Teknolojinin Evrimi

Bölüm 3: Yenilik (1): Psikolojik ve düşünsel Etkenler

Yeliz Tunga 2013

Giriş

Yeliz Tunga 2013

Dünya üzerinde herhangi bir kültüre ait nesneler

incelendiğinde görülen çeşitlilik, insanın bulunduğu her

yerde yeniliğin bulunduğunun kanıtıdır.

Buna paralel olarak, bazı kültürlerde daha fazla ürün

çeşitliliği vardır. Bir uçta her yıl ortalama 70 bin patent

alan ABD halkı diğer uçta ise yüzyıllar boyunca pekte

değişmeyen Amazon havzası yerlileri..

Yeni Tür Üretim Oranlarındaki Farkın

Nedenleri?

Yeliz Tunga 2013

Psikolojik Unsurlar

Toplumsal Unsurlar

Ekonomik Unsurlar

Tikopialar

Yeliz Tunga 2013

Modern Batılılar, kendi kültürlerinden daha az nesne

çeşitliliğine sahip toplumları ilkel olarak algılamakta bunun

nedenini de o toplumlara ait düşünce yapılarının ilkelliği ile

açıklamaktadırlar.

Yazar, bu görüşe katılmamakta ve bu konuda şöyle

düşünmektedir:

Yeliz Tunga 2013

Bazı toplumlar, teknolojik değişime ve bu değişime içkin

nesnesel çeşitliliğe çok fazla değer vermeyen bir hayat

biçimi benimsemektedirler.

Tikopialar

Yeliz Tunga 2013

Modern teknolojiyi tanımalarına rağmen teknolojik

değişime hiç ilgi göstermeyen bir ada topluluğu.

Tikopialar’ın teknolojiyle ilgilenmelerini engelleyen

herhangi bir dini yasaklama yok.

Tikopialar

Yeliz Tunga 2013

Metal aletler, giysi ve boncuklar gibi birtakım

malzemelerin ticaretini de yapıyorlar.

Üstelik, teknoloji kendi amaçları doğrultusunda yetisine

sahipler.

Bunlara rağmen, teknolojik değişime karşı mesafeliler.

Yeliz Tunga 2013

Çünkü, İSTEMİYORLAR….

Batılı standartlara göre teknolojik olarak geri de olabilirler,

ama kendi değer yargılarına göre tam da olmaları gereken

yerdeler.

İÇERİK

Yeliz Tunga 2013

Hayal gücü, Oyun ve

teknoloji

Teknolojik Düşler

İmkansız Makineler

Popüler Fanteziler

Bilgi : Bilim

Bilgi: Teknolojinin Aktarımı

Emperyalizm

Göç

Pratik Bilgi

Çevresel Etkiler

Yeliz Tunga 2013

Hayal Gücü, Oyun

ve Teknoloji

Yeliz Tunga 2013

Oyunlar teknolojik değişime kaynak teşkil etmektedir.

Mucitler karşılaştıkları bulmacaları çözmekten büyük

haz duyarlar ve ne olursa kendilerine meydan okuyan

sorunların üstesinden gelmek ve OYUNU kazanmak

için elinden geleni yaparlar.

Yeliz Tunga 2013

Bir konuyu oyun olarak farz etmenin, oyunu aşan bir yönü

vardır. Bu nedenle kitapta hayal gücünün başka bir

deyişle fantezinin rolü üzerinde duruluyor.

Fantezi üç bölüm de incelenebilir.

Teknolojik Düşler

İmkansız Makineler

Popüler Fanteziler

Teknolojik Düşler

• Teknolojik Akıl

Yürütmeler

• Patentler

• Teknolojik Hayaller

Yeliz Tunga 2013

Teknolojik Akıl Yürütmeler

Yeliz Tunga 2013

Teknik cemaat tarafından yaratılan makineler, öneriler ve

görüşlerdir.

Olasılığın sınırları içinde yer alan, nispeten daha

muhafazakar görüşlerdir.

Ne var ki, bu akıl yürütmelerin bir çoğu büyük bir olasılıkla

asla uygulamaya geçmeyecektir.

Estetik varyasyonlar, hayal gücü egzersizleri

Patentler

Yeliz Tunga 2013

Patentler, titiz elemeler sonucunda hayal ürünü olmadığı

kanıtlanan yeniliklere verilir.

Teknolojik gerçeklikten çok teknolojik olasılığı yansıtırlar.

Ancak buna rağmen alınan patentlerin sadece %10’u ticari

değer taşır.

Patentler

Yeliz Tunga 2013

Bazı mucitler icatlarının kendilerine bir servet

kazandıracağına inanıp buna güdülenerek çalışsa da,

birçok mucit icadın kendisine sağlayacağı düşünsel

ödüllerle yeniliğin peşine düşer.

Patentler

Bu sebeple patent sahibi

çoğu kişiyi, teknolojik hayal

kuranlar grubuna dahil

edebiliriz.

Bu grup hiç durmadan,

hevesle ve yaratıcılıkla

ilgilerini çeken problemleri

çözmek için çalışırlar.

