveynis teritoriuli mTlianobis, saxelm-
wifo uSiSroebisa da sazogadoebrivi wesrigis dacvis uzrunvelyo-
fas. ( kanoni „saomari mdgomareobis Sesaxeb„)
132
71. sagangebo situacia – obieqtze, garkveul teritoriaze an akva-
toriaSi bunebrivi movlenebis, stiqiuri ubedurebis, xanZris, ava-
riis, katastrofis an sxva saxis ubedurebebis, agreTve dazianebis
sabrZolo saSualebaTa gamoyenebis Sedegad warmoqmnili situacia,
rodesac irRveva adamianTa cxovrebisa da saqmianobis normaluri pi-
robebi, safrTxe emuqreba maT sicocxlesa da janmrTelobas, zaral-
deba mosaxleoba da ziandeba bunebrivi garemo (kanoni „bunebrivi da
teqnogenuri xasiaTis sagangebo situaciebisagan mosaxleobisa da
teritoriis dacvis Sesaxeb“)
72. sagangebo situaciis zona – gansazRvruli teritoria an akvato-
ria, sadac warmoiqmna sagangebo situacia (kanoni „bunebrivi da te-
qnogenuri xasiaTis sagangebo situaciebisagan mosaxleobisa da teri-
toriis dacvis Sesaxeb“)
73. sagangebo situaciis riski – sagangebo situaciis warmoqmnis
SesaZlebloba an sixSire, romelic ganisazRvreba riskis Sesabamisi
maCveneblebiT (kanoni „bunebrivi da teqnogenuri xasiaTis sagangebo
situaciebisagan mosaxleobisa da teritoriis dacvis Sesaxeb“)
74. sagangebo situaciis Tavidan acileba – samarTlebriv, orga-
nizaciul, ekonomikur, sainJinro-teqnikur, sanitariul-higienur,
sanitariul-epidemiologiur da sxva RonisZiebaTa kompleqsi, rom-
lebic xorcieldeba bunebriv garemosa da saSiS sawarmoo obieqtze
monitoringisa da kontrolis organizebis, sagangebo situaciis war-
moqmnis prognozirebisa da profilaqtikis, sagangebo situaciisaT-
vis momzadebis, xolo misi warmoqmnis SemTxvevaSi – zaralis Semci-
rebis mizniT (kanoni „bunebrivi da teqnogenuri xasiaTis sagangebo
situaciebisagan mosaxleobisa da teritoriis dacvis Sesaxeb“)
75. sagangebo situaciiT gamowveuli Sedegebis likvidacia – sa-
gangebo situaciebis gaerTianebuli salikvidacio Zalebis mier ada-
mianTa sicocxlis gadarCenisa da maTi janmrTelobis SenarCunebis,
materialuri zianis da bunebrivi garemos dazianebis Semcirebis,
agreTve sagangebo situaciis zonis lokalizebisa da sagangebo situ-
aciis wyaros damazianebeli faqtorebis zemoqmedebis Semcirebis
mizniT sagangebo situaciis zonaSi da mis mimdebare raionebSi yvela
saxis sadazvervo, saavario-samaSvelo da saavario-aRdgeniTi samuS-
aoebis Sesruleba, aseve am Zalebis piradi Semadgenlobis sasicocxlo
uzrunvelyofis organizeba (kanoni „bunebrivi da teqnogenuri xasi-
aTis sagangebo situaciebisagan mosaxleobisa da teritoriis dacvis
Sesaxeb“)
76. sagangebo situaciis Tavidan acilebis, am situaciiT gamowveu-
li Sedegebis likvidaciis erTiani sistema (SemdgomSi – erTiani
sistema) – saqarTvelos mTavrobis mier gansazRvrul saministroTa,
maTi mmarTvelobis sferoSi Semaval saxelmwifo saqveuwyebo dawe-
133
sebulebaTa da sajaro samarTlis iuridiul pirTa erToblioba,
romelTa mizania sagangebo situaciis Tavidan acileba, xolo misi
warmoqmnis SemTxvevaSi – sagangebo situaciiT gamowveuli Sedegebis
likvidacia, mosaxleobis usafrTxoebis uzrunvelyofa, ekonomikis
obieqtebisa da bunebrivi garemos dacva da materialuri zianis Sem-
cireba; (kanoni „bunebrivi da teqnogenuri xasiaTis sagangebo situa-
ciebisagan mosaxleobisa da teritoriis dacvis Sesaxeb“)
77. sagangebo situaciebze reagirebis Zalebi – erovnuli, afxaze-
Tisa da aWaris avtonomiuri respublikebisa da adgilobrivi TviTm-
marTvelobis organoTa Zalebi, romlebic Sedgeba saxanZro-samaS-
velo danayofebisagan (kanoni „bunebrivi da teqnogenuri xasiaTis
sagangebo situaciebisagan mosaxleobisa da teritoriis dacvis Ses-
axeb“)
78. saxanZro-samaSvelo danayofebi – adgilobrivi TviTmmarTvelo-
bis organosadmi daqvemdebarebuli saxanZro dacvisa da samoqalaqo
Tavdacvis samsaxurebis gaerTianebis Sedegad Seqmnili Zalebi; (kano-
ni „bunebrivi da teqnogenuri xasiaTis sagangebo situaciebisagan mo-
saxleobisa da teritoriis dacvis Sesaxeb“)
79. saxanZro dacva – dadgenili wesiT Seqmnili xanZarsawinaaRmdego
subieqtebis erToblioba, romlis mizania xanZrebis profilaqtikis
organizeba, maTi Caqroba da dakisrebuli saavario-samaSvelo samuS-
aoebis Catareba (kanoni „saxanZro usafrTxoebis Sesaxeb“)
80. saxanZro-teqnikuri saSualebebi – saxanZro usafrTxoebis uz-
runvelsayofad gankuTvnili specialuri teqnikuri, samecniero-te-
qnikuri da inteleqtualuri saSualebebi, maT Soris saxanZro teqnika,
mowyobiloba da aRWurviloba, cecxlsaqrobi da cecxldamcavi niv-
Tierebebi, specialuri kavSirisa da marTvis saSualebebi, kompiut-
eruli programebi da monacemTa bazebi, agreTve xanZris Tavidan ac-
ilebisa da Caqrobis sxva saSualebebi. (kanoni „saxanZro usafrTxoe-
bis Sesaxeb“).
81. saxanZro usafrTxoebis sferoSi Sesabamisobis Sefaseba – teqni-
kuri reglamentebis, standartebis, saxanZro usafrTxoebis normebis
moTxovnebTan saSualebaTa Sesabamisobis dokumenturi damowmeba.
(kanoni „saxanZro usafrTxoebis Sesaxeb“)
82. saxanZro usafrTxoebis normatiuli aqtebi – normatiuli aqte-
bi teqnikuri reglamentebisa da saxanZro usafrTxoebis wesebis damt-
kicebis Sesaxeb, romlebic Seicaven saxanZro usafrTxoebis Sesabamis
savaldebulo moTxovnebs. (kanoni „saxanZro usafrTxoebis Sesaxeb“)
83. saxanZro dacva nebayoflobiTi – nebayoflobiT sawyisebze moqa-
laqeebisa an/da iuridiuli pirebis iniciativiT xanZrebis aRkveTisa
134
da Caqrobis mizniT Seqmnili nebayoflobiTi saxanZro formirebebis
Zalebisa da saSualebebis erToblioba. (kanoni „saxanZro usafrTxoe-
bis Sesaxeb“)
84. saxanZro zedamxedveloba – saxelmwifo xanZarsawinaaRmdego sam-
saxuris da adgilobrivi TviTmmarTvelobisa da mmarTvelobis orga-
noebis (SemdgomSi – saxelmwifo xanZarsawinaaRmdego zedamxedvelo-
bis organoebi) saxanZro dacvis uflebamosili Tanamdebobis pirebis
mier saqarTvelos kanonmdeblobiT dadgenili wesiT ganxorcielebu-
li saqmianoba, romelic mimarTulia organizaciebis an/da moqalaqee-
bis mier saxanZro usafrTxoebis moTxovnebis dacvis Sesamowmeblad
da Semowmebis Sedegebis mixedviT zomebis misaRebad. (kanoni „saxan-
Zro usafrTxoebis Sesaxeb“)
85. satransporto sistema – saavtomobilo, sazRvao/samdinaro
transportisa da samoqalaqo aviaciis sferos satransporto sawar-
moTa, xelovnur satransporto nagebobaTa, Sesabamisi infrastruq-
turis satransporto qselisa da maTi marTvis sistemaTa erToblioba
(kanoni „transportis sferos marTvisa da regulirebis Sesaxeb“)
86. satransporto saSualeba – 1. mgzavrebis gadasayvanad da
tvirTebis gadasazidad, agreTve saaviacio samuSaoebis Sesasrule-
blad gamoyenebuli moZravi satransporto erTeuli: saavtomobilo,
sazRvao, sahaero, samdinaro (kanoni „transportis sferos marTvisa
da regulirebis Sesaxeb“) 2. saavtomobilo, sahaero, sazRvao da sarki-
nigzo satransporto saSualebebi, agreTve eleqtrogadamcemi xaze-
bi, milsadeni, konteineri, misabmeli, naxevarmisabmeli da nebismieri
sxva saSualeba, romlebic gamoiyeneba mgzavrTa gadayvanisaTvis an/da
saqonlis gadazidvisaTvis (kanoni „saqarTvelos sabaJo kodeqsi“)
87. satransporto procesi – RonisZiebaTa kompleqsi, romelic uz-
runvelyofs mgzavrebis gadayvanasa da tvirTebis gadazidvas, agreTve
saaviacio samuSaoebis Sesasruleblad momxmarebelTa moTxovnis da-
kmayofilebas kanoni („transportis sferos marTvisa da regulirebis
Sesaxeb“)
88. sameurveo qoneba – qoneba, romelic movales ekuTvnis gadaxdisu-
unarobis saqmis warmoebis gaxsnis momentisaTvis, aseve am momentidan
SeZenili an/da warmoebuli (Seqmnili) qoneba rogorc saqarTveloSi,
ise sazRvargareT, im nivTebisa da moTxovnebis gamoklebiT, romle-
bic saqarTvelos kanonmdeblobiT iZulebiT aRsrulebas ar eqvemde-
bareba (kanoni „gadaxdisuunarobis saqmis warmoebis Sesaxeb“)
89. saministro - kanonis safuZvelze Seqmnili dawesebuleba sax-
elmwifoebrivi da sazogadoebrivi cxovrebis gansazRvrul sferoSi
saxelmwifo mmarTvelobis uzrunvelsayofad. (kanoni „saqarTvelos
mTavrobis struqturis, uflebamosilebisa da saqmianobis wesis Ses-
135
axeb“)
90. saatestacio organo – sajaro an kerZo samarTlis samewarmeo
an arasamewarmeo iuridiuli piri, romelic saqarTvelos kanonmde-
blobiT dadgenili wesiT aRiarebulia, rogorc saxelobo ganaTlebis
atestaciis Catarebaze uflebamosili organo (kanoni „profesiuli
ganaTlebis Sesaxeb“)
91. sajaro samarTlis iuridiuli piri - Sesabamisi kanoniT, saqa-
rTvelos prezidentis brZanebulebiT an kanonis safuZvelze sax-
elmwifo mmarTvelobis organos administraciuli aqtiT Seqmnili,
saxelmwifo mmarTvelobis organoebisagan gancalkevebuli orga-
nizacia, romelic saxelmwifos kontroliT damoukideblad axor-
cielebs politikur, saxelmwifoebriv, socialur, saganmanaTle-
blo, kulturul da sxva sajaro saqmianobas, agreTve avtonomiuri
respublikis umaRlesi aRmasrulebeli organos normatiuli aqtiT
Seqmnili, saxelmwifo mmarTvelobis organoebisagan gancalkevebuli
organizacia, romelic saxelmwifos kontroliT damoukideblad ax-
orcielebs socialur, saganmanaTleblo, kulturul da sxva sajaro
saqmianobas. (kanoni „sajaro samarTlis iuridiul pirTa Sesaxeb“)
92. servituti - miwis nakveTi an sxva uZravi qoneba SeiZleba sxva mi-
wis nakveTis an sxva uZravi qonebis mesakuTris sasargeblod ise iqnes
gamoyenebuli (datvirTuli), rom am mesakuTres ufleba hqondes,
calkeul SemTxvevebSi isargeblos am nakveTiT, an aikrZalos am nakve-
Tze zogierTi moqmedebis ganxorcieleba, anda gamoiricxos datvir-
Tuli nakveTis mesakuTris zogierTi uflebis gamoyeneba sxva nakve-
Tis mimarT. („saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi“)
93. sesxi - xelSekruleba, romliTac gamsesxebeli sakuTrebaSi gadas-
cems msesxebels fuls an sxva gvarovnul nivTs, xolo msesxebeli kis-
rulobs daabrunos imave saxis, xarisxisa da raodenobis nivTi. („saqa-
rTvelos samoqalaqo kodeqsi“)
94. specialisti sertificirebuli – piri, romelmac aiTvisa sax-
elobo saganmanaTleblo programa, mieniWa Sesabamisi dokumentiT
dadasturebuli kvalifikacia da miRebuli codnis safuZvelze Seu-
Zlia ganaxorcielos profesiuli moqmedebebi (kanoni „profesiuli
ganaTlebis Sesaxeb“)
95. standartuli saxelobo saganmanaTleblo programa – dokumen-
ti, romelic moicavs profesiul standartSi aRniSnuli profesiuli
codnis miRebisa da unar-Cvevebis gamomuSavebisaTvis aucilebel sa-
ganmanaTleblo kursebs, maT Sinaarss da droSi ganawilebas (kanoni
„profesiuli ganaTlebis Sesaxeb“)
96. socialuri daxmareba – nebismieri saxis, fuladi an arafuladi
136
xasiaTis sargebeli, romelic gankuTvnilia specialuri mzrunvelo-
bis saWiroebis mqone pirisaTvis, Rataki ojaxisaTvis an usaxlkaro
pirisaTvis (kanoni „socialuri daxmarebis Sesaxeb“)
97. socialuri daxmarebis sistema – saxelmwifos mier dafinanse-
buli, organizebuli an/da misi meTvalyureobiT ganxorcielebul
RonisZiebaTa erToblioba, romelic mimarTulia specialuri mzrun-
velobis saWiroebis mqone piris, Rataki ojaxis an usaxlkaro piris
socialur-ekonomikuri mdgomareobis gaumjobesebisaken (kanoni „so-
cialuri daxmarebis Sesaxeb“)
98. socialuri momsaxureba – saqmianoba, romlis mizania arafu-
ladi socialuri daxmarebis meSveobiT specialuri mzrunvelobis
saWiroebis mqone piris, Rataki ojaxis an usaxlkaro piris specifi-
kur moTxovnilebaTa dakmayofileba (kanoni „socialuri daxmarebis
Sesaxeb“)
99. socialuri momsaxurebis mimwodebeli – administraciuli or-
gano, fizikuri an iuridiuli piri, romelic kanonmdeblobiT gansaz-
Rvruli wesiT uzrunvelyofs socialuri momsaxurebis miwodebas
(kanoni „socialuri daxmarebis Sesaxeb“)
100. socialuri muSaki – sertificirebuli, meurveobisa da mz-
runvelobis organos specialuri uflebamosilebiT aRWurvili piri,
romelsac gamoaqvs daskvna mzrunvelobamoklebuli bavSvis statu-
sis miniWebis, Svilobilad ayvanis (mindobiT aRzrdis), saqarTvelos
samoqalaqo kodeqsis Sesabamisad mzrunvelobamoklebul bavSve-
bze saxelmwifos mier gansaxorcielebeli zrunvisa da mzrunvelo-
bamoklebul srulwlovnebze zrunvis saxeebis gamoyenebis Sesaxeb,
agreTve mSoblis uflebis CamorTmevis an am uflebis CamorTmevis
gareSe bavSvis CamorTmevis Taobaze (kanoni „socialuri daxmarebis
Sesaxeb“)
101. specialuri mzrunvelobis saWiroebis mqone pirebi: a)
oboli da mSobelTa mzrunvelobamoklebuli bavSvebi; b) SezRuduli
SesaZleblobis mqone piri; g) ojaxis mzrunvelobamoklebuli, TviT-
momsaxurebis SezRuduli unaris mqone srulwlovani. (kanoni „so-
cialuri daxmarebis Sesaxeb“)
102. seleqcioneri: a) piri, romelmac gamoavlina da gaaumjobesa,
an gamoiyvana cxovelis axali jiSi; b) „a“ qvepunqtSi aRniSnuli piris
samuSaos mimcemi, an davalebis gamcemi; g) „a“ an „b“ qvepunqtSi aRniS-
nuli piris uflebamonacvle (kanoni„cxovelTa axali jiSebis dacvis
Sesaxeb“)
103. sanaSene cxoveli – jiSis aRwarmoebisa da gamravlebisaTvis
gaTvaliswinebuli cxoveli (kanoni „cxovelTa axali jiSebis dacvis
137
Sesaxeb“)
104. sanaSene masala – sanaSene cxoveli, misi Tesli da embrioni
(kanoni„cxovelTa axali jiSebis dacvis Sesaxeb“)
105. sawarmoo daniSnulebis cxoveli – cxoveli, romelic gamoi-
yeneba jiSis aRwarmoebis miznebisagan gansxvavebuli miznebisaTvis
(kanoni„cxovelTa axali jiSebis dacvis Sesaxeb“)
106. sasazRvro-policiuri RonisZieba – samsaxurebriv-or-
ganizaciuli, saproceso, sagamoZiebo, administraciul-samarT-
lebrivi, operatiul-samZebro, sadazvervo, kontrdazverviTi, sare-
Jimo, teqnikuri da samxedro-taqtikuri RonisZiebebis erToblioba,
romelsac sasazRvro policia axorcielebs misTvis dakisrebuli
amocanebis Sesasruleblad (kanoni „saqarTvelos sasazRvro poli-
ciis Sesaxeb“)
107. sasazRvro-policiuri RonisZiebis obieqti – piri, romlis
mimarTac xorcieldeba sasazRvro-policiuri RonisZieba (kanoni
„saqarTvelos sasazRvro policiis Sesaxeb“)
108. saqarTvelos sazRvao sivrce – saqarTvelos Sida wylebi,
teritoriuli zRva, mimdebare zona, gansakuTrebuli ekonomikuri
zona da kontinenturi Selfi (kanoni „saqarTvelos sasazRvro poli-
ciis Sesaxeb“)
109. sazRvao moRvaweobis subieqtebi – sazRvao saqmianobasTan
dakavSirebuli saerTaSoriso organizaciebi, saxelmwifo organoebi,
adgilobrivi TviTmmarTvelobis organoebi, iuridiuli da fizikuri
pirebi (kanoni „saqarTvelos sasazRvro policiis Sesaxeb“)
110. savaWro politikis RonisZiebebi – saqonlis saqarTvelo-
Si Semotanisa da saqarTvelodan gatanis maregulirebeli aqtebis
safuZvelze moqmedi satarifo da arasatarifo RonisZiebebi (kanoni
„saqarTvelos sabaJo kodeqsi“)
111. saqoneli – nebismieri saxisa da aRwerilobis sagani (maT So-
ris, nedleuli, nakeToba, mowyobiloba, Senoba, nageboba, warmoebis
sxva saSualeba, moxmarebis sagani) rogorc myar, ise Txevad an airad
mdgomareobaSi, agreTve eleqtroenergia, saqonlis miwodebis Tanam-
devi momsaxureba, Tu am momsaxurebis Rirebuleba ar aRemateba saqon-
lis Rirebulebas. (kanoni „saxelmwifo Sesyidvebis Sesaxeb“)
112. saqoneli identuri – 1. sxvadasxva saqoneli, romlebsac aqvT
erTnairi maxasiaTeblebi, kerZod, fizikuri maxasiaTeblebi, xarisxi,
reputacia bazarze, warmoSobis qveyana da mwarmoebeli.(„sagadasax-
ado kodeqsi“) 2.saqoneli, romelic Sesafasebel saqonelTan Sedar-
138
ebiT yovelmxriv, fizikuri maxasiaTeblebis, xarisxisa da reputa-
ciis (savaWro niSnis) CaTvliT, erTnairia, agreTve aqvs erTi da igive
warmoSobis qveyana da mwarmoebeli piri (an sxvadasxva mwarmoebeli
piri, Tu ar moipoveba monacemebi Sesafasebeli saqonlis mwarmoebeli
piris mier warmoebul identur saqonelze). umniSvnelo garegnuli
gansxvavebebi ar unda uSlides xels saqonlis identurad miCnevas, Tu
sxva maCveneblebiT igi Seesabameba mocemul gansazRvrebas. identur
saqonlad ar CaiTvleba iseTi saqoneli, romlis inJineria, damuSaveba,
mxatvruli dizaini, naxazebi da eskizebi damzadebulia saqarTveloSi
(kanoni „saqarTvelos sabaJo kodeqsi“)
113. saqoneli msgavsi – 1. sxvadasxva saqoneli, romlebic ar arian
identurni, magram aqvT msgavsi maxasiaTeblebi da Sedgebian msgavsi
komponentebisagan, rac maT saSualebas aZlevs, ganaxorcielon erTi
da igive funqciebi da iyvnen komerciulad urTierTSemcvlelni.
