მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

180
1 efeqtiani mmarTvelobis sistemis da teritoriuli mowyobis reformis centri municipaluri leqsikoni Tbilisi 2008

description

მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ

Transcript of მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

Page 1: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

1

efeqtiani mmarTvelobis sistemis da teritoriuli

mowyobis reformis centri

municipaluri leqsikoni

Tbilisi

2008

Page 2: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

2

municipaluri leqsikonis mizania daxmareba gauwios adgilobrivi

TviTmmarTvelobis mosamsaxureebsa da dainteresebul pirebs TviT-

mmarTvelobis uflebamosilebis ganxorcielebasTan dakavSirebuli

terminebis sworad gagebaSi.

municipalur leqsikonSi ZiriTadad Tavmoyrilia TviTmmarTvelo-

basTan SexebaSi myofi is terminebi, romlis ganmartebebsac iZleva

saqarTvelos kanonmdebloba.

municipaluri leqsikoni Sedgenilia efeqtiani mmarTvelobis siste-

mis da teritoriuli mowyobis reformis centris eqspertis aleqsan-

dre svaniSvilis mier.

municipaluri leqsikoni momzadda da gamoica gaeros ganviTarebis

programis proeqtis farglebSi “saqarTvelos mTavrobis decentral-

izaciisaken mimarTuli Zalisxmevis mxardaWera”

UNDP/Geo/00051330

gamoica “aradanis” mier

ISBN 978-99928-72-22-2

Page 3: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

3

a

1. abiturienti – sruli zogadi ganaTlebis mqone piri, romelsac

aqvs saqarTveloSi gacemuli an masTan gaTanabrebuli sruli zog-

adi saSualo ganaTlebis damadasturebeli dokumenti da swavlis

gagrZelebas apirebs umaRles saganmanaTleblo dawesebulebaSi

(kanoni „umaRlesi ganaTlebis Sesaxeb“

2. abrazia – zRvis napirisa da mimdebare teritoriis rRveva-Carecx-

va wylis mimoqcevisa da talRebis Sedegad. (kanoni „niadagebis kon-

servaciisa da nayofierebis aRdgena-gaumjobesebis Sesaxeb“)

3. absenteizmi - amomrCevelTa uari monawileoba miiRon warmomad-

genlobiTi an Tanamdebobis pirebis arCevnebSi Tu referendumSi. zo-

gier qveyanaSi absenteizmis sawinaaRmdegod dawesebulia jarimebi,

agreTve sxva saxis sanqciebi.

4. absolutizmi - [<laT. absolutus TavisTavadi; uTuo] - mmarTvelobis

forma, romlis drosac umaRlesi xelisufleba mTlianad da ganuyo-

flad ekuTvnis erT pirs, monarqs.

5. absoluturi privilegia – kanoniT gaTvaliswinebuli pasux-

ismgeblobisagan piris sruli da upirobo ganTavisufleba

6. absolucia [laT. absolutio ganTavisufleba]– 1. (samarT.). sasamarT-

los dadgenileba, romliTac braldebuls aTavisufleben sasjelisa-

gan. 2. kaTolikur eklesiaSi: codvaTa miteveba.

7. agenti - [laT. agens (agentis) moqmedi] –1. saxelmwifos, daweseb-

ulebis, organizaciis warmomadgeneli, rwmunebuli. 2. ama Tu im sax-

elmwifos dazvervis organoebis saidumlo TanamSromeli, romelic

awyobs dazvervas, diversiebs da sxv. 3. samecniero terminologiaSi:

moqmedi mizezi, romelic iwvevs sxvadasxva movlenas bunebaSi, adamia-

nis organizmSi da sxv., mag., fizikuri agenti. qimiuri agenti. saagento

- 1. raime centraluri dawesebulebis an sawarmos adgilobrivi gan-

yofileba. mag., aeroflotis saagento. 2. zogi sainformacioan sxva

funqciebis mqone dawesebulebis saxelwodeba. mag., depeSaTa saagen-

to.

8. agenti ekonomikuri – fizikuri an iuridiuli piri, romelic,

ganurCevlad rezidentobisa, sawarmos organizaciul-samarTlebri-

vi da sakuTrebis formisa, eweva samewarmeo saqmianobas. es termini

agreTve moicavs mogebaze araorientirebul arasamewarmeo (arako-

merciul) iuridiul pirebsa da sxva gaerTianebebs, romlebic arian

bazris monawileni an moqmedeben mewarmeebis, saqvelmoqmedo orga-

nizaciebisa da profesiuli gaerTianebebis interesebis Sesabamisad.

Page 4: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

4

(kanoni „Tavisufali vaWrobisa da konkurenciis Sesaxeb“)

9. agitacia [laT. agitatio aRZvra, amoZraveba] -zepiri an beWdviTi moR-

vaweoba, romlis mizania moaxdinos zegavlena farTo masebis Segnebasa

da ganwyobilebaze, darazmos isini garkveuli sazogadoebriv - poli-

tikuri amocanebis Sesasruleblad.

10. agremani [frang. agrément Tanxmoba]– (dipl.). erTi saxelmwifos

mTavrobis Tanxmoba – miiRos Tavis qveyanaSi meore saxelmwifos

diplomatiuri warmomadgeneli.

11. agresia [laT. aggressio Seteva, Tavdasxma]– erTi saelmwifos Sei-

araRebuli Tavdasxma sxva qveyanaze misi dapyrobis mizniT.

12. agraruli [ <agrarius miwisa, mindvrisa] - miwaTmoqmedebasTan, mi-

waTmflobelobasTan dakavSirebuli; samiwaTmoqmedo.

13. agremani [frang. agrément Tanxmoba] – erTi saxelmwifos mTavrobis

Tanxmoba miiRos Tavis qveyanaSi meore saxelmwifos diplomatiuri

warmomadgeneli

14. agresia [laT. aggressio Seteva, Tavdasxma] – erTi saxelmwifos Sei-

araRebuli Tavdasxma sxva qveyanaze misi dapyrobis mizniT

15. adaptacia[laT. adaptatio Segueba, Sewyoba]– 1. Segueba arsebul

garemo pirobebTan an cvlilebebTan 2. grZnobis organos SeCveva

garemosTan. mag., Tvalis (mxedvelobis) adaptacia. teqstis adaptacia

– raime teqstis gamartiveba, Semokleba-gadakeTeba ucxo enis Semswav-

lelTaTvis.

16. adaptacia moxeleebis - axal TanamSromelTa miRebis Semdgomi

periodi, romelic moicavs dawesebulebis Sinaganawesis da moqmedi

wesebis gacnobas, saqmianobidan gamomdinare kavSirebis damyarebas.

17. adaptirebadi struqtura - moqnili organizaciuli struqtura,

romelic saSualebas iZleva advilad moaxdinos reagireba momxdar

cvlilebebze (gansxvavebiT xisti, biurokratiuli struqtura)

18. saadaptacio cvlilebebi - spontanuri cvlileba (municipalite-

tis struqturis an Tanamdebobis pirebis), romelic gamowveulia

garemo pirobebis cvlilebaTa zemoqmedebis an arasaTanado Sedegebis

miRebiT (mag. cxovrebis donis daqveiTebiT).

19. adgilobrivi TviTmmarTveloba – saqarTvelos moqalaqeTa

ufleba da SesaZlebloba, adgilobrivi TviTmmarTvelobis organoe-

bis meSveobiT, saqarTvelos kanonmdeblobis Sesabamisad moawesrigon

da marTon adgilobrivi mniSvnelobis sakiTxebi sakuTari pasuxismge-

Page 5: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

5

blobiT da adgilobrivi mosaxleobis interesebis Sesabamisad

20. adgilobrivi TviTmmarTvelobis organo – adgilobrivi TviTm-

marTvelobis ganxorcielebis mizniT, kanoniT dadgenili wesiT Seqm-

nili TviTmmarTvelobis warmomadgenlobiTi (sakrebulo) da aRmas-

rulebeli (gamgeoba/meria) organoebi;

21. adgilobrivi mauwyebloba –kanoniT dadgenili wesiT ganxor-

cielebuli mauwyebloba, romelic xelmisawvdomia licenziiT gansaz-

Rvruli momsaxurebis zonis mosaxleobis aranakleb 90%-isaTvis

(kanoni „mauwyeblobis Sesaxeb“)

22. adgilobrivi tyis fondi - saxelmwifo sameurneo tyis fondis

nawili, romelTan dakavSirebul samarTlebriv urTierTobebs am

kodeqsisa da saqarTvelos kanonmdeblobis Sesabamisad aregulireben

adgilobrivi TviTmmarTvelobisa da mmarTvelobis organoebi („tyis

kodeqsi)

23. adgilobrivi daqvemdebarebis (municipaluri) Teatri – Teat-

ri, romelic finansdeba adgilobrivi biujetidan ( kanoni „Teatrebis

Sesaxeb“)

24. adekvaturi [laT. adaequatus] – (risame) sruli Sesatyvisi, sruli

Sesabamisi.

25. adendumi [< laT. addo vumateb, vurTav] –xelSekrulebis (kerZod,

Carteris) damateba, romelic cvlis an avsebs xelSekrulebis ama Tu

im pirobas.

26. advokati - [laT. advocatus] – 1. iuristi, romelic gamodis bralde-

bulis damcvelad an awarmoebs visime saqmes sasamarTloSi; veqili. 2.

Tavisufali profesiis piri, romelic emorCileba mxolod kanonsa da

profesiuli eTikis normebs da gawevrianebulia saqarTvelos advoka-

tTa asociaciaSi. („advokatTa Sesaxeb“).

27. advokatis saqmianoba - advokatis mier iuridiuli rCevis micema

im pirisaTvis, romelmac mas daxmarebisaTvis mimarTa (klienti); kli-

entis warmomadgenloba sakonstitucio davis, sisxlis, samoqalaqo an

administraciuli samarTlis saqmeze sasamarTloSi, arbitraJSi, wi-

naswari dakavebis, mokvlevisa da gamoZiebis organoebSi; mesame piris

mimarT samarTlebrivi dokumentebis momzadeba da klientis saxeliT

nebismieri dokumentaciis wardgena; iseTi iuridiuli daxmarebis gaw-

eva, romelic ar ukavSirdeba mesame piris winaSe warmomadgenlobas.

(„advokatTa Sesaxeb“).

28. advokati sazogadoebrivi– iuridiuli daxmarebis biuros, iu-

ridiuli daxmarebis mimwodeblis an reestrSi registrirebuli ad-

Page 6: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

6

vokati, romelic am kanonis safuZvelze axorcielebs iuridiul dax-

marebas (kanoni „iuridiuli daxmarebis Sesaxeb“)

29. administracia [ laT. administratio marTva - gamgebloba ] –1. mmarT-

velobis organoebi warmoeba - dawesebulebaSi. 2. dawesebulebis

mmarTveli pirebi. 3. aRmasrulebeli xelisuflebis organoebi; qvey-

nis calkeuli nawilebis mmarTveloba.

30. administratori [laT. administrator mmarTveli]– zog dawesebule-

baSi: pasuxismgebeli ganmkargulebeli,momwyobi risame.

31. administraciuli - 1. administraciasTan, administraciis orga-

noebTan dakavSirebuli. mag., raionis administraciuli centri. re-

spublikis administraciuli dayofa. 2. aRmasrulebeli organoebis

gankargulebiT momxdari, miRebuli. mag., adminisraciuli sajeli.

32. administraciuli organo – yvela saxelmwifo an adgilobrivi

TviTmmarTvelobis da mmarTvelobis organo an dawesebuleba, sajaro

samarTlis iuridiuli piri” (garda politikuri da religiuri gaer-

Tianebebisa), agreTve nebismieris sxva piri, romelic kanonmdeblobis

safuZvelze asrulebs sajaro samarTlebriv uflebamosilebebs

(zogadi administraciuli kodeqsi“)

33. administraciul-samarTlebrivi aqti – administraciuli or-

ganos mier kanonmdeblobis safuZvelze gamocemuli samarTlebrivi

aqti (zogadi administraciuli kodeqsi“)

34. administraciul-samarTlebrivi aqti normatiuli - uflebamo-

sili administraciuli organos mier sakanonmdeblo aqtis safuZvel-

ze gamocemuli samarTlebrivi aqti, romelic Seicavs misi mudmivi an

droebiTi da mravaljeradi gamoyenebis qcevis zogad wess („zogadi

administraciuli kodeqsi“)

35. administraciul-samarTlebrivi aqti individualuri - admin-

istraciuli organos mier administraciuli kanonmdeblobis safuZ-

velze gamocemuli individualuri samarTlebrivi aqti, romelic

awesebs, cvlis, wyvets an adasturebs piris an pirTa SezRuduli

wris uflebebsa da movaleobebs. individualur administraciul-

samarTlebriv aqtad CaiTvleba agreTve administraciuli organos

mier miRebuli gadawyvetileba mis uflebamosilebas mikuTvnebuli

sakiTxis dakmayofilebaze ganmcxadeblisaTvis uaris Tqmis Sesaxeb,

aseve administraciuli organos mier gamocemuli an dadasturebu-

li dokumenti, romelsac SeiZleba mohyves samarTlebrivi Sedegebi

(„zogadi administraciuli kodeqsi“)

36. administraciul-samarTlebrivi aqti aRmWurveli – adminis-

traciul-samarTlebrivi aqti, romelic dainteresebul mxares ani-

Page 7: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

7

Webs raime uflebas an sargebels („zogadi administraciuli kodeq-

si“)

37. administraciuli kodeqsi - administraciuli organoebis mier

administraciul-samarTlebrivi aqtis gamocemis da aRsrulebis, ad-

ministraciuli saCivris da gancxadebis ganxilvis, administraciuli

garigebis momzadebis, dadebisa da Sesrulebis wesis ganmsazRvravi

samarTlebriv normaTa sitematizirebuli kanoni

38. administraciuli komisia - administraciis organo, romelic ga-

nixilavs Tanamdebobis pirebebis mier maT samsaxureobriv movaleo-

bebis SesrulebasTan dakavSirebul davebs.

39. administraciuli samarTali - samarTlebriv normaTa erTo-

blioba, romlebic aregulireben aRmasrulebeli xelisuflebis ganx-

orcielebis procesSi warmoSobil sazogadoebriv urTierTobebs.

40. administraciul samarTaldarRveva (gadacdoma) - saxelmwifo

an sazogadoebrivi wesrigis, sakuTrebis, moqalaqeTa uflebebisa da

Tavisuflebebis, mmarTvelobis dadgenili wesis xelmyofi marTl-

sawinaaRmdego, braleuli (ganzraxi an gaufrTxilebeli) moqmedeba

an umoqmedoba, romlisTvisac kanonmdeblobiT gaTvaliswinebulia

administraciuli pasuxismgebloba.(`administraciul samarTaldar-

RvevaTa kodeqsi~)

41. administraciuli saxdeli - pasuxismgeblobis zomas da gamoiy-

eneba administraciuli samarTaldarRvevis Camdenis aRsazrdelad

kanonebis dacvis, saerTo cxovrebis wesebis pativiscemis suliskveTe-

biT, agreTve rogorc TviT samarTaldamrRvevis, ise sxva pirTa mier

axali samarTaldarRvevebis Cadenis acilebis mizniT. („administraci-

ul samarTaldarRvevaTa kodeqsi“)

42. administraciuli saCivari - dainteresebuli mxaris mier ufle-

bamosil administraciul organoSi am kodeqsiT dadgenili wesiT

wardgenili werilobiTi moTxovna darRveuli uflebis aRdgenis

mizniT imave an qvemdgomi organos mier gamocemuli administraciul-

samarTlebrivi aqtis baTilad gamocxadebis, Secvlis an axali ad-

ministraciul-samarTlebrivi aqtis gamocemis an administraciuli

organos mier iseTi moqmedebis ganxorcielebis an iseTi moqmedebis

ganxorcielebisagan Tavis Sekavebis Sesaxeb, romelic ar gulisxmobs

individualuri administraciul-samarTlebrivi aqtis gamocemas

(„zogadi administraciuli kodeqsi“)

43. administraciuli erTeuli - TviTmmarTveli erTeulis nawili,

sadac iqmneba adgilobrivi TviTmmarTvelobis teritoriuli orga-

no

Page 8: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

8

44. administraciuli warmoeba -administraciuli organos saqmiano-

ba administraciul-samarTlebrivi aqtis momzadebis, gamocemisa da

aRsrulebis, administraciuli saCivris gadawyvetis, agreTve admin-

istraciuli xelSekrulebis momzadebis, dadebis an gauqmebis mizniT

(„zogadi administraciuli kodeqsi“)

45. administraciul-teqnikuri personali - administraciul dawe-

sebulebaSi xelSekrulebis safuZvelze samuSaod miRebuli pirebi,

romlebic asruleben finansuri, materialuri da teqnikuri uzrun-

velyofisa da damxmare xasiaTis sxva funqciebs

46. administraciis xelmZRvaneli (kancleri) – finansuri, materi-

aluri da adamianuri resursebis marTvis sferoSi umaRlesi sagan-

manaTleblo dawesebulebis administraciis xelmZRvaneli; (kanoni

„umaRlesi ganaTlebis Sesaxeb“)

47. administraciuli xelSekruleba - administraciuli organos

mier sajaro uflebamosilebis ganxorcielebis mizniT fizikur an

iuridiul pirTan, agreTve administraciul organosTan dadebuli

samoqalaqo samarTlebrivi xelSekruleba. („zogadi administraciu-

li kodeqsi“)

48. administrireba [< laT. administro vmarTav, ganvageb]– mbrZane-

bloba, ganmkargulebloba; marTva;

49. administrireba gadasaxadebis - gadasaxadebis gamoangariSebas-

Tan, gadaxdasTan da deklarirebasTan, sagadasaxado kontrolTan,

agreTve gadasaxadis gadamxdelTa/sagadasaxado agentTa aRricxvas-

Tan, informirebasTan da sagadasaxado valdebulebaTa Sesrulebis

uzrunvelyofasTan dakavSirebuli formebis, meTodebisa da wesebis

erToblioba, romlebsac sagadasaxado organoebi axorcieleben saga-

dasaxado kanonmdeblobis aRsrulebis procesSi („sagadasaxado kod-

eqsi“)

50. adresati [germ. Adressat < frang.]– 1. piri, romelsac egzavneba wer-

ili, depeSa da misT. 2. piri, vis saxelzec adresia Sedgenili

51. avali - saCeko Tavdeboba (kanoni „Cekis Sesaxeb“)

52. avansi -[frang. avance] - misaRebi Tanxis nawili, romelsac winaswar

uxdian visme Sesasrulebeli samuSaos angariSSi.

53. avTentikuri, auTenturi [berZ. authentikos TviTmyofi] - namdvili, .

sarwmuno, pirvelwyaroze damyarebuli, dednis Sesabamisi.

54. avTentikuroba – obieqtis, misi struqturuli elementis, gare-

mos, konteqstis, funqciis an/da Tvisebebis pirvelqmniloba, maTi Se-

Page 9: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

9

qmnis an Camoyalibebis Tanadrouloba

55. avizo [ital. avviso Setyobineba] – uwyeba, romliTac atyobineben

mimRebs misTvis fulis, Tamasuqis an saqonlis gagzavnas.

56. avista [< ital. a vista wardgeniT, warmodgeniT] – Tamasuqi,

romelsac gaunaRdeben warmomdgens.

57. avtarkia [berZ. autarkeia TviTdakmayofileba, damoukidebloba] -

agresiuli ekonomikuri politika, romelic miznad isaxavs importis

SezRudvas da amave dros eqsportis ganviTarebas.

58. avtokefalia [berZ. autos TviT da kephalē Tavi] - marTlmadidebeli

eklesiis damoukidebloba. adgilobrivi eklesiis sruli TviTmmarT-

veloba. mmarTveli organoebis arCevisa da daniSvnis, aseve saeklesio

qonebis warmarTvis (wminda mironis kurTxeva, kanonikuri ganCine-

bebis gamocema da sxv) damoukidebloba (saqarTvelos saxelmwifosa

da saqarTvelos avtokefalur marTmmadidebel eklesias Soris kon-

stituciuri Setanxmeba)

59. avtokratia [berZ. autokrateia] - qveynis marTvis iseTi sistema, rom-

lis drosac mTeli umaRlesi Zalaufleba erTi piris xelSia moqceu-

li SeuzRudavad; TviTmpyrobeloba, absolutizmi.

60. avtonimi [berZ. autos TviT da onoma (an onuma) saxeli] - namdvili

saxeli avtorisa, romelic fsevdonimiT wers.

61. avtonomia [berZ. autonomia] – 1. romelime qveynis, mxaris, olqis

ufleba - hqondes sakuTari marTva - gamgeoba; TviTmmarTveloba 2.

umaRlesi saganmanaTleblo dawesebulebisa da misi ZiriTadi erTeu-

lis Tavisufleba, damoukideblad gansazRvros da ganaxorcielos

akademiuri, safinanso-ekonomikuri da administraciuli saqmianoba

(kanoni „umaRlesi ganaTlebis Sesaxeb“)

62. avtori - [laT. auctor Semqmneli, Semoqmedi] – 1. Semqmneli raime

nawarmoebisa (mxatvrulisa, mecnierulisa, musikalurisa) an raime

proeqtisa, gamogonebisa da sxv. 2. fizikuri piri, romlis inteleqtu-

alurSemoqmedebiTi saqmianobis Sedegadac Seiqmna nawarmoebi (kanoni

„saavtori da momijnave uflebebis Sesaxeb“)

63. avtosatransporto saSualeba – Zraviani satransporto saSu-

aleba an satransporto saSualebaTa Sewyvilebuli kombinacia, ro-

melic gamoiyeneba gzaze tvirTis gadasazidad da mgzavrTa gadasay-

vanad. („saavtomobilo transportis Sesaxeb“)

64. avtosatransporto gadayvana/gadazidva – saavtomobilo gzaze

avtosatransporto saSualebiT mgzavrTa gadayvana/tvirTis gada-

Page 10: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

10

zidva. („saavtomobilo transportis Sesaxeb“)

65. azartuli TamaSobebi – TamaSobebi, romelTa Sedegi mTlianad

an nawilobriv damokidebulia SemTxveviTobaze, tardeba banqos das-

tis, kamaTlis, saTamaSo borblis (ruletis) an saTamaSo aparatis meS-

veobiT da masSi monawileoba fuladi mogebis SesaZleblobas iZleva

(kanoni „latariebis, azartuli da sxva momgebiani TamaSobebis mowyo-

bis Sesaxeb“)

66. avuari [frang. avoir qoneba] - calke pirovnebis an dawesebulebis

anabari sazRvargareTis bankSi.

67. avtoritaruli [frang. autoritaire mbrZanebluri < laT.] - rac da-

myarebulia avtoritetisadmi, xelisuflebisadmi usityvo morCile-

baze.

68. azri – SefasebiTi msjeloba, Tvalsazrisi, komentari, agreTve

nebismieri saxiT iseTi Sexedulebis gamoxatva, romelic asaxavs rome-

lime pirovnebis, movlenis an sagnis mimarT damokidebulebas da ar

Seicavs dadasturebad an uaryofad faqts (kanoni „mauwyeblobis Ses-

axeb“ da kanoni „sityvisa da gamoxatvis Tavisuflebis Sesaxeb“))

69. akademiuri Tavisufleba – akademiuri personalisa da student-

Ta ufleba damoukideblad ganaxorcielon samecniero kvleva, swav-

leba da swavla; (kanoni „umaRlesi ganaTlebis Sesaxeb“)

70. akademiuri mobiloba – studentTa da akademiuri personalis

Tavisufali gadaadgileba swavlis, swavlebisa da kvlevis procesebSi

monawileobis uzrunvelsayofad rogorc qveynis SigniT, ise sazR-

vargareT, saqarTvelos kanonmdeblobiTa da umaRlesi saganmanaTle-

blo dawesebulebis mier dadgenili wesiT, akademiuri xarisxebisa da

kvalifikaciis cnobiT; (kanoni „umaRlesi ganaTlebis Sesaxeb“)

71. akademiuri sabWo – umaRlesi saganmanaTleblo dawesebulebis

umaRlesi warmomadgenlobiTi organo; (kanoni „umaRlesi ganaTlebis

Sesaxeb“)

72. akademiuri umaRlesi ganaTlebis kvalifikaciaTa CarCo –

erovnuli sakvalifikacio CarCos Semadgeneli dokumenti, romelSic

sistematizebulia saqarTveloSi arsebuli akademiuri umaRlesi

ganaTlebis yvela kvalifikacia; (kanoni „umaRlesi ganaTlebis Ses-

axeb“)

73. akademiuri xarisxi – xarisxi, romelic mieniWeba pirovnebas

umaRlesi saganmanaTleblo dawesebulebis mier Sesabamisi umaRlesi

ganaTlebis safexuris damTavrebisas; (kanoni „umaRlesi ganaTlebis

Sesaxeb“)

Page 11: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

11

74. akademiuri wodeba – wodeba (sapatio doqtori, emeritusi), ro-

melic kanonmdeblobiT dadgenili wesiT eniWeba ucxo qveynis mec-

niers an sazogado moRvawes gansakuTrebuli damsaxurebisTvis an

saqarTvelos moqalaqes akademiur moRvaweobaSi profesiuli aRi-

arebisaTvis; (kanoni „umaRlesi ganaTlebis Sesaxeb“)

75. akreditacia, akrediteba [< laT. accredo vendobi] – 1. (finans.).

vinmesTvis rwmunebis micema fulis misaRebad an savaWro operaciebis

sawarmoeblad. 2. (dipl.). rwmunebis (akreditivis) micema ucxo saxelm-

wifos mTavrobasTan warmomadgenlobisaTvis. 3. Jurnalistis ofi-

cialuri daSveba raime saerTaSoriso komferenciaze, sportul Se-

jibrebaze da misTanebze iqauri movlenebis gasaSuqeblad. 4. adminis-

traciuli warmoebis farglebSi saeqsperto Sefaseba, romlis ganxor-

cielebis Semdegac akreditaciis erTiani erovnuli organo – akredi-

taciis centri Sesabamisi mowmobis gacemiT oficialurad aRiarebs

iuridiuli an fizikuri piris mier Sesabamisobis Sefasebis sferoSi

gansazRvruli saqmianobis ganxorcielebis uflebamosilebas; (saqa-

rTvelos kanoni „biologiuri agrowarmoebis ganxorcielebis Ses-

axeb“) 5. ganaTlebis akreditaciis erovnuli centris mier profesiul

saganmanaTleblo dawesebulebaSi mimdinare saswavlo procesis saqa-

rTvelos kanonmdeblobiT dadgenil profesiul standartTan, stand-

artul saxelobo saganmanaTleblo programasTan da saqarTvelos ga-

naTlebisa da mecnierebis saministros mier dadgenil normativebTan

Sesabamisobis dadastureba (kanoni „profesiuli ganaTlebis Sesaxeb“)

6. administraciuli warmoebis farglebSi saeqsperto Sefaseba, rom-

lis ganxorcielebis Semdegac akreditaciis erTiani erovnuli orga-

no – akreditaciis centri Sesabamisi mowmobis gacemiT oficialurad

aRiarebs iuridiuli an fizikuri piris mier Sesabamisobis Sefasebis

sferoSi gansazRvruli saqmianobis ganxorcielebis uflebamosile-

bas (kanoni „biologiuri agrowarmoebis ganxorcielebis Sesaxeb“) 7.

zogadsaganmanaTleblo dawesebulebaSi mimdinare saswavlo proce-

sis zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentTan, erovnul

saswavlo gegmebTan da saqarTvelos ganaTlebisa da mecnierebis sa-

ministros mier dadgenil zogadsaganmanaTleblo dawesebulebebis

normativebTan Sesabamisobis dadastureba. Tu zogadsaganmanaTle-

blo dawesebuleba srulad ver akmayofilebs akreditaciis pirobebs,

mas garkveuli droiT mieniWeba pirobiTi akreditacia, raTa am drois

ganmavlobaSi akreditaciis pirobebi srulad dakmayofildes; (kanoni

„zogadi ganaTlebis Sesaxeb“) 8. umaRlesi saganmanaTleblo dawese-

bulebis an/da saganmanaTleblo programis statusis (saxelmwifos

mier aRiarebuli ganaTlebis damadasturebeli dokumentis gacemis

uflebis) dadgenis procedura. am proceduras axorcielebs sajaro

samarTlis iuridiuli piri – ganaTlebis akreditaciis erovnuli

centri (SemdgomSi – ganaTlebis akreditaciis erovnuli centri) sax-

elmwifos mier gansazRvrul moTxovnebTan umaRlesi saganmanaTle-

blo dawesebulebis (instituciuri akreditacia) an/da saganmanaTle-

blo programis (programuli akreditacia) Sesabamisobis dadgeniT;

Page 12: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

12

(kanoni „umaRlesi ganaTlebis Sesaxeb“)

76. akreditivi -[germ. Akkreditiv < laT. accredo vendobi] – 1. sakredito

dawesebulebis (bankis,Semnaxveli salaros)mier gacemuli dokumenti,

romliTac is avalebs sxva aseTsave dawesebulebas misces warmomdgens

garkveuli Tanxa. 2.(dipl.). rwmunebis sigeli; dokumenti, romelic

adasturebs diplomatiuri warmomadgenlis rwmunebas.

77. algoriTmi -[frang. algorithme < arab. sakuT. saxelidan alxorezmi

(berZ. arithmos-Si - «ricxvi»-aRrevis Sedegad)] – 1. Sesasrulebeli mo-

qmedebis zusti da dawvrilebiTi aRwera, moqmedebis Tanmimdevrobis

miTiTebiT. 2. raime amocanis amosaxsnelad saWiro maTematikur moq-

medebaTa erToblioba.

78. alonJi - Tamasuqze mimagrebuli damatebiTi furceli, romelze-

dac keTdeba warwera

79. alternativa [frang. alternative] – ori erTmaneTis sapirispiro Sesa-

Zleblobidan erT-erTis arCevis aucilebloba; mesame SesaZleblobis

ararseboba.

80. alternatiuli SromiTi samsaxuri - sazogadoebrivad sasarge-

blo samoqalaqo samsaxuri, romelic cvlis samxedro samsaxurs da

emyareba samxedro valdebulebis samxedro samsaxuris formiT mox-

daze uaris Tqmis dasabuTebas sindisis, aRmsareblobisa da rwmenis

Tavisuflebis safuZvelze. alternatiuli SromiTi samsaxuri Tavisi

xasiaTiT unda Seesabamebodes samxedro samsaxurSi arsebul sirTu-

leebs.misi xangrZlivoba unda aRematebodes kanonmdeblobiT dad-

genil gawveviT samxedro samsaxuris xangrZlivobas (kanoni „arasamx-

edro, alternatiuli SromiTi samsaxuris Sesaxeb“)

81. amnistia [berZ. amnēstia daviwyeba (danaSaulisa, wyenisa), patieba] –

sasjelis moxsna an Semsubuqeba umaRlesi saxelmwifo xelisuflebis

dadgenilebiT garkveuli kategoriis msjavrdadebulTaTvis.

82. amxanagoba - erToblivi saqmianobis (amxanagobis) xelSekruleba,

rodesac ori an ramdenime piri kisrulobs erToblivad imoqmedos

saerTo sameurneo an sxva miznebis misaRwevad xelSekrulebiT gansaz-

Rvruli saSualebebiT, iuridiuli piris Seuqmnelad.

83. anabari – 1. komerciul bankSi an arasabanko sadepozito dawese-

bulebaSi piris mier Setanili fuladi saxsrebi, romlebzedac sa-

kuTrebis uflebas iZens komerciuli banki an arasabanko sadepozi-

to dawesebuleba da romelsac, rogorc wesi, ericxeba procentebi

(„erovnuli bankis Sesaxeb“) 2. fuladi Tanxis Setana sakredito dawe-

sebulebaSi, romlis drosac sakredito dawesebuleba moipovebs masze

sakuTrebis uflebas da valdebulia vadis dadgomisas imave valutaSi

Page 13: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

13

daabrunos miRebuli Tanxa. Tu vada ar aris gansazRvruli, maSin fu-

ladi Tanxa SeiZleba nebismier dros iqnes ukan gamoTxovili. anabrebs

Sesabamisad unda daericxos procentebi. anabris mimRebi da sakredi-

to dawesebulebis direqtorebi (menejerebi) valdebulni arian meana-

bres miawodon informacia bankis likvidurobisa da bonitetis Ses-

axeb. („samoqalaqo kodeqsi“)

84. analizi [berZ. analysis daSla] – risame Seswavla misi nawilebad daS-

lis gziT (Sdr. sinTezi). maTematikuri analizi – umaRlesimaTemati-

kis mTavari nawili, romelic Seicavs diferencialur da integralur

aRricxvas.

85. analogia [berZ. analogia Sesatyvisoba] – msgavseba sagnebsa, movle-

nebsa da cnebebs Soris.

86. angariSvaldebuleba (sabiujeto) – sabiujeto procesis

monawile yvela piris pasuxismgebloba mis mier ganxorcielebul

saqmianobaze da biujetis Sesaxeb warmodgenil informaciaze (kanoni

„sabiujeto sistemis Sesaxeb“)

87. angariSsworeba (sabanko) - xelSekruleba, romlis Sesabamisad

sakredito dawesebuleba valdebulia Tavisi klientis saangariSs-

worebo angariSidan awarmoos gadaxdebi angariSze arsebuli Tanxebis

farglebSi da Semosuli Tanxebi Caricxos angariSSi. SesaZlebelia

angariSis mflobelis miTiTebis safuZvelze igive operaciebi ganx-

orcieldes naRdi fuliT. mxareTa SeTanxmebiT angariSis mflobels

SeiZleba daekisros momsaxurebis xarjebis gadaxda. („samoqalaqo

kodeqsi“)

88. anglosaqsuri modeli adgilobrivi TviTmmarTvelobis - xas-

iaTdeba adgilobrivi TviTmmarTvelobis sakmaod didi avtonomiiT.

saxelmwifoebSi (didi britaneTi, a.S.S., kanada, avstralia, axali ze-

landia da sx.), sadac gavrcelebulia adgilobrivi TviTmmarTvelo-

bis es tipi ar arsebobs gamokveTili daqvemdebareba centraluri

xelisuflebis da adgilobriv organoebs Soris. adgilebze ar arse-

bobs mTavrobis specialuri warmomadgenlis instituti, romelic

zedamxedvelobas gauwevda adgilobrivi TviTmmarTvelobis orga-

noebs. centraluri uwyebebi mxolod Sesabamisi sferoebis mixedviT

axorcieleben saerTo koordinacias, rac ZiriTadad TviTmmarTv-

elobis organoebis mier am uwyebebTan calkeuli sakiTxebis Sesaxeb

SeTanxmebis procedurebiT Semoifargleba. am tipis sistemebisaTvis

erT-erTi ZiriTadi damaxasiaTebeli niSania isic, rom adgilobrivi

organoebis kompetenciebi kanoniT mkacrad aris gansazRvruli: am

organoebs SeuZliaT Seasrulon mxolod kanoniT maTTvis miniWebu-

li funqciebi. aseT saxelmwifoebSi adgilobrivi TviTmmarTvelobis

organoebi ganixileba avtonomiur warmonaqmnebad, romlebic axor-

cieleben kanoniT gansazRvrul uflebamosilebebs.

Page 14: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

14

89. aneqsia [laT. annexio SeerTeba] – erTi saxelmwifos mier sxva qvey-

nis teritoriis Tavis teritoriasTan ZaliT SeerTeba, dapyroba.

90. anketa [frang. enquête] – 1. furceli, romelzedac sxvadasxva kiTx-

vaa Camowerili garkveuli cnobebis Sesagroveblad. 2. aseTi fur-

clebis saSualebiT saWiro cnobebis Segroveba.

91. anklavi [frang. enclave] – erTi saxelmwifos teritoria an terito-

riis nawili, romelic yoveli mxridan garSemortymulia sxva saxelm-

wifos samflobeloebiT da romelsac ara aqvs zRvis napiri

92. anomia - iseTi socialuri viTareba, rodesac samarTlebrivi Tu

sxva normebi veRar gansazRvraven adamianTa qcevas.

93. anotacia [laT. annotatio SeniSvna] – wignis, statiis da misT. Sinaar-

sis mokled gadmocema, zogjer Sefasebis darTviT.

94. anulireba (gauqmeba) - saerTaSoriso xelSekrulebis calmxrivad

Sewyvetis forma, romelic niSnavs xelSekrulebis moqmedebis Sewyve-

tas meore monawile mxaris mier misi arsebiTad darRvevis SemTxvevaSi

an saerTaSoriso samarTlis sxva normebis Sesabamisad. („saerTaSor-

iso xelSekrulebebis Sesaxeb“)

95. antagonizmi [< berZ. antagōnisma brZola] – Seurigebeli winaaRmde-

goba, interesTa Seurigebeli dapirispireba.

96. anticipacia [laT. anticipatio] – 1. risame winaswar ganWvreta, winas-

war gamocnoba. 2. raime movlenis savaraudo droze adre dadgoma; ri-

same vadaze adre Sesruleba.

97. antrepriza – Teatraluri organizacia, romelic afinansebs da

axorcielebs sxvadasxva Teatralur proeqts da ar hyavs mudmivmoq-

medi Teatraluri dasi (kanoni „Teatrebis Sesaxeb“)

98. anturaJi [frang. entourage] – garemomcvel pirobaTa erToblioba;

garemo.

99. apatridi [berZ. a (uary. nawilaki) da patris (patridos) samSoblo]

– (samarT.). piri, romelic ar iTvleba arc erTi qveynis moqalaqed

(qveSevrdomad).

100. aparTeidi [afr. appartheid cal-calke cxovreba] - rasobrivi

diskriminaciis forma (gancalkeveba)

101. apelacia [laT. appellatio mimarTva] – 1. sasamarTlo gadaw-

yvetilebis gasaCivreba umaRles instanciaSi, romelsac aqvs ufleba

arsebiTad gadasinjos saqme da gamoitanos Tavisi gadawyvetileba. 2.

Page 15: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

15

mxareebis da/an mesame pirebis ufleba sasamarTlos pirveli instanci-

iT gamotanili gadawyvetileba damoukidebeli sasarCelo moTxovniT

kanoniT dadgenil vadaSi gaasaCivron saapelacio sasamarTloSi.

(„samoqalaqo saproceso kodeqsi“)

102. apostili - specialuri Stampi, romelic daesmeba sazRvarga-

reT gasagzavn oficialur dokuments „ucxoeTis oficialuri doku-

mentebis legalizaciis moTxovnis gauqmebis Sesaxeb“ haagis 1961 wlis

5 oqtombris konvenciis Sesabamisad. apostiliT damowmebuli doku-

menti aRar saWiroebs diplomatiur an sakonsulo legalizacias.

103. apostiliT damowmeba – kanonmdeblobiT dadgenili wesis Ses-

abamisad, saTanado uflebamosilebis mqone saxelmwifo organos mier

sabuTze arsebuli xelmoweris namdvilobis, xelmomweri piris ufle-

bamosilebis, beWdis an Stampis avTentikurobis saxelmwifoebrivi da-

dastureba (kanoni „samoqalaqo aqtebis registraciis Sesaxeb“)

104. aprobacia [laT. approbatio mowoneba] da aprobireba - 1. ofi-

cialurad gamoxatuli mowoneba, dadastureba Semowmebis Sedegad.

2. sasoflo-sameurneo kulturaTa naTesebis gamokvleva saukeTeso

Teslis SesarCevad.

105. araamortizebadi ZiriTadi saSualeba – ZiriTadi saSualeba,

romelic eqspluataciis dros ar kargavs Tavis Rirebulebas. (saga-

dasaxado kodeqsi)

106. aramaterialuri aqtivi – fizikuri formis armqone identi-

ficirebadi arafuladi aqtivi, romelsac piri iyenebs saqonlis war-

moebis, saqonlis miwodebis/momsaxurebis gawevis, sxvisTvis ijariT

gadacemis an/da administraciuli miznebisaTvis. aramaterialur

aqtivs miekuTvneba saavtoro ufleba, patenti, savaWro niSani, gud-

vili, kompiuteruli programa, licenzia, ijaris ufleba, franCizi,

sabadoebis damuSavebis ufleba, importisa da eqsportis specialuri

uflebebi. („sagadasaxado kodeqsi“)

107. aramaterialuri qonebrivi sikeTe - is moTxovnebi da ufle-

bebi, romlebic SeiZleba gadaeces sxva pirebs, an gamiznulia saimisod,

rom maT mflobels Seeqmnas materialuri sargebeli, anda mieniWos

ufleba mosTxovos sxva pirebs raime. („samoqalaqo kodeqsi“)

108. arapirdapiri gadasaxadi – gadasaxadi (dRg, aqcizi da sxva),

romelic dgindeba miwodebuli saqonlis an/da gaweuli momsaxurebis

fasze danamatis saxiT da romelsac ixdis momxmarebeli am gadasaxa-

diT gazrdili fasiT saqonlis an/da momsaxurebis SeZenisas. arapir-

dapiri gadasaxadis biujetSi gadaxdis valdebuleba ekisreba saqon-

lis mimwodebels an/da momsaxurebis gamwevs, romelic am kodeqsis

miznebisaTvis iwodeba gadasaxadis gadamxdelad. („sagadasaxado kod-

Page 16: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

16

eqsi“)

109. arakonkurentuli garemo – sasaqonlo bazrebi, sadac Sesa-

Zlebelia konkurenciis arseboba, magram igi SezRuduli an/da akrZa-

lulia saxelmwifo an adgilobrivi mmarTvelobis organos mier.

(kanoni „Tavisufali vaWrobisa da konkurenciis Sesaxeb“)

110. arasabanko sadepozito dawesebuleba - iuridiuli piri, ro-

melic ar warmoadgens komerciul banks da uflebamosilia miiRos

depozitebi da maTi gamoyenebiT Tavisi saxeliT awarmoos kanonmde-

blobiT gansazRvruli sabanko saqmianobis nawili, garda saqarT-

velos fasiani qaRaldebis erovnuli komisiis mier licenzirebuli

pirisa. („erovnuli bankis Sesaxeb“).

111. araformaluri ganaTleba – profesiuli ganaTleba, garda

profesiuli umaRlesi ganaTlebisa, romelic pirma miiRo profe-

siuli saganmanaTleblo dawesebulebisagan damoukideblad an ara-

akreditebuli saganmanaTleblo programis aTvisebis Sedegad; (kano-

ni „profesiuli ganaTlebis Sesaxeb“)

112. arbitraJi [frang. arbitrage] - sadavo sakiTxebis gadawyveta ar-

bitrebis saSualebiT; samediatoro sasamarTlo.

113. arbitraJi (kerZo) - pirebs Soris wamoWrili samoqalaqo dava

maTive SeTanxmebiT gansaxilvelad gadaecema mudmivmoqmed an am da-

visaTvis sagangebod Seqmnil droebiT kerZo arbitraJs. SeTanxmeba

arbitraJis gansaxilvelad davis gadacemis Sesaxeb (saarbitraJo Se-

Tanxmeba) ideba werilobiT. („kerZo arbitraJis Sesaxeb“)

114. argumenti [laT. argumentum mtkiceba] – 1. (wign.). sabuTi, ro-

melic mohyavT risame dasamtkiceblad. 2. (maTem.). damoukidebeli cv-

ladi sidide, romlis cvlilebazedac aris damokidebuli meore sidi-

dis (funqciis) cvlileba.

115. arenda [polon. arenda] – 1. uZravi qonebis droebiT daqiraveba

saTanado xelSekrulebis dadebiT; ijara. 2. gadasaxadi aseTi xelSek-

rulebis mixedviT.

116. arteli [< rus. артель] - ama Tu im profesiis, xelobis adamianTa

gaerTianeba raime sameurneo saqmianobisaTvis; amxanagoba

117. arqivi [laT. archivum] – 1. dawesebuleba, sadac inaxeba Zveli

werilobiTi Zeglebi da sabuTebi. 2. raime dawesebulebis ganyofileba,

sadac inaxeba Zveli sabuTebi, damTavrebuli saqmeebi da misT. 3. dawe-

sebulebis an calke piris werilebis, xelnawerebis, fotosuraTebisa

da misT. krebuli.

Page 17: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

17

118. arqiteqtori - Sesabamisi ganaTlebis cenzis mqone piri, ro-

melic Tavisi SemoqmedebiTi moRvaweobiT qmnis saarsebo garemos

garkveul sivrceSi, formasa da istoriul konteqstSi, pasuxs agebs am

garemos aspeqtebis arqiteqturis eniT gamosaxvaze (kanoni „arqiteq-

turuli saqmianobis Sesaxeb“)

119. arqiteqturuli saqmianoba - arqiteqtoris SemoqmedebiTi

moRvaweoba, romlis amocanaa qalaqTmSeneblobiTi obieqtis, gare-

mos formirebis, Senobis, nagebobis, interieris proeqtis Sedgena,

masSi sivrcobriv-gegmarebiTi, mxatvruli da funqciuri sakiTxebis

gadawyveta, sainJinro-teqnikuri, teqnologiuri da sxva nawilebis

damuSavebis xelmZRvaneloba, daproeqtebis procesis erTiani cik-

lis organizeba, saavtoro zedamxedvelobis ganxorcieleba da mSene-

blobis gaZRola (kanoni „arqiteqturuli saqmianobis Sesaxeb“)

120. arqiteqturuli nawarmoebi - arqiteqturuli proeqtis da

arqiteqturuli obieqtis saxiT arsebuli arqiteqturuli saqmiano-

bis Sedegi, romelic warmoadgens saavtoro uflebaTa obieqts (kano-

ni „arqiteqturuli saqmianobis Sesaxeb“)

121. arqiteqturuli proeqti - arqiteqturuli Semoqmedebis

Sedegad dokumenturad dafiqsirebuli avtoriseuli Canafiqri, sa-

dac Camoyalibebulia arqiteqturuli obieqtis struqtura da moc-

ulobiT-sivrciTi dagegmarebis principi, romelic normatiuli da

saxelmZRvanelo dokumentebis moTxovnaTa Sesabamisad kompleqsu-

rad wyvets qalaqTmSeneblobiT, mxatvrul-esTetikur, funqciur da

teqnikur sakiTxebs, warmoadgens saavtoro uflebaTa obieqts da ar

saWiroebs licenzirebas (kanoni „arqiteqturuli saqmianobis Ses-

axeb“)

122. arqiteqturuli obieqti - arqiteqturuli proeqtis safuZ-

velze ganxorcielebuli qalaqTmSeneblobiTi kompleqsi, Senoba,

nageboba, interieri, landSafturi garemo (sabaRe-saparko an sxva

teritoria) an istoriuli ganaSenianeba da Senoba-nageboba, romelsac

istoriisa da kulturis ZeglTa dacvis organos moTxovnaTa Sesabam-

isad Cautarda rekonstruqcia-regeneracia (kanoni „arqiteqturuli

saqmianobis Sesaxeb“)

123. arqiteqturul-gegmarebiTi davaleba - saqarTvelos kanon-

mdeblobiT, normatiuli da saxelmZRvanelo dokumentebis kom-

pleqsiTa da adgilobrivi TviTmmarTvelobisa da mmarTvelobis or-

ganos mier gansazRvruli moTxovnebis erToblioba, romelic adgens

arqiteqturuli obieqtis daniSnulebas, mis parametrebs, teritori-

ul farglebs, miwis nakveTze ganTavsebas, agreTve misi daproeqtebi-

sa da mSeneblobis ekologiur, teqnikur, organizaciul da sxva piro-

bebs (kanoni „arqiteqturuli saqmianobis Sesaxeb“)

Page 18: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

18

124. arqiteqturul-samSeneblo saqmianobaSi dadgenili saorga-

nizacio wesebis darRveva: - a) obieqtis mSeneblobis dawyeba, mSene-

blobis warmoeba an/da obieqtis demontaJi saTanado nebarTvis gareSe;

b) obieqtze sainformacio dafis ganuTavsebloba an dafaze arasruli

informaciis ganTavseba; g) mSenebare teritoriis Semomfargvleli

usafrTxoebis Robis an/da mSenebare obieqtis Semomfargvleli dam-

cavi badis dadgenili wesis darRveviT ganTavseba an ganuTavsebloba;

d) obieqtis funqcionireba eqspluataciaSi miuReblad; e) mSenebare

obieqtis dadgenili wesis darRveviT mitoveba; v) dangreuli, daum-

Tavrebeli an damTavrebuli samSeneblo obieqtis proeqtiT gaTval-

iswinebuli keTilmowyobiTi samuSaoebis Seusrulebloba; z) arq-

iteqturul-samSeneblo saqmianobaze saxelmwifo zedamxedvelobis

organos miwerilobis Seusrulebloba an aradroulad Sesruleba; T)

normatiuli aqtiT gansazRvruli saorganizacio wesebis sxva dar-

Rveva; i) im avariuli Senoba-nagebobis rekonstruqciis an demontaJis

ganuxorcielebloba, romlis avariulobis xarisxi uSualo safrTxes

uqmnis adamianis sicocxles an/da janmrTelobas. (kanoni „arqiteqtu-

rul-samSeneblo saqmianobaze saxelmwifo zedamxedvelobis Sesaxeb“)

125. arqeologiuri obieqti – 100 an meti wlis win nawilobriv

an srulad ganamarxebuli an wyalqveS moqceuli naSTi, kulturuli

fena, romelic Seqmnilia adamianis mier an adamianis bunebaze zemo-

qmedebis Sedegad an romelsac atyvia adamianis zemoqmedebis kvali

(kanoni „kulturuli memkvidreobis Sesaxeb“)

126. arqeologiuri samuSaoebi – samecniero saqmianoba, romelic

mimarTulia arqeologiuri obieqtebis gamosavlenad da Sesaswavlad;

arqeologiuri obieqtis mokvlevis, gaTxris, restavracia-konser-

vaciisa da mecnieruli Seswavlis sruli cikli (kanoni „kulturuli

memkvidreobis Sesaxeb“)

127. arqeologiuri dazverva – arqeologiuri obieqtis arsebo-

bis, misi stratigrafiisa da qronologiis vizualurad an sasinji

TxrilebiT gansazRvra; (kanoni „kulturuli memkvidreobis Sesaxeb“)

128. arqeologiuri gaTxrebi – arqeologiuri obieqtebis gamov-

lenisa da mecnieruli Seswavlis mizniT Catarebuli miwis an wyalqve-

Sa samuSaoebi; (kanoni „kulturuli memkvidreobis Sesaxeb“)

129. arCevnebi - saarCevno procesi, romlis daniSnuleba da Sede-

gia sajaro xelisuflebis warmomadgenlobiTi organoebis da sajaro

xelisuflebis Tanamdebobis pirTa arCeva sayovelTao arCevnebiT;

(„saarCevno kodeqsi“)

130. arCevnebi saerTo – morigi an riggareSe sayovelTao arCev-

nebi, romelic tardeba sajaro xelisuflebis warmomadgenlobiTi

organos an sajaro xelisuflebis Tanamdebobis piris asarCevad, da

Page 19: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

19

romelSi monawileobis uflebac aqvs Sesabamisad am warmomadgenlo-

biTi organos an Tanamdebobis piris am kanoniT dadgenil yvela amom-

rCevels. („saarCevno kodeqsi“)

131. arCevnebi morigi – saerTo arCevnebi, romelic imarTeba sa-

jaro xelisuflebis warmomadgenlobiTi organos an sajaro xelisu-

flebis Tanamdebobis piris uflebamosilebis vadis gasvlis gamo

saqarTvelos konstituciiT, am kanoniT, afxazeTisa da aWaris av-

tonomiuri respublikebis konstituciebiTa da saTanado kanonebiT

dadgenil vadebSi. („saarCevno kodeqsi“)

132. arCevnebi riggareSe – saerTo arCevnebi, romelic tardeba sa-

jaro xelisuflebis warmomadgenlobiTi organos an sajaro xelisu-

flebis Tanamdebobis piris uflebamosilebis vadamde Sewyvetis gamo.

(„saarCevno kodeqsi“)

133. arCevnebi proporciuli saarCevno sistemiT - parlamenti-

sa da adgilobrivi TviTmmarTvelobis warmomadgenlobiTi organos

– sakrebulos wevrebis arCevnebi partiuli siebis safuZvelze; („saa-

rCevno kodeqsi“). („saarCevno kodeqsi“)

134. arCevnebi xelaxali – arCevnebi, romlebic morigi arCevnebi-

saTvis dadgenili wesiT xelaxla tardeba: a) saqarTvelos mTel teri-

toriaze proporciuli saarCevno sistemiT Catarebuli arCevnebis

SemTxvevaSi, Tu isini arCatarebulad gamocxadda da kanoni aRar

iTvaliswinebs ganmeorebiTi kenWisyris gamarTvis SesaZleblobas;

b) mTel saarCevno olqSi maJoritaruli sistemiT Catarebuli ar-

Cevnebis SemTxvevaSi, Tu isini arCatarebulad gamocxadda, an Sedga,

magram asarCevi piri ver airCa da kanoni aRar iTvaliswinebs arCev-

nebis meore turis gamarTvis SesaZleblobas; g) Tu arCeulma pirma am

kanoniT dadgenil vadaSi ceskos ar warudgina narkologiuri Semow-

mebis cnoba da arCevnebis Sedegebi baTilad iqna cnobili ceskos Se-

sabamisi gadawyvetilebiT; d) Tu arCevnebis Sedegebi baTilad iqna

cnobili sasamarTlos gadawyvetilebiT. („saarCevno kodeqsi“)

135. arCevnebi maJoritaruli saarCevno sistemiT - parlamenti-

sa da adgilobrivi TviTmmarTvelobis warmomadgenlobiTi organos

– sakrebulos wevrebis arCevnebi erTmandatiani an mravalmandatiani

saarCevno olqebis mixedviT; („saarCevno kodeqsi“)

136. audiovizualuri nawarmoebi – nawarmoebi, romelic Sedgeba

Tanamimdevruli gamosaxulebebisagan xmis TanxlebiT an/da uamisod,

qmnis moZraobis STabeWdilebas da SeiZleba aRqmul iqnes mxedvelo-

biT an/da smeniT. audiovizualur nawarmoebs miekuTvneba kinemato-

grafiuli da sxva nawarmoebebi, romlebic gamoxatulia kinemato-

grafiis analogiuri saSualebebiT (tele, video, diafilmebi da sxva) (

kanoni „saavtoro da momijnave uflebebis Sesaxeb“)

Page 20: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

20

137. audiovizualuri nawarmoebis damamzadebeli (prodiuseri)

– fizikuri an iuridiuli piri, romelmac Tavis Tavze aiRo iniciati-

va da ikisra pasuxismgebloba aseTi nawarmoebis damzadebisaTvis; Tu

ar arsebobs sawinaaRmdego dasabuTeba, audiovizualuri nawarmoebis

damamzadeblad miiCneva is fizikuri an iuridiuli piri, romlis sax-

eli an dasaxelebac saTanado wesiT aRniSnulia nawarmoebze; ( kanoni

„saavtoro da momijnave uflebebis Sesaxeb“)

138. asigneba - 1. Tanxis gamoyofa raime miznisaTvis. 2. fiskaluri

wlis ganmavlobaSi sabiujeto klasifikaciiT gansazRvruli miznebi-

saTvis damtkicebuli moculobis farglebSi xarjis gawevis ufle-

bamosileba, romelic gaTvaliswinebulia biujetiT. asignebis gareSe

xarjis gaweva da valdebulebis aReba dauSvebelia. (kanoni „sabiuje-

to sistemis Sesaxeb“).

139. asigneba prognozirebuli - warmoadgens asignebas, romelic

dakavSirebulia valis momsaxurebasa da amortizaciasTan an/da sax-

elmwifos mier garantirebul sesxze gadaxdasTan. prognozirebuli

asignebis zeviT valdebulebis aReba dasaSvebia mxolod im SemTx-

vevaSi, Tu ministri saqarTvelos parlamentis safinanso-sabiujeto

komitets warudgens angariSs prognozirebuli asignebis gadaWar-

bebis mizezis Sesaxeb da wlis bolos misaRebi Sedegis prognozs,

xolo prognozirebuli asignebis koreqtireba gaTvaliswinebuli

iqneba wliur sabiujeto kanonSi saTanado cvlilebis Setanis Sesaxeb

kanonproeqtSi, romlis miRebis Semdegac SeiZleba Sesabamisi xarjis

asigneba gaweva. (kanoni „sabiujeto sistemis Sesaxeb“)

140. asigneba fiqsirebuli - warmoadgens prognozirebulis garda

yvela sxva asignebas. saxelmwifo, avtonomiuri respublikebisa da ad-

gilobrivi xelisuflebebis mier fiqsirebuli asignebis zeviT xarjis

gaweva da valdebulebis aReba dauSvebelia. (kanoni „sabiujeto siste-

mis Sesaxeb“)

141. asistent-profesori – umaRlesi saganmanaTleblo dawese-

bulebis akademiuri Tanamdeboba, romelzec SeiZleba arCeul iqnes

piri, romelic aris doqtori an doqtoranti da uZRveba laborato-

riul, saseminaro an praqtikul mecadineobebs; (kanoni „umaRlesi ga-

naTlebis Sesaxeb“)

142. asocirebuli profesori – umaRlesi saganmanaTleblo dawe-

sebulebis akademiuri Tanamdeboba. asocirebuli profesori monaw-

ileobs saswavlo procesSi da xelmZRvanelobs studentebis saswav-

lo da samecniero-kvleviT muSaobas; (kanoni „umaRlesi ganaTlebis

Sesaxeb“)

143. asociacia [< laT. associo vuerTeb] – 1. adamianebis an or-

ganizaciebis gaerTianeba, kavSiri. 2. risame jgufi, SenaerTi. mag.,

Page 21: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

21

molekulaTa asociacia. 3. (fsiq.). iseTi kavSiri warmodgenaTa Soris,

rodesac erTi warmodgena iwvevs meores msgavsebis, kontrastis an

mezoblobis mixedviT.

144. asociacia profesiuli – saqarTvelos kanonmdeblobis Ses-

abamisad Seqmnili, wevrobaze dafuZnebuli, damoukidebeli arasame-

warmeo (arakomerciuli) iuridiuli piri, romelic Sedgeba erTi an

ramdenime momijnave profesiis warmomadgenlebisagan da romlis

mizania profesiis ganviTarebisaTvis xelSewyoba, wevrTa erToblivi

interesebis dacva, profesiuli eTikis dacvaze zrunva (kanoni „pro-

fesiuli ganaTlebis Sesaxeb“)

145. ataSe [frang. attaché] – 1.diplomatiur warmomadgenlobasTan

myofi Tanamdebobis piri, romelic raime dargis specialist-konsul-

tatia. mag., samxedro ataSe. 2. dabali diplomatiuri rangi sagareo

saqmeTa saministros uwyebaSi.

146. atentati [frang. attentat] – visime sicocxlis xelyofa politi-

kur niadagze.

147. atestacia [laT. attestatio mowmoba] – 1. visime saqmiani kvalifika-

ciis, codnis donis gansazRvra; daskvna visime unaris, Rirsebis, qce-

vis Sesaxeb. 2. sajaro mosamsaxuris profesiuli unar-Cvevebisa da mis

mier gaweuli saqmianobis perioduli Sefaseba, romelic miznad isax-

avs sajaro mosamsaxuris Sesabamisobis dadgenas mis mier dakavebul

TanamdebobasTan (kanoni „sajaro samsaxuris Sesaxeb“) 2. uflebamo-

sili organos mier saqarTvelos kanonmdeblobiT dadgenili wesiT

araformaluri gziT SeZenili saxelobo ganaTlebis mqone piris pro-

fesiuli codnisa da unar-Cvevebis Semowmeba da Sesabamisi kvalifika-

ciis dadastureba (kanoni „profesiuli ganaTlebis Sesaxeb“)

148. atornei [ingl. attorney] - anglosaqsur qveynebSi: ama Tu im piris

rwmunebuli, warmomadgeneli, romelic misi saxeliT da mis magivrad

asrulebs raime iuridiul moqmedebas.

149. atornei-generali [ingl. attorney-general] - did britaneTSi, aSS-

sa da zog sxva saxelmwifoSi: iusticiis erT-erTi umaRlesi Tanamde-

bobis piri; did britaneTSi igi ministrTa kabinetis wevria; aSS-Si -

iusticiis departamentis meTauri, mTavrobis warmomadgeneli umaR-

les sasamarTloSi.

150. audiencia [laT. audientia mosmena] - oficialuri miReba saxelm-

wifos maRali Tanamdebobis piris mier.

151. auditoruli saqmianoba - moicavs auditorul Semowmebas

(audits), auditoruli momsaxurebis gawevas, agreTve auditis orga-

nizaciul da meTodur uzrunvelyofas. („auditoruli saqmianobis

Page 22: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

22

Sesaxeb“)

152. auditorul Semowmeba (auditi) - auditoruli saqmiano-

bis saxe, romelsac axorcieleben auditorebi da audituri firmebi

sameurneo subieqtis samewarmeo saqmianobis, sajaro buRaltruli

aRricxvisa da angariSgebis, dabegvrisa da sameurneo-safinanso saqmi-

anobisa da sawesdebo moTxovnebis utyuarobis, sisrulis, moqmed

kanonmdeblobasTan da normativebTan Sesabamisobis dadgenis mizniT.

(„auditoruli saqmianobis Sesaxeb“)

153. auditori - fizikuri piri, romelsac aqvs saqarTvelos par-

lamentTan arsebuli auditoruli saqmianobis sabWos mier gacemuli

auditoris sakvalifikacio sertifikati. igi auditorul saqmianobas

eweva individualurad licenziis safuZvelze da/an audituri firmis

meSveobiT. („auditoruli saqmianobis Sesaxeb“)

154. audituri firma - sawarmo, romelsac aqvs saqarTvelos teri-

toriaze auditoruli saqmianobis licenzia da romlis erTaderTi

sawesdebo mizania auditoruli saqmianoba. audituri firmas da mis

filials auditoruli saqmianobis ufleba eZleva mxolod maSin, Tu

maTSi sul cota erTi auditori mainc muSaobs. („auditoruli saqmi-

anobis Sesaxeb“)

155. auditoruli daskvna - auditoris mier saTanado wesiT Sed-

genili, xelmoweriT da beWdviT damowmebuli oficialuri sabuTi,

romelSic warmodgenilia daskvna sameurneo subieqtis angariSgebis

utyuarobis, safinanso-sameurneo saqmianobis buRaltruli aRricx-

vis sisrulis da moqmed kanonmdeloblobasTan da dadgenil norma-

tivTan misi Sesabamisobis Sesaxeb. („auditoruli saqmianobis Ses-

axeb“)

156. auqcioni [laT. auctio (auctionis)] – 1. sajaro vaWrobiT raime

qonebis, nivTebis gayidva, rodesac nivTi rCeba yvelaze meti safasur-

is gadamxdels. 2. qonebis gayidvis forma, romlis mizania sakuTrebis

ufleba mianiWos im myidvels, romelic vaWrobis procesSi gamyidvels

yvelaze maRal fass SesTavazebs, xolo Tu auqcioni gamocxaddeba pi-

robebiT – sakuTrebis ufleba mianiWos im myidvels, romelic aiRebs

valdebulebas, daakmayofilos gamocxadebuli pirobebi, da vaWrobis

procesSi gamyidvels yvelaze maRal fass SesTavazebs. (kanoni „sax-

elmwifo qonebis da adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis qonebis

privatizebisa da sargeblobis uflebiT gadacemis Sesaxeb“)

157. auqcioni specialuri - auqcionis forma, romlis monawile-

Ta mier qonebis Sesasyidi fasis SeTavazeba xdeba erTjeradad, weri-

lobiTi saxiT. sasoflo-sameurneo daniSnulebis miwis privatizebis

mizniT mowyobil specialur auqcionSi monawileobis miRebis ufleba

aqvT konkretuli administraciuli erTeulis – dasaxlebis (soflis,

Page 23: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

23

dabisa da qalaqis) da dasaxlebaTa gaerTianebis (Temis) teritori-

ul sazRvrebSi sakomlo wignSi aRricxul an/da piradobis mowmobis

safuZvelze registrirebul saqarTvelos moqalaqeebs. (kanoni „sax-

elmwifo qonebis da adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis qonebis

privatizebisa da sargeblobis uflebiT gadacemis Sesaxeb“)

158. auqcioni Ria - auqcionis forma, romlis drosac nebadar-

Tulia Sesasyidi qonebis fasis mravaljeradi SeTavazeba. am formis

auqcionSi monawileobis ufleba aqvT saqarTvelos moqalaqeebsa da

saqarTveloSi registrirebul kerZo samarTlis iuridiul pirebs

(kanoni „saxelmwifo qonebis da adgilobrivi TviTmmarTveli erTeu-

lis qonebis privatizebisa da sargeblobis uflebiT gadacemis Ses-

axeb“)

159. aqti [laT. actus] – 1. raime calkeuli moqmedeba. mag., teror-

istuli aqti. 2. sxvadasxva xasiaTis oficialuri dokumenti; sigeli.

3. raime faqtis damadasturebeli dokumenti. iuridiuli aqti - aqti,

romliTac dadgenilia visime ufleba-movaleobani. 4. dramatuli

nawarmoebis, speqtaklis dasrulebuli nawili; moqmedeba. 5. sazeimo

sxdoma saswavlo dawesebulebaSi. saaqto darbazi - aqtisaTvis (ix.

aqti, mniSv. 5) gankuTvnili darbazi; sxdomaTa darbazi (Cveulebriv,

umaRles saswavlebelSi).

160. aqtiuri saarCevno ufleba – moqalaqis ufleba, xmis micemis

meSveobiT monawileoba miiRos sajaro xelisuflebis warmomadgen-

lobiT organoSi xalxis warmomadgenelTa asarCevad da sajaro xe-

lisuflebis Tanamdebobis dasakaveblad Catarebul sayovelTao ar-

Cevnebsa da referendumSi; („saarCevno kodeqsi“)

161. aqtivi [laT. activus moqmedi] – 1. raime organizaciis, koleq-

tivis yvelaze mowinave da moqmedi nawili. 2. (buhxalt.). warmoebis

balansis nawili, romelSic Sedis yvela saxis materialuri faseulo-

bani (fuli, saqoneli da sxv.) da moTxovnebi (sapirisp. pasivi).

162. aqtualuri [laT. actualis] - TanamedroveobisaTvis didad mniS-

vnelovani, Tanamedrove moTxovnilebaTa Sesabamisi; saWirboroto.

163. aqcepti [laT. acceptus miRebuli] – 1. (finans.). unaRdo angariSs-

worebis erT-erTi forma socialisturi meurneobis organizaciebs

Soris. 2. (finans.). gadamxdelis mier gakeTebuli warwera Tamasuqze,

rom igi kisrulobs gaanaRdos es Tamasuqi vadaze. 3. daTanxmeba wina-

dadebaze, rom daidos xelSekruleba. 4. gadamxdelis xelmowera imis

Taobaze, rom man Ceki miiRo gasanaRdeblad dadgenil vadaSi da Tanax-

maa gaanaRdos („Cekis Sesaxeb“)

164. aqcesiuri xelSekruleba [< laT. accessio SeerTeba] – (dipl.).

xelSekruleba, romliTac saxelmwifo uerTdeba sxva saxelmwifoTa

Page 24: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

24

Soris adre dadebul xelSekrulebas.

165. aqcesoruli xelSekruleba (an valdebuleba) [laT. accessorius

momsvleli] – (dipl.). damatebiTi xelSekruleba, romelic daerTvis

mTavar valdebulebas.

166. aqcia [frang. action] – 1. fasiani qaRaldi, romelic adasturebs

misi mflobelis monawileobas saaqcio sazogadoebis kapitalSi da

aZlevs mas dividendis (mogebis wilis) uflebas. 2. raime ekonomikuri

an politikuri miznis misaRwevad wamowyebuli moqmedeba.

