Teknolojinin Evrimi

Bölüm 2: Süreklilik ve Süreksizlik

Yeliz Tunga 2013

Giriş

Kitabın bu bölümünde yazar uzun yıllardan beri

süregelen teknolojinin süreksiz olduğu inancını ampirik

örneklerle çürütme çabası içindedir. Bununla birlikte

teknolojik evrim savını desteklemekte ve insan ürünü

nesnelerin gelişiminde ki sürekliliğe dikkat

çekmektedir.

Yeliz Tunga 2013

Süreksizlik görüşüne göre; teknolojik değişim Henry

Ford, Thomas Edison gibi kahraman mucitlerin

dâhiyane çabaları sonucunda yarattıkları icatlar

sonucunda meydana gelir. Yüzyıllardan beri süregelen

teknik bilginin ve öncel icatların varlığı herhangi bir

önem teşkil etmez.

Yeliz Tunga 2013

Yeliz Tunga 2013

Bu görüşü savunanlar teknolojik değişime katkı

sağlayan bazı insan ürünü nesnelerin devrim

niteliğinde olduğunu söylerler. Bilindiği üzere devrim

kavramı geçmişten kopuşu ve yeni bir düzeni ifade

eden politik bir kavramdır. Burada yazarın da

deyimiyle bir eğretileme yapılıyor.

Teknoloji, Bilim ve Devrim

Yeliz Tunga 2013

Genel kanının aksine, teknoloji problemlerin çözümü için

bilimsel kuramların uygulanması değildir.

Teknolojinin aslında uygulamalı bilimin diğer bir adıdır.

Bilimin devrimsel olduğu savunulduğunda, teknoloji

de devrimsel yani süreksiz olmak zorundadır.

Teknolojinin, bilimin “emri altında” değildir.

Yeliz Tunga 2013

Öyle ki, teknoloji tarihi bilim tarihinden de köklüdür.

İnsanoğlu var olduğu günden beri hayatını devam ettirmek

ya da kolaylaştırmak amacıyla aletler kullanmış ve bu

aletleri sürekli olarak geliştirmiştir. Bu da demek oluyor ki;

teknoloji, bilim olmadan da aletler üretebilir, yeni yapılar

oluşturabilir. Öyle olmasaydı, ilk ve orta çağdan kalma

muhteşemmimarilere sahip yapılar nasıl olabilirdi?

Yeliz Tunga 2013

Bilim, ancak 19. yüzyılın sonlarından itibaren teknoloji ve

endüstri üzerinde etkin bir rol oynamaya başladı. Örneğin

elektrik ve manyetik üzerinde yapılan çalışmalar ile

birlikte aydınlatma ve enerji sektörlerinde büyük

gelişmeler yaşandı.

Yeliz Tunga 2013

Günümüzde ise bilim ve teknolojinin konumu eşdeğer

olmakla birlikte bu durum bir mühendisin hali hazırda

geçerli olan bilimsel bilgiyle yetinmeyip, yeni teknolojik

çözümler bulması hiçte imkânsız değil.

Yeliz Tunga 2013

Her ne kadar bilim de teknoloji de benzer bir bilişsel

süreçlere sahip olsalar da ikisinin de sonuçları farklıdır.

Bilimsel bir etkinlik sonucunda deneysel bir bulgu ve

kuramsal bir yazılı bildiri ortaya çıkarken, teknolojik bir

etkinliğin sonucu pratik dünyada kullanılabilecek yeni bir

insan ürünü nesnedir.

Özetle…

Yeliz Tunga 2013

Yazar, bu bölümde de teknolojik değişimin merkezine ne

bilimsel bilginin ne toplumsal ve ekonomik etkenlerin ne de

teknik cemaatlerin oturtulamayacağını, teknolojinin

merkezinde ancak ve ancak insan ürünü nesnelerin

olabileceğini vurguluyor.

Teknolojik Evrim Kuramı

Yeliz Tunga 2013

Pamuk Çırçırı, Eli Whitney Charka, Hintli zaanatkarlar

Elektrikli Aydınlatma Sistemi,

Thomas Edison

Gazlı Aydınlatma Sistemi

Dikenli Tel Osange Orange Bitkisi

Yeliz Tunga 2013

Peki ya ilk ürün?

Her yeni ürünün, mevcut olan

başka bir üründen evrimleştiğini

varsaydığımız da ortaya ikinci bir

soru çıkıyor. Nedir bu ilk ürünün

kökeni?

Doğal Ürünler!

Yeliz Tunga 2013

Bu cevap dikenli tel örneğiyle destekleniyor. Dikenli tellere

duyulan ihtiyaç çiftlik hayatının benimsenmesiyle başlıyor.

İnsanlar arazilerini çitlerle çevirmek için her yıl yüklü meblağlar

ödemek zorunda kaldığında, bu iş için daha uygun ve maliyeti

düşük çözümler aranmaya başlıyor. İlk aşamada bulunan

çözümlerden biri de Osange Orange adı verilen ve dikenli tellere

oldukça benzeyen bir bitki. Çiftçiler bu bitkiyi çit olarak uzunca

bir süre kullanıyorlar. Daha sonra bu bitkiden ilham alan mucitler

dikenli teli icat ediyor

Yeliz Tunga 2013

Dikenli tel örneği, ilham alınacak insan ürünü nesne

olmadığı zamanlar da bile insanların icatları için esinlenecek

bir şeyler bulabileceğini kanıtlıyor.

Süreksizlik Görüşünün Kökenleri

Yeliz Tunga 2013

Önemli öncellerin yitirilmesi veya gizlenmesi:

Mucidin kahraman olarak ortaya çıkması

Teknolojik ve sosyo-ekonomik değişim birbirine

karıştırılması ya da teknoloji ve teknolojinin sonuçlarının

karıştırılması

Yeliz Tunga 2013

Önemli öncellerin unutulması ya da kasıtlı olarak

gizlenmesi mucidin kahraman olarak ortaya çıkması ile

birebir alakalı bir durum. İcadın önemine göre elde

edilecek şöhret ve maddi gelir bu durumu tetikleyen

unsurlardan birkaçı.

Yeliz Tunga 2013

Buna bir de toplumların milliyetçilik duygusu ile giriştiği

mucit çıkarma yarışı eklendiğinde, teknolojinin süreksiz

olduğu görüşünün savunulması oldukça normal.

Patent Sistemi

Yeliz Tunga 2013

Yazar patent sistemini eleştirmektedir.

Patent sisteminin icadın mevcut olan diğer insan ürünü

nesnelerle olan benzerliklerini veya ilişkilerini göz ardı

ettiğini ve patent sisteminin insanları yarattıkları

nesneleri özgün göstermek için adil olmayan yollara teşvik

ettiğini savunuyor.

Yeliz Tunga 2013

Kapitalist bir toplumlarda patent almanın sağlayacağı

maddi ve manevi kazançların, insanları icatlarının

süreksizliğini savunmaya ittiğini söyleyen yazar bu

görüşünü Eli Whitney ve Thomas Edison örnekleriyle

destekliyor.

Yazarın Sesinden …

Yeliz Tunga 2013

Bu kadar sözün ardından, kitabın bu bölümünün kısa özeti

aslında yazarın şu iki satırında saklı…

***

“Yapıntı dünyada ortaya çıkan yeni herhangi bir şey zaten

var olan bir insan ürünü nesneye bağlı olarak meydana

gelmiştir. “ (Basalla, G., Teknolojinin Evrimi, p.77)

Kaynakça

Yeliz Tunga 2013

Teknolojinin Evrimi, George Bassalla