(„sagadasaxado kodeqsi“) 2. saqoneli, romelic ar aris zustad Sesafa-
sebeli saqoneli da aqvs erTi da igive warmoSobis qveyana da mwarmoe-
beli piri (an sxvadasxva mwarmoebeli piri, Tu ar moipoveba monacemebi
Sesafasebeli saqonlis mwarmoebeli piris mier warmoebul identur
saqonelze), msgavsi fizikuri maxasiaTeblebi da Semadgeneli masa-
lebi, romelTa safuZvelzedac am saqonels SeuZlia Seasrulos igive
funqciebi da iyos komerciuli TvalsazrisiT Canacvlebadi. msgavs
saqonlad ar miiCneva iseTi saqoneli, romlis inJineria, damuSaveba,
mxatvruli dizaini, naxazebi da eskizebi damzadebulia saqarTveloSi
(kanoni „saqarTvelos sabaJo kodeqsi“)
114. saqoneli imave klasis an tipis – saqoneli, romelic ZiriTa-
di fizikuri maxasiaTeblebiT erTgvarovania Sesafasebel saqonelT-
an mimarTebiT. igi maqsimalurad miaxloebuli unda iyos importire-
buli saqonlis maxasiaTeblebTan da miekuTvnebodes Sesafasebeli
saqonlis saxeobis viwro jgufs, rigsa da nomenklaturas. amasTanave,
imave klasis an tipis saqonlad SeiZleba CaiTvalos saqoneli, romlis
Semotana xorcieldeba rogorc Sesafasebeli saqonlis qveynidan, ise
sxva qveynebidan (kanoni „saqarTvelos sabaJo kodeqsi“)
115. saqoneli urTierTSenacvlebadi – saqoneli an saqonelTa
jgufi, romelic funqciuri daniSnulebis, gamoyenebis, xarisxis, te-
qnikuri maxasiaTeblebis mixedviT cvlis sxva saqonels an saqonelTa
jgufs. (kanoni „Tavisufali vaWrobisa da konkurenciis Sesaxeb“)
116. saqonlis mflobeli – piri, romelic saqonlis Semdgomi
gadazidvis an/da sxva moqmedebis Sesrulebis mizniT saqonels inax-
avs sawyobSi an sxvagvaradaa pasuxismgebeli saqonlis SenaxvisaTvis,
agreTve piri, romelic sabaJo organos ver daumtkicebs, rom mis sa-
transporto saSualebaSi, Senoba-nagebobaSi an sxva teritoriaze mo-
Tavsebuli saqoneli masTan moxvda misi nebis sawinaaRmdegod. (kanoni
„saqarTvelos sabaJo kodeqsi“)
139
117. saqonlis mesakuTre – piri, romelsac saqonelze aqvs saqarT-
velos samoqalaqo kodeqsiT gansazRvruli sakuTrebis ufleba (kano-
ni „saqarTvelos sabaJo kodeqsi“)
118. sabaJo marSruti – saqarTvelos sabaJo teritoriaze sabaJo
zedamxedvelobas daqvemdebarebuli saqonlis gadaadgilebisaTvis
saqarTvelos sabaJo kanonmdeblobiT gansazRvruli marSruti (kano-
ni „saqarTvelos sabaJo kodeqsi“)
119. saqonlis gaSveba – moqmedeba, romliTac sabaJo organo uz-
runvelyofs deklarantis mier saqonlis gankargvis an/da saqon-
liT sargeblobis SesaZleblobas mis mimarT gamoyenebuli sabaJo
damuSavebis operaciis pirobebis Sesabamisad (kanoni „saqarTvelos
sabaJo kodeqsi“)
120. sabaJo gadawyvetileba – sabaJo organos uflebamosili piris
mier ganxorcielebuli qmedeba an dokumenti, romelsac saqarTvelos
kanonmdeblobis Sesabamisad axorcielebs an gascems sabaJo organo
yovel konkretul SemTxvevaSi (kanoni „saqarTvelos sabaJo kodeqsi“)
121. sabaJo procedurebi – sabaJo organoSi saqonlis wardgena
da daTvaliereba, saTanado dokumentebis arsebobis dadgena, zog-
adi deklarireba, sabaJo deklaraciis wardgena da registracia, sa-
buRaltro da sxva dokumentaciis Semowmeba, sabaJo gadasaxdelebis
gadaxda, saqonlis, satransporto saSualebisa da mgzavris piradi
nivTebis Semowmeba, agreTve sabaJo organoebis an maTi uflebamosili
pirebis oficialuri moTxovna an/da qmedeba, romlis mizania saqarT-
velos sabaJo kanonmdeblobis Sesruleba. (kanoni „saqarTvelos saba-
Jo kodeqsi“)
122. sabaJo zedamxedveloba – sabaJo organos mier gatarebul
RonisZiebaTa erToblioba, romelTa mizania saqonlis mimarT saqa-
rTvelos kanonmdeblobiT dadgenili valdebulebebis, SezRudvebis,
akrZalvebis, moTxovnebis an sxva pirobebis dacva. (kanoni „saqarT-
velos sabaJo kodeqsi“)
123. sabaJo kontroli – saqarTvelos sabaJo kanonmdeblobis Ses-
rulebis uzrunvelsayofad sabaJo organos mier sabaJo zedamxed-
velobas daqvemdebarebuli saqonlis mimarT am kodeqsiT gaTval-
iswinebuli sabaJo procedurebis ganxorcieleba. (kanoni „saqarT-
velos sabaJo kodeqsi“)
124. sabaJo damuSavebis operacia – saqonlis mimarT sabaJo re-
Jimis gamoyeneba, saqonlis gadatana Tavisufal zonaSi an Tavisufal
sawyobSi, saqarTvelos sabaJo teritoriidan saqonlis reeqsporti,
saqonlis ganadgureba sabaJo zedamxedvelobis qveS an saqonlis ga-
dacema saxelmwifo sakuTrebaSi. (kanoni „saqarTvelos sabaJo kod-
140
eqsi“)
125. sabaJo reJimebi: a) saqonlis Tavisufal mimoqcevaSi gaSveba
(importi); b) saqonlis tranziti; g) sabaJo sawyobSi saqonlis Senaxva;
d) sabaJo teritoriaze saqonlis gadamuSaveba; e) saqonlis droebiTi
Semotana; v) sabaJo teritoriis gareT saqonlis gadamuSaveba; z )
saqonlis eqsporti. (kanoni „saqarTvelos sabaJo kodeqsi“)
126. sabaJo valdebuleba – piris valdebuleba, gadaixados saqa-
rTvelos sabaJo kanonmdeblobiT dadgenili sabaJo gadasaxdelebi,
jarimebi an/da sauravebi. (kanoni „saqarTvelos sabaJo kodeqsi“)
127. sabaJo davalianeba – sxvaoba deklarantis jamur sabaJo val-
debulebasa da mis mier saqarTvelos sabaJo kanonmdeblobiT dadge-
nili calkeuli sabaJo valdebulebis mixedviT zedmetad gadaxdili
Tanxebis jams Soris. (kanoni „saqarTvelos sabaJo kodeqsi“)
128. saimedooba - Senoba-nagebobis, misi inJinruli sistemebis,
mzidi konstruqciebis normebiT gaTvaliswinebuli funqciebis Ses-
ruleba eqspluataciis mTel periodSi. (kanoni „arqiteqturul-sam-
Seneblo saqmianobaze saxelmwifo zedamxedvelobis Sesaxeb“)
129. saqonlis gadamuSavebis operaciebi: a) saqonlis damuSaveba,
maT Soris, montaJi, awyoba an sxva saqonelze morgeba; b) saqonlis war-
moeba; g) saqonlis SekeTeba, maT Soris, aRdgena da muSa mdgomareoba-
Si moyvana; d) saqarTvelos finansTa saministros mier gansazRvruli
saqonlis gamoyeneba, romelic xels uwyobs an aadvilebs gadamuSavebis
produqtis warmoebas, miuxedavad imisa, rom es saqoneli mTlianad an
nawilobriv ixarjeba gadamuSavebis procesSi. (kanoni „saqarTvelos
sabaJo kodeqsi“)
130. sajaro saqmianoba – administraciul organoSi an sxva sabiu-
jeto organizaciaSi ganxorcielebuli anazRaurebadi saqmianoba,
garda samecniero-saganmanaTleblo saqmianobisa (kanoni„ saxelmwifo
kompensaciisa da saxelmwifo akademiuri stipendiis Sesaxeb“)
131. samgzavro dokumenti – pasporti, misi Semcvleli sxva samg-
zavro dokumenti, agreTve saqarTvelos kanonmdeblobiT an saerTa-
Soriso xelSekrulebis safuZvelze aRiarebuli piradobis damadas-
turebeli dokumenti, romelic vargisia mgzavrobisaTvis (kanoni
„ucxoelTa samarTlebrivi mdgomareobis Sesaxeb“)
132. sakanonmdeblo iniciativa - kompetenturti organoebisa da
pirebis mier kanonproeqtis sakanonmdeblo organoSi Setanis ufle-
ba. sakanonmdeblo iniciativis ufleba aqvs saqarTvelos prezidents
mxolod gansakuTrebul SemTxvevebSi, mTavrobas, parlamentis wevrs,
saparlamento fraqcias, parlamentis komitets, afxazeTis avtonomi-
141
uri respublikisa da aWaris avtonomiuri respublikis umaRles war-
momadgenlobiT organoebs, aranakleb 30000 amomrCevels. (saqarT-
velos konstitucia)
133. sasazRvro gamtari punqti – saerTaSoriso mimosvlisaTvis
nebadarTuli gzatkecili an gzis monakveTi, rkinigzis sadguris,
portis, navsadguris, aeroportis (aerodromis) teritoriis nawili,
sadac xorcieldeba sazRvris gadakveTasTan dakavSirebuli sasazRv-
ro da saqarTvelos kanonmdeblobiT dadgenili sxva saxis kontroli
(kanoni „ucxoelTa samarTlebrivi mdgomareobis Sesaxeb“)
134. sasazRvro zona – saxelmwifo sazRvris xazidan an sanapiro
zolidan saqarTvelos teritoriis siRrmeSi Semavali ara umetes 5
kilometris siganis saxmeleTo zoli, agreTve saerTaSoriso aero-
portis (aerodromis), rkinigzis sadguris, saerTaSoriso samdinaro
da sazRvao portis teritoriis nawili, sadac xorcieldeba sazRvris
gadakveTasTan dakavSirebuli sasazRvro kontroli (kanoni „ucxoel-
Ta samarTlebrivi mdgomareobis Sesaxeb“)
135. simtkice - samSeneblo nakeTobisa da konstruqciis,maTi
SeerTebis kvanZebis, Senoba-nagebobis saZirkvlis, gruntis Tviseba,
rRvevis gareSe aitanos datvirTvebis saangariSo maCveneblebi. (kano-
ni „arqiteqturul-samSeneblo saqmianobaze saxelmwifo zedamxedv-
elobis Sesaxeb“)
136. sursaTi (an sasursaTo produqti) – adamianis sakvebad gan-
kuTvnili nebismieri produqti, gadamuSavebuli an gadaumuSavebeli.
sursaTi moicavs aseve yvela saxis sasmels, saReW rezins da yovel niv-
Tierebas dafasoebuli da sursaTSi gamosayenebeli wylis CaTvliT,
romelic mizanmimarTuladaa damatebuli sursaTis SemadgenlobaSi
misi warmoebisa da gadamuSavebis dros. sursaTi ar moicavs cxove-
lis sakvebs, farmacevtul preparatebs an samkurnalo produqtebs,
saerTo moxmarebis sagnebs, Tambaqos da Tambaqos produqtebs, nar-
kotikul da fsiqotropul saSualebebs, sxvadasxva narCenebsa da dam-
abinZureblebs (kanoni „sursaTis uvneblobisa da xarisxis Sesaxeb“)
137. sursaTis an cxovelis sakvebis mwarmoebeli – fizikuri an
iuridiuli piri, romelic pasuxs agebs am kanonis moTxovnaTa Ses-
rulebaze mis mier warmoebuli saqmianobis yovel etapze (kanoni
„sursaTis uvneblobisa da xarisxis Sesaxeb“)
138. sakvebi cxovelis – nebismieri nivTiereba an produqti,
sakvebdanamatebis CaTvliT, gadamuSavebuli an gadaumuSavebeli, ro-
melic gamiznulia cxovelis sakvebad (kanoni „sursaTis uvneblobisa
da xarisxis Sesaxeb“)
139. safrTxe – iseTi biologiuri, qimiuri an fizikuri agenti,
142
romelmac sasursaTo produqtSi an cxovelis sakvebSi moxvedris Sem-
TxvevaSi SesaZlebelia ziani miayenos adamianis janmrTelobas an si-
cocxles (kanoni „sursaTis uvneblobisa da xarisxis Sesaxeb“)
140. saqmiswarmoebis wesebi - im principebisa da normativebis er-
Toblioba, romlebic adgenen erTian moTxovnebs dawesebulebebSi
mmarTvelobiTi saqmianobis dokumentirebisa da dokumentebze muS-
aobis organizaciisadmi.