167. aqcizi [frang. accise] - arapirdapiri gadasaxadi farTo mox-

marebis sagnebze

168. aRnagoba - mesakuTris mier miwis nakveTis gadacema sxva piri-

saTvis vadian sargeblobaSi ise, rom am pirs hqondes am nakveTze an

mis qveS raime nagebobis aRmarTvis ufleba, aseve am uflebis gasx-

visebis, memkvidreobiT gadacemis, Txovebis, gaqiravebis ufleba. aR-

nagobis ufleba SeiZleba gavrceldes miwis nakveTis im nawilze, ro-

melic ar aris aucilebeli aRnagobisaTvis, magram iZleva nagebobiT

ukeT sargeblobis SesaZleblobas. aRnagobis uflebis vada ganisaz-

Rvreba mxareTa SeTanxmebiT, romelic ar unda aRematebodes ormoc-

dacxramet wels. („samoqalaqo kodeqsi“)

169. aRiarebuli sagadasaxado valdebuleba – gadasaxadi an/da

sanqcia, romelic warmoSobilia: a) gadasaxadis gadamxdelis/saga-

dasaxado agentis an sxva valdebuli piris mier wardgenili saga-

dasaxado deklaraciis safuZvelze; b) „sagadasaxado moTxovnis“

safuZvelze, romelsac gadasaxadis gadamxdeli/sagadasaxado agenti

an sxva valdebuli piri eTanxmeba an romlis gasaCivrebis vada gasu-

lia; g) sasamarTlos kanonier ZalaSi Sesuli gadawyvetilebis safuZ-

velze („sagadasaxado kodeqsi“)

170. aRiarebuli sagadasaxado davalianeba – sxvaoba gadasaxadis

gadamxdelis/sagadasaxado agentis aRiarebul jamur sagadasaxado

valdebulebasa da mis mier calkeuli gadasaxadebis an/da sanqciebis

mixedviT aRiarebuli zedmetad gadaxdili Tanxebis jams Soris.

(„sagadasaxado kodeqsi“)

b

1. baza - [frang. base berZ.] - risame safuZveli, sayrdeni. 2. sayrdeni

punqti, adgili (raime maragis, materialur faseulobaTa Sesanaxa-

vad), romelic emsaxureba mrewvelobis raime dargs, organizacias,

romelime raions da sxv. 3. dawesebuleba, romelic emsaxureba kul-

turul-saganmanaTleblo muSaobis romelime dargs. mag., turistul-

saeqskursio baza. 4. risame arsebobisaTvis saWiro materialur-teqni-

Page 25: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

25

kuri faseulobis, pirobebis erToblioba. mag., msubuqi mrewvelobis

nedleulis baza. saqonlis sakvebis baza. 5. raime saqonlis, masalebis

da misT. mTavari sawyobi. 6. qveynis SeiaraRebuli Zalebis sayrdeni

punqti Tavis an sxvis teritoriaze. 7. (arqit.). svetis qveda, ufro msx-

vili nawili.

2. bazarze ganTavseba – sursaTis an cxovelis sakvebis ganTavseba-

Senaxva misi realizaciis mizniT, rac moicavs miwodebas, gayidvas

an gadacemas nebismieri formiT; (kanoni „sursaTis uvneblobisa da

xarisxis Sesaxeb“)

3. bakalavri – mflobeli im akademiuri xarisxisa, romelic pirs

akademiuri umaRlesi saganmanaTleblo programis pirveli safexuri-

saTvis – bakalavriatisaTvis dadgenili kreditebis raodenobis aT-

visebis Sedegad eniWeba; (kanoni „umaRlesi ganaTlebis Sesaxeb“)

4. bakalavriati – akademiuri umaRlesi ganaTlebis pirveli safex-

uri, saswavlo programebis erToblioba, romelic ZiriTadad iTval-

iswinebs Sesabamisi specialobebis Teoriuli safuZvlebis swavle-

bas, rac aucilebelia piris magistraturaSi Semdgomi swavlisaTvis

an miRebuli kvalifikaciiT muSaobisaTvis; (kanoni „umaRlesi gana-

Tlebis Sesaxeb“)

5. balansi [frang. balance] - Semosaval-gasavlis SefardebiTi jami.

mag., wliuri balansi. savaWro balansi - saqonlis importisa da eqs-

portis Sefardeba drois garkveul monakveTSi. aqtiuri balansi - (fi-

nans.). jami, romelSic Semosavali sWarbobs gasavals. pasiuri balansi

- (finans.). jami, romelSic gasavals sWarbobs Semosavals

6. banki komerciuli - saqarTvelos erovnuli bankis mier licen-

zirebuli iuridiuli piri, romelic iRebs depozitebs da maTi gam-

oyenebiT Tavisi saxeliT axorcielebs saqarTvelos kanonmdeblobiT

gansazRvrul sabanko saqmianobas (kanoni „komerciuli bankebis saqmi-

anobis Sesaxeb“)

7. banki erovnuli - saxelmwifos centraluri banki, bankTa banki,

mTavrobis bankiri da fiskaluri agenti. (kanoni „erovnuli bankis Ses-

axeb“)

8. banki ucxouri sando - ganviTarebuli qveynis banki, romelsac

aqvs kompetenturi saerTaSoriso sareitingo organizaciis mier

miniWebuli, garkveuli donis an masze maRali reitingi; saqarTvelos

erovnuli banki adgens kompetentur saerTaSoriso sareitingo or-

ganizaciaTa nusxas da TiToeuli kompetenturi saerTaSoriso sare-

itingo organizaciis mixedviT gansazRvravs reitingis dones (kanoni

„komerciuli bankebis saqmianobis Sesaxeb“)

Page 26: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

26

9. banknota - fasiani qaRaldi, sabanko bileTi, romelic Tavdapirve-

lad adasturebda bank-emitentis brZanebas sakuTar Tavze dauyovne-

bliv gadaexada warmomdgenze sabanko bileTze aRniSnuli fuladi

Tanxa, dReisaTvis banknota warmoadgens qaRaldis fulis niSnis Sem-

cvlels, romelic gamoicema centraluri saemiso bankis mier.

10. bankroti [frang. banqueroutier] - valis gadaxdis unarmoklebuli,

valauvali, gakotrebuli piri.

11. barieri administraciuli – saxelmwifo an adgilobrivi xelisu-

flebis organos mier Sesabamisi kanonmdeblobiT masze delegirebu-

li uflebamosilebebis borotad gamoyeneba (zedmeti dokumentebis

moTxovna, ekonomikuri saqmianobis dawyebisTvis aucilebeli doku-

mentebis gacemis dausabuTebeli Seferxeba da sxv.). (kanoni „Tavisu-

fali vaWrobisa da konkurenciis Sesaxeb“)

12. barieri diskriminaciuli – saxelmwifo an adgilobrivi xelisu-

flebis organoebis mxridan sakuTrebis formis, rezidentobis an sxva,

calke aRebuli kriteriumebis mixedviT, ekonomikuri agentisaTvis

dausabuTebeli, gansxvavebuli da usamarTlo moTxovnebis wayeneba an

SeRavaTebis miniWeba. (kanoni „Tavisufali vaWrobisa da konkurenciis

Sesaxeb“)

13. barteri [ingl. barter gacvla-gamocvla, saqonelgacvla] - sagareo

vaWrobaSi: gawonasworebuli vaWroba - ramdensac mihyidian ama Tu im

firmas, imdensve iyidian misgan.

14. baJi saxelmwifo - biujetebSi Senatani, romelsac ixdian fizi-

kuri da iuridiuli pirebi saxelmwifos mier maTi interesebis Ses-

abamisi iuridiuli moqmedebebis SesrulebisaTvis da saTanado sab-

uTebis gacemisaTvis (kanoni „saxelmwifo baJis Sesaxeb“)

15. be - fuladi Tanxa, romelsac xelSekrulebis erTi mxare aZlevs

meore mxares da amiT dasturdeba xelSekrulebis dadebis faqti. be

CaiTvleba valdebulebiT gaTvaliswinebuli gadasaxdelis angariSSi,

xolo, Tu ar CaiTvleba,- xelSekrulebis Sesrulebis Semdeg igi ukan

unda dabrundes. Tu valdebulebis Seusrulebloba gamowveulia bes

mimRebis braleuli moqmedebiT, man be ukan unda daabrunos ormagad.

amasTan, bes mimcems SeuZlia moiTxovos zianis anazRaureba. („samoqa-

laqo kodeqsi“)

16. beneficiari [laT. benefi cum wyaloba] 1. piri, mxare, romelic

xelSekrulebis an savalo dokumentis safuZvelze iRebs Semosavals,

sargebels an raime uflebas. 2. piri, romelic kanonis an garigebis

safuZvelze iRebs fulad an sxva saxis sargebels da am sargeblis sxva

pirisTvis gadacemis valdebuleba ar gaaCnia (kanoni „komerciuli

bankebis saqmianobis Sesaxeb“) 3. socialuri daxmarebis mimRebi (kanoni

Page 27: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

27

„socialuri daxmarebis Sesaxeb“)

17. bileTi [frang. billet] – 1. patara furceli an baraTi, romelic iZl-

eva sadme Sesvlis, rameTi mgzavrobis, risame miRebis uflebas. 2. sabu-

Ti (Cveulebriv, patara wignaki), romelic adasturebs, rom misi mflo-

beli aris raime organizaciis, partiis wevri, akisria raime valdeb-

uleba. mag., partiuli bileTi. samxedro bileTi. studentis bileTi.

3. baraTi, romelzedac Camowerilia SekiTxvebi gamosacdelisaTvis.

sakredito bileTi an saxazino bileTi - qaRaldis fulis niSani

18. bili [ingl. bill] - amerikis SeerTebul StatebSi, inglissa da sxva in-

glisurenovan qveynebSi: sakanonmdeblo organoebSi Setanili kanon-

proeqti, agreTve zogi konstituciuri aqtis saxelwodeba

19. binaTmesakuTreTa amxanagoba – mravalbinian saxlSi mdebare

sacxovrebeli da arasacxovrebeli, maT Soris, komerciuli miznebi-

saTvis gamoyenebuli farTobis mesakuTreTa gaerTianeba (kanoni „bi-

naTmesakuTreTa amxanagobis Sesaxeb“)

20. bina mravalbinian saxlSi – mravalbinian saxlSi individualuri

sakuTrebis sagani, romelic SeiZleba iyos erT sistemaSi gaerTianeb-

uli (urTierTdakavSirebuli) momijnave saTavsebis erToblioba an

izolirebuli saTavsi (saTavsebis erToblioba), romelic gamoiyeneba

sacxovreblad an arasacxovrebeli, maT Soris, komerciuli miznebi-

saTvis (kanoni „binaTmesakuTreTa amxanagobis Sesaxeb“)

21. binis saerTo farTobi – individualur sakuTrebaSi arsebuli,

erT sistemaSi gaerTianebuli (urTierTdakavSirebuli) momijnave

saTavsebi, izolirebuli saTavsi an/da izolirebuli saTavsebis far-

TobTa jami (kanoni „binaTmesakuTreTa amxanagobis Sesaxeb“)

22. binaTmesakuTreTa amxanagobis wevrTa saerTo qoneba – miwis na-

kveTi, amave nakveTze ganTavsebuli mravalbiniani saxli, masTan dakav-

Sirebuli momsaxure sainJinro qselebis, mowyobiloba-danadgarebis,

Senoba-nagebobebisa da keTilmowyobis obieqtebis erToblioba, ro-

melic ar imyofeba individualur sakuTrebaSi (kanoni „binaTmesa-

kuTreTa amxanagobis Sesaxeb“)

23. binaTmesakuTreTa amxanagobis wevrTa saerTo qonebis eqsplua-

tacia – binaTmesakuTreTa amxanagobis wevrTa saerTo qonebis funqci-

uri gamarTulobis da gamarTuli fizikur-teqnikuri mdgomareobis

uzrunvelyofisaken mimarTuli qmedebebi. (kanoni „binaTmesakuTreTa

amxanagobis Sesaxeb“)

24. binaTmesakuTreTa amxanagobis wevrTa saerTo qonebis movla-

patronoba – binaTmesakuTreTa amxanagobis wevrTa saerTo qonebis

yoveldRiuri funqcionirebisTvis saWiro qmedebebi. (kanoni „binaT-

Page 28: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

28

mesakuTreTa amxanagobis Sesaxeb“)

25. binaTmesakuTreTa amxanagobis wevrTa saerTo qonebis ganviTa-

reba – qmedeba, romelic mimarTulia binaTmesakuTreTa amxanagobis

wevrTa saerTo qonebis gaumjobesebisaken, funqciuri cvlilebebi-

saken an rekonstruqciisaken (kanoni „binaTmesakuTreTa amxanagobis

Sesaxeb“)

26. binadrobis ufleba – Tavdapirveli sacxovrebliT sargeblobis

an masze sakuTrebis ufleba

27. binadrobis mowmoba - dokumenti, romelic adasturebs saqarT-

veloSi mcxovrebi ucxoelis moqalaqeobas, mis vinaobas da sacxovreb-

el adgils saqarTvelos teritoriaze (kanoni „saqarTvelos moqa-

laqeTa da saqarTveloSi mcxovreb ucxoelTa registraciis, pira-

dobis (binadrobis) mowmobisa da saqarTvelos moqalaqis pasportis

gacemis wesis Sesaxeb“)

28. bingo – jgufuri TamaSoba, romelSic ricxviTi baraTebis an

eleqtrotablos meSveobiT fiqsirdeba mogeba specialuri mowyobi-

lobidan amosuli ricxviTi kombinaciebis damTxveviT da mogeba gan-

isazRvreba saprizo fondis odenobidan. bingo tardeba specialu-

rad mowyobil SenobaSi da masSi monawileTa maqsimaluri raodenoba

ganisazRvreba SenobaSi arsebuli saTamaSo adgilebis raodenobiT;

(kanoni „latariebis, azartuli da sxva momgebiani TamaSobebis mowyo-

bis Sesaxeb“)

29. biologiuri meurneoba – sasoflo-sameurneo operaciebis mowes-

rigebuli sistema, romelic moicavs meurneobis dagegmvis, marTvis da

produqciis warmoebis meTodebs da romelic xels uwyobs cocxali

organizmebisa da garemos iseT urTierTdamokidebulebas, rodesac

SenarCunebulia bunebrivi wonasworoba (kanoni „biologiuri agro-

warmoebis ganxorcielebis Sesaxeb“)

30. bioproduqcia – produqcia, romlis warmoebis da Semdgomi gada-

muSavebis, Senaxvis, transportirebis, SefuTvis, etiketirebisa da re-

alizaciis wesebi Seesabameba biowarmoebis standartis moTxovnebs da

romlis etiketze arsebobs am Sesabamisobis damadasturebeli niSani

da warwera. biowarmoebis Sesabamis standartSi moTxovnebi gansaz-

Rvrulia Semdegi produqciis warmoebisa da gadamuSavebis wesebis

mimarT: a) sasursaTod gankuTvnili memcenareobisa da mecxoveleo-

bis pirveladi (gadaumuSavebeli) produqcia; b) sasursaTod gankuT-

vnili memcenareobisa da mecxoveleobis gadamuSavebuli produqcia,

romelic warmoebulia erTi an ramdenime mcenareuli an cxoveluri

warmoSobis ingredientisagan (nedleulisagan); g) sakvebi, kombinire-

buli sakvebi da cxovelTa gamosakvebad warmoebuli sxva produqcia,

romelic ar aris gansazRvruli „.a. b “ qvepunqtSi. (kanoni „biologi-

Page 29: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

29

uri agrowarmoebis ganxorcielebis Sesaxeb“)

31. biowarmoeba – soflis meurneobis produqciis (sursaTisa da

sakvebis) warmoebis, gadamuSavebisa da realizaciis sistema, romelic

imarTeba biowarmoebis standartSi mocemuli wesebis mixedviT. es

sistema warmoadgens biologiuri, kulturuli da meqanikuri meTo-

debis erTobliobas, romlebic xels uwyobs bunebrivi resursebis

efeqtian gamoyenebas da biomravalferovnebisa da ekologiuri ba-

lansis SenarCunebas (kanoni „biologiuri agrowarmoebis ganxor-

cielebis Sesaxeb“)

32. biologiuri meTodebi – produqciis warmoebis yvela is meTodi,

romelic mTlianad gamoricxavs sinTezuri saSualebebiTa da genmod-

ificirebuli organizmebis gamoyenebiT bioproduqciis warmoebas da

srulad Seesabameba biowarmoebis standarts; (kanoni „biologiuri

agrowarmoebis ganxorcielebis Sesaxeb“)

33. biuleteni [frang. bulletin] – 1. mokle oficialuri cnoba sazoga-

doebrivi mniSvnelobis mqone movlenis Sesaxeb. 2. zogi perioduli ga-

mocemis saxelwodeba

34. biuro [frang. bureau] – 1. xelmZRvaneli an ganmkargulebeli arCev-

iTi organo partiisa, yrilobisa, zogierTi dawesebulebisa da sxv. 2.

zogierTi dawesebulebis, ganyofilebis, kantoris da misT. saxelwo-

deba.

35. biujeti [frang. budget] - saxelmwifos Semosavlebisa da xarjebis

gawera drois garkveul monakveTSi. saxelmwifo biujeti miiReba erTi

wlis vadiT da xdeba misi sakanonmdeblo wesiT damtkiceba, ris Sede-

gadac misi Sesruleba savaldebulo xasiaTs iRebs. 2. saqarTvelos

centraluri xelisuflebis, avtonomiuri respublikebis xelisu-

flebisa da adgilobrivi xelisuflebis Semosulobebis, agreTve maTi

funqciebisa da valdebulebebis Sesrulebis mizniT gasawevi gadasax-

delebis nusxa, romlebic damtkicebulia centraluri, avtonomiuri

respublikebisa da adgilobrivi xelisuflebebis Sesabamisi doneebis

mier (kanoni „sabiujeto sistemis Sesaxeb“)

36. biujeti adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis - adgilobrivi

TviTmmarTvelobis organoTa Semosulobebis, maTi funqciebisa da

valdebulebebis Sesrulebis mizniT gasawevi gadasaxdelebis ZiriTa-

di safinanso gegma, romelic damtkicebulia adgilobrivi TviTm-

marTvelobis warmomadgenlobiTi organos (sakrebulos) mier

37. biujeti saxelmwifo - saqarTvelos parlamentis mier damt-

kicebuli saqarTvelos centraluri xelisuflebis Semosulobebis,

agreTve misi funqciebisa da valdebulebebis Sesrulebis mizniT ga-

sawevi gadasaxdelebis nusxa; (kanoni „sabiujeto sistemis Sesaxeb“)

Page 30: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

30

38. biujeti avtonomiuri respublikis - afxazeTis avtonomiuri

respublikis naerTi biujeti da aWaris avtonomiuri respublikis

naerTi biujeti, romlebic moicavs avtonomiuri respublikebis re-

spublikur da avtonomiuri respublikebis SemadgenlobaSi Semavali

adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulebis biujetebs, maT Semosulo-

bebsa da gadasaxdelebs; (kanoni „sabiujeto sistemis Sesaxeb“)

39. biujetis (TviTmmarTveli erTeulis) Sesrulebis Sefaseba – ad-

gilobrivi TviTmmarTveli erTeulis biujetis Sesrulebis procesSi

adgilobrivi TviTmmarTvelobis aRmasrulebeli organos saqmiano-

bisa da biujetis Sesrulebidan gamomdinare miRebuli socialuri

Sedegebis da xarjebis efeqtianobis Sefaseba;

40. biujetis Semosulobebi – biujetis angariSebze misaRebi yvela

saxis fuladi saxsrebis erToblioba;(kanoni „sabiujeto sistemis

Sesaxeb“)

41. biujetis gadasaxdelebi – biujetis angariSebidan gasacemi yve-

la saxis fuladi saxsrebis erToblioba; (kanoni „sabiujeto sistemis

Sesaxeb“)

42. biujeti procesi - sabiujeto sistemis monawileTa saqmianoba,

romelic moicavs biujetis proeqtis momzadebas, wardgenas, ganxil-

vas, damtkicebas, biujetis Sesrulebas, angariSgebasa da kontrols

(kanoni „sabiujeto sistemis Sesaxeb“)

43. biujeti sistema - saqarTvelos centraluri xelisuflebis, av-

tonomiuri respublikebis xelisuflebisa da adgilobrivi xelisu-

flebis valdebulebaTa Sesrulebis mizniT finansuri resursebis

mobilizaciisa da gamoyenebis maregulirebeli sakanonmdeblo da

kanonqvemdebare aqtebis, safinanso-sabiujeto politikis, sabiuje-

to procesisa da Sesabamisi biujetebis erToblioba (kanoni „sabiu-

jeto sistemis Sesaxeb“)

44. biujeti ganviTarebis - sainovacio da sainvesticio saqmianobis

asigneba, romelic dakavSirebulia kapitaldabandebebTan socialur-

ekonomikuri mdgomareobis amaRlebisa da warmoebis ganviTarebisaT-

vis.

45. biujetis klasifikacia - biujetis Semosulobebisa da gadasax-

delebis sistemuri klasifikacia, romelic moicavs: Semosavlebis

klasifikacias Semosavlebis wyaroebis mixedviT, mimdinare da kapi-

taluri Semosavlebis gamijvniT; xarjebis ekonomikur klasifikacias

xarjebis saxeebis mixedviT, mimdinare da kapitaluri xarjebis gami-

jvniT; xarjebis funqcionalur klasifikacias xarjebis miznebis ms-

gavsobis mixedviT; xarjebis organizaciul klasifikacias mxarjavi

Page 31: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

31

dawesebulebebis mixedviT. (kanoni „sabiujeto sistemis Sesaxeb“)

46. biujetis Semosavlebi – saqarTvelos kanonmdeblobis Sesabam-

isad biujetebis angariSebze misaRebi fuladi saxsrebi, romelTa

dabruneba da anazRaureba ar xdeba; (kanoni „sabiujeto sistemis Ses-

axeb“)

47. biujetis xarjebi - centraluri, avtonomiuri respublikebisa

da adgilobrivi xelisuflebebis mier maTi amocanebisa da funqciebis

finansuri uzrunvelyofis mizniT gamoyenebuli fuladi saxsrebi.

(kanoni „sabiujeto sistemis Sesaxeb“)

48. biujetis yovlismomcvelobis principi – biujetis yvela Semo-

sulobisa da gadasaxdelis srulyofilad asaxva Sesabamis biujeteb-

Si

49. biujetis universalobis principi – biujetis yvela Semosulo-

bis mimarTva saerTo gadasaxdelebis dasafinanseblad. biujetis arc

erTi Semosuloba, donorebis mier dafinansebuli Semosulobebis

garda, ar SeiZleba mimarTuli iqnes miznobrivad, konkretuli xarjis

an/da RonisZiebis dasafinanseblad (garda miznobrivi da specialuri

transferisa). mxarjavi dawesebulebis mier miRebuli Semosavlebis

SenarCunebis dauSvebloba misi miznebisaTvis.

50. biujetis konsolidirebis principi – yvela saxelmwifo Semosu-

lobis xazinis erTiani angariSis sistemaSi moqceva da xarjebis gaweva

saqarTvelos kanonmdeblobiT dadgenili wesiT, xazinis erTiani an-

gariSis sistemis angariSebis marTva saxelmwifo xazinis mier da maTi

ganTavseba saqarTvelos erovnul bankSi

51. bipatridi - piri, romelsac ori (an meti) saxelmwifos moqalaqeo-

ba aqvs

52. birJa [< germ. Börse] – 1. dawesebuleba, sadac xdeba msxvili finans-

uri da savaWro garigebebi.

53. birJa sasaqonlo - masobrivi saqonlis bazari, sadac yidva-gayid-

vis garigebebi xdeba saqonlis an misi nimuSis warmoudgenlad.

54. birJa universaluri - sasaqonlo birJis saxeoba, sadac erTdrou-

lad xdeba sxvadasxva dasaxelebis saqonliT vaWroba.

55. birJa safondo - birJa, sadac xdeba garigebani fasiani qaRaldebi-

sa da valutis yidva-gayidvis Taobaze.

56. birJa fiuCeruli - sasaqonlo birJis saxeoba, sadac upirates-

ad ideba fiuCeruli garigebebi, anu nedleulis, oqros, safinanso

Page 32: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

32

da sakredito instrumentebis yidva-gayidvis swrafi garigebebi

garigebis dadebis momentisaTvis fiqsirebuli fasiT, operaciis

garkveuli drois Semdeg Sesrulebis pirobiT. garigebis Sesrule-

bamde garantiis saxiT Seitaneba garkveuli Tanxa

57. birJa Sromis - dawesebuleba, romelic Suamavlis rols asrulebs

muSasa da damqiravebels Soris muSaxelis daqiravebisas

58. boikoti [ingl. boycott < sakuT. sax.] – 1. politikuri an ekonomi-

kuri brZolis xerxi - calkeul pirebTan, organizaciebTan, saxelmwi-

foebTan urTierTobis sruli an nawilobrivi gawyveta

59. bifurkacia [laT. bifurcatio orad gayofa] - risame orad ganStoeba

60. blanki [frang. blanc TeTri] – 1. qaRaldis furceli, romlis

TavSic dabeWdilia dawesebulebis an warmoebis saxelwodeba; iyeneben

oficialuri miwer-mowerisaTvis an raime dokumentis Sesadgenad. 2.

nabeWdi qaRaldis furceli, romelzedac datovebulia Tavisufali

adgilebi Sesavsebad.

61. bloki saarCevno - centraluri saarCevno komisiis mier arCevneb-

Si monawileobis misaRebad registrirebuli 2 an meti partiis gaer-

Tianeba. („saarCevni kodeqsi“)

62. blokada [ingl. blockade] – 1. qalaqis, simagris, armiis da sxv. gare-

mocva mtris jarebis mier. 2. mtruli qveynebis mier romelime saxelm-

wifos politikuri an ekonomikuri izolacia masze politikuri zemo-

qmedebis mizniT.

63. brokeri [ingl. broker] - makleri, Suamavali (vaWrobaSi, sxvadasxva

garigebaSi).

64. burgomistri [germ. Bürgermeister] – germaniaSi saqalaqo krebis aR-

masrulebeli organos (sabWos) meTauri

65. buRalteria - 1. sameurneo operaciebis aRricxva warmoebis

produqtebiT da fuladi gamosaxulebiT; angariSwarmoeba. ormagi

buxhalteria - warmoebis sabuxhaltro aRricxvis meTodi, romlis

mixedviTac yoveli operacia iwereba orjer - SemosavalSi (debeti) da

gasavalSi (krediti). 2. warmoeba-dawesebulebebSi: angariSwarmoebis

ganyofileba

66. buRaltruli aRricxvis saerTaSoriso standartebi - buRal-

truli aRricxvis saerTaSoriso standartebis komitetis mier damt-

kicebuli buRaltruli aRricxvis standartebi (kanoni „buRaltru-

li aRricxvisa da angariSgebis regulirebis Sesaxeb“)

Page 33: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

33

67. buRaltruli aRricxvisa da angariSgebis saxelmwifo reguli-

reba - saxelmwifo organoebis mier sakanonmdeblo da kanonqvemdebare

normatiuli aqtebis miRebiT buRaltruli aRricxvisa da angariS-

gebis wesebisa da normebis dadgena; (kanoni „buRaltruli aRricxvisa

da angariSgebis regulirebis Sesaxeb“)

68. buRaltruli aRricxvisa da finansuri angariSgebis TviTreg-

ulireba - buRalterTa damoukidebeli profesiuli organizaciebis

mier kerZo samarTlis subieqtebis buRaltruli aRricxvis srulyo-

fa buRaltruli aRricxvis saerTaSoriso standartebis Sesabamisad,

buRaltruli aRricxvis standartebis komisiis mier damtkicebuli

standartebis interpretaciebis, droebiTi standartebisa da meTo-

duri miTiTebebis praqtikaSi damkvidrebis gziT

69. buRaltruli aRricxvis droebiTi standartebi - saqarTvelos

parlamentTan arsebuli buRaltruli aRricxvis standartebis komi-

siis mier damtkicebuli buRaltruli aRricxvis droebiTi wesebi,

dadgenili im saaRricxvo obieqtebisaTvis, romelTa buRaltruli

aRricxva da angariSgeba ar regulirdeba saqarTvelos kanonmde-

blobiTa da buRaltruli aRricxvis saerTaSoriso standartebiT

(kanoni „buRaltruli aRricxvisa da angariSgebis regulirebis Ses-

axeb“)

70. brokeri [ingl. broker] - makleri, Suamavali (vaWrobaSi, sxvadasxva

garigebaSi).

g

1. gadacema kabeliT – sazogadoebis mier miRebis mizniT xmis an/da

gamosaxulebis gadacema sadeniT, optikuri boWkos an sxva analogi-

uri saSualebiT. (kanoni „saavtori da momijnave uflebebis Sesaxeb“)

2. gadacema eTerSi – sazogadoebis mier miRebis mizniT xmis an/

da gamosaxulebis gadacema usadeno kavSirgabmulobiT, maT Soris,

Tanamgzavris meSveobiT (Tanamgzavri – yvela Tanamgzavri, romelic

muSaobs telesakomunikacio wesebis Sesabamisad sazogadoebisaTvis

misawodebeli samauwyeblo signalebisaTvis gankuTvnil sixSireTa

diapazonSi; Tanamgzavris meSveobiT gadacema – mauwyeblobis orga-

nizaciis kontrolisa da pasuxismgeblobis pirobebSi programebis

matarebeli signalebis miReba; sazogadoebisaTvis gankuTvnili pro-

gramebi miiReba kavSiris uwyveti jaWvis saxiT – zeviT satelitisa da

qveviT dedamiwis mimarTulebiT); kodirebuli signalebis gadacema

warmoadgens eTerSi gadacemas, Tu dekodirebis saSualebebi sazoga-

doebas miewodeba saeTero mauwyeblobis organizaciis mier an misi

TanxmobiT. (kanoni „saavtori da momijnave uflebebis Sesaxeb“)

Page 34: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

34

3. gadacema mauwyeblobis organizaciis – sazogadoebis mier mis-

aRebad gankuTvnili xmis an/da gamosaxulebis erToblioba, romelic

gadaicema eTerSi an kabeliT. (kanoni „saavtori da momijnave ufle-

bebis Sesaxeb“)

4. gadacema sajaro – nawarmoebis, Sesrulebis, fonogramis, video-

gramis, monacemTa bazis, mauwyeblobis organizaciis gadacemis ga-

mosaxulebis an/da xmis gadacema eTerSi, kabeliT an sxva saSualebiT

(garda nawarmoebis an fonogramis aslebis gavrcelebisa) ise, rom ga-

dacemis gamosaxuleba an/da xma SesaZlebelia aRiqvan pirebma, romle-

bic ar miekuTvnebian ojaxis an ojaxis axlobelTa wres, im adgilze

(adgilebze), romelic imdenadaa daSorebuli gadacemis adgilidan,

rom aseTi gadacemis gareSe gamosaxuleba an/da xma ar SeiZleba aR-

qmul iqnes miRebis adgilze (adgilebze), maT Soris, gadaices ise, rom

saavtoro an momijnave uflebis obieqtebi, monacemTa bazebi xelmis-

awvdomi iyos nebismieri pirisaTvis mis mier arCeul dros da adgili-

dan. (kanoni „saavtori da momijnave uflebebis Sesaxeb“)

5. gadaxdisuunaroba - movalis uunaroba, daakmayofilos kredito-

ris vadamosuli moTxovna. (kanoni „gadaxdisuunarobis saqmis warmoe-

bis Sesaxeb“)

6. gamocema – avtoris, saavtoro an momijnave uflebebis sxva mflo-

belis, monacemTa bazis damamzadeblis TanxmobiT nawarmoebis, fono-

gramis, videogramis an monacemTa bazis aslebis samoqalaqo brunvaSi

gaSveba gayidvis an gaqiravebis anda nawarmoebis, fonogramis, vid-

eogramis an monacemTa bazis aslebze sakuTrebis an mflobelobis

sxva formiT gadacemis gziT im raodenobiT, romelic akmayofilebs

sazogadoebis gonivrul moTxovnebs (kanoni „saavtoro da momijnave

uflebebis Sesaxeb“)

7. gamoqveyneba – kanoniT dadgenili wesiT sajaro reestrSi saja-

ro informaciis Setana da sajaro informaciis sazogadoebisaTvis

xelmisawvdomobis uzrunvelyofa. („zogadi administraciuli kod-

eqsi“)

8. gancxadeba – 1. uflebis mopovebaze individualuri administraci-

ul-samarTlebrivi aqtis gamocemiT dainteresebuli mxaris mier am

kodeqsiT dadgenili wesiT Setanili werilobiTi moTxovna. („zogadi

administraciuli kodeqsi“). 2. informacia, romelic ganmcxadebelma

sajarod gaavrcela an mesame pirs gaacno; (kanoni „sityvisa da gamox-

atvis Tavisuflebis Sesaxeb“)

9. gaqiraveba – nawarmoebis an momijnave uflebis obieqtis origina-

lis an aslis xelmisawvdomoba drois gansazRvrul periodSi sarge-

blobisaTvis mogebis miRebis mizniT (kanoni „saavtoro da momijnave

uflebebis Sesaxeb“)

Page 35: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

35

10. gamWvirvaloba biujetis – biujetebis proeqtebis sakanonmde-

blo organoebSi ganxilvis procedurebis sajarooba sazogadoebisa

da masobrivi informaciis saSualebebisaTvis; damtkicebuli biu-

jetebisa da maTi Sesrulebis Sesaxeb angariSebis gamoqveyneba; biuje-

tis Sesaxeb informaciis (garda saidumlo informaciisa) xelmisawv-

domoba nebismieri fizikuri da iuridiuli pirisaTvis (kanoni „sabiu-

jeto sistemis Sesaxeb“)

11. garantia - Tavdeboba, samarTlebrivi principebisa da saSuale-

bebis erToblioba, rac uzrunvelyofs valdebulebaTa Sesrulebas

(kanoni „sasaqonlo birJebisa da sabirJo vaWrobis Sesaxeb“)

12. garigeba - calmxrivi, ormxrivi an mravalmxrivi nebis gamovlena,

romelic mimarTulia samarTlebrivi urTierTobis warmoSobis, Secv-

lis an Sewyvetisaken (samoqalaqo kodeqsi)

13. garigeba ofciuri - momavalSi kontraqtebis dadebis uflebis

yidvasTan dakavSirebuli garigeba, romlis Tanaxmadac erT-erT mx-

ares kontraqtiT dadgenili fasiT da drois gansazRvrul monakveTSi

saqonlis yidva-gayidvis ufleba eniWeba. (kanoni sasaqonlo birJebisa

da sabirJo vaWrobis Sesaxeb)

14. garigeba moCvenebiTi - garigeba, romelic dadebulia mxolod

mosaCveneblad, im ganzraxvis gareSe, rom mas Sesabamisi iuridiuli

Sedegebi mohyves (samoqalaqo kodeqsi)

15. garigeba TvalTmaqcuri - Tu dadebuli garigebiT mxareebs surT

sxva garigebis dafarva. (samoqalaqo kodeqsi)

16. garigeba SecdomiT dadebuli - garigeba arsebiT SecdomiT dade-

bulad iTvleba, roca: a) pirs surda daedo sxva garigeba da ara is,

romelzedac man gamoTqva Tanxmoba; b) piri cdeba im garigebis Si-

naarsSi, romlis dadebac mas surda; g) ar arsebobs is garemoebebi,

romelTac mxareebi, keTilsindisierebis principebidan gamomdinare,

ganixilaven garigebis safuZvlad (samoqalaqo kodeqsi)

17. garigeba pirobiTi - garigeba pirobiTad iTvleba, rodesac igi

damokidebulia samomavlo da ucnob movlenaze imiT, rom an garigebis

Sesrulebis gadadeba xdeba mis dadgomamde, anda garigebis Sewyveta

- am movlenis dadgomisTanave (samoqalaqo kodeqsi)

18. garigeba gadadebis pirobiT - garigeba gadadebis pirobiT dade-

bulad iTvleba, Tu garigebiT gaTvaliswinebuli uflebebisa da mova-

leobebis warmoSoba damokidebulia samomavlo da ucnob movlenaze,

anda iseT movlenaze, romelic ukve damdgaria, magram mxareTaTvis

jer kidev ucnobia (samoqalaqo kodeqsi)

Page 36: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

36

19. garigeba gauqmebis pirobiT - garigeba gauqmebis pirobiT dade-

bulad iTvleba, roca am pirobis dadgoma iwvevs garigebis Sewyvetas

da aRadgens garigebis dadebamde arsebul mdgomareobas (samoqalaqo

kodeqsi)

20. garigeba forvarduli - sabirJo garigeba, romelic ideba rogorc

realur saqonelze, ise gansazRvrul vadaSi (momavalSi) dasamzadeb-

el saqonelze xelSekrulebis dadebisas SeTanxmebuli da xelSek-

rulebaSi miTiTebuli fasis mixedviT (kanoni „sasaqonlo birJebisa

da sabirJo vaWrobis Sesaxeb“)

21. garigeba fiuCersuli - garigeba sabirJo saqonlis miwodebis

standartul kontraqtebze, saqonlis miwodebis Sesaxeb kontraqtebis

yidvaze, romlis aucilebeli piroba iTvaliswinebs saqonlis real-

izacias kontraqtSi miTiTebuli fasiT, garigebis dadebidan gansaz-

Rvruli vadis gasvlis Semdeg (kanoni „sasaqonlo birJebisa da sabir-

Jo vaWrobis Sesaxeb“)

22. garigeba uCveulo – rTuli, uCveulod didi garigeba, agreTve

garigebaTa tipi, romelsac ar aqvs aSkara ekonomikuri (komerciuli)

Sinaarsi an aSkara kanonieri mizani, ar Seesabameba garigebis monawile

piris Cveulebriv saqmianobas. (kanoni „ukanono Semosavlis legal-

izaciis aRkveTis xelSewyobis Sesaxeb“)

23. garigeba saeWvo - garigeba (miuxedavad misi Tanxis odenobisa da

operaciis saxeobisa), romelzedac arsebobs dasabuTebuli varaudi,

rom igi daido an Sesrulda ukanono Semosavlis legalizaciis an ter-

orizmis dafinansebis mizniT (ara aqvs dasabuTebuli ekonomikuri

(komerciuli) Sinaarsi an aSkara kanonieri mizani, ar Seesabameba ga-

rigebis monawile piris Cveulebriv sawarmoo saqmianobas, eWvs iwvevs

garigebis monawile piri an garigebis Tanxis warmoSoba, an arsebobs

sxva safuZveli, romlis gamoc igi SeiZleba miCneul iqnes saeWvod),

an rom misi monawile romelime piri Setanilia teroristTa an ter-

orizmis xelSemwyob pirTa siaSi an/da SesaZlebelia dakavSirebuli

iyos maTTan, an rom misi monawile romelime piris iuridiuli an faq-

tobrivi misamarTi an sacxovrebeli adgili aris arakooperirebad

(aramoTanamSromle) zonaSi, an rom misi Tanxis gadaricxva xdeba aseT

zonaSi an aseTi zonidan; (kanoni „ukanono Semosavlis legalizaciis

aRkveTis xelSewyobis Sesaxeb“)

24. garigebis konversia - Tu baTili garigeba akmayofilebs sxva ga-

rigebisaTvis gaTvaliswinebul moTxovnebs, gamoiyeneba es ukanaskne-

li, Tuki garigebis baTilobis Setyobisas mxareebs surT misi namdvi-

loba. („samoqalaqo kodeqsi“)

25. gadasaxadi - saqarTvelos saxelmwifo, afxazeTisa da aWaris av-

tonomiuri respublikebisa da adgilobriv biujetebSi savaldebulo,

Page 37: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

37

upirobo fuladi Senatani, romelsac ixdis gadasaxadis gadamxdeli,

gadaxdis aucilebeli, araekvivalenturi da usasyidlo xasiaTidan

gamomdinare. („saqarTvelos sagadasaxado kodeqsi“)

26. gadasaxadebis administrireba – gadasaxadebis gamoangariSebas-

Tan, gadaxdasTan da deklarirebasTan, sagadasaxado kontrolTan,

agreTve gadasaxadis gadamxdelTa/sagadasaxado agentTa aRricxvas-

Tan, informirebasTan da sagadasaxado valdebulebaTa Sesrulebis

uzrunvelyofasTan dakavSirebuli formebis, meTodebisa da wesebis

erToblioba, romlebsac sagadasaxado organoebi axorcieleben saga-

dasaxado kanonmdeblobis aRsrulebis procesSi. („sagadasaxado kod-

eqsi“)

27. gadasaxadis gadamxdeli - piri, romelsac aqvs kanoniT dadgenili

gadasaxadis gadaxdis valdebuleba („sagadasaxado kodeqsi“)

28. gadasaxadis gadamxdelis moTxovna - gadasaxadis ga- damxdel-

is/sagadasaxado agentis an sxva valdebuli piris mier sagadasaxado

organosaTvis wardgenili moTxovna, romlis Sesrulebac savalde-

buloa am kodeqsiT gansazRvrul SemTxvevebSi da dadgenili wesiT.

(„sagadasaxado kodeqsi“)

29. gasvliTi sagadasaxado Semowmeba - gadasaxadis gadamxdelis

saqmianobis adgilze gadasaxadis gamoangariSebasTan dakavSirebuli

dokumentaciis sruli an SerCeviT Semowmeba. gasvliTi sagadasaxado

Semowmeba SeiZleba moicavdes gadasaxadis gadamxdelis saqmianobaze

dakvirvebis sagadasaxado kontrolis procedurebsac.

30. gaTamaSeba saprizo fondis – procedura, romlis drosac das-

turdeba mogebis damTxvevis faqti latariis an/da momgebiani Ta-

maSobis bileTze (kanoni „latariebis, azartuli da sxva momgebiani

TamaSobebis mowyobis Sesaxeb“)

31. gaTamaSeba wamaxalisebeli– TamaSoba, romelic tardeba konkre-

tuli saxis produqciis (momsaxurebis) swrafad da efeqtianad reali-

zebis mizniT da wamaxalisebeli gaTamaSebis bileTi gaicema ufasod.

wamaxalisebeli gaTamaSebis nebarTva gaicema konkretuli produqci-

is (momsaxurebis) mwarmoebel iuridiul (fizikur) pirze an mis warmo-

madgenelze. dauSvebelia wamaxalisebel gaTamaSebaSi monawileobi-

saTvis nebismieri formiT safasuris daweseba (kanoni „latariebis,

azartuli da sxva momgebiani TamaSobebis mowyobis Sesaxeb“)

32. gamosacdeli vada - vada (ara umetes 6 Tve), roca mowmdeba moxelis

profesiuli Cvevebis,SesaZleblobebis da piradi Tvisebebis Sesabam-

isoba dakavebul TanamdebobasTan. aradamakmayofilebeli Sedegebis

SemTxvevaSi moxele SeiZleba ganTavisufldes dakavebuli Tanamdebo-

bidan gamosacdeli vadisganmavlobaSi. gamosacdeli vada CaiTvleba

Page 38: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

38

SromiT staJSi. (kanoni „sajaro samsaxuris Sesaxeb“)

33. gamoxatvis sagani – Tema an sakiTxi, romlis Sesaxebac mimdin-

areobs msjeloba da ama Tu im Tvalsazrisis gamoxatva (kanoni „si-

tyvisa da gamoxatvis Tavisuflebis Sesaxeb“)

34. ganaSenianeba fonuri– ganaSenianebis organuli nawili, romelic

ayalibebs Zeglebis mxatvrul-arqiteqturul konteqsts, xels uwy-

obs Zeglebis dominanturi rolis SenarCunebas da warmoCenas (kanoni

„kulturuli memkvidreobis Sesaxeb“)

35. ganaSenianebis sivrciT-gegmarebiTi wyoba – teritoriebisa da

ganaSenianebuli garemos Camoyalibebuli an/da qalaqTmSeneblobiTi

dokumentaciiT gansazRvruli urTierT-mimarTeba, struqtura da

maxasiaTebelTa sistema; (kanoni „sivrciTi mowyobisa da qalaqTmSene-

blobis safuZvlebis Sesaxeb“)

36. ganaSenianebuli miwis nakveTis gamoyenebis saxeoba – miwis

nakveTis arsebuli an qalaqTmSeneblobiTi dokumentaciiT gansaz-

Rvruli gamoyenebis saxeoba. (kanoni „sivrciTi mowyobisa da qalaqTm-

Seneblobis safuZvlebis Sesaxeb“)

37. ganaSenianebis regulirebis xazebi (wiTeli xazebi) – miwis na-

kveTisaTvis (nakveTebisaTvis) qalaqTmSeneblobiTi dokumentiT dad-

genili warmosaxviTi mijna, romlis miRmac unda ganTavsdes Senoba-

nagebobebi; miwis nakveTisaTvis (nakveTebisaTvis) SeiZleba dadgindes

erTi an ramdenime wiTeli xazi (kanoni „sivrciTi mowyobisa da qalaqT-

mSeneblobis safuZvlebis Sesaxeb“)

38. ganaSenianebis savaldebulo xazebi (lurji xazebi) – miwis na-

kveTisaTvis (nakveTebisaTvis) qalaqTmSeneblobiTi dokumentiT

dadgenili warmosaxviTi mijna, romelzedac unda ganTavsdes Senoba-

nagebobebi; miwis nakveTisaTvis (nakveTebisaTvis) SeiZleba dadgindes

erTi an ramdenime lurji xazi (kanoni „sivrciTi mowyobisa da qalaqT-

mSeneblobis safuZvlebis Sesaxeb“)

39. ganaSenianebis farTobi miwis nakveTis – miwis nakveTis kapita-

luri Senoba-nagebobebiT dafaruli, ganaSenianebuli zedapiris far-

Tobi (kanoni „sivrciTi mowyobisa da qalaqTmSeneblobis safuZvlebis

Sesaxeb“)

40. ganaSenianebis koeficienti miwis nakveTis – miwis nakveTis kapi-

taluri Senoba-nagebobebiT dafaruli, ganaSenianebuli zedapiris

farTobis Sefardeba miwis nakveTis farTobTan meaTedis sizustiT

(kanoni „sivrciTi mowyobisa da qalaqTmSeneblobis safuZvlebis Ses-

axeb“)

Page 39: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

39

41. ganaSenianebis intensivobis koeficienti miwis nakveTis – miwis

nakveTze ganTavsebuli kapitaluri Senoba-nagebobebis sarTulebis

jamuri farTobis Sefardeba miwis nakveTis farTobTan meaTedis si-

zustiT (kanoni „sivrciTi mowyobisa da qalaqTmSeneblobis safuZv-

lebis Sesaxeb“)

42. gamwvanebis koeficienti – miwis nakveTis kapitaluri Senoba-

nagebobebiT daufaravi zedapiris farTobis Sefardeba miwis nakve-

Tis farTobTan meaTedis sizustiT. (kanoni „sivrciTi mowyobisa da

qalaqTmSeneblobis safuZvlebis Sesaxeb“)

43. gansaxleba – mosaxleobis, ekonomikuri da sxva saxis aqtivobis

gadanawileba qveynis, afxazeTisa da aWaris avtonomiuri respub-

likebis, regionis, raionis, dasaxlebis teritoriaze; (kanoni „sivr-

ciTi mowyobisa da qalaqTmSeneblobis safuZvlebis Sesaxeb“)

44. gamoyenebiTi programuli interfeisi – cifruli mauwyeblobis

an eleqtronuli sakomunikacio momsaxurebis mimwodeblis momsax-

urebis saxeebis samomxmareblo resursebisa da cifruli mauwye-

blobis teqnikuri saSualebebis funqcionaluri resursebis damaka-

vSirebeli programuli interfeisi; (kanoni „eleqtronuli komunika-

ciis Sesaxeb“)

45. ganaTleba araformaluri – profesiuli ganaTleba, garda pro-

fesiuli umaRlesi ganaTlebisa, romelic pirma miiRo profesiuli

saganmanaTleblo dawesebulebisagan damoukideblad an araakredite-

buli saganmanaTleblo programis aTvisebis Sedegad

46. ganaTleba saxelobo – profesiuli ganaTlebis saxe, romlis

miRebac SeiZleba zogadi ganaTlebis sabazo safexuris dasrulebis

Semdeg da romlis mizania sertificirebuli specialistis momzadeba

(kanoni „profesiuli ganaTlebis Sesaxeb“)

47. ganaTleba specialuri profesiuli – ganaTleba, romlis miza-

nia piris policiaSi an/da gasamxedroebul dawesebulebaSi momavali

profesiuli saqmianobisaTvis momzadeba (kanoni „profesiuli gana-

Tlebis Sesaxeb“)

48. gansakuTrebuli sakuTreba – araTavisuflad brunvadi saqonlis

transportirebis (gatarebis) erTi an ramdenime saSualeba (kanoni

„Tavisufali vaWrobisa da konkurenciis Sesaxeb“)

49. gansakuTrebuli sakuTrebis mflobeli – ekonomikuri agenti,

romelic gvevlineba araTavisuflad brunvadi saqonlis transpor-

tirebis (gatarebis) erTi an ramdenime saSualebis mflobelad (mflo-

belebad) an moijared (moijareebad); (kanoni „Tavisufali vaWrobisa

da konkurenciis Sesaxeb“)

Page 40: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

40

50. gansakuTrebuli samSeneblo regulirebis zona – dedaqalaqis,

avtonomiuri respublikebis dedaqalaqebis, sakurorto da sarekrea-

cio zonebis administraciul sazRvrebSi arsebuli teritoriebis is

nawili, romlebic ganisazRvreba saqarTvelos prezidentis brZaneb-

ulebiT. (kanoni „arqiteqturul-samSeneblo saqmianobaze saxelm-

wifo zedamxedvelobis Sesaxeb“)

51. gadazRveva - operacia or sadazRvevo kompanias Soris, romlis

drosac dazRvevis (gadazRvevis) xelSekrulebiT erT-erTi mxare Ta-

vis Tavze iRebs riskis nawils sadazRvevo premiis gadaxdis sanacv-

lod. (kanoni „dazRvevis Sesaxeb“)

52. gadamuSaveba – nebismieri procesi, romelic mniSvnelovnad cvlis

Tavdapirvel produqts; maT Soris gacxeleba, Sebolva, konservireba,

damwifeba, gamoSroba, damarileba, gaciveba an am procesTa nebismieri

kombinacia; (kanoni „sursaTis uvneblobisa da xarisxis Sesaxeb“)

53. gadamuSavebis produqti – saqonlis gadamuSavebis Sedegad miRe-

buli an warmoebuli produqti („sabaJo kodeqsi“)

54. gadamuSavebis operaciebi sabaJo saqonlis: a) saqonlis da-

muSaveba, maT Soris, montaJi, awyoba an sxva saqonelze morgeba; b)

saqonlis warmoeba; g) saqonlis SekeTeba, maT Soris, aRdgena da muSa

mdgomareobaSi moyvana; d) saqarTvelos finansTa saministros mier

gansazRvruli saqonlis gamoyeneba, romelic xels uwyobs an aadvi-

lebs gadamuSavebis produqtis warmoebas, miuxedavad imisa, rom es

saqoneli mTlianad an nawilobriv ixarjeba gadamuSavebis procesSi

(„sabaJo kodeqsi“)

55. gadaumuSavebeli sasursaTo produqti – sasursaTo produqti,

romelsac ar gauvlia gadamuSavebis procesi (kanoni „sursaTis uvne-

blobisa da xarisxis Sesaxeb“)

56. gadaumuSavebeli sabaJo saqoneli – sabaJo teritoriaze saqon-

lis gadamuSavebis sabaJo reJimSi an sabaJo teritoriis gareT saqon-

lis gadamuSavebis sabaJo reJimSi moqceuli saqoneli, romelic ar

aris gadamuSavebuli am reJimSi („sabaJo kodeqsi“)

57. gadamyvani kompaniebi – transportis sferoSi momuSave iuridi-

uli pirebi, romlebic dakavebuli arian saqarTveloSi mgzavrTa Cam-

oyvaniTa da saqarTvelodan maTi gayvaniT. (kanoni „ucxoelTa samar-

Tlebrivi mdgomareobis Sesaxeb“)

58. gadaudebeli aucilebloba – kanonmdeblobis darRvevis saSiS-

roeba an viTareba, rodesac demokratiul sazogadoebaSi realuri

safrTxe eqmneba sajaro dawesebulebebis funqcionirebas („zogadi

administraciuli kodeqsi“)

Page 41: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

41

59. gadaxdisuunaroba – movalis uunaroba, daakmayofilos kredi-

toris vadamosuli moTxovna (kanoni „gadaxdisuunarobis saqmiswar-

moebis Sesaxeb“)

60. gadaxdisuunaro piri – socialurad daucveli ojaxebis monacem-

Ta erTian bazaSi registrirebuli ojaxis wevri, romlis socialur-

ekonomikuri maCvenebeli saqarTvelos mTavrobis mier dadgenil zR-

varze naklebia. (kanoni „iuridiuli daxmarebis Sesaxeb“)

61. gansakuTrebuli mniSvnelobis investicia - investori, romelic

gegmavs, ganaxorcielos investicia, romlis saerTo raodenoba aRe-

mateba 8 milion lars an romelic funqcionaluri da strategiuli

TvalsazrisiT mniSvnelovan zegavlenas axdens qveynis ekonomikisa da

infrastruqturis ganviTarebaze. (kanoni „investiciebis saxelmwifo

mxardaWeris Sesaxeb“)

62. gamosacdeli vada - Sesasrulebel samuSaosTan piris Sesabam-

isobis dadgenis mizniT, mxareTa SeTanxmebiT, kandidatTan SesaZle-

belia mxolod erTxel daidos SromiTi xelSekruleba gamosacdeli

vadiT ara umetes 6 Tvisa. SromiTi xelSekruleba gamosacdeli vadiT

SeiZleba daidos mxolod werilobiTi formiT, sxva SemTxvevaSi aseTi

xelSekruleba CaiTvleba SromiT xelSekrulebad. („Sromis kodeqsi“)

63. garanti [frang. garant] – 1. saxelmwifo, dawesebuleba an piri, ro-

melic iZleva risame garantias; Tavdebi. 2. grantis gamcemis (dono-

ris) mier grantis mimRebisaTvis usasyidlod gadacemuli mizno-

brivi saxsrebis fuladi an naturaluri formiT, romlebic gamoiy-

eneba konkretuli humanuri, saganmanaTleblo, samecniero-kvleviTi,

janmrTelobis dacvis, kulturuli, sportuli, ekologiuri da so-

cialuri proeqtebis, agreTve saxelmwifoebrivi an sazogadoebrivi

mniSvnelobis programebis ganxorcielebisaTvis grantad ar CaiTv-

leba samewarmeo da politikuri miznebis misaRwevad gacemuli saxs-

rebi. (kanoni „grantebis Sesaxeb“)

64. garantia [frang. garantie] - piroba, romelic uzrunvelyofs risame

warmatebas; sawindari.

65. garantia sabanko - rodesac banki, sxva sakredito dawesebuleba an

sadazRvevo organizacia (garanti) sxva piris (principalis) TxovniT

kisrulobs werilobiT valdebulebas, rom nakisri valdebulebis Se-

sabamisad gadauxdis principalis kreditors (beneficiars) fulad

Tanxas gadaxdis Sesaxeb beneficiaris werilobiTi moTxovnis safuZ-

velze.

66. garantia movalis - movalis garantiad iTvleba, roca movale kis-

rulobs raime upirobo moqmedebis an iseTi moqmedebis Sesrulebas,

romelic scildeba xelSekrulebis sagans. („samoqalaqo kodeqsi“)

Page 42: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

42

67. garemo - bunebrivi garemosa da adamianis mier saxecvlili (kul-

turuli) garemos erToblioba, romelic urTierTdamokidebulebaSi

myof cocxal da aracocxal, SenarCunebul da adamianis mier saxecv-

lil bunebriv elementebs, bunebriv da anTropogenul landSaftebs.

(kanoni „garemos dacvis Sesaxeb“)

68. garemo bunebrivi - garemos Semadgeneli nawili, romelic moicavs

urTierTdamokidebulebaSi myof bunebriv elementebs da maT mier

Camoyalibebul bunebriv landSaftebs (kanoni „garemos dacvis Ses-

axeb“)

69. garemo kulturuli (adamianis mier saxecvlili) - garemos Semad-

geneli nawili, romelic moicavs adamianis mier saxecvlil bune-

briv garemos, saxecvlil da Sereuli tipis ekosistemebs, urTierT-

damokidebulebaSi myof saxecvlil bunebriv elementebs da maT mier

Camoyalibebul anTropogenul landSaftebs. (kanoni „garemos dacvis

Sesaxeb“)

70. garemos dacva - administraciul, sameurneo, teqnologiur, poli-

tikursamarTlebriv da sazogadoebriv RonisZiebaTa erToblioba,

romelic uzrunvelyofs garemoSi arsebuli bunebrivi wonasworobis

SenarCunebas da aRdgenas. (kanoni „garemos dacvis Sesaxeb“)

71. garemos dacvis samenejmento sistema - saqmianobis obieqtis mar-

Tvis sistemisa da biznes-strategiis Semadgeneli nawili, romelic

moicavs garemoze zemoqmedebis sakiTxebTan pirdapir an arapirdapir

dakavSirebul, obieqtebis funqcionirebis yvela aspeqts (garemos

dacvis samenejmento gegmis, garemosdacviTi politikis, organiza-

ciisa da kadrebis, garemos dacvis normebis reestris CaTvliT) (kano-

ni „garemos dacvis Sesaxeb“)

72. garemosdacviTi nebarTva - saqarTvelos garemosa da bunebrivi

resursebis dacvis saministros, misi regionaluri da adgilobrivi

organoebisa da aWaris da afxazeTis avtonomiuri respublikebis

garemosa da bunebrivi resursebis dacvis saministroebis werilobi-

Ti gadawyvetileba. misi Sinaarsi, forma (gaformebis wesi) da gacemis

procedura gansxvavebulia sxvadasxva kategoriis saqmianobisaTvis.

garemosdacviTi nebarTva aris integrirebuli nebarTva, romelic

Seicavs nebarTvas gamonabolqvze, narCenebis ganTavsebaze da sxva.

(kanoni „garemosdacviTi nebarTvis Sesaxeb“)

73. garemos dacvis normebi - garemoze saqmianobis zemoqmedebis is-

eTi normebi, romlebic uzrunvelyofen garemos ekologiur wonas-

worobas. am mizniT dawesebuli garemos mdgomareobis xarisxobrivi

normebi - atmosferul haerSi, wyalSi da niadagSi adamianis janmrT-

elobisa da bunebrivi garemosaTvis mavne nivTierebebis koncentra-

ciisa da mikrorganizmebis raodenobaTa zRvrulad dasaSvebi norme-

Page 43: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

43

bi; xmauris, vibraciis, eleqtromagnituri velebisa da sxva saxis

fizikuri zemoqmedebis zRvrulad dasaSvebi normebi; radiaciuli

zemoqmedebis zRvrulad dasaSvebi normebi;- garemoSi mavne nivTiere-

baTa emisiisa da mikrorganizmebiT garemos dabinZurebis zRvrulad

dasaSvebi normebi; garemoSi qimiur saSualebaTa gamoyenebis norme-

bi; ekologiuri moTxovnebi produqciisadmi; garemoze datvirTvis

normebi. (kanoni „garemosdacviTi nebarTvis Sesaxeb“)

74. gasamrjelo SromiTi - SromiTi gasamrjelo (xelfasi)moicavs

Tanamdebobriv sargos, premias da kanoniT gaTvaliswinebul dan-

amatebs. danamatebis gacema unda ganxorcieldes mxarjavi daweseb-

ulebebisaTvis biujetis kanoniT damtkicebuli asignebebis farg-

lebSi. (kanoni „sajaro samsaxuris Sesaxeb“)

75. gaficva - davis SemTxvevaSi dasaqmebulis droebiTi nebayoflobi-

Ti uari SromiTi xelSekrulebiT gaTvaliswinebuli valdebulebebis

mTlianad an nawilobriv Sesrulebaze. gaficvaSi monawileobis ufle-

ba ara aqvT saqarTvelos kanonmdeblobiT dadgenil pirebs („Sromis

kodeqsi)

76. gacvla - xelSekruleba, romlis Tanaxmad mxareebs ekisrebaT qone-

baze sakuTrebis uflebis urTierTgadacema. gacvlis xelSekrulebis

yoveli mxare iTvleba im qonebis gamyidvelad,rasac cvlis, da imis my-

idvelad, rasac sanacvlod iRebs („samoqalaqo kodeqsi“)

77. gegma miwaTsargeblobis generaluri – qalaqTmSeneblobiTi

dokumenti, romelic gansazRvravs dasaxlebaTa teritoriebis gam-

oyenebis (miwaTsargeblobis) da ganaSenianebis ZiriTad parametrebs,

keTilmowyobis, garemosa da uZravi kulturuli memkvidreobis dac-

vis sivrciT-teritoriul pirobebs, satransporto, sainJinro da so-

cialuri infrastruqturis, aseve ekonomikuri ganviTarebis sivrciT

aspeqtebs da gansaxlebis teritoriul sakiTxebs; (kanoni „sivrciTi

mowyobisa da qalaqTmSeneblobis safuZvlebis Sesaxeb“)

78. gegma ganaSenianebis regulirebis – qalaqTmSeneblobiTi do-

kumenti, romelic dasaxlebaTa teritoriebisTvis adgens miwaTsar-

geblobis zonebs (qvezonebs) an/da azustebs calkeuli gegmarebiTi

erTeulebis, ganaSenianebis arqiteqturul-gegmarebiT da sivrciT-

moculobiT maxasiaTeblebs, Senobebis ganTavsebas, maT gegmarebiT

parametrebs; azustebs uZravi kulturuli memkvidreobis dacvisa da

ganviTarebis qalaqTmSeneblobiT maxasiaTeblebs, reliefis organi-

zebas, teritoriebis keTilmowyobasa da gamwvanebas, sainJinro da sa-

transporto infrastruqturiT uzrunvelyofas; (kanoni „sivrciTi

mowyobisa da qalaqTmSeneblobis safuZvlebis Sesaxeb“)

79. gegmarebiTi davaleba – dagegmvaze uflebamosili saqarTvelos

aRmasrulebeli xelisuflebis Sesabamisi uwyebis da adgilobrivi

Page 44: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

44

TviTmmarTvelobis (mmarTvelobis) organos mier gansazRvruli

moTxovnebis erToblioba, romlebic adgens dagegmvis amocanebs,

parametrebs, teritoriul farglebs, agreTve dagegmvis da misi ganx-

orcielebis ekologiur, teqnikur, saorganizacio da sxva pirobebs;

(kanoni „sivrciTi mowyobisa da qalaqTmSeneblobis safuZvlebis Ses-

axeb“)

80. gegmarebiTi regioni – istoriul-kulturuli an/da ekonomikuri

niSniT gaerTianebuli, an/da specialuri sivrciT-teritoriuli amo-

canebis gadasawyvetad formirebuli raionebis teritoriebis erTo-

blioba; (kanoni „sivrciTi mowyobisa da qalaqTmSeneblobis safuZv-

lebis Sesaxeb“)

81. generaluri licenzia – ufleba, rodesac pirs SeuZlia erTiani

zogadi licenziis safuZvelze ganaxorcielos msgavsi tipis saqmi-

anobebi da valdebuli ar aris cal-calke moipovos TiToeuli saqmi-

anobis licenzia; (kanoni „licenziebisa da nebarTvebis Sesaxeb“)

82. genuri inJineria – teqnologia, romelic iZleva molekuluri

biologiis meTodiT mcenareuli, cxoveluri, ujreduli da sxva bi-

ologiuri organizmebis iseTi miRebis saSualebas, romelic ver mi-

iRweva bunebrivi seleqciiT an rekombinaciiT. (kanoni „biologiuri

agrowarmoebis ganxorcielebis Sesaxeb“)

83. genocidi - qmedeba, Cadenili SeTanxmebuli gegmis gansaxorciele-

blad romelime erovnuli, eTnikuri, rasobrivi, religiuri anda raime

sxva niSniT gaerTianebuli jgufis mTlianad an nawilobriv mosaspo-

bad, rac gamoixata aseTi jgufis wevrTa mkvlelobiT, janmrTelobis

mZime dazianebiT, maTTvis cxovrebis mZime pirobis ganzrax SeqmniT,

Sobadobis ZaliT SemcirebiT an bavSvis iZulebiT gadacemiT erTi eT-

nikuri jgufidan meoreSi. („sisxlis samarTlis kodeqsi“)

84. geografiuli obieqtebi – dedamiwis bunebrivi warmonaqmnebi:

kontinentebi, okeaneebi, zRvebi, kunZulebi, mTebi, mdinareebi, tbebi,

myinvarebi da sxva, agreTve adamianis mier xelovnurad Seqmnili ad-

ministraciul-teritoriuli erTeulebi, maTi centrebi, qalaqebi,

dabebi, Temebi, soflebi, quCebi, moednebi, parkebi da sxva msgavsi obi-

eqtebi (kanoni „geografiul obieqtebis saxeldebis Sesaxeb“)

85. geografiuli obieqtebis saxelwodebaTa dadgena – arsebul

saxelwodebaTa gamovlena, saxelwodebaTa armqone geografiuli obi-

eqtebis saxeldeba, agreTve saxeldebuli geografiuli obieqtebisT-

vis saxelwodebebis gadarqmeva (kanoni „geografiul obieqtebis sax-

eldebis Sesaxeb“)

86. geografiuli obieqtebis saxelwodebaTa normalizeba – geo-

grafiuli obieqtebis farTod gavrcelebuli saxelwodebebis Ser-

Page 45: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

45

Ceva, maTi gamoyenebis wesebis gansazRvra da geografiuli obieqtebis

saxelwodebaTa koreqtireba erovnuli tradiciebis mixedviT (kanoni

„geografiul obieqtebis saxeldebis Sesaxeb“)

87. geografiuli aRniSvna - saxeli an sxva raime simbolo, romelic

miuTiTebs geografiul adgilze da gamoyenebulia im saqonlis mos-

aniSnad romelic warmoSobilia am geografiuli adgilidan; romlis

specifikuri xarisxi, reputacia an sxva maxasiaTeblebi dakavSirebu-

lia am geografiul adgilTan; romlis warmoeba an nedleulis damza-

deba an damuSaveba xdeba am geografiuli adgilis sazRvrebSi. (kanoni

„saqonlis adgilwarmoSobis dasaxelebisa da geografiuli aRniSvnis

Sesaxeb“)

88. geodezia - samecniero, teqnikuri da sawarmoo saqmianobis urT-

ierTobaTa sfero, romelic warmoiqmneba dedamiwis formis, zomebis,

gravitaciuli velis, dedamiwis zedapirze wertilebis koordi-

natebisa da maTi droSi cvlilebebis gansazRvris procesSi (kanoni

„geodeziuri da kartografiuli saqmianobis Sesaxeb“)

89. geodeziuri punqtebi - dedamiwis zedapirze xangrZlivi droisaT-

vis SenarCunebis mizniT specialuri konstruqciuli mowyobilobiT

damagrebuli wertilebi, romlebic Seicaven koordinatebis, simaR-

leebisa da gravimetriuli monacemebis informacias, da romelTa mde-

bareoba ganisazRvreba “saqarTveloSi saxelmwifo geodeziur koor-

dinatTa sistemis Sesaxeb” saqarTvelos prezidentis brZanebulebiT

dadgenili koordinatebisa da simaRleebis aTvlis erTian sistemebSi

(kanoni „geodeziuri da kartografiuli saqmianobis Sesaxeb“)

90. geoinformaciuli sistema (gis) – sistema geografiuli sivr-

cis Sesaxeb, romelic iTvaliswinebs monacemTa Segrovebas, Senaxvas,

Semowmebas, analizs, ganzogadebas, interpretirebas da gamoisaxeba

sivrciTi Tvisebebis gamoyenebiT. igi warmodgenilia monacemTa baze-

biT, romlebic dakavSirebulia sivrciT maxasiaTeblebTan Sesabamis

programul uzrunvelyofaSi (kanoni „geodeziuri da kartografiu-

li saqmianobis Sesaxeb“)

91. geoinformaciuli fondi – sxvadasxva masStabis topografiu-

li, politikur-administraciuli, Tematikuri da sxva daniSnulebis

rukebi, geodeziuri punqtebis koordinatebi da simaRleebi, romle-

bic eqvemdebareba gasxvisebas (kanoni „geodeziuri da kartografiu-

li saqmianobis Sesaxeb“)

92. giravnoba - movalis an mesame piris moZravi nivTi an/da aramateri-

aluri qonebrivi sikeTe, romlis sxva pirTaTvis gadacema dasaSvebia,

SeiZleba gamoyenebul iqnes rogorc fuladi, ise arafuladi moTxov-

nis uzrunvelyofis saSualebad, ise, rom kreditori (mogiravne) iZens

uflebas, daikmayofilos moTxovna dagiravebuli qonebis (giravnobis

Page 46: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

46

sagnis) realizaciiT an mxareTa SeTanxmebiT – misi sakuTrebaSi miRe-

biT movalis mier valdebulebis Seusruleblobis an arajerovnad

Sesrulebis SemTxvevaSi. („samoqalaqo kodeqsi“)

93. glexuri/fermeruli/kustaruli warmoeba – saqmianoba, romlis

mizania sakuTari an SeZenili produqciisagan tradiciuli wesiTa da

CveulebiT warmoebuli sursaTis realizacia; (kanoni „sursaTis uvne-

blobisa da xarisxis Sesaxeb“)

94. globaluri [frang. global]-1.saerTo,mTliani, erTad aRebuli.

