Post on 07-Jul-2015
Teknolojinin Evrimi
Bölüm 2: Süreklilik ve Süreksizlik
Yeliz Tunga 2013
Giriş
Kitabın bu bölümünde yazar uzun yıllardan beri
süregelen teknolojinin süreksiz olduğu inancını ampirik
örneklerle çürütme çabası içindedir. Bununla birlikte
teknolojik evrim savını desteklemekte ve insan ürünü
nesnelerin gelişiminde ki sürekliliğe dikkat
çekmektedir.
Yeliz Tunga 2013
Süreksizlik görüşüne göre; teknolojik değişim Henry
Ford, Thomas Edison gibi kahraman mucitlerin
dâhiyane çabaları sonucunda yarattıkları icatlar
sonucunda meydana gelir. Yüzyıllardan beri süregelen
teknik bilginin ve öncel icatların varlığı herhangi bir
önem teşkil etmez.
Yeliz Tunga 2013
Yeliz Tunga 2013
Bu görüşü savunanlar teknolojik değişime katkı
sağlayan bazı insan ürünü nesnelerin devrim
niteliğinde olduğunu söylerler. Bilindiği üzere devrim
kavramı geçmişten kopuşu ve yeni bir düzeni ifade
eden politik bir kavramdır. Burada yazarın da
deyimiyle bir eğretileme yapılıyor.
Teknoloji, Bilim ve Devrim
Yeliz Tunga 2013
Genel kanının aksine, teknoloji problemlerin çözümü için
bilimsel kuramların uygulanması değildir.
Teknolojinin aslında uygulamalı bilimin diğer bir adıdır.
Bilimin devrimsel olduğu savunulduğunda, teknoloji
de devrimsel yani süreksiz olmak zorundadır.
Teknolojinin, bilimin “emri altında” değildir.
Yeliz Tunga 2013
Öyle ki, teknoloji tarihi bilim tarihinden de köklüdür.
İnsanoğlu var olduğu günden beri hayatını devam ettirmek
ya da kolaylaştırmak amacıyla aletler kullanmış ve bu
aletleri sürekli olarak geliştirmiştir. Bu da demek oluyor ki;
teknoloji, bilim olmadan da aletler üretebilir, yeni yapılar
oluşturabilir. Öyle olmasaydı, ilk ve orta çağdan kalma
muhteşemmimarilere sahip yapılar nasıl olabilirdi?
Yeliz Tunga 2013
Bilim, ancak 19. yüzyılın sonlarından itibaren teknoloji ve
endüstri üzerinde etkin bir rol oynamaya başladı. Örneğin
elektrik ve manyetik üzerinde yapılan çalışmalar ile
birlikte aydınlatma ve enerji sektörlerinde büyük
gelişmeler yaşandı.
Yeliz Tunga 2013
Günümüzde ise bilim ve teknolojinin konumu eşdeğer
olmakla birlikte bu durum bir mühendisin hali hazırda
geçerli olan bilimsel bilgiyle yetinmeyip, yeni teknolojik
çözümler bulması hiçte imkânsız değil.
Yeliz Tunga 2013
Her ne kadar bilim de teknoloji de benzer bir bilişsel
süreçlere sahip olsalar da ikisinin de sonuçları farklıdır.
Bilimsel bir etkinlik sonucunda deneysel bir bulgu ve
kuramsal bir yazılı bildiri ortaya çıkarken, teknolojik bir
etkinliğin sonucu pratik dünyada kullanılabilecek yeni bir
insan ürünü nesnedir.
Özetle…
Yeliz Tunga 2013
Yazar, bu bölümde de teknolojik değişimin merkezine ne
bilimsel bilginin ne toplumsal ve ekonomik etkenlerin ne de
teknik cemaatlerin oturtulamayacağını, teknolojinin
merkezinde ancak ve ancak insan ürünü nesnelerin
olabileceğini vurguluyor.
Teknolojik Evrim Kuramı
Yeliz Tunga 2013
Pamuk Çırçırı, Eli Whitney Charka, Hintli zaanatkarlar
Elektrikli Aydınlatma Sistemi,
Thomas Edison
Gazlı Aydınlatma Sistemi
Dikenli Tel Osange Orange Bitkisi
Yeliz Tunga 2013
Peki ya ilk ürün?
Her yeni ürünün, mevcut olan
başka bir üründen evrimleştiğini
varsaydığımız da ortaya ikinci bir
soru çıkıyor. Nedir bu ilk ürünün
kökeni?
Doğal Ürünler!
Yeliz Tunga 2013
Bu cevap dikenli tel örneğiyle destekleniyor. Dikenli tellere
duyulan ihtiyaç çiftlik hayatının benimsenmesiyle başlıyor.
İnsanlar arazilerini çitlerle çevirmek için her yıl yüklü meblağlar
ödemek zorunda kaldığında, bu iş için daha uygun ve maliyeti
düşük çözümler aranmaya başlıyor. İlk aşamada bulunan
çözümlerden biri de Osange Orange adı verilen ve dikenli tellere
oldukça benzeyen bir bitki. Çiftçiler bu bitkiyi çit olarak uzunca
bir süre kullanıyorlar. Daha sonra bu bitkiden ilham alan mucitler
dikenli teli icat ediyor
Yeliz Tunga 2013
Dikenli tel örneği, ilham alınacak insan ürünü nesne
olmadığı zamanlar da bile insanların icatları için esinlenecek
bir şeyler bulabileceğini kanıtlıyor.
Süreksizlik Görüşünün Kökenleri
Yeliz Tunga 2013
Önemli öncellerin yitirilmesi veya gizlenmesi:
Mucidin kahraman olarak ortaya çıkması
Teknolojik ve sosyo-ekonomik değişim birbirine
karıştırılması ya da teknoloji ve teknolojinin sonuçlarının
karıştırılması
Yeliz Tunga 2013
Önemli öncellerin unutulması ya da kasıtlı olarak
gizlenmesi mucidin kahraman olarak ortaya çıkması ile
birebir alakalı bir durum. İcadın önemine göre elde
edilecek şöhret ve maddi gelir bu durumu tetikleyen
unsurlardan birkaçı.
Yeliz Tunga 2013
Buna bir de toplumların milliyetçilik duygusu ile giriştiği
mucit çıkarma yarışı eklendiğinde, teknolojinin süreksiz
olduğu görüşünün savunulması oldukça normal.
Patent Sistemi
Yeliz Tunga 2013
Yazar patent sistemini eleştirmektedir.
Patent sisteminin icadın mevcut olan diğer insan ürünü
nesnelerle olan benzerliklerini veya ilişkilerini göz ardı
ettiğini ve patent sisteminin insanları yarattıkları
nesneleri özgün göstermek için adil olmayan yollara teşvik
ettiğini savunuyor.
Yeliz Tunga 2013
Kapitalist bir toplumlarda patent almanın sağlayacağı
maddi ve manevi kazançların, insanları icatlarının
süreksizliğini savunmaya ittiğini söyleyen yazar bu
görüşünü Eli Whitney ve Thomas Edison örnekleriyle
destekliyor.
Yazarın Sesinden …
Yeliz Tunga 2013
Bu kadar sözün ardından, kitabın bu bölümünün kısa özeti
aslında yazarın şu iki satırında saklı…
***
“Yapıntı dünyada ortaya çıkan yeni herhangi bir şey zaten
var olan bir insan ürünü nesneye bağlı olarak meydana
gelmiştir. “ (Basalla, G., Teknolojinin Evrimi, p.77)
Kaynakça
Yeliz Tunga 2013
Teknolojinin Evrimi, George Bassalla