141. sursaTis xarisxi – uvnebeli sursaTis im maxasiaTeblebis
erToblioba, romelic dakavSirebulia saboloo momxmareblis eko-
nomikur interesebTan (kanoni „sursaTis uvneblobisa da xarisxis Ses-
axeb“)
142. sasursaTo produqti dafasoebuli – sursaTis nebismieri
nawilobriv an mTlianad SefuTuli erTeuli, romlis SigTavsis Secv-
la SeuZlebelia SefuTvis gaxsnis an Secvlis gareSe (kanoni „sursa-
Tis uvneblobisa da xarisxis Sesaxeb“)
143. sofeli – dasaxleba, romlis sazRvrebSic moqceulia saso-
flo-sameurneo saqmianobisaTvis gaTvaliswinebuli miwa da sxva
bunebrivi resursebi an/da romlis infrastruqtura ZiriTadad ori-
entirebulia sasoflo-sameurneo saqmianobis ganxorcielebaze (or-
ganuli kanoni „adgilobrivi TviTmmarTvelobis Sesaxeb“)
144. sferoebi regulirebadi ekonomikuri – ekonomikuri saqmi-
anobis saxeebi, romlebic momxmarebelTa ekonomikuri interesebis
dacvis saWiroebidan gamomdinare eqvemdebareba satarifo reguli-
rebas an/da infrastruqturul sferoebSi saxelmwifos sakuTrebaSi
arsebuli sawarmoebi. (kanoni „Tavisufali vaWrobisa da konkurenciis
Sesaxeb“)
145. sfero infrastruqturuli – sfero, romelSic xorcieldeba
araTavisuflad brunvadi saqonlis warmoeba, miwodeba, momsaxureba.
(kanoni „Tavisufali vaWrobisa da konkurenciis Sesaxeb“)
146. saqoneli araTavisuflad brunvadi – saqoneli, romlis war-
moeba, importi, miwodeba da moxmareba xdeba SezRuduli (specifi-
kuri), gansakuTrebuli pirobebiT. (kanoni „Tavisufali vaWrobisa da
konkurenciis Sesaxeb“)
147. satarifo regulireba – SezRuduli konkurenciis piro-
bebSi produqciasa da momsaxurebaze administraciuli organos
mier gansazRvruli fasi (tarifi). (kanoni „Tavisufali vaWrobisa da
konkurenciis Sesaxeb“)
148. sertifikati – dokumenti, romelic adasturebs, rom saWiro
143
saxiT identificirebuli mowyobiloba an momsaxureba Seesabameba
dadgenil moTxovnebs. (kanoni „eleqtronuli komunikaciis Sesaxeb“)
149. sivrciTi mowyoba – teritoriebis fizikuri garemosa da in-
frastruqturis formirebisaTvis kanonmdeblobis, am dargis sax-
elmwifo da adgilobrivi politikis, sivrciT-teritoriuli dageg-
mvis dokumentebis, fizikuri da iuridiuli pirebis moRvaweobis er-
TobliobiT gansazRvruli pirobebi da procesebi (kanoni „sivrciTi
mowyobisa da qalaqTmSeneblobis safuZvlebis Sesaxeb“)
150. sivrciT-teritoriuli dagegmva – saqmianoba, romelic areg-
ulirebs dasaxlebaTa teritoriebis gamoyenebis, miwaT- sargeblobis,
ganaSenianebisa da keTilmowyobis, garemosa da uZravi kulturuli
memkvidreobis dacvis, rekreaciis sivrciT-teritoriuli pirobebis,
satransporto, sainJinro da socialuri infrastruqturis, aseve
ekonomikuri ganviTarebis sivrciT aspeqtebs da gansaxlebis terito-
riul sakiTxebs. (kanoni „sivrciTi mowyobisa da qalaqTmSeneblobis
safuZvlebis Sesaxeb“)
151. sivrciT-teritoriuli dagegmvis normebi da wesebi – dageg-
mvaze uflebamosili saqarTvelos aRmasrulebeli xelisuflebis Se-
sabamisi uwyebis da adgilobrivi TviTmmarTvelobis (mmarTvelobis)
organos mier damtkicebuli kanonqvemdebare normatiuli aqtebi.
(kanoni „sivrciTi mowyobisa da qalaqTmSeneblobis safuZvlebis Ses-
axeb“)
152. sivrciT-teritoriuli dagegmvis dokumentacia – am kanoniT
gansazRvruli wesiT SemuSavebuli, SeTanxmebuli da damtkicebuli
dokumentebi, romlebic Seicavs teqstur da grafikul informacias.
(kanoni „sivrciTi mowyobisa da qalaqTmSeneblobis safuZvlebis Ses-
axeb“)
153. sarekreacio teritoria – saqarTvelos dasaxlebuli an/da
dausaxlebeli teritoria, romlis ganviTarebis ZiriTadi potencia-
lia turizmi da rekreacia da romelic moicavs erTmaneTTan dakav-
Sirebul bunebriv da kulturul kompleqsebs, turistuli da saku-
rorto infrastruqturis obieqtebs da SeiZleba gamoyenebul iqnes
adamianTa dasvenebisaTvis, maTi rekreaciuli moTxovnilebebis da-
sakmayofileblad. (kanoni „sivrciTi mowyobisa da qalaqTmSeneblobis
safuZvlebis Sesaxeb“)
154. sivrciT-teritoriuli ganviTarebis reglamentebi – teri-
toriebis gamoyenebisa da ganaSenianebis pirobebi da maxasiaTeblebi,
romlebic dadgenilia dasaxlebaTa teritoriebis gamoyenebisa da
ganaSenianebis regulirebis wesebis safuZvelze. (kanoni „sivrciTi
mowyobisa da qalaqTmSeneblobis safuZvlebis Sesaxeb“)
144
155. samSeneblo samuSao – Senobis, nagebobis an sxva obieqtis
mSeneblobasTan, rekonstruqciasTan, ngrevasTan, remontTan an ga-
naxlebasTan dakavSirebuli nebismieri samuSao (maT Soris, samSeneblo
moednis mowyoba, gruntis amoReba, Senobis an nagebobis ageba-aSeneba,
aRWurvilobis montaJi, mopirkeTeba da mosapirkeTebeli samuSaoebi,
mSeneblobasTan dakavSirebuli sakomunikacio qselebis mowyobis sa-
muSaoebi), agreTve mSeneblobis Tanamdevi momsaxureba, rogoricaa
burRva, geodeziuri samuSaoebi, kosmosuri da aerogadaReba, seis-
muri kvleva da saxelmwifo Sesyidvis Sesaxeb xelSekrulebiT gaT-
valiswinebuli sxva analogiuri momsaxureba, Tu am momsaxurebis
Rirebuleba ar aRemateba samSeneblo samuSaos Rirebulebas. (kanoni
„saxelmwifo Sesyidvebis Sesaxeb“)
t
1. tarifi zRvruli – eleqtronuli sakomunikacio qselis element-
ebTan daSvebis tarifis kanonmdeblobiT gansazRvrul SemTxvevebSi
saqarTvelos komunikaciebis erovnuli komisiis gadawyvetilebiT
dadgenili zeda zRvari. (kanoni „eleqtronuli komunikaciis Ses-
axeb“)
2. teleSopingi – programa, romelic Seicavs safasuris sanacvlod
raime uflebis, valdebulebis, saqonlis, momsaxurebis an samuSaos
miyidvis pirdapir SeTavazebas. (kanoni „mauwyeblobis Sesaxeb“)
3. terorizmi – Zaladoba an Zaladobis gamoyenebis muqara, mimarTu-
li fizikuri an iuridiuli pirebis winaaRmdeg, Senoba-nagebobebis,
satransporto saSualebebis, komunikaciebis da sxva materialuri
obieqtebis ganadgureba-dazianeba an maTi ganadgureba-dazianebis
muqara iaraRis, asafeTqebeli masalebis, birTvuli, qimiuri, biolo-
giuri Tu sxva, adamianis sicocxlisa da janmrTelobisaTvis saSiSi
nivTierebis gamoyenebiT an adamianis gatacebiTa Tu mZevlad ayvaniT,
raTa xelisufleba anda misi romelime organo an saerTaSoriso orga-
nizacia iZulebuli gaxdes, ganaxorcielos garkveuli qmedeba an Tavi
Seikavos garkveuli qmedebis ganxorcielebisagan, romelic teror-
istebis marTlsawinaaRmdego interesebSi Sedis; (kanoni „terorizm-
Tan brZolis Sesaxeb“)
4. teroristuli aqti – afeTqeba, cecxlis wakideba, iaraRis gamoy-
eneba an sxva qmedeba, romelic qmnis adamianis sicocxlis mospobis,
mniSvnelovani qonebrivi zianis an sxva mZime Sedegis ganxorcielebis
saSiSroebas, xelyofs sazogadoebis usafrTxoebas, saxelmwifos
mniSvnelovan politikur an ekonomikur interess da Cadenilia mo-
saxleobis daSinebis an xelisuflebis organoze zemoqmedebis mizniT;
(kanoni „terorizmTan brZolis Sesaxeb“)
5. terorizmi saerTaSoriso – teroristuli saqmianoba, romelic
145
ganxorcielda: a) teroristebis, teroristuli jgufebis an ter-
oristuli organizaciebis mier sxva saxelmwifos (saxelmwifoebis)
teritoriaze (teritoriebze), an Tu ziani miadga sxva saxelmwifos
(saxelmwifoebs); b) erTi saxelmwifos moqalaqeTa mier meore saxelm-
wifos moqalaqeTa mimarT; g) im SemTxvevaSi, rodesac rogorc teror-
isti, ise terorizmis msxverpli arian erTi an sxvadasxva saxelmwifos
moqalaqeebi, magram teroristuli aqti Cadenilia am saxelmwifoTa
teritoriebis gareT. (kanoni „terorizmTan brZolis Sesaxeb“)
6. teroristi – piri, romelic monawileobs teroristul saqmiano-
baSi; (kanoni „terorizmTan brZolis Sesaxeb“)
7. teroristuli jgufi – ori an meti piris gaerTianeba teror-
istuli saqmianobis (teroristuli aqtis) ganxorcielebis mizniT;
(kanoni „terorizmTan brZolis Sesaxeb“)
8. teroristuli organizacia – organizacia (miuxedavad misi
formisa), Seqmnili teroristuli saqmianobis (teroristuli aqtis)
ganxorcielebis mizniT. organizacia SeiZleba cnobil iqnes teror-
istulad, Tu misi Tundac erTi struqturuli qvedanayofi an Tundac
erTi wevri am organizaciis xelmZRvanelobis (xelmZRvanelis) ne-
barTviT axorcielebs teroristul saqmianobas (teroristul aqts);
(kanoni „terorizmTan brZolis Sesaxeb“)
9. terorizmTan brZola – saqmianoba, romelic mimarTulia teror-
istuli saqmianobis gamovlenisaken, Tavidan acilebis, aRkveTisa da
mosalodneli Sedegebis minimumamde Semcirebisaken (kanoni „teror-
izmTan brZolis Sesaxeb“)
10. totalizatori – TamaSoba, romelic imarTeba moTamaSeebis
mier Sejibrebis mimdinareobis an/da TamaSobis Sedegis prognozze
fsonebis dadebiT, xolo mogeba damokidebulia fsonis moculobaze.
totalizatori imarTeba mxolod specialurad mowyobil SenobaSi.
(„kanoni latariebis, azartuli da sxva momgebiani TamaSobebis mowyo-
bis Sesaxeb“)
11. transportis sferoSi saqmianoba – saavtomobilo, sazRvao/sam-
dinaro transportisa da samoqalaqo aviaciis sferoSi satransporto
procesTan dakavSirebuli saqmianoba kanoni „transportis sferos
marTvisa da regulirebis Sesaxeb“
12. transportis sfero – satransporto sistemisa da satransporto
procesis erToblioba (kanoni „transportis sferos marTvisa da reg-
ulirebis Sesaxeb“)
13. teqnikuri reglamenti – „produqciis da momsaxurebis sertifi-
kaciis Sesaxeb“ saqarTvelos kanoniT gansazRvruli dokumenti (kano-
146
ni „transportis sferos marTvisa da regulirebis Sesaxeb“)
14. teqnikuri regulireba – transportis sferos usafrTxoebis
mizniT teqnikuri reglamentebis SemuSaveba, gamocema da maTi Ses-
rulebis zedamxedveloba. (kanoni „transportis sferos marTvisa da
regulirebis Sesaxeb“)
15. teqnologiuri saSualeba – nebismieri teqnologia, mowyobi-
loba an misi komponenti, romelTa normalurad funqcionirebis
dros aRkveTilia an izRudeba moqmedebebi, romlebic ar aris nebad-
arTuli saavtoro an sxva uflebebis mflobelis mier; teqnologiuri
saSualeba qmediTad CaiTvleba, Tu daculi nawarmoebis an sxva obi-
eqtis gamoyenebisas uflebaTa mflobeli masTan wvdomas akontro-
lebs im procesebis meSveobiT (daSifrvis, kopirebis SezRudvisa da
sxva gziT), romlebic emsaxureba dacvis mizans. (kanoni „saavtori da
momijnave uflebebis Sesaxeb“)
16. teqnologiuri saSualebebis gverdis avla – mowyobilobis an
misi komponentis an/da sxva saSualebebis gamoyeneba teqnologiuri
saSualebebis neitralizaciisaTvis. (kanoni „saavtori da momijnave
uflebebis Sesaxeb“)
17. transferi gamoTanabrebiTi – eqskluziur uflebamosilebaTa
ganxorcielebis uzrunvelsayofad adgilobrivi TviTmmarTveli er-
Teulis biujetisaTvis saqarTvelos saxelmwifo biujetidan am ka-
noniT gansazRvruli formuliT, finansuri daxmarebis saxiT gamoyo-
fili saxsrebi, romelTa gamoyenebis mimarTulebebs damoukideblad
gansazRvravs adgilobrivi TviTmmarTvelobis warmomadgenlobiTi
organo (kanoni „adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis biujetis
Sesaxeb“)
18. transferi miznobrivi – delegirebul uflebamosilebaTa
gansaxorcieleblad adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis biuje-
tis mier saqarTvelos saxelmwifo biujetidan an/da avtonomiuri re-
spublikebis respublikuri biujetebidan finansuri daxmarebis saxiT
miRebuli saxsrebi (kanoni „adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis
biujetis Sesaxeb“)
19. transferi specialuri – adgilobrivi TviTmmarTveli erTeu-
lis biujetisaTvis ekologiuri da sxva stiqiuri movlenebis Sede-
gebis salikvidaciod, agreTve konkretuli kapitaluri da sxva mimdi-
nare xarjebis dasafinanseblad saqarTvelos saxelmwifo biujetidan
an/da avtonomiuri respublikebis respublikuri biujetebidan fi-
nansuri daxmarebis saxiT gamoyofili saxsrebi. (kanoni „adgilobrivi
TviTmmarTveli erTeulis biujetis Sesaxeb“)
20. tranziti – saqarTvelos teritoriis gadakveTa mesame saxelmwi-
147
foSi Sesvlis mizniT (kanoni „ucxoelTa samarTlebrivi mdgomareo-
bis Sesaxeb“)
21. tarifi daSvebis – eleqtronuli sakomunikacio qselis operato-
ris qselis elementebTan, maT resursebTan da simZlavreebTan daS-
vebis safasuri. (kanoni „eleqtronuli komunikaciis Sesaxeb“)
22. teqnologiuri neitralitetis principi – principi, romlis
mixedviTac maregulirebeli gadawyvetilebebis miRebisas arsebiTi
mniSvneloba eniWeba bolo momxmareblisTvis miwodebuli eleqtro-
nuli sakomunikacio momsaxurebis saxes da ara am momsaxurebis misa-
wodeblad gamoyenebul teqnologiebs. (kanoni „eleqtronuli komu-
nikaciis Sesaxeb“)
23. trafiki – operatoris qselis elementebisa da teqnikuri saSu-
alebebis jamuri datvirTva drois intervalSi. (kanoni „eleqtronu-
li komunikaciis Sesaxeb“)
24. turizmi - adamianis Tavisufali, nebayoflobiTi, droebiTi
gadaadgileba Tavisi sacxovrebeli adgilidan dasvenebis, gajan-
saRebis, istoriisa da kulturis Zeglebis daTvalierebis da/an sxva
mizniT. (kanoni „turizmisa da kurortebis Sesaxeb“)
25. turizmi Sida - saqarTveloSi mcxovrebi fizikuri pirebi-saTvis
gaweuli turistuli momsaxureba maTi mudmivi sacxovrebeli adgi-
lis farglebs gareT, qveynis sazRvrebSi. (kanoni „turizmisa da ku-
rortebis Sesaxeb“)
26. turizmi samkurnalo - kurortebis gamoyeneba mkurnalobis,
samedicino gamokvlevisa da sxva samedicino momsaxurebis misaRebad.