2.rac mTel msoflios moicavs. mag., globaluri politika.

d

1. daba – aranakleb 3000 mosaxlisagan Semdgari dasaxleba, romlis

teritoriazedac arsebobs samrewvelo sawarmoebi, komunaluri meur-

neoba, samkurnalo da socialur-kulturul dawesebulebaTa qseli,

riTac igi asrulebs adgilobrivi ekonomikur-kulturuli centris

funqciebs, amasTanave, ar gaaCnia sasoflo-sameurneo saqmianobisaT-

vis sakmarisi miwis savargulebi. dabis kategorias SeiZleba miekuT-

vnos dasaxleba, romlis mosaxleTa ricxvi 3000-ze naklebia, Tu igi

aris TviTmmarTveli erTeulis administraciuli centri (organuli

kanoni „adgilobrivi TviTmmarTvelobis Sesaxeb“)

2. davaleba - xelSekruleba, romlis Sesabamisad rwmunebuli valde-

bulia Seasrulos misTvis davalebuli (mindobili) erTi an ramdenime

moqmedeba marwmuneblis saxeliTa da xarjze. („samoqalaqo kodeqsi“)

3. davalianeba sabaJo – sxvaoba deklarantis jamur sabaJo valde-

bulebasa da mis mier saqarTvelos sabaJo kanonmdeblobiT dadge-

nili calkeuli sabaJo valdebulebis mixedviT zedmetad gadaxdili

Tanxebis jams Soris („sabaJo kodeqsi“)

4. dazRveva - urTierToba, romelic myardeba fizikuri da iuridi-

uli pirebis piradi da qonebrivi interesebis dasacavad sadazRvevo

SenatanebiT (sadazRvevo premiiT) formirebuli fuladi fondebisa

da kanonmdeblobiT nebadarTuli sxva wyaroebis xarjze, garkveuli

garemoebebis (sadazRvevo SemTxvevebis) dadgomisas (kanoni „dazRve-

vis Sesaxeb“)

5. dakavSirebuli piri: a) fizikur pirTan naTesauri kavSiris mqone

is piri, romelic, saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis Tanaxmad, kanon-

ismier memkvidreTa wridan I da II rigSi iricxeba; b) sawarmo, romelSic

piri pirdapir an arapirdapir flobs iseT wils, romelic mas praq-

tikul saSualebas aZlevs, zemoqmedeba moaxdinos am sawarmos gadaw-

yvetilebebze; g) im sawarmos mmarTveli organos wevri, romelSic piri

pirdapir an arapirdapir flobs iseT wils, romelic mas praqtikul

Page 47: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

47

saSualebas aZlevs, zemoqmedeba moaxdinos am sawarmos gadawyvetile-

bebze; d) iuridiuli piris mmarTveli organos wevri an/da warmomad-

genlobaze uflebamosili piri; e) iuridiuli piris partniori an dam-

fuZnebeli, romelsac praqtikuli saSualeba aqvs, zemoqmedeba moax-

dinos am piris gadawyvetilebebze; p) naTesavi – saqarTvelos samo-

qalaqo saproceso kodeqsis 31-e muxlis me-2 nawiliT gansazRvruli

piri (kanoni „gadaxdisuunarobis saqmis warmoebis Sesaxeb“)

6. damatebiTi individualuri muSaoba – erovnuli da saskolo sas-

wavlo gegmebiT dadgenili gakveTilebis (saaTebis) garda, maswavleb-

lis muSaoba erovnuli saswavlo gegmis miznebis misaRwevad; (kanoni

„zogadi ganaTlebis Sesaxeb“)

7. damuSavebis operacia sabaJo – saqonlis mimarT sabaJo reJi-

mis gamoyeneba, saqonlis gadatana Tavisufal zonaSi an Tavisufal

sawyobSi, saqarTvelos sabaJo teritoriidan saqonlis reeqsporti,

saqonlis ganadgureba sabaJo zedamxedvelobis qveS an saqonlis ga-

dacema saxelmwifo sakuTrebaSi („sabaJo kodeqsi“)

8. danaklisi – sasaqonlo-materialuri faseulobebis inventariza-

ciis Sedegad gadasaxadis gadamxdelis buRaltrul CanawerebTan

Sedarebisas gamovlenili nakleboba. iseTi sasaqonlo-materialuri

faseulobebis mimarT, romelTa dasawyobeba da, Sesabamisad, inven-

tarizacia fizikurad SeuZlebelia (eleqtro- da Tboenergia, gazi

da wyali), danaklisad CaiTvleba sxvaoba SeZenil (SeZenis damadas-

turebeli dokumentis mixedviT) da realizebul (gadasaxadis gadamx-

delisgan faqtobrivad gasul) sasaqonlo-materialur faseulobaTa

Soris, Tu ver dgindeba debitori (amnazRaurebeli) an/da mimTvisebe-

li. amasTan, Tu uflebamosili organos mier dadgenilia danakargis

maqsimaluri zRvruli odenoba, danaklisad CaiTvleba am odenobaze

meti nakleboba. („sagadasaxado kodeqsi“)

9. dasaqmebuli – fizikuri piri, romelic pirad da sazogadoebriv

moTxovnilebaTa dakmayofilebis mizniT eweva saqmianobas, romelic

kanoniT akrZaluli ar aris, da anazRaurebas iRebs fuladi an natu-

raluri formiT. (kanoni „dasaqmebis Sesaxeb“)

10. damsaqmebeli – saqarTvelos kanonmdeblobis Sesabamisad saqarT-

velos teritoriaze moqmedi nebismieri fizikuri an iuridiuli piri,

romelic iyenebs daqiravebul Sromas. (kanoni „dasaqmebis Sesaxeb“)

11. dasaqmebis specialuri programa – dasaqmebis programa, ro-

melic dabalkonkurentunariani SromiTi resursebis dasaqmebis

mizniT iTvaliswinebs specialur RonisZiebebs ama Tu im dargSi.

(kanoni „dasaqmebis Sesaxeb“)

Page 48: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

48

12. dasaqmebis regionuli programa – saqarTvelos erT an ramden-

ime regionSi gasatarebel RonisZiebaTa erToblioba, romelic iT-

valiswinebs mosaxleobis socialuri mdgomareobis gaumjobesebas,

dasaqmebulTa raodenobisa da dasaqmebis efeqtianobis gazrdas.

(kanoni „dasaqmebis Sesaxeb“)

13. dasaqmebis adgilobrivi programa – saqarTvelos raionSi (qa-

laqSi) adgilobrivi TviTmmarTvelobisa da mmarTvelobis organoe-

bTan erTad gasatarebel RonisZiebaTa erToblioba, romelic iT-

valiswinebs mosaxleobis socialuri mdgomareobis gaumjobesebas,

dasaqmebulTa raodenobisa da dasaqmebis efeqtianobis gazrdas.

(kanoni „dasaqmebis Sesaxeb“)

14. dasaqmebis erovnuli programa (umuSevarTa socialuri dacvi-

sa da dasaqmebis xelSewyobis saxelmwifo programa) – programa, ro-

melic moicavs dasaqmebis specialur, regionul da adgilobriv pro-

gramebs, adgens maT urTierTkavSirs, ganxorcielebis rigiTobas da

romlis mizania: a) arsebobdes samuSao yvela im pirisaTvis, vinc eZebs

mas da mzadaa Seudges muSaobas; b) samuSao iyos rac SeiZleba ufro

produqtiuli; g) rasis, kanis feris, sqesis, religiis, politikuri

Sexedulebebis da socialuri mdgomareobis miuxedavad arsebobdes

saqmianobis sferos arCevis Tavisufleba, profesiis dauflebisa da

sakuTari unar-Cvevebis gamoyenebis farTo SesaZleblobebi. (kanoni

„dasaqmebis Sesaxeb“)

15. daqiravebuli piri – piri, romelic muSaobs saxelmwifo an ker-

Zo damqiravebelTan da asrulebs gansazRvrul samuSaos xelfasis

an sxva anazRaurebis (fuliT an naturiT) miRebis mizniT; agreTve

piri, romelsac aqvs samuSao adgili, magram droebiT ar muSaobs Sve-

bulebis, avadmyofobis, samuSaodan droebiTi daTxovnis gamo an sxva

mizeziT. (kanoni „dasaqmebis Sesaxeb“)

16. dasaxelebuli sagamocdo laboratoria – dadgenili wesis Se-

sabamisad akreditaciis erTiani erovnuli organos – akreditaciis

centris mier akreditebuli da laboratoriaTaSorisi gamocdebis

Sedegad dasaxelebuli laboratoria, romelic Setanilia akredita-

ciis sistemis saxelmwifo reestrSi; (kanoni „sursaTis uvneblobisa

da xarisxis Sesaxeb“)

17. dasaxleba – mosaxleobis gansaxlebis pirveladi administraci-

uli erTeuli, romelsac hyavs mudmivi mcxovreblebi, aqvs funq-

cionaluri infrastruqtura da registrirebulia saqarTvelos

kanonmdeblobiT dadgenili wesiT. dasaxleba Sedis TviTmmarTveli

erTeulis SemadgenlobaSi an TviTmmarTveli erTeulia. dasaxlebis

kategoriebia sofeli, daba, qalaqi. (organuli kanoni „adgilobrivi

TviTmmarTvelobis Sesaxeb“)

Page 49: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

49

18. daculi teritoria - biologiuri mravalferovnebis, bunebrivi

resursebisa da bunebriv garemoSi CarTuli kulturuli fenomenebis

SesanarCuneblad gansakuTrebuli mniSvnelobis mqone saxmeleTo

teritoria da (an) akvatoria,romlis dacva da marTva xorcieldeba

grZelvadian da myar samarTlebriv safuZvelze. daculi terito-

riebis saerTaSoriso qseli - biosTferuli rezervatebis, msoflio

memkvidreobis ubnebis da saerTaSoriso mniSvnelobis Warbteniani

teritoriebis dacvis, dakvirvebis,zrunvisa da finansuri xelSewyo-

bis statusis mqone daculi teritoriebis qselebi (kanoni „daculi

teritoriebis sistemis Sesaxeb“)

19. daculi teritoriebis sistema - daculi teritoriebis sxvadasx-

va kategoriebisagan agebuli qseli, romelic funqcionirebs da

imarTeba, rogorc bunebis dacvisa da mdgradi ganviTarebis erTiani

sistema. (kanoni „daculi teritoriebis sistemis Sesaxeb“)

20. dawesebuleba saxelmwifo - saxelmwifo biujetis saxsrebis

(saxelmwifo qonebis) safuZvelze Seqmnili dawesebuleba, romelic

finansdeba saxelmwifo biujetidan da romlis ZiriTad funqcias

Seadgens saxelmwifo xelisuflebis ganxorcieleba, saxelmwifo kon-

trolis, regulirebis an zedamxedvelobis realizacia, saxelmwifo

Tavdacvis uzrunvelyofa.

21. dawesebuleba municipaluri - adgilobrivi biujetis saxsrebiT

(adgilobrivi qonebiT) Seqmnili dawesebuleba, romelic finansdeba

adgilobrivi biujetidan da romlis ZiriTad funqcias Seadgens adg-

ilobrivi TviTmmarTvelobis ganxorcieleba, agreTve delegirebuli

saxelmwifo uflebamosilebebis ganxorcielebis uzrunvelyofa.

22. dawesebuleba sajaro – administraciuli organo, saxelmwifo

an adgilobrivi biujetis saxsrebidan dafinansebuli kerZo samarT-

lis iuridiuli piri aseTi dafinansebis farglebSi. („zogadi adminis-

traciuli kodeqsi“)

23. dawesebuleba kolegiuri sajaro – sajaro dawesebuleba, rom-

lis xelmZRvaneli an saTaTbiro organo erTze meti pirisagan Sedgeba

da romelSic gadawyvetilebebs erTze meti piri erToblivad iRebs an

amzadebs. („zogadi administraciuli kodeqsi“)

24. dawesebuleba mxarjavi – biujetis xarjebis organizaciuli

klasifikaciis mixedviT pirveli Tanrigis dawesebuleba, romlisT-

visac biujetiT gaTvaliswinebulia asigneba da romelic pasuxismge-

belia xarjebis marTvaze. (kanoni „saqarTvelos sabiujeto sistemis

Sesaxeb“)

25. dawesebuleba (organizacia) sabiujeto - mxarjavi dawesebule-

ba an mis daqvemdebarebaSi myofi erTeuli, romelic axorcielebs

Page 50: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

50

sakuTari biujetis proeqtis momzadebas, biujetis Sesrulebasa da

angariSgebas dadgenili normebis, standartebisa da wesebis Sesabam-

isad. (kanoni „saqarTvelos sabiujeto sistemis Sesaxeb“)

26. daSveba – eleqtronuli sakomunikacio qselis operatoris mier

gansazRvruli pirobebiT (maT Soris, tarifebiT) sakuTari qselis

Sesabamisi elementebiT, teqnikuri saSualebebiT, maTi Tavisufali

funqcionaluri resursebiTa da simZlavreebiT, an maTi gamoyenebiT

ganxorcielebuli (an ganxorcielebadi) eleqtronuli sakomunika-

cio momsaxurebis saxeebiT sargeblobis uzrunvelyofa, romelic

moicavs uzrunvelyofas: eleqtronuli sakomunikacio qselis op-

eratoris qselis fizikuri infrastruqturis Sesabamisi element-

ebiTa da teqnikuri saSualebebiT; adgilobrivi daSvebis qselis

elementebiT da maTi Tavisufali resursebiT, maT Soris, sakanali-

zacio arxebiT da WebiT, saabonento wyvilebiT, anZebiT da boZebiT;

Tanalokaciis farTobiT; fiqsirebuli da mobiluri sakomunikacio

qselis operatorebis qselis Sesabamisi elementebiT, maTi Tavisufa-

li saoperacio resursebiTa da simZlavreebiT (maT Soris, roumingis

miwodebasTan dakavSirebuli resursebiT); abonentis individualuri

daSvebis sistemisa da programebis (momsaxurebis) eleqtronuli sar-

Cevis (megzuris) resursebiT; eleqtronuli sakomunikacio qselebis

saoperacio programuli marTvisa da momxmarebelTa sainformacio

bazebis, nomrebis portabelurobasTan (translirebasTan) dakavSire-

buli resursebiT, aseve virtualuri qselebis momsaxurebis saxeebiT

sargeblobis uzrunvelyofas; (kanoni „eleqtronuli komunikaciis

Sesaxeb“)

27. daSvebis an/da urTierTCarTvis msurveli – avtorizebuli

piri, romelic eleqtronuli sakomunikacio qselis operatori-

sagan moiTxovs qselis Sesabamis elementebTan, maT funqcionalur

resursebTan da Tavisufal simZlavreebTan daSvebas da/an eleqtro-

nuli sakomunikacio momsaxurebis miwodebas (kanoni „eleqtronuli

komunikaciis Sesaxeb“)

28. daSvebis an/da urTierTCarTvis mimwodebeli – eleqtronuli

sakomunikacio qselis operatori, romelsac moeTxoveba mis qselTan,

sistemasTan, qselis elementebTan, teqnikur saSualebebTan, maT Tavi-

sufal funqcionalur resursebTan da simZlavreebTan, an am qselebi-

Ta da saSualebebiT ganxorcielebul (an ganxorcielebad) eleqtro-

nuli sakomunikacio momsaxurebis saxeebTan msurveli operatoris

daSveba an/da urTierTCarTvis miwodeba. (kanoni „eleqtronuli ko-

munikaciis Sesaxeb“)

29. daSveba erToblivi – eleqtronuli sakomunikacio qselis

konkretuli elementis gancalkevebad funqcionalur resursebTan

an simZlavreebTan ori an meti msurveli avtorizebuli piris daSveba.

(kanoni „eleqtronuli komunikaciis Sesaxeb“)

Page 51: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

51

30. daxli an arastacionaruli savaWro adgili – bazris an bazrobis

teritoriaze gaqiravebuli adgili, saidanac xdeba piris mier saqon-

lis miwodeba da romlis farTobs da momsaxurebis safasurs (qiras)

gansazRvravs bazris an bazrobis xelmZRvaneli. („sagadasaxado kod-

eqsi“)

31. dauzustebeli moTxovna – moTxovna, romelic jer ar aris

dazustebuli da moicavs miyenebuli zianis anazRaurebasTan,

xelSekrulebis darRvevasTan an SeusruleblobasTan dakavSire-

bul moTxovnebs an samoqalaqo urTierTobidan warmoSobil sxva

moTxovnebs (kanoni „gadaxdisuunarobis saqmiswarmoebis Sesaxeb“)

32. dafasoebuli sasursaTo produqti – sursaTis nebismieri

nawilobriv an mTlianad SefuTuli erTeuli, romlis SigTavsis Secv-

la SeuZlebelia SefuTvis gaxsnis an Secvlis gareSe (kanoni „sursa-

Tis uvneblobisa da xarisxis Sesaxeb“)

33. degazacia – sakarantino RonisZieba, romlis drosac xdeba mom-

wamvleli nivTierebebisagan karantins daqvemdebarebuli tvirTis

gawmenda. (kanoni „sakarantino momsaxurebis mosakreblebis Sesaxeb“ )

34. deduqcia [laT.deductio gamoyvana] da deducireba-(log.). msjelo-

bis xerxi-zogadi debulebidan kerZo daskvnis gamoyvana (sapirisp. in-

duqcia).

35. devizi [frang.devise]-1.mokle gamonaTqvami an sityva, romelic

gamoxatavs visime qcevis an moqmedebis saxelmZRvanelo azrs, ideas.

2.mokle gamonaTqvami an sityva, romelsac avtori Tavisi saxelis

nacvlad awers konkursze warsadgen nawarmoebs (proeqts, Txzule-

bas da misT.). 3.heraldikaSi: mokle warwera gerbze, farze, ordenze

da sxv. 4.devizebi-(finans.). Tamasuqi, Ceki da misT., romelic gamower-

ilia ucxouri valutiT da romelic unda gaanaRdon sazRvargareT;

saerTaSoriso sagadasaxado saSualeba

36. deklaracia [laT.declaratio]-1.oficialuri, sazeimo gamocxadeba

raime aqtisa, kanonisa, ZiriTadi principebisa mTavrobis an partiis

saxeliT; TviT dokumenti, romliTac aseTi aqti, kanoni aris gad-

mocemuli. 2.erTi an ramdenime saxelmwifos gancxadeba saerTaSor-

iso politikis raime sakiTxze. 3.(finans.). gadasaxadis gadamxdelis

gancxadeba Tavisi Semosavlis, qonebis raodenobis Sesaxeb. 4. safosto

dokumenti, romelic axlavs sazRvargareT gasagzavn fuls an fasian

pakets. 5.sabaJos dokumenti, romelSic sazRvargareT mimavali piri

aRniSnavs, Tu ra Zvirfaseuloba miaqvs Tan.

37. deklaracia sabaJo – dokumenti, romliTac piri saqarTvelos

sabaJo kanonmdeblobiT dadgenili formisa da saSualebis Sesabam-

isad acxadebs saqonlis mimarT sabaJo reJimis gamoyenebis ganzraxvas

Page 52: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

52

(„sabaJo kodeqsi“)

38. deklarireba sabaJo – moqmedeba, romliTac piri saqarTvelos

sabaJo kanonmdeblobiT dadgenili formisa da wesis Sesabamisad

acxadebs saqonlis mimarT sabaJo damuSavebis operaciis gamoyenebis

ganzraxvas („sabaJo kodeqsi“)

39. dekreti [laT.decretum]-umaRlesi xelisuflebis dadgenileba

(raime calkeul sakiTxze), romelsac kanonis Zala aqvs.

40. delegati [laT.delegatus]-arCeuli an daniSnuli warmomadgeneli

romelime organizaciisa, dawesebulebisa, saxelmwifosi da sxv.

41. delegirebuli uflebamosileba – saxelmwifo mmarTvelobis

organos uflebamosileba, romelic am kanoniT dadgenili wesiT, kan-

onis Tanaxmad an adgilobrivi TviTmmarTvelobisa da saxelmwifo

mmarTvelobis organoebs Soris dadebuli xelSekrulebis safuZvel-

ze gansaxorcieleblad gadaecema TviTmmarTvel erTeuls (organuli

kanoni „adgilobrivi TviTmmarTvelobis Sesaxeb“)

42. deliqti [laT.delictum]- 1. samarTlis darRveva, danaSauli. 2. piri,

romelic sxva pirs marTlsawinaaRmdego, ganzraxi an gaufrTxilebe-

li moqmedebiT miayenebs zians. („saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi“)

43. delimitacia sazRvris [laT.delimitatio]-saerTaSoriso samarTal-

Si: saxelmwifo sazRvris mdgomareobisa da mimarTulebis gansazRvra

momijnave saxelmwifoebs Soris SeTanxmebiT.

44. demarkacia [frang.demarcation]-1.saxelmwifo sazRvris xazis dad-

gena adgilze (specialuri sasazRvro niSnebis saSualebiT). sade-

markacio xazi-1) xazi, zoli, romelic yofs erTmaneTisagan meomar

mxareTa jarebs dazavebis dros. 2) droebiTi sasazRvro xazi sadavo

teritoriaze; xazi, romelic yofs dapyrobili qveynis teritorias

saokupacio zonebad.

45. demarSi [frang.demarche]-(dipl.).erTi saxelmwifos mTavrobis

mimarTva meorisadmi (nota, memorandumi, gancxadeba da misT.).

46. demografia [berZ.demos xalxi da grapho vwer]-statistikis dargi,

romelic ikvlevs mosaxleobis Semadgenlobasa da moZraobas (Soba-

doba-sikvdilianobas, migracias da sxv.); xalxTaRweriloba.

47. demokratia [berZ.demokratia]-1.saxelmwifo mmarTvelobis for-

ma, politikuri wyobileba, romlis drosac umaRlesi xelisufleba

xalxs ekuTvnis. 2.raime koleqtivis xelmZRvaneloba, romlis drosac

uzrunvelyofilia mTeli koleqtivis qmediTi monawileoba da gadam-

wyveti gavlena.

Page 53: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

53

48. demonstracia [laT.demonstratio Cveneba, damtkiceba]-1.masobrivi

msvleloba, raime sazogadoebriv-politikuri ganwyobilebis gamo-

saxatavad. mag., sapirvelmaiso demonstracia. saprotesto demon-

stracia. 2.sajaro Cveneba risame. mag., kinofilmis demonstracia (am

mniSvnelobiT ixmareba agreTve demonstrireba). 3.risame sajaro

gamoxatuleba. mag., erTianobis demonstracia. 4.(samx.). meore xarisxo-

van ubanze moqmedeba, romlis mizania mtris SecdomaSi Seyvana da misi

yuradRebis Camocileba mTavari dartymisagan. 5. gamomwvevi moqmede-

ba, qceva. 6. saxelmwifos moqmedeba, rasac muqaris xasiaTi aqvs (mag.,

sazRvarze jarebis Tavmoyra da sxv.).

49. denominacia – qveyanaSi fulis mimoqcevis mowesrigebis, aRricx-

visa da angariSsworebis gaadvilebis mizniT erovnuli fulis erTeu-

lis gamsxvileba dawesebuli Tanafardobis mixedviT, Zveli fulis

niSnebis axalze gadacvlis meSveobiT. (kanoni „saqarTvelos erovnu-

li bankis Sesaxeb“)

50. departamenti [frang.departement]-1.safrangeTSi: administraci-

ul-teritoriuli erTeuli. 2.amerikis SeerTebul Statebsa da Svei-

cariaSi: saministro. saxelmwifo departamenti-amerikis SeerTebul

StatebSi: sagareo saqmeTa saministro. 3. saministros, raime umaRlesi

saxelmwifo an sasamarTlo dawesebulebis ganyofileba.

51. depoziti [laT.depositum Sesanaxad micemuli rame]-(finans.). 1.

Tanxa an fasiani qaRaldebi, Setanili sakredito dawesebulebaSi

(bankSi, Semnaxvel salaroSi da misT.) kreditorisaTvis gadasacemad

(anda Sesanaxad-Tu kreditori uars ambobs miRebaze). 2. komerciul

bankSi an arasabanko sadepozito dawesebulebaSi piris mier Setanili

anabari an gadaxdis sxva saSualebebi. (kanoni „saqarTvelos erovnuli

bankis Sesaxeb“)

52. depozitari - saxelmwifo, saerTaSoriso organizacia an misi

mTavari aRmasrulebeli Tanamdebobis piri, romelic inaxavs saer-

TaSoriso xelSekrulebis dedans da asrulebs amasTan dakavSirebul

saerTaSoriso samarTlis normebiT gaTvaliswinebul sxva funqciebs

(kanoni „saerTaSoriso xelSekrulebebis Sesaxeb“)

53. denonsacia - saerTaSoriso xelSekrulebis moqmedebis

calmxrivad Sewyvetis forma, romelic niSnavs xelSekrulebis moq-

medebis Sewyvetas xelSekrulebis debulebebis Sesabamisad. (kanoni

„saerTaSoriso xelSekrulebebis Sesaxeb“)

54. deponireba [laT.depono vdeb]-1.(finans.). depozitis Setana.

2.(dipl.). saratifikacio sigelebis gadacema Sesanaxad romelime sax-

elmwifosaTvis an saerTaSoriso organosaTvis (Tu xelSekrulebas

xeli moawera ramdenime saxelmwifom).

Page 54: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

54

55. deponirebuli Tanxa – sabanko-sakredito dawesebulebaSi fu-

ladi Tanxis da sxva saxeobis faseulobaTa Sesanaxad Cabareba. (kanoni

„saqarTvelos erovnuli bankis Sesaxeb“)

56. deportacia [laT.deportatio] da deportireba-pirovnebis gaZeveba

misi mudmivi adgilsamyoflidan da sxva adgilas iZulebiT dasaxele-

ba.

57. depopulacia [frang.depopulation]- mosaxleobis Semcireba, kleba.

58. deputati [laT.deputatus]-1.arCeviTi saxelmwifo dawesebulebis

wevri; arCeuli warmomadgeneli. 2.raime koleqtivis mier mindobili

davalebis Sesasruleblad arCeuli piri.

59. de-faqto [laT. de facto]-faqtobrivad, sinamdvileSi

60. de-iure [laT.de jure]-iuridiulad, kanonis safuZvelze, formalu-

rad

61. deficiti - erTi mxriv, biujetis Semosavlebsa da fulad grant-

ebs da, meore mxriv, xarjebsa da dakreditebas Soris uaryofiTi sx-

vaoba

62. dividendi [laT.dividendum gasayofi]- mogebis nawili, romelsac

iReben aqcionerebi maT mier dabandebuli kapitalis Sesabamisad

63. dileri - Suamavali (iuridiuli an fizikuri piri), romelic sa-

saqonlo birJaze moqmedebs Tavisi saxeliTa da Tavisi xarjiT. (kanoni

„sasaqonlo birJebisa da sabirJo vaWrobis Sesaxeb“)

64. diplomatiuri rangi - diplomatiur samsaxurSi dawesebuli sak-

laso Cini. (kanoni „diplomatiuri samsaxuris Sesaxeb“)

65. diplomatiuri Tanamdebobis piri - diplomatiur samsaxurSi

StatiT gaTvaliswinebul diplomatiur Tanamdebobaze daniSnuli

piri. (kanoni „diplomatiuri samsaxuris Sesaxeb“)

66. diplomatiuri Tanamdebobis pirTan gaTanabrebuli piri – sax-

elmwifo moxele, romelic saqarTvelos parlamentis, saqarTvelos

prezidentis administraciis, saqarTvelos mTavrobis kancelariis,

saqarTvelos erovnuli uSiSroebis sabWos, evropul da evroatlan-

tikur struqturebSi integraciis sakiTxebSi saxelmwifo ministris

aparatis, agreTve Sesabamisi saerTaSoriso xelSekrulebis an SeTanx-

mebis safuZvelze saqarTvelos Sinagan saqmeTa saministros, saqarT-

velos sagareo dazvervis specialuri samsaxuris saxeliT monawil-

eobs qveynis sagareo politikuri kursisa da saerTaSoriso urTier-

Tobebis Sesaxeb winadadebebis SemuSavebasa da ganxorcielebaSi da

Page 55: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

55

saqarTvelos prezidentis gankargulebis, saqarTvelos parlamentis

Tavmjdomaris brZanebis an, Sesabamisad, saqarTvelos premier-minis-

tris brZanebis safuZvelze gaTanabrebulia diplomatiuri Tanamde-

bobis pirTan. es statusi moqmedebs mxolod am qvepunqtSi aRniSnuli

saqmianobis ganxorcielebis dros. (kanoni „diplomatiuri samsaxuris

Sesaxeb“)

67. diplomi – umaRlesi saganmanaTleblo dawesebulebis mier mini-

Webuli akademiuri xarisxis an/da miRebuli kvalifikaciis damadas-

turebeli dokumentib (kanoni „umaRlesi ganaTlebis Sesaxeb“)

68. diplomis danarTi – dokumenti, romelsac gascems umaRlesi

saganmanaTleblo dawesebuleba diplomTan erTad studentis mier

miRebuli ganaTlebis Sinaarsisa da umaRlesi saganmanaTleblo

dawesebulebis mier miniWebuli statusis dasadastureblad. (kanoni

„umaRlesi ganaTlebis Sesaxeb“)

69. diplomirebuli specialisti – piri, romelsac profesiuli

umaRlesi saganmanaTleblo programis farglebSi kreditebis dadge-

nili raodenobis dagrovebis Sedegad Sesabamisi dokumentiT mieniWa

kvalifikacia da romelsac SeuZlia swavlis procesSi miRebuli cod-

nis profesiul saqmianobaSi gamoyeneba (kanoni „profesiuli gana-

Tlebis Sesaxeb“, kanoni „umaRlesi ganaTlebis Sesaxeb“)

70. diplomirebuli medikosi (veterinari) – mflobeli im akade-

miuri xarisxisa, romelic pirs samedicino akademiuri umaRlesi sa-

ganmanaTleblo programis dasrulebisa da dadgenili kreditebis

dagrovebis Sedegad eniWeba. programa iTvaliswinebs medicinis (maT

Soris, saveterinaro medicinis) specialistis momzadebas praqtiku-

li xasiaTis profesiuli saqmianobisaTvisb (kanoni „umaRlesi gana-

Tlebis Sesaxeb“)

71. disertacia – samecniero naSromi, romelsac doqtoranti icavs

doqtoris akademiuri xarisxis mosapoveblad. (kanoni „umaRlesi ga-

naTlebis Sesaxeb“)

72. diskonti – [ingl.discount]- 1.Tamasuqis ganaRdeba. 2. procenti, ra-

sac ikaveben Tamasuqis ganaRdebisas 3. Tamasuqis ganaRdeba, procen-

ti, romelsac ukaveben Tamasuqis ganaRdebisas (kanoni „saqarTvelos

erovnuli bankis Sesaxeb“) 4. sxvaoba saxelmwifo fasiani qaRaldis

nominalur Rirebulebasa da misi Sesyidvis fass Soris, romelic nom-

inalur Rirebulebaze naklebia. (kanoni „saxelmwifo valis Sesaxeb“)

73. doqtoranti – piri, romelic swavlobs doqtoranturaSi. (kanoni

„umaRlesi ganaTlebis Sesaxeb“)

74. doqtorantura – umaRlesi akademiuri ganaTlebis mesame safex

Page 56: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

56

uri, saswavlo programebis da samecniero kvlevebis erToblioba,

romelic miznad isaxavs samecniero kadris momzadebas da mTavrde-

ba doqtoris akademiuri xarisxis miniWebiT (kanoni „umaRlesi gana-

Tlebis Sesaxeb“)

75. doqtori – mflobeli im umaRlesi akademiuri xarisxisa, romelic

pirs doqtoranturisaTvis dadgenili kreditebis raodenobis aT-

visebisa da disertaciis dacvis Sedegad eniWeba (kanoni „umaRlesi ga-

naTlebis Sesaxeb“)

76. diskreciuli [frang.discretionnaire piradi Sexedulebis mixedviT,

TviTneburad]-Tavisi Sexedulebisamebr moqmedi.

77. diskriminaciuli barieri – saxelmwifo an adgilobrivi xelisu-

flebis organoebis mxridan sakuTrebis formis, rezidentobis an sxva,

calke aRebuli kriteriumebis mixedviT, ekonomikuri agentisaTvis

dausabuTebeli, gansxvavebuli da usamarTlo moTxovnebis wayeneba an

SeRavaTebis miniWeba (kanoni „Tavisufali vaWrobisa da konkurenciis

Sesaxeb“)

78. distribiutori - piri (maT Soris, realizatori), romelic moq-

medebs Tavisi profesiuli saqmianobis farglebSi produqciiT uz-

runvelyofis qselSi da romlis saqmianobas SeuZlia gavlena moax-

dinos bazarze gatanili produqciis uvneblobis maxasiaTeblebze

(kanoni „sursaTis uvneblobisa da xarisxis Sesaxeb“)

79. disciplinuri gadacdoma – 1. a) samsaxurebriv movaleobaTa

braleuli Seusrulebloba an arajerovnad Sesruleba; b) daweseb-

ulebisaTvis qonebrivi zianis miyeneba an aseTi zianis warmoSobis sa-

SiSroebis braleuli Seqmna; g) zogadzneobrivi normebis winaaRmdeg

an moxelisa da dawesebulebis diskrediticiisaken mimarTuli uRirsi

saqcieli (braleuli qmedeba), ganurCevlad imisa, samsaxurSia Cadeni-

li Tu mis gareT. (kanoni „sajaro samsaxuris Sesaxeb“) 2. zogadsagan-

manaTleblo dawesebulebis SinaganawesiT gansazRvruli wesebis dar-

Rveva; (kanoni „zogadi ganaTlebis Sesaxeb“)

80. disciplinaruli pasuxismgeblobis zomebi - a) SeniSvna; b)

gafrTxileba; g) ara umetes aTi samuSao dRis xelfasis dakaveba; d)

samsaxurebrivi movaleobis Sesrulebisagan CamoSoreba xelfasis ga-

cemis SeCerebiT - ara umetes aTi samuSao dRisa; e) ufro dabali

Tanrigis Tanamdebobriv sargoze gadayvana - ara umetes erTi wlisa; v)

samsaxuridan ganTavisufleba. erTi disciplinuri gadacdomisaTvis

SeiZleba gamoyenebul iqnes disciplinuri pasuxismgeblobis mxolod

erTi zoma. (kanoni „sajaro samsaxuris Sesaxeb“)

81. disciplinuri devna – 1. dawesebulebaSi Catarebul RonisZieba-

Ta erToblioba, romlis mizania moxelis mier Cadenili disciplinuri

Page 57: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

57

gadacdomis dadgena. 2. zogadsaganmanaTleblo dawesebulebis mier

Catarebul RonisZiebaTa erToblioba, romelTa mizania moswavlis

an maswavleblis mier Cadenili disciplinuri gadacdomis gamovlena;

(kanoni „zogadi ganaTlebis Sesaxeb“)

82. disciplinuri saxdeli – zogadsaganmanaTleblo dawesebulebis

SinaganawesiT gansazRvruli disciplinuri gadacdomisaTvis gaTval-

iswinebuli zemoqmedebis zoma (kanoni „zogadi ganaTlebis Sesaxeb“)

83. daxmareba saxelmwifo – saxelmwifos mxridan erTjeradi saxiT,

garkveuli vadiTa da nebismieri formiT gaweuli daxmareba; ker-

Zod – gadasaxadebisagan gaTavisufleba an maTi gadavadeba, valebis

Camowera, restruqturizacia, sesxebis gacema xelsayreli pirobebiT,

sesxis SeRavaTiani garantiebi, uZravi qonebis SeZena gansakuTrebuli

pirobebiT, preferenciuli pirobebi saxelmwifo Sesyidvebis dros

da mogebis miRebis garantia da sxva eqskluziuri uflebebis mini-

Weba, romlebic zRudaven konkurencias an qmnian misi SezRudvis sa-

SiSroebas, aniWeben ra upiratesobas garkveul ekonomikur agentebs

an garkveuli saqonlis warmoebas. (kanoni „Tavisufali vaWrobisa da

konkurenciis Sesaxeb“)

84. dokumentacia saaRricxvo – pirveladi dokumentebi (maT Soris,

pirveladi sagadasaxado dokumentebi), buRaltruli aRricxvis reg-

istrebi da sxva dokumentebi, romelTa safuZvelzedac ganisazRvre-

ba gadasaxadebiT dabegvris obieqtebi, dabegvrasTan dakavSirebuli

obieqtebi da dgindeba sagadasaxado valdebulebebi. („sagadasaxado

kodeqsi“)

85. dokumentacia saarCevno – saarCevno komisiebSi Semosuli da saa-

rCevno komisiebidan gasuli gancxadebebi, saCivrebi, werilebi, saqmi-

ani qaRaldebi, oqmebi, saarCevno biuletenebi, specialuri konverte-

bi, saarCevno administraciis samarTlebrivi aqtebi, sakontrolo

furclebi, saregistracio Jurnalebi, amomrCevelTa siebi, amomrCev-

lis baraTebi da sxva dokumentacia. („saarCevno kodeqsi“)

86. dokumenti [laT.documentum]-1.risame damamtkicebeli saqmiani qa-

Raldi; raime uflebis damadasturebeli werilobiTi sabuTi. 2.visime

vinaobis damadasturebeli mowmoba; sabuTi.

87. domiciliumi [laT.domicillium adgilsamyofeli]-visime oficial-

uri sacxovrebeli adgili anda raime warmoebis, firmis da misT. ofi-

cialuri mudmivi adgilsamyofeli.

88. dotacia [laT.dotatio]-saxelmwifo fuladi daxmareba, romelic

eZleva warmoebas, dawesebulebas, organizacias zaralis dasafaravad

an sxva miznebisaTvis.

Page 58: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

58

e

1. evTanazia - ukurnebeli seniT daavadebuli, sikvdiliwina sta-

diaSi myofi avadmyofis sicocxlis ganzrax Sewyveta misive TxovniT

(kanoni „janmrTelobis dacvis Sesaxeb“)

2. ekosistema – cocxal organizmTa Tanasazogadoeba da is fizi-

kuri garemo, sadac isini arian dasaxlebulni (kanoni „biologiuri

agrowarmoebis ganxorcielebis Sesaxeb“)

3. ekonomikuri saqmianoba - nebismieri saqmianoba, romelic xor-

cieldeba mogebis, Semosavlis an kompensaciis misaRebad, miuxedavad

aseTi saqmianobis Sedegebisa. („sagadasaxado kodeqsi“)

4. eleqtronuli TvalTvali – satelefono saubrebis faruli

miyuradeba da Cawera, informaciis moxsna da fiqsacia kavSirgabmu-

lobis arxebidan (kavSirgabmulobis saSualebebTan, kompiuterul

qselebTan, saxazo komunikaciebTan da sasadguro aparaturasTan mi-

erTebiT) eleqtronuli, meqanikuri an sxva teqnikuri saSualebebis

gamoyenebiT. (kanoni „kontrdazverviTi saqmianobis Sesaxeb“)

5. eleqtronuli TvalTvali SeTanxmebuli – eleqtronuli TvalT-

vali, ganxorcielebuli satelefono an sxva saxis eleqtronuli kav-

Siris erT-erTi monawile mxaris werilobiTi TanxmobiT. (kanoni „kon-

trdazverviTi saqmianobis Sesaxeb“)

6. eleqtronuli sakomunikacio momsaxureba – saerTo sarge-

blobis eleqtronuli sakomunikacio qselebiTa da saSualebebiT

ganxorcielebuli momsaxureba, romelsac momsaxurebis mimwodebeli

avtorizebuli piri gansazRvruli safasuris sanacvlod sTavazobs

msurvel operators an momxmarebels. (kanoni „eleqtronuli komuni-

kaciis Sesaxeb“)

7. eleqtronuli sakomunikacio qselebi (eleqtro-kavSirgabmulo-

bis qselebi) – gamoZaxebebisa da sxvadasxva sainformacio signalebis

eleqtronuli damuSavebis, damisamarTebis (komutaciis), gatarebis

da gadacemis teqnologiuri sistema, romelic moicavs sadenian (maT

Soris, optikur-boWkovan), Tanamgzavrul, radiosixSirul an optikur

aRWurvilobas, sxva teqnologiur saSualebebs da saoperacio teqni-

kur resursebs, maT Soris, fiqsirebuli (arxuli da paketuri komuta-

ciis, maT Soris, internetis) da mobiluri komunikaciebis, cifruli

mauwyeblobis, saeTero da sakabelo qselebs. saxelmwifo Tavdacvis,

uSiSroebisa da marTlwesrigis dacvis organoebis eleqtronuli sa-

komunikacio qselebiT uzrunvelyofa iTvaliswinebs eleqtronuli

sakomunikacio specialuri qselebis arsebobasac. (kanoni „eleqtro-

nuli komunikaciis Sesaxeb“)

Page 59: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

59

8. eleqtronuli sakomunikacio qselebiT uzrunvelyofa –

qselebis, teqnikuri saSualebebis an qselis Sesabamisi elementebis

montaJi, saoperacio marTva, eqspluatacia da maTi gamoyenebiT eko-

nomikuri saqmianoba, agreTve qselis am elementebTan, maT resursebT-

an da simZlavreebTan msurveli avtorizebuli pirebis daSveba. (kano-

ni „eleqtronuli komunikaciis Sesaxeb“)

9. eleqtronuli sakomunikacio uwyebrivi qseli – qseli, ro-

melic Seqmnilia arakomerciuli mizniT, funqcionirebs Sidasawar-

moo saWiroebisaTvis da CarTulia saerTo sargeblobis eleqtronul

sakomunikacio qselSi. (kanoni „eleqtronuli komunikaciis Sesaxeb“)

10. eleqtronuli sakomunikacio qselis operatori – avtorize-

buli piri, romelsac ganzraxuli aqvs an axorcielebs saerTo sarge-

blobis eleqtronuli sakomunikacio qselebiT an qselis Sesabamisi

elementebiT uzrunvelyofas da gansazRvruli safasuris sanacvlod

msurveli avtorizebuli piris am elementebTan, maT resursebTan da

simZlavreebTan daSvebas, aseve maTi gamoyenebiT momxmareblebisaT-

vis eleqtronuli sakomunikacio momsaxurebis miwodebas. (kanoni

„eleqtronuli komunikaciis Sesaxeb“)

11. eleqtronuli sakomunikacio momsaxurebis mimwodebeli

– eleqtronuli sakomunikacio qselis operatori an misi qselis Se-

sabamis elementebTan an resursebTan daSvebuli avtorizebuli piri,

romelsac ganzraxuli aqvs an axorcielebs qselis am elementebiT an

resursebiT eleqtronuli sakomunikacio momsaxurebis miwodebas.

(kanoni „eleqtronuli komunikaciis Sesaxeb“)

12. eleqtronuli sakomunikacio specialuri qselebi – saer-

To sargeblobis eleqtronuli sakomunikacio qselisgan fiziku-

rad gancalkevebuli qselebi, romlebic Seqmnilia arakomerciuli

mizniT, saxelmwifo Tavdacvis, uSiSroebisa da marTlwesrigis dac-

vis RonisZiebaTa Casatareblad. (kanoni „eleqtronuli komunikaciis

Sesaxeb“)

13. eleqtronuli sakomunikacio qselis elementebi – eleqtronu-

li sakomunikacio qselis Semadgeneli, funqcionalurad gancalkev-

ebuli teqnikuri an teqnologiuri saSualebebi, maTi saoperacio

resursebi da simZlavreebi, romlebic TavianTi maxasiaTeblebiT

uzrunvelyofs gamoZaxebebisa da sainformacio signalebis gatare-

bas, gadacemas, damisamarTebas (komutacias); bilingis informaciis

Segrovebas; bolo momxmareblisaTvis miwodebuli momsaxurebis pi-

robebis marTvas da urTierToperabelurobas; saabonento nomrebis

portabelurobas; operatoris saoperacio, sacnobaro, damxmare da

sagangebo momsaxurebas; qselebis sinqronizaciasa da signalizacias;

gamoZaxebebTan dakavSirebul monacemTa bazebSi SeRwevas; multime-

dias; cifruli mauwyeblobis momsaxurebis miwodebas; konversias,

Page 60: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

60

kodirebas, usafrTxoebis dacvas; peijings; cifruli monacemebis

teledamuSavebas da internetis an sxva protokolis gamoyenebiT ga-

dacemas da sxva. (kanoni „eleqtronuli komunikaciis Sesaxeb“)

14. eleqtronuli sakomunikacio qselis Sesabamisi elementebi

– eleqtronuli sakomunikacio qselebiT uzrunvelyofasTan an

eleqtronuli sakomunikacio momsaxurebis miwodebasTan uSualod

dakavSirebuli qselis elementebi an teqnikuri saSualebebi da maTi

funqcionaluri resursebi, maT Soris, cifruli mauwyeblobis miwo-

debasTan dakavSirebuli abonentis individualuri daSvebis sistemis

resursebi. (kanoni „eleqtronuli komunikaciis Sesaxeb“)

15. eleqtronuli sakomunikacio qselis Tavisufali elementi –

eleqtronuli sakomunikacio qselis elementi, misi funqcionaluri

resursi an simZlavre, romelic ar aris datvirTuli da romlis gam-

oyenebac teqnikuri da saoperacio moTxovnebis dacviT SesaZlebelia

eleqtronuli sakomunikacio momsaxurebis misawodeblad. (kanoni

„eleqtronuli komunikaciis Sesaxeb“)

16. eleqtronuli sakomunikacio qselebis saxazo nagebobebi –

eleqtronuli sakomunikacio qselebis sakabelo, sahaero, radiosare-

leo, Tanamgzavruli xazebis fizikuri wredebi da saxazo traqtebi

an/da maTi teqnologiuri sistemis Semadgeneli danadgarebis, mowy-

obilobebisa da nagebobebis erTiani kompleqsebi, romlebic gamoiy-

eneba eleqtronuli sakomunikacio gamoZaxebisa da sainformacio sig-

nalebis gatarebisaTvis an/da gadacemisaTvis. (kanoni „eleqtronuli

komunikaciis Sesaxeb“)

17. emisia - fulis an fasiani qaRaldis gaSveba mimoqcevaSi. (kanoni

„saqarTvelos erovnuli bankis Sesaxeb“)

18. emigracia - sxva saxelmwifoSi mudmiv sacxovreblad gamgzavreba.

(kanoni „emigraciis Sesaxeb“)

19. emisiis prospeqti - werilobiTi Setyobineba an Setyobineba

eleqtronuli Tu beWdviTi sainformacio saSualebebiT, romlis

mizania fasiani qaRaldis gasayidad SeTavazeba. (kanoni „fasiani qa-

Raldebis bazris Sesaxeb“)

20. emitenti – piri, romelic kanonmdeblobiT dadgenili wesiT uS-

vebs fasian qaRaldebs. (kanoni „fasiani qaRaldebis bazris Sesaxeb“)

21. erTi sarkmlis principi – administraciuli warmoebis wesi, rode-

sac licenziis an nebarTvis gamcemi Tavad uzrunvelyofs damatebiTi

salicenzio an sanebarTvo pirobebis sxva administraciuli organos

mier dadasturebas. damatebiTi salicenzio an sanebarTvo pirobebis

dadastureba dakavSirebuli unda iyos licenziis an nebarTvis gace-

Page 61: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

61

mis administraciul warmoebasTan. am pirobebis damadasturebeli

faqtobrivi garemoebebis mopoveba uSualod unda emsaxurebodes li-

cenziis an nebarTvis miRebis mizans. (kanoni „licenziebisa da nebarT-

vebis Sesaxeb“)

22. erTiani erovnuli gamocda – procedura, romelic adgens abi-

turientis mzaobas umaRlesi saganmanaTleblo programis asaTvise-

blad. (kanoni „umaRlesi ganaTlebis Sesaxeb“)

23. erovnuli sakvalifikacio CarCo – dokumenti, romelic aer-

Tianebs saqarTveloSi arsebul yvela kvalifikacias, maT Soris,

umaRlesi ganaTlebis kvalifikaciebs. (kanoni „umaRlesi ganaTlebis

Sesaxeb“)

24. erTiani erovnuli gamocda – procedura, romelic adgens abi-

turientis mzaobas umaRlesi saganmanaTleblo programis asaTvise-

blad (kanoni „umaRlesi ganaTlebis Sesaxeb“)

25. erovnuli sakvalifikacio CarCo – dokumenti, romelic aer-

Tianebs saqarTveloSi arsebul yvela kvalifikacias, maT Soris, zog-

adi ganaTlebis sabazo da saSualo safexurebs. (kanoni „zogadi gana-

Tlebis Sesaxeb“)

26. erovnuli saswavlo gegma – dokumenti, romelic moicavs zoga-

di ganaTlebis yvela safexurisaTvis saaTebis ganawilebas, saswav-

lo garemos organizebis pirobebsa da rekomendaciebs, moswavleTa

aucilebel da maqsimalur datvirTvas, im miRwevebis (unar-Cvevebisa

da codnis) CamonaTvals, romelTac moswavle unda flobdes yoveli

safexuris damTavrebisas, da am unar-Cvevebisa da codnis SeZenis sa-

Sualebebis aRweras. (kanoni „zogadi ganaTlebis Sesaxeb“)

27. erovnuli saswavlo gegmiT gaTvaliswinebuli damatebiTi sa-

ganmanaTleblo momsaxureba – sajaro skolebis mier saskolo sas-

wavlo gegmiT gansazRvruli, erovnuli saswavlo gegmiT gaTval-

iswinebul sagnebSi saaTebis maqsimaluri raodenobis farglebSi

gaweuli momsaxureba. (kanoni „zogadi ganaTlebis Sesaxeb“)

28. erovnuli saswavlo gegmiT gauTvaliswinebeli damatebiTi sa-

ganmanaTleblo da saaRmzrdelo momsaxureba – sajaro skolebis

mier saskolo saswavlo gegmiT gansazRvruli, saaRmzrdelo da

erovnuli saswavlo gegmiT gauTvaliswinebel sagnebSi gaweuli sa-

ganmanaTleblo da saaRmzrdelo momsaxureba. (kanoni „zogadi gana-

Tlebis Sesaxeb“)

29. erovnuli Sefasebebis sistema – sistema, romlis saSualebiTac

saxelmwifo amowmebs, ramdenad Seesabameba moswavleTa miRwevebi

erovnuli saswavlo gegmebiT dadgenil miRwevaTa doneebs da ramde-

Page 62: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

62

nad realuria am doneebis daZleva. (kanoni „zogadi ganaTlebis Ses-

axeb“)

30. epidemia – gansazRvrul teritoriaze an mosaxleobis calkeul

jgufSi drois garkveul periodSi daavadebis SemTxvevebis mniS-

vnelovani zrda mosalodnel (fonur) donesTan SedarebiT „sazoga-

doebrivi janmrTelobis Sesaxeb“

31. epidemiuri afeTqeba – mosaxleobis SezRudul raodenobaSi gad-

amdebi daavadebis axali SemTxvevebis sixSiris mkveTri zrda xanmokle

periodSi „sazogadoebrivi janmrTelobis Sesaxeb“

32. epidemiuri kera – infeqciis wyaros adgili da misi momijnave

teritoria, romelTa farglebSic mocemul pirobebSi SesaZlebelia

janmrTeli adamianebis inficireba daavadebis gamomwveviT „sazoga-

doebrivi janmrTelobis Sesaxeb“

33. epidzedamxedveloba – mosaxleobis janmrTelobis Sesaxeb in-

formaciis Segrovebis, analizisa da gavrcelebis mudmivmoqmedi

sistema „sazogadoebrivi janmrTelobis Sesaxeb“

34. erozia napiris – zRvisa da wyalsatevis napirebis zvirTcemiTa da

dinebiT gamowveuli meqanikuri warecxvis procesi; mdinaris napiris

wylis nakadiT gamowveuli meqanikuri ngrevisa da warecxvis procesi.

(kanoni „saqarTvelos zRvis, wyalsatevebisa da mdinareTa napirebis

regulirebisa da sainJinro dacvis Sesaxeb“)

35. etiketi – sursaTTan dakavSirebuli nebismieri sityva, infor-

macia, savaWro niSani, dasaxeleba, ilustracia an simbolo ganTavse-

buli SefuTvaze, iarliyze, sursaTs TandarTul an masTan dakavSire-

bul dokumentze, SeniSvnaze, iarliyze, sayelurze an beWedze (kanoni

„sursaTis uvneblobisa da xarisxis Sesaxeb“)

36. eqsponati samuzeumo – dadgenili wesiT aRricxuli samuzeumo

nivTi, romelsac miniWebuli aqvs samuzeumo eqsponatis statusi.

(kanoni „muzeumebis Sesaxeb“)

37. eqspozicia samuzeumo – garkveuli sistemiT eqsponirebuli

muzeumis fondis is nawili, romelic gankuTvnilia damTvaliereb-

lisaTvis. (kanoni „muzeumebis Sesaxeb“)

38. eqspluatacia – 2. piris gamoyeneba iZulebiTi SromisaTvis an

momsaxurebisaTvis, misi danaSaulebriv an sxva antisazogadoebriv

qmedebaSi an prostituciaSi Cabma, monobis msgavs mdgomareobaSi an

monobis Tanamedrove pirobebSi Cayeneba, seqsualuri eqspluatacia

an sxva saxis momsaxurebis gawevis iZuleba, agreTve piris gamoyene-

ba sxeulis organos, organos nawilis an qsovilis gadanergvisaTvis

Page 63: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

63

anda sxva mizniT (kanoni „adamianiT vaWrobis (trefikingis) winaaRm-

deg brZolis Sesaxeb“)

39. eqspluatacia seqsualuri – piris Cabma prostituciaSi, sxva

saxis sqesobriv momsaxurebaSi an pornografiuli masalis warmoebaSi

mis mimarT muqaris, Zaladobis, iZulebis, SantaJis an misi umweo md-

gomareobis gamoyenebiT, samsaxurebrivi mdgomareobis gamoyenebiT

an samuSaos xasiaTisa da pirobebis Sesaxeb yalbi informaciis miwo-

debiT (kanoni „adamianiT vaWrobis (trefikingis) winaaRmdeg brZolis

Sesaxeb“)

40. eqsternati – im piris mier zogadi ganaTlebis damadasturebeli

saxelmwifo dokumentis miRebis wesi, romelmac damoukideblad aiT-

visa zogadsaganmanaTleblo programebi. (kanoni „zogadi ganaTlebis

Sesaxeb“)

41. eqskluziuri uflebamosileba – TviTmmarTveli erTeulis

uflebamosileba, romelsac igi axorcielebs saqarTvelos kanonmde-

blobiT dadgenili wesiT, damoukideblad da sakuTari pasuxismge-

blobiT. (organuli kanoni „adgilobrivi TviTmmarTvelobis Ses-

axeb“)

v

1. valdebuleba - kreditoris uflebamosileba mosTxovos movales

raime moqmedebis Sesruleba. Sesruleba SeiZleba gamoixatos moq-

medebisagan Tavis SekavebaSic. Tavisi Sinaarsisa da xasiaTis gaTval-

iswinebiT valdebuleba SeiZleba yovel mxares akisrebdes meore mx-

aris uflebebisa da qonebisadmi gansakuTrebul gulisxmierebas

2. vauCeri - 1. saxelmwifos mier profesiuli studentisaTvis ga-

dacemuli, mimoqcevadi finansuri instrumenti, romelic SeiZleba

gamoSvebul iqnes rogorc materializebuli, ise aramaterialize-

buli formiT da romelic gankuTvnilia profesiuli studentis mier

saxelobo saganmanaTleblo programis aTvisebis dasafinanseblad

(kanoni „profesiuli ganaTlebis Sesaxeb“) 2. saxelmwifos mier moswav-

lisaTvis gadacemuli, mimoqcevadi finansuri instrumenti, romelic

SeiZleba gamoSvebuli iqnes rogorc materializebuli, ise aramate-

rializebuli formiT da romelic gankuTvnilia moswavlis mier zog-

adi ganaTlebis miRebis dasafinanseblad. (kanoni „zogadi ganaTlebis

Sesaxeb“)

3. vaWroba sacalo – sursaTis, misi damuSavebis an Senaxvis orga-

nizeba mis sarealizaciod gankuTvnil adgilze an saboloo momx-

mareblisaTvis miwodebis adgilze (kanoni „sursaTis uvneblobisa da

xarisxis Sesaxeb“)

Page 64: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

64

4. velurad mzardi mcenare – arakultivirebul farTobebze arse-

buli mcenare, romlis mimarTac adamianis Sexeba gamoixateba mxolod

mosavlis aRebiT (kanoni „biologiuri agrowarmoebis ganxorcielebis

Sesaxeb“)

5. veterinaria (veterinaruli medicina) – samecniero da praqtiku-

li saqmianoba, romlis mizania yvela saxis cxovelis, frinvelis, Te-

vzis, futkris, wyal-xmeleTis ZuZumwovari cxovelebis, amfibiebis,

embrionebis, cxovelTa kvercxujredebis, sainkubacio kvercxis, ga-

nayofierebuli qviriTis (SemdgomSi – cxovelebi) sneulebebis pro-

filaqtika da maTi mkurnaloba, veterinarul-sanitariuli Tvalsaz-

risiT srulfasovani da keTilsaimedo mecxoveleobis produqciis

warmoeba da cxovelebisa da adamianis saerTo sneulebebisagan mo-

saxleobisa da qveynis teritoriis dacva

6. veterinaruli saqmianoba – veterinariis sferoSi saxelmwifo

veterinaruli samsaxurebis, agreTve fizikur da kerZo samarTlis iu-

ridiul pirTa saqmianoba, romlis mizania veterinariis sferoSi saqa-

rTvelos kanonmdeblobiT gansazRvruli standartebisa da normebis

gamoyenebiT cxovelTa, cxovelTa da adamianis saerTo sneulebebisa-

gan mosaxleobis dacva, veterinaruli TvalsazrisiT keTilsaimedo

cxoveluri warmoSobis produqtebiT mosaxleobis uzrunvelyofis

xelSewyoba. (kanoni „veterinar eqimTa saxelmwifo sertificirebis

wesis Sesaxeb“)

7. veterinari eqimi (veterinarul-sanitariuli eqimi, veterinari

farmacevti) – piri, romelsac saxelmwifo akreditaciis mqone umaR-

les veterinarul saswavlebelSi swavlebis sruli kursis gavlis

Sedegad miRebuli ganaTlebis Sesabamisad mieniWa saTanado kvalifi-

kacia da aqvs diplomi. (kanoni „veterinar eqimTa saxelmwifo serti-

ficirebis wesis Sesaxeb“)

8. veterinaruli ganaTleba – umaRles veterinarul saswavlebel-

Si swavlisa da Semdgomi profesiuli momzadebis periodi, romelic

grZeldeba kerZo veterinaruli saqmianobis subieqtis mTeli pro-

fesiuli saqmianobis ganmavlobaSi, aris veterinaruli saqmianobis

ganuyofeli nawili da romlis mizania Tanamedrove veterinarul

miRwevebTan da teqnologiebTan kerZo veterinaruli saqmianobis

subieqtis profesiuli codnisa da unar-Cvevebis Sesabamisobis uz-

runvelyofa. (kanoni „veterinar eqimTa saxelmwifo sertificirebis

wesis Sesaxeb“)

9. verbaluri [laT. verbalis]- sityvieri, zedapiri. verbaluri nota-

(dipl.). xelmouwereli nota, romelic uTanabrdeba zedapir gancxade-

bas

10. veto [laT. veto vkrZalav]-1. saxelmwifo samarTalSi: akrZalva,

Page 65: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

65

romelsac adebs erTi saxelmwifo organo meoris gadawyvetilebas;

burJuaziul qveynebSi vetos ufleba Cveulebriv aqvs saxelmwifos

meTaurs parlamentis gadawyvetilebaTa mimarT. 2. saerTaSoriso

samarTalSi: sxvadasxva qveynis warmomadgenelTagan Semdgari kole-

giuri organos (sadac sakiTxebi wydeba erTxmad) erT-erTi wevris

gancxadeba imis Sesaxeb, rom igi winaaRmdegia umravlesobis gadaw-

yvetilebisa; xorcieldeba xmis micemiT.

11. viza – dadgenili formis aRniSvna samgzavro dokumentSi, romelic

adasturebs ucxoelis uflebas Semovides da imyofebodes saqarT-

veloSi an tranzitiT gadakveTos misi teritoria (kanoni „ucxoelTa

samarTlebrivi mdgomareobis Sesaxeb“)

12. vizis moqmedebis vada – periodi, romlis ganmavlobaSic ucxoels

aqvs saqarTvelos teritoriaze Semosvlis ufleba (kanoni „ucxoelTa

samarTlebrivi mdgomareobis Sesaxeb“)

13. vizis yofnis vada – saqarTvelos vizaSi aRniSnuli vada, rom-

lis ganmavlobaSic ucxoels ufleba aqvs imyofebodes saqarTvelos

teritoriaze. yofnis vada, romelic ar unda aRematebodes vizis mo-

qmedebis vadas, aiTvleba ucxoelis mier saqarTvelos saxelmwifo

sazRvris pirvelad gadmokveTis dRidan (kanoni „ucxoelTa samarT-

lebrivi mdgomareobis Sesaxeb“)

14. videograma – gamosaxulebaTa Tanamimdevrobis Canaweri raime

obieqturi formiT, xmis TanxlebiT an uamisod. (kanoni „saavtori da

momijnave uflebebis Sesaxeb“)

15. videogramis damamzadebeli (prodiuseri) – fizikuri an iuridi-

uli piri, romelmac Tavis Tavze aiRo iniciativa da ikisra pasux-

ismgebloba gamosaxulebaTa Tanamimdevrobis pirveli Canaweris xmis

TanxlebiT an uamisod ganxorcielebisaTvis; Tu ar arsebobs sawinaaR-

mdego dasabuTeba, videogramis damamzadeblad miiCneva is fizikuri

an iuridiuli piri, romlis saxeli an/da dasaxelebac saTanado wesiT

aRniSnulia videogramaze an/da mis futlarze. (kanoni „saavtori da

momijnave uflebebis Sesaxeb“)

16. vindikaciuri [laT. vindicatio]- (samarT.). mesakuTris ufleba

gamoiTxovos Tavisi qoneba sasamarTlos meSveobiT im pirisagan, ro-

melic ukanonod flobs mas

17. votumi [laT.votum]- xmis micemiT miRebuli gadawyvetileba. ndo-

bis (undoblobis) votumi- palamentSi xmis micemiT miRebuli gadaw-

yvetileba, romliTac gamoxatulia mTavrobis an misi romelime wevr-

is moRvaweobis mowoneba (armowoneba).

Page 66: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

66

z

1. zvavi – did grovad wamosuli CamorRveuli miwa an Tovli. (kanoni

„niadagebis konservaciisa da nayofierebis aRdgena-gaumjobesebis

Sesaxeb“)

2. zedamxedveloba samarTlebrivi - adgilobrivi TviTmmarTvelo-

bis organoebis saqmianobaze saxelmwifo zedamxedvelobis saxe, ro-

melic xorcieldeba adgilobrivi TviTmmarTvelobis organoebisa

da Tanamdebobis pirebis mier miRebuli (gamocemuli) normatiuli

aqtebis saqarTvelos kanonmdeblobasTan Sesabamisobis uzrunvel-

sayofad.

3. zedamxedveloba delegirebuli uflebamosilebebis ganxor-

cielebis - adgilobrivi TviTmmarTvelobis organoebis saqmiano-

baze mizanSewonilobis motiviT zedamxedveloba, romelic uzrun-

velyofs TviTmmarTveli erTeulis mier misTvis delegirebuli

uflebamosilebebis ganxorcielebas saxelmwifo interesebisa da im

miTiTebebis Sesabamisad, romlebsac delegirebis ganmaxorcielebe-

li iZleva.

