Teknolojinin Evrimi

Bölüm 6: Ayıklanma (2): Toplumsal ve Kültürel Etkenler

Yeliz TUNGA 2013

Teknoloji ve Çin Kültürü

Rönesans Avrupası’ndaki büyük değişiklerin kaynağı olan

üç icat, matbaa, barut ve manyetik pusula Çin uygarlığına

aittir.

Peki, bu üç icat Çin’de neden Avrupa’ da olduğu kadar

büyük etkilere neden olmamıştı?

Yeliz TUNGA 2013

Çin Kültürü ve Yönetim Yapısı

15. yüzyıla kadar Çin Uygarlığı teknoloji açısından Batılı

toplumlardan daha üstündü.

Fakat 18. ve 19. yüzyıllarda bu durum tersine döndü.

Endüstri Devrimi sadece Batı’ya ait bir olgu olarak kaldı.

Yeliz TUNGA 2013

Çin Kültürü ve Yönetim Yapısı

Tarihçi, Mark Elvin bu durumu statik ekonomi anlayışına

bağlar.

Başka bir tarihçi Joseph Needham ise toplumun ve

hükümetin yapısını bu durumun kaynağı olarak gösterir.

Yeliz TUNGA 2013

Çin Kültürü ve Yönetim Yapısı

Needham’ a göre teknolojik durgunluğun nedenleri;

Asya tipi bürokrasi

Bürokrasinin güçlü bir tüccar sınıfının oluşmasını

engellemesi

Konfüçyüs öğretileri

Durağan ve muhafazakar toplum yapısı

Yeliz TUNGA 2013

Geçici Hevesler ve Modalar

Yeliz TUNGA 2013

Geçici modaların çoğu, yerleşik endüstriler tarafından

yaratılır ve finanse edilir.

Ticari kazanç ön plandadır.

Tarihsel örnekler: Atmosferik Demiryolu Sistemi ve

Nükleer Enerjili Taşıtlar

Kullanımdan Kalkma ve Neslin Tükenmesi

Yeliz TUNGA 2013

Örneğin; Kano yapımının sona ermesinin nedeni tinsel

gücün (mana) yitirilmesi

Ayrıca, Seri üretimle oluşturulan kullan at kültürü bu

konuda çok önemli bir yere sahiptir.

Kullanımdan Kalkma ve Neslin Tükenmesi

Yeliz TUNGA 2013

Bir ürün, bir diğer yerini aldığında bile hemen

kullanımdan kalkmaz.

Kubler bunu “aralıklı devam ediş” olarak tanımlar.

Alternatif Yollar

Yeliz TUNGA 2013

Endüstriyel toplumlarda her ürünün bir alternatifi vardır.

Alternatifler arasından her zaman en verimli en kullanışlı

olan seçilir gibi bir kural yoktur.

Alternatifler arasından seçimi genellikle ayıklayıcı failler

olarak da adlandırılan üretici kişiler yaparlar.

Alternatif Yollar

Yeliz TUNGA 2013

Benzinli Otomobil Buharla Çalışan Otomobil Elektrikle Çalışan Otomobil

Demiryolu Nehir ve Karayolu

Sonuç

Yeliz TUNGA 2013

Sadece demiryolu ve otomobil için değil hemen hemen

her teknolojik icat için alternatifler bulunabilir.

Yenilik üretimi öylesine büyüktür ki her zaman ayıklanmak

için sırada bekleyen icatlar vardır.

Sonuç

Yeliz TUNGA 2013

Önemli olan alternatifler arasında en verimli ve kullanışlı

olanı seçebilmektir ama bu da her zaman mümkün

olmamıştır.

Seçimlerde daha çok üretici sınıfın söz hakkı vardır.

Kaynakça

Yeliz TUNGA 2013

George BASALLA, Teknolojinin Evrimi