(kanoni „turizmisa da kurortebis Sesaxeb“)
27. turisti - fizikuri piri, romelic nebayoflobiT mogzaurobs
mudmivi sacxovrebeli adgilis farglebs gareT, dasvenebis, gaja-
nsaRebis, saqmiani an sxva mizniT, aranakleb 24 saaTis da ara umetes
erTi wlis vadiT, da romlis mogzaurobac ar anazRaurdeba droebi-
Ti yofnis adgilis safinanso wyaroebidan. (kanoni „turizmisa da ku-
rortebis Sesaxeb“)
28. turisti araorganizebuli - turisti, romelic mogzaurobs in-
dividualurad xelSekrulebis, sagzuris, samarSruto wignakis gar-
eSe. (kanoni „turizmisa da kurortebis Sesaxeb“)
29. turistuli resursebi - bunebrivi, istoriul-kulturuli, Sem-
ecnebiTi da socialur-sayofacxovrebo resursebis da saqarTvelos
teritoriaze arsebuli infrastruqturis erToblioba, romelic
akmayofilebs turistis moTxovnilebebs. (kanoni „turizmisa da ku-
148
rortebis Sesaxeb“)
30. turistuli saqmianoba - turistuli saqmianobis subieqtis
mier turistTa ganTavsebis, kvebis, tur-operatoruli.transpor-
tirebis, saeqskursio, gasajansaRebeli, reabilitaciis, sareklamo-
sainformacio, kulturuli, sportuli, sayofacxovrebo, gasarTobi
da a.S. mizniT gaweuli momsaxureba, romelic mimarTulia turistis
moTxovnilebaTa dasakmayofileblad. (kanoni „turizmisa da ku-
rortebis Sesaxeb“)
31. turistuli produqti, turistuli momsaxurebis paketi - tur-
istuli momsaxurebis ZiriTad formaTa (kveba, Ramis Teva ganTavsebis
sxvadasxva saSualebebSi, satransporto momsaxureba, eqskursiebi,
turistuli laSqrobebi da a.S.) aranakleb ori komponentisagan Sem-
dgari kompleqsi, romelic aucilebelia turistis moTxovnilebaTa
dasakmayofileblad da romlis Rirebuleba Sedis turistuli sag-
zuris fasSi. (kanoni „turizmisa da kurortebis Sesaxeb“)
32. turistuli sagzuri (vauCeri) - dokumenti, romelic adasturebs
turistis statuss, misTvis gasawevi momsaxurebis kategorias da
am kategoriiT momsaxurebis garantias. (kanoni „turizmisa da ku-
rortebis Sesaxeb“)
33. turi - konkretuli vadiT, gansazRvruli mizniTa da marSrutiT
mogzauroba, romelic uzrunvelyofilia turistuli produqtiT.
(kanoni „turizmisa da kurortebis Sesaxeb“)
34. turoperatori - iuridiuli piri an individualuri mewarme, ro-
melic axorcielebs turistuli produqtis formirebasa da real-
izacias. (kanoni „turizmisa da kurortebis Sesaxeb“)
35. turagenti - iuridiuli piri an individualuri mewarme, romelic
axorcielebs turistuli produqtis realizacias. (kanoni„ turizmi-
sa da kurortebis Sesaxeb“)
36. turistuli laSqroba - dasvenebis, mogzaurobisa da gajan-
saRebis procesi, romlis aucilebeli komponentebia kveba, Ramis Teva,
eqskursia da aqtiuri saSualebebiT (fexiT, cxeniT, velosipediT, Tx-
ilamurebiT da a.S.) gadaadgileba. (kanoni „turizmisa da kurortebis
Sesaxeb“)
37. turistuli mogzauroba - turizmis forma, romlis aucilebeli
komponentebia kveba, Ramis Teva da eqskursia. (kanoni „turizmisa da
kurortebis Sesaxeb“)
38. tye - geografiuli landSaftis nawili, romelic moicavs saqa-
rTvelos kanonmdeblobiT tyisTvis mikuTvnebuli xeebis, maTi
149
gavrcelebis arealSi moqceuli miwis, agreTve buCqebis, balaxebis,
cxovelebisa da sxvaTa erTobliobas, romlebic TavianTi ganviTa-
rebis procesSi urTierTdakavSirebulni arian biologiurad da gav-
lenas axdenen erTmaneTsa da garemoze. (saqarTvelos tyis kodeqsi)
39. tyis fondi saqarTvelos - saxelmwifo tyis fondisa da saqa-
rTveloSi sakuTrebis sxva formebiT arsebuli tyeebis da maTi
resursebis erToblioba. (saqarTvelos tyis kodeqsi)
40. tyis fondi saxelmwifo - saqarTvelos saxelmwifo tyis, saqa-
rTvelos kanonmdeblobiT misTvis mikuTvnebuli miwebisa da misi
resursebis erToblioba. (saqarTvelos tyis kodeqsi)
41. tyis fondi saxelmwifo sameurneo - saxelmwifo tyis fondi,
saxelmwifo tyis fondis daculi teritoriebis garda. (saqarTvelos
tyis kodeqsi)
42. tyis fondi adgilobrivi - saxelmwifo sameurneo tyis fondis
nawili, romelTan dakavSirebul samarTlebriv urTierTobebs am
kodeqsisa da saqarTvelos kanonmdeblobis Sesabamisad aregulire-
ben adgilobrivi TviTmmarTvelobisa da mmarTvelobis organoebi.
(saqarTvelos tyis kodeqsi)
43. tyekafi - saqarTvelos tyis fondis tyis gansazRvruli ubani,
romelzedac gansazRvrulia mosaWreli xeebis odenoba da moniSnu-
lia mosaWreli xeebi. (saqarTvelos tyis kodeqsi)
u
1. udanaSaulobis prezumcia - adamiani udanaSaulod iTvleba, vi-
dre misi damnaSaveoba ar damtkicdeba kanoniT dadgenili wesiT da
kanonier ZalaSi Sesuli sasamarTlos gamamtyunebeli ganaCeniT. ara-
vin ar aris valdebuli amtkicos Tavisi udanaSauloba. braldebis
mtkicebis movaleoba ekisreba bralmdebels. dadgenileba braldebu-
lis saxiT piris pasuxisgebaSi micemis Sesaxeb, sabraldebo daskvna da
gamamtyunebeli ganaCeni unda emyarebodes mxolod utyuar mtkiceb-
ulebebs. yovelgvari eWvi, romelic ver dadasturdeba kanoniT dad-
genili wesiT, unda gadawydes braldebulis sasargeblod. (saqarT-
velos konstitucia)
2. uzufruqti - uZravi nivTis gadacema sxva piris sargeblobaSi ise,
rom es piri uflebamosilia, rogorc mesakuTrem, gamoiyenos es nivTi
da ar dauSvas mesame pirTa mier misiT sargebloba, magram mesakuTri-
sagan gansxvavebiT, mas ara aqvs am nivTis gasxvisebis, ipoTekiT dat-
virTvis an memkvidreobiT gadacemis ufleba da am nivTis gaqiravebis
an ijariT gadacemisaTvis saWiroa mesakuTris Tanxmoba.
150
3. uimedo sagadasaxado davalianeba – vadagadacilebuli saga-
dasaxado davalianeba, romelic warmoqmnilia sagadasaxado kanon-
mdeblobiT gaTvaliswinebuli gadasaxadebiT an/da sanqciebiT, Tu
gadasaxadis gadamxdelis/sagadasaxado agentis qonebis mimarT saga-
dasaxado valdebulebis Sesrulebis uzrunvelyofis RonisZiebebis
gatarebis Sedegad dadginda, rom mas ar gaaCnia qoneba an/da aqtivebi,
an rom misi qoneba an/da aqtivebi imdenad mcirea, rom ver faravs sa-
samarTlos xarjebs. („saqarTvelos sagadasaxado kodeqsi“)
4. uimedo vali – saqonlis an/da momsaxurebis realizaciis Sedegad
gadasaxadis gadamxdelis mier aRiarebuli moTxovna an misi nawili,
romlis gadaxdis vada gasulia da romelic ar iqna anazRaurebuli
mimdinare sagadasaxado wlis bolomde. („saqarTvelos sagadasaxado
kodeqsi“)
5. ukanono Semosavlis legalizacia - ukanono SemosavlisaTvis
kanonieri saxis micema (SeZena, gamoyeneba, gadacema an sxva moqmedeba),
agreTve misi namdvili warmoSobis, mesakuTris an mflobelis an/da
qonebrivi uflebebis damalva an SeniRbva anda aseTi qmedebis Cad-
enis mcdeloba. (kanoni „ukanono Semosavlis legalizaciis aRkveTis
xelSewyobis Sesaxeb“)
6. umaRlesi ganaTleba – sruli zogadi ganaTlebis Semdgomi gana-
Tleba, romelic uzrunvelyofs profesiuli saqmianobis sxvadasxva
dargSi kvalificirebuli kadrebis momzadebas rac dasturdeba Ses-
abamisi dokumentiT. (kanoni „umaRlesi ganaTlebis Sesaxeb“)
7. umaRlesi ganaTleba saxelovnebo – umaRlesi ganaTleba, romlis
mizania xelovnebis erT an ramdenime dargSi Semsrulebeli speciali-
stebis momzadeba. (kanoni „umaRlesi ganaTlebis Sesaxeb“)
8. umaRlesi ganaTleba sasporto – umaRlesi ganaTleba, romlis
mizania sportis erT an ramdenime saxeobaSi Semsrulebeli speciali-
stebis momzadeba. (kanoni „umaRlesi ganaTlebis Sesaxeb“)
9. umaRlesi saganmanaTleblo dawesebuleba – umaRlesi sagan-
manaTleblo programis/programebis ganmaxorcielebeli saswavlo-
samecniero dawesebuleba, romlis ZiriTadi saqmianobaa umaRlesi sa-
ganmanaTleblo saqmianobisa da samecniero kvlevebis ganxorcieleba,
agreTve SemoqmedebiTi muSaobis warmarTva. umaRlesi saganmanaTle-
blo dawesebuleba Sedgeba ZiriTadi saganmanaTleblo da damx-
mare struqturuli erTeulebisagan da aniWebs Sesabamis akademiur
xarisxs/xarisxebs an/da profesiuli umaRlesi ganaTlebis Sesabamis
kvalifikacias. (kanoni „umaRlesi ganaTlebis Sesaxeb“)
10. umaRlesi saganmanaTleblo dawesebulebis filiali – umaRlesi
saganmanaTleblo dawesebulebis nawili, romelsac aqvs garkveuli
151
damoukidebloba, teritoriulad gancalkevebulia am dawesebulebis
marTvis organoebisagan da axorcielebs imave umaRles saganmanaTle-
blo programas (programebs), rasac Sesabamisi umaRlesi saganmana-
Tleblo dawesebuleba. (kanoni „umaRlesi ganaTlebis Sesaxeb“)
11. umuSevari – saqarTvelos kanonmdeblobiT gansazRvruli samuSao
asakis Sromisunariani an nawilobriv Sromisunariani piri, romelsac
ara aqvs samuSao, eZebs mas da mzad aris samuSaos Sesasruleblad.
(kanoni „dasaqmebis Sesaxeb“)
12. umuSevari registrirebuli – umuSevari, romelic registrireb-
ulia dasaqmebis saxelmwifo samsaxurSi. (kanoni „dasaqmebis Sesaxeb“)
13. umuSevrobis prevenciuli RonisZiebebi – arsebuli samuSao
adgilebis SenarCunebisa da axali samuSao adgilebis Seqmnis mizniT
registrirebul umuSevarTa, sawarmoTa da organizaciaTa subsidi-
reba, sasesxo momsaxureba da Tavdeboba. (kanoni „dasaqmebis Sesaxeb“)
14. universiteti – umaRlesi saganmanaTleblo dawesebuleba, ro-
melic umaRlesi akademiuri ganaTlebis samive safexuris saganmana-
Tleblo programebs axorcielebs. (kanoni „umaRlesi ganaTlebis Ses-
axeb“)
15. uflebaunarianoba fizikuri piris - piris unari, hqondes samo-
qalaqo uflebebi da movaleobebi. uflebaunarianoba warmoiSoba
dabadebis momentidan. („saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi“)
16. uflebaunarianoba iuridiuli piris - iuridiuli piris unari,
hqondes samoqalaqo uflebebi da movaleobebi. iuridiuli piris
uflebaunarianoba warmoiSoba misi registraciis momentidan da
wydeba misi likvidaciis dasrulebis faqtis registraciis momenti-
dan. („saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi“)
17. uflebamosileba - uflebamosili subieqtis kanoniT garantire-
buli SesaZlebloba da/an valdebuleba sakuTari saxeliT Seasrulos
garkveuli moqmedeba da damoukideblad agos pasuxi qmedebis Sede-
gze
18. uflebamosileba eqskluziuri – TviTmmarTveli erTeulis
uflebamosileba, romelsac igi axorcielebs saqarTvelos kanonmde-
blobiT dadgenili wesiT, damoukideblad da sakuTari pasuxismge-
blobiT (organuli kanoni „adgilobrivi TviTmmarTvelobis Sesaxeb“)
19. uflebamosileba delegirebuli – saxelmwifo mmarTvelobis
organos uflebamosileba, romelic am kanoniT dadgenili wesiT, kan-
onis Tanaxmad an adgilobrivi TviTmmarTvelobisa da saxelmwifo
mmarTvelobis organoebs Soris dadebuli xelSekrulebis safuZvel-
152
ze gansaxorcieleblad gadaecema TviTmmarTvel erTeuls (organuli
kanoni „adgilobrivi TviTmmarTvelobis Sesaxeb“)
20. uflebamosileba nebayoflobiTi – adgilobrivi TviTmmarTve-
li erTeulis uflebamosileba, sakuTari iniciativiT miiRos gadaw-
yvetileba yvela im sakiTxze, romelic kanonis Tanaxmad ar ganekuT-
vneba TviTmmarTveli erTeulis eqskluziur uflebamosilebas an
saxelmwifo mmarTvelobis organos uflebamosilebas da ar aris
akrZaluli TviTmmarTveli erTeulisTvis (organuli kanoni „adgi-
lobrivi TviTmmarTvelobis Sesaxeb“)
21. uflebamosileba administraciuli - adgilobrivi samsaxuris
Seqmnis, Sesabamisi struqturisa da personalis xelmZRvanelobis
(struqturebis Seqmna, reorganizacia, gaerTianeba, TanamSromelTa
daniSvna, gaTavisufleba, gadayvana, gadamzadeba, samuSao pirobebi-
sa da Sromis anazRaurebis gansazRvra), agreTve dafinansebisa da
xarjebis gawevis adgilobrivi TviTmmarTvelobis organos ufle-
bamosileba, romelic saWiroa am organoebis normaluri funqcioni-
rebisaTvis.
22. uflebamosileba momsaxurebiTi - adgilobrivi mosaxleobis
problemebis Sefasebis, saTanado zomebis miRebisa da RonisZiebebis
ganxorcielebis, momsaxurebis obieqtebis funqcionirebis, momsax-
urebis miwodebisa da uzrunvelyofis dagegmvis, dafinansebisa da
ganxorcielebis, agreTve damatebiTi momsaxurebis gawevis ufle-
bamosileba.
23. uflebamosileba sainvesticio - adgilobrivi TviTmmarTvelo-
bis funqciebis Sesasruleblad saWiro sainvesticio programebis
gansazRvrisa da dafinansebis, sakuTari moZravi da uZravi qonebis
aRdgenis an SeZenis, Sesabamisi materialuri, SromiTi da finansuri
saSualebebis mobilizaciis, investiciebisa da ganawilebis ganxor-
cielebis, agreTve adgilobriv biujetSi saTanado subsidiebis gaT-
valiswinebis uflebamosileba.
24. uflebamosileba maregulirebeli - fizikuri da iuridiuli
pirebisaTvis Sesasruleblad savaldebulo wesebisa da instruqciebis
dadgenis, agreTve saqarTvelos kanonmdeblobis Sesabamisad licen-
ziebis, nebarTvebis gacemis da dadgenili normebis darRvevisaTvis
jarimebis dawesebis uflebamosileba.