4. zogadi ganaTleba – ganaTleba, romlis mizania saqarTvelos mo-

qalaqis aRzrda da momzadeba zogadi ganaTlebis Semdgomi profesiu-

li da sazogadoebrivi cxovrebisaTvis. saqarTveloSi sruli zogadi

ganaTleba moicavs 12 wels. (kanoni „zogadi ganaTlebis Sesaxeb“)

5. zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokumenti – dokumen-

ti, romelic am kanonis Sesabamisad gansazRvravs qveyanaSi arsebuli

zogadi ganaTlebis sistemis miznebs. zogadi ganaTlebis erovnuli

miznebis dokumenti aris erovnuli saswavlo gegmis da zogadi ga-

naTlebis sistemis ZiriTadi maCveneblebis SemuSavebis safuZveli.

zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokuments iRebs saqarT-

velos mTavroba saqarTvelos ganaTlebisa da mecnierebis ministris

wardginebiT da warudgens parlaments dasamtkiceblad. (kanoni „zog-

adi ganaTlebis Sesaxeb“)

6. zogadi ganaTlebis safexurebi – saqarTveloSi srul zogad ga-

naTlebas aqvs sami safexuri: dawyebiTi (6 weli), sabazo (3 weli) da sa-

Sualo (3 weli). (kanoni „zogadi ganaTlebis Sesaxeb“)

7. zogadi ganaTlebis sistema – erovnuli da saskolo saswavlo geg-

mebis, maTi ganmaxorcielebeli zogadsaganmanaTleblo dawesebule-

bebis, im saxelmwifo organoebisa da sajaro samarTlis iuridiuli

pirebis erToblioba, romlebic uzrunvelyofen zogadi ganaTlebis

miRebas. (kanoni „zogadi ganaTlebis Sesaxeb“)

8. zogadsaganmanaTleblo dawesebuleba/skola – sajaro samarT-

Page 67: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

67

lis iuridiuli piri an kerZo samarTlis samewarmeo an arasamewarmeo

iuridiuli piri, romelic axorcielebs zogadsaganmanaTleblo

saqmianobas erovnuli saswavlo gegmis Sesabamisad da srulad moicavs

zogadi ganaTlebis erT safexurs mainc. (kanoni „zogadi ganaTlebis

Sesaxeb“)

9. zogadsaganmanaTleblo dawesebulebis administraciuli da

finansuri avtonomia – zogadsaganmanaTleblo dawesebulebis TviT-

mmarTveloba, romlis subieqtebi sajaro skolaSi arian: sameurveo

sabWo, direqcia, pedagogiuri sabWo, moswavleTa TviTmmarTveloba,

disciplinuri komiteti, aseve saapelacio komiteti – aseTis arsebo-

bis SemTxvevaSi. (kanoni „zogadi ganaTlebis Sesaxeb“)

10. zoli mkacri zedamxedvelobis – sanapiros sainJinro dacvis zo-

nis is nawili, romelic ganicdis zRvis, wyalsatevebisa da mdinareTa

wylebis aqtiur zemoqmedebas da romlis sazRvrebSic mimdinareobs

talRebis transformacia, maTi energiis sruli daxarjva, sanapiros

morfologiis sistematuri saxecvlileba da naSali masalis gadaadg-

ileba. mkacri zedamxedvelobis zoli moicavs: zRvis sanapirosaTvis

– zRvis akvatoriis 20 m-ian izobaTsa da xmeleTze maqsimaluri zvirT-

cemis gavrcelebis ares Soris arsebul zols; wyalsatevis sanapiro-

saTvis – wyalsatevis mTlian akvatorias da xmeleTis teritoriis im

nawils, romelic maqsimaluri zvirTcemisas ifareba wyliT; mdinaris

sanapirosaTvis – mdinaris kalapots. (kanoni „saqarTvelos zRvis,

wyalsatevebisa da mdinareTa napirebis regulirebisa da sainJinro

dacvis Sesaxeb“)

11. zoli mudmivi meTvalyureobis – sanapiros sainJinro dacvis zo-

nis is nawili, romelic moTavsebulia mkacri zedamxedvelobis zoli-

sa da sanapiros sainJinro dacvis zonis saxmeleTo sazRvrebs Soris.

(kanoni „saqarTvelos zRvis, wyalsatevebisa da mdinareTa napirebis

regulirebisa da sainJinro dacvis Sesaxeb“)

12. zoonozuri daavadeba – adamianisa da cxovelis saerTo daavade-

ba; „sazogadoebrivi janmrTelobis Sesaxeb“

13. zona gansakuTrebuli samSeneblo regulirebis – dedaqalaqis,

avtonomiuri respublikebis dedaqalaqebis, sakurorto da sarekrea-

cio zonebis administraciul sazRvrebSi arsebuli teritoriebis is

nawili, romlebic ganisazRvreba saqarTvelos prezidentis brZaneb-

ulebiT. (kanoni „arqiteqturul-samSeneblo saqmianobaze saxelm-

wifo zedamxedvelobis Sesaxeb“)

14. zondireba distanciuri – speqtraluri gamosaxulebis meSveo-

biT, gansazRvruli manZilidan dedamiwis zedapirze mimdinare pro-

cesebisa da masze ganlagebuli geografiuli obieqtebis Sesaxeb mo-

nacemebis miRebis meTodi. (kanoni „geodeziuri da kartografiuli

Page 68: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

68

saqmianobis Sesaxeb“)

15. zonireba uflebrivi – dasaxlebaTa teritoriebis calkeuli

zonebisaTvis sivrciT-teritoriuli ganviTarebis pirobebis dad-

gena. (kanoni „sivrciTi mowyobisa da qalaqTmSeneblobis safuZvlebis

Sesaxeb“)

16. zonis tipi miwaTsargeblobis – zonis teritoriis gamoyenebis

(miwaTsargeblobis) saxeoba, romelic ganisazRvreba zonis terito-

riaze ganTavsebuli miwis nakveTebis gamoyenebis da infrastruq-

turis saxeobiT (kanoni „sivrciTi mowyobisa da qalaqTmSeneblobis

safuZvlebis Sesaxeb“)

17. zRvis kidis xazi – wynari zRvis pirobebSi xmeleTisa da wylis

gammijnavi xazi. (kanoni „saqarTvelos zRvis, wyalsatevebisa da mdi-

nareTa napirebis regulirebisa da sainJinro dacvis Sesaxeb“)

18. zRvis sanapiros sainJinro dacvis zona – sivrce, romelic

moicavs zRvis akvatorias 20 m siRrmemde da xmeleTis ara umetes 500 m

siganis sanapiro zols. igi Sedgeba mkacri zedamxedvelobisa da mud-

mivi meTvalyureobis zolebisagan. (kanoni „saqarTvelos zRvis, wyal-

satevebisa da mdinareTa napirebis regulirebisa da sainJinro dacvis

Sesaxeb“)

T

1. Tamasuqi - fasiani qaRaldi, dokumenti, romliTac misi gamce-

mi piri kisrulobs upirobo valdebulebas gadaixados TamasuqSi

naCvenebi Tanxa piradad an an sxva pirs avalebs mis gadaxdas. (kanoni

„Tamasuqis Sesaxeb“)

2. Tamasuqi gadasapirebeli (trata) - roca, Tamasuqis gamcemi

avalebs sxva pirs gadauxados TamasuqSi naCvenebi Tanxa TamasuqSi

miTiTebul pirs (kanoni „Tamasuqis Sesaxeb“)

3. Tamasuqi martivi (xolo Tamasuqi) - roca Tamasuqis gamcemi kis-

rulobs valdebulebas TviTon gadaixados TamasuqSi miTiTebuli

Tanxa(kanoni „Tamasuqis Sesaxeb“)

4. Tanalokacia – eleqtronuli sakomunikacio qselis Sesabamis

elementebTan daSvebis an/da urTierTCarTvis miwodebis mizniT

eleqtronuli sakomunikacio qselis operatoris mier gamoyofil

saTanado sididis Tanalokaciis farTobze msurveli avtorizebuli

piris daSveba da misi teqnikuri saSualebebis ganTavsebisa da saopera-

cio momsaxurebis ganxorcielebis uzrunvelyofa. (kanoni „eleqtro-

Page 69: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

69

nuli komunikaciis Sesaxeb“)

5. Tavdeboba - xelSekruleba, romliTac Tavdebi kisrulobs val-

debulebas, Tavdebad daudges kreditoris winaSe mesame pirs am

ukanasknelis valdebulebis Sesasruleblad („samoqalaqo kodeqsi“)

6. Teatri – SemoqmedebiTi gaerTianeba, romelic qmnis Teatraluri

xelovnebis nawarmoebs. (kanoni „Teatrebis Sesaxeb“)

7. Teatri saxelmwifo – Teatri, romelic finansdeba saxelmwifo

biujetidan. (kanoni „Teatrebis Sesaxeb“)

8. Teatri adgilobrivi daqvemdebarebis (municipaluri) – Teatri,

romelic finansdeba adgilobrivi biujetidan. (kanoni „Teatrebis

Sesaxeb“)

9. Teatri kerZo – Teatri, romlis damfuZnebelia fizikuri piri.

(kanoni „Teatrebis Sesaxeb“)

10. Teatri Sereuli – Teatri, romlis damfuZnebeli erTdrou-

lad SeiZleba iyos saxelmwifo da fizikuri piri (pirebi). (kanoni

„Teatrebis Sesaxeb“)

11. Teatri profesiuli – Teatri, romlis Teatralur dasSi arian

profesionali xelovanebi (kanoni „Teatrebis Sesaxeb“)

12. Teatri samoyvarulo – Teatri, romlis Teatraluri dasis

ZiriTad nawils warmoadgenen araprofesionali xelovanebi. (kanoni

„Teatrebis Sesaxeb“)

13. Teatri stacionaruli sarepertuaro – Teatri, misTvis mudmivi

sargeblobisaTvis gankuTvnili SenobiTa da mudmivmoqmedi Teatral-

uri dasiT. (kanoni „Teatrebis Sesaxeb“)

14. Teatri sarepertuaro – Teatri, romelsac ar gaaCnia mudmivi

sargeblobisaTvis gankuTvnili Senoba, magram hyavs mudmivmoqmedi

Teatraluri dasi. (kanoni „Teatrebis Sesaxeb“)

15. Teatri dramatuli – mravalprofiliani Teatri, sadac idgmeba

dramatuli, tragikuli, komediuri da sxva saxis scenuri warmodgene-

bi (speqtaklebi). (kanoni „Teatrebis Sesaxeb“)

16. Teatri musikaluri – Teatri, romlis mier ganxorcielebul

scenur warmodgenaSi (speqtaklSi) wamyvani dramaturgiuli funqcia

eniWeba musikalur xelovnebas. (kanoni „Teatrebis Sesaxeb“)

Page 70: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

70

17. Teatri operisa da baletis – Teatri, sadac scenuri warmodgenis

(speqtaklis) gamomsaxvel ZiriTad saSualebas scenur moqmedebasTan

erTad warmoadgens vokaluri da instrumentuli musika da qoreo-

grafia. (kanoni „Teatrebis Sesaxeb“)

18. Teatri saxalxo – sapatio wodeba, romelsac adgilobrivi TviTm-

marTvelobis organoebis wardginebiT aniWebs saqarTvelos kultur-

is saministro samoyvarulo Teatrs mxatvruli miRwevebisa da gamor-

Ceuli saxalxo aRiarebisaTvis. (kanoni „Teatrebis Sesaxeb“)

19. Teatri akademiuri – sapatio wodeba, romelsac saqarTvelos

kulturis saministros wardginebiT aniWebs saqarTvelos preziden-

ti profesiul saxelmwifo Teatrs gansakuTrebuli miRwevebisa da

Teatraluri tradiciebisaTvis. (kanoni „Teatrebis Sesaxeb“)

20. Teatraluri dasi – Teatris SemoqmedebiTi koleqtivi. (kanoni

„Teatrebis Sesaxeb“)

21. TviTmmarTveli erTeuli – dasaxleba (TviTmmarTveli qalaqi) an

dasaxlebaTa erToblioba (municipaliteti), romelsac hyavs TviTm-

marTvelobis warmomadgenlobiTi da aRmasrulebeli organoebi, aqvs

sakuTari qoneba, Semosavlebi, biujeti da administraciuli centri

da damoukidebeli iuridiuli piria (organuli kanoni „adgilobrivi

TviTmmarTvelobis Sesaxeb“)

22. TviTmmarTveli qalaqi – qalaqis kategoriis dasaxleba, romelsac

am kanonis Sesabamisad aqvs TviTmmarTveli erTeulis statusi (or-

ganuli kanoni „adgilobrivi TviTmmarTvelobis Sesaxeb“)

23. TviTneburad dakavebuli miwa – fizikuri an kerZo samarTlis

iuridiuli piris an kanoniT gaTvaliswinebuli sxva organizebuli

warmonaqmnis mier 2007 wlis 1 ianvramde TviTneburad dakavebuli

saxelmwifos sakuTrebis sasoflo an arasasoflo-sameurneo daniS-

nulebis miwis nakveTi masze ganTavsebuli Senoba-nagebobiT (aSeneb-

uli, mSenebare an dangreuli) an mis gareSe, romelic sakuTrebis

uflebis aRiarebis moTxovnis momentisaTvis saxelmwifos mier ar

aris gankarguli; (kanoni „fizikuri da kerZo samarTlis iuridiuli

pirebis mflobelobaSi (sargeblobaSi) arsebul miwis nakveTebze sa-

kuTrebis uflebis aRiarebis Sesaxeb“)

24. TviTSefaseba – skolis mier mimdinare saswavlo procesis zogadi

ganaTlebis erovnuli miznebis dokumentTan, erovnul saswavlo geg-

mebTan da saqarTvelos ganaTlebisa da mecnierebis saministros mier

dadgenil zogadsaganmanaTleblo dawesebulebebis normativebTan Se-

sabamisobis Semowmeba. TviTSefasebis procesSi monawileoben skolis

maswavleblebi, moswavleebi da mSoblebi. (kanoni „zogadi ganaTlebis

Sesaxeb“)

Page 71: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

71

25. Tavdapirveli sacxovrebeli – iZulebiT gadaadgilebuli piris

sacxovrebeli, sadac mas hqonda binadrobis ufleba datovebis momen-

tSi (kanoni „yofil samxreT oseTis avtonomiur olqSi konfliqtis

Sedegad saqarTvelos teritoriaze dazaralebulTa qonebrivi res-

tituciisa da kompensaciis Sesaxeb“)

26. Tavdapirveli mcxovrebi – piri, romelsac hqonda binadrobis

ufleba Tavdapirvel sacxovrebelSi (kanoni „yofil samxreT oseTis

avtonomiur olqSi konfliqtis Sedegad saqarTvelos teritoriaze

dazaralebulTa qonebrivi restituciisa da kompensaciis Sesaxeb“)

27. TavSesafari – socialuri momsaxurebis mimwodebeli, romelic

uzrunvelyofs usaxlkaro pirebs Ramis saTeviTa da sakvebiT (kanoni

„socialuri daxmarebis Sesaxeb“)

28. Txoveba - xelSekruleba, romlis Sesabamisad gamnaTxovrebeli

kisrulobs valdebulebas gadasces monaTxovres qoneba droebiT

usasyidlo sargeblobisaTvis. („samoqalaqo kodeqsi“)

i

1. identifikacia [laT. identifi co vaigiveb]- gaigiveba; gaTanabreba

2. identifikacia piris – piris Sesaxeb iseTi informaciis mopoveba,

romelic saWiroebis SemTxvevaSi iZleva piris mokvlevisa da misi sxva

pirebisgan gamorCevis saSualebas. (kanoni „ukanono Semosavlis le-

galizaciis aRkveTis xelSewyobis Sesaxeb“)

3. imuniteti [laT.immunitas (immunitatis) ganTavisufleba ramesagan]-

1. organizmis Seuvaloba Sxamis, dasnebovnebis mimarT; misi Tviseba-

ar daavaddes ama Tu im gadamdebi sneulebiT. 2. calkeuli pirovnebis

xelSeuxebloba, masze zogierTi kanonis gauvrcelebloba. deputatis

imuniteti- sakanonmdeblo organos wevri pirovnebis xelSeuxebloba

(rac mdgomareobs imaSi, rom ar SeiZleba misi dapatimreba an pasuxis-

gebaSi micema sakanonmdeblo organos Tanxmobis gareSe). diplomati-

uri imuniteti- diplomatiuri warmomadgenlis pirovnebis xelSeuxe-

bloba da misi binis Seuvaloba.

4. imperatiuli - rac aucilebel Sesrulebas moiTxovs; brZanebiTi.

imperatiuli mandati- amomrCevelTa ganawesi, romlis aucilebeli

Sesruleba evaleba amorCeul pirs an organos.

5. impiCmenti [ingl. impeachment]- 1. Tanamdebobidan gadayenebis pro-

cedura. 2.konstituciis darRvevis, saxelmwifos Ralatisa da sisxlis

samarTlis sxva danaSaulis CadenisaTvis saqarTvelos prezidentis,

uzenaesi sasamarTlos Tavmjdomaris, mTavrobis wevris, generaluri

prokuroris, kontrolis palatis Tavmjdomarisa da erovnuli bankis

Page 72: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

72

sabWos wevris Tanamdebobidan gadayenebis wesi. (kanoni „impiCmentis

Sesaxeb“)

6. importi [ingl.import]- saqonlis Semotana sazRvargareTidan

7. instituti – umaRlesi saganmanaTleblo dawesebuleba, romelic

axorcielebs umaRles saganmanaTleblo programas/ programebs,

romelTagan erT-erTi mainc unda iyos akademiuri umaRlesi gana-

Tlebis meore safexuris – magistraturis saganmanaTleblo pro-

grama. (kanoni „umaRlesi ganaTlebis Sesaxeb“)

8. investicia - yvela saxis qonebrivi da inteleqtualuri faseu-

loba an ufleba,romelic dabanddeba da gamoiyeneba SesaZlo mogebis

miRebis mizniT saqarTvelos teritoriaze ganxorcielebul same-

warmeo saqmianobaSi.(kanoni „sainvesticio saqmianobis xelSewyobisa

da garantiebis Sesaxeb“)

9. investori - fizikuri an iuridiuli piri, agreTve saerTaSoriso

organizacia, romelic axorcielebs investirebas

10. investori ucxoeli - ucxoeTis saxelmwifo moqalaqe, moqalaqe-

obis armqone piri, romelic ar cxovrobs saqarTvelos teritoriaze,

saqarTvelos moqalaqe, romelic mudmivad cxovrobs sazRvargareT,

agreTve iuridiuli piri, romelic registrirebulia saqarTvelos

sazRvrebs gareT. (kanoni „sainvesticio saqmianobis xelSewyobisa da

garantiebis Sesaxeb“)

11. indosamenti [germ. Indossament]- (finans.). fasiani qaRaldis sxva

pirisaTvis gadacemis damadasturebeli warwera mis meore gverdze.

12. inkasacia [ital. incassare yuTSi Cawyoba]- (finans.). inkasos opera-

ciis warmoeba; saTanado dokumentis wardgeniT fulis miReba.

13. inkaso [ital. incasso]-(finans.). saTanado dokumentebis wardgeniT

fulis miReba mrwmuneblis davalebiT

14. inkorporacia [laT.incorporatio] da inkorporireba-1. Caricxva,

miReba risame SemadgenlobaSi (raime kavSirSi, sazogadoebaSi). 2.

(samarT.) sxvadasxva dros gamocemul kanonTa Tavmoyra da sistem-

atizacia maTSi arsebiTi cvlilebebis Seutanlad

15. inkluziuri swavleba – SezRuduli SesaZleblobebis mqone mo-

swavleTa CarTva zogadsaganmanaTleblo procesSi sxva moswavlee-

bTan erTad. (kanoni „zogadi ganaTlebis Sesaxeb“)

Page 73: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

73

16. instancia [laT.instantia uSualo siaxlove]- erTmaneTs daqvemde-

barebuli organoebis calkeuli rgoli, safexuri

17. instruqcia [laT. instructio darigeba]- 1. saxelmZRvanelo miTiTeba-

ni; risame Sesasruleblad saWiro wesebis krebuli. 2. saorganizacio-

gankargulebiTi dokumentaciis saxeoba, romelSic gadmocemulia

dawesebulebis saqmianobis specialuri mxareebis maregulirebeli

wesebi. („saqmiswarmoebis erTiani wesebi“)

18. interesTa SeuTavsebloba sajaro samsaxurSi - Tanamdebobis

piris qonebrivi an sxva piradi interesebis dapirispireba saxelmwifo

samsaxuris interesebTan. (kanoni „sajaro samsaxurSi interesTa Seu-

Tavseblobisa da korufciis Sesaxeb“)

19. intervencia [laT.interventio]-erTi an ramdenime saxelmwifos Za-

ladobrivi Careva romelime qveynis saSinao saqmeebSi

20. internireba [laT.internus Sinagani]-1.neitraluri saxelmwifos

xelisuflebis mier ganiaraReba da dakaveba meomari mxareebis samx-

edro nawilebisa, romlebic am saxelmwifos teritoriaze Sevidnen. 2.

meomari saxelmwifos xelisuflebis mier mis teritoriaze mcxovrebi

mtruli saxelmwifos moqalaqeebis dakaveba da maTTvis Tavisuflebis

aRkveTa omis damTavrebamde

21. interpelacia [laT.interpellatio Sewyvetineba sityvisa]- parlamen-

tis deputatis werilobiTi SekiTxva mTavrobisadmi raime saqmis an

faqtis Taobaze.

22. informacia sajaro – oficialuri dokumenti (maT Soris, naxazi,

maketi, gegma, sqema, fotosuraTi, eleqtronuli informacia, video

da audioCanawerebi) anu sajaro dawesebulebaSi daculi, agreTve

sajaro dawesebulebis an mosamsaxuris mier samsaxurebriv saqmiano-

basTan dakavSirebiT miRebuli, damuSavebuli, Seqmnili an gagzavnili

informacia. („zogadi administraciuli kodeqsi“)

23. informacia saidumlo – sajaro dawesebulebaSi daculi, agreTve

sajaro dawesebulebis an mosamsaxuris mier samsaxurebriv saqmiano-

basTan dakavSirebiT miRebuli, damuSavebuli, Seqmnili an gagzavnili

informacia, romelic Seicavs saxelmwifo, komerciul an pirad said-

umloebas. („zogadi administraciuli kodeqsi“)

24. informacia uflebis marTvis – nebismieri informacia, romlis

saSualebiT xorcieldeba nawarmoebis an am kanoniT daculi sxva obi-

eqtis, avtoris an uflebaTa mflobelis identificireba, anda infor-

macia nawarmoebis an am kanoniT daculi sxva obieqtis gamoyenebis pi-

robebis Sesaxeb, agreTve nebismieri cifrebi da kodebi, romlebSic

mocemulia aseTi informacia, Tu am informaciis nebismieri elementi

Page 74: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

74

aRniSnulia nawarmoebis an am kanoniT daculi sxva obieqtis aslze

anda Cndeba maTi sajaro gacnobis dros. (kanoni „saavtori da momij-

nave uflebebis Sesaxeb“)

25. infrastruqtura – (laT. infra qve, qveS da struqtura agebuleba, aRna-

goba) 1. meurneobis im dargebis kompleqsi, romlebic emsaxureba sam-

rewvelo da sasoflo-sameurneo warmoebas (gzebis, arxebis, xidebis,

sawyobebis mSenebloba, kavSirgabmuloba, transporti, eleqtro da

wyalmomarageba da a.S). 2. sainJinro-teqnikuri da socialuri momsax-

urebis, aseve sakomunikacio obieqtebis, nagebobebisa da qselebis er-

Toblioba. (kanoni „sivrciTi mowyobisa da qalaqTmSeneblobis safuZ-

vlebis Sesaxeb“)

26. ipoTeka - uZravi nivTis ise gamoyeneba (datvirTva) moTxovnis da-

sakmayofileblad, rom uzrunvelyofil kreditors mieces ufleba,

sxva kreditorebTan SedarebiT pirvel rigSi miiRos Tavisi moTxov-

nis dakmayofileba am nivTis realizaciiT an mis sakuTrebaSi gadace-

miT. („samoqalaqo kodeqsi“)

27. interfeisi – eleqtronuli sakomunikacio qselis elementebis,

teqnikuri saSualebebis, saoperacio programuli resursebisa da

sistemebis urTierTmoqmedebis fizikuri an logikuri formati, ro-

melic gansazRvrulia saerTo funqcionaluri, eleqtruli, opti-

kuri, konstruqciuli da sxva Tavsebadobis maxasiaTeblebiT, pro-

tokolis mimarT erTgvarovani moTxovnebiT. (kanoni „eleqtronuli

komunikaciis Sesaxeb“)

28. individualuri sakuTreba – binis an/da arasacxovrebeli far-

Tobis sakuTreba, agreTve am farTobis Semadgeneli is nawilebi, rom-

lebic SeiZleba gadakeTdes, moscildes anda daematos ise, rom amiT

gaumarTleblad ar Seilaxos saerTo sakuTreba an individualur

sakuTrebaze dafuZnebuli sxva romelime binis mesakuTris ufleba,

aseve binaTmesakuTreTa amxanagobis wevris mflobelobaSi arsebuli

mravalbiniani saxlis sameurneo saTavsebi (sardafebi, sxvenebi da a.

S.) „binaTmesakuTreTa amxanagobis Sesaxeb“

29. individualuri sacxovrebeli saxlebis mesakuTreTa amxana-

goba – or an orze met momijnave miwis nakveTze arsebuli individu-

aluri sacxovrebeli saxlebis mesakuTreTa mier nebayoflobiT da-

fuZnebuli amxanagoba „binaTmesakuTreTa amxanagobis Sesaxeb“

30. infeqciebi gansakuTrebiT saSiSi – paTogenuri biologiuri

agentebiT gamowveuli daavadebebi, romlebic gansakuTrebul risks

uqmnis adamianis an/da cxovelis janmrTelobas „sazogadoebrivi

janmrTelobis Sesaxeb“

31. izolacia – avadmyofis an inficirebuli piris gancalkeveba sxva

Page 75: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

75

adamianebisagan daavadebis gadamdeblobis periodis ganmavlobaSi,

iseT adgilas an/da iseT pirobebSi, romelic (romlebic) SezRudavs

an gamoricxavs misgan am daavadebis pirdapiri an arapirdapiri gziT

sxva adamianze gadadebas „sazogadoebrivi janmrTelobis Sesaxeb“

32. inspeqtireba sasazRvro gamtar punqtSi – ucxoelis Semosvli-

sas da gasvlisas sasazRvro-migraciuli kontroli (kanoni „ucxoel-

Ta samarTlebrivi mdgomareobis Sesaxeb“)

33. infeqcia nozokomiuri – samedicino dawesebulebaSi SeZenili in-

feqcia; „sazogadoebrivi janmrTelobis Sesaxeb“

34. iuridiuli daxmareba – samarTlebrivi dokumentebis Sedgena,

warmomadgenloba sasamarTloSi administraciul da samoqalaqo saq-

meebTan dakavSirebiT da administraciul organoSi, agreTve sisxlis

samarTlis procesSi saxelmwifos xarjze „iuridiuli daxmarebis

Sesaxeb“

35. iuridiuli piri - gansazRvruli miznis misaRwevad Seqmnili,

sakuTari qonebis mqone, organizebuli warmonaqmni, romelic Tavi-

si qonebiT damoukideblad agebs pasuxs da sakuTari saxeliT iZens

uflebebsa da movaleobebs, debs garigebebs da SeuZlia sasamarTloSi

gamovides mosarCeled da mopasuxed. (kodeqsi“)

36. iuridiuli piri sajaro samarTlis - Sesabamisi kanoniT, saqa-

rTvelos prezidentis brZanebulebiT an kanonis safuZvelze sax-

elmwifo mmarTvelobis organos administraciuli aqtiT Seqmnili,

saxelmwifo mmarTvelobis organoebisagan gancalkevebuli orga-

nizacia, romelic saxelmwifos kontroliT damoukideblad axor-

cielebs politikur, saxelmwifoebriv, socialur, saganmanaTle-

blo, kulturul da sxva sajaro saqmianobas, agreTve avtonomiuri

respublikis umaRlesi aRmasrulebeli organos normatiuli aqtiT

Seqmnili, saxelmwifo mmarTvelobis organoebisagan gancalkevebuli

organizacia, romelic saxelmwifos kontroliT damoukideblad ax-

orcielebs socialur, saganmanaTleblo, kulturul da sxva sajaro

saqmianobas. sajaro samarTlis iuridiuli piri uflebamosilia gan-

axorcielos mxolod kanoniT an misi sadamfuZneblo dokumentebiT

gaTvaliswinebuli miznebis Sesabamisi saqmianoba.

37. iuridiuli konsultacia – yvelasTvis xelmisawvdomi samarT-

lebrivi rCeva nebismier samarTlebriv sakiTxze; „iuridiuli dax-

marebis Sesaxeb“

38. iuridiuli daxmarebis mimwodebeli – iuridiuli daxmarebis

ganmaxorcielebeli kerZo samarTlis iuridiuli piri an advokati

„iuridiuli daxmarebis Sesaxeb“

Page 76: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

76

39. inventarizacia dafarviTi – kulturuli memkvidreobis uZravi

obieqtebis gamovlenis, am obieqtebisa da maTi garemos Sesaxeb infor-

maciis moZiebis mizniT ganxorcielebul RonisZiebaTa erToblioba

40. istoriuli ganaSenianeba – 100 an meti wlis win Camoyalibebuli,

istoriul-kulturuli Rirebulebis mqone ganaSenianeba. „kulturu-

li memkvidreobis Sesaxeb“

41. istoriulad Camoyalibebuli garemo – 100 an meti wlis win Cam-

oyalibebuli mxatvrul-arqiteqturuli, sivrciTi, landSafturi an

socialur-ekonomikuri konteqstebis erToblioba „kulturuli mem-

kvidreobis Sesaxeb“

42. iZulebiT gadaadgilebuli piri – konfliqtis Sedegad saqa-

rTvelos farglebs gareT an saqarTvelos teritoriaze iZulebiT

gadaadgilebuli piri (kanoni „yofil samxreT oseTis avtonomiur

olqSi konfliqtis Sedegad saqarTvelos teritoriaze dazaraleb-

ulTa qonebrivi restituciisa da kompensaciis Sesaxeb“)

43. iZuleba – adamianis fizikuri an fsiqologiuri iZuleba, Seasru-

los an ar Seasrulos moqmedeba, romlis ganxorcieleba an romlis-

gan Tavis Sekaveba misi uflebaa, anda sakuTar Tavze ganicados Tavisi

neba-survilis sawinaaRmdego zemoqmedeba (kanoni „ojaxSi Zaladobis

aRkveTis, ojaxSi Zaladobis msxverplTa dacvisa da daxmarebis Ses-

axeb“)

44. iZulebiT gadasaxlebuli piri – piri, romelic XX saukunis 40-

ian wlebSi saqarTvelos ssr-idan ssrk-is sxva respublikebSi, ssrk-is

Tavdacvis saxelmwifo komitetis 1944 wlis 31 ivlisis 6279 cc dadge-

nilebis safuZvelze, iZulebiT iqna gadasaxlebuli („yofili ssrk-is

mier XX saukunis 40-ian wlebSi saqarTvelos ssr-idan iZulebiT ga-

dasaxlebul pirTa repatriaciis Sesaxeb“

45. ijara - xelSekruleba, romliTac meijare movalea gadasces

moijares gansazRvruli qoneba droebiT sargeblobaSi da saijaro

drois ganmavlobaSi uzrunvelyos nayofis miRebis SesaZlebloba, Tu

igi miRebulia meurneobis swori gaZRolis Sedegad Semosavlis sax-

iT. moijare movalea gadauxados meijares daTqmuli saijaro qira.

saijaro qira SeiZleba ganisazRvros rogorc fuliT, ise naturiT.

mxareebs SeuZliaT SeTanxmdnen saijaro qiris gansazRvris sxva saSu-

alebebzedac. (samoqalaqo kodeqsi)

k

1. kanoni [berZ.kanon]-1. sagnebsa da movlenebs Soris arsebul urT-

ierTdamokidebuleba; kanonzomiereba. mag., msoflio mizidulobis

kanoni. 2. sakanonmdeblo xelisuflebis mier dadgenili yvelasaTvis

Page 77: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

77

savaldebulo wesi. mag., saarCevno kanoni. kanonTa krebuli. 3. saekle-

sio wesi an dogmati, dadgenili umaRlesi ierarqiis mier.

2. kanoni organuli – kanoni, romelic miiReba mxolod im sakiTxe-

bze, romelTa mowesrigebac saqarTvelos konstituciis Tanaxmad or-

ganuli kanoniTaa gaTvaliswinebuli. organuli kanonis miReba da mas-

Si cvlilebebis Setana xdeba parlamentis mier kvalificiuri umrav-

lesobiT (parlamentis wevrTa siiTi Semadgenlobis naxevarze metiT).

ierarqiiT, organuli kanoni modis saqarTvelos konstituciis, kon-

stituciuri kanonis, konstituciuri SeTanxmebisa da saerTaSoriso

xelSekrulebebis Semdeg.

3. kanoni naTeli da ganWvretadi – jerovani sizustiT formulire-

buli norma, romelic ar Seicavs zogad, orazrovan da bundovan deb-

ulebebs da pirs aZlevs saSualebas, daareguliros sakuTari qmedeba,

agreTve winaswar, cxadad gansazRvros misi samarTlebrivi Sedegebi.

(kanoni „sityvisa da gamoxatvis Tavisuflebis Sesaxeb“)

4. kanoni viwrod mizanmimarTuli – norma, romelic awesebs Sez-

Rudvis pirdapir moTxovnas, konkretul kriteriumebsa da amomwurav

CamonaTvals da Seicavs am normis aramiznobrivad gamoyenebis sawi-

naaRmdego garantiebs. (kanoni „sityvisa da gamoxatvis Tavisuflebis

Sesaxeb“)

5. kadastri [frang.cadastre]-risame aRwera, sia; risame Sesaxeb arse-

bul monacemTa krebuli. wylis kadastri-sistematuri krebuli ama

Tu im qveynis yvela mdinaris resursebis Sesaxeb

6. kazusi [laT. casus]-1. raime SemTxveva. 2. sasamarTlo praqtikaSi:

rTuli, daxlarTuli saqme. 3. iseTi moqmedeba, romelsac garegnulad

aqvs danaSaulis niSnebi, magram aklia braldebis elementebi da ami-

tom aradasjadia.

7. kalapoti mdinaris – mdinaris xeobis udablesi nawili, romelSic

wyali gaedineba wyaldidobebs Soris periodSi. (kanoni „saqarTvelos

zRvis, wyalsatevebisa da mdinareTa napirebis regulirebisa da sain-

Jinro dacvis Sesaxeb“)

8. kameraluri sagadasaxado Semowmeba - Semowmeba, romelic tar-

deba gadasaxadis gadamxdelis saqmianobis adgilze gausvlelad, ad-

gens sagadasaxado organoSi gadasaxadis gadamxdelis mier wardge-

nili finansuri angariSgebis, sagadasaxado deklaraciebis, cnobebis,

daskvnebis, gaangariSebebis, sagadasaxado organoSi arsebuli sxva

dokumentebisa da monacemebis, agreTve gadasaxadis gadamxdelisagan

miRebuli axsna-ganmartebisa da saaRricxvo dokumentaciis analizis

safuZvelze gadasaxadis gadamxdelis mier sagadasaxado valdeb-

ulebaTa Sesrulebis Sesabamisobas sagadasaxado kodeqsiT gaTval-

Page 78: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

78

iswinebul moTxovnebTan. („sagadasaxado kodeqsi“)

9. karantini [frang.quarantaine] - 1. gadamdebi sneulebiT daavadebul-

Ta da maTTan axlo myof pirTa droebiTi izolacia epidemiuri daa-

vadebis gavrcelebis Tavidan asacileblad. 2. sanitariuli punqti,

sadac sinjaven epidemiiT moculi adgilidan Camosul pirebs, gemebs,

saqonels. 3. SemzRudav RonisZiebaTa sistema mcenareTa,cxovelTa da

adamianTa infeqciebisa da mavneblebis gavrcelebis Tavidan asacile-

blad. (kanoni „sasoflo-sameurneo karantinis Sesaxeb“)

10. karantini sasoflo-sameurneo - fitosanitariul da veterinar-

ul saxelmwifo sakarantino RonisZiebaTa sistema. (kanoni „sasoflo-

sameurneo karantinis Sesaxeb“)

11. karantini fitosanitariuli -saxelmwifo sakarantino RonisZie-

baTa kompleqsi mcenareTa sakarantino organizmebis Semotanisa da

gavrcelebis Tavidan asacileblad. (kanoni „sasoflo-sameurneo

karantinis Sesaxeb“)

12. karantini veterinaruli - saxelmwifo sakarantino RonisZiebaTa

kompleqsi cxovelebisa da adamianebisaTvis saerTo, agreTve cxovel-

Ta sxva infeqciuri da gadamdebi daavadebebis saqarTveloSi Semota-

nisa da gavrcelebis Tavidan asacileblad. (kanoni „sasoflo-sameur-

neo karantinis Sesaxeb“)

13. karantinis zona - teritoria, romelzec vrceldeba sakarantino

RonisZiebebi. (kanoni „sasoflo-sameurneo karantinis Sesaxeb“)

14. kartografia - samecniero, teqnikuri da sawarmoo saqmiano-

bis urTierTobaTa sfero, romelic warmoiqmneba kartografiuli

produqciis Seswavlis, Seqmnisa da gamoyenebis procesSi. (kanoni

„geodeziuri da kartografiuli saqmianobis Sesaxeb“)

15. kartografiul-geodeziuri fondi - geodeziuri da karto-

grafiuli saqmianobis Sedegad Seqmnili masalebisa da monacemebis

erToblioba, romelic gankuTvnilia xangrZlivi SenaxvisaTvis Sem-

dgomi gamoyenebis mizniT. (kanoni „geodeziuri da kartografiuli

saqmianobis Sesaxeb“)

16. karteli [frang.cartel] msxvil mewarmeTa gaerTianeba mogebis ga-

didebis mizniT.

17. kasacia [laT.cassatio gauqmeba]-1. sasamarTlos ganaCenis an gadaw-

yvetilebis gasaCivreba da gadasinjva zemdgom sasamarTlo instanci-

aSi. 2. gancxadeba sasamarTlos ganaCenis (gadawyvetilebis) gadasinj-

vis Sesaxeb. 3.arCevnebis CaTvla aranamdvilad da maTi gauqmeba kon-

stituciis an saarCevno kanonis darRvevis gamo.

Page 79: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

79

18. kvalifikacia – konkretul SromiT saqmianobaSi profesiuli

codnis, unar-Cvevebisa da kompetenciaTa flobis done (kanoni „pro-

fesiuli ganaTlebis Sesaxeb“)

19. kvalifikaciis amaRleba – swavlebis procesi, romlis mizania

garkveul sferoSi kvalifikaciis mqone piris mier damatebiT axali

profesiuli codnis SeZena da unar-Cvevebis daxvewa (kanoni „profe-

siuli ganaTlebis Sesaxeb“)

20. klasi – zogadsaganmanaTleblo dawesebulebis moswavleTa droe-

biTi, sul mcire erTi saswavlo wlis ganmavlobaSi SenarCunebuli er-

Tianoba, romelic Sedgenilia erovnul saswavlo gegmebSi mocemuli

rekomendaciebisa da am dawesebulebis wesdebis mixedviT da romelSi

gaerTianebuli moswavleebic ZiriTadad erTad swavloben zogadi ga-

naTlebis romelime safexuris zogadsaganmanaTleblo programebs.

(kanoni „zogadi ganaTlebis Sesaxeb“)

21. klauzula [laT.clausula]-1.(samarT.). sagangebo piroba, romelic

Setanilia xelSekrulebaSi, anderZSi da misT. 2. wili, romelsac ora-

torebi gansakuTrebul yuradRebas aqcevdnen.

22. kliringi - 1. moTxovnisa da valdebulebebis urTierTCaTvlaze

dafuZnebuli saSinao da saerTaSoriso unaRdo angariSsworebis

sistema savaWro da sxva operaciebisaTvis. (kanoni sasaqonlo birJebi-

sa da sabirJo vaWrobis Sesaxeb). 2. unaRdo angariSsworebis sistema,

romelic emyareba moTxovnebisa da valdebulebebis urTierTCaTvlas

da gamoiyeneba rogorc qveynis SigniT, ise saerTaSoriso angariSs-

worebaSi. (organuli kanoni „saqarTvelos erovnuli bankis Sesaxeb“

23. kodeqsi [laT.codex wigni]- 1. samarTlis romelime dargis garkveu-

li sistemiT ganlagebuli kanonTa krebuli. 2. gansazRvrul (erTgva-

rovan) sazogadoebriv urTierTobaTa momwesrigebel samarTlebriv

normaTa sistematizebuli kanoni. (kanoni „normatiuli aqtebis Ses-

axeb“)

24. kodifikacia [laT.codex (ix. kodeqsi) da facio vakeTeb]-samarTlis

calkeuli dargebis (kanonTa sistemaSi moyvana, erT krebulSi (kod-

eqsSi) gaerTianeba.

25. kolegia [laT.collegium]-1.Tanamdebobis pirTa jgufi, romlebic

qmnian administraciul, saTaTbiro an ganmkargulebel organos. mag.,

saredaqcio kolegia. saministros kolegia. 2.zogi profesiis pirTa

gaerTianeba.

26. kolizia [laT.colisio]- sapirispiro SexedulebaTa, miswrafebaTa

interesTa Sejaxeba.

Page 80: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

80

27. koleqcia samuzeumo – raime saerTo niSniT erTmaneTTan dakav-

Sirebuli nivTebis erToblioba, romelic Seadgens muzeumis fondis

nawils. (kanoni „muzeumebis Sesaxeb“)

28. komandituri sazogadoeba - sazogadoeba, romelSic ramdenime

piri erTiani safirmo saxelwodebiT eweva samewarmeo saqmianobas,

Tu sazogadoebis kreditorebis winaSe erTi an ramdenime partnioris

pasuxismgebloba gansazRvruli sagarantio Tanxis gadaxdiT Semoi-

fargleba – SezRuduli partniorebi (komanditebi), xolo sxva part-

niorebis pasuxismgebloba SezRuduli ar aris – sruli partniorebi

(komplementarebi). (kanoni „mewarmeTa Sesaxeb“)

29. komisioneri - piri, romelic saqonlis an uflebebis realizaci-

is urTierTobebSi gamodis sakuTari saxeliT, oRond sxvisi xarjiT.

(kanoni „mewarmeTa Sesaxeb“)

30. konkursi - vakanturi Tanamdebobis dasakaveblad kandidatTa

profesiuri codnisa da SesaZleblobebis, saqmiani da pirovnuli

Tvisebebis Sesabamisobis dadgena sajaro TanamdebobisaTvis gansaz-

Rvrul sakvalifikacio moTxovnebTan.

31. kontokorenti - SeTanxmeba, romlis mixedviT mxareebi kisrulo-

ben pasuxismgeblobas, saqmiani kavSirebidan warmoSobili moTxovnebi

da gadaxdebi Seitanon angariSze da angariSis daxurvamde miiCnion

xelSeuxeblad. („samoqalaqo kodeqsi“)

32. koncesia - ucxouri kapitalis dabandeba (investiciis) mizniT sax-

elmwifos mier gaformebuli grZelvadiani saijaro xelSekruleba

ganaxlebadi da ganuaxlebadi bunebrivi resursebis eqsploataciasa

da masTan dakavSirebul sxva sameurneo saqmianobaze. (kanoni „sazR-

vargareTis qveynebisa da kompaniebisaTvis koncesiis gacemis wesis

Sesaxeb“ )

33. kooperacia samomxmareblo - nebayoflobiT Seqmnili mra-

valdargovani samomxmareblo kooperativebisa da maTi kavSirebis

erToblioba, romelic saqarTvelos kanonmdeblobiT nebadarTul

saqmianobas warmarTavs Tavisi wevrebisa da mosaxleobis moTxovnile-

baTa dasakmayofileblad. am mizniT samomxmareblo kooperaciis or-

ganizaciebi axorcieleben sacalo da sabiTumo vaWrobas,kvebiTi da

sayofacxovrebo daniSnulebis momsaxurebas, saxalxo moxmarebis

saqonlisa da sasoflo-sameurneo produqciis warmoebas, agreTve

aRniSnuli produqciis Sesyidvas, gadamuSavebas da realizacias.

(kanoni „samomxmareblo kooperaciis Sesaxeb“)

34. kooperativi - wevrTa SromiT saqmianobaze dafuZnebuli an wevr-

Ta meurneobis ganviTarebisa da Semosavlis gadidebis mizniT Seqmni-

li sazogadoeba, romlis amocanaa wevrTa interesebis dakmayofileba

Page 81: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

81

da igi mimarTuli ar aris upiratesad mogebis miRebaze. (kanoni „me-

warmeTa Sesaxeb“)

35. kooperativi samomxmareblo - fizikur da iuridiul pirTa gaer-

Tianeba, romelic nebayoflobiT iqmneba erToblivi saqmianobisaT-

vis sapaio Senatanebis gaerTianebiT, urTierTdaxmarebis principze

wevrTa materialur-kulturul moTxovnilebaTa dakmayofilebis,m

aterialuri da finansuri resursebis mizidvisa da efeqtiani gamoy-

enebis mizniTb (kanoni „samomxmareblo kooperaciis Sesaxeb“)

36. kooperativebis kavSiri samomxmareblo - samomxmareblo kooper-

ativebisa da sxva iuridiul pirTa qonebis nebayoflobiTi wilobrivi

gaerTianeba, romlis organizaciul-samarTlebriv formas warmoad-

gens kooperativi, romelic saqmianobas warmarTavs Tavisi wevrebisa

da mosaxleobis moTxovnilebaTa dasakmayofileblad. (kanoni „samo-

mxmareblo kooperaciis Sesaxeb“)

37. koromi - momijnave teritoriisgan SemadgenlobiTa da struqtu-

riT mkveTrad gansxvavebuli tyis nawili. (saqarTvelos tyis kodeq-

si)

38. korufcia _ 1. Tanamdebobis piris qmedeba, Cadenili saxelmwifo

interesebis sawinaaRmdegod TavisTvis an sxvisTvis raime gamorCenis,

SeRavaTis an/da upiratesobis miRebis mizniT. 2. Tanamdebobis piris

mier Tanamdebobis an masTan dakavSirebuli SesaZleblobis gamoyeneba

kanoniT akrZaluli qonebrivi an sxva sikeTis miRebis mizniT, agreTve

misTvis am sikeTis gadacema an mis miRebasa da dakanonebaSi xelis Sew-

yoba. (kanoni „sajaro samsaxurSi interesTa SeuTavseblobisa da ko-

rufciis Sesaxeb“)

39. komunike [frang.communique]-1.oficialuri cnoba saerTaSoriso

molaparakebis mimdinareobisa da Sedegebis Sesaxeb. 2.saerTod ofi-

cialuri cnoba raime sakiTxis Sesaxeb.

40. kompensacia - piris mier saqonlis miwodebis, gaweuli momsax-

urebis an misive xarjebis, danakargis an danaklisis anazRaurebis

mizniT miRebuli qoneba, gasamrjelo, sargebeli, safasuri, sazRau-

ri. („sagadasaxado kodeqsi“)

41. konvencia [laT.conventio SeTanxmeba, xelSekruleba]-saxelmwifoTa

Soris raime specialur sakiTxze dadebuli xelSekruleba

42. konversia [laT.conversio Secvla]-winaT gamoSvebuli saxelmwifo

sesxis pirobebis Secvla (procentis Semcireba, gadaxdis vadis gadaw-

eva da misT.).

43. kondominiumi [laT.condominium]-1. sabinao amxanagaoba. 2. saerTa

Page 82: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

82

Soriso samarTalSi: erTi da imave teritoriis marTva ori an ramden-

ime saxelmwifos mier

44. konkurencia [laT.concurrentia]-1.metoqeoba upiratesobis mo-

sapoveblad raime asparezze. 2.kerZo mwarmoebelTa brZola saqon-

lis warmoebisa da gasaRebis xelsayreli pirobebisaTvis (sasaqonlo

meurneobis dros).

45. konkurencia ekonomikuri – metoqeoba, romlis drosac ekonomi-

kuri agentebi cdiloben TavianTi samewarmeo saqmianoba konkurente-

bze ufro warmatebiT ganaxorcielon, sTavazoben ra momxmareblebs

ukeTes pirobebs fasebTan, xarisxTan, SefuTvasTan, momsaxurebis

standartebTan da sxva ekonomikur maxasiaTeblebTan dakavSirebiT.

(kanoni „Tavisufali vaWrobisa da konkurenciis Sesaxeb“)

46. konosamenti - gemis mflobelis mier gacemuli xelwerili (doku-

menti), romelic tvirTis mflobels (gamgzavns) eZleva imis dasadas-

tureblad, rom tvirTi miRebulia sazRvao gziT gadasazidad (sxva

sabirJo saqonelTan da kontraqtebTan erTad konosamenti SesaZlebe-

lia gaxdes birJaze vaWrobis sagani da iqces saqonelganmanawilebel

dokumentad). (kanoni sasaqonlo birJebisa da sabirJo vaWrobis Ses-

axeb)

47. konsensusi [laT.consensus Tanxmoba, erTsulovneba] - sadavo

sakiTxebze zogadi Tanxmoba, romelsac miaRwies saerTaSoriso mo-

laparakebis, konferenciis monawileebma (k.-isaTvis saWiroa uk-

lebliv yvela monawilis Tanxmoba); SemdgomSi igi SeiZleba gaxdes

safuZveli saerTaSoriso xelSekrulebis xelmosawerad.

48. konsignacia [laT.consignatio werilobiTi mtkiceba, dokumenti]-

saqonlis sazRvargareT sakomisio gayidvis forma, romlis drosac

misi patroni (konsignanti) ugzavnis iq myof Tavis komisioners (kon-

signators) saqonlis partiebs sarealizaciod.

49. konsolidacia [laT.consolidatio] - ganmtkiceba, gaerTianeba, Sem-

Widroeba (pirTa, organizaciaTa da sxv.).

50. konsorciumi [laT.consortium Tanamonawileoba]- gaerTianeba raime

msxvili finansuri operaciis erToblivad Catarebis mizniT.

51. konstitucia [laT.constitutio dadgena]-1.saxelmwifos ZiriTadi

kanoni, romelic gansazRvravs sazogadoebrivsa da saxelmwifo wyo-

bilebas, saarCevno sistemas, saxelmwifo organoebis Seqmnisa da moq-

medebis principebs, moqalaqeTa ZiriTad ufleba-movaleobas.

52. konstitucia oqtroirebuli [frang.octoyer Cuqeba]-konstitucia,

romelsac gamoscems saxelmwifos meTauri warmomadgenlobiTi orga-

Page 83: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

83

noebis (parlamentis...)monawileobis gareSe

53. kontraqtacia [laT.contractus SeTanxmeba]-sasoflo-sameurneo

produqtebis damzadeba im xelSekrulebaTa safuZvelze, romlebsac

yovelwliurad deben damamzadebeli organizaciebi meurneebTan.

54. kontrasignacia [laT.contra winaaRmdeg da signo aRvniSnav]- minis-

tris xelmowera im aqtze, romelic gamosulia saxelmwifos meTauris

xelidan; rac niSnavs, rom ministri Tavis Tavze iRebs iuridiul da

politikur pasuxismgeblobas mocemuli aqtis gamo.

55. kontrafaqcia [laT.contra winaaRmdeg da facio vakeTeb]-sxvisi nawar-

moebis gamocema da gavrceleba avtoris Tanxmobis gareSe.

56. kotireba fasTa - 1. gamartivebuli saSualeba saqonlis, mom-

saxurebisa da mcire saxis samuSaos SesyidvisaTvis, romlis drosac

ganmsazRvrelia fasis kriteriumi. 2. sabirJo fasebis (kursis) dadgena

moTxovna-miwodebis safuZvelze sabirJo vaWrobis dros, dRis ganma-

vlobaSi dadebuli garigebebis Sedegad. (kanoni sasaqonlo birJebisa

da sabirJo vaWrobis Sesaxeb)

57. koleji – umaRlesi saganmanaTleblo dawesebuleba, romelic ax-

orcielebs profesiul umaRles saganmanaTleblo programas an/da ak-

ademiuri umaRlesi ganaTlebis mxolod pirveli safexuris – bakala-

vriatis saganmanaTleblo programas. (kanoni „umaRlesi ganaTlebis

Sesaxeb“, kanoni „profesiuli ganaTlebis Sesaxeb“)

58. koeficienti (koeficientebi) – 2. umaRlesi saganmanaTleblo

dawesebulebis mier saswavlo wlis dasawyisSi gansazRvruli er-

Teuli (erTeulebi), romlis Sesabamisad xdeba erTiani erovnuli ga-

mocdebis Sedegebis ranJireba konkretul umaRles saganmanaTleblo

dawesebulebaSi konkretul fakultetze Casaricxad. (kanoni „umaR-

lesi ganaTlebis Sesaxeb“, kanoni „profesiuli ganaTlebis Sesaxeb“)

59. konkurencia ekonomikuri – metoqeoba, romlis drosac ekonomi-

kuri agentebi cdiloben TavianTi samewarmeo saqmianoba konkurente-

bze ufro warmatebiT ganaxorcielon, sTavazoben ra momxmareblebs

ukeTes pirobebs fasebTan, xarisxTan, SefuTvasTan, momsaxurebis

standartebTan da sxva ekonomikur maxasiaTeblebTan dakavSirebiT.

(kanoni „Tavisufali vaWrobisa da konkurenciis Sesaxeb“)

60. kontrdazverviTi saqmianoba – saqarTvelos specialuri sam-

saxurebis mier arasamarTaldacviTi miznebisaTvis ganxorcielebu-

li specialuri (operatiuli, operatiul-teqnikuri) RonisZiebebis

sistema, romelic mimarTulia ucxo qveynis specialuri samsaxurebis,

organizaciebis, pirTa jgufisa da calkeul pirTa sadazvervo an/da

teroristuli qmedebebis gamosavlenad da Tavidan asacileblad.

Page 84: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

84

(kanoni „kontrdazverviTi saqmianobis Sesaxeb“)

61. kontrdazverviTi informacia – monacemebi, romlebic asaxavs

ucxo qveynis specialuri samsaxurebis, organizaciebis, pirTa jgu-

fisa da calkeul pirTa sadazvervo an/da teroristul saqmianobas da

maTTan dakavSirebul garemoebebs. (kanoni „kontrdazverviTi saqmi-

anobis Sesaxeb“)

62. kontrteroristuli operacia – specialur RonisZiebaTa kom-

pleqsi, romelic mimarTulia teroristuli xasiaTis danaSaulebrivi

qmedebis Tavidan acilebisa da aRkveTisaken, adamianTa usafrTxoebis

uzrunvelyofisaken, teroristebis gauvneblebisaken da teroris-

tuli aqtis an/da teroristuli mizniT ganxorcielebuli sxva dana-

Saulis mosalodneli Sedegebis minimumamde Semcirebisaken; (kanoni

„terorizmTan brZolis Sesaxeb“)

63. kontrteroristuli operaciis Catarebis zona – adgilmde-

bareobis an akvatoriis calkeuli monakveTebi, satransporto saSu-

aleba, Senoba-nageboba, dawesebuleba da maTi mimdebare saxmeleTo,

sazRvao da sahaero sivrce, romlis farglebSic tardeba aRniSnuli

operacia (kanoni „terorizmTan brZolis Sesaxeb“)

64. kompleqsuri Zegli – fizikurad, funqciurad, istoriulad

an teritoriulad dakavSirebuli kulturuli memkvidreobis obi-

eqtebis erToblioba, romelic topografiulad identificirebadi

erTeulia da romelsac am kanoniT dadgenili wesiT mieniWa Zeglis

statusi „kulturuli memkvidreobis Sesaxeb“

65. krediti - 1. dabrunebadobis, fasianobis, uzrunvelyofadobis da

vadianobis sawyisebze fuladi saxsrebis gacemasTan dakavSirebuli

nebismieri valdebuleba (organuli kanoni „saqarTvelos erovnuli

bankis Sesaxeb“) 2. erTeuli, romelic gamoxatavs studentis mier erTi

sagnis asaTviseblad Sesasrulebeli samuSaos moculobas. (kanoni

„umaRlesi ganaTlebis Sesaxeb“, kanoni „profesiuli ganaTlebis Ses-

axeb“)

66. kreditori – piri, romelsac gadaxdisuunarobis Sesaxeb

gancxadebis Setanis momentisaTvis movalis mimarT aqvs safuZvliani

finansuri moTxovna (maT Soris, vadamousvleli moTxovna) (kanoni

„gadaxdisuunarobis saqmis warmoebis Sesaxeb“)

67. kreditori axali – sasamarTlos mier gadaxdisuunarobis Sesaxeb

gancxadebis warmoebaSi miRebis Taobaze ganCinebis gamotanis Semdeg

warmoSobili kreditori (kanoni „gadaxdisuunarobis saqmis warmoe-

bis Sesaxeb“)

68. kreditori uzrunvelyofili – kreditori an axali kreditori,

Page 85: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

85

romlis moTxovna uzrunvelyofilia ipoTekiT, giravnobiT an saqa-

rTvelos sagadasaxado kodeqsiT dadgenili valdebulebis uzrunve-

lyofis sxva saSualebiT (kanoni „gadaxdisuunarobis saqmis warmoebis

Sesaxeb“)

69. kreditori ucxoeli – fizikuri piri, romelic faqtobrivad ar

imyofeba saqarTvelos teritoriaze 182 dReze met xans nebismier 12-

Tvian periodSi, an iuridiuli piri, romlis iuridiuli misamarTi

saqarTvelos farglebs gareTaa, garda im SemTxvevisa, roca ararezi-

dent iuridiul pirs filiali (warmomadgenloba, saagento) saqarT-

velos teritoriaze aqvs (kanoni „gadaxdisuunarobis saqmis warmoe-

bis Sesaxeb“)

70. kreditorTa gadawyvetileba – kreditorTa krebis an kreditor-

Ta komitetis (aseTis arsebobis SemTxvevaSi) gadawyvetileba (kanoni

„gadaxdisuunarobis saqmis warmoebis Sesaxeb“)

71. kulturuli memkvidreobis damcavi zona (damcavi zona) –

kulturuli memkvidreobis uZravi obieqtebis irgvliv an/da maTi

gavrcelebis an gavlenis arealSi am kanoniT dadgenili wesiT gansaz-

Rvruli teritoria, romlis farglebSic moqmedebs eqspluataciis

gansakuTrebuli reJimi da romlis daniSnulebaa, mis sazRvrebSi

arsebuli kulturuli memkvidreoba daicvas arasasurveli zegav-

lenisagan „kulturuli memkvidreobis Sesaxeb“

72. kulturuli memkvidreoba: a) materialuri – adamianis mier an

adamianis bunebaze zemoqmedebis Sedegad Seqmnili nebismieri saxis

mxatvruli, esTetikuri, istoriuli, memorialuri Rirebulebis

mqone arqiteqturuli, xelovnebis, qalaqTmSeneblobiTi, sasoflo,

arqeologiuri, anTropologiuri, eTnografiuli, monumenturi, te-

qnikis ganviTarebasTan dakavSirebuli uZravi an moZravi obieqtebi,

dokumenturi masalebi, aseve baRebi, parkebi, landSafturi arqiteq-

turis obieqtebi, istoriuli dasaxlebebi, istoriulad Camoyalibe-

buli garemo, dakavSirebuli qveynis istoriasTan, ganviTarebasTan,

folklorTan, rwmenasa da tradiciebTan, adre an amJamad arsebul

civilizaciasTan; b) aramaterialuri – zepirsityvierebis tradicie-

bi da gamoxatvis formebi, enis, rogorc materialuri kulturuli

memkvidreobis matareblis, CaTvliT, saSemsruleblo xelovneba,

adaT-wesebi, Cveulebebi, tradiciul xelovnebasTan dakavSirebuli

codna da unar-Cvevebi, aseve maTTan dakavSirebuli instrumentebi,

sagnebi, artefaqtebi da kulturuli sivrceebi, romlebic sazoga-

doebis, jgufebisa da, zogierT SemTxvevaSi, calkeuli pirebis mier

aRiarebulia maTi kulturuli memkvidreobis nawilad „kulturuli

memkvidreobis Sesaxeb“

73. kulturuli memkvidreobis dacva – samarTlebriv, samecnie-

ro-kvleviT, sareabilitacio, sainformacio da saganmanaTleblo

Page 86: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

86

RonisZiebaTa erToblioba, romlis mizania kulturuli memkvidreo-

bis sruli mravalferovnebiT SenarCuneba da misi mdgradi ganviTa-

rebis uzrunvelyofa „kulturuli memkvidreobis Sesaxeb“

74. kulturuli faseuloba – SemoqmedebiTi procesis Sedegad, nebi-

smieri masaliTa da saSualebiT, nebismier istoriul epoqaSi Seqmnili

uZravi an moZravi nivTi, romelsac aqvs mxatvruli, esTetikuri, eT-

nologiuri, arqeologiuri, istoriuli, religiuri, memorialuri,

mecnieruli, teqnikuri, teqnologiuri Rirebuleba „kulturuli

memkvidreobis Sesaxeb“

75. kulturuli fena – miwis Sreebi an wyliT dafaruli teritoria

(fskeri), romelsac atyvia adamianis cxovrebisa da saqmianobis kvali

„kulturuli memkvidreobis Sesaxeb“

76. kulturis organizacia - saxelmwifo an arasaxelmwifo orga-

nizacia, dawesebuleba an sawarmo, agreTve asociacia, SemoqmedebiTi

kavSiri da sxva sazogadoebrivi gaerTianeba, romelic eweva kul-

turul da SemoqmedebiT moRvaweobas. (kanoni „kulturis Sesaxeb“)

77. kulturis sfero - istoriul-kulturuli teritoriebi da

obieqtebi, Senobanagebobebi, kulturis uZravi da moZravi Zeglebi,

folklori, mxatvruli suveniri, xalxuri rewva da xeloba, profe-

siuli xelovneba da literatura, saxelovnebo ganaTleba da masTan

dakavSirebuli pedagogika, samecniero kvleva da meTodika, teqnolo-

giebi, kulturuli da SemoqmedebiTi moRvaweobis popularizacia da

gaSuqeba, kulturul - gasarTobi SemecnebiTiprogramebi da Sou bi-

znesi. (kanoni „kulturis Sesaxeb“)

78. kulturuli politika saxelmwifo - im principebisa da normebis

erToblioba, romliTac xelmZRvanelobs saxelmwifo kulturis dac-

vis, ganviTarebisa da gavrcelebis saqmeSi. (kanoni „kulturis Ses-

axeb“)

79. kurorti - teritoria, romelic Seicavs bunebriv samkurnalo

resursebs, vargisia miznobrivi eqspluataciisaTvis. (kanoni „tur-

izmisa da kurortis Sesaxeb“)

l

1. legaluri [laT.legalis]- kanoniT aRiarebuli, nebadarTuli; Ria,

aSkara

2. legalizacia sabuTis (dokumentis) - saTanado uflebamosilebis

mqone sajaro mosamsaxuris mier sabuTis xelmoweris namdvilobisa

da sabuTis xelmoweris momentisaTvis am sajaro mosamsaxuris mier

Sesabamisi Tanamdebobis kanonierad dakavebis namdvilobis saxelmwi-

Page 87: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

87

foebrivi dadastureba.

3. lizingi - lizingis sagnis gamcemis mier (SemdgomSi - gamcemi) nasy-

idobis xelSekrulebis safuZvelze lizingis sagnis mesakuTrisagan an

mwarmoeblisagan lizingis sagnis SeZena (an misi damzadeba) lizingis

sagnis mimRebisaTvis (SemdgomSi - mimRebi) droebiT fasian sargeblo-

baSi gadacemis mizniT, misi gamosyidvis uflebiT an valdebulebiT.

(kanoni „salizingo saqmianobis xelSewyobis Sesaxeb“)

4. lizingis sagani – amortizacias daqvemdebarebuli nebismieri

saxis qoneba. (kanoni „salizingo saqmianobis xelSewyobis Sesaxeb“)

5. lizingis sagnis sawyisi Rirebuleba – lizingis sagnis Rireb-

uleba misi gadacemis momentisaTvis. (kanoni „salizingo saqmianobis

xelSewyobis Sesaxeb“)

6. lizingis xelSekrulebis mTliani fasi – lizingis sazRauris

mTliani Tanxa. (kanoni „salizingo saqmianobis xelSewyobis Sesaxeb“)

7. lizingis sazRauri – mimRebis mier gamcemisaTvis periodulad

gadasaxdeli lizingis xelSekrulebiT gansazRvruli Tanxa (an am

Tanxis Rirebulebis produqcia), romlis gadaxdiT (an miwodebiT)

mimRebi gamcems TandaTanobiT unazRaurebs lizingis sagnis sawyis

Rirebulebasa (lizingis sagnis narCeni Rirebulebis gamoklebiT) da

lizingis sargebels. (kanoni „salizingo saqmianobis xelSewyobis Ses-

axeb“)

8. lizingis sargebeli – lizingis xelSekrulebis mTlian fassa da

lizingis sagnis sawyis Rirebulebas (lizingis sagnis narCeni Rireb-

ulebis gamoklebiT) Soris sxvaoba. (kanoni „salizingo saqmianobis

xelSewyobis Sesaxeb“)

9. lizingis sagnis gamyidveli – lizingis sagnis mesakuTre an

mwarmoebeli fizikuri an iuridiuli piri, romelic lizingis sagans

nasyidobis xelSekrulebis safuZvelze gadascems gamcems an mimRebs.

(kanoni „salizingo saqmianobis xelSewyobis Sesaxeb“)

10. licenzia - administraciuli organos mier administraciuli

aqtis safuZvelze pirisaTvis kanoniT dadgenili pirobebis dakmayo-

filebis safuZvelze miniWebuli gansazRvruli saqmianobis ganxor-

cielebis ufleba (kanoni „licenziebisa da nebarTvebis Sesaxeb“)

11. licenzia sargeblobis – licenziis saxeoba, romliTac pirs eni-

Weba am kanoniT gansazRvruli saxelmwifo resursebiT sargeblobis

ufleba. sargeblobis licenzia gaicema auqcionis wesiT da ukavSird-

eba obieqts. licenziis mflobeli uflebamosilia dayos sargeblobis

licenzia an/da mTlianad an nawili gadasces sxva pirs, maT Soris, mem-

Page 88: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

88

kvidreobiT (kanoni „licenziebisa da nebarTvebis Sesaxeb“)

12. licenzia saqmianobis – licenziis saxeoba, romliTac pirs eni-

Weba am kanoniT gansazRvruli saqmianobis ganxorcielebis ufleba.

saqmianobis licenzia gaicema maZieblis mier kanoniT dadgenili pi-

robebis dakmayofilebis Semdeg da ukavSirdeba subieqts. saqmianobis

licenziis memkvidreobiT an sxva saxiT gadacema dauSvebelia (kanoni

„licenziebisa da nebarTvebis Sesaxeb“)

13. licenzia generaluri – ufleba, rodesac pirs SeuZlia erTiani

zogadi licenziis safuZvelze ganaxorcielos msgavsi tipis saqmi-

anobebi da valdebuli ar aris cal-calke moipovos TiToeuli saqmi-

anobis licenzia (kanoni „licenziebisa da nebarTvebis Sesaxeb“)

14. licenzia specialuri – ufleba, rodesac pirs SeuZlia ganaxor-

cielos romelime viwro saqmianoba licenzirebadi saqmianobis zog-

adi saxeobidan da valdebulia warmoadginos mxolod specialuri

salicenzio pirobebis damakmayofilebeli faqtobrivi garemoebebi.

licenziis maZiebels SeuZlia ganaxorcielos specialuri licenzi-

iT nebadarTuli saqmianoba ise, rom ar moipovos saqmianobaTa ufro

farTo wris maregulirebeli licenzia (kanoni „licenziebisa da ne-

barTvebis Sesaxeb“)

15. licenziis mflobeli – piri, romelsac administraciuli aqtis

safuZvelze miniWebuli aqvs ufleba, ganaxorcielos licenziiT

gansazRvruli saqmianoba, isargeblos resursiT, an sxva licenziis

mflobelis mier gadacemuli aqvs licenzirebadi saqmianobis ganxor-

cielebis ufleba. (kanoni „licenziebisa da nebarTvebis Sesaxeb“)

16. lokauti [ingl.lock-out]- sawarmoTa daxurva da muSaTa masobrivi

daTxovna.

17. luqi – saarCevno mowyobilobis, sabuTebis SesafuTi yuTis, sab-

uTebis Sekvris, saregistracio Jurnalis, kenWisyris dRis CanawerTa

wignis gaxsnis adgilebze dawebebuli qaRaldis zoli, romelzedac

iwereba daluqvis TariRi da dro da xels aweren am kanoniT gansaz-

Rvruli pirebi. („saarCevno kodeqsi“)

18. loti – erTi Sesyidvis farglebSi gamocalkevebuli Sesyidvis

obieqti, romelic Semdgom dayofas ar eqvemdebareba. pretendentma

satendero winadadeba SeiZleba waradginos misTvis sasurvel erT

an met lotze, xolo gamarjvebuli unda gamovlindes yovel lotze

cal-calke. (kanoni „saxelmwifo Sesyidvebis Sesaxeb“)

19. lombardi - sakredito dawesebuleba, romelic iZleva sesxs moZ-

ravi qonebis dagiravebiT [italiis provincia lombardiis saxelis

mixedviT, saidanac Sua saukuneebSi gamodiodnen mevaxSeebi]

Page 89: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

89

20. latarea - nebayoflobiTi jgufuri an masobrivi TamaSoba, rom-

lis drosac latariis organizatori sajarod gamoqveynebuli, dad-

genili wesisa da pirobebis dacviT aTamaSebs saprizo fonds. mogebis

damTxveva latariis romelime bileTze damokidebuli ar aris la-

tariis organizatoris an sxva subieqtis nebasurvilsa da moqmede-

baze, warmoadgens SemTxveviTobas da ar SeiZleba iyos specialurad

mowyobili. („kanoni latariebis, azartuli da sxva momgebiani TamaSo-

bebis mowyobis Sesaxeb“)

21. lataria tiraJiani – lataria, romlis Catarebis procesi dayo-

filia tiraJebad, calkeul srul ciklebad, bileTis damzadebidan da

realizaciidan – saprizo fondis gaTamaSebis CaTvliT. latariis bi-

leTis mflobeli bileTis momgebianobas adgens mxolod gaTamaSebis

Catarebis Semdeg. („kanoni latariebis, azartuli da sxva momgebiani

TamaSobebis mowyobis Sesaxeb“)

22. latariis moculoba – konkretuli gaTamaSebisaTvis gankuTvni-

li bileTebis raodenobis namravli bileTebis sacalo Rirebulebaze.

(„kanoni latariebis, azartuli da sxva momgebiani TamaSobebis mowyo-

bis Sesaxeb“)

23. lataria momentaluri – lataria, romlis gaTamaSebis Sedegi

irkveva adgilze bileTis Semowmebis an uSualod bileTze gaTamaSebis

Catarebis gziT. („kanoni latariebis, azartuli da sxva momgebiani Ta-

maSobebis mowyobis Sesaxeb“)

24. loto – jgufuri TamaSoba, romlis monawile irCevs ricxviT an

simboloebis kombinaciebs da mogeba damokidebulia ricxviTi an sim-

boloebis kombinaciebis mTlian an nawilobriv damTxvevaze da mogeba

ganisazRvreba saprizo fondis odenobidan. loto tardeba special-

urad mowyobil SenobaSi da masSi monawileTa maqsimaluri raodenoba

ganisazRvreba SenobaSi arsebuli saTamaSo adgilebis raodenobiT.

(„kanoni latariebis, azartuli da sxva momgebiani TamaSobebis mowyo-

bis Sesaxeb“)

25. lobisturi saqmianoba - sakanonmdeblo cvlilebis ganxor-

cielebis mizniT warmomadgenlobiT an aRmasrulebel organoze lo-

bistad registrirebuli piris (SemdgomSi _ `lobisti ) iseTi zemo-

qmedeba, romelic ar aris akrZaluli saqarTvelos kanonmdeblobiT.

(kanoni „lobisturi saqmianobis Sesaxeb“)

26. ltolvili - saqarTvelos teritoriaze Semosuli saqarTvelos

moqalaqeobis armqone piri, romlisTvisac saqarTvelo ar aris misi

warmoSobis qveyana da romelic iZulebuli gaxda daetovebina Tavisi

moqalaqeobis an mudmivad sacxovrebeli qveyana, radganac idevne-

boda rasis, religiis, erovnuli kuTvnilebis, romelime socialuri

jgufis wevrobis an politikuri Sexedulebis gamo da ar SeuZlia an

Page 90: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

90

ar surs isargeblos im qveynis mfarvelobiT aseTi saSiSroebis gamo.

(kanoni „ltolvilTa Sesaxeb“)

m

1. magistri – mflobeli im akademiuri xarisxisa, romelic pirs aka-

demiuri umaRlesi ganaTlebis meore safexurisaTvis – magistratur-

isaTvis dadgenili kreditebis raodenobis aTvisebis Sedegad eniWeba.

(kanoni „umaRlesi ganaTlebis Sesaxeb“)

2. magistratura - akademiuri umaRlesi ganaTlebis meore safex-

uri, saswavlo programebis erToblioba, romelic aucileblad Sei-

cavs samecniero kvlevis elementebs da miznad isaxavs bakalavris Sem-

dgomi donis specialistis an mkvlevris momzadebas, agreTve amzadebs

pirs miRebuli kvalifikaciiT muSaobisaTvis. (kanoni „umaRlesi gana-

Tlebis Sesaxeb“)

3. maJoritaruli [frang.majorite umravlesoba]: maJoritaruli siste-

ma (m. warmomadgenloba)- arCevnebis sistema, romlis drosac angariSi

eweva mxolod im kandidatisaTvis mocemul xmebs, romelmac saTanado

olqSi xmis umravlesoba miiRo.

4. manifesti [laT.manifestus aSkara]-1.umaRlesi xelisuflebis weri-

lobiTi mimarTva mosaxleobisadmi gansakuTrebuli mniSvnelobis

mqone movlenis gamo. 2.politikuri partiis, sazogadoebrivi orga-

nizaciis werilobiTi saprogramo mimarTva.

5. manifestacia [laT.manifestatio gamocxadeba] - 1.masobrivi msvlelo-

ba quCaSi solidarobis an protestis gamosaxatavad. 2. moqalaqeTa

demonstracia, masobrivi sajaro gamosvla,quCaSi msvleloba soli-

darobis an protestis gamoxatvis mizniT, an msvleloba plakatebis,

lozungebis, transparantebis da sxva saxviTi saSualebebis gamoy-

enebiT. (kanoni „Sekrebebisa da manifestaciebis Sesaxeb“)

6. maswavlebeli – saqarTvelos kanonmdeblobiT dadgenili wesiT

sertificirebuli, Sesabamisi ganaTlebis mqone piri, romelic aswav-

lis zogadsaganmanaTleblo dawesebulebaSi. (kanoni „zogadi gana-

Tlebis Sesaxeb“)

7. maswavleblis profesiuli ganviTarebis portfolio – maswav-

leblis profesiuli momzadebis, uwyveti profesiuli ganviTarebis,

praqtikuli saqmianobis analizis, Sefasebisa da profesiuli warmate-

bebis damadasturebeli dokumentebis erToblioba. (kanoni „zogadi

ganaTlebis Sesaxeb“)

8. mauwyebeli – licenziis mflobeli fizikuri an iuridiuli piri,

romelic axorcielebs tele- an radioprogramebis gavrcelebas sax-

Page 91: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

91

meleTo gadamcemebiT, sakabelo qselis an Tanamgzavris meSveobiT,

sadeniT an haeriT, kodirebuli an arakodirebuli formiT. (kanoni

„mauwyeblobis Sesaxeb“)

9. mauwyebloba erovnuli – kanoniT dadgenili wesiT ganxorciele-

buli mauwyebloba, romelic xelmisawvdomia saqarTvelos mosaxleo-

bis aranakleb 90%-isaTvis. (kanoni „mauwyeblobis Sesaxeb“)

10. mauwyebloba Tanamgzavruli – tele- an radiosamauwyeblo

Tanamgzavruli sistemebis miwiszeda sadgurebis gamoyenebiT mauwye-

bloba. (kanoni „mauwyeblobis Sesaxeb“)

11. mauwyebloba saeTero – sixSiris gamoyenebiT mauwyebloba. (kano-

ni „mauwyeblobis Sesaxeb“)

12. mauwyebloba saerTo – aranakleb 2 Tematikis, maT Soris, axali

ambebisa da sazogadoebriv-politikuri Tematikis, programebiT mau-

wyebloba. (kanoni „mauwyeblobis Sesaxeb“)

13. mauwyebloba sazogadoebrivi – saqarTvelos kanonmdeblobis Se-

sabamisad saxelmwifo qonebis safuZvelze teleradiomauwyeblobi-

saTvis Seqmnili, sajaro dafinansebiT moqmedi, xelisuflebisagan

damoukidebeli da sazogadoebis winaSe angariSvaldebuli sajaro

samarTlis iuridiuli piris, romelic ar eqvemdebareba arc erT

saxelmwifo uwyebas (SemdgomSi – sazogadoebrivi mauwyebeli), mier

ganxorcielebuli mauwyebloba, romlis mizania politikuri da ko-

merciuli gavlenisagan Tavisufali, sazogadoebrivi interesebis Se-

sabamisi, mravalferovani programebis miwodeba sazogadoebisaTvis.

(kanoni „mauwyeblobis Sesaxeb“)

14. mauwyebloba saTemo – am kanoniT dadgenili wesiT, kerZo samarT-

lis arakomerciuli an sajaro samarTlis iuridiuli piris mier ganx-

orcielebuli mauwyebloba, romelic uzrunvelyofs mauwyeblobis

procesSi sazogadoebis im nawilis monawileobas, romelsac is emsax-

ureba, da romelic miznad ar isaxavs mogebis miRebas. (kanoni „mauwye-

blobis Sesaxeb“)

15. mauwyebloba sakabelo – sakabelo qselis gamoyenebiT mauwye-

bloba. (kanoni „mauwyeblobis Sesaxeb“)

16. mauwyebloba specializebuli – 1 Tematikis, axali ambebisa da

sazogadoebriv-politikuri Tematikis garda, programebiT mauwye-

bloba. (kanoni „mauwyeblobis Sesaxeb“)

17. mauwyebloba kerZo – kanoniT dadgenili wesiT, kerZo samarTlis

komerciuli an arakomerciuli piris mier ganxorcielebuli mauwye-

bloba, romelic ar aris arc sazogadoebrivi da arc saTemo mauwye-

Page 92: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

92

bloba. (kanoni „mauwyeblobis Sesaxeb“)

18. mauwyeblobis damoukidebeli programa – programa, romlis saa-

vtoro uflebebis mflobelsa da licenziis mflobels Soris ar arse-

bobs urTierTdamokidebuleba. (kanoni „mauwyeblobis Sesaxeb“)

19. mauwyeblobis tranziti – piris mier mauwyeblisagan kanonier

safuZvelze miRebuli tele- an radioarxis ucvleli saxiT gadacema.

ucvleli saxiT gadacemaSi igulisxmeba is SemTxvevac, roca samauwye-

blo badeSi cvlilebebis miuxedavad komisia miiCnevs, rom arsebiTad

xorcieldeba sxva mauwyeblis tele- an radioarxis tranziti. (kanoni

„mauwyeblobis Sesaxeb“)

20. mauwyeblobis saukeTeso dro – dro 19.00 sT-dan 24.00 sT-mde,

rodesac SesaZlebelia licenziis mflobelis programebs uyuros

an usminos misi momsaxurebis zonis auditoriis pikurma odenobam.

(kanoni „mauwyeblobis Sesaxeb“)

21. mdgradoba - Senoba-nagebobis unari, SeinarCunos mdgradi wonas-

woroba saangariSo datvirTvebis zegavlenisas. (kanoni „arqiteqtu-

rul-samSeneblo saqmianobaze saxelmwifo zedamxedvelobis Sesaxeb“)

22. mauwyeblobis mTavari movlena – sazogadoebrivi azris Seswav-

lis safuZvelze komisiis mier gansazRvruli mometebuli sazogadoe-

brivi interesis mqone movlena, mimdinare saqarTveloSi da msoflio-

Si, politikur, sazogadoebriv, kulturul, religiur Tu sxva sfer-

oSi. (kanoni „mauwyeblobis Sesaxeb“)

23. maRalmTiani regioni - hifsometriuli simaRlis mixedviT

maRalmTian regionad iTvleba dasaxlebuli teritoria, romelic

mdebareobs zRvis donidan 1500 metris simaRleze da mis zeviT, magram

sxvadasxva parametrebis (mTis ferdobebis da zegnebis daxriloba,

geografiuli mdebareoba, bunebrivi garemo, eTnografiuli da eko-

nomikuri Taviseburebebi, sasoflo-sameurneo daniSnulebis miwis

simcire da simwire, demografiuli tevadoba, gamwvavebuli migraci-

uli procesebi, daclili teritoriebis ekonomikuri TvalsazrisiT

dakargvis safrTxe) gaTvaliswinebiT misi qveda zRvari kavkasionis

samxreT ferdobze ganlagebul raionebSi da aWara-guriis mTianeTSi

mcirdeba 1000 metramde (gamonaklis SemTxvevaSi _ 800 metramdec ki),

xolo samxreT saqarTvelos mTian raionebSi rCeba 1500 metri. (kanoni

„maRalmTiani regionebis socialur-ekonomikuri da kulturuli gan-

viTarebis Sesaxeb“)

24. media – masobrivi komunikaciis beWdviTi an eleqtronuli saSu-

aleba, maT Soris, interneti. (kanoni „sityvisa da gamoxatvis Tavisu-

flebis Sesaxeb“)

Page 93: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

93

25. melioranti – qimiuri, biologiuri da sxva naerTebi, romlebic

gamoiyeneba niadagis gasaumjobeseblad (kanoni „niadagebis konserva-

ciisa da nayofierebis aRdgena-gaumjobesebis Sesaxeb“)

26. meurneoba sakomlo - sasoflo-sameurneo miwis nakveTebis, maTze

arsebuli sacxovrebeli da sameurneo nagebobebis, agreTve Sesabamisi

gadamamuSavebeli mrewvelobis obieqtebisa da mowyobilobebis erTo-

blioba, romelic warmoadgens erTi fizikuri piris sakuTrebas an/da

meuRleTa an ojaxis sxva wevrebis saerTo sakuTrebas.

27. memorandumi [laT.memorandum rac unda gvaxsovdes]-1.diploma-

tiuri dokumenti, romliTac gadmocemulia mTavrobis Tvalsazrisi

ama Tu im sakiTxze. 2.raime dawesebulebis moxsenebiTi baraTi an axsna-

ganmartebiTi cnoba.

28. mikrosafinanso organizacia - SezRuduli pasuxismgeblobis

sazogadoebis an saaqcio sazogadoebis organizaciul-samarTlebri-

vi formiT dafuZnebuli iuridiuli piri, romelic misi ganacxadis

safuZvelze registrirebulia saagentos mier da axorcielebs am ka-

noniT gaTvaliswinebul saqmianobas saagentos zedamxedvelobiT.

(kanoni „mikrosafinanso organizaciebis Sesaxeb“)

29. miTiTeba - dawesebulebis mier gamocemuli gankargulebiTi do-

kumenti, romelic upiratesad Seexeba sainformacio meTodikuri xas-

iaTis sakiTxebs, agreTve dawesebulebis brZanebebis, instruqciebisa

da sxva normatiuli xasiaTis aqtebis Sesrulebis organizaciasTan

dakavSirebul sakiTxebs. („saqmiswarmoebis erTiani wesebi“)

30. miwa – xmeleTis bioproduqtiuli sistema, romelic moicavs

niadags, mcenareul safars, sxva biomasebs, ekologiur da hidrolo-

giur procesebs, romlebic moqmedeben am sistemaSi. (kanoni „niad-

agebis konservaciisa da nayofierebis aRdgena-gaumjobesebis Ses-

axeb“)

31. miwa sasoflo-sameurneo daniSnulebis – miwa, romelic gamoiy-

eneba memcenareobisa da mecxoveleobis produqtebis warmoebisTvis,

masze arsebuli sameurneo da damxmare nagebobebiT an maT gareSeb.

(„kanoni saxelmwifo sakuTrebaSi arsebuli sasoflo-sameurneo dan-

iSnulebis miwis privatizebis Sesaxeb“)

32. miwis nakveTi – 1. miwaze sakuTrebis an sargeblobis uflebis

gavrcelebis konkretuli geografiuli erTeuli, romelic Semois-

azRvreba erTi uwyveti wiriT („kanoni saxelmwifo sakuTrebaSi arse-

buli sasoflo-sameurneo daniSnulebis miwis privatizebis Sesaxeb“).

2. sakadastro erTeuli sazRvrebiT (sakadastro sazRvari) sarge-

blobis, maTi gankargvisa da ganviTarebisaTvis. (kanoni „sivrciTi

mowyobisa da qalaqTmSeneblobis safuZvlebis Sesaxeb“)

Page 94: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

94

33. miwa marTlzomier mflobelobaSi arsebuli – saxelmwifos sa-

kuTrebis sasoflo an arasasoflo-sameurneo daniSnulebis miwis na-

kveTi masze ganTavsebuli Senoba-nagebobiT (aSenebuli, mSenebare an

dangreuli) an mis gareSe, romelzedac fizikur pirs marTlzomieri

mflobelobis ufleba warmoeSva 1999 wlis 1 ianvramde; „fizikuri da

kerZo samarTlis iuridiuli pirebis mflobelobaSi (sargeblobaSi)

arsebul miwis nakveTebze sakuTrebis uflebis aRiarebis Sesaxeb“

34. mkacri aRricxvis forma – gansazRvruli Sinaarsis, formisa da

zomis blanki, bileTi an sabuTi, romelic gamiznulia sxvadasxva sfer-

oSi saqmianobasTan (saqonlis miwodeba, samuSaos Sesruleba, momsax-

urebis gaweva da sxva) dakavSirebuli angariSsworebis, angariSgebis,

iuridiuli an sxva faqtis dafiqsirebisaTvis, romelsac SeimuSavebs

erTi an ramdenime samarTalsubieqti dargobrivi niSniT da romelic

SemoRebulia samoqmedod am kanonis moTxovnaTa dacviT. („kanoni

mkacri aRricxvis formebis Sesaxeb“)

35. menaSene – sajaro samarTlis iuridiuli piri, kerZo samarTlis

iuridiuli an fizikuri piri, romelsac xelSekrulebis safuZvelze,

damkveTis meSveobiT an uSualod, urTierToba aqvs winasaproeqto,

saproeqto, samSeneblo-samontaJo da gamSveb-gasamarTi samuSaoe-

bis Semsrulebel menardesTan da romlisganac mas saeqspluataciod

gadaecema dasrulebuli obieqti an misi nawili. (kanoni „samSeneblo

saqmianobis Sesaxeb“)

36. menarde – iuridiuli an mewarme fizikuri piri, romelic asru-

lebs winasaproeqto, saproeqto-saZiebo, samSeneblo-samontaJo da

gamSveb-gasamarT samuSaoebs, dadgenili wesiT miRebuli aqvs sapro-

eqto-samSeneblo saqmianobis licenzia da pasuxismgebelia mis da qve-

menardis mier warmoebul samuSaoebze. (kanoni „samSeneblo saqmiano-

bis Sesaxeb“)

37. mecnieri – fizikuri piri, romelic dasaqmebulia sajaro samar-

Tlis iuridiul pirSi – umaRles saganmanaTleblo dawesebulebaSi

akademiur Tanamdebobaze an samecniero-kvleviT dawesebulebaSi sa-

mecniero Tanamdebobaze (kanoni„ saxelmwifo kompensaciisa da sax-

elmwifo akademiuri stipendiis Sesaxeb“)

38. mewyeri – ferdobebis didi moculobiT Camongreva. (kanoni „niad-

agebis konservaciisa da nayofierebis aRdgena-gaumjobesebis Ses-

axeb“)

39. meurveoba - wesdeba bavSvze, romelsac ar miuRwevia Svidi wlis

asakisaTvis an pirze, romelic sasamarTlos mier aRiarebulia

qmeduunarod suliT avadmyofobis an Wkuasustobis gamo. („saqarT-

velos samoqalaqo kodeqsi“)

Page 95: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

95

40. mzrunveloba - wesdeba arasrulwlovanze Svidi wlis asakidan

Tvramet wlamde. mzrunveloba wesdeba agreTve srulwlovan qmedu-

narian pirze misi TxovniT, Tu mas Tavisi janmrTelobis mdgomareobis

gamo ar SeuZlia damoukideblad ganaxorcielos Tavisi uflebebi da

Seasrulos Tavisi movaleobani. („saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi“)

41. mibareba - xelSekruleba, romlis mixedviT Semnaxveli kisrulobs

Seinaxos mimbareblis mier misTvis Cabarebuli moZravi nivTi. mibare-

ba usasyidloa,Tu SeTanxmebiT sxva ram ar aris gaTvaliswinebuli. Tu

Semnaxveli axorcielebs Senaxvas samewarmeo saqmianobis farglebSi,

maSin sazRauri dumiliTac SeTanxmebulad CaiTvleba. Tu sazRauris

odenoba ar aris gansazRvruli,maSin tarifebis arsebobisas SeTanx-

mebulad miiCneva satarifo ganakveTi, xolo tarifebis ararsebobi-

sas Cveulebrivi sazRauri. („saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi“)

42. mikrolizingi – lizingi, romlis Rirebuleba ganisazRvreba

mikrokreditis dadgenili zRvriT (kanoni „mikrosafinanso orga-

nizaciebis Sesaxeb“)

43. mikrosafinanso organizacia – SezRuduli pasuxismgeblobis

sazogadoebis an saaqcio sazogadoebis organizaciul-samarTlebri-

vi formiT dafuZnebuli iuridiuli piri, romelic misi ganacxadis

safuZvelze registrirebulia saqarTvelos erovnuli bankis mier

da axorcielebs am kanoniT gaTvaliswinebul saqmianobas erovnuli

bankis zedamxedvelobiT. (kanoni „mikrosafinanso organizaciebis

Sesaxeb“)

44. mikvlevadoba – sursaTis, cxovelis sakvebis, maTSi gamosayene-

blad gankuTvnili nebismieri nivTierebis an sursaTis sawarmoeblad

gankuTvnili cxovelis Sesaxeb monacemebisa da informaciis dadge-

nis SesaZlebloba warmoebis, gadamuSavebisa da distribuciis yovel

etapze (kanoni „sursaTis uvneblobisa da xarisxis Sesaxeb“)

45. mindoba sakuTrebis - xelSekruleba, romlis Tanaxmad sakuTrebis

mimndobi gadascems qonebas mindobil mesakuTres, romelic iRebs da

marTavs mas sakuTrebis mimndobis interesebis Sesabamisad. („samoqa-

laqo kodeqsi“)

46. mosakrebeli salicenzio – erTjeradi savaldebulo gadasax-

deli saqarTvelos centralur biujetSi, romelsac licenziis maZ-

iebeli ixdis kanoniT dadgenili odenobiT, misTvis kanoniT gansaz-

Rvruli licenzirebadi saqmianobis ganxorcielebis uflebis mini-

WebisaTvis. salicenzio mosakrebliT gaiTvaliswineba licenziis ga-

cemis administrirebis xarjebi. (kanoni „licenziebisa da nebarTvebis

Sesaxeb“)

Page 96: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

96

47. mosakrebeli sanebarTvo – erTjeradi savaldebulo gadasaxdeli

saqarTvelos centralur biujetSi an Sesabamis adgilobriv biujet-

Si (Tu nebarTvas gascems adgilobrivi TviTmmarTvelobis an mmarT-

velobis organo), romelsac nebarTvis maZiebeli ixdis kanoniT an

kanonis safuZvelze adgilobrivi TviTmmarTvelobis (mmarTvelobis)

warmomadgenlobiTi organos mier (Tu nebarTvas gascems adgilobri-

vi TviTmmarTvelobis an mmarTvelobis organo) dadgenili odenobiT,

misTvis kanoniT gansazRvruli sanebarTvo qmedebis ganxorcielebis

uflebis miniWebisaTvis. sanebarTvo mosakrebliT gaiTvaliswineba

nebarTvis gacemis administrirebis xarjebi. (kanoni „licenziebisa da

nebarTvebis Sesaxeb“)

48. mogebebi saTamaSo biznesiT dakavebuli pirisagan miRebuli –

Semosavali, romelic ganisazRvreba fizikuri piris (moTamaSis) mier

azartuli da sxva momgebiani TamaSobebidan erT bileTze, Jetonze,

monetaze an/da sxva saSualebaze miRebuli da dadebuli Tanxis an/da

nivTis Rirebulebis dadebiTi sxvaobiT. („sagadasaxado kodeqsi“)

49. movliTi Wra - satyeo-sameurneo RonisZieba, romelic xorciel-

deba tyis saxeobrivi Semadgenlobis, struqturisa da sanitariuli

mdgomareobis gaumjobesebis mizniT. (saqarTvelos tyis kodeqsi)

50. moduli – swavlebis damoukidebeli Tanmimdevruli bloki, ro-

melic aerTianebs monaTesave sagnebs. modulSi gansazRvrulia sagan-

Ta urTierTkavSirebi da Tanmimdevroba. ramdenime moduli Seadgens

saswavlo gegmas. (kanoni „umaRlesi ganaTlebis Sesaxeb“)

51. monopoliuri mdgomareoba – bazris iseTi mdgomareoba, sa-

dac arsebobs saqonlis erTi gamyidveli da saqonels ar gaaCnia sxva

urTierTSenacvlebadi saqoneli. (kanoni „Tavisufali vaWrobisa da

konkurenciis Sesaxeb“)

52. morfodinamika sanapiros – sanapiros sainJinro dacvis zonis

wyalqveSa da xmeleTis zedapiris reliefwarmomqmneli procesebis

ganviTareba drosa da sivrceSi. (kanoni „saqarTvelos zRvis, wyal-

satevebisa da mdinareTa napirebis regulirebisa da sainJinro dacvis

Sesaxeb“)

53. moRvaweoba kulturuli -kulturuli faseulobebis dacva,

SenarCuneba, kvleva, gavrceleba da aTviseba. (kanoni „kulturis Ses-

axeb“)

54. moRvaweoba SemoqmedebiTi - kulturuli faseulobebis Seqmna,

aRdgena da interpretacia. (kanoni „kulturis Sesaxeb“)

55. moratoriumi [laT.moratorius damayovnebeli]-saSinao an sagareo

valdebulebaTa Sesrulebis Sedegad mTavrobis mier raime sagange-

Page 97: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

97

bo mdgomareobis (mag., omis, stiqiuri ubedurebis) gamo garkveul

RonisZiebaTa SeCereba an gadavadeba.

56. mravalbiniani saxli – saxli, romelic Sedgeba orze meti indi-

vidualuri sakuTrebis sagnisagan (binisagan); „binaTmesakuTreTa amx-

anagobis Sesaxeb“

57. mesakuTre – binaTmesakuTreTa amxanagobis wevrTa individualur

sakuTrebaSi arsebuli erT-erTi binis mesakuTre „binaTmesakuTreTa

amxanagobis Sesaxeb“

58. moTxovna – nebismieri vali an valdebulebis Sesrulebis moTxov-

na, romlis Sesrulebis movaleoba an SesrulebisTvis pasuxismge-

bloba gadaxdisuunarobis Sesaxeb gancxadebis warmoebaSi miRebis

momentisaTvis ekisreba movales da romelic yovelgvari SezRudvis

gareSe moicavs dauzustebel moTxovnebs, pirobiT moTxovnebs, vada-

mousvlel moTxovnebsa da jarimebs (kanoni „gadaxdisuunarobis saq-

mis warmoebis Sesaxeb“)

59. moTxovna dauzustebeli – moTxovna, romelic jer ar aris

dazustebuli da moicavs miyenebuli zianis anazRaurebasTan,

xelSekrulebis darRvevasTan an SeusruleblobasTan dakavSire-

bul moTxovnebs an samoqalaqo urTierTobidan warmoSobil sxva

moTxovnebs (kanoni „gadaxdisuunarobis saqmis warmoebis Sesaxeb“)

60. moTxovna pirobiTi – moTxovna, romlis warmoSoba damokidebu-

lia momaval da ucnob movlenaze da romelic, amasTanave, moicavs ga-

rantiasTan dakavSirebul valdebulebebs, romlebic damokidebulia

movalis mier Tavisi ZiriTadi valdebulebis Sesrulebaze (kanoni

„gadaxdisuunarobis saqmis warmoebis Sesaxeb“)

61. moTxovna vadamousvleli – moTxovna, romlis gadaxdis vada ar

damdgara gadaxdisuunarobis Sesaxeb gancxadebis warmoebaSi miRebis

momentisaTvis (kanoni „gadaxdisuunarobis saqmis warmoebis Sesaxeb“)

62. moTxovnis uzrunvelsayofad miRebuli qoneba – ipoTekiT an

giravnobiT datvirTuli an sasamarTlos mier dayadaRebuli qoneba,

agreTve saqarTvelos sagadasaxado kodeqsis safuZvelze warmoSo-

bili uzrunvelyofiT miRebuli qoneba (kanoni „gadaxdisuunarobis

saqmis warmoebis Sesaxeb“)

63. mowveva – saqarTvelos moqalaqis, saqarTveloSi binadrobis ne-

barTvis mqone piris, saqarTveloSi registrirebuli iuridiuli piris

werilobiTi Suamdgomloba ucxoelis saqarTveloSi Camosvlasa da

mgzavrobis mizanze (kanoni „ucxoelTa samarTlebrivi mdgomareobis

Sesaxeb“)

Page 98: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

98

64. mowmoba piradobis - dokumenti, romelic adasturebs piris saqa-

rTvelos moqalaqeobas, mis vinaobas da sacxovrebel adgils. ( kanoni

„saqarTvelos moqalaqeTa da saqarTveloSi mcxovreb ucxoelTa reg-

istraciis, piradobis (binadrobis) mowmobisa da saqarTvelos moqa-

laqis pasportis gacemis wesis Sesaxeb“)

65. mowmoba binadrobis - dokumenti, romelic adasturebs saqarT-

veloSi mcxovrebi ucxoelis moqalaqeobas, mis vinaobas da sacxovreb-

el adgils saqarTvelos teritoriaze. ( kanoni „saqarTvelos moqa-

laqeTa da saqarTveloSi mcxovreb ucxoelTa registraciis, pira-

dobis (binadrobis) mowmobisa da saqarTvelos moqalaqis pasportis

gacemis wesis Sesaxeb“)

66. mowmoba droebiTi binadrobis - dokumenti, romelic gaicema

ltolvilad cnobil pirze da adasturebs mis moqalaqeobas, vinaobas,

saqarTvelos teritoriaze sacxovrebel adgils da statuss. ( kanoni

„saqarTvelos moqalaqeTa da saqarTveloSi mcxovreb ucxoelTa reg-

istraciis, piradobis (binadrobis) mowmobisa da saqarTvelos moqa-

laqis pasportis gacemis wesis Sesaxeb“)

67. mravalbiniani saxlis binaTa saerTo farTobi – mravalbinian

saxlSi binebis saerTo farTobebis jami „binaTmesakuTreTa amxana-

gobis Sesaxeb“

68. muzeumi – kanoniT dadgenili wesiT Seqmnili (dafuZnebuli) an/

da registrirebuli iuridiuli piri, romlis mizania samecniero-kv-

leviTi da kulturul-saganmanaTleblo saqmianobis ganxorcieleba,

kulturuli memkvidreobis gamovlena, Segroveba, aRricxva, dacva,

Seswavla, eqsponireba da popularizacia, (kanoni „muzeumebis Ses-

axeb“)

69. muzeumi istoriuli – muzeumi, sadac daculia sazogadoebisa da

saxelmwifos istoriul ganviTarebasTan, agreTve calkeuli mxaris

istoriasTan dakavSirebuli masalebi. (kanoni „muzeumebis Sesaxeb“)

70. muzeumi sabunebismetyvelo – muzeumi, sadac daculia bunebis

movlenebis, adamianisa da bunebis urTierTzemoqmedebis amsaxveli

masalebi, agreTve sabunebismetyvelo mecnierebaTa ganviTarebasTan

dakavSirebuli masalebi. (kanoni „muzeumebis Sesaxeb“)

71. muzeumi memorialuri – muzeumi, sadac daculia istoriul pir-

Tan dakavSirebuli masalebi an gansakuTrebuli mniSvnelobis isto-

riuli movlenis amsaxveli masalebi. (kanoni „muzeumebis Sesaxeb“)

72. muzeumi xelovnebis – muzeumi, sadac daculia xelovnebis sx-

vadasxva dargis istoriisa da Tanamedrove xelovnebis amsaxveli ma-

salebi. (kanoni „muzeumebis Sesaxeb“)

Page 99: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

99

73. muzeumi literaturuli – muzeumi, sadac daculia literaturis

istoriisa da Tanamedrove literaturis amsaxveli masalebi. (kanoni

„muzeumebis Sesaxeb“)

74. muzeumis fondi – muzeumSi daculi eqsponatebisa da koleqciebis

erToblioba. (kanoni „muzeumebis Sesaxeb“)

75. muzeumebis sistema – saqarTvelos teritoriaze arsebuli sax-

elmwifo da arasaxelmwifo muzeumebis erToblioba.

76. mZevali – fizikuri piri, ayvanili im mizniT, rom xelisufleba,

saerTaSoriso organizaciebi, saxelmwifo-politikuri Tanamdebobis

pirebi an sxva pirebi aiZulon, ganaxorcielon raime qmedeba an Tavi

Seikavon raime qmedebis ganxorcielebisagan, ayvanili piris gaTavi-

suflebis pirobiT; „terorizmTan brZolis Sesaxeb“

77. municipaliteti – dasaxlebaTa erToblioba, romelsac aqvs

TviTmmarTveli erTeulis statusi (organuli kanoni „adgilobrivi

TviTmmarTvelobis Sesaxeb“)

78. mcxovrebi Semdgomi – piri, romelic amJamad keTilsindisierad

an arakeTilsindisierad flobs iZulebiT gadaadgilebuli piris

Tavdapirvel sacxovrebels (kanoni „yofil samxreT oseTis avtono-

miur olqSi konfliqtis Sedegad saqarTvelos teritoriaze dazara-

lebulTa qonebrivi restituciisa da kompensaciis Sesaxeb“)

79. miznobrivi programa saxelmwifo – procesebze aqtiuri zemoq-

medebis mizniT saxelmwifos mier teqnikur-ekonomikuri dasabuTebis

safuZvelze resursebiT, pasuxismgebeli Semsrulebeli samTavrobo

dawesebulebebiT, Sesrulebis vadebiT da momxmareblebiT uzrun-

velyofili socialur-ekonomikur RonisZiebaTa kompleqsi. (kanoni

„Tavisufali vaWrobisa da konkurenciis Sesaxeb“)

80. modificirebuli saswavlo gegma – erovnuli saswavlo gegmis

Semadgeneli nawili, gansxvavebuli saswavlo gegma specialuri sagan-

manaTleblo saWiroebebis mqone moswavleTaTvis. (kanoni „zogadi ga-

naTlebis Sesaxeb“)

81. mSenebloba – Senoba-nagebobis agebis (maT Soris, rekonstruqci-

is) procesi, romelic moicavs samSeneblo da specialur samSeneblo

samuSaoebs. (kanoni „mSeneblobis nebarTvis Sesaxeb“)

82. mSeneblobis proeqti (saproeqto dokumentacia) – kanoniTa da

Sesabamisi normatiuli aqtebiT gansazRvruli Semadgenlobis, Se-

muSavebuli, SeTanxmebuli da damtkicebuli saproeqto-saxarjTaR-

ricxvo dokumentacia (kanoni „mSeneblobis nebarTvis Sesaxeb“)

Page 100: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

100

n

1. nageboba xazobrivi – saavtomobilo gza, rkinigza, yvela saxis

milsadeni, milgayvaniloba, sahaero-sabagiro gza da eleqtrogadam-

cemi xazi. (kanoni „mSeneblobis nebarTvis Sesaxeb“)

2. nardoba - xelSekruleba, romlis mixedviT menarde kisrulobs

Seasrulos xelSekrulebiT gaTvaliswinebuli samuSao, xolo Semkve-

Ti valdebulia gadauxados menardes SeTanxmebuli sazRauri. („saqa-

rTvelos samoqalaqo kodeqsi“)

3. nasyidoba - xelSekruleba, romlis mixedviT gamyidveli movalea

gadasces myidvels sakuTrebis ufleba qonebaze, masTan dakavSireb-

uli sabuTebi da miawodos saqoneli. („saqarTvelos samoqalaqo kod-

eqsi“)

4. nasyidoba ganvadebiT - nasyidoba, romlis drosac gamyidveli

valdebulia gadasces nivTi myidvels fasis gadaxdamde. nivTis fasis

gadaxda myidvelis mier xdeba nawil-nawil drois gansazRvrul Su-

aledebSi. („saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi“)

5. ndobis jgufi - saqarTvelos aRmasrulebeli xelisuflebis or-

ganoebis specialuri programebisa da saidumlo saqmianobis sabiu-

jeto kontrolis mizniT saqarTvelos parlamentis Tavdacvisa da

uSiSroebis komitetSi, rogorc wesi, komitetis wevrTagan Seqmnili

jgufi. ndobis jgufi Sedgeba 5 wevrisagan, romelTagan erTi aris

Tavdacvisa da uSiSroebis komitetis Tavmjdomare, ori – umravle-

sobis wevri, erTi – maJoritaruli wesiT arCeul parlamentis wevrTa

SeTanxmebiT wardgenili maJoritari parlamentis wevri da erTi – im

fraqciis wevri, romelic Sedgeba saukeTeso Sedegis mqone saarCev-

nozRurblgadalaxuli partiis/saarCevno blokis partiuli siiT ar-

Ceuli parlamentis wevrebisagan da ar Sedis umravlesobis Semadgen-

lobaSi. (kanoni „ndobis jgufis Sesaxeb“)

6. nebarTva – gansazRvruli an ganusazRvreli vadiT qmedebis ganx-

orcielebis ufleba, romelic ukavSirdeba obieqts da adasturebs am

ganzraxvis kanoniT dadgenil pirobebTan Sesabamisobas. SesaZlebe-

lia nebarTvis gadacema sxva pirisTvis, Tu es kanoniT ar aris akrZal-

uli an nebarTva arsobrivad ar aris dakavSirebuli mis mflobelTan.

(kanoni „licenziebisa da nebarTvebis Sesaxeb“)

7. nebarTvis maZiebeli – nebarTvis miRebis msurveli piri. (kanoni

„licenziebisa da nebarTvebis Sesaxeb“)

8. nebarTvis gamcemi – administraciuli organo, romelic kanoniT

dadgenili wesiT gascems nebarTvas. (kanoni „licenziebisa da nebarT-

vebis Sesaxeb“)

Page 101: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

101

9. nebarTvis mflobeli – piri, romelsac administraciuli aqtis

safuZvelze miniWebuli aqvs ufleba, ganaxorcielos nebarTviT

gansazRvruli qmedeba, an sxva nebarTvis mflobelis mier gadacemu-

li aqvs sanebarTvo qmedebis ganxorcielebis ufleba. (kanoni „licen-

ziebisa da nebarTvebis Sesaxeb“)

10. nebarTva mSeneblobis – gansxvavebuli ierarqiuli nebarTva,

romelic nebarTvis maZiebelTa ekonomikuri interesebidan gamom-

dinare iyofa sam urTierTdamokidebul, magram administraciuli

warmoebis TvalsazrisiT damoukidebel stadiad: I stadia – qalaqT-

mSeneblobiTi pirobebis dadgena; II stadia – arqiteqturul-samSene-

blo proeqtis SeTanxmeba; III stadia – mSeneblobis nebarTvis gacema.

aRniSnul stadiebze vrceldeba am kanoniT nebarTvis gacemisaTvis

gansazRvruli wesebi da principebi. (qalaqTmSeneblobiTi pirobebis

dadgena Sesabamisi sakanonmdeblo cvlilebebis ganxorcielebamde

ganixileba, rogorc arqiteqturul-gegmarebiTi davaleba, xolo ar-

qiteqturul-samSeneblo proeqti SeiZleba ganxiluli iqnes, rogorc

arqiteqturuli proeqti). (kanoni „licenziebisa da nebarTvebis Ses-

axeb“)

11. niadagi – dedamiwis zeda, fxvieri da nayofieri fena, romelic

niadagwarmomqmnel faqtorTa xangrZlivi urTierTmoqmedebis Sede-

gia. (kanoni „niadagebis konservaciisa da nayofierebis aRdgena-gaum-

jobesebis Sesaxeb“)

12. niadagis erozia – niadagis zeda fenis rRveva, daSla, gafantva

da Camorecxva anTropogenuri da sxva faqtorebis zegavlenis Sede-

gad. (kanoni „niadagebis konservaciisa da nayofierebis aRdgena-gaum-

jobesebis Sesaxeb“)

13. niadagis nayofiereba – niadagis umTavresi da arsebiTi Tvise-

ba, romelic ganasxvavebs mas dedaqanisagan da romelic gulisxmobs

sasoflo-sameurneo kulturaTa mosavlianobis uzrunvelmyofi

Tvisebebis erTobliobas. (kanoni „niadagebis konservaciisa da nayo-

fierebis aRdgena-gaumjobesebis Sesaxeb“)

14. niadagis tipi – niadagis klasifikaciis ZiriTadi taqsonomiuri

erTeuli. (kanoni „niadagebis konservaciisa da nayofierebis aRdgena-

gaumjobesebis Sesaxeb“)

15. niadagi mlaSobi – wyalSi xsnadi marilebiT mdidari niadagi, ro-

melic xasiaTdeba uaryofiTi fizikur-qimiuri TvisebebiT da mniS-

vnelovnad abrkolebs mcenareTa zrda-ganviTarebas. (kanoni „niad-

agebis konservaciisa da nayofierebis aRdgena-gaumjobesebis Ses-

axeb“)

Page 102: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

102

16. niadagi bicobi – niadagi, romlis profilSic natriumiani hori-

zonti gamoxatulia zedapiridan 100 sm-is farglebSi. (kanoni „niad-

agebis konservaciisa da nayofierebis aRdgena-gaumjobesebis Ses-

axeb“)

17. niadagi mJave – niadagi, romelsac axasiaTebs fuZeebiT maZRrobis

dabali xarisxi da mJave reaqcia. (kanoni „niadagebis konservaciisa da

nayofierebis aRdgena-gaumjobesebis Sesaxeb“)

18. niadagi Zlierdaqvianebuli – niadagi, romlis zedapiris 20-40%

dafarulia 5 sm-ze meti diametris qvebiT. (kanoni „niadagebis konser-

vaciisa da nayofierebis aRdgena-gaumjobesebis Sesaxeb“)

19. niadagi degradirebuli – niadagi, romlis biologiuri Tvisebebi

gauaresebulia, xolo ekonomikuri maCveneblebi dacemulia sxvadasx-

va faqtorTa zemoqmedebis Sedegad. (kanoni „niadagebis konservaciisa

da nayofierebis aRdgena-gaumjobesebis Sesaxeb“)

20. niadagi meliorirebuli – niadagi, romelzedac, Catarebulia

samelioracio RonisZiebebi (irigacia, daSroba, qimiuri melioracia,

eroziis sawinaaRmdego RonisZiebebi, niadagis Zireuli da zedapiru-

li gaumjobeseba da sxva) (kanoni „niadagebis konservaciisa da nayofi-

erebis aRdgena-gaumjobesebis Sesaxeb“)

21. niadagis bonitireba – niadagis, rogorc soflisa da satyeo

meurneobis warmoebis ZiriTadi saSualebis, xarisxobrivi Sefaseba,

rac dafuZnebulia niadagis Tvisebebsa da mosavlianobis doneze da

gamoxatulia raodenobrivi maCveneblebiT. (kanoni „niadagebis kon-

servaciisa da nayofierebis aRdgena-gaumjobesebis Sesaxeb“)

22. niadagis daWaobeba – procesi, romelic mimdinareobs niadagSi

tenianobis gazrdis Sedegad da romelsac Tan sdevs mcenareulobis,

mikroflorisa da Jangva-aRdgenis reJimis Secvla, rkinis qveJangisa

da dauSleli organuli nivTierebebis dagroveba. (kanoni „niadagebis

konservaciisa da nayofierebis aRdgena-gaumjobesebis Sesaxeb“)

23. niadagis monitoringi – niadagSi mimdinare procesebze dakvirve-

ba drosa da sivrceSi, miRebuli monacemebis analizi da prognozi.

(kanoni „niadagebis konservaciisa da nayofierebis aRdgena-gaum-

jobesebis Sesaxeb“)

24. niadagebis konservacia – niadagebis dacva da tipuri saxiT Senar-

Cuneba. (kanoni „niadagebis konservaciisa da nayofierebis aRdgena-

gaumjobesebis Sesaxeb“)

25. nivTi samuzeumo – muzeumis fondSi daculi kulturuli faseu-

loba, materialuri da sulieri kulturis Zegli, kulturis uZravi

Page 103: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

103

Zeglis fragmentuli nawili an kulturis Zeglis niSnis mqone anti-

kvaruli sagani. (kanoni „muzeumebis Sesaxeb“)

26. nivTebi piradi – mgzavrobis dros mgzavris piradi gamoyenebisa

da moxmarebisaTvis gankuTvnili sagnebi, romlebic mgzavris gaday-

vanisas gadaizideba bargiT an/da xelbargiT (kanoni „saqarTvelos

sabaJo kodeqsi“)

27. novacia [laT.novatio ganaxleba, cvlileba]-samoqalaqo samarTal-

Si: mxareebis SeTanxmeba maT mier nakisri erTi valdebulebis meoriT

Secvlis Sesaxeb.

28. norma gamosavlianobis – gadamuSavebis produqtis raodeno-

ba, romelic miRebulia gansazRvruli raodenobis saqonlis gada-

muSavebis Sedegad (kanoni „saqarTvelos sabaJo kodeqsi“)

29. normatiuli aqti - uflebamosili saxelmwifo an adgilobrivi

TviTmmarTvelobis (mmarTvelobis) organos (Tanamdebobis piris)

mier kanonmdeblobiT dadgenili wesiT miRebuli (gamocemuli)

samarTlebrivi aqti, romelic Seicavs misi mudmivi an droebiTi da

mravaljeradi gamoyenebis qcevis zogad wess. (kanoni „normatiuli

aqtebis Sesaxeb“)

30. nou-hau - sawarmoo-komerciuli saidumloeba, romelic warmoad-

gens gansakuTrebuli mniSvnelobis teqnologiur, organizaciul an

komerciul informacias, rac dasturdeba misi saidumlod Senaxvi-

saTvis gaweuli aucilebeli da sakmarisi RonisZiebiT, gansakuTreb-

uli ufleba aqvs am informaciaze. („saqarTvelos samoqalaqo kodeq-

si“)

31. notariati - sajaro samarTlebrivi instituti, romlis amocanaa

pirebs Soris saxelmwifos mier dadgenil farglebSi samarTlebriv

urTierTobaTa da iuridiuli faqtebis dadastureba. (kanoni „notar-

iatis Sesaxeb“)

32. notariusi - uflebamosili piri, romlis Tanamdeboba SeiZleba

daikavos saqarTvelos moqalaqem, romelsac aqvs umaRlesi iuridi-

uli ganaTleba, gavlili aqvs staJireba an aqvs notariusad, notari-

usis mdivnad anda konsultantad muSaobis aranakleb erTi wlis staJi

da Cabarebuli aqvs notariusTa sakvalifikacio gamocda. (kanoni „no-

tariatis Sesaxeb“)

33. notariusTa palata - TviTmmarTvelobis principze agebuli no-

tariusebis gaerTianeba da emyareba notariusTa savaldebulo wev-

robas. notariusebi nebayoflobiT sawyisebze SeiZleba iyvnen no-

tariusTa sxva sazogadoebriv gaerTianebebSi. notariusTa palata

warmoadgens da icavs notariusTa interesebs, uwevs maT daxmarebas

Page 104: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

104

sanotaro saqmianobaSi, organizacias ukeTebs notariusobis kandi-

datTa staJirebas, zrunavs notariusTa kvalifikaciis amaRlebaze.

notariusTa palata uzrunvelyofs notariusebis Cabmas notariatis

funqcionirebis problemebis gadawyvetasa da notariusebis saerTo

profesiuli interesebis ganxorcielebaSi. notariusTa palatis

umaRlesi organoa notariusTa palatis wevrTa kreba, xolo aRmas-

rulebeli da ganmkargulebeli organo - notariusTa palatis gam-

geoba. notariusTa palata aris iuridiuli piri. (kanoni „notariatis

Sesaxeb“)

34. numeracia saabonento – numeraciis sistemis safuZvelze arse-

buli cifruli sistema abonentis terminaluri mowyobilobis iden-

tificirebisaTvis. (kanoni „eleqtronuli komunikaciis Sesaxeb“)

35. numeraciis sistema – simboloebis gansazRvruli kombinacia,

romelic gamoiyeneba eleqtronuli sakomunikacio momsaxurebis mi-

wodebis procesSi eleqtronuli sakomunikacio operatoris qselis

an momxmareblis terminaluri mowyobilobis identificirebisaTvis.

(kanoni „eleqtronuli komunikaciis Sesaxeb“)

36. numeraciis resursi – numeraciis sistemis safuZvelze arsebuli

simboloebis sistema, romelic gamoiyeneba numeraciis miniWebisas.

(kanoni „eleqtronuli komunikaciis Sesaxeb“)

o

1. organoleptikuri maxasiaTeblebi – maxasiaTeblebi, romlebic

adamianis grZnobis organoebiT aRiqmeba (Sesaxedaoba, feri, gemo,

suni da sxva) (kanoni „sursaTis uvneblobisa da xarisxis Sesaxeb“)

2. operatiuli saqmianoba – kontrdazverviTi saqmianobis Semad-

geneli nawili, romelic moicavs Ria Tu faruli formebiTa da meTo-

debiT ganxorcielebul specialur RonisZiebebs, romelTa mizania

ucxo qveynis specialuri samsaxurebis, organizaciebis, pirTa jgu-

fisa da calkeul pirTa sadazvervo an/da teroristuli qmedebebis

Sesaxeb informaciis mopoveba. (kanoni „kontrdazverviTi saqmianobis

Sesaxeb“)

3. operatiul-teqnikuri saqmianoba – kontrdazverviTi saqmiano-

bis Semadgeneli nawili, romelic moicavs specialuri teqnikuri sa-

Sualebebis gamoyenebiT, faruli formebiTa da meTodebiT ganxor-

cielebul specialur RonisZiebebs, romelTa mizania ucxo qveynis

specialuri samsaxurebis, organizaciebis, pirTa jgufisa da calkeul

pirTa sadazvervo an/da teroristuli qmedebebis Sesaxeb informaci-

is mopoveba. (kanoni „kontrdazverviTi saqmianobis Sesaxeb“)

Page 105: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

105

4. operatiuli informacia – operatiuli an/da operatiul-teqni-

kuri saqmianobis Sedegad miRebuli monacemebi. (kanoni „kontrdaz-

verviTi saqmianobis Sesaxeb“)

5. operatiuli aRricxvis saqme – fizikuri an iuridiuli pirebis

sadazvervo an/da teroristuli saqmianobis da maTTan dakavSire-

buli qmedebebisa da garemoebebis Seswavlisa da dokumentirebisaT-

vis specialuri samsaxurebis operatiul warmoebaSi arsebuli saqme,

romelSic sistematizebuli da koncentrirebulia masTan dakavSire-

biT mopovebuli operatiuli masalebi. (kanoni „kontrdazverviTi

saqmianobis Sesaxeb“)

6. operatori vertikalurad integrirebuli – eleqtronuli sako-

munikacio qselis operatori, romelic momsaxurebis bazris Sesabam-

is segmentze Tavisi saqmianobisas flobs da iyenebs qselis Sesabamisi

elementebis an maTi funqcionaluri resursebis srul speqtrs, mniS-

vnelovnad akontrolebs konkretuli eleqtronuli sakomunikacio

momsaxurebis miwodebis mTlian process. (kanoni „eleqtronuli ko-

munikaciis Sesaxeb“)

7. operatori tranzituli kavSiris (momsaxurebis) – piri, romelic

flobs da saqmianobs tranzituli gatarebis an gadacemis qselis el-

ementebiT da maTi gamoyenebiT aerTebs erT an ramdenime adgilobrivi

momsaxurebis zonaSi moqmedi sxvadasxva operatorebis qselebs, an ax-

orcielebs sxvadasxva eleqtronuli sakomunikacio momsaxurebis an

cifruli mauwyeblobis sainformacio signalebis gatarebas an/da ga-

dacemas. (kanoni „eleqtronuli komunikaciis Sesaxeb“)

8. oferti - winadadeba (qmedeba) xelSekrulebis dadebis Sesaxeb.

(„saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi)

9. ofciuri garigeba - momavalSi kontraqtebis dadebis uflebis

yidvasTan dakavSirebuli garigeba, romlis Tanaxmadac erT-erT mx-

ares kontraqtiT dadgenili fasiT da drois gansazRvrul monakveTSi

saqonlis yidva-gayidvis ufleba eniWeba. (kanoni „sasaqonlo birJebi-

sa da sabirJo vaWrobis Sesaxeb“)

10. ojaxi mimRebi – ojaxi, romelic saxelmwifosTan dadebuli

xelSekrulebis safuZvelze uzrunvelyofs am ojaxis arawevri, spe-

cialuri mzrunvelobis saWiroebis mqone piris TavisTan cxovrebasa

da masze zrunvas (kanoni „socialuri daxmarebis Sesaxeb“)

11. ojaxis uflebamosili warmomadgeneli – ojaxis srulwlovani,

qmedunariani wevri an ojaxis ndobiT aRWurvili piri, romelic

mimarTavs kompetentur organos socialuri daxmarebis moTxovniT

da warmarTavs masTan urTierTobebs (kanoni „socialuri daxmarebis

Sesaxeb“)

Page 106: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

106

12. ojaxi Rataki – gancalkevebul sacxovrebel farTobze mudmivad

mcxovrebi piri an pirTa wre, romelic eweva erTobliv Sinasameurneo

saqmianobas da romlis socialur-ekonomikuri mdgomareobis maCvene-

beli saqarTvelos mTavrobis mier dadgenil doneze naklebia (kanoni

„socialuri daxmarebis Sesaxeb“)

13. ojaxis wevri – am kanonis miznebisTvis deda, mama, papa, bebia,

meuRle, Svili (geri), Svilobili, mimRebi ojaxi (dedobili, mamobili),

SviliSvili, da, Zma, meuRlis mSoblebi, siZe, rZali, agreTve yofili

meuRle, araregistrirebul qorwinebaSi myofi pirebi, meurve (kanoni

„ojaxSi Zaladobis aRkveTis, ojaxSi Zaladobis msxverplTa dacvisa

da daxmarebis Sesaxeb“)

14. ojaxuri warmoeba – saqmianoba, romlis mizania sakuTari an SeZe-

nili produqciisagan tradiciuli wesiTa da CveulebiT damzadebuli

sursaTis warmoeba sakuTari moxmarebisTvis (kanoni „sursaTis uvne-

blobisa da xarisxis Sesaxeb“)

p

1. pandemia – gadamdebi daavadebis uCveulod farTo (ramdenime

qveynis, kontinentis an msoflios masStabiT) gavrceleba, romelic

moicavs mosaxleobis mniSvnelovan nawils „sazogadoebrivi janmrT-

elobis Sesaxeb“

2. partnioroba saswavlo-samewarmeo – qveyanaSi profesiuli gana-

Tlebis ganviTarebis mizniT saxelmwifos Sesabamisi organoebis, kom-

petenturi sajaro samarTlis iuridiuli pirebis, damsaqmeblebis,

profesiuli asociaciebisa da saganmanaTleblo dawesebulebebis

TanamSromloba (kanoni „profesiuli ganaTlebis Sesaxeb“)

3. partia – 1. saerTo msoflmxedvelobriv da organizaciul

safuZvelze Seqmnili moqalaqeTa nebayoflobiTi damoukidebeli

gaerTianeba,romelic registrirebulia kanoniT dadgenili wesiT da

Tavis saqmianobas axorcielebs kanonmdeblobis farglebSi. (organu-

li kanoni „moqalaqeTa politikuri gaerTianebebis Sesaxeb“). 2. erTi

tipisa da dasaxelebis produqciis identificirebadi raodenoba, ga-

moSvebuli erTi da imave sawarmos mier, erTi da imave cvlis dros da

gaformebuli erTi da imave etiketiT (kanoni „sursaTis uvneblobisa

da xarisxis Sesaxeb“)

4. pasporti - saqarTvelos moqalaqis piradobis da moqalaqeobis

damadasturebeli dokumenti rogorc saqarTvelos teritoriaze,

ise mis farglebs gareT. (kanoni „saqarTvelos moqalaqeTa da saqarT-

veloSi mcxovreb ucxoelTa registraciis, piradobis (binadrobis)

Page 107: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

107

mowmobisa da saqarTvelos moqalaqis pasportis gacemis wesis Ses-

axeb“)

5. pensia [laT. pensio gadaxda] – 1. fuladi daxmareba, romelsac regu-

larulad iReben moqalaqeebi kanoniT dadgenil SemTxvevaSi (moxuce-

bulobis, invalidobis da misT. gamo). 2. kanoniT gansazRvruli piro-

bebiT piris yovelTviuri fuladi uzrunvelyofa (kanoni „saxelm-

wifo pensiis Sesaxeb“)

6. pirgasamtexlo - mxareTa SeTanxmebiT gansazRvruli fuladi

Tanxa, romelic movalem unda gadaixados valdebulebis Seusrule-

blobis an arajerovnad SesrulebisaTvis. („saqarTvelos samoqalaqo

kodeqsi“)

7. pirdapiri saxelmwifo mmarTveloba - droebiTi, sagangebo

RonisZieba, romelic saqarTvelos kanonmdeblobis Sesabamisad sakre-

bulos daTxovnis, saqmianobis SeCerebis, misi uflebamosilebis vad-

amde Sewyvetis an saqarTvelos kanoniT dadgenili wesiT sakrebulos

aurCevlobis SemTxvevaSi, mosaxleobis moTxovnaTa gaTvaliswinebiT,

uzrunvelyofs Sesabamis administraciul erTeulSi saxelmwifo in-

teresebis dacvasa da saqarTvelos kanonmdeblobiT gansazRvruli

adgilobrivi mniSvnelobis sakiTxebis gadawyvetas. (kanoni „pirda-

piri saxelmwifo mmarTvelobis Sesaxeb“)

8. plaJi – sanapiros sainJinro dacvis zonis wyalqveSa da xmeleTis

zolis is nawili, romelic ganicdis zvirTcemis mudmiv zemoqmedebas

da agebulia mudmivad deformirebadi sxvadasxva fraqciuli Semad-

genlobis fxvieri masaliT. (kanoni „saqarTvelos zRvis, wyalsatev-

ebisa da mdinareTa napirebis regulirebisa da sainJinro dacvis Ses-

axeb“)

9. plebicisti - kenWisyriT saerTo-saxalxo gamokiTxva gansa-

kuTrebiT mniSvnelovan saxelmwifoebriv sakiTxebze saqarTvelos

amomrCevelTa an misi nawilis azris gasagebad. plebicists niSnavs

saqarTvelos prezidenti sakuTari iniciativiT. plebicistis Sede-

gebi saxelmwifo xelisuflebis organoebisaTvis sarekomendacio xa-

siaTisaa. (kanoni „referendumis Sesaxeb“)

10. policia - aRmasrulebeli xelisuflebis ganmaxorcielebeli

samarTaldamcavi, specialuri, policiuri da gasamxedroebuli dawe-

sebulebebis sistema, romelic saqarTvelos kanonmdeblobiT mini-

Webuli kompetenciis farglebSi uzrunvelyofs sazogadoebrivi

usafrTxoebisa da wesrigis, adamianis uflebebisa da Tavisuflebebis

dacvas marTlsawinaaRmdego xelyofisagan. (kanoni „policiis Ses-

axeb“)

11. privatizeba – fizikuri an iuridiuli pirebis mier an maTi

Page 108: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

108

gaerTianebebis mier saxelmwifo qonebaze an adgilobrivi TviTm-

marTveli erTeulis qonebaze sakuTrebis uflebis SeZena kanoniT

dadgenili wesiT. (kanoni „saxelmwifo qonebis da adgilobrivi TviTm-

marTveli erTeulis qonebis privatizebisa da sargeblobis uflebiT

gacemis Sesaxeb“)

12. privatizeba pirdapiri miyidvis formiT – saxelmwifos mier

pirdapiri miyidvis gziT ijariT gacemuli saxelmwifo sakuTrebis

sasoflo-sameurneo miwis nakveTze sakuTrebis uflebis gadacema mi-

wis nakveTis moijarisaTvis. („kanoni saxelmwifo sakuTrebaSi arse-

buli sasoflo-sameurneo daniSnulebis miwis privatizebis Sesaxeb“)

13. privatizeba saxelmwifo qonebis da adgilobrivi TviTmmarTve-

li erTeulis qonebis pirdapiri miyidvis formiT - qonebis priva-

tizebis forma, romlis mizania, sakuTrebis ufleba gadaeces im myid-

vels, romelic srulad da keTilsindisierad Seasrulebs saxelmwifo

qonebis da adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis qonebis pirdapiri

miyidvis formiT privatizebisaTvis dadgenil pirobas (pirobebs),

xolo Tu pirdapiri miyidva xorcieldeba konkurentuli SerCevis

safuZvelze – sakuTrebis ufleba mianiWos im dainteresebul pirs

(potenciur investors), romelic srulad da keTilsindisierad Sea-

srulebs saxelmwifo qonebis an/da adgilobrivi TviTmmarTveli er-

Teulis qonebis konkurentuli SerCevis safuZvelze pirdapiri miyid-

vis formiT privatizebisas dadgenil pirobas (pirobebs). saxelmwifo

qonebis da adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis qonebis pirdapiri

miyidvisa da konkurentuli SerCevis safuZvelze pirdapiri miyidvis

Sesaxeb gadawyvetilebebs iRebs da Sesabamis pirobebs adgens saqa-

rTvelos prezidenti. (kanoni „saxelmwifo qonebis da adgilobrivi

TviTmmarTveli erTeulis qonebis privatizebisa da sargeblobis

uflebiT gacemis Sesaxeb“)

14. privilegia absoluturi – kanoniT gaTvaliswinebuli pasux-

ismgeblobisagan piris sruli da upirobo ganTavisufleba. (kanoni

„sityvisa da gamoxatvis Tavisuflebis Sesaxeb“)

15. privilegia aRmasrulebeli – sajaro dawesebulebebisa da saja-

ro mosamsaxureebis gaTavisufleba am TaviT gaTvaliswinebuli mova-

leobebisagan. („zogadi administraciuli kodeqsi“)

16. privilegia kvalificiuri – kanoniT gaTvaliswinebuli pasux-

ismgeblobisagan piris nawilobriv an pirobiT ganTavisufleba. sa-

samarTlos dasabuTebuli gadawyvetilebiT pirma braleuli qmedebis

CadenisaTvis SeiZleba dakargos privilegia, Tu es aucilebelia le-

gitimuri miznis misaRwevad. (kanoni „sityvisa da gamoxatvis Tavisu-

flebis Sesaxeb“)

17. probaciis biuro - pirobiT msjavrdebulis yofaqcevis kontro-

Page 109: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

109

lis da mis daxmarebis ganmaxorcielebeli oregano, romelic Tvaly-

urs adevnebs piris mier misTvis dakisrebuli movaleobis Sesrule-

bas, xolo misi Seusruleblobis Sesaxeb dauyovnebliv acnobebs sa-

samarTlos. („saqarTჳelos sisxlis samarTlis kodeqsi“)

18. prokurori – generaluri prokurori, misi pirveli moadgile da

moadgile, avtonomiuri respublikis, q. Tbilisis, saolqo, raionuli

(saqalaqo), specializebuli prokuraturis prokurori, sagangebo

mniSvnelobis saqmeTa prokurori, ufrosi prokurori da prokurori,

prokuror-kriminalisti, prokuror-staJiori, agreTve prokuratu-

ris im departamentis, sammarTvelos, ganyofilebisa da maTTan gaTana-

brebuli struqturuli danayofis ufrosebi da maTi moadgileebi,

romlebic uSualod axorcieleben sisxlis samarTlis saproceso

kanonmdeblobiT gaTvaliswinebul funqciebs, aseve calkeul SemTx-

vevaSi prokuraturis is muSaki, romelic uSualod ar axorcielebs

sisxlis samarTlis saproceso kanonmdeblobiT gaTvaliswinebul

funqciebs, magram romelsac Cabarebuli aqvs prokuraturis muSakTa

sakvalifikacio gamocda da generaluri prokuroris gadawyvetile-

biT dakisrebuli aqvs prokuroris uflebamosileba. (organuli kano-

ni „prokuraturis Sesaxeb“)

19. prokuraturis gamomZiebeli - gansakuTrebuli mniSvnelobis

saqmeTa ufrosi gamomZiebeli, gansakuTrebuli mniSvnelobis saqmeTa

gamomZiebeli, ufrosi gamomZiebeli, gamomZiebeli, staJior-gamomZie-

beli. (organuli kanoni „prokuraturis Sesaxeb“)

20. prokuraturis muSaki – prokurori, prokuraturis gamomZiebe-

li, prokuraturis mrCeveli, prokuraturis staJiori, prokuratu-

ris damxmare mosamsaxure da prokuraturis StatgareSe mosamsaxure.

(organuli kanoni „prokuraturis Sesaxeb“)

21. prokuraturis staJiori – generalur prokuraturaSi, afxa-

zeTisa da aWaris avtonomiuri respublikebis prokuraturebSi, q.

Tbilisis, saolqo, raionul (saqalaqo) da specializebul prokura-

turebSi struqturuli danayofis prokuroris, ufrosi gamomZieb-

lisa da gamomZieblis Tanamdebobaze an am Tanamdebobis gareSe sta-

Jirebaze daniSnuli umaRlesi iuridiuli ganaTlebis mqone piri,

romelsac Cabarebuli aqvs prokuraturis muSakTa sakvalifikacio

gamocda. (organuli kanoni „prokuraturis Sesaxeb“)

22. prokuraturis mrCeveli – piri, romelic iniSneba prokuraturis

im departamentis, sammarTvelos, ganyofilebisa da maTTan gaTanabre-

buli struqturuli danayofis StatiT gaTvaliswinebul Tanamdebo-

baze, romlis funqcias ar warmoadgens sisxlis samarTlis saproceso

kodeqsiT gaTvaliswinebul uflebamosilebebis ganxorcieleba da ar

ganekuTvneba prokuraturis damxmare da StatgareSe mosamsaxuris.

(organuli kanoni „prokuraturis Sesaxeb“)

Page 110: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

110

23. prokuraturis damxmare mosamsaxure – teqnikuri muSaki, ro-

melic SromiTi xelSekrulebiT miiReba prokuraturis StatiT gaT-

valiswinebul damxmae mosamsaxuris Tanamdebobaze. (organuli kanoni

„prokuraturis Sesaxeb“)

24. prokuraturis StatgareSe mosamsaxure – piri, romelic dan-

iSvniT an SromiTi xelSekrulebiT garkveuli vadiT miiReba proku-

raturis sistemaSi aramudmiv amocanaTa Sesasruleblad. (organuli

kanoni „prokuraturis Sesaxeb“)

25. produqcia – saqarTvelos brunvaSi arsebuli saqoneli an momsax-

ureba miuxedavad imisa gankuTvnilia Tu ara igi uSualod momxmare-

blisaTvis, romelic mowodebulia an sxvagvarad aris xelmisawvdomi

komerciuli an arakomerciuli miznebisaTvis. (kanoni standartiza-

ciis Sesaxeb)

26. produqcia kontrafaqciuli - nebismieri saqoneli, maT Soris,

SesafuTi saqoneli, romelzedac unebarTvodaa moTavsebuli im sa-

saqonlo niSnis identuri sasaqonlo niSani, romelic kanonierad aris

registrirebuli am saqonelTan dakavSirebiT an arsebiTad ar gan-

sxvavdeba aRniSnuli sasaqonlo niSnisagan, da, aqedan gamomdinare,

arRvevs saqarTvelos kanonmdeblobiT dadgenil sasaqonlo niSnis

mflobelis uflebebs. (kanoni „inteleqtualur sakuTrebasTan daka-

vSirebul sasazRvro RonisZiebaTa Sesaxeb“)

27. prokura - generaluri savaWro mindobiloba, romelic regis-

trirdeba samewarmeo reestrSi. prokura iZleva uflebamosilebas,

sasamarTlosa da sxva urTierTobebSi ganxorcieldes yvela im saxis

saqmianoba da samarTlebrivi moqmedeba, romlebic dakavSirebulia

sawarmos funqcionirebasTan. (kanoni „mewarmeTa Sesaxeb“)

28. profesiuli kavSiri - saqarTvelos samoqalaqo kodeqsiT gansaz-

Rvruli wesiT Seqmnili arasamewarmeo (arakomerciuli) iuridiuli

piri, saqmianobis mixedviT – saerTo sawarmoo, profesiuli intere-

sebiT dakavSirebul pirTa (muSakTa) nebayoflobiTi sazogadoebrivi

gaerTianeba (organizacia), romlis mizania Tavisi wevrebis SromiTi,

socialur-ekonomikuri da samarTlebrivi uflebebisa da interesebis

dacva da warmomadgenloba. (kanoni „profesiuli kavSirebis Sesaxeb“)

29. proficiti - erTi mxriv, biujetis Semosavlebsa da fulad grant-

ebs da, meore mxriv, xarjebsa da dakreditebas Soris dadebiTi sxvao-

ba

30. profesori sruli – umaRlesi saganmanaTleblo dawesebulebis

akademiuri Tanamdebobis mqone piri, romelic uZRveba saswavlo pro-

cess da xelmZRvanelobs studentebis samecniero-kvleviT muSaobas.