25. uflebamosileba diskreciuli – uflebamosileba, romelic ad-
ministraciul organos an Tanamdebobis pirs aniWebs Tavisuflebas
sajaro da kerZo interesebis dacvis safuZvelze kanonmdeblobis
Sesabamisi ramdenime gadawyvetilebidan SearCios yvelaze misaRebi
gadawyvetileba („zogadi administraciuli kodeqsi“)
153
26. usafrTxoeba saxanZro – fizikuri piris sicocxlis, janmrTelo-
bis an/da qonebis, saxelmwifos da iuridiuli pirebis qonebis xanZri-
sagan dacva (kanoni „saxanZro usafrTxoebis Sesaxeb“)
27. usafrTxoebis zona – terorizmTan brZolis subieqtebis aqti-
uri da masobrivi moqmedebis zona; „terorizmTan brZolis Sesaxeb“
28. usafrTxoebis deklaracia – sagangebo situaciis riskis faqto-
ris Sefasebis mizniT saqarTvelos kanonmdeblobiT dadgenili wesiT
wardgenili informacia saSiSi sawarmoo obieqtis Sesaxeb „bunebrivi
da teqnogenuri xasiaTis sagangebo situaciebisagan mosaxleobisa da
teritoriis dacvis Sesaxeb“
29. urbanuli qsovili – qalaqTmSeneblobiTi struqturebis, maT So-
ris, quCaTa qselis, moednebis, baRebis, Senoba-nagebobebis, ezoebis an
sainJinro komunikaciebis erToblioba „kulturuli memkvidreobis
Sesaxeb“
30. ucxoeli – piri, romelic ar aris saqarTvelos moqalaqe da ar
aris saqarTveloSi mudmivad mcxovrebi moqalaqeobis armqone piri,
agreTve am kanonis mesame kariT gaTvaliswinebul SemTxvevebSi piri,
romelsac dokumenturad ar udasturdeba an/da ar udgindeba rome-
lime qveynis moqalaqeobisadmi kuTvnileba da mudmivi sacxovrebeli
adgili. (kanoni „ucxoelTa samarTlebrivi mdgomareobis Sesaxeb“)
31. uZravi nivTi - miwis nakveTi masSi arsebuli wiaRiseuliT,miwaze
aRmocenebuli mcenareebi, aseve Senoba-nagebobani, romlebic myarad
dgas miwaze. („saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi“)
32. uZravi Zeglis gadaadgilebadi fragmenti – uZravi Zeglis war-
sulSi an amJamad Semadgeneli arsebiTi nawili, romelic gamocalkev-
ebulia Zeglisagan da am kanoniT aRiarebulia calke uflebis obieq-
tad, an romlis gamocalkevebac, uZravi Zeglis interesebidan gamom-
dinare, SesaZlebelia Zeglis dauzianeblad „kulturuli memkvidre-
obis Sesaxeb“
33. uZravi Zeglis teritoria – uZrav Zeglze saqarTvelos kanon-
mdeblobiT dadgenili wesiT damagrebuli miwis nakveTi, xolo aseTis
ararsebobis SemTxvevaSi – uZravi Zeglis mier uSualod dakavebuli
teritoria „kulturuli memkvidreobis Sesaxeb“
34. uZravi Zeglis gadaadgileba – uZravi Zeglis mdebareobis cvli-
leba misi ZiriTadi maxasiaTeblebis cvlilebis gareSe, Zeglis daSl-
iTa da Tavdapirveli saxiT aRdgeniT an misi sxvagvarad gadataniT
„kulturuli memkvidreobis Sesaxeb“
154
35. usaxlkaro – mudmivi, gansazRvruli sacxovrebeli adgilis ar-
mqone piri, romelic adgilobrivi TviTmmarTvelobis organoSi reg-
istrirebulia, rogorc usaxlkaro (kanoni „socialuri daxmarebis
Sesaxeb“)
36. umweo mdgomareoba – mdgomareoba, rodesac piri sxva pirze mate-
rialurad an sxvagvarad aris damokidebuli, rodesac pirs fizikuri
an fsiqikuri naklis gamo ar SeuZlia realurad Seafasos arsebuli vi-
Tareba, rodesac pirs ar gaaCnia sxva realuri saSualeba, garda imisa,
rom daemorCilos mis mimarT gamoyenebul Zaladobas (kanoni „adamia-
niT vaWrobis (trefikingis) winaaRmdeg brZolis Sesaxeb“)
37. ucxoeli – piri, romelic ar aris saqarTvelos moqalaqe da ar
aris saqarTveloSi mudmivad mcxovrebi moqalaqeobis armqone piri,
agreTve am kanonis mesame kariT gaTvaliswinebul SemTxvevebSi piri,
romelsac dokumenturad ar udasturdeba an/da ar udgindeba rome-
lime qveynis moqalaqeobisadmi kuTvnileba da mudmivi sacxovrebeli
adgili (kanoni „ucxoelTa samarTlebrivi mdgomareobis Sesaxeb“)
38. urTierTCarTva – eleqtronuli sakomunikacio qselebis fizi-
kuri da logikuri kavSiri, romelsac iyenebs erTi an ramdenime
eleqtronuli sakomunikacio qselis operatori, raTa erTi eleqtro-
nuli sakomunikacio qselis operatoris momxmarebels SesaZlebloba
mieces, daukavSirdes imave an sxva eleqtronuli sakomunikacio qse-
lis operatoris momxmarebels, an/da isargeblos sxva eleqtronuli
sakomunikacio qselis operatoris momsaxurebiT, da romelic xor-
cieldeba operatorebis mier sakuTari qselebis Sesabamis element-
ebTan SeuzRudavi, savaldebulo da aradiskriminaciuli urTierT-
daSvebiT. (kanoni „eleqtronuli komunikaciis Sesaxeb“)
39. urTierTdamokidebuleba (afilirebul) pirebs Soris) – pirebs
Soris gansakuTrebul urTierTobaTa arseboba, romelsac SeuZlia
uSualo gavlena moaxdinos maT Soris garigebebis pirobebze an eko-
nomikur Sedegebze. aseT gansakuTrebul urTierTobebs ganekuTvneba,
kerZod, urTierTobebi, romelTa drosac: pirebi arian erTi sawarmos
damfuZneblebi (monawileebi), Tu maTi jamuri wili aranakleb 20 pro-
centia; erTi piri pirdapir an arapirdapir monawileobs meore piris
sawarmoSi, Tu aseTi monawileobis wili aranakleb 20 procentia; erTi
piri Tanamdebobrivi mdgomareobiT eqvemdebareba meore pirs an erT
pirs pirdapir an arapirdapir akontrolebs meore piri; pirebi arian
filiali sawarmoebi an pirebs pirdapir an arapirdapir akontrolebs
mesame piri; pirebi erTad, pirdapir an arapirdapir akontroleben
mesame pirs; pirebi naTesavebi arian. (kanoni „eleqtronuli komunika-
ciis Sesaxeb“)
40. urTierTSenacvlebadi momsaxurebis saxeebi – saxis, xarisxis,
safasuris da sxva maxasiaTeblebis mixedviT erTgvarovani momsax-
155
urebis saxeebi, romlebic erTobliobaSi imdenad msgavsia, rom momx-
marebeli cvlis an mzadaa Secvalos erTi momsaxureba meoreTi. (kano-
ni „eleqtronuli komunikaciis Sesaxeb“)
41. urTierToperabeluroba – eleqtronuli sakomunikacio qselebi-
sa da sistemebis interfeisebis, agreTve teqnikuri, saoperacio da
funqcionaluri maxasiaTeblebis urTierTTavsebadoba da urTierT-
marTvadoba. (kanoni „eleqtronuli komunikaciis Sesaxeb“)
42. uimedo sagadasaxado davalianeba – vadagadacilebuli saga-
dasaxado davalianeba, romelic warmoqmnilia sagadasaxado kanon-
mdeblobiT gaTvaliswinebuli gadasaxadebiT an/da sanqciebiT, Tu
gadasaxadis gadamxdelis/sagadasaxado agentis qonebis mimarT saga-
dasaxado valdebulebis Sesrulebis uzrunvelyofis RonisZiebebis
gatarebis Sedegad dadginda, rom mas ar gaaCnia qoneba an/da aqtivebi,
an rom misi qoneba an/da aqtivebi imdenad mcirea, rom ver faravs sa-
samarTlos xarjebs. („sagadasaxado kodeqsi“)
43. uimedo vali – saqonlis an/da momsaxurebis realizaciis Sedegad
gadasaxadis gadamxdelis mier aRiarebuli moTxovna an misi nawili,
romlis gadaxdis vada gasulia da romelic ar iqna anazRaurebuli
mimdinare sagadasaxado wlis bolomde. („sagadasaxado kodeqsi“)
44. uxamsoba – gancxadeba, romelsac ara aqvs politikuri, kulturu-
li, saganmanaTleblo an samecniero Rirebuleba da romelic uxeSad
laxavs sazogadoebaSi sayovelTaod damkvidrebul eTikur normebs.
(kanoni „sityvisa da gamoxatvis Tavisuflebis Sesaxeb“)
f
1. fakulteti – umaRlesi saganmanaTleblo dawesebulebis ZiriTa-
di saswavlo-samecniero da administraciuli erTeuli, romelic uz-
runvelyofs studentTa momzadebas erT an ramdenime specialobaSi
da maTTvis Sesabamisi akademiuri xarisxis an/da profesiuli umaR-
lesi ganaTlebis Sesabamisi kvalifikaciis miniWebas. (kanoni „umaR-
lesi ganaTlebis Sesaxeb“)
2. fakultetis sabWo – umaRlesi saganmanaTleblo dawesebulebis
ZiriTadi erTeulis warmomadgenlobiTi organo. (kanoni „umaRlesi
ganaTlebis Sesaxeb“)
3. falsifikacia – sursaTis Semadgenlobis, maxasiaTeblebis, asor-
timentis da warmoSobis Seusabamoba dadgenil moTxovnebTan an Tan-
darTul dokumentebSi da etiketze aRniSnul monacemebTan. (kanoni
„sursaTis uvneblobisa da xarisxis Sesaxeb“)
4. fasiani qaRaldi (fasiani qaRaldebi) – mimoqcevadi finansuri
156
instrumentebi da uflebebi, romelTa sajaro SeTavazebac SesaZle-
belia wilobrivi Tu sasesxo fasiani qaRaldebis saxiT (an maTi kom-
binirebuli variantiT) an romlebic SeiZleba gardaiqmnas aseTebad an
romlebic arian aseTebze xelmowerisa Tu aseTebis SeZenis uflebis
matareblebi, sainvesticio xelSekrulebebi da fasian qaRaldebTan
dakavSirebuli sxva instrumentebi da uflebebi. (kanoni „fasiani qa-
Raldebis bazris Sesaxeb“)
5. fasiani qaRaldebis bazris monawile - investori, emitenti, fa-
siani qaRaldebis bazris regulirebadi monawile, auditori. (kanoni
„fasiani qaRaldebis bazris Sesaxeb“)
6. fasiani qaRaldebis bazris regulirebadi monawile – safondo
birJa, centraluri depozitari, fasiani qaRaldebis registratori,
fasiani qaRaldebis bazris Suamavali. (kanoni „fasiani qaRaldebis ba-
zris Sesaxeb“)
7. fasiani qaRaldebis bazris Suamavali – sabrokero kompania an
sxva Suamavali, romlis saqmianobasac zedamxedvelobas uwevs saagen-
to Tavis mier dadgenili wesebiT. (kanoni „fasiani qaRaldebis bazris
Sesaxeb“)
8. fasiani qaRaldis nominaluri mflobeli – iuridiuli piri, ro-
melic aris fasiani qaRaldebis bazris Suamavali, banki an centraluri
depozitari, romelsac registrirebuli mesakuTre (an sxva nominal-
uri mflobeli) werilobiTi xelSekrulebiT aniWebs uflebas, fasiani
qaRaldebi am nominaluri mflobelis saxelze Seitanos reestrSi da
beneficiari mesakuTris an nominaluri mflobelis interesebisaTvis
Caebas am fasian qaRaldebTan dakavSirebul sxva operaciebSi. (kanoni
„fasiani qaRaldebis bazris Sesaxeb“)
9. fasiani qaRaldebis registratori – saagentos mier licenzire-
buli iuridiuli piri, romelic awarmoebs emitentis fasiani qaRal-
debis reestrs da asrulebs sxva funqciebs, romlebic gansazRvru-
lia xelSekrulebaSi emitentsa da fasiani qaRaldebis registrators
Soris. (kanoni „fasiani qaRaldebis bazris Sesaxeb“)
10. fasTa kotireba – gamartivebuli saSualeba saqonlis, momsax-
urebisa da mcire saxis samuSaos SesyidvisaTvis, romlis drosac
ganmsazRvrelia fasis kriteriumi. (kanoni „saxelmwifo Sesyidvebis
Sesaxeb“)
11. faqtoringi – savaWro-sakomisio operaciis saxeoba, romelic
Sexamebulia klientis sabrunavi kapitalis dakreditebasTan, moicavs
klientis debitoruli davalianebis inkasirebas, dakreditebas da
sakredito da savaluto riskis garantiebs. (kanoni „komerciuli
bankebis Sesaxeb“)
157
12. fiduciaruli operacia – ndobiTi operacia, romelsac banki an
satrasto kompania awarmoebs Tavisi saxeliT, magram klientis dava-
lebiT da misi xarjiT (rogorc wesi, investiciebis samarTavad); mTe-
li riskisaTvis klienti Tavadaa pasuxismgebeli, xolo banki miiRebs
sakomisios. (kanoni „komerciuli bankebis Sesaxeb“)
13. forfetireba – sagareo vaWrobis garigebebis dros eqsportis da-
krediteba mimwodeblis mier brunvis gareSe komerciuli Tamasuqebis,
sxva savalo valdebulebebis SeZenis gziT; am operaciis Sesrulebisas
garantia importiori qveynis banki. (kanoni „komerciuli bankebis Ses-
axeb“)
14. fiuCersuli operaciebi – nedleulis, oqros, safinanso da
sakredito instrumentebis yidva-gayidvis swrafi garigebebi birJe-
bze garigebis dadebis momentisaTvis fiqsirebuli fasiT, operaciis
garkveuli drois Semdeg Sesrulebis pirobiT. garigebis Sesrule-
bamde garantiis saxiT Seitaneba garkveuli Tanxa. (kanoni „komerciu-
li bankebis Sesaxeb“)
15. filiali [laT. fi lialis vaJiSvilisa] - raime dawesebulebis an orga-
nizaciis ganyofileba, romelic moTavsebulia sxvagan da aqvs erT-
gvari damoukidebloba.
16. filiali sawarmos - sawarmos SeuZlia daaarsos filiali, ro-
melic ar aris iuridiuli piri. saqarTveloSi registrirebuli sawar-
mos filialis registracia ar aris savaldebulo. sawarmos SeuZlia
filialis daarsebis Sesaxeb Setyobineba gaugzavnos maregistrireb-
el organos filialis adgilsamyoflis mixedviT. maregistrirebeli
organo valdebulia, samewarmeo reestrSi Seitanos informacia fil-
ialis registraciis Taobaze.
17. fiskaluri agenti – sagadaxdo sistemisa da fasiani qaRaldebis
mimoqcevis organizebiT saxelmwifos fiskaluri politikis ganx-
orcielebis mxardamWeri piri, romelic warmoadgens saxelmwifos
sxva qveynis centralur bankebTan da saerTaSoriso safinanso orga-
nizaciebTan urTierTobaSi. (kanoni „erovnuli bankis Sesaxeb“)
18. forvarduli operacia – garigeba, romlis angariSsworeba xor-
cieldeba garigebis dadebis dRidan 2 sabanko dReze meti periodis
ganmavlobaSi. (kanoni „erovnuli bankis Sesaxeb“)
19. fonograma – Sesrulebis xmis, sxva xmis an xmis gamomxatveli sig-
nalis Canaweri. termini ar gulisxmobs audiovizualur nawarmoebSi
CarTul xmis Canawers. (kanoni „saavtori da momijnave uflebebis Ses-
axeb“)
20. fonogramis damamzadebeli – fizikuri an iuridiuli piri,
158
romelmac Tavis Tavze aiRo iniciativa da ikisra pasuxismgebloba
Sesrulebis an sxva xmebis pirveli xmovani Canaweris ganxorcielebi-
saTvis; Tu ar arsebobs sawinaaRmdego dasabuTeba, fonogramis dama-
mzadeblad miiCneva fizikuri an iuridiuli piri, romlis saxeli an/da
dasaxelebac saTanado wesiT aRniSnulia fonogramaze an/da mis fut-
larze. (kanoni „saavtori da momijnave uflebebis Sesaxeb“)
21. fortificirebuli sakvebi produqtebi – mikroelementebiTa da
vitaminebiT gamdidrebuli sakvebi produqtebi, romlebic gamoiyene-
ba mikroelementebisa da vitaminebis deficitiT gamowveuli daavade-
bebis profilaqtikisaTvis „sazogadoebrivi janmrTelobis Sesaxeb“
22. fondi sarezervo – adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis biu-
jetSi gauTvaliswinebeli da sagangebo xarjebis, agreTve sxva adgi-
lobrivi mniSvnelobis RonisZiebebis dasafinanseblad gansazRvruli
sabiujeto saxsrebi (kanoni „adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis
biujetis Sesaxeb“)
23. frenSaizingi - grZelvadiani valdebulebiTi urTierToba, rom-
liTac damoukidebeli sawarmoebi ormxrivad kisruloben, saWiroebis
mixedviT, specifikur valdebulebaTa Sesrulebis gziT xeli Seuwyon
saqonlis warmoebas, gasaRebasa da momsaxurebaTa ganxorcielebas.
(„saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi“)
24. falsifikacia [laT. falsifi co vayalbeb] - 1. raime namdvilis, WeSmari-
tis Secvla mcdariT, yalbiT; risame gayalbeba; risame xarisxis gaua-
reseba (am mniSvnelobiT ixmareba agreTve f a l s i f i c i r eb a). 2. sur-
saTis Semadgenlobis, maxasiaTeblebis, asortimentis da warmoSobis
Seusabamoba dadgenil moTxovnebTan an TandarTul dokumentebSi da
etiketze aRniSnul monacemebTan (kanoni „sursaTis uvneblobisa da
xarisxis Sesaxeb“)
25. faseulobebi sasaqonlo-materialuri – piris mier Cveulebrivi
sameurneo saqmianobis procesSi gamoyenebuli nedleuli, masalebi,
naxevarfabrikatebi, marag-nawilebi, tara da mza produqcia (saqone-
li) buRaltruli aRricxvis saerTaSoriso standartebis mixedviT.
(„sagadasaxado kodeqsi“)
26. fumigacia – sakarantino RonisZieba, romlis drosac xdeba saso-
flo-sameurneo mcenareebis mavneblebisagan karantins daqvemdebare-
buli tvirTis gawmenda Sxamiani orTqlisa da gazebis SexrColebiT.
(kanoni „sakarantino momsaxurebis mosakreblebis Sesaxeb“ )
q
1. qalaqi – aranakleb 5000 mosaxlisagan Semdgari msxvili dasaxle-
ba, romelsac aqvs saqalaqo meurneoba da ekonomikur-kulturuli
159
centria. qalaqis kategorias SeiZleba miekuTvnos dasaxleba, romlis
mosaxleTa ricxvi 5000-ze naklebia, Tu igi aris TviTmmarTveli er-
Teulis administraciuli centri an aqvs Semdgomi ekonomikuri gan-
viTarebisa da mosaxleobis zrdis uaxloesi perspeqtiva. qalaqebs,
maTTvis dakisrebuli specifikuri funqciebidan da saxelmwifo mniS-
vnelobidan gamomdinare, SeiZleba mieniWos specialuri statusi (or-
ganuli kanoni „adgilobrivi TviTmmarTvelobis Sesaxeb“)
2. qalaqTmSenebloba – qalaqganviTareba (urbanuli ganviTareba);
dasaxlebaTa (maT Soris, sasoflo dasaxlebaTa) fizikuri garemosa da
infrastruqturis formirebisaTvis kanonmdeblobis, am dargis sax-
elmwifo da adgilobrivi politikis, sivrciT-teritoriuli dageg-
mvis dokumentebis, fizikuri da iuridiuli pirebis moRvaweobis er-
TobliobiT gansazRvruli pirobebi da procesebi. (kanoni „sivrciTi
mowyobisa da qalaqTmSeneblobis safuZvlebis Sesaxeb“)
3. qalaqTmSeneblobiTi kadastri (mravalmiznobrivi kadastri)
– sainformacio sistema, romelic moicavs sivrciT-teritoriuli
ganviTarebis reglamentebis monacemebs, informacias socialuri,
satransporto, sainJinro da samrewvelo infrastruqturis, Senoba-
nagebobebis ganTavsebisa da mdgomareobis Sesaxeb, teritoriebis
ekologiuri, sainJinro-geologiuri da seismuri mdgomareobis Tao-
baze, agreTve sxva monacemebs, romlebic gamoiyeneba sivrciT-teri-
toriuli dagegmvis dokumentaciis SemuSavebisaTvis da sivrciT-
teritoriuli ganviTarebis marTvisaTvis. (kanoni „sivrciTi mowyo-
bisa da qalaqTmSeneblobis safuZvlebis Sesaxeb“)
4. qvelizingi – mimRebis mier mesame pirisaTvis lizingis sagniT
sargeblobis uflebis gadacema lizingis xelSekrulebis safuZvelze
(kanoni „salizingo saqmianobis xelSewyobis Sesaxeb“)
5. qvemenarde – iuridiuli an mewarme fizikuri piri, romelic
xelSekrulebiT dakavSirebulia menardesTan samuSaos garkveuli
nawilis Sesrulebaze da romelsac miRebuli aqvs saproeqto-samSene-
blo saqmianobis licenzia (kanoni „samSeneblo saqmianobis Sesaxeb“)
6. qimiuri nivTierebebis brunva – qimiuri nivTierebebis importi,
eqsporti, tranziti „sazogadoebrivi janmrTelobis Sesaxeb“
7. qoneba – yvela nivTi da aramaterialuri sikeTe, romelTa SeuzRu-
davad SeZena da romelTa floba, gankargva da romlebiT sargebloba
SeuZliaT pirebs. („sagadasaxado kodeqsi“)
8. qonebis legalizeba – kanoniT gaTvaliswinebul qonebaze kanon-
ieri sakuTrebis uflebis dadastureba, romelic SeiZleba SeizRu-
dos an CamorTmeul iqnes mxolod saqarTvelos konstituciis 21-e
muxliT gansazRvrul SemTxvevebSi „qonebis legalizebis Sesaxeb“
160
9. qoneba dausabuTebeli _ is qoneba, agreTve am qonebidan miReb-
uli Semosavali, aqciebi (wili), romlis kanonieri saSualebebiT mop-
ovebis damadasturebeli dokumentebi Tanamdebobis pirs, misi ojaxis
wevrs an axlo naTesavs ar gaaCnia an igi SeZenilia ukanono qonebis gas-
xvisebis Sedegad miRebuli fuladi saxsrebiT
10. qmedunarianoba - fizikuri piris unari, Tavisi nebiTa da moqmedeb-
iT sruli moculobiT SeiZinos da ganaxorcielos samoqalaqo ufle-
bebi da movaleobebi (qmedunarianoba), warmoiSoba srulwlovanebis
miRwevisTanave. srulwlovania piri, romelmac miaRwia Tvrameti wlis
asaks. (samoqalaqo kodeqsi)
11. qmeduunaro - piri, romelic Wkuasustobis an suliT avadmyofo-
bis gamo sasamarTlos mier aseTad iqneba aRiarebuli. am piris ufle-
bebs axorcielebs misi kanonieri warmomadgeneli (meurve). qmeduun-
arod aRiarebuli piris gankurnebis an janmrTelobis mniSvnelovnad
gaumjobesebis SemTxvevaSi sasamarTlo aRiarebs mas qmedunarianad.
(samoqalaqo kodeqsi)
12. qiravnoba - xelSekruleba, romlis Tanaxmad gamqiravebeli mova-
lea damqiravebels sargeblobaSi gadasces nivTi gansazRvruli va-
diT. damqiravebeli movalea gamqiravebels gadauxados daTqmuli
qira. (samoqalaqo kodeqsi)
13. qorwineba - ojaxis Seqmnis mizniT qalisa da mamakacis nebayoflo-
biTi kavSiria, romelic registrirebulia saqarTvelos iusticiis
saministros mmarTvelobis sferoSi Semavali sajaro samarTlis iu-
ridiuli piris – samoqalaqo reestris saagentos teritoriul sam-
saxurSi. (samoqalaqo kodeqsi)
y
1. yuradReba sazogadoebrivi – sazogadoebis interesi (da ara
calkeul pirTa ubralo cnobismoyvareoba) im movlenisadmi, ro-
melic dakavSirebulia demokratiul saxelmwifoSi sazogadoebrivi
TviTmmarTvelobis ganxorcielebasTan. (kanoni „sityvisa da gamoxat-
vis Tavisuflebis Sesaxeb“)
S
1. Sesruleba sajaro – nawarmoebis, Sesrulebis, fonogramis, vid-
eogramis, mauwyeblobis organizaciis gadacemis warmodgena deklam-
aciis, TamaSobis, simReris, cekvis an sxva saxiT, uSualod (cocxali
Sesruleba) an nebismieri mowyobilobis meSveobiT, adgilze (adgile-
bze), sadac sajaro Sesruleba SeiZleba aRqmul iqnes sajaro gadace-
mis aucileblobis gareSe da sadac eswrebian an SeiZleba eswrebodnen
161
pirebi, romlebic ar miekuTvnebian ojaxis an ojaxis axlobelTa wres.
audiovizualuri nawarmoebis sajaro Sesrulebad iTvleba nawarmoe-
bis gamosaxulebaTa Cveneba TanamimdevrobiT. (kanoni „saavtori da
momijnave uflebebis Sesaxeb“)
2. Semsrulebeli – msaxiobi (Teatris, kinosi da a.S.), momRerali,
musikosi, mocekvave an sxva piri, romelic TamaSobs rols, kiTxulobs,
mReris, axdens deklamirebas, ukravs musikalur instrumentze an sx-
vagvarad asrulebs literaturis an xelovnebis nawarmoebs, saestra-
do, sacirko, Tojinur an folklorul nomers. (kanoni „saavtori da
momijnave uflebebis Sesaxeb“)
3. Sefasebis sistema – sistema, romlis meSveobiTac fasdeba ojaxis
socialur-ekonomikuri mdgomareoba da dgindeba misi keTildReobis
done (kanoni „socialuri daxmarebis Sesaxeb“)
4. SezRudva demokratiuli sazogadoebisaTvis kritikulad
aucilebeli – legitimuri miznidan gamomdinare SezRudva, romelic
emsaxureba demokratiuli sazogadoebis arsebobisaTvis Seucvleli
da sasicocxlo mniSvnelobis sikeTis dacvas da romelic SeiZleba
ganxorcieldes mxolod maSin, roca amoiwureba legitimuri miznis
miRwevis yvela sxva gonivruli da qmediTi SesaZlebloba. (kanoni „si-
tyvisa da gamoxatvis Tavisuflebis Sesaxeb“)
5. SezRudvis proporciuloba – legitimuri miznisa da kritiku-
li aucileblobis Sesabamisi SezRudva, romelic am miznis miRwevis
yvelaze efeqtiani da yvelaze naklebad SemzRudavi saSualebaa. ufro
mkacri zomebis gamoyeneba unda moxdes mxolod maSin, roca sxvagvarad
SeuZlebelia legitimuri miznis miRweva da kritikuli aucileblobis
moTxovnebis dakmayofileba. (kanoni „sityvisa da gamoxatvis Tavisu-
flebis Sesaxeb“)
6. Sesaferisi samuSao – samuSao, romelic akmayofilebs Semdeg
moTxovnebs: a) Seesabameba samuSaos maZieblis profesiul momzade-
bas kvalifikaciis gaTvaliswinebiT, aseve fizikur mdgomareobas, Tu
amis aucilebloba samuSao adgilis moTxovniT aris ganpirobebuli;
b) maZieblis ZiriTadi sacxovrebeli adgilidan samuSao adgilze mis-
vla satransporto saSualebiT mgzavrobisas bavSviani qalebisaTvis
SesaZlebelia ara umetes 30 wuTSi, xolo sxvebisaTvis – ara umetes 60
wuTSi; g) anazRaureba mocemuli samuSaos mixedviT ar aris naklebi
registrirebuli umuSevris xelfasze wina samuSao adgilis mixedviT;
d) nebismieri anazRaurebadi samuSao, maT Soris, droebiTi xasiaTis,
Sesaferisad iTvleba pirisaTvis: d.a) romelsac ara aqvs profesia da
pirvelad eZebs samuSaos; d.b) romelic daTxovnilia samuSaodan Sro-
mis disciplinis darRvevisaTvis; d.g) romelic Tormet Tveze meti
xnis umuSevaria; d.d) romelmac Sewyvita an ar isurva profesiuli
gadamzadeba (axali profesiis miReba) dasaqmebis saxelmwifo sam-
162
saxuris SeTavazebiT; d.e) romelic daTxovnilia samxedro savalde-
bulo samsaxuridan da ara aqvs profesia; d.v) romelic yofili pati-
maria da gaTavisuflda sasjelaRsrulebis dawesebulebidan. (kanoni
„dasaqmebis Sesaxeb“)
7. Svilobilad ayvana (mindobiT aRzrda) – obol da mSobelTa mz-
runvelobamoklebul bavSvTa movlisa da aRzrdis mizniT, saxelmwi-
fosa da dedobil-mamobils Soris dadebuli xelSekrulebis safuZ-
velze gatarebul RonisZiebaTa erToblioba, romlis ganxorciele-
biTac saxelmwifo iRebs valdebulebas, daicvas da uzrunvelyos
bavSvis ojaxur garemoSi aRzrdis kanonieri ufleba (kanoni „social-
uri daxmarebis Sesaxeb“)
8. Svilobili – saxelmwifosa da dedobil-mamobils Soris dade-
buli xelSekrulebis safuZvelze dedobil-mamobilisaTvis mosav-
lelad da aRsazrdelad gadacemuli bavSvi (kanoni „socialuri dax-
marebis Sesaxeb“)
9. Sinaganawesi dawesebulebis - SinaganawesiT ganisazRvreba: a) sa-
muSao dros dasawyisi da dasasruli; b) dRis ganmavlobaSi Sesvenebis
dro; g) dasvenebis da sadResaswaulo dReebSi, agreTve yoveldRiuri
samuSao dro is damTavrebis Semdeg dawesebulebaSi yofnis pirobebi
da wesi; d) samsaxurebriv sakiTxebze gankargulebaTa mosamsaxuree-
bamde dayvanis wesi; e) xelfasis gacemis dro da adgili; v) Sromis
dacvisa da xanZarsawinaaRmdego usafrTxoebis zogadi instruqciebi;
z) samsaxurSi aryofnis Setyobinebis wesi. (kanoni „sajaro samsaxuris
Sesaxeb“)
10. Sinasameurneo saqmianoba – ojaxis sasikeTod mimarTuli saqmi-
anoba, romelic iTvaliswinebs sacxovrebeli adgilis erTobliv gam-
oyenebas, mis movla-patronobas, ojaxisaTvis saWiro saarsebo saSu-
alebebis mopovebasa da erTobliv gankargva-ganawilebas (kanoni „so-
cialuri daxmarebis Sesaxeb“)
11. Semowmeba specialuri – sasazRvro-policiuri RonisZieba, ro-
melic xorcieldeba damxmare da teqnikuri saSualebebis gamoyenebiT,
sasazRvro reJimis uzrunvelyofis mizniT, mosalodneli safrTxis
Tavidan asacileblad (kanoni „saqarTvelos sasazRvro policiis Ses-
axeb“)
12. SantaJi – piris iZuleba, Seasrulos an ar Seasrulos raime moq-
medeba misTvis an misi axloblebisaTvis saxelis gamtexi an sxva sazia-
no cnobebis gaxmaurebis muqariT (kanoni „adamianiT vaWrobis (tre-
fikingis) winaaRmdeg brZolis Sesaxeb“)
13. SemoqmedebiTi kavSiri – sajaro samarTlis arasamewarmeo (ara-
komerciuli) iuridiuli piri – literaturisa da xelovnebis erTi an
163
ramdenime sferos aranakleb 5 Semoqmedi muSakis profesiul-Semoq-
medebiTi gaerTianeba, romelSic gawevrianeba nebayoflobiTia da igi
miznad isaxavs literaturisa da xelovnebis ama Tu im dargis ganviTa-
rebas, mis wevrTa saerTo kanonieri interesebisa da uflebebis dac-
vas, sxva arasamewarmeo (arakomerciuli) saqmianobis ganxorcielebas
(kanoni „Semoqmed muSakTa da SemoqmedebiTi kavSirebis Sesaxeb“)
14. Semoqmedi muSaki – fizikuri piri, romlis inteleqtualur-Semo-
qmedebiTi saqmianobis Sedegia literaturisa da xelovnebis nawarmoe-
bi an maTi interpretacia. (kanoni „Semoqmed muSakTa da SemoqmedebiTi
kavSirebis Sesaxeb“)
15. SemoqmedebiTi jgufi – saerTo miznis misaRwevad aranakleb 5
Semoqmedi muSakis nebayoflobiTi gaerTianeba, romelic ar aris iu-
ridiuli piri. amasTan, SemoqmedebiTi kavSiris wevrs ufleba aqvs gaw-
evriandes SemoqmedebiT jgufSic, Tu es ar ewinaaRmdegeba kavSiris
wesdebas. (kanoni „Semoqmed muSakTa da SemoqmedebiTi kavSirebis Ses-
axeb“)
16. Sesyidva saxelmwifo – Semsyidveli organizaciis mier nebismieri
saqonlis, momsaxurebisa da samSeneblo samuSaos Sesyidva Semdegi
saxsrebiT: a) saqarTvelos saxelmwifo biujetisa da saxelmwifo biu-
jetSi konsolidirebuli saxsrebiT; b) afxazeTisa da aWaris av-
tonomiuri respublikebis biujetebis saxsrebiT; g) a d g i l o -
brivi biujetebis saxsrebiT; d) saqarTvelos saxelmwifo biuje-
tis, afxazeTisa da aWaris avtonomiuri respublikebis biujetebisa
da adgilobrivi biujetebis dafinansebaze myofi organizaciebisa da
dawesebulebebis saxsrebiT; e) ucxo qveynebisa da saerTaSor-
iso organizaciebisagan saerTaSoriso xelSekrulebebis safuZvel-
ze grantisa da kreditis saxiT miRebuli saxsrebiT (garda im SemTx-
vevebisa, rodesac kanoni koliziaSi Sedis Sesabamis saerTaSoriso
xelSekrulebasTan, an sagranto da sakredito xelSekrulebebiT
gansazRvrulia Sesyidvebis ganxorcielebis saerTaSoriso praqti-
kaSi aRiarebuli, kanonisagan gansxvavebuli wesebi); v) saxelmwifo
garantiiT miRebuli sakredito da sainvesticio saxsrebiT; z) s a -
jaro samarTlis iuridiuli piris saxsrebiT, am saxsrebis warmoSobis
wyaros miuxedavad; T) im sawarmos saxsrebiT, romlis sawesde-
bo kapitalis 50%-ze mets flobs saxelmwifo an adgilobrivi TviT-
mmarTvelobis (mmarTvelobis) organo. (kanoni „saxelmwifo Sesyid-
vebis Sesaxeb“)
17. Sesyidvis obieqti – Sesasyidi saqoneli, momsaxureba an samSene-
blo samuSao. (kanoni „saxelmwifo Sesyidvebis Sesaxeb“)
18. Sesyidvis erTgvarovani obieqtebi – araidenturi, magram msgavsi
komponentebis, teqnikuri maCveneblebis (maxasiaTeblebis) an/da fun-
qciebis mqone, urTierTSenacvlebadi Sesyidvis obieqtebi. (kanoni
164
„saxelmwifo Sesyidvebis Sesaxeb“)
19. Sesyidva inteleqtualuri momsaxurebis – gansakuTrebuli saxis
Sesyidva, romlis obieqtia inteleqtualuri da sxva saxis sakonsul-
tacio momsaxureba – momsaxureba saswavlo-saganmanaTleblo sfero-
Si, momsaxureba janmrTelobis dacvis sferoSi, momsaxureba tele- da
radiomauwyeblobis sferoSi, momsaxureba arqiteqturis, sainJinro
gamokvlevisa da masTan dakavSirebuli teqnikuri dargebis sferoSi,
mmarTvelobiTi momsaxureba, mecnieruli kvlevebi da eqsperimentebi,
saproeqto samuSaoebi da sxva saqmianobis saxeebi, romlebic miekuT-
vneba inteleqtualur momsaxurebas. (kanoni „saxelmwifo Sesyidvebis
Sesaxeb“)
20. SromiTi gasamrjelo (xelfasi) - mosamsaxuris SromiTi gasam-
rjelo (xelfasi) moicavs Tanamdebobriv sargos, premias da kanoniT
gaTvaliswinebul danamatebs. danamatebis gacema unda ganxorciel-
des mxarjavi dawesebulebebisaTvis biujetis kanoniT damtkicebuli
asignebebis farglebSi.