(kanoni „umaRlesi ganaTlebis Sesaxeb“)

Page 111: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

111

31. profilaqtikuri mkurnaloba – samedicino intervenciebis ganx-

orcieleba (vaqcinacia, specifikuri medikamentebis miReba) gadamde-

bi daavadebebis gavrcelebis prevenciis mizniT risk-jgufis pacien-

tebSi „sazogadoebrivi janmrTelobis Sesaxeb“

32. profilaqtikuri acra – adamianis organizmSi vaqcinis Seyvana

(vaqcinacia) gadamdebi daavadebebisadmi specifikuri imunitetis gan-

viTarebis mizniT; „sazogadoebrivi janmrTelobis Sesaxeb“

33. profilaqtikuri acrebis erovnuli kalendari – im infeqciuri

daavadebebis sia, romelTaTvisac saWiroa profilaqtikuri acra, da

profilaqtikuri acrebis Catarebis asakobrivi maCveneblebi, vadebi

da wesebi; „sazogadoebrivi janmrTelobis Sesaxeb“

34. paTogenuri biologiuri agenti – mikroorganizmi, biologiuri

warmoSobis Sxami, agreTve maTi Semcveli nebismieri warmoSobis obi-

eqti da masala; „sazogadoebrivi janmrTelobis Sesaxeb“

35. profesia regulirebadi – profesia, romliT saqmianobis gansax-

orcieleblad pirma unda miiRos saqarTvelos kanonmdeblobiT dad-

genili formaluri ganaTleba da Caabaros Sesabamisi sasertifikacio

gamocda (kanoni „profesiuli ganaTlebis Sesaxeb“)

36. profesiuli ganaTleba – saxelobo an/da profesiuli umaRlesi

ganaTleba, romlis mizania piris momavali profesiuli saqmianobi-

saTvis momzadeba (kanoni „profesiuli ganaTlebis Sesaxeb“)

37. profesiuli gadamzadeba – swavlebis procesi, romlis mizania

moicavs adre miRebulisagan gansxvavebuli profesiuli codnis SeZe-

na da Sesabamisi unar-Cvevebis gamomuSaveba, rac ganpirobebulia pro-

fesiuli saqmianobis xasiaTisa da Sinaarsis Secvlis aucileblobiT

(kanoni „profesiuli ganaTlebis Sesaxeb“)

38. profesiuli orientacia – RonisZiebaTa sistema, romelic uz-

runvelyofs mTeli sicocxlis ganmavlobaSi piris Semdgomi gana-

Tlebisa da dasaqmebis SesaZleblobaTa, sxvadasxva saxis saqmianobis

specifikis, profesiaTa Sesaxeb informaciasTan daSvebis xelmisawv-

domobas da xels uwyobs mas, profesia airCios individualuri Ta-

viseburebebis, midrekilebebisa da SesaZleblobaTa gaTvaliswinebiT

(kanoni „profesiuli ganaTlebis Sesaxeb“)

39. profesiuli saganmanaTleblo standarti – dokumenti, ro-

melic adgens standartuli saxelobo saganmanaTleblo programis

Seqmnis pirobebsa da wess (kanoni „profesiuli ganaTlebis Sesaxeb“)

40. profesiuli standarti – erovnuli profesiuli saagentos mier

damtkicebuli, profesiul kvalifikaciaTa CarCos Semadgeneli doku-

Page 112: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

112

menti, romliTac gansazRvrulia is profesiuli codna, unar-Cvevebi

da kompetenciebi, romlebsac unda flobdes konkretuli profesiis

warmomadgeneli (kanoni „profesiuli ganaTlebis Sesaxeb“)

41. profesiuli studenti – piri, romelic swavlobs saxelobo sa-

ganmanaTleblo programiT (kanoni „profesiuli ganaTlebis Sesaxeb“)

42. profesiuli swavlebis centri/profesiuli saganmanaTleblo

dawesebuleba – sajaro an kerZo samarTlis samewarmeo an arasame-

warmeo (arakomerciuli) iuridiuli piri, romelic axorcielebs sax-

elobo saganmanaTleblo programebs (kanoni „profesiuli ganaTlebis

Sesaxeb“)

43. profesiul kvalifikaciaTa CarCo – dokumenti, romelSic

sistematizebulia saqarTveloSi arsebuli saxelobo da profesiuli

umaRlesi ganaTlebis Sesabamisi yvela profesia, kvalifikacia, kval-

ifikaciis done da profesiuli standarti (kanoni „profesiuli gana-

Tlebis Sesaxeb“)

44. praqtika saswavlo – saxelobo saganmanaTleblo programis Se-

sabamisi praqtikuli saqmianoba, romelic xorcieldeba praqtikuli

swavlebisaTvis specialurad Seqmnil garemoSi –profesiuli swav-

lebis centrSi an mis farglebs gareT (kanoni „profesiuli gana-

Tlebis Sesaxeb“)

45. praqtika sawarmoo – profesiuli studentis mier ganxorciele-

buli saqmianoba, romelic saqarTvelos kanonmdeblobiT dadgenili

wesiT anazRaurdeba damsaqmeblis mier da romlis mizania profesiu-

li studentis profesiuli unar-Cvevebis ganviTareba (kanoni „profe-

siuli ganaTlebis Sesaxeb“)

46. prevencia [laT. praeventio] - 1. winaswari zomebis miReba risame Ta-

vidan asacileblad. 2. RonisZiebaTa erToblioba, romelic miznad

isaxavs piris ojaxur garemoSi aRzrdis upiratesi uflebis dacvas da

misi mSobelTa mzrunvelobamoklebulad cnobisTvis Tavis aridebas

(kanoni „socialuri daxmarebis Sesaxeb“)

47. pirobebi salicenzio – kanoniT dadgenili moTxovnebisa da in-

formaciis amomwuravi nusxa, romelTac unda akmayofilebdes li-

cenziis maZiebeli licenziis misaRebad da licenziiT gansazRvruli

saqmianobis ganxorcielebisas. (kanoni „licenziebisa da nebarTvebis

Sesaxeb“)

48. pirobebi sanebarTvo – kanoniT an kanonis safuZvelze adgilo-

brivi TviTmmarTvelobis (mmarTvelobis) warmomadgenlobiTi orga-

nos gadawyvetilebiT dadgenili moTxovnebisa da informaciis amom-

wuravi nusxa, romelTac unda akmayofilebdes nebarTvis maZiebeli

Page 113: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

113

nebarTvis misaRebad da nebarTviT gansazRvruli qmedebis ganxor-

cielebisas. (kanoni „licenziebisa da nebarTvebis Sesaxeb“)

r

1. radionuklidebi – radioaqtiuri elementebi (stronciumi, cezi-

umi da sxva), romlebic niadagSi SeiZleba moxvdes sxvadasxva gziT.

(kanoni „niadagebis konservaciisa da nayofierebis aRdgena-gaum-

jobesebis Sesaxeb“)

2. ranJireba absoluturi quliT/qulebiT – saqarTvelos gana-

Tlebisa da mecnierebis saministros mier dadgenili wesiT gamocdebis

erovnuli centris mier dadgenili da saqarTvelos ganaTlebisa da

mecnierebis saministros mier damtkicebuli, abiturientis mier er-

Tiani erovnuli gamocdebis Sedegad mopovebuli absoluturi qu-

lis/qulebis mixedviT dadgenili CamonaTvali, romliTac irkveva,

Tu romelma abiturientma moipova saxelmwifo saswavlo granti umaR-

les saganmanaTleblo dawesebulebaSi erTiani erovnuli gamocdebis

safuZvelze Caricxvis SemTxvevaSi. (kanoni „umaRlesi ganaTlebis Ses-

axeb“)

3. ranJireba koeficientebiT – gamocdebis erovnuli centris mier

dadgenili da saqarTvelos ganaTlebisa da mecnierebis saministros

mier damtkicebuli, abiturientis mier erTiani erovnuli gamocdebis

Sedegad mopovebuli qulis/qulebis gadaTvlis Sedegad dadgenili

CamonaTvali fakultetebis mier winaswar dadgenili koeficientebis

mixedviT. am gadaTvlis Sedegad abiturientebi nawildebian konkre-

tuli umaRlesi saganmanaTleblo dawesebulebebis fakultetebze.

(kanoni „umaRlesi ganaTlebis Sesaxeb“)

4. ratifikacia (damtkiceba, SeerTeba) - saxelmwifos mier misTvis

saerTaSoriso xelSekrulebis savaldebulod aRiarebaze Tanxmobis

gamoxatvis forma.

5. rasobrivi diskriminacia - qmedeba, Cadenili erovnuli an raso-

brivi mtrobis an ganxeTqilebis Camogdebis, erovnuli pativisa da

Rirsebis damcirebis mizniT, agreTve rasis, kanis feris, socialuri

kuTvnilebis, erovnuli an eTnikuri warmomavlobis niSniT adamianis

uflebebis pirdapiri an arapirdapiri SezRudva, anda imave niSniT

adamianisaTvis upiratesobis miniWeba (kanoni „sisxlis samarTlis

kodeqsi“)

6. reabilitacia [laT.rehabilitatio] da reabilitireba - 1.usafuZvlod

Selaxuli Rirsebis, patiosani sxeulis aRdgena; CamorTmeul ufle-

baTa aRdgena. 2.(medic.). im pirTa janmrTelobisa da Sromisunariano-

Page 114: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

114

bis aRdgena, romelTac gadatanil daavadebaTa an travmebis Sedegad

SezRuduli aqvT fizikuri da fsiqikuri SesaZleblobani.

7. registracia dauzustebeli maxasiaTeblebiT – uZrav nivTze

uflebis registracia sakadastro azomviTi naxazis moTxovnis ga-

reSe, uflebis damadasturebel dokumentSi warmodgenili uZravi

nivTis teqnikuri maxasiaTeblebis safuZvelze, romelic dasturdeba

am uflebis dadgenis Sesaxeb dokumentiT (kanoni „gadaxdisuunarobis

saqmis warmoebis Sesaxeb“)

8. reglamenti [frang.reglement]- 1.krebis, yrilobis, konferenciisa

da misT. Catarebis wesi. 2. erToblioba wesebisa, romlebic gansaz-

Rvravs saxelmwifo an adgilobrivi TviTmmarTvelobis organoTa,

dawesebulebaTa, organizaciaTa uflebamosilebas, struqturas da

muSaobis organizacias.

9. regulirebadi profesia – saqmianoba, romlis winapirobaa, Se-

sabamisi akademiuri xarisxis an profesiuli umaRlesi ganaTlebis

kvalifikaciis garda, saxelmwifo sasertifikacio gamocda. (kanoni

„umaRlesi ganaTlebis Sesaxeb“)

10. rezidenti [frang.resident]-1.dazvervis saidumlo warmomadgeneli

ucxo saxelmwifos garkveul raionSi. 2. romelime qveynis moqalaqe,

romelic mudivad ucxo qveyanaSi cxovrobs.

11. reklama – komerciuli, socialuri an winasaarCevno reklama,

garda mauwyeblis mier sakuTar an damoukidebel programasTan daka-

vSirebiT gakeTebuli gancxadebisa, romelic aris fizikur an iurid-

iul pirze, saqonelze, momsaxurebaze, samuSaoze, ideasa da wamowye-

baze nebismieri saSualebiTa da formiT gavrcelebuli informacia,

romelic gamiznulia pirTa ganusazRvreli wrisaTvis da emsaxureba

fizikuri an iuridiuli piris, saqonlis, momsaxurebis, samuSaos,

ideisa da wamowyebisadmi interesis formirebasa da SenarCunebas,

agreTve saqonlis, momsaxurebis, samuSaos, ideisa da wamowyebis real-

izaciis xelSewyobas. (kanoni „reklamis Sesaxeb“, kanoni „mauwyeblobis

Sesaxeb“)

12. reklama arasaTanado - arakeTilsindisieri, arasarwmuno, arae-

Tikuri, aSkarad yalbi an sxva reklama, romelSic darRveulia misi

Sinaarsis, drois, adgilis an gavrcelebis wesis Sesaxeb saqarTvelos

kanonmdeblobiT dadgenili moTxovnebi. (kanoni „reklamis Sesaxeb“)

13. reklama arakeTilsindisieri - reklama, romelic Seicavs reklam-

irebadi saqonlis arakoreqtul Sedarebebs sxva fizikur da iuridi-

ul pirTa saqonelTan, konkurentis an mesame piris saxelis, Rirsebisa

da reputaciis Semlaxav gamoTqmebs, axdens im fizikur da iuridiul

pirTa diskreditirebas, romlebic ar sargebloben reklamirebadi

Page 115: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

115

saqonliT, agreTve romelsac fizikur pirTa ndobis anda maTi cod-

nisa da gamocdilebis ukmarisobis borotad gamoyenebiT SecdomaSi

Sehyavs momxmarebeli reklamirebadi saqonlis Tvisebebis Sesaxeb.

(kanoni „reklamis Sesaxeb“)

14. reklama arasarwmuno - reklama, romelic Seicavs sinamdviles-

Tan Seusabamo monacemebs reklamis damkveTis, saqonlis Tvisebebis,

Semadgenlobis, damzadebis adgilis,wesis, TariRis, daniSnulebis,

samomxmareblo Tvisebebis, gamoyenebis pirobebis, sertifikatis

niSnebis, saxelmwifo standartebTan Sesabamisobis, raodenobis, ba-

zarze saqonlis arsebobis, misi aRniSnuli raodenobiT miTiTebul

adgilze da vadaSi SeZenis SesaZleblobis, reklamis gavrcelebisas

saqonlis Rirebulebis (fasis), anazRaurebis damatebiTi pirobebis,

saqonlis mitanis, dabrunebis, SekeTebis, sagarantio valdebule-

bebis, vargisianobis vadis, saxelmwifo simbolikis (droSa, gerbi,

himni) gamoyenebis uflebis,oficialuri aRiarebis (madlobis, prize-

bis, diplomebisa da sxva jildoebis miReba), gamokvlevisa da gamoc-

dis Sedegebis, saqonelze moTxovnis faqtobrivi moculobis Sesaxeb.

(kanoni „reklamis Sesaxeb“)

15. reklama araeTikuri - reklama, romelic fizikur pirTa erovnebis,

rasis, profesiis, socialuri kuTvnilebis, asakis, sqesis, enis, reli-

giis, politikuri da filosofiuri mrwamsis mimarT Seuracxmyofeli

sityvebisa da Sedarebebis gamoyenebiT arRvevs sayovelTaod aRiare-

bul humanur da zneobriv normebs, xelyofs erovnul da msoflio

kulturul saganZurSi Semaval xelovnebis obieqtebs, istoriul

da arqiteqturul Zeglebs, bRalavs saxelmwifo simbolikas (droSa,

gerbi, himni), saqarTvelos an sxva saxelmwifos erovnul valutas, re-

ligiur simboloebs, fizikur an iuridiul pirebs, maT saqmianobas,

profesias an saqonels. (kanoni „reklamis Sesaxeb“)

16. reklama aSkarad yalbi - reklama, romlis meSveobiTac reklamis

damkveTs (reklamis mwarmoebels, reklamis gamavrcelebels) ganz-

rax Sehyavs SecdomaSi reklamis momxmarebeli. (kanoni „reklamis Ses-

axeb“)

17. reklama SedarebiTi – reklama, romelic pirdapir an iribad

miuTiTebs konkurentze an iseT saqonelze an/da momsaxurebaze, rom-

lebic SeTavazebulia konkurentis mier. (kanoni „reklamis Sesaxeb“)

18. reklama komerciuli – reklama safasuris an sxva ekonomikuri

sargeblis sanacvlod, romelic emsaxureba mewarmis, saqonlis, mom-

saxurebis, samuSaos, komerciuli ideisa da wamowyebisadmi interesis

formirebasa da SenarCunebas, agreTve saqonlis, momsaxurebis, sa-

muSaos, komerciuli ideisa da wamowyebis realizaciis xelSewyobas.

(kanoni „mauwyeblobis Sesaxeb“)

Page 116: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

116

19. reklama socialuri – sazogadoebrivi sikeTis xelSewyobisa da

saqvelmoqmedo miznebis miRwevisaken mimarTuli reklama, romelic

ar aris arc komerciuli da arc winasaarCevno reklama da ar Seicavs

kerZo samarTlis iuridiuli piris an samTavrobo dawesebulebis,

agreTve maT mier gaweuli momsaxurebis reklamas. (kanoni „mauwye-

blobis Sesaxeb“)

20. reklama winasaarCevno – reklama, romelic miznad isaxavs saqa-

rTvelos prezidentis, parlamentis, adgilobrivi TviTmmarTvelo-

bis warmomadgenlobiTi organos – sakrebulos, gamgeblisa da meris

arCevis xelSewyobas. (kanoni „mauwyeblobis Sesaxeb“)

21. reklama samauwyeblo – mauwyeblis mier gavrcelebuli (gadace-

muli) komerciuli, socialuri an winasaarCevno reklama, garda mau-

wyeblis mier sakuTar an damoukidebel programasTan dakavSirebiT

gakeTebuli gancxadebisa, romelic aris fizikur an iuridiul pirze,

saqonelze, momsaxurebaze, samuSaoze, ideasa da wamowyebaze nebism-

ieri saSualebiTa da formiT gavrcelebuli informacia, romelic ga-

miznulia pirTa ganusazRvreli wrisaTvis da emsaxureba fizikuri an

iuridiuli piris, saqonlis, momsaxurebis, samuSaos, ideisa da wamow-

yebisadmi interesis formirebasa da SenarCunebas, agreTve saqonlis,

momsaxurebis, samuSaos, ideisa da wamowyebis realizaciis xelSewyo-

bas. (kanoni „reklamis Sesaxeb“)

22. reklama Tambaqos nawarmis - reklama, romelic Seicavs Tambaqos

nawarmis an Tambaqos nawarmis mwarmoebeli firmis sasaqonlo niSans,

logotips, Tambaqos nawarmis, misi kolofis, yuTis, moxmarebis pro-

cesis an masTan dakavSirebuli qmedebis demonstrirebas. (kanoni „rek-

lamis Sesaxeb“)

23. reklama alkoholiani sasmelis - reklama, romelic Seicavs

alkoholiani sasmelis an alkoholiani sasmelis mwarmoebeli firmis

sasaqonlo niSans, logotips, alkoholiani sasmelis, misi taris, mox-

marebis procesis an masTan dakavSirebuli qmedebis demonstrirebas.

(kanoni „reklamis Sesaxeb“)

24. reklama magari spirtiani sasmelis - alkoholiani sasmelis

reklama, romlis SemadgenlobaSi spirtis Semcveloba aRemateba 14

procents. (kanoni „reklamis Sesaxeb“)

25. reklama seqsualuri xasiaTis produqciis – reklama, romelic

Seicavs im produqciis demonstrirebas, romelic emsaxureba seqsua-

luri moTxovnilebebis dakmayofilebas, maT Soris, seqsualuri dar-

Rvevebis profilaqtikisa da mkurnalobisaTvis gankuTvnili samedi-

cino nawarmisa. (kanoni „reklamis Sesaxeb“)

26. reklamis damkveTi - fizikuri an iuridiuli piri, romelic war-

Page 117: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

117

moadgens sareklamo informaciis wyaros misi Semdgomi warmoebis,

ganTavsebisa da gavrcelebisaTvis. (kanoni „reklamis Sesaxeb“)

27. reklamis mwarmoebeli - fizikuri an iuridiuli piri, romelic

sareklamo informacias mza saxes aZlevs ganTavsebisa da gavrcelebi-

saTvis. (kanoni „reklamis Sesaxeb“)

28. reklamis gamavrcelebeli - fizikuri an iuridiuli piri,romelic

ganaTavsebs da/an avrcelebs reklamas qonebis (maT Soris, radio-

da telemauwyeblobis teqnikuri saSualebebis,kavSirgabmulobis

arxebis, saeTero drois da sxva saSualebebis) gamoyenebiT. (kanoni

„reklamis Sesaxeb“)

29. reklamis momxmarebeli - fizikuri an iuridiuli piri, romlis

sayuradRebod da/an romelze Sesabamisi zegavlenis mosaxdenadac

vrceldeba sareklamo informacia. (kanoni „reklamis Sesaxeb“)

30. rekonstruqcia – Senoba-nagebobis gabaritebis Secvlis, ga-

dakeTebis, aRdgena-reabilitaciis an/da regeneracia-adaptaciis

mizniT ganxorcielebuli samSeneblo samuSaoebi, romlebic iwvevs

misi konstruqciuli elementebis cvlilebebs. (kanoni „mSeneblobis

nebarTvis Sesaxeb“)

31. rekultivacia – sxvadasxva faqtorTa zemoqmedebis Sedegad da-

zianebuli miwebis aRdgena da sasoflo-sameurneo aTviseba. (kanoni

„niadagebis konservaciisa da nayofierebis aRdgena-gaumjobesebis

Sesaxeb“)

32. rekultivacia – arqeologiuri samuSaoebis dasrulebis Sem-

deg, Seswavlili obieqtis (teritoriis) konservaciis an/da garemos

Tavdapirveli saxiT aRdgenis mizniT miwis feniT xelaxla dafarva

„kulturuli memkvidreobis Sesaxeb“

33. rekonstruqcia – uZravi qonebis saxecvlileba, romlis Sedega-

dac arsebiTad Seicvala qonebis farTobi da sabazro Rirebuleba

(kanoni „yofil samxreT oseTis avtonomiur olqSi konfliqtis Sede-

gad saqarTvelos teritoriaze dazaralebulTa qonebrivi restitu-

ciisa da kompensaciis Sesaxeb“)

34. reestri samoqalaqo - saqarTvelos moqalaqeobis sakiTxTa, samo-

qalaqo aqtebis registraciis, sacxovrebeli adgilis mixedviT fizi-

kur pirTa registraciis, saqarTvelos moqalaqis piradobis mowmobis,

binadrobis mowmobisa da pasportis gacemis registraciis monacemTa

sistemuri erToblioba. (kanoni „saxelmwifo reestris Sesaxeb“)

35. reestri kerZo samarTlis arasamewarmeo (arakomerciuli)

iuridiuli pirebis - arasamewarmeo (arakomerciuli) iuridiuli

Page 118: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

118

pirebis Sesaxeb monacemTa sistemuri erToblioba. (kanoni „saxelm-

wifo reestris Sesaxeb“)

36. reestri moqalaqeTa politikuri gaerTianebebis (partiebis) -

moqalaqeTa politikuri gaerTianebebis (partiebis) Sesaxeb monacem-

Ta sistemuri erToblioba. (kanoni „saxelmwifo reestris Sesaxeb“)

37. reestri makontrolebel organoTa - samewarmeo saqmianobaze

kontrolis ganmaxorcielebeli organoebis Sesaxeb monacemTa siste-

muri erToblioba. (kanoni „saxelmwifo reestris Sesaxeb“)

38. reestri sajaro - nivTsa da aramaterialur qonebriv sikeTeze

uflebaTa, yadaRisa da sagadasaxado giravnobis/ipoTekis warmo-

Sobis, maTSi cvlilebisa da maTi Sewyvetis, aseve uZrav nivTze sa-

kuTrebis uflebis mitovebis warmoSobisa da masSi cvlilebis Sesaxeb

monacemTa erToblioba. (kanoni „saxelmwifo reestris Sesaxeb“)

39. reestri normatiuli aqtebis - „normatiuli aqtebis Sesaxeb“

saqarTvelos kanoniT dadgenili wesiT registrirebuli normatiuli

aqtebis Sesaxeb monacemTa sistemuri erToblioba. (kanoni „saxelm-

wifo reestris Sesaxeb“)

40. reestri fasiani qaRaldebis – reestri, romelsac awarmoebs emi-

tenti an fasiani qaRaldebis registratori da romelSic aRniSnulia

registrirebuli mflobelebisa da maT mflobelobaSi arsebuli fa-

siani qaRaldebis raodenoba, klasi da maTTan dakavSirebuli, kanon-

mdeblobiT gansazRvruli sxva informacia. (kanoni „fasiani qaRal-

debis bazris Sesaxeb“)

41. repatriantis statusis maZiebeli piri – am kanoniT dadgenili

wesiT repatriantis statusis maZieblad aRricxuli piri;„yofili

ssrk-is mier XX saukunis 40-ian wlebSi saqarTvelos ssr-idan iZule-

biT gadasaxlebul pirTa repatriaciis Sesaxeb“

42. repatrianti – piri, romelmac am kanoniT dadgenili wesiT moipo-

va repatriantis statusi; „yofili ssrk-is mier XX saukunis 40-ian

wlebSi saqarTvelos ssr-idan iZulebiT gadasaxlebul pirTa repa-

triaciis Sesaxeb“

43. reproducireba – nawarmoebis, momijnave uflebis obieqtis an mo-

nacemTa bazis pirdapir an arapirdapir, mTlianad an misi nawilis erTi

an erTze meti aslis damzadeba nebismieri saSualebiTa da formiT,

maT Soris, xmisa da videoCanaweris formiT. reproducirebad aseve

CaiTvleba Cawera droebiTi an mudmivi SenaxvisaTvis, eleqtronuli

(cifrulis CaTvliT), optikuri an manqaniT wakiTxvadi sxva formiT.

(kanoni „saavtori da momijnave uflebebis Sesaxeb“)

Page 119: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

119

44. reprografiuli gamravleba (aslis gadaReba) – werilobiTi an

grafikuli saSualebiT gamoxatuli nawarmoebis, monacemebis an sxva

masalis originalis an aslis faqsimiluri reproducireba nebismieri

zomiT, fotokopirebis an sxva teqnikuri saSualebis gamoyenebiT. re-

prografiul gamravlebad ar CaiTvleba Cawera eleqtronuli (cifru-

lis CaTvliT), optikuri an manqaniT wakiTxvadi sxva formiT. (kanoni

„saavtori da momijnave uflebebis Sesaxeb“)

45. reJimi kontrteroristuli operaciis Catarebis zonaSi – gan-

sakuTrebuli mdgomareoba, romelic SeiZleba damyardes droebiT,

kontrteroristuli operaciis Catarebis periodSi da romelic iT-

valiswinebs terorizmTan brZolis subieqtebisaTvis kanoniT gansaz-

Rvruli specialuri uflebamosilebis miniWebas, romelic aucile-

belia mZevalTa ganTavisuflebisaTvis, adamianis sicocxlisa da

janmrTelobis usafrTxoebis uzrunvelyofisaTvis, saxelmwifo xe-

lisuflebisa da adgilobrivi TviTmmarTvelobis organoebis, dawe-

sebulebebis, sawarmoebisa da organizaciebis normaluri funqcioni-

rebisaTvis. „terorizmTan brZolis Sesaxeb“

46. restitucia qonebrivi – konfliqtis Sedegad saqarTvelos ter-

itoriaze dakarguli sacxovreblis an sxva uZravi qonebis kanonieri

mflobelisaTvis dabruneba (kanoni „yofil samxreT oseTis avtono-

miur olqSi konfliqtis Sedegad saqarTvelos teritoriaze dazara-

lebulTa qonebrivi restituciisa da kompensaciis Sesaxeb“)

47. restruqturizacia sawarmos (organizaciis) – sawarmos (orga-

nizaciis) safinanso-ekonomikuri mdgomareobis gasaumjobeseblad

mimarTuli samarTlebrivi, organizaciuli, teqnikuri, teqnologi-

uri da sxva saxis RonisZiebebis erToblioba. (kanoni „sagadasaxado

davalianebebisa da saxelmwifo sesxebis restruqturizaciis Ses-

axeb“)

48. restruqturizacia vadagadacilebuli sagadasaxado da sasesxo

davalianebebis – vadagadacilebuli sagadasaxado da sasesxo daval-

ianebebis, jarimebisa da maTze daricxuli sauravebis gayinva an/da

gadavadeba am kanoniT dadgenili wesiT. (kanoni „sagadasaxado daval-

ianebebisa da saxelmwifo sesxebis restruqturizaciis Sesaxeb“)

49. reintegracia – specializebul dawesebulebaSi ganTavsebuli

piris biologiur ojaxSi, meurvesTan (mzrunvelTan) sacxovreblad

dabruneba (kanoni „socialuri daxmarebis Sesaxeb“)

50. referendumi - saerTo-saxalxo gamokiTxva kenWisyriT, gansa-

kuTrebiT mniSvnelovani saxelmwifoebrivi sakiTxebis sabolood

gadasawyvetad. referendumi xalxis Zalauflebis ganxorcelebis

erT-erTi formaa, rac uzrunvelyofilia saqarTvelos konstituci-

iT. referendumi imarTeba saqarTvelos mTel teritoriaze. refer-

Page 120: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

120

endumi ewyoba sayovelTao, Tanaswori da nebis pirdapiri gamovlenis

mizniT, faruli kenWisyriT. moqalaqeebi referendumSi monawileoben

uSualod da piradad. referendumis yovel monawiles aqvs erTi xma.

referendumSi monawileoba Tavisufalia, moqalaqeebis neba-survi-

lis gamovlinebisadmi kontroli dauSvebelia. referendumi mzad-

deba da imarTeba Riad da sajarod. (organuli kanoni referendumis

Sesaxeb“)

51. reqtori – umaRlesi saganmanaTleblo dawesebulebis akademiuri

sabWos Tavmjdomare. (kanoni „umaRlesi ganaTlebis Sesaxeb“)

52. resursebi ganaxlebadi – bunebrivi resursebi, romlebic xasiaT-

deba TviTganaxlebiT. (kanoni „biologiuri agrowarmoebis ganxor-

cielebis Sesaxeb“)

53. reciklirebadi (meoreuli gamoyenebis) masala – masala an WurWe-

li, romlis xelmeored gamoyeneba SesaZlebelia (kanoni „biologiuri

agrowarmoebis ganxorcielebis Sesaxeb“)

54. riski – momxmareblis janmrTelobaze safrTxiT gamowveuli

arasasurveli zegavlenis da misi simZimis albaToba (kanoni „sursa-

Tis uvneblobisa da xarisxis Sesaxeb“)

55. riskis analizi – procesi, romelic moicavs 3 urTierTdakavSire-

bul komponents: riskis Sefasebas, riskis marTvas da riskis komunika-

cias (kanoni „sursaTis uvneblobisa da xarisxis Sesaxeb“)

56. riskis Sefaseba – mecnierulad dasabuTebuli procesi, romelic

moicavs 4 safexurs: safrTxis identificirebas, safrTxis daxasiaTe-

ba-aRweras, safrTxis gamovlenis Sefasebasa da riskis daxasiaTebas

(kanoni „sursaTis uvneblobisa da xarisxis Sesaxeb“)

57. riskis marTva – riskis Sefasebisagan gansxvavebuli procesi, rom-

lis drosac riskis Sefasebis Sedegebis gaTvaliswinebiT xdeba gadaw-

yvetilebis SerCeva SesaZlo alternativebs Soris samarTlebrivi

normebis farglebSi (kanoni „sursaTis uvneblobisa da xarisxis Ses-

axeb“)

58. riskis komunikacia – riskis analizis procesSi informaciisa

da daskvnebis Seuferxebeli gacvla mecnierebs, riskis Semfasebe-

lebs, riskis marTvaze pasuxismgebel pirebs, aseve momxmareblebs,

sursaTis/cxovelis sakvebis mwarmoeblebs/ distributorebs Soris

safrTxeebisa da riskebis, riskis Sefasebis Sedegebisa da riskis mar-

Tvis procesSi miRebuli gadawyvetilebebis saWiro ganmartebebis

CaTvliT (kanoni „sursaTis uvneblobisa da xarisxis Sesaxeb“)

59. roialti: a) sasargeblo wiaRiseulis mopovebisa da teqnogenuri

Page 121: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

121

warmonaqmnebis gadamuSavebis procesSi wiaRiT sargeblobis uflebis

safasuri; b) saavtoro uflebebis, programuli uzrunvelyofis, pat-

entis, naxazis, modelis, savaWro niSnis an sxva inteleqtualuri sa-

kuTrebis gamoyenebisaTvis an gamoyenebis uflebis sxva pirze gada-

cemisaTvis miRebuli Semosavali; g) samrewvelo, savaWro an samecnie-

ro-kvleviTi mowyobilobis gamoyenebisaTvis an gamoyenebis uflebis

sxva pirze gadacemisaTvis miRebuli Semosavali; d) nou-haus gamoy-

enebisaTvis miRebuli Semosavali; e) kinofilmebis, videofilmebis,

xmis Canawerebis an Caweris sxva saSualebaTa gamoyenebisaTvis an gam-

oyenebis uflebis sxva pirze gadacemisaTvis miRebuli Semosavali;

v) am uflebebTan dakavSirebiT teqnikuri daxmarebis gawevisaTvis an

am uflebaTa gamoyenebaze uaris TqmiT miRebuli Semosavali. („saga-

dasaxado kodeqsi“)

60. rwmunebuli – gubernatori - saqarTvelos kanonmdeblobiT

gansazRvrul administraciul-teritoriul erTeulebSi saqarT-

velos prezidentisa da saqarTvelos mTavrobis warmomadgeneli,

romelsac premier-ministrTan konsultaciis Semdeg Tanamdebobaze

niSnavs da Tanamdebobidan aTavisuflebs saqarTvelos prezidenti.

(kanoni „saqarTvelos mTavrobis struqturis, uflebamosilebisa da

saqmianobis wesis Sesaxeb“)

61. rwmunebuli gamgeobis/meriis - adgilobrivi TviTmmarTvelobis

sajaro moxele, romelsac „sajaro samsaxuris Sesaxeb“ saqarTvelos

kanoniT dadgenili wesiT, 1 wlis vadiT Tanamdebobaze niSnavs da

Tanamdebobidan aTavisuflebs gamgebeli (meri). rwmunebuli sakrebu-

los mier damtkicebuli debulebis Sesabamisad Tavis uflebamosile-

bas axorcielebs TviTmmarTvel erTeulSi Semaval dasaxlebaSi

(dasaxlebaTa jgufSi an dasaxlebis nawilSi). rwmunebulis ZiriTadi

funqciaa uzrunvelyos adgilobrivi TviTmmarTvelobis organoebT-

an mosaxleobis kavSiri. (organuli kanoni „adgilobrivi TviTmmarTv-

elobis Sesaxeb“).

s

1. saavtomobilo gza - 1. sainJinro nageboba, romlis daniSnulebaa

uzrunvelyos avtotransportisa da sxva TviTmaval saSualebebis

usafrTxo da moxerxebuli moZraoba dadgenili normatiuli siCqa-

reebiT, RerZuli datvirTebiT da gabaritebiT. saavtomobilo gzis

cnebaSi, rogorc misi Semadgeneli nawilebi, gaerTianebulia: miwis va-

kisi savali nawili, xidebi, gvirabebi, estakadebi, satransporto kvan-

Zebi, wyalgatari nagebobebi, sayrdeni kedlebi, gzis gaswvriv mdebare

savelosipedo da sacalfexo bilikebi, aseve gansxvisebis zolebi da

mis farglebSi arsebuli sxva sagzao nagebobani; moZraobis marTvisa

da regulirebis, teqnologiuri kavSiris, ganaTebis mowyobilobaTa

elementebi da sxva nagebobani, maT Soris specialuri daniSnulebis

satelefono kavSirebi, romlebic saWiroa saavtomobilo gzebis norm-

Page 122: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

122

aluri movla-Senaxvisa da funqcionirebisaTvis; saavtomobilo gze-

bis zeda sahaero sivrce satransporto saSualebebisaTvis dadgenili

gabaritebis farglebSi; Tovldamcavi da xmaurdamxSobi mowyob-

ilobani, satyeo Tovldamcavi zolebi, zvavsawinaRmdego, Rvarcof-

sawinaRmdego da wyalamridi nagebobani, gasaCerebeli da dasasvene-

beli moednebi da avariis sawinaRmdego jibeebi, romlebic SeiZleba

ganlagebuli iyos gansxvisebis zolis gareT, sagzao-saeqspluatacio

samsaxuris Senoba-nagebobani. (kanoni „saavtomobilo gzebis Sesaxeb“).

2. myari safaris mqone makavSirebeli savali zoli,rkinigzebisa da

asafren-dasajdomi moednebis garda, romelic Riaa saerTo moZrao-

bisaTvis da umTavresad gankuTvnilia sakuTari TvlebiT gadaadg-

ilebadi saavtomobilo satransporto saSualebebisaTvis, maT Soris,

xidebi, gvirabebi,mzidi konstruqciebi, gzaTa gadakveTebi, gzajva-

redinebi da gzaTa ganStoebebi. (kanoni „saavtomobilo transportis

Sesaxeb“).

2. sagadasaxado agenti - piri, romelmac am kodeqsiT dadgenil Sem-

TxvevaSi da dadgenili wesiT unda Seasrulos gadasaxadis gadamxdel-

is sagadasaxado valdebuleba. („saqarTvelos sagadasaxado kodeqsi“)

3. sagadasaxado valdebuleba - gadasaxadis gadamxdelis/saga-

dasaxado agentis, sxva valdebuli piris valdebuleba, gadaixados am

kodeqsiT dawesebuli da SemoRebuli gadasaxadi, agreTve am kodeqsiT

dawesebuli da adgilobrivi TviTmmarTvelobis warmomadgenlobiTi

organos normatiuli aqtiT SemoRebuli gadasaxadi, aseve dakisrebu-

li sagadasaxado sanqcia. („saqarTvelos sagadasaxado kodeqsi“)

4. sagadasaxado periodi - drois monakveTi, romliTac ganisaz-

Rvreba gadasaxadis gadamxdelis/sagadasaxado agentis, sxva valde-

buli piris sagadasaxado valdebuleba (gadasaxadis kuTvnili Tanxis

gadaxda) konkretuli gadasaxadis mimarT. („saqarTvelos sagadasaxa-

do kodeqsi“)

5. sagadasaxado moTxovna - sagadasaxado organos mier mxolod

am kodeqsiT dadgenili wesiT gamocemuli individualuri adminis-

traciul-samarTlebrivi aqti, romelic waredgineba gadasaxadis

gadamxdels/sagadasaxado agents an sxva valdebul pirs. „sagadasaxa-

do moTxovnis“ Sesruleba savaldebuloa am kodeqsiT gansazRvrul

SemTxvevebSi da dadgenili wesiT. („saqarTvelos sagadasaxado kod-

eqsi“)

6. sagadasaxado deklaracia - gadasaxadis gadamxdelis/sagadasaxa-

do agentis an sxva valdebuli piris werilobiT angariSgebas miRebuli

Semosavlebisa da gaweuli xarjebis, Semosavlis wyaroebis, gadasaxa-

diT dasabegri sxva obieqtebis, sagadasaxado SeRavaTebis, gamoan-

gariSebuli gadasaxadis Tanxis an/da gadasaxadis gamoangariSebasa da

gadaxdasTan dakavSirebuli sxva monacemebis Sesaxeb.(„saqarTvelos

Page 123: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

123

sagadasaxado kodeqsi“)

7. sagadasaxado angariS-faqtura - saqarTvelos finansTa minis-

tris mier dadgenili formis mkacri aRricxvis dokumenti, romli-

Tac dasturdeba dRg-iT dasabegri operaciis ganxorcielebis faqti.

(„saqarTvelos sagadasaxado kodeqsi“)

8. saSemosavlo gadasaxadi - sxvaoba kalendaruli wlis ganmav-

lobaSi miRebul erTobliv Semosavalsa da am periodisaTvis am kod-

eqsiT gaTvaliswinebuli gamoqviTvebis Tanxebs Soris. („saqarTvelos

sagadasaxado kodeqsi“)

9. sabaJo gadasaxadi - im saqonlis sabaJo Rirebuleba, romelic ga-

dakveTs saqarTvelos sabaJo sazRvars, Tu am kodeqsiT sxva ram ar

aris dadgenili. („saqarTvelos sagadasaxado kodeqsi“)

10. sazogadoeba solidaruli pasuxismgeblobis - sazogadoeba,

romelSic ramdenime fizikuri piri erToblivad, erTiani safirmo

saxelwodebiT, eweva araerTjerad da damoukidebel mewarmeobas da

partniorebi sazogadoebis valdebulebebisaTvis kreditorebis wi-

naSe pasuxs ageben rogorc solidaruli movaleebi - uSualod, pirda-

pir, mTel valdebulebebze, SeuzRudavad mTeli Tavisi qonebiT.

11. sazogadoeba komandituri - sazogadoeba, romelSic ramdenime

piri erToblivad, erTiani safirmo saxelwodebiT eweva araerTjerad

da damoukidebel mewarmeobas, Tu erTi an ramdenime partnioris pa-

suxismgebloba sazogadoebis kreditorebis winaSe gansazRvruli

sagarantio Tanxis gadaxdiT Semoifargleba (komanditebi), xolo sxva

partniorebis pasuxismgebloba SezRuduli ar aris (personalurad

pasuxismgebeli partniorebi - komplementarebi).

12. sazogadoeba SezRuduli pasuxismgeblobis - sazogadoeba, rom-

lis pasuxismgebloba misi kreditorebis winaSe Semoifargleba mTeli

misi qonebiT. sazogadoebis partniori ar aris pasuxismgebeli sazoga-

doebis valdebulebebze

13. sazogadoeba saaqcio - sazogadoeba, romlis sawesdebo kapitali

dayofilia erTi da imave nominaluri Rirebulebis mqone aqciebad. aq-

cia aris fasiani qaRaldi, romelic adasturebs saaqcio sazogadoe-

bis valdebulebebs partnioris (aqcioneris) mimarT da aqcioneris

uflebebs saaqcio sazogadoebaSi. saaqcio sazogadoebis pasuxismge-

bloba kreditorebis winaSe Semoifargleba mTeli misi qonebiT. saa-

qcio sazogadoebis aqcioneri pasuxs ar agebs saaqcio sazogadoebis

valdebulebebze. saaqcio sazogadoebis sawesdebo kapitali unda

Seadgendes sul mcire TxuTmet aTas lars.

14. sazogadoebrivi samuSaoebi – samuSaoebi, romlebic ar saWiroe-

Page 124: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

124

bs gansakuTrebul profesiul momzadebas da romelTa mizania in-

frastruqturuli da sazogadoebrivi sargeblobis samuSaoebis (maT

Soris, obieqtebis rekonstruqcia, mSenebloba, sasoflo-sameurneo

produqciis aReba-dabinaveba da sxva) Sesruleba. (kanoni „dasaqmebis

Sesaxeb“)

15. saproeqto-saZiebo samuSaoebi – topografiul, geologiur, hi-

drogeologiur, laboratoriul kvlevebTan, mSeneblobasTan, rekon-

struqciasTan, kapitalur SekeTebasTan, aRdgenasTan, restavracias-

Tan da sawarmoTa axali teqnologiebiT aRWurvasTan dakavSirebuli

kompleqsuri teqnikuri dokumentacia. (kanoni „samSeneblo saqmiano-

bis Sesaxeb“)

16. samSeneblo-samontaJo samuSaoebi – mSeneblobis, kapitaluri

SekeTebis, rekonstruqciis, sawarmoTa axali teqnologiebiT aRWur-

vis, aRdgeniTi da sarestavracio samuSaoebi. (kanoni „samSeneblo

saqmianobis Sesaxeb“)

17. samSeneblo kompleqsi – samSeneblo saqmianobis ganmaxorciele-

beli samecniero-kvleviTi, saproeqto-saZiebo, samSeneblo-samonta-

Jo, saSeni masalebisa da nakeTobebis, specializebuli meqanizaciisa

da transportis sajaro samarTlis iuridiul da kerZo samarTlis

iuridiul da fizikur pirTa erToblioba. (kanoni „samSeneblo saqmi-

anobis Sesaxeb“)

18. samSeneblo saqmianoba – xelSekrulebiT gaTvaliswinebuli,

mSeneblobadamTavrebuli Senoba-nagebobebis menaSenisaTvis gada-

sacemad (Casabareblad) damkveTisa da samSeneblo kompleqsis yvela

monawilis moqmedebis erToblioba. (kanoni „samSeneblo saqmianobis

Sesaxeb“)

19. saganmanaTleblo programa (kurikulumi) – saswavlo kursebis

erToblioba (maTi miznebi, moculoba da swavlebis Sedegebi, sas-

wavlo procesis organizebis Taviseburebebi), romelic saTanado

akademiuri xarisxis an profesiuli umaRlesi ganaTlebis Sesabamisi

kvalifikaciis mosapoveblad aris gamiznuli. (kanoni „umaRlesi gana-

Tlebis Sesaxeb“)

20. saganmanaTleblo programa regulirebadi – programa, rom-

lisTvisac saxelmwifo adgens specialur saakreditacio moTxovnebs

an/da romliTac magistrisa da doqtoris momzadebas saxelmwifo uz-

runvelyofs specialuri kvleviTi programebis meSveobiT. (kanoni

„umaRlesi ganaTlebis Sesaxeb“)

21. saganmanaTleblo programa saSemsruleblo – saxelovnebo an/da

sasporto umaRlesi saganmanaTleblo dawesebulebis saganmanaTle-

blo programa, romlis mizania xelovnebis an/da sportis erT-erT an

Page 125: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

125

ramdenime saSemsruleblo specialobaSi Semsruleblis (maT Soris,

mxatvris, musikosis, msaxiobis, sportsmenisa da sxv.) momzadeba da

Sesabamisi specialobiT akademiuri xarisxis an/da profesiuli umaR-

lesi ganaTlebis Sesabamisi kvalifikaciis miniWeba. (kanoni „umaRlesi

ganaTlebis Sesaxeb“)

22. saganmanaTleblo sertifikatis cnoba – kompetenturi organos

mier ucxoeTSi miRebuli ganaTlebis an kvalifikaciis cnoba an/da

momarTvis safuZvelze saqarTveloSi gacemuli saganmanaTleblo

dokumentis avTentikurobis dadgena. (kanoni „umaRlesi ganaTlebis

Sesaxeb“)

23. sadisertacio sabWo – umaRlesi saganmanaTleblo dawesebulebis

fakultetze arsebuli organo, romelic aniWebs doqtoris akademiur

xarisxs. (kanoni „umaRlesi ganaTlebis Sesaxeb“)

24. sakvebi danamati – nivTiereba, romelic, miuxedavad misi sakvebi

Rirebulebisa, Cveulebriv pirobebSi ar gamoiyeneba kvebisTvis, ma-

gram xelovnurad emateba sakvebs damuSavebis, gadamuSavebis, warmoe-

bis, SefuTvisa da Senaxvis dros, ris Sedegadac aRniSnuli nivTiereba

an misi gverdiTi produqtebi xdeba sakvebi produqtis ingredienti.

sakveb danamatTan gaigivebulia: a) mineraluri nivTierebebi da mik-

roelementebi, agreTve maTi gardaqmnis produqtebi (sufris marilis

garda), aminmJavebi da maTi gardaqmnis produqtebi, Saqris Semcvleli

tkbili naerTebi (fruqtozis garda); b) gamoyenebuli airebi an msgav-

si naerTebi, romlebsac uSualo Sexeba aqvs produqtTan. (kanoni sur-

saTisa da Tambaqos Sesaxeb)

25. sakonsulo dawesebuleba - saqarTvelos sagareo saqmeTa saminis-

tros qvedanayofi, romelic adgilsamyofel saxelmwifosTan sakon-

sulo urTierTobisas da im saxelmwifosTan diplomatiuri urTier-

Tobisas, sadac diplomatiuri warmomadgenloba ar aris dafuZneb-

uli, warmoadgens saqarTvelos. (kanoni „diplomatiuri samsaxuris

Sesaxeb“)

26. samewarmeo saqmianoba - marTlzomieri da araerTjeradi saqmi-

anoba, romelic xorcieldeba mogebis mizniT, damoukideblad da or-

ganizebulad.

27. saswavlo kursis programa (silabusi) – saswavlo kursis miznebis,

Sinaarsis, swavlebis Sedegebis, meToduri uzrunvelyofis, codnisa

da unar-Cvevebis Sefasebis sistemis aRwera. (kanoni „umaRlesi gana-

Tlebis Sesaxeb“)

28. saidumloeba piradi – piradi faseulobis mqone informacia,

romlis saidumloobis dacvasac moiTxovs kanoni, agreTve yvela is

informacia da garemoeba, romelTan dakavSirebiTac adamians aqvs

Page 126: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

126

kerZo cxovrebis xelSeuxeblobis gonivruli molodini. adminis-

traciuli organos Sesaxeb informacia ar warmoadgens pirad saidum-

loebas. (kanoni „sityvisa da gamoxatvis Tavisuflebis Sesaxeb“)

29. saidumloeba profesiuli – aRsarebis saidumloeba, parlamen-

tis wevris, eqimis, Jurnalistis, uflebadamcvelis, damcvelis pro-

fesiul saqmianobasTan dakavSirebiT maTTvis gandobili informacia,

agreTve profesiuli faseulobis mqone informacia, romelic piri-

saTvis cnobili gaxda konfidencialobis dacvis pirobiT, mis mier

profesiuli movaleobis SesrulebasTan dakavSirebiT da romlis

gamJRavnebam SeiZleba ziani miayenos piris profesiul reputacias.

informacia, romelic ar aris saxelmwifo saidumloeba an sxva piris

piradi an komerciuli saidumloeba, agreTve administraciuli or-

ganos Sesaxeb informacia ar warmoadgens profesiul saidumloebas.

(kanoni „sityvisa da gamoxatvis Tavisuflebis Sesaxeb“)

30. saswavlo granti saxelmwifo – saxelmwifos mier erTiani

erovnuli gamocdis/gamocdebis Cabarebis safuZvelze studentisaT-

vis gadacemuli Tanxa, romelic gankuTvnilia akreditebul umaRles

saganmanaTleblo dawesebulebaSi bakalavriatis, diplomirebuli me-

dikosis (veterinaris) an/da profesiuli saganmanaTleblo programis

dasafinanseblad. (kanoni „umaRlesi ganaTlebis Sesaxeb“)

31. saxelmwifo-politikuri Tanamdeboba - saqarTvelos konsti-

tuciiT, afxazeTisa da aWaris avtonomiuri respublikebis konsti-

tuciebiT gaTvaliswinebuli is saxelmwifo Tanamdeboba, romelic

politikuria da arCevis an daniSvnis wesi ganisazRvreba Sesabamisad

saqarTvelos konstituciiT, afxazeTisa da aWaris avtonomiuri re-

spublikebis konstituciebiT. (kanoni „sajaro samsaxuris Sesaxeb“)

32. sajaro samsaxuri - mmarTvelobiT-administraciuli an/da mom-

saxurebiTi saqmianoba, romelic sazogadoebis interesebSi, saxelm-

wifo kontroliTa da dadgenili specialuri wesiT xorcieldeba sax-

elmwifo-politikur Tanamdebobebze da sajaro samsaxuris daweseb-

ulebebSi. (kanoni „sajaro samsaxuris Sesaxeb“)

33. sajaro mosamsaxure - saqarTvelos moqalaqe, romelic kanoniT

dadgenili wesiT, dakavebuli TanamdebobiT gansazRvruli ufleba-

movaleobebis Sesabamisad eweva anazRaurebad saqmianobas sajaro sam-

saxuris dawesebulebaSi. (kanoni „sajaro samsaxuris Sesaxeb“)

34. sajaro dawesebulebis struqtura _ sajaro dawesebulebis

xelmZRvanelobis, struqturuli qvedanayofebisa da teritoriuli

organoebis erToblioba da urTierTmimarTebis agebuleba dadgeni-

li sqematuri an/da sxva werilobiTi formiT. (kanoni „sajaro samsax-

uris Sesaxeb“)

Page 127: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

127

35. struqturuli qvedanayofi _ Sesabamisi sajaro samsaxuris

dawesebulebis struqturaSi Semavali, am dawesebulebis debulebiT

gansazRvruli erTeuli, teritoriuli organo, danayofis, terito-

riuli organos debulebebiT gansazRvuli erTeulebi. (kanoni „saja-

ro samsaxuris Sesaxeb“)

36. sajaro samsaxuris dawesebulebis reorganizacia _ sajaro

samsaxuris dawesebulebis Sida struqturuli an/da funqcionaluri

gardaqmna, rasac SeiZleba mosdevdes dawesebulebis mTlianad an misi

struqturuli qvedanayofebis statusis, daqvemdebarebis an/da fun-

qcionaluri datvirTvis cvlileba. (kanoni „sajaro samsaxuris Ses-

axeb“)

37. sajaro dawesebulebis likvidacia _ sajaro dawesebulebis

sruli gauqmeba.

38. sajaro Tanamdeboba - saxelmwifo an adgilobrivi TviTmmarTv-

elobis organos pirveladi struqturuli erTeuli, romelic gansaz-

Rvravs moqalaqis adgilsa da socialur SromiT rols sajaro sam-

saxuris sistemaSi, mis uflebebsa da masze dakisrebul movaleobebs.

(kanoni „sajaro samsaxuris Sesaxeb“)

39. subvencia - saxelmwifo biujetidan adgilobrivi biujetisaTvis

unacvalgebod gamoyofili saxsrebi, romelic mxolod im SemTxvevaSi

eqvemdebareba dabrunebas Tu igi ar iqna Sesabamis vadaSi da Sesabamis

mizniT gamoyenebuli.

40. subsidia - saxelmwifo biujetidan adgilobrivi biujetisaTvis

gadacemuli saxsrebi, romelic gaTvaliswinebulia miznobrivi xar-

jebis wilobriv dasafinanseblad.

41. standarti – uflebamosili organos mier registrirebuli say-

ovelTao da mravaljeradi gamoyenebisaTvis gankuTvnili dokumen-

ti, romelic produqciisTvis da masTan dakavSirebuli warmoebis

meTodebisTvis adgens wesebs, zogad principebs da maxasiaTeblebs.

standartebis gamoyeneba savaldebulo ar aris. standarti aseve Sei-

Zleba moicavdes terminologiis, simboloebis, SefuTvis, niSande-

bis, etiketirebisadmi procesis an warmoebis meTodebisadmi arsebul

moTxovnebs. (kanoni standartizaciis Sesaxeb)

42. standarti saerTaSoriso – standartizaciis saerTaSoriso

organizaciis mier miRebuli standarti, romelic xelmisawvdomia

sazogadoebisTvis. (kanoni standartizaciis Sesaxeb)

43. standarti ucxo qveynis – standarti, romelic miRebuli an aRi-

arebulia sxva qveynis mier. (kanoni standartizaciis Sesaxeb)

Page 128: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

128

44. standarti saqarTvelos – saqarTvelos standartebis, teqnikuri

reglamentebisa da metrologiis erovnuli saagentos mier registri-

rebuli standarti. (kanoni standartizaciis Sesaxeb)

45. sursaTi (an sasursaTo produqti) – adamianis sakvebad gankuT-

vnili nebismieri produqti, gadamuSavebuli an gadaumuSavebeli.

sursaTi moicavs aseve yvela saxis sasmels, saReW rezins da yovel niv-

Tierebas, dafasoebuli da sursaTSi gamosayenebeli wylis CaTvliT,

romelic mizanmimarTuladaa damatebuli sursaTis SemadgenlobaSi

misi warmoebisa da gadamuSavebis dros. sursaTi ar moicavs cxove-

lis sakvebs, farmacevtul preparatebs da samkurnalo produqtebs,

saerTo moxmarebis sagnebs, Tambaqos da Tambaqos produqtebs, nar-

kotikul da fsiqotropul saSualebebs, sxvadasxva narCenebsa da dam-

abinZureblebs. (kanoni sursaTisa da Tambaqos Sesaxeb)

46. studenti – piri, romelic am kanoniTa da umaRlesi saganmanaTle-

blo dawesebulebis wesdebiT gansazRvruli wesiT Cairicxa da swav-

lobs umaRles saganmanaTleblo dawesebulebaSi bakalavriatis, mag-

istraturis an diplomirebuli specialistis, aseve doqtoranturis

programis gasavlelad. (kanoni „umaRlesi ganaTlebis Sesaxeb“)

47. sakomlo wigni – administraciuli erTeulis – dasaxlebis (sof-

lis, dabisa da qalaqis) da dasaxlebaTa gaerTianebis (Temis) terito-

riul sazRvrebSi komlebis da maTSi pirTa raodenobis amsaxveli Ju-

rnali, romelic adasturebs konkretul dasaxlebul punqtSi pirTa

cxovrebisa da komlSi wevrad yofnis faqts. („kanoni saxelmwifo sa-

kuTrebaSi arsebuli sasoflo-sameurneo daniSnulebis miwis priva-

tizebis Sesaxeb“)

48. samorine – specialuri saTamaSo dawesebuleba, sadac saTamaSo

borblis (ruletis), banqos, saTamaSo magidebis, kamaTlebis, saTamaSo

aparatebisa da sxva inventaris saSualebiT xorcieldeba fuladi mo-

gebis gaTamaSeba. („kanoni latariebis, azartuli da sxva momgebiani

TamaSobebis mowyobis Sesaxeb“)

49. samorines magida – samorineSi ganTavsebuli specialurad mow-

yobili magida, romelzec samorines warmomadgenelsa da moTamaSes

(moTamaSeebs) Soris, agreTve moTamaSeebs Soris mimdinareobs erTi

konkretuli TamaSoba saTamaSo borblis (ruletis), banqos, kama-

Tlebisa da sxva saSualebebiT fuladi mogebis gaTamaSebisaTvis.

(„kanoni latariebis, azartuli da sxva momgebiani TamaSobebis mowyo-

bis Sesaxeb“)

50. saTamaSo darbazi – samorineSi TamaSobebis Casatarebeli spe-

cialuri adgili, sadac uzrunvelyofilia moTamaSeTa usafrTxoeba

da daculia sazogadoebrivi wesrigi da romelic akmayofilebs sani-

tariul, higienur da xanZarsawinaaRmdego normebs; agreTve mowyobi-

Page 129: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

129

lia specialuri sakaso oTaxi. („kanoni latariebis, azartuli da sxva

momgebiani TamaSobebis mowyobis Sesaxeb“)

51. saTamaSo aparati – meqanikuri an eleqtronuli meqanizmebi, rom-

lebic moqmedebaSi mohyavT monetebiT, JetonebiT an sxva saSualebiT

da mogeba ganisazRvreba cifrebis, simboloebis an maTi kombinaciis

mTliani an nawilobrivi damTxveviT. („kanoni latariebis, azartuli

da sxva momgebiani TamaSobebis mowyobis Sesaxeb“)

52. saTamaSo aparatebis saloni – specialuri saTamaSo adgili, sa-

dac ganTavsebulia saTamaSo aparatebi. („kanoni latariebis, azartu-

li da sxva momgebiani TamaSobebis mowyobis Sesaxeb“)

53. saprizo fondi – anu Tanxebi, romlebic Semosvlamde aRiarebu-

lia myar valdebulebad mesame piris (mogebaxvedrili bileTis mflo-

belis) an marwmuneblis an principalis sasargeblod da gankuTvnilia

maTze gadasacemad, gaTamaSebis pirobebiT gaTvaliswinebuli mogebis

odenobiT. konkretuli TamaSobis mowyobis pirobebis Sesabamisad mo-

geba SeiZleba warmodgenili iyos fuladi, nivTobrivi an sxva formiT

da gaicema TamaSobaSi mogebul bileTze. akrZalulia saprizo fon-

dis datvirTva raime sxva valdebulebebiT, garda valdebulebisa,

romelic dadebulia gaTamaSebis monawileebTan. saprizo fondi arc

mTlianad da arc nawilobriv ar SeiZleba gamoyenebul iqnes finansur,

komerciul, sawarmoo an sxva brunvaSi. („kanoni latariebis, azartu-

li da sxva momgebiani TamaSobebis mowyobis Sesaxeb“)

54. saprizo fondis gaTamaSeba – procedura, romlis drosac das-

turdeba mogebis damTxvevis faqti latariis an/da momgebiani Ta-

maSobis bileTze. („kanoni latariebis, azartuli da sxva momgebiani

TamaSobebis mowyobis Sesaxeb“)

55. saprizo fondis uzrunvelyofa – finansuri (qonebrivi) meqaniz-

mi, romliTac mogebis SemTxvevaSi uzrunvelyofilia latariis, lo-

tos, bingos, totalizatorisa da wamaxalisebeli gaTamaSebis moTa-

maSeTa interesebi da romlis formirebac xdeba qonebiT an sxva saxis

uzrunvelyofiT. („kanoni latariebis, azartuli da sxva momgebiani

TamaSobebis mowyobis Sesaxeb“)

56. sargeblobaSi arsebuli miwa – saxelmwifos sakuTrebis arasaso-

flo-sameurneo daniSnulebis miwis nakveTi masze ganTavsebuli

Senoba-nagebobiT (aSenebuli, mSenebare an dangreuli) an mis gareSe,

romelzedac fizikurma an kerZo samarTlis iuridiulma pirma an ka-

noniT gaTvaliswinebulma sxva organizebulma warmonaqmnma sarge-

blobis ufleba moipova 1998 wlis 12 noembramde an am miwaze ganTavse-

buli Senoba-nageboba sakuTrebaSi aqvs 2007 wlis 1 ianvramde, agreTve

im kerZo samarTlis iuridiuli pirebis sargeblobaSi saqarTvelos

kanonmdeblobiT dadgenili wesiT gadacemuli arasasoflo-sameur-

Page 130: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

130

neo daniSnulebis miwis nakveTi, romelTa damfuZnebelic aris sax-

elmwifob (kanoni „fizikuri da kerZo samarTlis iuridiuli pirebis

mflobelobaSi (sargeblobaSi) arsebul miwis nakveTebze sakuTrebis

uflebis aRiarebis Sesaxeb“)

57. sakuTreba - piris ufleba kanonismieri an sxvagvari, kerZod, sax-

elSekrulebo SeboWvis farglebSi Tavisuflad flobdes da sarge-

blobdes qonebiT (nivTiT), ar dauSvas sxva pirTa mier am qonebiT

sargebloba, gankargos igi, Tuki amiT ar ilaxeba mezoblebis an sxva

mesame pirTa uflebebi, anda, Tu es moqmedeba ar warmoadgens uflebis

borotad gamoyenebas. („saqarTvelos samoqalasqo kodeqsi“)

58. sakuTrebis uflebis aRiareba – fizikuri an kerZo samarTlis

iuridiuli pirisaTvis an kanoniT gaTvaliswinebuli sxva organizeb-

uli warmonaqmnisaTvis saxelmwifos sakuTrebis sasoflo an arasaso-

flo-sameurneo daniSnulebis miwis nakveTis, masze ganTavsebuli

Senoba-nagebobiT (aSenebuli, mSenebare an dangreuli) an mis gareSe,

am kanonisa da saqarTvelos prezidentis brZanebulebiT damtkice-

buli „fizikuri da kerZo samarTlis iuridiuli pirebis mflobelo-

baSi (sargeblobaSi) arsebul miwis nakveTebze sakuTrebis uflebis

aRiarebis wesiT“ gansazRvruli pirobebisa da proceduris Sesabam-

isad sakuTrebaSi sasyidliani an usasyidlo formiT gadacema. (kanoni

„fizikuri da kerZo samarTlis iuridiuli pirebis mflobelobaSi

(sargeblobaSi) arsebul miwis nakveTebze sakuTrebis uflebis aRi-

arebis Sesaxeb“)

59. saskolo dro – saskolo saswavlo gegmiT gansazRvruli proce-

sis, agreTve skolis mier iniciirebuli, organizebuli, kontroli-

rebuli, dafinansebuli, agreTve misi sponsorobiT Catarebuli nebi-

smieri RonisZiebis mimdinareobis dro. (kanoni „zogadi ganaTlebis

Sesaxeb“)

60. saskolo saswavlo gegma – saswavlo gegma, romelic konkretu-

li zogadsaganmanaTleblo dawesebulebisTvis azustebs erovnul

saswavlo gegmaSi mocemul datvirTvas aucilebeli da maqsimaluri

datvirTvis farglebSi; gansazRvravs erovnuli saswavlo gegmiT

gaTvaliswinebul damatebiT saganmanaTleblo momsaxurebas da gauT-

valiswinebel damatebiT saganmanaTleblo da saaRmzrdelo momsax-

urebas, agreTve skolaSi mimdinare saganmanaTleblo RonisZiebebs.

(kanoni „zogadi ganaTlebis Sesaxeb“)

61. saswavlo programa individualuri – studentis interesebisa da

akademiuri momzadebis donis Sesabamisad Sedgenili saswavlo gegma,

Sinaarsi, moculoba da aTvisebis wesi. (kanoni „umaRlesi ganaTlebis

Sesaxeb“)

62. saqveuwyebo dawesebuleba saxelmwifo - saministros gamgeblo-

Page 131: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

131

baSi arsebuli aRmasrulebeli xelisuflebis dawesebuleba, romelic

iqmneba socialur-ekonomikur, kulturul an sxva sferoebSi saxelm-

wifoebrivi amocanebisa da sajaro funqciebis gansaxorcieleblad.