21. SromiTi resursebi – saqarTvelos teritoriaze mudmivad an
droebiT mcxovrebi samuSao asakis Sromisunariani an nawilobriv
Sromisunariani pirebi. (kanoni „dasaqmebis Sesaxeb“)
22. SromiTi resursebi dabalkonkurentunariani: a) SezRuduli
SesaZleblobis mqone pirebi, romlebsac saqmianoba SeuZliaT mxolod
specialurad Seqmnil samuSao pirobebSi; b) 25 wlamde asakis pirebi,
romlebic pirvelad gamodian Sromis bazarze da romlebsac ara aqvT
profesia; g) mravalSviliani ojaxebi, romlebsac hyavT sami da meti
Svili; d) martoxela dedebi an mamebi, romlebsac hyavT 14 wlamde asa-
kis bavSvebi; e) Tormet Tveze meti xnis umuSevrebi; v) saqarTvelos
SeiaraRebuli Zalebidan demobilizebuli vadiani samxedro mosamsax-
ureebi, romlebsac ara aqvT profesia; z) pirebi, romlebic gaTavisu-
fldnen sasjelaRsrulebis dawesebulebidan; T) saxelmwifo social-
uri daxmarebis programaSi monawile samuSao asakis Sromisunariani
(nawilobriv Sromisunariani) pirebi. (kanoni „dasaqmebis Sesaxeb“)
23. SezRuduli pasuxismgeblobis sazogadoeba - sazogadoeba, rom-
lis pasuxismgebloba misi kreditorebis winaSe Semoifargleba mTeli
misi qonebiT. aseTi sazogadoebis dafuZneba SeuZlia erT pirsac.
(kanoni „mewarmeTa Sesaxeb“)
24. Svilobili sawarmo (Svilobili organizacia) – iuridiuli piri,
romelSic sxva iuridiuli piri flobs wilis (xmis uflebis mqone
aqciebis, pais) 50 an 50-ze met procents. (kanoni „komerciuli bankebis
Sesaxeb“)
25. SejibrebiToba - procesi, rodesac mxareebi sargebloben Tanaba-
165
ri uflebebiTa da SesaZleblobebiT, daasabuTon TavianTi moTxovne-
bi, uaryon an gaaqarwylon meore mxaris mier wamoyenebuli moTxovne-
bi, mosazrebebi Tu mtkicebulebebi. mxareebi TviTonve gansazRvraven,
Tu romeli faqtebi unda daedos safuZvlad maT moTxovnebs an rome-
li mtkicebulebebiT unda iqnes dadasturebuli es faqtebi. (saqarT-
velos samoqalaqo saproceso kodeqsi)
C
1. Cawera – gamosaxulebis an/da xmis fiqsireba raime obieqturi
formiT, rac teqnikuri mowyobilobebis gamoyenebiT maTi aRqmis, re-
producirebisa da gadacemis saSualebas iZleva. (kanoni „saavtori da
momijnave uflebebis Sesaxeb“)
2. Cxreka –1. moqmedeba, romelic tardeba im mizniT, rom aRmo-
aCinon da amoiRon danaSaulis iaraRi, sagani, romelsac danaSaulis
kvali atyvia, danaSaulebrivi gziT mopovebuli nivTi da faseuloba,
sxva sagani da dokumenti, romlebic saWiroa saqmis garemoebaTa gas-
arkvevad. (sisxlis samarTlis saproceso kodeqsi) 2. moqmedeba, rom-
lis mizania disciplinuri gadacdomis iaraRis, im sagnis, romelsac
disciplinuri gadacdomis kvali atyvia, disciplinuri gadacdomiT
mopovebuli nivTis da faseulobis, agreTve im sagnis da dokumen-
tis, romelic saWiroa disciplinuri gadacdomis garemoebaTa gas-
arkvevad, aRmoCena da amoReba skolaSi saamisod uflebamosili piris
mier. (kanoni „zogadi ganaTlebis Sesaxeb“)
3. Cveneba sajaro – nawarmoebis originalis an aslis demonstrireba
uSualod an ekranze firis, slaidis, kadris an sxva teqnikuri saSu-
alebis meSveobiT, rasac eswrebian an SeiZleba eswrebodnen pirebi,
romlebic ar miekuTvnebian ojaxis an ojaxis axlobelTa wres. au-
diovizualuri nawarmoebis sajaro Cvenebad CaiTvleba calkeuli
kadrebis Cveneba Tanamimdevrobis gareSe. (kanoni „saavtori da momi-
jnave uflebebis Sesaxeb“)
4. Ceki [ingl. check] - 1. dokumenti, romelic Seicavs meanabris gank-
argulebas bankisadmi, raTa man mimdinare angariSidan gadauxados an
gadauricxos warmdgens garkveuli Tanxa. 2. salaroSi warsadgeni qvi-
Tari, romelzedac aRniSnulia saqonelSi gadasaxdeli Tanxis raode-
noba; agreTve salarodan miRebuli taloni, romelic adasturebs,
rom saqonlis fasi gadaxdilia. 3. dadgenili formis fasiani qaRaldi,
romelic Seicavs Cekis gamcemis werilobiT davalebas sabanko dawe-
sebulebebisadmi gaanaRdos CekSi aRniSnuli Tanxa (kanoni „Cekis Ses-
axeb“)
5. Cuqeba - xelSekruleba, romlis mixedviT mCuqebeli usasyidlod
gadascems dasaCuqrebuls qonebas sakuTrebad misi TanxmobiT. (samo-
qalaqo kodeqsi)
166
c
1. ciliswameba – arsebiTad mcdari faqtis Semcveli da pirisTvis
zianis mimyenebeli, misi saxelis gamtexi gancxadeba. (kanoni „sityvisa
da gamoxatvis Tavisuflebis Sesaxeb“)
2. cifruli satelemauwyeblo momsaxureba farToformatiani
– telemauwyebloba, romlis programebis warmoeba, redaqtireba da
momxmareblisTvis miwodeba uzrunvelyofilia farToekranian (16/9)
formatSi. (kanoni „eleqtronuli komunikaciis Sesaxeb“)
3. cifruli telemauwyeblobis aRWurviloba – bolo momxmareb-
lis terminaluri mowyobiloba, romelic mierTebulia satelevizio
mimRebTan an integrirebulia masSi da gankuTvnilia cifruli, in-
teraqtiuli telemauwyeblobis momsaxurebis misaRebad. (kanoni
„eleqtronuli komunikaciis Sesaxeb“)
4. cesia - sxva pirisaTvis moTxovnis uflebis daTmoba (kanoni „Cekis
Sesaxeb“)
Z
1. Zeglis gawmenda – Zeglze droTa ganmavlobaSi, bunebrivi an xe-
lovnuri zemoqmedebis Sedegad warmoqmnili an dagrovili organuli
an araorganuli safaris, fenebis an danamatebis moSoreba ZeglSi cv-
lilebebis Setanis (uZravi Zeglis SemTxvevaSi – aseve miwis arsebuli
zedapiris moxsnis) gareSe „kulturuli memkvidreobis Sesaxeb“
2. Zeglis adaptacia – ZeglSi misi reabilitaciis, aseve funqciis
dasaSvebi cvlilebis interesiT ganpirobebuli imgvari cvlilebebis
Setana, romlebic ar iwvevs Zeglis mxatvrul-esTetikuri, istoriu-
li da sxva mniSvnelobis Semcirebas da gamarTlebulia meTodolo-
giurad „kulturuli memkvidreobis Sesaxeb“
3. Zeglis konservacia – Zeglis arsebuli mdgomareobis Senar-
Cunebis, misi ganadgurebis an Seuqcevadi cvlilebebisagan dacvis
mizniT ganxorcielebul RonisZiebaTa erToblioba. Zeglze aseve
SeiZleba Catardes prevenciuli konservacia, romlis mizania mxolod
pirveladi, gadaudebeli, droebiTi zomebis miReba Zeglis reabili-
taciamde. prevenciuli konservaciisas gamoyenebuli meTodologia
unda iTvaliswinebdes gamoyenebuli masalebisa da saSualebebis Zeg-
lis dauzianeblad moxsnis SesaZleblobas „kulturuli memkvidreo-
bis Sesaxeb“
4. Zeglis movla-patronoba – Zeglis (uZravi Zeglis –SemTxvevaSi –
aseve misi teritoriis) dazianebisa da ganadgurebisagan dacvis, misi
167
istoriul-kulturuli Rirebulebis SenarCunebis mizniT, saqarT-
velos kanonmdeblobiT, maT Soris, am kanoniT dadgenili wesiT ganx-
orcielebul RonisZiebaTa erToblioba „kulturuli memkvidreobis
Sesaxeb“
5. Zeglis restavracia – SemorCenili avTentikuri masalisa da el-
ementebis farglebSi Zeglis dazianebuli fragmentebis Tavdapirve-
li saxiT aRdgena misi Seqmnis Tanadrouli an Tanamedrove teqnolo-
giebis gamoyenebiT „kulturuli memkvidreobis Sesaxeb“
6. Zeglis rekonstruqcia – detalur samecniero kvlevebze da zust
anazomebze dayrdnobiT, axali an Zveli masaliT an maTi kombinaciis
gamoyenebiT, mTlianad an nawilobriv dangreuli an daSlili Zeglis
an misi fragmentis pirvandeli saxiT xelaxla aSeneba „kulturuli
memkvidreobis Sesaxeb“
7. Zeglis Tavdapirveli saxiT aRdgena – restavraciis an rekon-
struqciis (maT Soris, gviandeli danamatebis moxsnis) gziT ZeglisaT-
vis misi Seqmnis momentisTvis arsebuli saxis micema „kulturuli mem-
kvidreobis Sesaxeb“
8. Zeglis statusi – obieqtis samarTlebrivi mdgomareoba, romelic
iwvevs masze saqarTvelos kanonmdeblobiT Zeglis mimarT dadgenili
reJimis gavrcelebas„ kulturuli memkvidreobis Sesaxeb“
9. Zeglis dazianeba – Zeglis an misi nawilis imgvari saxecvlileba,
romelic auaresebs Zeglis mdgomareobas an aRqmas „kulturuli mem-
kvidreobis Sesaxeb“
10. Zeglis ganadgureba – Zeglis mospoba, aseve Zeglze an mis nawilze
imgvari zemoqmedeba, romelic Zegls ukargavs im maxasiaTeblebs, rom-
lebisTvisac mas mieniWa Zeglis statusi „kulturuli memkvidreobis
Sesaxeb“
11. Zeglis dazverva – Zeglis Sesaxeb informaciis miRebis mizniT,
Sesabamisi meTodologiiT, masSi fizikuri CareviT an vizualuri Ses-
wavlis saSualebiT ganxorcielebuli saqmianoba. „kulturuli mem-
kvidreobis Sesaxeb“
12. Zaladoba fizikuri – cema, wameba, janmrTelobis dazianeba, Ta-
visuflebis ukanono aRkveTa an sxva iseTi moqmedeba, romelic iwvevs
fizikur tkivils an tanjvas; janmrTelobis mdgomareobasTan dakav-
Sirebuli moTxovnebis daukmayofilebloba, rac iwvevs ojaxis wevr-
is janmrTelobis dazianebas an sikvdils (kanoni „ojaxSi Zaladobis
aRkveTis, ojaxSi Zaladobis msxverplTa dacvisa da daxmarebis Ses-
axeb“)
168
13. Zaladoba fsiqologiuri – Seuracxyofa, SantaJi, damcireba,
muqara an sxva iseTi moqmedeba, romelic iwvevs adamianis pativisa da
Rirsebis Selaxvas (kanoni „ojaxSi Zaladobis aRkveTis, ojaxSi Za-
ladobis msxverplTa dacvisa da daxmarebis Sesaxeb“)
14. Zaladoba seqsualuri – sqesobrivi kavSiri ZaladobiT, Zalado-
bis muqariT an msxverplis umweobis gamoyenebiT; sqesobrivi kavSiri
an seqsualuri xasiaTis sxvagvari moqmedeba an garyvnili qmedeba
arasrulwlovnis mimarT (kanoni „ojaxSi Zaladobis aRkveTis, ojaxSi
Zaladobis msxverplTa dacvisa da daxmarebis Sesaxeb“)
15. Zaladoba ekonomikuri – qmedeba, romelic iwvevs sakvebiT,
sacxovrebeli da normaluri ganviTarebis sxva pirobebiT uzrunve-
lyofis, sakuTrebisa da Sromis uflebebis ganxorcielebis, agreTve
TanasakuTrebaSi arsebuli qonebiT sargeblobisa da kuTvnili wilis
gankargvis uflebis SezRudvas (kanoni „ojaxSi Zaladobis aRkveTis,
ojaxSi Zaladobis msxverplTa dacvisa da daxmarebis Sesaxeb“)
16. ZiriTadi saSualeba – materialuri aqtivi, romelsac piri 1 wel-
ze meti xniT iyenebs saqonlis warmoebis, saqonlis miwodebis/momsax-
urebis gawevis, ijariT (maT Soris, lizingiT) gadacemis an/da admin-
istraciuli miznebisaTvis. („sagadasaxado kodeqsi“)
17. ZiriTadi saSualeba araamortizebadi – ZiriTadi saSualeba,
romelic eqspluataciis dros ar kargavs Tavis Rirebulebas. („saga-
dasaxado kodeqsi“)
w
1. warmomadgenloba – saqarTvelos diplomatiuri an sxva Sesabam-
isad uflebamosili dawesebuleba sazRvargareT; „yofili ssrk-is
mier XX saukunis 40-ian wlebSi saqarTvelos ssr-idan iZulebiT ga-
dasaxlebul pirTa repatriaciis Sesaxeb“
2. warmomadgenlobiTi xarji – piris mier ekonomikuri saqmianobis
farglebSi gaweuli xarji, romelic moicavs: a) piris saxeliT gamar-
Tuli RonisZiebebisaTvis (prezentaciebi, miRebebi) protokoliT
gaTvaliswinebul (wvenebi, mineraluri wylebi, Cai, yava, sauzme, sadi-
li, vaxSami, banketi) xarjebs; b) saeqskursio da kulturul-sanaxao-
biTi RonisZiebebis xarjebs; g) suvenirebis SeZenis xarjebs; d) stum-
rebis momsaxurebis uzrunvelyofis xarjebs, maT Soris:d.a) sakon-
sulo momsaxurebis (vizebis gaformeba, gagrZeleba) xarjebs; d.b)
aeroportSi daxvedrisa da gacilebis („vip“-is darbazis momsaxureba)
xarjebs; d.g) satransporto momsaxurebis xarjebs; d.d) sastumro
momsaxurebis (adgilebis dajavSna, cxovrebis Rirebuleba) xarjebs;
d.e) protokoliT gaTvaliswinebuli miRebebis, wveulebebis (wvenebi,
mineraluri wylebi, Cai, yava, sauzme, sadili, vaxSami, banketi) xarjebs.
169
(„sagadasaxado kodeqsi“)
3. warmoeba pirveladi – produqtebis pirveladi warmoeba, moSeneba,
gazrda da moyvana, mosavlis aRebis, nayofis krefis, rZis wvelisa da
dakvlamde cxovelis moSenebis CaTvliT. pirveladi warmoeba agreTve
moicavs nadirobas, TevzWerasa da veluri mcenareebis Segrovebas
(kanoni „sursaTis uvneblobisa da xarisxis Sesaxeb“)
4. wamaxalisebeli gaTamaSeba – TamaSoba, romelic tardeba konkre-
tuli saxis produqciis (momsaxurebis) swrafad da efeqtianad reali-
zebis mizniT da wamaxalisebeli gaTamaSebis bileTi gaicema ufasod.
wamaxalisebeli gaTamaSebis nebarTva gaicema konkretuli produqci-
is (momsaxurebis) mwarmoebel iuridiul (fizikur) pirze an mis warmo-
madgenelze. dauSvebelia wamaxalisebel gaTamaSebaSi monawileobi-
saTvis nebismieri formiT safasuris daweseba. („kanoni latariebis,
azartuli da sxva momgebiani TamaSobebis mowyobis Sesaxeb“)
5. wiaRi - 1. dedamiwis qerqis nawili, romelic gaSiSvlebulia miwis
zedapirze an mdebareobs niadagis fenebsa da wyalsatevSi, agreTve
niadagis fenisa da wyalsatevis fskeris qveS da xelmisawvdomia Ses-
wavlisa da aTvisebisaTvis. (kanoni „wiaRis Sesaxeb“). 2. miwis zedapiris,
niadagis da wyalsatevebis fskeris qveS arsebuli an xmeleTis zeda-
pirze gaSiSvlebuli dedamiwis qerqis nawili, romelic Tanamedrove
mecnierul-teqnikuri saSualebebiT xelmisawvdomia Sesaswavlad da
gamosayeneblad. (kanoni „wylis Sesaxeb“)
6. wiaRiseuli - wiaRSi arsebuli bunebrivi an teqnogenuri war-
monaqmnebi an/da maTi erToblioba. (kanoni „wiaRis Sesaxeb“)
7. wiaRiseuli sasargeblo - wiaRiseuli, romlis mopoveba da gada-
muSaveba SesaZlebelia mecnierul-teqnikuri ganviTarebis Taname-
drove doneze, ekonomikurad mizanSewonilia da ekologiurad mis-
aRebia. sasargeblo wiaRiseuli misi daniSnulebisa da gamoyenebis
sferoebis mixedviT gamoiyofa saTbob-energetikuli, madneulis
(Savi da feradi liTonebis madnebi), samSeneblo masalebis, samTo-qi-
miuri nedleulis, miwisqveSa wylebisa da arasawvavi airebis da sxva
aramadneuli wiaRiseulis saxeobani. madneul sasargeblo wiaRiseul-
Si SeiZleba gamoiyos ZiriTadi da Tanmdevi sasargeblo wiaRiseuli.
(kanoni „wiaRis Sesaxeb“)
8. wiaRis ubani - wiaRis geometrizebuli, sivrcobrivad, rogorc mis
siRrmeSi, aseve zedapirze, mTlianad an nawilobriv SemosazRvruli
bloki, romelic masSi arsebuli bunebrivi da teqnogenuri warmonaqm-
nebiT samTo urTierTobebSi warmoadgens saxelmwifo sakuTrebis
obieqts. (kanoni „wiaRis Sesaxeb“)
9. wiaRis mopoveba - uSualod licenziis mflobelis an daqirave-
170
buli subieqtis mier licenziis mflobelis saxsrebiT ganxorciele-
buli sabados damuSavebis Sedegad wiaRiseulis garkveuli odeno-
bis moxmareba, misi pirdapiri an gadamuSavebis Semdeg realizaciis
mizniT, sabados damuSavebis xarjebis gaRebiT da saqarTvelos kanon-
mdeblobis Sesabamisad wiaRiT sargeblobis gadasaxadis gadaxdiT.
(kanoni „wiaRis Sesaxeb“)
10. wyalsargebloba - wylis resursebis gamoyeneba sasmeli, sayo-
facxovrebo komunaluri, samrewvelo, energetikuli, sasoflo-
sameurneo, satransporto, samecniero, kulturuli, rekreaciuli,
balneologiuri, sportis, turizmis da sxva miznebisTvis teqnikuri
saSualebebiT an uamisod. (kanoni wylis Sesaxeb“)
11. wyalmosargeble - fizikuri an iuridiuli piri (sakuTrebis da
organizaciul-samarTlebrivi formis ganurCevlad), maT Soris ucxo
qveynis moqalaqe, romelic axorcielebs wyalsargeblobas saqarT-
velos kanonmdeblobiT dadgenili wesiT. (kanoni wylis Sesaxeb“)
12. wyalaReba - wylis zedapiruli an miwisqveSa obieqtebidan wylis
garkveuli raodenobis amoReba teqnikuri saSualebebis gamoyenebiT
an uamisod. (kanoni wylis Sesaxeb“)
13. wyalCaSveba - sameurneo-sayofacxovrebo, sawarmoo, sadrenaJo,
saniaRvre da sxva wylebis organizebuli CaSveba zedapiruli wylis
obieqtebSi. (kanoni wylis Sesaxeb“)
14. wylis obieqti transsasazRvro - sasazRvro zolSi ganlageb-
uli mdinare, tba da sxva zedapiruli wyalsatevi, romlis napirebis
mxolod garkveuli nawili ekuTvnis saqarTvelos. (kanoni wylis Ses-
axeb“)
15. wylebi Siga - mdinareebis, tbebis da sxva wylis obieqtebis wylebi,
romelTa napirebi mTlianad ekuTvnis saqarTvelos; Savi zRvis wyle-
bi xmeleTsa da teritoriuli wylebis asaTvlelad dadgenil swor
amosaval xazebs Soris; saqarTvelos navsadguris wylebi,romlebic
SemosazRvrulia zRvis mxares navsadguris hidroteqnikuri an misi
sxva mudmivi nagebobis ukidures wertilebze gamavali xaziT. (kanoni
wylis Sesaxeb“)
16. wylebi miwisqveSa - wiaRiseuli, wiaRSi nebismier agregatul (Tx-
evadi, myari, airi), statikur Tu dinamiur mdgomareobaSi arsebuli
wyali. (kanoni wylis Sesaxeb“)
17. wylebi teritoriuli – Savi zRvis sanapiro wylebis nawili, rom-
lis siganea 12 sazRvao mili da romelic aiTvleba im wertilebis
SemaerTebeli swori amosavali xazebidan, romelTa koordinatebs
saqarTvelos Sinagan saqmeTa saministros saxelmwifo saqveuwyebo
171
dawesebulebis – saqarTvelos sasazRvro policiis wardginebiT amt-
kicebs saqarTvelos prezidenti. (kanoni wylis Sesaxeb“)
18. wyaldidoba – mdinareebis adideba Tovlis dnobis an wvimebis
Sedegad. (kanoni „niadagebis konservaciisa da nayofierebis aRdgena-
gaumjobesebis Sesaxeb“)
x
1. xanZari – arakontrolirebadi wvis procesi, romelic iwvevs ma-
terialur zarals, safrTxes uqmnis adamianTa sicocxlesa da janmr-
Telobas, zians ayenebs sazogadoebriv da saxelmwifo interesebs.
(kanoni „saxanZro usafrTxoebis Sesaxeb“)
2. xanZarsawinaaRmdego reJimi – piris qcevis, warmoebis orga-
nizebisa da saTavsebis (teritoriis) movla-patronobis wesi, ro-
melic uzrunvelyofs saxanZro usafrTxoebis moTxovnaTa darRvevis
aRkveTasa da saxanZro usafrTxoebas (kanoni „saxanZro usafrTxoebis
Sesaxeb“)
3. xanZris profilaqtika – xanZris gaCenis SesaZleblobis Tavidan
acilebisa da misi Sedegebis Semcirebisaken mimarTuli prevenciuli
zomebis erToblioba. (kanoni „saxanZro usafrTxoebis Sesaxeb“)
4. xanZarsawinaaRmdego zedamxedvelobas daqvemdebarebuli obi-
eqtebi – saxelmwifo xelisuflebis da adgilobrivi TviTmmarTvelo-
bisa da mmarTvelobis organoebi, saganmanaTleblo da saaRmzrdelo,
samedicino dawesebulebebi, sakoncerto da samayureblo daniS-
nulebis Senoba-nagebobebi, sarkinigzo transportis, metropolit-
enis, sahaero da sazRvao portebis (navsadgurebis) Senoba-nagebobebi.
(kanoni „saxanZro usafrTxoebis Sesaxeb“)
5. xelbargi – mgzavrebis mier piradad gadasatani sagnebi (kanoni
„saqarTvelos sabaJo kodeqsi“)
6. xarjebi mimdinare – xelfasebi, saqonelsa da momsaxurebaze
gaweuli sxva xarjebi, daxmarebebi, mimdinare transferebi, subsidie-
bi, procentis dafarva da sabiujeto klasifikaciiT gansazRvruli
sxva mimdinare xarjebi. (kanoni „adgilobrivi TviTmmarTveli erTeu-
lis biujetis Sesaxeb“)
7. xarjebi kapitaluri – 1. kapitaluri aqtivebis SeZena, kapita-
luri transferebi, sabiujeto klasifikaciiT gansazRvruli sxva
kapitaluri xarjebi da valis momsaxurebis xarjebi. (kanoni „ad-
gilobrivi TviTmmarTveli erTeulis biujetis Sesaxeb“). 2. gadasax-
delebi, romelTa mizania kapitaluri aqtivebis, strategiuli da
gansakuTrebuli maragis, saqonlis, miwis, aramaterialuri aqtivebis
172
SeZena, Senoba-nagebobebis, manqana-danadgarebis, mowyobilobebis,
satransporto da sxva ZiriTadi saSualebebis SeZena, kapitaluri
remonti, mSenebloba da rekonstruqcia. (kanoni „zogadi ganaTlebis
Sesaxeb“) 3. kapitaluri xarjebi (ZiriTadi kapitalis SeZena) – samSene-
blo saqmianobis gansaxorcieleblad saxelmwifo dakveTebiT anda
fizikuri an iuridiuli pirebis mier gaweuli xarjebi. (kanoni „sam-
Seneblo saqmianobis Sesaxeb“)
8. xarjebi ZiriTadi saSualebebis remontis – xarjebi, romlebic
amaRlebs ZiriTadi saSualebebis amosaval (Tavdapirvel, normatiul)
mwarmoeblurobas (maT Soris, Senoba-nagebobebis elementebis modi-
fikacia (rekonstruqcia) maTi sasargeblo momsaxurebis vadis gaxan-
grZlivebis mizniT da maTi mwarmoeblurobis amaRlebis uzrunvel-
sayofad; manqana-danadgarebis nawilebis gaumjobeseba maTi mwarmoe-
blurobis amaRlebis uzrunvelsayofad da axali sawarmoo proces-
ebis danergva), garda mimdinare saeqspluatacio xarjebisa, romlebic
gaiweva ZiriTadi saSualebebis amosavali mwarmoeblurobis aRdgenis
an SenarCunebis mizniT. („sagadasaxado kodeqsi“)
9. xarisxis uzrunvelyofa – Sida da gare Sefasebis procedure-
bi, romelTa ganxorcieleba xels uwyobs umaRles saganmanaTleblo
dawesebulebaSi swavlebis xarisxis gaumjobesebas. (kanoni „umaRlesi
ganaTlebis Sesaxeb“)
10. xarjebi pirveladi mowyobis - diplomatiur warmomadgenlobasa
da sakonsulo dawesebulebaSi samuSaod mivlinebuli mosamsaxurisa
da misi ojaxis wevrebis sayofacxovrebo mowyobisaTvis erTjeradad
gacemuli Tanxa, romlis miznobriobasa da odenobas, adgilsamyofel
saxelmwifos TaviseburebaTa gaTvaliswinebiTa da saqarTvelos fi-
nansTa saministrosTan SeTanxmebiT, adgens saqarTvelos sagareo
saqmeTa ministri. (kanoni „diplomatiuri samsaxuris Sesaxeb“)
11. xis meorexarisxovani masalebi - merqniani mcenareebis fesvebi,
qerqi, lafani, nekeri, Zirkvi, fiCxi, Tesli, totebi. (saqarTvelos
tyis kodeqsi)
j
1. janmrTelobis dacva sazogadoebrivi – mosaxleobis janmrT-
elobis gaumjobesebisaken, daavadebaTa prevenciisa da kontroli-
saken mimarTul RonisZiebaTa erToblioba; (kanoni „sazogadoebrivi
janmrTelobis Sesaxeb“)
2. janmrTelobis saerTaSoriso wesebi – janmrTelobis msoflio
organizaciis ormocdameTvramete generalur asambleaze miRebuli
173
dokumenti, romelic daavadebaTa gavrcelebisagan dacvis global-
uri instrumentia (kanoni „sazogadoebrivi janmrTelobis Sesaxeb“)
3. jiSi cxovelis – cxovelTa jgufi, romelsac, dacvisunariano-
bis miuxedavad, aqvs genetikurad ganpirobebuli konstituciur-
eqsterieruli niSan-Tvisebebi; amasTanave, zogi maTgani specifi-
kuria da ganasxvavebs mas sxva cxovelTa jgufebisagan. jiSi SeiZleba
warmodgenili iyos mdedri an mamri individiT an sanaSene masaliT
(kanoni„cxovelTa axali jiSebis dacvis Sesaxeb“)
4. jiSi sawyisi – seleqcioneris mier axali jiSis gamosayvanad Ser-
Ceuli cxovelis jiSi (kanoni„cxovelTa axali jiSebis dacvis Ses-
axeb“)
h
1. higienuri normebi – saministros mier gansakuTrebuli kontin-
gentisaTvis dadgenili savaldebulo normebi „sazogadoebrivi
janmrTelobis Sesaxeb“
2. humusi – niadagSi arsebuli specifikuri da araspecifikuri or-
ganuli nivTierebebis erToblioba, muqad Seferili uformo masa, ro-
melic ar Seicavs cocxal organizmebsa da maTi narCenebis iseT min-
arevebs, romelTac SenarCunebuli aqvT ujreduli agebuleba. (kanoni
„niadagebis konservaciisa da nayofierebis aRdgena-gaumjobesebis
Sesaxeb“)
3. hidroteqnikuri nagebobebis zeda biefi – kalapotis is nawili,
romelic mdinaris nagebobiT gadaketvisas Setborili wyliT ifareba
da xdeba myari natanis dagroveba. (kanoni „saqarTvelos zRvis, wyal-
satevebisa da mdinareTa napirebis regulirebisa da sainJinro dacvis
Sesaxeb“).
174
175
176
177
178
179
180