(kanoni „saqarTvelos mTavrobis struqturis, uflebamosilebisa da

saqmianobis wesis Sesaxeb“)

63. sajaro skola – sajaro samarTlis iuridiuli piris saxiT da-

fuZnebuli zogadsaganmanaTleblo dawesebuleba

64. skolis pedagogiuri sabWo – skolis maswavlebelTa TviTmmarT-

velobis organo. (kanoni „zogadi ganaTlebis Sesaxeb“)

65. skolis sameurveo sabWo – skolis TviTmmarTvelobis umaRlesi

arCeviTi organo. (kanoni „zogadi ganaTlebis Sesaxeb“)

66. satranzito gayvaniloba – individualuri sakuTrebis farTo-

bze gamavali saerTo sargeblobis sainJinro mowyobiloba da gayvani-

loba. (kanoni „binaTmesakuTreTa amxanagobis Sesaxeb“)

67. samedicino momsaxurebis mimwodebeli – samedicino momsax-

urebis mimwodebeli fizikuri an iuridiuli piri, romelsac aqvs da-

moukidebeli saeqimo saqmianobis ganxorcielebis saxelmwifo serti-

fikati an Sesabamisi samedicino saqmianobis ganxorcielebis licen-

zia. (kanoni „sazogadoebrivi janmrTelobis Sesaxeb“)

68. sanitariuli normebi – saministros mier sazogadoebrivi janmr-

Telobis uzrunvelyofis mizniT dadgenili savaldebulo teqnikuri

reglamentebi (kanoni „sazogadoebrivi janmrTelobis Sesaxeb“)

69. sagangebo mdgomareoba - droebiTi RonisZieba, romelic saqarT-

velos kanonmdeblobis Sesabamisad cxaddeba saqarTvelos moqalaqe-

Ta usafrTxoebis uzrunvelyofis interesebisaTvis omianobis Tu

masobrivi areulobis, qveynis teritoriuli mTlianobis xelyofis,

samxedro gadatrialebisa Tu SeiaraRebuli amboxebis,ekologiuri

katastrofebis da epidemiebis dros, stiqiur ubedurebaTa, didi ava-

riebis, epizootiebis an sxva SemTxvevebSi, roca saxelmwifo xelisu-

flebis organoebi moklebulni arian konstituciur uflebamosile-

baTa normaluri ganxorcielebis SesaZleblobas. 9kaqnoni „sagangebo

mdgomareobis Sesaxeb“)

70. saomari mdgomareoba - saqarTveloze SeiaraRebuli Tavdasxmis

SemTxvevaSi qveynis mTel teritoriaze gansakuTrebuli wesebis ga-

mocxadebas, rac Seesabameba qveynis Tavdacvis interesebs. saomari

mdgomareoba cxaddeba saqarTvelos konstituciisa da am kanonis

mixedviT da miznad isaxavs qveynis teritoriuli mTlianobis, saxelm-

wifo uSiSroebisa da sazogadoebrivi wesrigis dacvis uzrunvelyo-

fas. ( kanoni „saomari mdgomareobis Sesaxeb„)

Page 132: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

132

71. sagangebo situacia – obieqtze, garkveul teritoriaze an akva-

toriaSi bunebrivi movlenebis, stiqiuri ubedurebis, xanZris, ava-

riis, katastrofis an sxva saxis ubedurebebis, agreTve dazianebis

sabrZolo saSualebaTa gamoyenebis Sedegad warmoqmnili situacia,

rodesac irRveva adamianTa cxovrebisa da saqmianobis normaluri pi-

robebi, safrTxe emuqreba maT sicocxlesa da janmrTelobas, zaral-

deba mosaxleoba da ziandeba bunebrivi garemo (kanoni „bunebrivi da

teqnogenuri xasiaTis sagangebo situaciebisagan mosaxleobisa da

teritoriis dacvis Sesaxeb“)

72. sagangebo situaciis zona – gansazRvruli teritoria an akvato-

ria, sadac warmoiqmna sagangebo situacia (kanoni „bunebrivi da te-

qnogenuri xasiaTis sagangebo situaciebisagan mosaxleobisa da teri-

toriis dacvis Sesaxeb“)

73. sagangebo situaciis riski – sagangebo situaciis warmoqmnis

SesaZlebloba an sixSire, romelic ganisazRvreba riskis Sesabamisi

maCveneblebiT (kanoni „bunebrivi da teqnogenuri xasiaTis sagangebo

situaciebisagan mosaxleobisa da teritoriis dacvis Sesaxeb“)

74. sagangebo situaciis Tavidan acileba – samarTlebriv, orga-

nizaciul, ekonomikur, sainJinro-teqnikur, sanitariul-higienur,

sanitariul-epidemiologiur da sxva RonisZiebaTa kompleqsi, rom-

lebic xorcieldeba bunebriv garemosa da saSiS sawarmoo obieqtze

monitoringisa da kontrolis organizebis, sagangebo situaciis war-

moqmnis prognozirebisa da profilaqtikis, sagangebo situaciisaT-

vis momzadebis, xolo misi warmoqmnis SemTxvevaSi – zaralis Semci-

rebis mizniT (kanoni „bunebrivi da teqnogenuri xasiaTis sagangebo

situaciebisagan mosaxleobisa da teritoriis dacvis Sesaxeb“)

75. sagangebo situaciiT gamowveuli Sedegebis likvidacia – sa-

gangebo situaciebis gaerTianebuli salikvidacio Zalebis mier ada-

mianTa sicocxlis gadarCenisa da maTi janmrTelobis SenarCunebis,

materialuri zianis da bunebrivi garemos dazianebis Semcirebis,

agreTve sagangebo situaciis zonis lokalizebisa da sagangebo situ-

aciis wyaros damazianebeli faqtorebis zemoqmedebis Semcirebis

mizniT sagangebo situaciis zonaSi da mis mimdebare raionebSi yvela

saxis sadazvervo, saavario-samaSvelo da saavario-aRdgeniTi samuS-

aoebis Sesruleba, aseve am Zalebis piradi Semadgenlobis sasicocxlo

uzrunvelyofis organizeba (kanoni „bunebrivi da teqnogenuri xasi-

aTis sagangebo situaciebisagan mosaxleobisa da teritoriis dacvis

Sesaxeb“)

76. sagangebo situaciis Tavidan acilebis, am situaciiT gamowveu-

li Sedegebis likvidaciis erTiani sistema (SemdgomSi – erTiani

sistema) – saqarTvelos mTavrobis mier gansazRvrul saministroTa,

maTi mmarTvelobis sferoSi Semaval saxelmwifo saqveuwyebo dawe-

Page 133: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

133

sebulebaTa da sajaro samarTlis iuridiul pirTa erToblioba,

romelTa mizania sagangebo situaciis Tavidan acileba, xolo misi

warmoqmnis SemTxvevaSi – sagangebo situaciiT gamowveuli Sedegebis

likvidacia, mosaxleobis usafrTxoebis uzrunvelyofa, ekonomikis

obieqtebisa da bunebrivi garemos dacva da materialuri zianis Sem-

cireba; (kanoni „bunebrivi da teqnogenuri xasiaTis sagangebo situa-

ciebisagan mosaxleobisa da teritoriis dacvis Sesaxeb“)

77. sagangebo situaciebze reagirebis Zalebi – erovnuli, afxaze-

Tisa da aWaris avtonomiuri respublikebisa da adgilobrivi TviTm-

marTvelobis organoTa Zalebi, romlebic Sedgeba saxanZro-samaS-

velo danayofebisagan (kanoni „bunebrivi da teqnogenuri xasiaTis

sagangebo situaciebisagan mosaxleobisa da teritoriis dacvis Ses-

axeb“)

78. saxanZro-samaSvelo danayofebi – adgilobrivi TviTmmarTvelo-

bis organosadmi daqvemdebarebuli saxanZro dacvisa da samoqalaqo

Tavdacvis samsaxurebis gaerTianebis Sedegad Seqmnili Zalebi; (kano-

ni „bunebrivi da teqnogenuri xasiaTis sagangebo situaciebisagan mo-

saxleobisa da teritoriis dacvis Sesaxeb“)

79. saxanZro dacva – dadgenili wesiT Seqmnili xanZarsawinaaRmdego

subieqtebis erToblioba, romlis mizania xanZrebis profilaqtikis

organizeba, maTi Caqroba da dakisrebuli saavario-samaSvelo samuS-

aoebis Catareba (kanoni „saxanZro usafrTxoebis Sesaxeb“)

80. saxanZro-teqnikuri saSualebebi – saxanZro usafrTxoebis uz-

runvelsayofad gankuTvnili specialuri teqnikuri, samecniero-te-

qnikuri da inteleqtualuri saSualebebi, maT Soris saxanZro teqnika,

mowyobiloba da aRWurviloba, cecxlsaqrobi da cecxldamcavi niv-

Tierebebi, specialuri kavSirisa da marTvis saSualebebi, kompiut-

eruli programebi da monacemTa bazebi, agreTve xanZris Tavidan ac-

ilebisa da Caqrobis sxva saSualebebi. (kanoni „saxanZro usafrTxoe-

bis Sesaxeb“).

81. saxanZro usafrTxoebis sferoSi Sesabamisobis Sefaseba – teqni-

kuri reglamentebis, standartebis, saxanZro usafrTxoebis normebis

moTxovnebTan saSualebaTa Sesabamisobis dokumenturi damowmeba.

(kanoni „saxanZro usafrTxoebis Sesaxeb“)

82. saxanZro usafrTxoebis normatiuli aqtebi – normatiuli aqte-

bi teqnikuri reglamentebisa da saxanZro usafrTxoebis wesebis damt-

kicebis Sesaxeb, romlebic Seicaven saxanZro usafrTxoebis Sesabamis

savaldebulo moTxovnebs. (kanoni „saxanZro usafrTxoebis Sesaxeb“)

83. saxanZro dacva nebayoflobiTi – nebayoflobiT sawyisebze moqa-

laqeebisa an/da iuridiuli pirebis iniciativiT xanZrebis aRkveTisa

Page 134: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

134

da Caqrobis mizniT Seqmnili nebayoflobiTi saxanZro formirebebis

Zalebisa da saSualebebis erToblioba. (kanoni „saxanZro usafrTxoe-

bis Sesaxeb“)

84. saxanZro zedamxedveloba – saxelmwifo xanZarsawinaaRmdego sam-

saxuris da adgilobrivi TviTmmarTvelobisa da mmarTvelobis orga-

noebis (SemdgomSi – saxelmwifo xanZarsawinaaRmdego zedamxedvelo-

bis organoebi) saxanZro dacvis uflebamosili Tanamdebobis pirebis

mier saqarTvelos kanonmdeblobiT dadgenili wesiT ganxorcielebu-

li saqmianoba, romelic mimarTulia organizaciebis an/da moqalaqee-

bis mier saxanZro usafrTxoebis moTxovnebis dacvis Sesamowmeblad

da Semowmebis Sedegebis mixedviT zomebis misaRebad. (kanoni „saxan-

Zro usafrTxoebis Sesaxeb“)

85. satransporto sistema – saavtomobilo, sazRvao/samdinaro

transportisa da samoqalaqo aviaciis sferos satransporto sawar-

moTa, xelovnur satransporto nagebobaTa, Sesabamisi infrastruq-

turis satransporto qselisa da maTi marTvis sistemaTa erToblioba

(kanoni „transportis sferos marTvisa da regulirebis Sesaxeb“)

86. satransporto saSualeba – 1. mgzavrebis gadasayvanad da

tvirTebis gadasazidad, agreTve saaviacio samuSaoebis Sesasrule-

blad gamoyenebuli moZravi satransporto erTeuli: saavtomobilo,

sazRvao, sahaero, samdinaro (kanoni „transportis sferos marTvisa

da regulirebis Sesaxeb“) 2. saavtomobilo, sahaero, sazRvao da sarki-

nigzo satransporto saSualebebi, agreTve eleqtrogadamcemi xaze-

bi, milsadeni, konteineri, misabmeli, naxevarmisabmeli da nebismieri

sxva saSualeba, romlebic gamoiyeneba mgzavrTa gadayvanisaTvis an/da

saqonlis gadazidvisaTvis (kanoni „saqarTvelos sabaJo kodeqsi“)

87. satransporto procesi – RonisZiebaTa kompleqsi, romelic uz-

runvelyofs mgzavrebis gadayvanasa da tvirTebis gadazidvas, agreTve

saaviacio samuSaoebis Sesasruleblad momxmarebelTa moTxovnis da-

kmayofilebas kanoni („transportis sferos marTvisa da regulirebis

Sesaxeb“)

88. sameurveo qoneba – qoneba, romelic movales ekuTvnis gadaxdisu-

unarobis saqmis warmoebis gaxsnis momentisaTvis, aseve am momentidan

SeZenili an/da warmoebuli (Seqmnili) qoneba rogorc saqarTveloSi,

ise sazRvargareT, im nivTebisa da moTxovnebis gamoklebiT, romle-

bic saqarTvelos kanonmdeblobiT iZulebiT aRsrulebas ar eqvemde-

bareba (kanoni „gadaxdisuunarobis saqmis warmoebis Sesaxeb“)

89. saministro - kanonis safuZvelze Seqmnili dawesebuleba sax-

elmwifoebrivi da sazogadoebrivi cxovrebis gansazRvrul sferoSi

saxelmwifo mmarTvelobis uzrunvelsayofad. (kanoni „saqarTvelos

mTavrobis struqturis, uflebamosilebisa da saqmianobis wesis Ses-

Page 135: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

135

axeb“)

90. saatestacio organo – sajaro an kerZo samarTlis samewarmeo

an arasamewarmeo iuridiuli piri, romelic saqarTvelos kanonmde-

blobiT dadgenili wesiT aRiarebulia, rogorc saxelobo ganaTlebis

atestaciis Catarebaze uflebamosili organo (kanoni „profesiuli

ganaTlebis Sesaxeb“)

91. sajaro samarTlis iuridiuli piri - Sesabamisi kanoniT, saqa-

rTvelos prezidentis brZanebulebiT an kanonis safuZvelze sax-

elmwifo mmarTvelobis organos administraciuli aqtiT Seqmnili,

saxelmwifo mmarTvelobis organoebisagan gancalkevebuli orga-

nizacia, romelic saxelmwifos kontroliT damoukideblad axor-

cielebs politikur, saxelmwifoebriv, socialur, saganmanaTle-

blo, kulturul da sxva sajaro saqmianobas, agreTve avtonomiuri

respublikis umaRlesi aRmasrulebeli organos normatiuli aqtiT

Seqmnili, saxelmwifo mmarTvelobis organoebisagan gancalkevebuli

organizacia, romelic saxelmwifos kontroliT damoukideblad ax-

orcielebs socialur, saganmanaTleblo, kulturul da sxva sajaro

saqmianobas. (kanoni „sajaro samarTlis iuridiul pirTa Sesaxeb“)

92. servituti - miwis nakveTi an sxva uZravi qoneba SeiZleba sxva mi-

wis nakveTis an sxva uZravi qonebis mesakuTris sasargeblod ise iqnes

gamoyenebuli (datvirTuli), rom am mesakuTres ufleba hqondes,

calkeul SemTxvevebSi isargeblos am nakveTiT, an aikrZalos am nakve-

Tze zogierTi moqmedebis ganxorcieleba, anda gamoiricxos datvir-

Tuli nakveTis mesakuTris zogierTi uflebis gamoyeneba sxva nakve-

Tis mimarT. („saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi“)

93. sesxi - xelSekruleba, romliTac gamsesxebeli sakuTrebaSi gadas-

cems msesxebels fuls an sxva gvarovnul nivTs, xolo msesxebeli kis-

rulobs daabrunos imave saxis, xarisxisa da raodenobis nivTi. („saqa-

rTvelos samoqalaqo kodeqsi“)

94. specialisti sertificirebuli – piri, romelmac aiTvisa sax-

elobo saganmanaTleblo programa, mieniWa Sesabamisi dokumentiT

dadasturebuli kvalifikacia da miRebuli codnis safuZvelze Seu-

Zlia ganaxorcielos profesiuli moqmedebebi (kanoni „profesiuli

ganaTlebis Sesaxeb“)

95. standartuli saxelobo saganmanaTleblo programa – dokumen-

ti, romelic moicavs profesiul standartSi aRniSnuli profesiuli

codnis miRebisa da unar-Cvevebis gamomuSavebisaTvis aucilebel sa-

ganmanaTleblo kursebs, maT Sinaarss da droSi ganawilebas (kanoni

„profesiuli ganaTlebis Sesaxeb“)

96. socialuri daxmareba – nebismieri saxis, fuladi an arafuladi

Page 136: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

136

xasiaTis sargebeli, romelic gankuTvnilia specialuri mzrunvelo-

bis saWiroebis mqone pirisaTvis, Rataki ojaxisaTvis an usaxlkaro

pirisaTvis (kanoni „socialuri daxmarebis Sesaxeb“)

97. socialuri daxmarebis sistema – saxelmwifos mier dafinanse-

buli, organizebuli an/da misi meTvalyureobiT ganxorcielebul

RonisZiebaTa erToblioba, romelic mimarTulia specialuri mzrun-

velobis saWiroebis mqone piris, Rataki ojaxis an usaxlkaro piris

socialur-ekonomikuri mdgomareobis gaumjobesebisaken (kanoni „so-

cialuri daxmarebis Sesaxeb“)

98. socialuri momsaxureba – saqmianoba, romlis mizania arafu-

ladi socialuri daxmarebis meSveobiT specialuri mzrunvelobis

saWiroebis mqone piris, Rataki ojaxis an usaxlkaro piris specifi-

kur moTxovnilebaTa dakmayofileba (kanoni „socialuri daxmarebis

Sesaxeb“)

99. socialuri momsaxurebis mimwodebeli – administraciuli or-

gano, fizikuri an iuridiuli piri, romelic kanonmdeblobiT gansaz-

Rvruli wesiT uzrunvelyofs socialuri momsaxurebis miwodebas

(kanoni „socialuri daxmarebis Sesaxeb“)

100. socialuri muSaki – sertificirebuli, meurveobisa da mz-

runvelobis organos specialuri uflebamosilebiT aRWurvili piri,

romelsac gamoaqvs daskvna mzrunvelobamoklebuli bavSvis statu-

sis miniWebis, Svilobilad ayvanis (mindobiT aRzrdis), saqarTvelos

samoqalaqo kodeqsis Sesabamisad mzrunvelobamoklebul bavSve-

bze saxelmwifos mier gansaxorcielebeli zrunvisa da mzrunvelo-

bamoklebul srulwlovnebze zrunvis saxeebis gamoyenebis Sesaxeb,

agreTve mSoblis uflebis CamorTmevis an am uflebis CamorTmevis

gareSe bavSvis CamorTmevis Taobaze (kanoni „socialuri daxmarebis

Sesaxeb“)

101. specialuri mzrunvelobis saWiroebis mqone pirebi: a)

oboli da mSobelTa mzrunvelobamoklebuli bavSvebi; b) SezRuduli

SesaZleblobis mqone piri; g) ojaxis mzrunvelobamoklebuli, TviT-

momsaxurebis SezRuduli unaris mqone srulwlovani. (kanoni „so-

cialuri daxmarebis Sesaxeb“)

102. seleqcioneri: a) piri, romelmac gamoavlina da gaaumjobesa,

an gamoiyvana cxovelis axali jiSi; b) „a“ qvepunqtSi aRniSnuli piris

samuSaos mimcemi, an davalebis gamcemi; g) „a“ an „b“ qvepunqtSi aRniS-

nuli piris uflebamonacvle (kanoni„cxovelTa axali jiSebis dacvis

Sesaxeb“)

103. sanaSene cxoveli – jiSis aRwarmoebisa da gamravlebisaTvis

gaTvaliswinebuli cxoveli (kanoni „cxovelTa axali jiSebis dacvis

Page 137: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

137

Sesaxeb“)

104. sanaSene masala – sanaSene cxoveli, misi Tesli da embrioni

(kanoni„cxovelTa axali jiSebis dacvis Sesaxeb“)

105. sawarmoo daniSnulebis cxoveli – cxoveli, romelic gamoi-

yeneba jiSis aRwarmoebis miznebisagan gansxvavebuli miznebisaTvis

(kanoni„cxovelTa axali jiSebis dacvis Sesaxeb“)

106. sasazRvro-policiuri RonisZieba – samsaxurebriv-or-

ganizaciuli, saproceso, sagamoZiebo, administraciul-samarT-

lebrivi, operatiul-samZebro, sadazvervo, kontrdazverviTi, sare-

Jimo, teqnikuri da samxedro-taqtikuri RonisZiebebis erToblioba,

romelsac sasazRvro policia axorcielebs misTvis dakisrebuli

amocanebis Sesasruleblad (kanoni „saqarTvelos sasazRvro poli-

ciis Sesaxeb“)

107. sasazRvro-policiuri RonisZiebis obieqti – piri, romlis

mimarTac xorcieldeba sasazRvro-policiuri RonisZieba (kanoni

„saqarTvelos sasazRvro policiis Sesaxeb“)

108. saqarTvelos sazRvao sivrce – saqarTvelos Sida wylebi,

teritoriuli zRva, mimdebare zona, gansakuTrebuli ekonomikuri

zona da kontinenturi Selfi (kanoni „saqarTvelos sasazRvro poli-

ciis Sesaxeb“)

109. sazRvao moRvaweobis subieqtebi – sazRvao saqmianobasTan

dakavSirebuli saerTaSoriso organizaciebi, saxelmwifo organoebi,

adgilobrivi TviTmmarTvelobis organoebi, iuridiuli da fizikuri

pirebi (kanoni „saqarTvelos sasazRvro policiis Sesaxeb“)

110. savaWro politikis RonisZiebebi – saqonlis saqarTvelo-

Si Semotanisa da saqarTvelodan gatanis maregulirebeli aqtebis

safuZvelze moqmedi satarifo da arasatarifo RonisZiebebi (kanoni

„saqarTvelos sabaJo kodeqsi“)

111. saqoneli – nebismieri saxisa da aRwerilobis sagani (maT So-

ris, nedleuli, nakeToba, mowyobiloba, Senoba, nageboba, warmoebis

sxva saSualeba, moxmarebis sagani) rogorc myar, ise Txevad an airad

mdgomareobaSi, agreTve eleqtroenergia, saqonlis miwodebis Tanam-

devi momsaxureba, Tu am momsaxurebis Rirebuleba ar aRemateba saqon-

lis Rirebulebas. (kanoni „saxelmwifo Sesyidvebis Sesaxeb“)

112. saqoneli identuri – 1. sxvadasxva saqoneli, romlebsac aqvT

erTnairi maxasiaTeblebi, kerZod, fizikuri maxasiaTeblebi, xarisxi,

reputacia bazarze, warmoSobis qveyana da mwarmoebeli.(„sagadasax-

ado kodeqsi“) 2.saqoneli, romelic Sesafasebel saqonelTan Sedar-

Page 138: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

138

ebiT yovelmxriv, fizikuri maxasiaTeblebis, xarisxisa da reputa-

ciis (savaWro niSnis) CaTvliT, erTnairia, agreTve aqvs erTi da igive

warmoSobis qveyana da mwarmoebeli piri (an sxvadasxva mwarmoebeli

piri, Tu ar moipoveba monacemebi Sesafasebeli saqonlis mwarmoebeli

piris mier warmoebul identur saqonelze). umniSvnelo garegnuli

gansxvavebebi ar unda uSlides xels saqonlis identurad miCnevas, Tu

sxva maCveneblebiT igi Seesabameba mocemul gansazRvrebas. identur

saqonlad ar CaiTvleba iseTi saqoneli, romlis inJineria, damuSaveba,

mxatvruli dizaini, naxazebi da eskizebi damzadebulia saqarTveloSi

(kanoni „saqarTvelos sabaJo kodeqsi“)

113. saqoneli msgavsi – 1. sxvadasxva saqoneli, romlebic ar arian

identurni, magram aqvT msgavsi maxasiaTeblebi da Sedgebian msgavsi

komponentebisagan, rac maT saSualebas aZlevs, ganaxorcielon erTi

da igive funqciebi da iyvnen komerciulad urTierTSemcvlelni.

(„sagadasaxado kodeqsi“) 2. saqoneli, romelic ar aris zustad Sesafa-

sebeli saqoneli da aqvs erTi da igive warmoSobis qveyana da mwarmoe-

beli piri (an sxvadasxva mwarmoebeli piri, Tu ar moipoveba monacemebi

Sesafasebeli saqonlis mwarmoebeli piris mier warmoebul identur

saqonelze), msgavsi fizikuri maxasiaTeblebi da Semadgeneli masa-

lebi, romelTa safuZvelzedac am saqonels SeuZlia Seasrulos igive

funqciebi da iyos komerciuli TvalsazrisiT Canacvlebadi. msgavs

saqonlad ar miiCneva iseTi saqoneli, romlis inJineria, damuSaveba,

mxatvruli dizaini, naxazebi da eskizebi damzadebulia saqarTveloSi

(kanoni „saqarTvelos sabaJo kodeqsi“)

114. saqoneli imave klasis an tipis – saqoneli, romelic ZiriTa-

di fizikuri maxasiaTeblebiT erTgvarovania Sesafasebel saqonelT-

an mimarTebiT. igi maqsimalurad miaxloebuli unda iyos importire-

buli saqonlis maxasiaTeblebTan da miekuTvnebodes Sesafasebeli

saqonlis saxeobis viwro jgufs, rigsa da nomenklaturas. amasTanave,

imave klasis an tipis saqonlad SeiZleba CaiTvalos saqoneli, romlis

Semotana xorcieldeba rogorc Sesafasebeli saqonlis qveynidan, ise

sxva qveynebidan (kanoni „saqarTvelos sabaJo kodeqsi“)

115. saqoneli urTierTSenacvlebadi – saqoneli an saqonelTa

jgufi, romelic funqciuri daniSnulebis, gamoyenebis, xarisxis, te-

qnikuri maxasiaTeblebis mixedviT cvlis sxva saqonels an saqonelTa

jgufs. (kanoni „Tavisufali vaWrobisa da konkurenciis Sesaxeb“)

116. saqonlis mflobeli – piri, romelic saqonlis Semdgomi

gadazidvis an/da sxva moqmedebis Sesrulebis mizniT saqonels inax-

avs sawyobSi an sxvagvaradaa pasuxismgebeli saqonlis SenaxvisaTvis,

agreTve piri, romelic sabaJo organos ver daumtkicebs, rom mis sa-

transporto saSualebaSi, Senoba-nagebobaSi an sxva teritoriaze mo-

Tavsebuli saqoneli masTan moxvda misi nebis sawinaaRmdegod. (kanoni

„saqarTvelos sabaJo kodeqsi“)

Page 139: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

139

117. saqonlis mesakuTre – piri, romelsac saqonelze aqvs saqarT-

velos samoqalaqo kodeqsiT gansazRvruli sakuTrebis ufleba (kano-

ni „saqarTvelos sabaJo kodeqsi“)

118. sabaJo marSruti – saqarTvelos sabaJo teritoriaze sabaJo

zedamxedvelobas daqvemdebarebuli saqonlis gadaadgilebisaTvis

saqarTvelos sabaJo kanonmdeblobiT gansazRvruli marSruti (kano-

ni „saqarTvelos sabaJo kodeqsi“)

119. saqonlis gaSveba – moqmedeba, romliTac sabaJo organo uz-

runvelyofs deklarantis mier saqonlis gankargvis an/da saqon-

liT sargeblobis SesaZleblobas mis mimarT gamoyenebuli sabaJo

damuSavebis operaciis pirobebis Sesabamisad (kanoni „saqarTvelos

sabaJo kodeqsi“)

120. sabaJo gadawyvetileba – sabaJo organos uflebamosili piris

mier ganxorcielebuli qmedeba an dokumenti, romelsac saqarTvelos

kanonmdeblobis Sesabamisad axorcielebs an gascems sabaJo organo

yovel konkretul SemTxvevaSi (kanoni „saqarTvelos sabaJo kodeqsi“)

121. sabaJo procedurebi – sabaJo organoSi saqonlis wardgena

da daTvaliereba, saTanado dokumentebis arsebobis dadgena, zog-

adi deklarireba, sabaJo deklaraciis wardgena da registracia, sa-

buRaltro da sxva dokumentaciis Semowmeba, sabaJo gadasaxdelebis

gadaxda, saqonlis, satransporto saSualebisa da mgzavris piradi

nivTebis Semowmeba, agreTve sabaJo organoebis an maTi uflebamosili

pirebis oficialuri moTxovna an/da qmedeba, romlis mizania saqarT-

velos sabaJo kanonmdeblobis Sesruleba. (kanoni „saqarTvelos saba-

Jo kodeqsi“)

122. sabaJo zedamxedveloba – sabaJo organos mier gatarebul

RonisZiebaTa erToblioba, romelTa mizania saqonlis mimarT saqa-

rTvelos kanonmdeblobiT dadgenili valdebulebebis, SezRudvebis,

akrZalvebis, moTxovnebis an sxva pirobebis dacva. (kanoni „saqarT-

velos sabaJo kodeqsi“)

123. sabaJo kontroli – saqarTvelos sabaJo kanonmdeblobis Ses-

rulebis uzrunvelsayofad sabaJo organos mier sabaJo zedamxed-

velobas daqvemdebarebuli saqonlis mimarT am kodeqsiT gaTval-

iswinebuli sabaJo procedurebis ganxorcieleba. (kanoni „saqarT-

velos sabaJo kodeqsi“)

124. sabaJo damuSavebis operacia – saqonlis mimarT sabaJo re-

Jimis gamoyeneba, saqonlis gadatana Tavisufal zonaSi an Tavisufal

sawyobSi, saqarTvelos sabaJo teritoriidan saqonlis reeqsporti,

saqonlis ganadgureba sabaJo zedamxedvelobis qveS an saqonlis ga-

dacema saxelmwifo sakuTrebaSi. (kanoni „saqarTvelos sabaJo kod-

Page 140: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

140

eqsi“)

125. sabaJo reJimebi: a) saqonlis Tavisufal mimoqcevaSi gaSveba

(importi); b) saqonlis tranziti; g) sabaJo sawyobSi saqonlis Senaxva;

d) sabaJo teritoriaze saqonlis gadamuSaveba; e) saqonlis droebiTi

Semotana; v) sabaJo teritoriis gareT saqonlis gadamuSaveba; z )

saqonlis eqsporti. (kanoni „saqarTvelos sabaJo kodeqsi“)

126. sabaJo valdebuleba – piris valdebuleba, gadaixados saqa-

rTvelos sabaJo kanonmdeblobiT dadgenili sabaJo gadasaxdelebi,

jarimebi an/da sauravebi. (kanoni „saqarTvelos sabaJo kodeqsi“)

127. sabaJo davalianeba – sxvaoba deklarantis jamur sabaJo val-

debulebasa da mis mier saqarTvelos sabaJo kanonmdeblobiT dadge-

nili calkeuli sabaJo valdebulebis mixedviT zedmetad gadaxdili

Tanxebis jams Soris. (kanoni „saqarTvelos sabaJo kodeqsi“)

128. saimedooba - Senoba-nagebobis, misi inJinruli sistemebis,

mzidi konstruqciebis normebiT gaTvaliswinebuli funqciebis Ses-

ruleba eqspluataciis mTel periodSi. (kanoni „arqiteqturul-sam-

Seneblo saqmianobaze saxelmwifo zedamxedvelobis Sesaxeb“)

129. saqonlis gadamuSavebis operaciebi: a) saqonlis damuSaveba,

maT Soris, montaJi, awyoba an sxva saqonelze morgeba; b) saqonlis war-

moeba; g) saqonlis SekeTeba, maT Soris, aRdgena da muSa mdgomareoba-

Si moyvana; d) saqarTvelos finansTa saministros mier gansazRvruli

saqonlis gamoyeneba, romelic xels uwyobs an aadvilebs gadamuSavebis

produqtis warmoebas, miuxedavad imisa, rom es saqoneli mTlianad an

nawilobriv ixarjeba gadamuSavebis procesSi. (kanoni „saqarTvelos

sabaJo kodeqsi“)

130. sajaro saqmianoba – administraciul organoSi an sxva sabiu-

jeto organizaciaSi ganxorcielebuli anazRaurebadi saqmianoba,

garda samecniero-saganmanaTleblo saqmianobisa (kanoni„ saxelmwifo

kompensaciisa da saxelmwifo akademiuri stipendiis Sesaxeb“)

131. samgzavro dokumenti – pasporti, misi Semcvleli sxva samg-

zavro dokumenti, agreTve saqarTvelos kanonmdeblobiT an saerTa-

Soriso xelSekrulebis safuZvelze aRiarebuli piradobis damadas-

turebeli dokumenti, romelic vargisia mgzavrobisaTvis (kanoni

„ucxoelTa samarTlebrivi mdgomareobis Sesaxeb“)

132. sakanonmdeblo iniciativa - kompetenturti organoebisa da

pirebis mier kanonproeqtis sakanonmdeblo organoSi Setanis ufle-

ba. sakanonmdeblo iniciativis ufleba aqvs saqarTvelos prezidents

mxolod gansakuTrebul SemTxvevebSi, mTavrobas, parlamentis wevrs,

saparlamento fraqcias, parlamentis komitets, afxazeTis avtonomi-

Page 141: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

141

uri respublikisa da aWaris avtonomiuri respublikis umaRles war-

momadgenlobiT organoebs, aranakleb 30000 amomrCevels. (saqarT-

velos konstitucia)

133. sasazRvro gamtari punqti – saerTaSoriso mimosvlisaTvis

nebadarTuli gzatkecili an gzis monakveTi, rkinigzis sadguris,

portis, navsadguris, aeroportis (aerodromis) teritoriis nawili,

sadac xorcieldeba sazRvris gadakveTasTan dakavSirebuli sasazRv-

ro da saqarTvelos kanonmdeblobiT dadgenili sxva saxis kontroli

(kanoni „ucxoelTa samarTlebrivi mdgomareobis Sesaxeb“)

134. sasazRvro zona – saxelmwifo sazRvris xazidan an sanapiro

zolidan saqarTvelos teritoriis siRrmeSi Semavali ara umetes 5

kilometris siganis saxmeleTo zoli, agreTve saerTaSoriso aero-

portis (aerodromis), rkinigzis sadguris, saerTaSoriso samdinaro

da sazRvao portis teritoriis nawili, sadac xorcieldeba sazRvris

gadakveTasTan dakavSirebuli sasazRvro kontroli (kanoni „ucxoel-

Ta samarTlebrivi mdgomareobis Sesaxeb“)

135. simtkice - samSeneblo nakeTobisa da konstruqciis,maTi

SeerTebis kvanZebis, Senoba-nagebobis saZirkvlis, gruntis Tviseba,

rRvevis gareSe aitanos datvirTvebis saangariSo maCveneblebi. (kano-

ni „arqiteqturul-samSeneblo saqmianobaze saxelmwifo zedamxedv-

elobis Sesaxeb“)

136. sursaTi (an sasursaTo produqti) – adamianis sakvebad gan-

kuTvnili nebismieri produqti, gadamuSavebuli an gadaumuSavebeli.

sursaTi moicavs aseve yvela saxis sasmels, saReW rezins da yovel niv-

Tierebas dafasoebuli da sursaTSi gamosayenebeli wylis CaTvliT,

romelic mizanmimarTuladaa damatebuli sursaTis SemadgenlobaSi

misi warmoebisa da gadamuSavebis dros. sursaTi ar moicavs cxove-

lis sakvebs, farmacevtul preparatebs an samkurnalo produqtebs,

saerTo moxmarebis sagnebs, Tambaqos da Tambaqos produqtebs, nar-

kotikul da fsiqotropul saSualebebs, sxvadasxva narCenebsa da dam-

abinZureblebs (kanoni „sursaTis uvneblobisa da xarisxis Sesaxeb“)

137. sursaTis an cxovelis sakvebis mwarmoebeli – fizikuri an

iuridiuli piri, romelic pasuxs agebs am kanonis moTxovnaTa Ses-

rulebaze mis mier warmoebuli saqmianobis yovel etapze (kanoni

„sursaTis uvneblobisa da xarisxis Sesaxeb“)

138. sakvebi cxovelis – nebismieri nivTiereba an produqti,

sakvebdanamatebis CaTvliT, gadamuSavebuli an gadaumuSavebeli, ro-

melic gamiznulia cxovelis sakvebad (kanoni „sursaTis uvneblobisa

da xarisxis Sesaxeb“)

139. safrTxe – iseTi biologiuri, qimiuri an fizikuri agenti,

Page 142: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

142

romelmac sasursaTo produqtSi an cxovelis sakvebSi moxvedris Sem-

TxvevaSi SesaZlebelia ziani miayenos adamianis janmrTelobas an si-

cocxles (kanoni „sursaTis uvneblobisa da xarisxis Sesaxeb“)

140. saqmiswarmoebis wesebi - im principebisa da normativebis er-

Toblioba, romlebic adgenen erTian moTxovnebs dawesebulebebSi

mmarTvelobiTi saqmianobis dokumentirebisa da dokumentebze muS-

aobis organizaciisadmi.

141. sursaTis xarisxi – uvnebeli sursaTis im maxasiaTeblebis

erToblioba, romelic dakavSirebulia saboloo momxmareblis eko-

nomikur interesebTan (kanoni „sursaTis uvneblobisa da xarisxis Ses-

axeb“)

142. sasursaTo produqti dafasoebuli – sursaTis nebismieri

nawilobriv an mTlianad SefuTuli erTeuli, romlis SigTavsis Secv-

la SeuZlebelia SefuTvis gaxsnis an Secvlis gareSe (kanoni „sursa-

Tis uvneblobisa da xarisxis Sesaxeb“)

143. sofeli – dasaxleba, romlis sazRvrebSic moqceulia saso-

flo-sameurneo saqmianobisaTvis gaTvaliswinebuli miwa da sxva

bunebrivi resursebi an/da romlis infrastruqtura ZiriTadad ori-

entirebulia sasoflo-sameurneo saqmianobis ganxorcielebaze (or-

ganuli kanoni „adgilobrivi TviTmmarTvelobis Sesaxeb“)

144. sferoebi regulirebadi ekonomikuri – ekonomikuri saqmi-

anobis saxeebi, romlebic momxmarebelTa ekonomikuri interesebis

dacvis saWiroebidan gamomdinare eqvemdebareba satarifo reguli-

rebas an/da infrastruqturul sferoebSi saxelmwifos sakuTrebaSi

arsebuli sawarmoebi. (kanoni „Tavisufali vaWrobisa da konkurenciis

Sesaxeb“)

145. sfero infrastruqturuli – sfero, romelSic xorcieldeba

araTavisuflad brunvadi saqonlis warmoeba, miwodeba, momsaxureba.

(kanoni „Tavisufali vaWrobisa da konkurenciis Sesaxeb“)

146. saqoneli araTavisuflad brunvadi – saqoneli, romlis war-

moeba, importi, miwodeba da moxmareba xdeba SezRuduli (specifi-

kuri), gansakuTrebuli pirobebiT. (kanoni „Tavisufali vaWrobisa da

konkurenciis Sesaxeb“)

147. satarifo regulireba – SezRuduli konkurenciis piro-

bebSi produqciasa da momsaxurebaze administraciuli organos

mier gansazRvruli fasi (tarifi). (kanoni „Tavisufali vaWrobisa da

konkurenciis Sesaxeb“)

148. sertifikati – dokumenti, romelic adasturebs, rom saWiro

Page 143: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

143

saxiT identificirebuli mowyobiloba an momsaxureba Seesabameba

dadgenil moTxovnebs. (kanoni „eleqtronuli komunikaciis Sesaxeb“)

149. sivrciTi mowyoba – teritoriebis fizikuri garemosa da in-

frastruqturis formirebisaTvis kanonmdeblobis, am dargis sax-

elmwifo da adgilobrivi politikis, sivrciT-teritoriuli dageg-

mvis dokumentebis, fizikuri da iuridiuli pirebis moRvaweobis er-

TobliobiT gansazRvruli pirobebi da procesebi (kanoni „sivrciTi

mowyobisa da qalaqTmSeneblobis safuZvlebis Sesaxeb“)

150. sivrciT-teritoriuli dagegmva – saqmianoba, romelic areg-

ulirebs dasaxlebaTa teritoriebis gamoyenebis, miwaT- sargeblobis,

ganaSenianebisa da keTilmowyobis, garemosa da uZravi kulturuli

memkvidreobis dacvis, rekreaciis sivrciT-teritoriuli pirobebis,

satransporto, sainJinro da socialuri infrastruqturis, aseve

ekonomikuri ganviTarebis sivrciT aspeqtebs da gansaxlebis terito-

riul sakiTxebs. (kanoni „sivrciTi mowyobisa da qalaqTmSeneblobis

safuZvlebis Sesaxeb“)

151. sivrciT-teritoriuli dagegmvis normebi da wesebi – dageg-

mvaze uflebamosili saqarTvelos aRmasrulebeli xelisuflebis Se-

sabamisi uwyebis da adgilobrivi TviTmmarTvelobis (mmarTvelobis)

organos mier damtkicebuli kanonqvemdebare normatiuli aqtebi.

(kanoni „sivrciTi mowyobisa da qalaqTmSeneblobis safuZvlebis Ses-

axeb“)

152. sivrciT-teritoriuli dagegmvis dokumentacia – am kanoniT

gansazRvruli wesiT SemuSavebuli, SeTanxmebuli da damtkicebuli

dokumentebi, romlebic Seicavs teqstur da grafikul informacias.

(kanoni „sivrciTi mowyobisa da qalaqTmSeneblobis safuZvlebis Ses-

axeb“)

153. sarekreacio teritoria – saqarTvelos dasaxlebuli an/da

dausaxlebeli teritoria, romlis ganviTarebis ZiriTadi potencia-

lia turizmi da rekreacia da romelic moicavs erTmaneTTan dakav-

Sirebul bunebriv da kulturul kompleqsebs, turistuli da saku-

rorto infrastruqturis obieqtebs da SeiZleba gamoyenebul iqnes

adamianTa dasvenebisaTvis, maTi rekreaciuli moTxovnilebebis da-

sakmayofileblad. (kanoni „sivrciTi mowyobisa da qalaqTmSeneblobis

safuZvlebis Sesaxeb“)

154. sivrciT-teritoriuli ganviTarebis reglamentebi – teri-

toriebis gamoyenebisa da ganaSenianebis pirobebi da maxasiaTeblebi,

romlebic dadgenilia dasaxlebaTa teritoriebis gamoyenebisa da

ganaSenianebis regulirebis wesebis safuZvelze. (kanoni „sivrciTi

mowyobisa da qalaqTmSeneblobis safuZvlebis Sesaxeb“)

Page 144: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

144

155. samSeneblo samuSao – Senobis, nagebobis an sxva obieqtis

mSeneblobasTan, rekonstruqciasTan, ngrevasTan, remontTan an ga-

naxlebasTan dakavSirebuli nebismieri samuSao (maT Soris, samSeneblo

moednis mowyoba, gruntis amoReba, Senobis an nagebobis ageba-aSeneba,

aRWurvilobis montaJi, mopirkeTeba da mosapirkeTebeli samuSaoebi,

mSeneblobasTan dakavSirebuli sakomunikacio qselebis mowyobis sa-

muSaoebi), agreTve mSeneblobis Tanamdevi momsaxureba, rogoricaa

burRva, geodeziuri samuSaoebi, kosmosuri da aerogadaReba, seis-

muri kvleva da saxelmwifo Sesyidvis Sesaxeb xelSekrulebiT gaT-

valiswinebuli sxva analogiuri momsaxureba, Tu am momsaxurebis

Rirebuleba ar aRemateba samSeneblo samuSaos Rirebulebas. (kanoni

„saxelmwifo Sesyidvebis Sesaxeb“)

t

1. tarifi zRvruli – eleqtronuli sakomunikacio qselis element-

ebTan daSvebis tarifis kanonmdeblobiT gansazRvrul SemTxvevebSi

saqarTvelos komunikaciebis erovnuli komisiis gadawyvetilebiT

dadgenili zeda zRvari. (kanoni „eleqtronuli komunikaciis Ses-

axeb“)

2. teleSopingi – programa, romelic Seicavs safasuris sanacvlod

raime uflebis, valdebulebis, saqonlis, momsaxurebis an samuSaos

miyidvis pirdapir SeTavazebas. (kanoni „mauwyeblobis Sesaxeb“)

3. terorizmi – Zaladoba an Zaladobis gamoyenebis muqara, mimarTu-

li fizikuri an iuridiuli pirebis winaaRmdeg, Senoba-nagebobebis,

satransporto saSualebebis, komunikaciebis da sxva materialuri

obieqtebis ganadgureba-dazianeba an maTi ganadgureba-dazianebis

muqara iaraRis, asafeTqebeli masalebis, birTvuli, qimiuri, biolo-

giuri Tu sxva, adamianis sicocxlisa da janmrTelobisaTvis saSiSi

nivTierebis gamoyenebiT an adamianis gatacebiTa Tu mZevlad ayvaniT,

raTa xelisufleba anda misi romelime organo an saerTaSoriso orga-

nizacia iZulebuli gaxdes, ganaxorcielos garkveuli qmedeba an Tavi

Seikavos garkveuli qmedebis ganxorcielebisagan, romelic teror-

istebis marTlsawinaaRmdego interesebSi Sedis; (kanoni „terorizm-

Tan brZolis Sesaxeb“)

4. teroristuli aqti – afeTqeba, cecxlis wakideba, iaraRis gamoy-

eneba an sxva qmedeba, romelic qmnis adamianis sicocxlis mospobis,

mniSvnelovani qonebrivi zianis an sxva mZime Sedegis ganxorcielebis

saSiSroebas, xelyofs sazogadoebis usafrTxoebas, saxelmwifos

mniSvnelovan politikur an ekonomikur interess da Cadenilia mo-

saxleobis daSinebis an xelisuflebis organoze zemoqmedebis mizniT;

(kanoni „terorizmTan brZolis Sesaxeb“)

5. terorizmi saerTaSoriso – teroristuli saqmianoba, romelic

Page 145: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

145

ganxorcielda: a) teroristebis, teroristuli jgufebis an ter-

oristuli organizaciebis mier sxva saxelmwifos (saxelmwifoebis)

teritoriaze (teritoriebze), an Tu ziani miadga sxva saxelmwifos

(saxelmwifoebs); b) erTi saxelmwifos moqalaqeTa mier meore saxelm-

wifos moqalaqeTa mimarT; g) im SemTxvevaSi, rodesac rogorc teror-

isti, ise terorizmis msxverpli arian erTi an sxvadasxva saxelmwifos

moqalaqeebi, magram teroristuli aqti Cadenilia am saxelmwifoTa

teritoriebis gareT. (kanoni „terorizmTan brZolis Sesaxeb“)

6. teroristi – piri, romelic monawileobs teroristul saqmiano-

baSi; (kanoni „terorizmTan brZolis Sesaxeb“)

7. teroristuli jgufi – ori an meti piris gaerTianeba teror-

istuli saqmianobis (teroristuli aqtis) ganxorcielebis mizniT;

(kanoni „terorizmTan brZolis Sesaxeb“)

8. teroristuli organizacia – organizacia (miuxedavad misi

formisa), Seqmnili teroristuli saqmianobis (teroristuli aqtis)

ganxorcielebis mizniT. organizacia SeiZleba cnobil iqnes teror-

istulad, Tu misi Tundac erTi struqturuli qvedanayofi an Tundac

erTi wevri am organizaciis xelmZRvanelobis (xelmZRvanelis) ne-

barTviT axorcielebs teroristul saqmianobas (teroristul aqts);

(kanoni „terorizmTan brZolis Sesaxeb“)

9. terorizmTan brZola – saqmianoba, romelic mimarTulia teror-

istuli saqmianobis gamovlenisaken, Tavidan acilebis, aRkveTisa da

mosalodneli Sedegebis minimumamde Semcirebisaken (kanoni „teror-

izmTan brZolis Sesaxeb“)

10. totalizatori – TamaSoba, romelic imarTeba moTamaSeebis

mier Sejibrebis mimdinareobis an/da TamaSobis Sedegis prognozze

fsonebis dadebiT, xolo mogeba damokidebulia fsonis moculobaze.

totalizatori imarTeba mxolod specialurad mowyobil SenobaSi.

(„kanoni latariebis, azartuli da sxva momgebiani TamaSobebis mowyo-

bis Sesaxeb“)

11. transportis sferoSi saqmianoba – saavtomobilo, sazRvao/sam-

dinaro transportisa da samoqalaqo aviaciis sferoSi satransporto

procesTan dakavSirebuli saqmianoba kanoni „transportis sferos

marTvisa da regulirebis Sesaxeb“

12. transportis sfero – satransporto sistemisa da satransporto

procesis erToblioba (kanoni „transportis sferos marTvisa da reg-

ulirebis Sesaxeb“)

13. teqnikuri reglamenti – „produqciis da momsaxurebis sertifi-

kaciis Sesaxeb“ saqarTvelos kanoniT gansazRvruli dokumenti (kano-

Page 146: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

146

ni „transportis sferos marTvisa da regulirebis Sesaxeb“)

14. teqnikuri regulireba – transportis sferos usafrTxoebis

mizniT teqnikuri reglamentebis SemuSaveba, gamocema da maTi Ses-

rulebis zedamxedveloba. (kanoni „transportis sferos marTvisa da

regulirebis Sesaxeb“)

15. teqnologiuri saSualeba – nebismieri teqnologia, mowyobi-

loba an misi komponenti, romelTa normalurad funqcionirebis

dros aRkveTilia an izRudeba moqmedebebi, romlebic ar aris nebad-

arTuli saavtoro an sxva uflebebis mflobelis mier; teqnologiuri

saSualeba qmediTad CaiTvleba, Tu daculi nawarmoebis an sxva obi-

eqtis gamoyenebisas uflebaTa mflobeli masTan wvdomas akontro-

lebs im procesebis meSveobiT (daSifrvis, kopirebis SezRudvisa da

sxva gziT), romlebic emsaxureba dacvis mizans. (kanoni „saavtori da

momijnave uflebebis Sesaxeb“)

16. teqnologiuri saSualebebis gverdis avla – mowyobilobis an

misi komponentis an/da sxva saSualebebis gamoyeneba teqnologiuri

saSualebebis neitralizaciisaTvis. (kanoni „saavtori da momijnave

uflebebis Sesaxeb“)

17. transferi gamoTanabrebiTi – eqskluziur uflebamosilebaTa

ganxorcielebis uzrunvelsayofad adgilobrivi TviTmmarTveli er-

Teulis biujetisaTvis saqarTvelos saxelmwifo biujetidan am ka-

noniT gansazRvruli formuliT, finansuri daxmarebis saxiT gamoyo-

fili saxsrebi, romelTa gamoyenebis mimarTulebebs damoukideblad

gansazRvravs adgilobrivi TviTmmarTvelobis warmomadgenlobiTi

organo (kanoni „adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis biujetis

Sesaxeb“)

18. transferi miznobrivi – delegirebul uflebamosilebaTa

gansaxorcieleblad adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis biuje-

tis mier saqarTvelos saxelmwifo biujetidan an/da avtonomiuri re-

spublikebis respublikuri biujetebidan finansuri daxmarebis saxiT

miRebuli saxsrebi (kanoni „adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis

biujetis Sesaxeb“)

19. transferi specialuri – adgilobrivi TviTmmarTveli erTeu-

lis biujetisaTvis ekologiuri da sxva stiqiuri movlenebis Sede-

gebis salikvidaciod, agreTve konkretuli kapitaluri da sxva mimdi-

nare xarjebis dasafinanseblad saqarTvelos saxelmwifo biujetidan

an/da avtonomiuri respublikebis respublikuri biujetebidan fi-

nansuri daxmarebis saxiT gamoyofili saxsrebi. (kanoni „adgilobrivi

TviTmmarTveli erTeulis biujetis Sesaxeb“)

20. tranziti – saqarTvelos teritoriis gadakveTa mesame saxelmwi-

Page 147: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

147

foSi Sesvlis mizniT (kanoni „ucxoelTa samarTlebrivi mdgomareo-

bis Sesaxeb“)

21. tarifi daSvebis – eleqtronuli sakomunikacio qselis operato-

ris qselis elementebTan, maT resursebTan da simZlavreebTan daS-

vebis safasuri. (kanoni „eleqtronuli komunikaciis Sesaxeb“)

22. teqnologiuri neitralitetis principi – principi, romlis

mixedviTac maregulirebeli gadawyvetilebebis miRebisas arsebiTi

mniSvneloba eniWeba bolo momxmareblisTvis miwodebuli eleqtro-

nuli sakomunikacio momsaxurebis saxes da ara am momsaxurebis misa-

wodeblad gamoyenebul teqnologiebs. (kanoni „eleqtronuli komu-

nikaciis Sesaxeb“)

23. trafiki – operatoris qselis elementebisa da teqnikuri saSu-

alebebis jamuri datvirTva drois intervalSi. (kanoni „eleqtronu-

li komunikaciis Sesaxeb“)

24. turizmi - adamianis Tavisufali, nebayoflobiTi, droebiTi

gadaadgileba Tavisi sacxovrebeli adgilidan dasvenebis, gajan-

saRebis, istoriisa da kulturis Zeglebis daTvalierebis da/an sxva

mizniT. (kanoni „turizmisa da kurortebis Sesaxeb“)

25. turizmi Sida - saqarTveloSi mcxovrebi fizikuri pirebi-saTvis

gaweuli turistuli momsaxureba maTi mudmivi sacxovrebeli adgi-

lis farglebs gareT, qveynis sazRvrebSi. (kanoni „turizmisa da ku-

rortebis Sesaxeb“)

26. turizmi samkurnalo - kurortebis gamoyeneba mkurnalobis,

samedicino gamokvlevisa da sxva samedicino momsaxurebis misaRebad.

(kanoni „turizmisa da kurortebis Sesaxeb“)

27. turisti - fizikuri piri, romelic nebayoflobiT mogzaurobs

mudmivi sacxovrebeli adgilis farglebs gareT, dasvenebis, gaja-

nsaRebis, saqmiani an sxva mizniT, aranakleb 24 saaTis da ara umetes

erTi wlis vadiT, da romlis mogzaurobac ar anazRaurdeba droebi-

Ti yofnis adgilis safinanso wyaroebidan. (kanoni „turizmisa da ku-

rortebis Sesaxeb“)

28. turisti araorganizebuli - turisti, romelic mogzaurobs in-

dividualurad xelSekrulebis, sagzuris, samarSruto wignakis gar-

eSe. (kanoni „turizmisa da kurortebis Sesaxeb“)

29. turistuli resursebi - bunebrivi, istoriul-kulturuli, Sem-

ecnebiTi da socialur-sayofacxovrebo resursebis da saqarTvelos

teritoriaze arsebuli infrastruqturis erToblioba, romelic

akmayofilebs turistis moTxovnilebebs. (kanoni „turizmisa da ku-

Page 148: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

148

rortebis Sesaxeb“)

30. turistuli saqmianoba - turistuli saqmianobis subieqtis

mier turistTa ganTavsebis, kvebis, tur-operatoruli.transpor-

tirebis, saeqskursio, gasajansaRebeli, reabilitaciis, sareklamo-

sainformacio, kulturuli, sportuli, sayofacxovrebo, gasarTobi

da a.S. mizniT gaweuli momsaxureba, romelic mimarTulia turistis

moTxovnilebaTa dasakmayofileblad. (kanoni „turizmisa da ku-

rortebis Sesaxeb“)

31. turistuli produqti, turistuli momsaxurebis paketi - tur-

istuli momsaxurebis ZiriTad formaTa (kveba, Ramis Teva ganTavsebis

sxvadasxva saSualebebSi, satransporto momsaxureba, eqskursiebi,

turistuli laSqrobebi da a.S.) aranakleb ori komponentisagan Sem-

dgari kompleqsi, romelic aucilebelia turistis moTxovnilebaTa

dasakmayofileblad da romlis Rirebuleba Sedis turistuli sag-

zuris fasSi. (kanoni „turizmisa da kurortebis Sesaxeb“)

32. turistuli sagzuri (vauCeri) - dokumenti, romelic adasturebs

turistis statuss, misTvis gasawevi momsaxurebis kategorias da

am kategoriiT momsaxurebis garantias. (kanoni „turizmisa da ku-

rortebis Sesaxeb“)

33. turi - konkretuli vadiT, gansazRvruli mizniTa da marSrutiT

mogzauroba, romelic uzrunvelyofilia turistuli produqtiT.

(kanoni „turizmisa da kurortebis Sesaxeb“)

34. turoperatori - iuridiuli piri an individualuri mewarme, ro-

melic axorcielebs turistuli produqtis formirebasa da real-

izacias. (kanoni „turizmisa da kurortebis Sesaxeb“)

35. turagenti - iuridiuli piri an individualuri mewarme, romelic

axorcielebs turistuli produqtis realizacias. (kanoni„ turizmi-

sa da kurortebis Sesaxeb“)

36. turistuli laSqroba - dasvenebis, mogzaurobisa da gajan-

saRebis procesi, romlis aucilebeli komponentebia kveba, Ramis Teva,

eqskursia da aqtiuri saSualebebiT (fexiT, cxeniT, velosipediT, Tx-

ilamurebiT da a.S.) gadaadgileba. (kanoni „turizmisa da kurortebis

Sesaxeb“)

37. turistuli mogzauroba - turizmis forma, romlis aucilebeli

komponentebia kveba, Ramis Teva da eqskursia. (kanoni „turizmisa da

kurortebis Sesaxeb“)

38. tye - geografiuli landSaftis nawili, romelic moicavs saqa-

rTvelos kanonmdeblobiT tyisTvis mikuTvnebuli xeebis, maTi

Page 149: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

149

gavrcelebis arealSi moqceuli miwis, agreTve buCqebis, balaxebis,

cxovelebisa da sxvaTa erTobliobas, romlebic TavianTi ganviTa-

rebis procesSi urTierTdakavSirebulni arian biologiurad da gav-

lenas axdenen erTmaneTsa da garemoze. (saqarTvelos tyis kodeqsi)

39. tyis fondi saqarTvelos - saxelmwifo tyis fondisa da saqa-

rTveloSi sakuTrebis sxva formebiT arsebuli tyeebis da maTi

resursebis erToblioba. (saqarTvelos tyis kodeqsi)

40. tyis fondi saxelmwifo - saqarTvelos saxelmwifo tyis, saqa-

rTvelos kanonmdeblobiT misTvis mikuTvnebuli miwebisa da misi

resursebis erToblioba. (saqarTvelos tyis kodeqsi)

41. tyis fondi saxelmwifo sameurneo - saxelmwifo tyis fondi,

saxelmwifo tyis fondis daculi teritoriebis garda. (saqarTvelos

tyis kodeqsi)

42. tyis fondi adgilobrivi - saxelmwifo sameurneo tyis fondis

nawili, romelTan dakavSirebul samarTlebriv urTierTobebs am

kodeqsisa da saqarTvelos kanonmdeblobis Sesabamisad aregulire-

ben adgilobrivi TviTmmarTvelobisa da mmarTvelobis organoebi.

(saqarTvelos tyis kodeqsi)

43. tyekafi - saqarTvelos tyis fondis tyis gansazRvruli ubani,

romelzedac gansazRvrulia mosaWreli xeebis odenoba da moniSnu-

lia mosaWreli xeebi. (saqarTvelos tyis kodeqsi)

u

1. udanaSaulobis prezumcia - adamiani udanaSaulod iTvleba, vi-

dre misi damnaSaveoba ar damtkicdeba kanoniT dadgenili wesiT da

kanonier ZalaSi Sesuli sasamarTlos gamamtyunebeli ganaCeniT. ara-

vin ar aris valdebuli amtkicos Tavisi udanaSauloba. braldebis

mtkicebis movaleoba ekisreba bralmdebels. dadgenileba braldebu-

lis saxiT piris pasuxisgebaSi micemis Sesaxeb, sabraldebo daskvna da

gamamtyunebeli ganaCeni unda emyarebodes mxolod utyuar mtkiceb-

ulebebs. yovelgvari eWvi, romelic ver dadasturdeba kanoniT dad-

genili wesiT, unda gadawydes braldebulis sasargeblod. (saqarT-

velos konstitucia)

2. uzufruqti - uZravi nivTis gadacema sxva piris sargeblobaSi ise,

rom es piri uflebamosilia, rogorc mesakuTrem, gamoiyenos es nivTi

da ar dauSvas mesame pirTa mier misiT sargebloba, magram mesakuTri-

sagan gansxvavebiT, mas ara aqvs am nivTis gasxvisebis, ipoTekiT dat-

virTvis an memkvidreobiT gadacemis ufleba da am nivTis gaqiravebis

an ijariT gadacemisaTvis saWiroa mesakuTris Tanxmoba.

Page 150: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

150

3. uimedo sagadasaxado davalianeba – vadagadacilebuli saga-

dasaxado davalianeba, romelic warmoqmnilia sagadasaxado kanon-

mdeblobiT gaTvaliswinebuli gadasaxadebiT an/da sanqciebiT, Tu

gadasaxadis gadamxdelis/sagadasaxado agentis qonebis mimarT saga-

dasaxado valdebulebis Sesrulebis uzrunvelyofis RonisZiebebis

gatarebis Sedegad dadginda, rom mas ar gaaCnia qoneba an/da aqtivebi,

an rom misi qoneba an/da aqtivebi imdenad mcirea, rom ver faravs sa-

samarTlos xarjebs. („saqarTvelos sagadasaxado kodeqsi“)

4. uimedo vali – saqonlis an/da momsaxurebis realizaciis Sedegad

gadasaxadis gadamxdelis mier aRiarebuli moTxovna an misi nawili,

romlis gadaxdis vada gasulia da romelic ar iqna anazRaurebuli

mimdinare sagadasaxado wlis bolomde. („saqarTvelos sagadasaxado

kodeqsi“)

5. ukanono Semosavlis legalizacia - ukanono SemosavlisaTvis

kanonieri saxis micema (SeZena, gamoyeneba, gadacema an sxva moqmedeba),

agreTve misi namdvili warmoSobis, mesakuTris an mflobelis an/da

qonebrivi uflebebis damalva an SeniRbva anda aseTi qmedebis Cad-

enis mcdeloba. (kanoni „ukanono Semosavlis legalizaciis aRkveTis

xelSewyobis Sesaxeb“)

6. umaRlesi ganaTleba – sruli zogadi ganaTlebis Semdgomi gana-

Tleba, romelic uzrunvelyofs profesiuli saqmianobis sxvadasxva

dargSi kvalificirebuli kadrebis momzadebas rac dasturdeba Ses-

abamisi dokumentiT. (kanoni „umaRlesi ganaTlebis Sesaxeb“)

7. umaRlesi ganaTleba saxelovnebo – umaRlesi ganaTleba, romlis

mizania xelovnebis erT an ramdenime dargSi Semsrulebeli speciali-

stebis momzadeba. (kanoni „umaRlesi ganaTlebis Sesaxeb“)

8. umaRlesi ganaTleba sasporto – umaRlesi ganaTleba, romlis

mizania sportis erT an ramdenime saxeobaSi Semsrulebeli speciali-

stebis momzadeba. (kanoni „umaRlesi ganaTlebis Sesaxeb“)

9. umaRlesi saganmanaTleblo dawesebuleba – umaRlesi sagan-

manaTleblo programis/programebis ganmaxorcielebeli saswavlo-

samecniero dawesebuleba, romlis ZiriTadi saqmianobaa umaRlesi sa-

ganmanaTleblo saqmianobisa da samecniero kvlevebis ganxorcieleba,

agreTve SemoqmedebiTi muSaobis warmarTva. umaRlesi saganmanaTle-

blo dawesebuleba Sedgeba ZiriTadi saganmanaTleblo da damx-

mare struqturuli erTeulebisagan da aniWebs Sesabamis akademiur

xarisxs/xarisxebs an/da profesiuli umaRlesi ganaTlebis Sesabamis

kvalifikacias. (kanoni „umaRlesi ganaTlebis Sesaxeb“)

10. umaRlesi saganmanaTleblo dawesebulebis filiali – umaRlesi

saganmanaTleblo dawesebulebis nawili, romelsac aqvs garkveuli

Page 151: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

151

damoukidebloba, teritoriulad gancalkevebulia am dawesebulebis

marTvis organoebisagan da axorcielebs imave umaRles saganmanaTle-

blo programas (programebs), rasac Sesabamisi umaRlesi saganmana-

Tleblo dawesebuleba. (kanoni „umaRlesi ganaTlebis Sesaxeb“)

11. umuSevari – saqarTvelos kanonmdeblobiT gansazRvruli samuSao

asakis Sromisunariani an nawilobriv Sromisunariani piri, romelsac

ara aqvs samuSao, eZebs mas da mzad aris samuSaos Sesasruleblad.

(kanoni „dasaqmebis Sesaxeb“)

12. umuSevari registrirebuli – umuSevari, romelic registrireb-

ulia dasaqmebis saxelmwifo samsaxurSi. (kanoni „dasaqmebis Sesaxeb“)

13. umuSevrobis prevenciuli RonisZiebebi – arsebuli samuSao

adgilebis SenarCunebisa da axali samuSao adgilebis Seqmnis mizniT

registrirebul umuSevarTa, sawarmoTa da organizaciaTa subsidi-

reba, sasesxo momsaxureba da Tavdeboba. (kanoni „dasaqmebis Sesaxeb“)

14. universiteti – umaRlesi saganmanaTleblo dawesebuleba, ro-

melic umaRlesi akademiuri ganaTlebis samive safexuris saganmana-

Tleblo programebs axorcielebs. (kanoni „umaRlesi ganaTlebis Ses-

axeb“)

15. uflebaunarianoba fizikuri piris - piris unari, hqondes samo-

qalaqo uflebebi da movaleobebi. uflebaunarianoba warmoiSoba

dabadebis momentidan. („saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi“)

16. uflebaunarianoba iuridiuli piris - iuridiuli piris unari,

hqondes samoqalaqo uflebebi da movaleobebi. iuridiuli piris

uflebaunarianoba warmoiSoba misi registraciis momentidan da

wydeba misi likvidaciis dasrulebis faqtis registraciis momenti-

dan. („saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi“)

17. uflebamosileba - uflebamosili subieqtis kanoniT garantire-

buli SesaZlebloba da/an valdebuleba sakuTari saxeliT Seasrulos

garkveuli moqmedeba da damoukideblad agos pasuxi qmedebis Sede-

gze

18. uflebamosileba eqskluziuri – TviTmmarTveli erTeulis

uflebamosileba, romelsac igi axorcielebs saqarTvelos kanonmde-

blobiT dadgenili wesiT, damoukideblad da sakuTari pasuxismge-

blobiT (organuli kanoni „adgilobrivi TviTmmarTvelobis Sesaxeb“)

19. uflebamosileba delegirebuli – saxelmwifo mmarTvelobis

organos uflebamosileba, romelic am kanoniT dadgenili wesiT, kan-

onis Tanaxmad an adgilobrivi TviTmmarTvelobisa da saxelmwifo

mmarTvelobis organoebs Soris dadebuli xelSekrulebis safuZvel-

Page 152: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

152

ze gansaxorcieleblad gadaecema TviTmmarTvel erTeuls (organuli

kanoni „adgilobrivi TviTmmarTvelobis Sesaxeb“)

20. uflebamosileba nebayoflobiTi – adgilobrivi TviTmmarTve-

li erTeulis uflebamosileba, sakuTari iniciativiT miiRos gadaw-

yvetileba yvela im sakiTxze, romelic kanonis Tanaxmad ar ganekuT-

vneba TviTmmarTveli erTeulis eqskluziur uflebamosilebas an

saxelmwifo mmarTvelobis organos uflebamosilebas da ar aris

akrZaluli TviTmmarTveli erTeulisTvis (organuli kanoni „adgi-

lobrivi TviTmmarTvelobis Sesaxeb“)

21. uflebamosileba administraciuli - adgilobrivi samsaxuris

Seqmnis, Sesabamisi struqturisa da personalis xelmZRvanelobis

(struqturebis Seqmna, reorganizacia, gaerTianeba, TanamSromelTa

daniSvna, gaTavisufleba, gadayvana, gadamzadeba, samuSao pirobebi-

sa da Sromis anazRaurebis gansazRvra), agreTve dafinansebisa da

xarjebis gawevis adgilobrivi TviTmmarTvelobis organos ufle-

bamosileba, romelic saWiroa am organoebis normaluri funqcioni-

rebisaTvis.

22. uflebamosileba momsaxurebiTi - adgilobrivi mosaxleobis

problemebis Sefasebis, saTanado zomebis miRebisa da RonisZiebebis

ganxorcielebis, momsaxurebis obieqtebis funqcionirebis, momsax-

urebis miwodebisa da uzrunvelyofis dagegmvis, dafinansebisa da

ganxorcielebis, agreTve damatebiTi momsaxurebis gawevis ufle-

bamosileba.

23. uflebamosileba sainvesticio - adgilobrivi TviTmmarTvelo-

bis funqciebis Sesasruleblad saWiro sainvesticio programebis

gansazRvrisa da dafinansebis, sakuTari moZravi da uZravi qonebis

aRdgenis an SeZenis, Sesabamisi materialuri, SromiTi da finansuri

saSualebebis mobilizaciis, investiciebisa da ganawilebis ganxor-

cielebis, agreTve adgilobriv biujetSi saTanado subsidiebis gaT-

valiswinebis uflebamosileba.

24. uflebamosileba maregulirebeli - fizikuri da iuridiuli

pirebisaTvis Sesasruleblad savaldebulo wesebisa da instruqciebis

dadgenis, agreTve saqarTvelos kanonmdeblobis Sesabamisad licen-

ziebis, nebarTvebis gacemis da dadgenili normebis darRvevisaTvis

jarimebis dawesebis uflebamosileba.

25. uflebamosileba diskreciuli – uflebamosileba, romelic ad-

ministraciul organos an Tanamdebobis pirs aniWebs Tavisuflebas

sajaro da kerZo interesebis dacvis safuZvelze kanonmdeblobis

Sesabamisi ramdenime gadawyvetilebidan SearCios yvelaze misaRebi

gadawyvetileba („zogadi administraciuli kodeqsi“)

Page 153: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

153

26. usafrTxoeba saxanZro – fizikuri piris sicocxlis, janmrTelo-

bis an/da qonebis, saxelmwifos da iuridiuli pirebis qonebis xanZri-

sagan dacva (kanoni „saxanZro usafrTxoebis Sesaxeb“)

27. usafrTxoebis zona – terorizmTan brZolis subieqtebis aqti-

uri da masobrivi moqmedebis zona; „terorizmTan brZolis Sesaxeb“

28. usafrTxoebis deklaracia – sagangebo situaciis riskis faqto-

ris Sefasebis mizniT saqarTvelos kanonmdeblobiT dadgenili wesiT

wardgenili informacia saSiSi sawarmoo obieqtis Sesaxeb „bunebrivi

da teqnogenuri xasiaTis sagangebo situaciebisagan mosaxleobisa da

teritoriis dacvis Sesaxeb“

29. urbanuli qsovili – qalaqTmSeneblobiTi struqturebis, maT So-

ris, quCaTa qselis, moednebis, baRebis, Senoba-nagebobebis, ezoebis an

sainJinro komunikaciebis erToblioba „kulturuli memkvidreobis

Sesaxeb“

30. ucxoeli – piri, romelic ar aris saqarTvelos moqalaqe da ar

aris saqarTveloSi mudmivad mcxovrebi moqalaqeobis armqone piri,

agreTve am kanonis mesame kariT gaTvaliswinebul SemTxvevebSi piri,

romelsac dokumenturad ar udasturdeba an/da ar udgindeba rome-

lime qveynis moqalaqeobisadmi kuTvnileba da mudmivi sacxovrebeli

adgili. (kanoni „ucxoelTa samarTlebrivi mdgomareobis Sesaxeb“)

31. uZravi nivTi - miwis nakveTi masSi arsebuli wiaRiseuliT,miwaze

aRmocenebuli mcenareebi, aseve Senoba-nagebobani, romlebic myarad

dgas miwaze. („saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi“)

32. uZravi Zeglis gadaadgilebadi fragmenti – uZravi Zeglis war-

sulSi an amJamad Semadgeneli arsebiTi nawili, romelic gamocalkev-

ebulia Zeglisagan da am kanoniT aRiarebulia calke uflebis obieq-

tad, an romlis gamocalkevebac, uZravi Zeglis interesebidan gamom-

dinare, SesaZlebelia Zeglis dauzianeblad „kulturuli memkvidre-

obis Sesaxeb“

33. uZravi Zeglis teritoria – uZrav Zeglze saqarTvelos kanon-

mdeblobiT dadgenili wesiT damagrebuli miwis nakveTi, xolo aseTis

ararsebobis SemTxvevaSi – uZravi Zeglis mier uSualod dakavebuli

teritoria „kulturuli memkvidreobis Sesaxeb“

34. uZravi Zeglis gadaadgileba – uZravi Zeglis mdebareobis cvli-

leba misi ZiriTadi maxasiaTeblebis cvlilebis gareSe, Zeglis daSl-

iTa da Tavdapirveli saxiT aRdgeniT an misi sxvagvarad gadataniT

„kulturuli memkvidreobis Sesaxeb“

Page 154: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

154

35. usaxlkaro – mudmivi, gansazRvruli sacxovrebeli adgilis ar-

mqone piri, romelic adgilobrivi TviTmmarTvelobis organoSi reg-

istrirebulia, rogorc usaxlkaro (kanoni „socialuri daxmarebis

Sesaxeb“)

36. umweo mdgomareoba – mdgomareoba, rodesac piri sxva pirze mate-

rialurad an sxvagvarad aris damokidebuli, rodesac pirs fizikuri

an fsiqikuri naklis gamo ar SeuZlia realurad Seafasos arsebuli vi-

Tareba, rodesac pirs ar gaaCnia sxva realuri saSualeba, garda imisa,

rom daemorCilos mis mimarT gamoyenebul Zaladobas (kanoni „adamia-

niT vaWrobis (trefikingis) winaaRmdeg brZolis Sesaxeb“)

37. ucxoeli – piri, romelic ar aris saqarTvelos moqalaqe da ar

aris saqarTveloSi mudmivad mcxovrebi moqalaqeobis armqone piri,

agreTve am kanonis mesame kariT gaTvaliswinebul SemTxvevebSi piri,

romelsac dokumenturad ar udasturdeba an/da ar udgindeba rome-

lime qveynis moqalaqeobisadmi kuTvnileba da mudmivi sacxovrebeli

adgili (kanoni „ucxoelTa samarTlebrivi mdgomareobis Sesaxeb“)

38. urTierTCarTva – eleqtronuli sakomunikacio qselebis fizi-

kuri da logikuri kavSiri, romelsac iyenebs erTi an ramdenime

eleqtronuli sakomunikacio qselis operatori, raTa erTi eleqtro-

nuli sakomunikacio qselis operatoris momxmarebels SesaZlebloba

mieces, daukavSirdes imave an sxva eleqtronuli sakomunikacio qse-

lis operatoris momxmarebels, an/da isargeblos sxva eleqtronuli

sakomunikacio qselis operatoris momsaxurebiT, da romelic xor-

cieldeba operatorebis mier sakuTari qselebis Sesabamis element-

ebTan SeuzRudavi, savaldebulo da aradiskriminaciuli urTierT-

daSvebiT. (kanoni „eleqtronuli komunikaciis Sesaxeb“)

39. urTierTdamokidebuleba (afilirebul) pirebs Soris) – pirebs

Soris gansakuTrebul urTierTobaTa arseboba, romelsac SeuZlia

uSualo gavlena moaxdinos maT Soris garigebebis pirobebze an eko-

nomikur Sedegebze. aseT gansakuTrebul urTierTobebs ganekuTvneba,

kerZod, urTierTobebi, romelTa drosac: pirebi arian erTi sawarmos

damfuZneblebi (monawileebi), Tu maTi jamuri wili aranakleb 20 pro-

centia; erTi piri pirdapir an arapirdapir monawileobs meore piris

sawarmoSi, Tu aseTi monawileobis wili aranakleb 20 procentia; erTi

piri Tanamdebobrivi mdgomareobiT eqvemdebareba meore pirs an erT

pirs pirdapir an arapirdapir akontrolebs meore piri; pirebi arian

filiali sawarmoebi an pirebs pirdapir an arapirdapir akontrolebs

mesame piri; pirebi erTad, pirdapir an arapirdapir akontroleben

mesame pirs; pirebi naTesavebi arian. (kanoni „eleqtronuli komunika-

ciis Sesaxeb“)

40. urTierTSenacvlebadi momsaxurebis saxeebi – saxis, xarisxis,

safasuris da sxva maxasiaTeblebis mixedviT erTgvarovani momsax-

Page 155: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

155

urebis saxeebi, romlebic erTobliobaSi imdenad msgavsia, rom momx-

marebeli cvlis an mzadaa Secvalos erTi momsaxureba meoreTi. (kano-

ni „eleqtronuli komunikaciis Sesaxeb“)

41. urTierToperabeluroba – eleqtronuli sakomunikacio qselebi-

sa da sistemebis interfeisebis, agreTve teqnikuri, saoperacio da

funqcionaluri maxasiaTeblebis urTierTTavsebadoba da urTierT-

marTvadoba. (kanoni „eleqtronuli komunikaciis Sesaxeb“)

42. uimedo sagadasaxado davalianeba – vadagadacilebuli saga-

dasaxado davalianeba, romelic warmoqmnilia sagadasaxado kanon-

mdeblobiT gaTvaliswinebuli gadasaxadebiT an/da sanqciebiT, Tu

gadasaxadis gadamxdelis/sagadasaxado agentis qonebis mimarT saga-

dasaxado valdebulebis Sesrulebis uzrunvelyofis RonisZiebebis

gatarebis Sedegad dadginda, rom mas ar gaaCnia qoneba an/da aqtivebi,

an rom misi qoneba an/da aqtivebi imdenad mcirea, rom ver faravs sa-

samarTlos xarjebs. („sagadasaxado kodeqsi“)

43. uimedo vali – saqonlis an/da momsaxurebis realizaciis Sedegad

gadasaxadis gadamxdelis mier aRiarebuli moTxovna an misi nawili,

romlis gadaxdis vada gasulia da romelic ar iqna anazRaurebuli

mimdinare sagadasaxado wlis bolomde. („sagadasaxado kodeqsi“)

44. uxamsoba – gancxadeba, romelsac ara aqvs politikuri, kulturu-

li, saganmanaTleblo an samecniero Rirebuleba da romelic uxeSad

laxavs sazogadoebaSi sayovelTaod damkvidrebul eTikur normebs.

(kanoni „sityvisa da gamoxatvis Tavisuflebis Sesaxeb“)

f

1. fakulteti – umaRlesi saganmanaTleblo dawesebulebis ZiriTa-

di saswavlo-samecniero da administraciuli erTeuli, romelic uz-

runvelyofs studentTa momzadebas erT an ramdenime specialobaSi

da maTTvis Sesabamisi akademiuri xarisxis an/da profesiuli umaR-

lesi ganaTlebis Sesabamisi kvalifikaciis miniWebas. (kanoni „umaR-

lesi ganaTlebis Sesaxeb“)

2. fakultetis sabWo – umaRlesi saganmanaTleblo dawesebulebis

ZiriTadi erTeulis warmomadgenlobiTi organo. (kanoni „umaRlesi

ganaTlebis Sesaxeb“)

3. falsifikacia – sursaTis Semadgenlobis, maxasiaTeblebis, asor-

timentis da warmoSobis Seusabamoba dadgenil moTxovnebTan an Tan-

darTul dokumentebSi da etiketze aRniSnul monacemebTan. (kanoni

„sursaTis uvneblobisa da xarisxis Sesaxeb“)

4. fasiani qaRaldi (fasiani qaRaldebi) – mimoqcevadi finansuri

Page 156: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

156

instrumentebi da uflebebi, romelTa sajaro SeTavazebac SesaZle-

belia wilobrivi Tu sasesxo fasiani qaRaldebis saxiT (an maTi kom-

binirebuli variantiT) an romlebic SeiZleba gardaiqmnas aseTebad an

romlebic arian aseTebze xelmowerisa Tu aseTebis SeZenis uflebis

matareblebi, sainvesticio xelSekrulebebi da fasian qaRaldebTan

dakavSirebuli sxva instrumentebi da uflebebi. (kanoni „fasiani qa-

Raldebis bazris Sesaxeb“)

5. fasiani qaRaldebis bazris monawile - investori, emitenti, fa-

siani qaRaldebis bazris regulirebadi monawile, auditori. (kanoni

„fasiani qaRaldebis bazris Sesaxeb“)

6. fasiani qaRaldebis bazris regulirebadi monawile – safondo

birJa, centraluri depozitari, fasiani qaRaldebis registratori,

fasiani qaRaldebis bazris Suamavali. (kanoni „fasiani qaRaldebis ba-

zris Sesaxeb“)

7. fasiani qaRaldebis bazris Suamavali – sabrokero kompania an

sxva Suamavali, romlis saqmianobasac zedamxedvelobas uwevs saagen-

to Tavis mier dadgenili wesebiT. (kanoni „fasiani qaRaldebis bazris

Sesaxeb“)

8. fasiani qaRaldis nominaluri mflobeli – iuridiuli piri, ro-

melic aris fasiani qaRaldebis bazris Suamavali, banki an centraluri

depozitari, romelsac registrirebuli mesakuTre (an sxva nominal-

uri mflobeli) werilobiTi xelSekrulebiT aniWebs uflebas, fasiani

qaRaldebi am nominaluri mflobelis saxelze Seitanos reestrSi da

beneficiari mesakuTris an nominaluri mflobelis interesebisaTvis

Caebas am fasian qaRaldebTan dakavSirebul sxva operaciebSi. (kanoni

„fasiani qaRaldebis bazris Sesaxeb“)

9. fasiani qaRaldebis registratori – saagentos mier licenzire-

buli iuridiuli piri, romelic awarmoebs emitentis fasiani qaRal-

debis reestrs da asrulebs sxva funqciebs, romlebic gansazRvru-

lia xelSekrulebaSi emitentsa da fasiani qaRaldebis registrators

Soris. (kanoni „fasiani qaRaldebis bazris Sesaxeb“)

10. fasTa kotireba – gamartivebuli saSualeba saqonlis, momsax-

urebisa da mcire saxis samuSaos SesyidvisaTvis, romlis drosac

ganmsazRvrelia fasis kriteriumi. (kanoni „saxelmwifo Sesyidvebis

Sesaxeb“)

11. faqtoringi – savaWro-sakomisio operaciis saxeoba, romelic

Sexamebulia klientis sabrunavi kapitalis dakreditebasTan, moicavs

klientis debitoruli davalianebis inkasirebas, dakreditebas da

sakredito da savaluto riskis garantiebs. (kanoni „komerciuli

bankebis Sesaxeb“)

Page 157: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

157

12. fiduciaruli operacia – ndobiTi operacia, romelsac banki an

satrasto kompania awarmoebs Tavisi saxeliT, magram klientis dava-

lebiT da misi xarjiT (rogorc wesi, investiciebis samarTavad); mTe-

li riskisaTvis klienti Tavadaa pasuxismgebeli, xolo banki miiRebs

sakomisios. (kanoni „komerciuli bankebis Sesaxeb“)

13. forfetireba – sagareo vaWrobis garigebebis dros eqsportis da-

krediteba mimwodeblis mier brunvis gareSe komerciuli Tamasuqebis,

sxva savalo valdebulebebis SeZenis gziT; am operaciis Sesrulebisas

garantia importiori qveynis banki. (kanoni „komerciuli bankebis Ses-

axeb“)

14. fiuCersuli operaciebi – nedleulis, oqros, safinanso da

sakredito instrumentebis yidva-gayidvis swrafi garigebebi birJe-

bze garigebis dadebis momentisaTvis fiqsirebuli fasiT, operaciis

garkveuli drois Semdeg Sesrulebis pirobiT. garigebis Sesrule-

bamde garantiis saxiT Seitaneba garkveuli Tanxa. (kanoni „komerciu-

li bankebis Sesaxeb“)

15. filiali [laT. fi lialis vaJiSvilisa] - raime dawesebulebis an orga-

nizaciis ganyofileba, romelic moTavsebulia sxvagan da aqvs erT-

gvari damoukidebloba.

16. filiali sawarmos - sawarmos SeuZlia daaarsos filiali, ro-

melic ar aris iuridiuli piri. saqarTveloSi registrirebuli sawar-

mos filialis registracia ar aris savaldebulo. sawarmos SeuZlia

filialis daarsebis Sesaxeb Setyobineba gaugzavnos maregistrireb-

el organos filialis adgilsamyoflis mixedviT. maregistrirebeli

organo valdebulia, samewarmeo reestrSi Seitanos informacia fil-

ialis registraciis Taobaze.

17. fiskaluri agenti – sagadaxdo sistemisa da fasiani qaRaldebis

mimoqcevis organizebiT saxelmwifos fiskaluri politikis ganx-

orcielebis mxardamWeri piri, romelic warmoadgens saxelmwifos

sxva qveynis centralur bankebTan da saerTaSoriso safinanso orga-

nizaciebTan urTierTobaSi. (kanoni „erovnuli bankis Sesaxeb“)

18. forvarduli operacia – garigeba, romlis angariSsworeba xor-

cieldeba garigebis dadebis dRidan 2 sabanko dReze meti periodis

ganmavlobaSi. (kanoni „erovnuli bankis Sesaxeb“)

19. fonograma – Sesrulebis xmis, sxva xmis an xmis gamomxatveli sig-

nalis Canaweri. termini ar gulisxmobs audiovizualur nawarmoebSi

CarTul xmis Canawers. (kanoni „saavtori da momijnave uflebebis Ses-

axeb“)

20. fonogramis damamzadebeli – fizikuri an iuridiuli piri,

Page 158: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

158

romelmac Tavis Tavze aiRo iniciativa da ikisra pasuxismgebloba

Sesrulebis an sxva xmebis pirveli xmovani Canaweris ganxorcielebi-

saTvis; Tu ar arsebobs sawinaaRmdego dasabuTeba, fonogramis dama-

mzadeblad miiCneva fizikuri an iuridiuli piri, romlis saxeli an/da

dasaxelebac saTanado wesiT aRniSnulia fonogramaze an/da mis fut-

larze. (kanoni „saavtori da momijnave uflebebis Sesaxeb“)

21. fortificirebuli sakvebi produqtebi – mikroelementebiTa da

vitaminebiT gamdidrebuli sakvebi produqtebi, romlebic gamoiyene-

ba mikroelementebisa da vitaminebis deficitiT gamowveuli daavade-

bebis profilaqtikisaTvis „sazogadoebrivi janmrTelobis Sesaxeb“

22. fondi sarezervo – adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis biu-

jetSi gauTvaliswinebeli da sagangebo xarjebis, agreTve sxva adgi-

lobrivi mniSvnelobis RonisZiebebis dasafinanseblad gansazRvruli

sabiujeto saxsrebi (kanoni „adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis

biujetis Sesaxeb“)

23. frenSaizingi - grZelvadiani valdebulebiTi urTierToba, rom-

liTac damoukidebeli sawarmoebi ormxrivad kisruloben, saWiroebis

mixedviT, specifikur valdebulebaTa Sesrulebis gziT xeli Seuwyon

saqonlis warmoebas, gasaRebasa da momsaxurebaTa ganxorcielebas.

(„saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi“)

24. falsifikacia [laT. falsifi co vayalbeb] - 1. raime namdvilis, WeSmari-

tis Secvla mcdariT, yalbiT; risame gayalbeba; risame xarisxis gaua-

reseba (am mniSvnelobiT ixmareba agreTve f a l s i f i c i r eb a). 2. sur-

saTis Semadgenlobis, maxasiaTeblebis, asortimentis da warmoSobis

Seusabamoba dadgenil moTxovnebTan an TandarTul dokumentebSi da

etiketze aRniSnul monacemebTan (kanoni „sursaTis uvneblobisa da

xarisxis Sesaxeb“)

25. faseulobebi sasaqonlo-materialuri – piris mier Cveulebrivi

sameurneo saqmianobis procesSi gamoyenebuli nedleuli, masalebi,

naxevarfabrikatebi, marag-nawilebi, tara da mza produqcia (saqone-

li) buRaltruli aRricxvis saerTaSoriso standartebis mixedviT.

(„sagadasaxado kodeqsi“)

26. fumigacia – sakarantino RonisZieba, romlis drosac xdeba saso-

flo-sameurneo mcenareebis mavneblebisagan karantins daqvemdebare-

buli tvirTis gawmenda Sxamiani orTqlisa da gazebis SexrColebiT.

(kanoni „sakarantino momsaxurebis mosakreblebis Sesaxeb“ )

q

1. qalaqi – aranakleb 5000 mosaxlisagan Semdgari msxvili dasaxle-

ba, romelsac aqvs saqalaqo meurneoba da ekonomikur-kulturuli

Page 159: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

159

centria. qalaqis kategorias SeiZleba miekuTvnos dasaxleba, romlis

mosaxleTa ricxvi 5000-ze naklebia, Tu igi aris TviTmmarTveli er-

Teulis administraciuli centri an aqvs Semdgomi ekonomikuri gan-

viTarebisa da mosaxleobis zrdis uaxloesi perspeqtiva. qalaqebs,

maTTvis dakisrebuli specifikuri funqciebidan da saxelmwifo mniS-

vnelobidan gamomdinare, SeiZleba mieniWos specialuri statusi (or-

ganuli kanoni „adgilobrivi TviTmmarTvelobis Sesaxeb“)

2. qalaqTmSenebloba – qalaqganviTareba (urbanuli ganviTareba);

dasaxlebaTa (maT Soris, sasoflo dasaxlebaTa) fizikuri garemosa da

infrastruqturis formirebisaTvis kanonmdeblobis, am dargis sax-

elmwifo da adgilobrivi politikis, sivrciT-teritoriuli dageg-

mvis dokumentebis, fizikuri da iuridiuli pirebis moRvaweobis er-

TobliobiT gansazRvruli pirobebi da procesebi. (kanoni „sivrciTi

mowyobisa da qalaqTmSeneblobis safuZvlebis Sesaxeb“)

3. qalaqTmSeneblobiTi kadastri (mravalmiznobrivi kadastri)

– sainformacio sistema, romelic moicavs sivrciT-teritoriuli

ganviTarebis reglamentebis monacemebs, informacias socialuri,

satransporto, sainJinro da samrewvelo infrastruqturis, Senoba-

nagebobebis ganTavsebisa da mdgomareobis Sesaxeb, teritoriebis

ekologiuri, sainJinro-geologiuri da seismuri mdgomareobis Tao-

baze, agreTve sxva monacemebs, romlebic gamoiyeneba sivrciT-teri-

toriuli dagegmvis dokumentaciis SemuSavebisaTvis da sivrciT-

teritoriuli ganviTarebis marTvisaTvis. (kanoni „sivrciTi mowyo-

bisa da qalaqTmSeneblobis safuZvlebis Sesaxeb“)

4. qvelizingi – mimRebis mier mesame pirisaTvis lizingis sagniT

sargeblobis uflebis gadacema lizingis xelSekrulebis safuZvelze

(kanoni „salizingo saqmianobis xelSewyobis Sesaxeb“)

5. qvemenarde – iuridiuli an mewarme fizikuri piri, romelic

xelSekrulebiT dakavSirebulia menardesTan samuSaos garkveuli

nawilis Sesrulebaze da romelsac miRebuli aqvs saproeqto-samSene-

blo saqmianobis licenzia (kanoni „samSeneblo saqmianobis Sesaxeb“)

6. qimiuri nivTierebebis brunva – qimiuri nivTierebebis importi,

eqsporti, tranziti „sazogadoebrivi janmrTelobis Sesaxeb“

7. qoneba – yvela nivTi da aramaterialuri sikeTe, romelTa SeuzRu-

davad SeZena da romelTa floba, gankargva da romlebiT sargebloba

SeuZliaT pirebs. („sagadasaxado kodeqsi“)

8. qonebis legalizeba – kanoniT gaTvaliswinebul qonebaze kanon-

ieri sakuTrebis uflebis dadastureba, romelic SeiZleba SeizRu-

dos an CamorTmeul iqnes mxolod saqarTvelos konstituciis 21-e

muxliT gansazRvrul SemTxvevebSi „qonebis legalizebis Sesaxeb“

Page 160: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

160

9. qoneba dausabuTebeli _ is qoneba, agreTve am qonebidan miReb-

uli Semosavali, aqciebi (wili), romlis kanonieri saSualebebiT mop-

ovebis damadasturebeli dokumentebi Tanamdebobis pirs, misi ojaxis

wevrs an axlo naTesavs ar gaaCnia an igi SeZenilia ukanono qonebis gas-

xvisebis Sedegad miRebuli fuladi saxsrebiT

10. qmedunarianoba - fizikuri piris unari, Tavisi nebiTa da moqmedeb-

iT sruli moculobiT SeiZinos da ganaxorcielos samoqalaqo ufle-

bebi da movaleobebi (qmedunarianoba), warmoiSoba srulwlovanebis

miRwevisTanave. srulwlovania piri, romelmac miaRwia Tvrameti wlis

asaks. (samoqalaqo kodeqsi)

11. qmeduunaro - piri, romelic Wkuasustobis an suliT avadmyofo-

bis gamo sasamarTlos mier aseTad iqneba aRiarebuli. am piris ufle-

bebs axorcielebs misi kanonieri warmomadgeneli (meurve). qmeduun-

arod aRiarebuli piris gankurnebis an janmrTelobis mniSvnelovnad

gaumjobesebis SemTxvevaSi sasamarTlo aRiarebs mas qmedunarianad.

(samoqalaqo kodeqsi)

12. qiravnoba - xelSekruleba, romlis Tanaxmad gamqiravebeli mova-

lea damqiravebels sargeblobaSi gadasces nivTi gansazRvruli va-

diT. damqiravebeli movalea gamqiravebels gadauxados daTqmuli

qira. (samoqalaqo kodeqsi)

13. qorwineba - ojaxis Seqmnis mizniT qalisa da mamakacis nebayoflo-

biTi kavSiria, romelic registrirebulia saqarTvelos iusticiis

saministros mmarTvelobis sferoSi Semavali sajaro samarTlis iu-

ridiuli piris – samoqalaqo reestris saagentos teritoriul sam-

saxurSi. (samoqalaqo kodeqsi)

y

1. yuradReba sazogadoebrivi – sazogadoebis interesi (da ara

calkeul pirTa ubralo cnobismoyvareoba) im movlenisadmi, ro-

melic dakavSirebulia demokratiul saxelmwifoSi sazogadoebrivi

TviTmmarTvelobis ganxorcielebasTan. (kanoni „sityvisa da gamoxat-

vis Tavisuflebis Sesaxeb“)

S

1. Sesruleba sajaro – nawarmoebis, Sesrulebis, fonogramis, vid-

eogramis, mauwyeblobis organizaciis gadacemis warmodgena deklam-

aciis, TamaSobis, simReris, cekvis an sxva saxiT, uSualod (cocxali

Sesruleba) an nebismieri mowyobilobis meSveobiT, adgilze (adgile-

bze), sadac sajaro Sesruleba SeiZleba aRqmul iqnes sajaro gadace-

mis aucileblobis gareSe da sadac eswrebian an SeiZleba eswrebodnen

Page 161: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

161

pirebi, romlebic ar miekuTvnebian ojaxis an ojaxis axlobelTa wres.

audiovizualuri nawarmoebis sajaro Sesrulebad iTvleba nawarmoe-

bis gamosaxulebaTa Cveneba TanamimdevrobiT. (kanoni „saavtori da

momijnave uflebebis Sesaxeb“)

2. Semsrulebeli – msaxiobi (Teatris, kinosi da a.S.), momRerali,

musikosi, mocekvave an sxva piri, romelic TamaSobs rols, kiTxulobs,

mReris, axdens deklamirebas, ukravs musikalur instrumentze an sx-

vagvarad asrulebs literaturis an xelovnebis nawarmoebs, saestra-

do, sacirko, Tojinur an folklorul nomers. (kanoni „saavtori da

momijnave uflebebis Sesaxeb“)

3. Sefasebis sistema – sistema, romlis meSveobiTac fasdeba ojaxis

socialur-ekonomikuri mdgomareoba da dgindeba misi keTildReobis

done (kanoni „socialuri daxmarebis Sesaxeb“)

4. SezRudva demokratiuli sazogadoebisaTvis kritikulad

aucilebeli – legitimuri miznidan gamomdinare SezRudva, romelic

emsaxureba demokratiuli sazogadoebis arsebobisaTvis Seucvleli

da sasicocxlo mniSvnelobis sikeTis dacvas da romelic SeiZleba

ganxorcieldes mxolod maSin, roca amoiwureba legitimuri miznis

miRwevis yvela sxva gonivruli da qmediTi SesaZlebloba. (kanoni „si-

tyvisa da gamoxatvis Tavisuflebis Sesaxeb“)

5. SezRudvis proporciuloba – legitimuri miznisa da kritiku-

li aucileblobis Sesabamisi SezRudva, romelic am miznis miRwevis

yvelaze efeqtiani da yvelaze naklebad SemzRudavi saSualebaa. ufro

mkacri zomebis gamoyeneba unda moxdes mxolod maSin, roca sxvagvarad

SeuZlebelia legitimuri miznis miRweva da kritikuli aucileblobis

moTxovnebis dakmayofileba. (kanoni „sityvisa da gamoxatvis Tavisu-

flebis Sesaxeb“)

6. Sesaferisi samuSao – samuSao, romelic akmayofilebs Semdeg

moTxovnebs: a) Seesabameba samuSaos maZieblis profesiul momzade-

bas kvalifikaciis gaTvaliswinebiT, aseve fizikur mdgomareobas, Tu

amis aucilebloba samuSao adgilis moTxovniT aris ganpirobebuli;

b) maZieblis ZiriTadi sacxovrebeli adgilidan samuSao adgilze mis-

vla satransporto saSualebiT mgzavrobisas bavSviani qalebisaTvis

SesaZlebelia ara umetes 30 wuTSi, xolo sxvebisaTvis – ara umetes 60

wuTSi; g) anazRaureba mocemuli samuSaos mixedviT ar aris naklebi

registrirebuli umuSevris xelfasze wina samuSao adgilis mixedviT;

d) nebismieri anazRaurebadi samuSao, maT Soris, droebiTi xasiaTis,

Sesaferisad iTvleba pirisaTvis: d.a) romelsac ara aqvs profesia da

pirvelad eZebs samuSaos; d.b) romelic daTxovnilia samuSaodan Sro-

mis disciplinis darRvevisaTvis; d.g) romelic Tormet Tveze meti

xnis umuSevaria; d.d) romelmac Sewyvita an ar isurva profesiuli

gadamzadeba (axali profesiis miReba) dasaqmebis saxelmwifo sam-

Page 162: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

162

saxuris SeTavazebiT; d.e) romelic daTxovnilia samxedro savalde-

bulo samsaxuridan da ara aqvs profesia; d.v) romelic yofili pati-

maria da gaTavisuflda sasjelaRsrulebis dawesebulebidan. (kanoni

„dasaqmebis Sesaxeb“)

7. Svilobilad ayvana (mindobiT aRzrda) – obol da mSobelTa mz-

runvelobamoklebul bavSvTa movlisa da aRzrdis mizniT, saxelmwi-

fosa da dedobil-mamobils Soris dadebuli xelSekrulebis safuZ-

velze gatarebul RonisZiebaTa erToblioba, romlis ganxorciele-

biTac saxelmwifo iRebs valdebulebas, daicvas da uzrunvelyos

bavSvis ojaxur garemoSi aRzrdis kanonieri ufleba (kanoni „social-

uri daxmarebis Sesaxeb“)

8. Svilobili – saxelmwifosa da dedobil-mamobils Soris dade-

buli xelSekrulebis safuZvelze dedobil-mamobilisaTvis mosav-

lelad da aRsazrdelad gadacemuli bavSvi (kanoni „socialuri dax-

marebis Sesaxeb“)

9. Sinaganawesi dawesebulebis - SinaganawesiT ganisazRvreba: a) sa-

muSao dros dasawyisi da dasasruli; b) dRis ganmavlobaSi Sesvenebis

dro; g) dasvenebis da sadResaswaulo dReebSi, agreTve yoveldRiuri

samuSao dro is damTavrebis Semdeg dawesebulebaSi yofnis pirobebi

da wesi; d) samsaxurebriv sakiTxebze gankargulebaTa mosamsaxuree-

bamde dayvanis wesi; e) xelfasis gacemis dro da adgili; v) Sromis

dacvisa da xanZarsawinaaRmdego usafrTxoebis zogadi instruqciebi;

z) samsaxurSi aryofnis Setyobinebis wesi. (kanoni „sajaro samsaxuris

Sesaxeb“)

10. Sinasameurneo saqmianoba – ojaxis sasikeTod mimarTuli saqmi-

anoba, romelic iTvaliswinebs sacxovrebeli adgilis erTobliv gam-

oyenebas, mis movla-patronobas, ojaxisaTvis saWiro saarsebo saSu-

alebebis mopovebasa da erTobliv gankargva-ganawilebas (kanoni „so-

cialuri daxmarebis Sesaxeb“)

11. Semowmeba specialuri – sasazRvro-policiuri RonisZieba, ro-

melic xorcieldeba damxmare da teqnikuri saSualebebis gamoyenebiT,

sasazRvro reJimis uzrunvelyofis mizniT, mosalodneli safrTxis

Tavidan asacileblad (kanoni „saqarTvelos sasazRvro policiis Ses-

axeb“)

12. SantaJi – piris iZuleba, Seasrulos an ar Seasrulos raime moq-

medeba misTvis an misi axloblebisaTvis saxelis gamtexi an sxva sazia-

no cnobebis gaxmaurebis muqariT (kanoni „adamianiT vaWrobis (tre-

fikingis) winaaRmdeg brZolis Sesaxeb“)

13. SemoqmedebiTi kavSiri – sajaro samarTlis arasamewarmeo (ara-

komerciuli) iuridiuli piri – literaturisa da xelovnebis erTi an

Page 163: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

163

ramdenime sferos aranakleb 5 Semoqmedi muSakis profesiul-Semoq-

medebiTi gaerTianeba, romelSic gawevrianeba nebayoflobiTia da igi

miznad isaxavs literaturisa da xelovnebis ama Tu im dargis ganviTa-

rebas, mis wevrTa saerTo kanonieri interesebisa da uflebebis dac-

vas, sxva arasamewarmeo (arakomerciuli) saqmianobis ganxorcielebas

(kanoni „Semoqmed muSakTa da SemoqmedebiTi kavSirebis Sesaxeb“)

14. Semoqmedi muSaki – fizikuri piri, romlis inteleqtualur-Semo-

qmedebiTi saqmianobis Sedegia literaturisa da xelovnebis nawarmoe-

bi an maTi interpretacia. (kanoni „Semoqmed muSakTa da SemoqmedebiTi

kavSirebis Sesaxeb“)

15. SemoqmedebiTi jgufi – saerTo miznis misaRwevad aranakleb 5

Semoqmedi muSakis nebayoflobiTi gaerTianeba, romelic ar aris iu-

ridiuli piri. amasTan, SemoqmedebiTi kavSiris wevrs ufleba aqvs gaw-

evriandes SemoqmedebiT jgufSic, Tu es ar ewinaaRmdegeba kavSiris

wesdebas. (kanoni „Semoqmed muSakTa da SemoqmedebiTi kavSirebis Ses-

axeb“)

16. Sesyidva saxelmwifo – Semsyidveli organizaciis mier nebismieri

saqonlis, momsaxurebisa da samSeneblo samuSaos Sesyidva Semdegi

saxsrebiT: a) saqarTvelos saxelmwifo biujetisa da saxelmwifo biu-

jetSi konsolidirebuli saxsrebiT; b) afxazeTisa da aWaris av-

tonomiuri respublikebis biujetebis saxsrebiT; g) a d g i l o -

brivi biujetebis saxsrebiT; d) saqarTvelos saxelmwifo biuje-

tis, afxazeTisa da aWaris avtonomiuri respublikebis biujetebisa

da adgilobrivi biujetebis dafinansebaze myofi organizaciebisa da

dawesebulebebis saxsrebiT; e) ucxo qveynebisa da saerTaSor-

iso organizaciebisagan saerTaSoriso xelSekrulebebis safuZvel-

ze grantisa da kreditis saxiT miRebuli saxsrebiT (garda im SemTx-

vevebisa, rodesac kanoni koliziaSi Sedis Sesabamis saerTaSoriso

xelSekrulebasTan, an sagranto da sakredito xelSekrulebebiT

gansazRvrulia Sesyidvebis ganxorcielebis saerTaSoriso praqti-

kaSi aRiarebuli, kanonisagan gansxvavebuli wesebi); v) saxelmwifo

garantiiT miRebuli sakredito da sainvesticio saxsrebiT; z) s a -

jaro samarTlis iuridiuli piris saxsrebiT, am saxsrebis warmoSobis

wyaros miuxedavad; T) im sawarmos saxsrebiT, romlis sawesde-

bo kapitalis 50%-ze mets flobs saxelmwifo an adgilobrivi TviT-

mmarTvelobis (mmarTvelobis) organo. (kanoni „saxelmwifo Sesyid-

vebis Sesaxeb“)

17. Sesyidvis obieqti – Sesasyidi saqoneli, momsaxureba an samSene-

blo samuSao. (kanoni „saxelmwifo Sesyidvebis Sesaxeb“)

18. Sesyidvis erTgvarovani obieqtebi – araidenturi, magram msgavsi

komponentebis, teqnikuri maCveneblebis (maxasiaTeblebis) an/da fun-

qciebis mqone, urTierTSenacvlebadi Sesyidvis obieqtebi. (kanoni

Page 164: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

164

„saxelmwifo Sesyidvebis Sesaxeb“)

19. Sesyidva inteleqtualuri momsaxurebis – gansakuTrebuli saxis

Sesyidva, romlis obieqtia inteleqtualuri da sxva saxis sakonsul-

tacio momsaxureba – momsaxureba saswavlo-saganmanaTleblo sfero-

Si, momsaxureba janmrTelobis dacvis sferoSi, momsaxureba tele- da

radiomauwyeblobis sferoSi, momsaxureba arqiteqturis, sainJinro

gamokvlevisa da masTan dakavSirebuli teqnikuri dargebis sferoSi,

mmarTvelobiTi momsaxureba, mecnieruli kvlevebi da eqsperimentebi,

saproeqto samuSaoebi da sxva saqmianobis saxeebi, romlebic miekuT-

vneba inteleqtualur momsaxurebas. (kanoni „saxelmwifo Sesyidvebis

Sesaxeb“)

20. SromiTi gasamrjelo (xelfasi) - mosamsaxuris SromiTi gasam-

rjelo (xelfasi) moicavs Tanamdebobriv sargos, premias da kanoniT

gaTvaliswinebul danamatebs. danamatebis gacema unda ganxorciel-

des mxarjavi dawesebulebebisaTvis biujetis kanoniT damtkicebuli

asignebebis farglebSi.

21. SromiTi resursebi – saqarTvelos teritoriaze mudmivad an

droebiT mcxovrebi samuSao asakis Sromisunariani an nawilobriv

Sromisunariani pirebi. (kanoni „dasaqmebis Sesaxeb“)

22. SromiTi resursebi dabalkonkurentunariani: a) SezRuduli

SesaZleblobis mqone pirebi, romlebsac saqmianoba SeuZliaT mxolod

specialurad Seqmnil samuSao pirobebSi; b) 25 wlamde asakis pirebi,

romlebic pirvelad gamodian Sromis bazarze da romlebsac ara aqvT

profesia; g) mravalSviliani ojaxebi, romlebsac hyavT sami da meti

Svili; d) martoxela dedebi an mamebi, romlebsac hyavT 14 wlamde asa-

kis bavSvebi; e) Tormet Tveze meti xnis umuSevrebi; v) saqarTvelos

SeiaraRebuli Zalebidan demobilizebuli vadiani samxedro mosamsax-

ureebi, romlebsac ara aqvT profesia; z) pirebi, romlebic gaTavisu-

fldnen sasjelaRsrulebis dawesebulebidan; T) saxelmwifo social-

uri daxmarebis programaSi monawile samuSao asakis Sromisunariani

(nawilobriv Sromisunariani) pirebi. (kanoni „dasaqmebis Sesaxeb“)

23. SezRuduli pasuxismgeblobis sazogadoeba - sazogadoeba, rom-

lis pasuxismgebloba misi kreditorebis winaSe Semoifargleba mTeli

misi qonebiT. aseTi sazogadoebis dafuZneba SeuZlia erT pirsac.

(kanoni „mewarmeTa Sesaxeb“)

24. Svilobili sawarmo (Svilobili organizacia) – iuridiuli piri,

romelSic sxva iuridiuli piri flobs wilis (xmis uflebis mqone

aqciebis, pais) 50 an 50-ze met procents. (kanoni „komerciuli bankebis

Sesaxeb“)

25. SejibrebiToba - procesi, rodesac mxareebi sargebloben Tanaba-

Page 165: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

165

ri uflebebiTa da SesaZleblobebiT, daasabuTon TavianTi moTxovne-

bi, uaryon an gaaqarwylon meore mxaris mier wamoyenebuli moTxovne-

bi, mosazrebebi Tu mtkicebulebebi. mxareebi TviTonve gansazRvraven,

Tu romeli faqtebi unda daedos safuZvlad maT moTxovnebs an rome-

li mtkicebulebebiT unda iqnes dadasturebuli es faqtebi. (saqarT-

velos samoqalaqo saproceso kodeqsi)

C

1. Cawera – gamosaxulebis an/da xmis fiqsireba raime obieqturi

formiT, rac teqnikuri mowyobilobebis gamoyenebiT maTi aRqmis, re-

producirebisa da gadacemis saSualebas iZleva. (kanoni „saavtori da

momijnave uflebebis Sesaxeb“)

2. Cxreka –1. moqmedeba, romelic tardeba im mizniT, rom aRmo-

aCinon da amoiRon danaSaulis iaraRi, sagani, romelsac danaSaulis

kvali atyvia, danaSaulebrivi gziT mopovebuli nivTi da faseuloba,

sxva sagani da dokumenti, romlebic saWiroa saqmis garemoebaTa gas-

arkvevad. (sisxlis samarTlis saproceso kodeqsi) 2. moqmedeba, rom-

lis mizania disciplinuri gadacdomis iaraRis, im sagnis, romelsac

disciplinuri gadacdomis kvali atyvia, disciplinuri gadacdomiT

mopovebuli nivTis da faseulobis, agreTve im sagnis da dokumen-

tis, romelic saWiroa disciplinuri gadacdomis garemoebaTa gas-

arkvevad, aRmoCena da amoReba skolaSi saamisod uflebamosili piris

mier. (kanoni „zogadi ganaTlebis Sesaxeb“)

3. Cveneba sajaro – nawarmoebis originalis an aslis demonstrireba

uSualod an ekranze firis, slaidis, kadris an sxva teqnikuri saSu-

alebis meSveobiT, rasac eswrebian an SeiZleba eswrebodnen pirebi,

romlebic ar miekuTvnebian ojaxis an ojaxis axlobelTa wres. au-

diovizualuri nawarmoebis sajaro Cvenebad CaiTvleba calkeuli

kadrebis Cveneba Tanamimdevrobis gareSe. (kanoni „saavtori da momi-

jnave uflebebis Sesaxeb“)

4. Ceki [ingl. check] - 1. dokumenti, romelic Seicavs meanabris gank-

argulebas bankisadmi, raTa man mimdinare angariSidan gadauxados an

gadauricxos warmdgens garkveuli Tanxa. 2. salaroSi warsadgeni qvi-

Tari, romelzedac aRniSnulia saqonelSi gadasaxdeli Tanxis raode-

noba; agreTve salarodan miRebuli taloni, romelic adasturebs,

rom saqonlis fasi gadaxdilia. 3. dadgenili formis fasiani qaRaldi,

romelic Seicavs Cekis gamcemis werilobiT davalebas sabanko dawe-

sebulebebisadmi gaanaRdos CekSi aRniSnuli Tanxa (kanoni „Cekis Ses-

axeb“)

5. Cuqeba - xelSekruleba, romlis mixedviT mCuqebeli usasyidlod

gadascems dasaCuqrebuls qonebas sakuTrebad misi TanxmobiT. (samo-

qalaqo kodeqsi)

Page 166: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

166

c

1. ciliswameba – arsebiTad mcdari faqtis Semcveli da pirisTvis

zianis mimyenebeli, misi saxelis gamtexi gancxadeba. (kanoni „sityvisa

da gamoxatvis Tavisuflebis Sesaxeb“)

2. cifruli satelemauwyeblo momsaxureba farToformatiani

– telemauwyebloba, romlis programebis warmoeba, redaqtireba da

momxmareblisTvis miwodeba uzrunvelyofilia farToekranian (16/9)

formatSi. (kanoni „eleqtronuli komunikaciis Sesaxeb“)

3. cifruli telemauwyeblobis aRWurviloba – bolo momxmareb-

lis terminaluri mowyobiloba, romelic mierTebulia satelevizio

mimRebTan an integrirebulia masSi da gankuTvnilia cifruli, in-

teraqtiuli telemauwyeblobis momsaxurebis misaRebad. (kanoni

„eleqtronuli komunikaciis Sesaxeb“)

4. cesia - sxva pirisaTvis moTxovnis uflebis daTmoba (kanoni „Cekis

Sesaxeb“)

Z

1. Zeglis gawmenda – Zeglze droTa ganmavlobaSi, bunebrivi an xe-

lovnuri zemoqmedebis Sedegad warmoqmnili an dagrovili organuli

an araorganuli safaris, fenebis an danamatebis moSoreba ZeglSi cv-

lilebebis Setanis (uZravi Zeglis SemTxvevaSi – aseve miwis arsebuli

zedapiris moxsnis) gareSe „kulturuli memkvidreobis Sesaxeb“

2. Zeglis adaptacia – ZeglSi misi reabilitaciis, aseve funqciis

dasaSvebi cvlilebis interesiT ganpirobebuli imgvari cvlilebebis

Setana, romlebic ar iwvevs Zeglis mxatvrul-esTetikuri, istoriu-

li da sxva mniSvnelobis Semcirebas da gamarTlebulia meTodolo-

giurad „kulturuli memkvidreobis Sesaxeb“

3. Zeglis konservacia – Zeglis arsebuli mdgomareobis Senar-

Cunebis, misi ganadgurebis an Seuqcevadi cvlilebebisagan dacvis

mizniT ganxorcielebul RonisZiebaTa erToblioba. Zeglze aseve

SeiZleba Catardes prevenciuli konservacia, romlis mizania mxolod

pirveladi, gadaudebeli, droebiTi zomebis miReba Zeglis reabili-

taciamde. prevenciuli konservaciisas gamoyenebuli meTodologia

unda iTvaliswinebdes gamoyenebuli masalebisa da saSualebebis Zeg-

lis dauzianeblad moxsnis SesaZleblobas „kulturuli memkvidreo-

bis Sesaxeb“

4. Zeglis movla-patronoba – Zeglis (uZravi Zeglis –SemTxvevaSi –

aseve misi teritoriis) dazianebisa da ganadgurebisagan dacvis, misi

Page 167: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

167

istoriul-kulturuli Rirebulebis SenarCunebis mizniT, saqarT-

velos kanonmdeblobiT, maT Soris, am kanoniT dadgenili wesiT ganx-

orcielebul RonisZiebaTa erToblioba „kulturuli memkvidreobis

Sesaxeb“

5. Zeglis restavracia – SemorCenili avTentikuri masalisa da el-

ementebis farglebSi Zeglis dazianebuli fragmentebis Tavdapirve-

li saxiT aRdgena misi Seqmnis Tanadrouli an Tanamedrove teqnolo-

giebis gamoyenebiT „kulturuli memkvidreobis Sesaxeb“

6. Zeglis rekonstruqcia – detalur samecniero kvlevebze da zust

anazomebze dayrdnobiT, axali an Zveli masaliT an maTi kombinaciis

gamoyenebiT, mTlianad an nawilobriv dangreuli an daSlili Zeglis

an misi fragmentis pirvandeli saxiT xelaxla aSeneba „kulturuli

memkvidreobis Sesaxeb“

7. Zeglis Tavdapirveli saxiT aRdgena – restavraciis an rekon-

struqciis (maT Soris, gviandeli danamatebis moxsnis) gziT ZeglisaT-

vis misi Seqmnis momentisTvis arsebuli saxis micema „kulturuli mem-

kvidreobis Sesaxeb“

8. Zeglis statusi – obieqtis samarTlebrivi mdgomareoba, romelic

iwvevs masze saqarTvelos kanonmdeblobiT Zeglis mimarT dadgenili

reJimis gavrcelebas„ kulturuli memkvidreobis Sesaxeb“

9. Zeglis dazianeba – Zeglis an misi nawilis imgvari saxecvlileba,

romelic auaresebs Zeglis mdgomareobas an aRqmas „kulturuli mem-

kvidreobis Sesaxeb“

10. Zeglis ganadgureba – Zeglis mospoba, aseve Zeglze an mis nawilze

imgvari zemoqmedeba, romelic Zegls ukargavs im maxasiaTeblebs, rom-

lebisTvisac mas mieniWa Zeglis statusi „kulturuli memkvidreobis

Sesaxeb“

11. Zeglis dazverva – Zeglis Sesaxeb informaciis miRebis mizniT,

Sesabamisi meTodologiiT, masSi fizikuri CareviT an vizualuri Ses-

wavlis saSualebiT ganxorcielebuli saqmianoba. „kulturuli mem-

kvidreobis Sesaxeb“

12. Zaladoba fizikuri – cema, wameba, janmrTelobis dazianeba, Ta-

visuflebis ukanono aRkveTa an sxva iseTi moqmedeba, romelic iwvevs

fizikur tkivils an tanjvas; janmrTelobis mdgomareobasTan dakav-

Sirebuli moTxovnebis daukmayofilebloba, rac iwvevs ojaxis wevr-

is janmrTelobis dazianebas an sikvdils (kanoni „ojaxSi Zaladobis

aRkveTis, ojaxSi Zaladobis msxverplTa dacvisa da daxmarebis Ses-

axeb“)

Page 168: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

168

13. Zaladoba fsiqologiuri – Seuracxyofa, SantaJi, damcireba,

muqara an sxva iseTi moqmedeba, romelic iwvevs adamianis pativisa da

Rirsebis Selaxvas (kanoni „ojaxSi Zaladobis aRkveTis, ojaxSi Za-

ladobis msxverplTa dacvisa da daxmarebis Sesaxeb“)

14. Zaladoba seqsualuri – sqesobrivi kavSiri ZaladobiT, Zalado-

bis muqariT an msxverplis umweobis gamoyenebiT; sqesobrivi kavSiri

an seqsualuri xasiaTis sxvagvari moqmedeba an garyvnili qmedeba

arasrulwlovnis mimarT (kanoni „ojaxSi Zaladobis aRkveTis, ojaxSi

Zaladobis msxverplTa dacvisa da daxmarebis Sesaxeb“)

15. Zaladoba ekonomikuri – qmedeba, romelic iwvevs sakvebiT,

sacxovrebeli da normaluri ganviTarebis sxva pirobebiT uzrunve-

lyofis, sakuTrebisa da Sromis uflebebis ganxorcielebis, agreTve

TanasakuTrebaSi arsebuli qonebiT sargeblobisa da kuTvnili wilis

gankargvis uflebis SezRudvas (kanoni „ojaxSi Zaladobis aRkveTis,

ojaxSi Zaladobis msxverplTa dacvisa da daxmarebis Sesaxeb“)

16. ZiriTadi saSualeba – materialuri aqtivi, romelsac piri 1 wel-

ze meti xniT iyenebs saqonlis warmoebis, saqonlis miwodebis/momsax-

urebis gawevis, ijariT (maT Soris, lizingiT) gadacemis an/da admin-

istraciuli miznebisaTvis. („sagadasaxado kodeqsi“)

17. ZiriTadi saSualeba araamortizebadi – ZiriTadi saSualeba,

romelic eqspluataciis dros ar kargavs Tavis Rirebulebas. („saga-

dasaxado kodeqsi“)

w

1. warmomadgenloba – saqarTvelos diplomatiuri an sxva Sesabam-

isad uflebamosili dawesebuleba sazRvargareT; „yofili ssrk-is

mier XX saukunis 40-ian wlebSi saqarTvelos ssr-idan iZulebiT ga-

dasaxlebul pirTa repatriaciis Sesaxeb“

2. warmomadgenlobiTi xarji – piris mier ekonomikuri saqmianobis

farglebSi gaweuli xarji, romelic moicavs: a) piris saxeliT gamar-

Tuli RonisZiebebisaTvis (prezentaciebi, miRebebi) protokoliT

gaTvaliswinebul (wvenebi, mineraluri wylebi, Cai, yava, sauzme, sadi-

li, vaxSami, banketi) xarjebs; b) saeqskursio da kulturul-sanaxao-

biTi RonisZiebebis xarjebs; g) suvenirebis SeZenis xarjebs; d) stum-

rebis momsaxurebis uzrunvelyofis xarjebs, maT Soris:d.a) sakon-

sulo momsaxurebis (vizebis gaformeba, gagrZeleba) xarjebs; d.b)

aeroportSi daxvedrisa da gacilebis („vip“-is darbazis momsaxureba)

xarjebs; d.g) satransporto momsaxurebis xarjebs; d.d) sastumro

momsaxurebis (adgilebis dajavSna, cxovrebis Rirebuleba) xarjebs;

d.e) protokoliT gaTvaliswinebuli miRebebis, wveulebebis (wvenebi,

mineraluri wylebi, Cai, yava, sauzme, sadili, vaxSami, banketi) xarjebs.

Page 169: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

169

(„sagadasaxado kodeqsi“)

3. warmoeba pirveladi – produqtebis pirveladi warmoeba, moSeneba,

gazrda da moyvana, mosavlis aRebis, nayofis krefis, rZis wvelisa da

dakvlamde cxovelis moSenebis CaTvliT. pirveladi warmoeba agreTve

moicavs nadirobas, TevzWerasa da veluri mcenareebis Segrovebas

(kanoni „sursaTis uvneblobisa da xarisxis Sesaxeb“)

4. wamaxalisebeli gaTamaSeba – TamaSoba, romelic tardeba konkre-

tuli saxis produqciis (momsaxurebis) swrafad da efeqtianad reali-

zebis mizniT da wamaxalisebeli gaTamaSebis bileTi gaicema ufasod.

wamaxalisebeli gaTamaSebis nebarTva gaicema konkretuli produqci-

is (momsaxurebis) mwarmoebel iuridiul (fizikur) pirze an mis warmo-

madgenelze. dauSvebelia wamaxalisebel gaTamaSebaSi monawileobi-

saTvis nebismieri formiT safasuris daweseba. („kanoni latariebis,

azartuli da sxva momgebiani TamaSobebis mowyobis Sesaxeb“)

5. wiaRi - 1. dedamiwis qerqis nawili, romelic gaSiSvlebulia miwis

zedapirze an mdebareobs niadagis fenebsa da wyalsatevSi, agreTve

niadagis fenisa da wyalsatevis fskeris qveS da xelmisawvdomia Ses-

wavlisa da aTvisebisaTvis. (kanoni „wiaRis Sesaxeb“). 2. miwis zedapiris,

niadagis da wyalsatevebis fskeris qveS arsebuli an xmeleTis zeda-

pirze gaSiSvlebuli dedamiwis qerqis nawili, romelic Tanamedrove

mecnierul-teqnikuri saSualebebiT xelmisawvdomia Sesaswavlad da

gamosayeneblad. (kanoni „wylis Sesaxeb“)

6. wiaRiseuli - wiaRSi arsebuli bunebrivi an teqnogenuri war-

monaqmnebi an/da maTi erToblioba. (kanoni „wiaRis Sesaxeb“)

7. wiaRiseuli sasargeblo - wiaRiseuli, romlis mopoveba da gada-

muSaveba SesaZlebelia mecnierul-teqnikuri ganviTarebis Taname-

drove doneze, ekonomikurad mizanSewonilia da ekologiurad mis-

aRebia. sasargeblo wiaRiseuli misi daniSnulebisa da gamoyenebis

sferoebis mixedviT gamoiyofa saTbob-energetikuli, madneulis

(Savi da feradi liTonebis madnebi), samSeneblo masalebis, samTo-qi-

miuri nedleulis, miwisqveSa wylebisa da arasawvavi airebis da sxva

aramadneuli wiaRiseulis saxeobani. madneul sasargeblo wiaRiseul-

Si SeiZleba gamoiyos ZiriTadi da Tanmdevi sasargeblo wiaRiseuli.

(kanoni „wiaRis Sesaxeb“)

8. wiaRis ubani - wiaRis geometrizebuli, sivrcobrivad, rogorc mis

siRrmeSi, aseve zedapirze, mTlianad an nawilobriv SemosazRvruli

bloki, romelic masSi arsebuli bunebrivi da teqnogenuri warmonaqm-

nebiT samTo urTierTobebSi warmoadgens saxelmwifo sakuTrebis

obieqts. (kanoni „wiaRis Sesaxeb“)

9. wiaRis mopoveba - uSualod licenziis mflobelis an daqirave-

Page 170: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

170

buli subieqtis mier licenziis mflobelis saxsrebiT ganxorciele-

buli sabados damuSavebis Sedegad wiaRiseulis garkveuli odeno-

bis moxmareba, misi pirdapiri an gadamuSavebis Semdeg realizaciis

mizniT, sabados damuSavebis xarjebis gaRebiT da saqarTvelos kanon-

mdeblobis Sesabamisad wiaRiT sargeblobis gadasaxadis gadaxdiT.

(kanoni „wiaRis Sesaxeb“)

10. wyalsargebloba - wylis resursebis gamoyeneba sasmeli, sayo-

facxovrebo komunaluri, samrewvelo, energetikuli, sasoflo-

sameurneo, satransporto, samecniero, kulturuli, rekreaciuli,

balneologiuri, sportis, turizmis da sxva miznebisTvis teqnikuri

saSualebebiT an uamisod. (kanoni wylis Sesaxeb“)

11. wyalmosargeble - fizikuri an iuridiuli piri (sakuTrebis da

organizaciul-samarTlebrivi formis ganurCevlad), maT Soris ucxo

qveynis moqalaqe, romelic axorcielebs wyalsargeblobas saqarT-

velos kanonmdeblobiT dadgenili wesiT. (kanoni wylis Sesaxeb“)

12. wyalaReba - wylis zedapiruli an miwisqveSa obieqtebidan wylis

garkveuli raodenobis amoReba teqnikuri saSualebebis gamoyenebiT

an uamisod. (kanoni wylis Sesaxeb“)

13. wyalCaSveba - sameurneo-sayofacxovrebo, sawarmoo, sadrenaJo,

saniaRvre da sxva wylebis organizebuli CaSveba zedapiruli wylis

obieqtebSi. (kanoni wylis Sesaxeb“)

14. wylis obieqti transsasazRvro - sasazRvro zolSi ganlageb-

uli mdinare, tba da sxva zedapiruli wyalsatevi, romlis napirebis

mxolod garkveuli nawili ekuTvnis saqarTvelos. (kanoni wylis Ses-

axeb“)

15. wylebi Siga - mdinareebis, tbebis da sxva wylis obieqtebis wylebi,

romelTa napirebi mTlianad ekuTvnis saqarTvelos; Savi zRvis wyle-

bi xmeleTsa da teritoriuli wylebis asaTvlelad dadgenil swor

amosaval xazebs Soris; saqarTvelos navsadguris wylebi,romlebic

SemosazRvrulia zRvis mxares navsadguris hidroteqnikuri an misi

sxva mudmivi nagebobis ukidures wertilebze gamavali xaziT. (kanoni

wylis Sesaxeb“)

16. wylebi miwisqveSa - wiaRiseuli, wiaRSi nebismier agregatul (Tx-

evadi, myari, airi), statikur Tu dinamiur mdgomareobaSi arsebuli

wyali. (kanoni wylis Sesaxeb“)

17. wylebi teritoriuli – Savi zRvis sanapiro wylebis nawili, rom-

lis siganea 12 sazRvao mili da romelic aiTvleba im wertilebis

SemaerTebeli swori amosavali xazebidan, romelTa koordinatebs

saqarTvelos Sinagan saqmeTa saministros saxelmwifo saqveuwyebo

Page 171: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

171

dawesebulebis – saqarTvelos sasazRvro policiis wardginebiT amt-

kicebs saqarTvelos prezidenti. (kanoni wylis Sesaxeb“)

18. wyaldidoba – mdinareebis adideba Tovlis dnobis an wvimebis

Sedegad. (kanoni „niadagebis konservaciisa da nayofierebis aRdgena-

gaumjobesebis Sesaxeb“)

x

1. xanZari – arakontrolirebadi wvis procesi, romelic iwvevs ma-

terialur zarals, safrTxes uqmnis adamianTa sicocxlesa da janmr-

Telobas, zians ayenebs sazogadoebriv da saxelmwifo interesebs.

(kanoni „saxanZro usafrTxoebis Sesaxeb“)

2. xanZarsawinaaRmdego reJimi – piris qcevis, warmoebis orga-

nizebisa da saTavsebis (teritoriis) movla-patronobis wesi, ro-

melic uzrunvelyofs saxanZro usafrTxoebis moTxovnaTa darRvevis

aRkveTasa da saxanZro usafrTxoebas (kanoni „saxanZro usafrTxoebis

Sesaxeb“)

3. xanZris profilaqtika – xanZris gaCenis SesaZleblobis Tavidan

acilebisa da misi Sedegebis Semcirebisaken mimarTuli prevenciuli

zomebis erToblioba. (kanoni „saxanZro usafrTxoebis Sesaxeb“)

4. xanZarsawinaaRmdego zedamxedvelobas daqvemdebarebuli obi-

eqtebi – saxelmwifo xelisuflebis da adgilobrivi TviTmmarTvelo-

bisa da mmarTvelobis organoebi, saganmanaTleblo da saaRmzrdelo,

samedicino dawesebulebebi, sakoncerto da samayureblo daniS-

nulebis Senoba-nagebobebi, sarkinigzo transportis, metropolit-

enis, sahaero da sazRvao portebis (navsadgurebis) Senoba-nagebobebi.

(kanoni „saxanZro usafrTxoebis Sesaxeb“)

5. xelbargi – mgzavrebis mier piradad gadasatani sagnebi (kanoni

„saqarTvelos sabaJo kodeqsi“)

6. xarjebi mimdinare – xelfasebi, saqonelsa da momsaxurebaze

gaweuli sxva xarjebi, daxmarebebi, mimdinare transferebi, subsidie-

bi, procentis dafarva da sabiujeto klasifikaciiT gansazRvruli

sxva mimdinare xarjebi. (kanoni „adgilobrivi TviTmmarTveli erTeu-

lis biujetis Sesaxeb“)

7. xarjebi kapitaluri – 1. kapitaluri aqtivebis SeZena, kapita-

luri transferebi, sabiujeto klasifikaciiT gansazRvruli sxva

kapitaluri xarjebi da valis momsaxurebis xarjebi. (kanoni „ad-

gilobrivi TviTmmarTveli erTeulis biujetis Sesaxeb“). 2. gadasax-

delebi, romelTa mizania kapitaluri aqtivebis, strategiuli da

gansakuTrebuli maragis, saqonlis, miwis, aramaterialuri aqtivebis

Page 172: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

172

SeZena, Senoba-nagebobebis, manqana-danadgarebis, mowyobilobebis,

satransporto da sxva ZiriTadi saSualebebis SeZena, kapitaluri

remonti, mSenebloba da rekonstruqcia. (kanoni „zogadi ganaTlebis

Sesaxeb“) 3. kapitaluri xarjebi (ZiriTadi kapitalis SeZena) – samSene-

blo saqmianobis gansaxorcieleblad saxelmwifo dakveTebiT anda

fizikuri an iuridiuli pirebis mier gaweuli xarjebi. (kanoni „sam-

Seneblo saqmianobis Sesaxeb“)

8. xarjebi ZiriTadi saSualebebis remontis – xarjebi, romlebic

amaRlebs ZiriTadi saSualebebis amosaval (Tavdapirvel, normatiul)

mwarmoeblurobas (maT Soris, Senoba-nagebobebis elementebis modi-

fikacia (rekonstruqcia) maTi sasargeblo momsaxurebis vadis gaxan-

grZlivebis mizniT da maTi mwarmoeblurobis amaRlebis uzrunvel-

sayofad; manqana-danadgarebis nawilebis gaumjobeseba maTi mwarmoe-

blurobis amaRlebis uzrunvelsayofad da axali sawarmoo proces-

ebis danergva), garda mimdinare saeqspluatacio xarjebisa, romlebic

gaiweva ZiriTadi saSualebebis amosavali mwarmoeblurobis aRdgenis

an SenarCunebis mizniT. („sagadasaxado kodeqsi“)

9. xarisxis uzrunvelyofa – Sida da gare Sefasebis procedure-

bi, romelTa ganxorcieleba xels uwyobs umaRles saganmanaTleblo

dawesebulebaSi swavlebis xarisxis gaumjobesebas. (kanoni „umaRlesi

ganaTlebis Sesaxeb“)

10. xarjebi pirveladi mowyobis - diplomatiur warmomadgenlobasa

da sakonsulo dawesebulebaSi samuSaod mivlinebuli mosamsaxurisa

da misi ojaxis wevrebis sayofacxovrebo mowyobisaTvis erTjeradad

gacemuli Tanxa, romlis miznobriobasa da odenobas, adgilsamyofel

saxelmwifos TaviseburebaTa gaTvaliswinebiTa da saqarTvelos fi-

nansTa saministrosTan SeTanxmebiT, adgens saqarTvelos sagareo

saqmeTa ministri. (kanoni „diplomatiuri samsaxuris Sesaxeb“)

11. xis meorexarisxovani masalebi - merqniani mcenareebis fesvebi,

qerqi, lafani, nekeri, Zirkvi, fiCxi, Tesli, totebi. (saqarTvelos

tyis kodeqsi)

j

1. janmrTelobis dacva sazogadoebrivi – mosaxleobis janmrT-

elobis gaumjobesebisaken, daavadebaTa prevenciisa da kontroli-

saken mimarTul RonisZiebaTa erToblioba; (kanoni „sazogadoebrivi

janmrTelobis Sesaxeb“)

2. janmrTelobis saerTaSoriso wesebi – janmrTelobis msoflio

organizaciis ormocdameTvramete generalur asambleaze miRebuli

Page 173: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

173

dokumenti, romelic daavadebaTa gavrcelebisagan dacvis global-

uri instrumentia (kanoni „sazogadoebrivi janmrTelobis Sesaxeb“)

3. jiSi cxovelis – cxovelTa jgufi, romelsac, dacvisunariano-

bis miuxedavad, aqvs genetikurad ganpirobebuli konstituciur-

eqsterieruli niSan-Tvisebebi; amasTanave, zogi maTgani specifi-

kuria da ganasxvavebs mas sxva cxovelTa jgufebisagan. jiSi SeiZleba

warmodgenili iyos mdedri an mamri individiT an sanaSene masaliT

(kanoni„cxovelTa axali jiSebis dacvis Sesaxeb“)

4. jiSi sawyisi – seleqcioneris mier axali jiSis gamosayvanad Ser-

Ceuli cxovelis jiSi (kanoni„cxovelTa axali jiSebis dacvis Ses-

axeb“)

h

1. higienuri normebi – saministros mier gansakuTrebuli kontin-

gentisaTvis dadgenili savaldebulo normebi „sazogadoebrivi

janmrTelobis Sesaxeb“

2. humusi – niadagSi arsebuli specifikuri da araspecifikuri or-

ganuli nivTierebebis erToblioba, muqad Seferili uformo masa, ro-

melic ar Seicavs cocxal organizmebsa da maTi narCenebis iseT min-

arevebs, romelTac SenarCunebuli aqvT ujreduli agebuleba. (kanoni

„niadagebis konservaciisa da nayofierebis aRdgena-gaumjobesebis

Sesaxeb“)

3. hidroteqnikuri nagebobebis zeda biefi – kalapotis is nawili,

romelic mdinaris nagebobiT gadaketvisas Setborili wyliT ifareba

da xdeba myari natanis dagroveba. (kanoni „saqarTvelos zRvis, wyal-

satevebisa da mdinareTa napirebis regulirebisa da sainJinro dacvis

Sesaxeb“).

Page 174: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

174

Page 175: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

175

Page 176: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

176

Page 177: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

177

Page 178: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

178

Page 179: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

179

Page 180: მუნიციპალური ლექსიკონი. - თბ.,2008წ.

180