Yeliz Tunga 2013

Teknolojik Hayaller

Yeliz Tunga 2013

İhtimal dahilinde olmayandan, imkansız olanın sınırlarına

değin çeşitlilik gösteren cüretkar fantastik tasarılardır.

Teknolojik hayaller bilim kurgu demek değildir.

Edebi veya popüler imgelerden uzak olan bu hayaller,

teknolojik akıl yürütme ve patentten önce var olan

oyunun abartılı biçimidir.

Teknolojik Hayaller

Yeliz Tunga 2013

Leonardo Da Vinci’nin çizimleri bu türün en iyi

örneklerindendir.

Leonardo’nun çalışmalarının çoğu gösterildiği şekilde

çalıştırılamamıştır ve ancak çok azı kendilerinden sonraki

gerçekleşen teknolojik büyümeyi etkilemiştir.

Yeliz Tunga 2013

Teknoloji 18. ve 19. yüzyıllarda vaat ettiği ütopik toplumu

getiremese de 20. yüzyıl teknolojisi çevre kirliliği, nükleer

savaş gibi ciddi problemlere yol açsa da insanları

büyülemeye devam ediyor.

İnsanlar, teknolojinin yararına teknolojik olabilirlikte oyun

oynamaktan büyük bir haz alırlar. (Basalla, p. 117)

İmkansız Makineler

Yeliz Tunga 2013

Temel bilimsel yasalara aykırı olan ve çalışması imkansız

olan makinelerdir.

Bu makinelere en güzel örnek: Daimi Hareketli Makineler

Bu makineler herhangi bir enerji kaynağına ihtiyaç

duymadan çalışması planlanan makinelerdir.

İlk örneğine 13. yüzyılda rastlanmıştır ve yüzyıllar boyunca

bu arayış devam etmiştir.

İmkansız Makineler

Yeliz Tunga 2013

Enerjinin korunumu ve termodinamiğin birinci ve ikinci

yasası daimi hareketli makinelerin imkansız olduğunu

gösterse de, mucitler bir süre daha arayışlarına devam

ettiler.

Popüler Fanteziler

Yeliz Tunga 2013

Bilim kurgu , Edebi ve popüler yaklaşım

Hedef kitle ve yaratıcılar sadece teknik cemaatle sınırlı

değil

Jules Verne- denizaltıları ve uzay gemileri

H. G. Wells’ in zaman makinesi

Fantastik makineler içeren çizgi romanlar

Yeliz Tunga 2013

Bilgi: Teknolojinin Aktarımı

Yeliz Tunga 2013

Hiçbir toplum var olan bütün teknolojisini kendi üretecek

kadar yalıtılmış ve kendine yetebilecek kadar güçlü değildir.

Seyahat, ticaret, savaş, göç, keşif gibi birçok olgu sonucunda

toplumlar birbirleriyle etkileşir. Bu da teknolojinin bir

kültürden bir diğerine aktarılmasına neden olur.

Emperyalizm

Yeliz Tunga 2013

Emperyalizm ve kolonileşme teknolojinin aktarılmasına

katkı sağlamıştır.

Alıcı yani sömürge konumundaki kültürün aktarılan

teknolojiyi kabul etmeme gibi bir lüksü yoktur.

Emperyalist güçlerin aktardığı teknoloji her zaman o

kültüre zarar vermez. Aksine fayda bile sağlayabilir.

Emperyalizm

Yeliz Tunga 2013

Örneğin, bir İngiliz sömürgesi olan Hindistan

İngilizler Hindistan da yaşayan İngiliz vatandaşlarına

kolaylık sağlamak amacıyla çeşitli teknolojik aletleri

getirmişlerdir.

Hint demiryolu, dünyadaki 4. büyük demiryolu, İngilizler

tarafından yapılmıştır.

Göç

Yeliz Tunga 2013

Hünerlerin ve ürünlerin göç eden insan kümeleriyle birlikte

aktarılmasıdır.

Örneğin, Fransa da XIV. Louis tarafından Nantes fermanın

feshedilmesi sonucu aralarında zanaatkarlar ve uzmanlaşmış

hünerli işçiler olan birçok Fransız Protestan İrlanda, Hollanda,

Almanya gibi ülkelere göç etmiştir ve gittikleri ülkelerde tekstil

sektörüne büyük katkılar yapmışlardır.

Aynı şekilde, ABD’de buhar makinesinin yaygınlaşmasına bir

İngiliz aile neden olmuştur

Pratik Bilgi

Yeliz Tunga 2013

Teknolojinin tümü, sözcüklere, resimlere veya

matematiksel denklemlere aktarılamaz.

Pratik bilgilere sahip teknisyenlerin vazgeçilmezliği

buradan kaynaklanır.

Modern teknoloji, kitap sayfalarından, makalelerden,

patentlerden takip edilebilse de bazen ilk elden bilgiye

ihtiyaç vardır.

Pratik Bilgi

Yeliz Tunga 2013

Zaman zaman, pratik bilgiyi elde edilmek için teknolojik

casusluk bile yapılmaktadır.

İngiltere tekstil sektöründe söz sahibi olabilmek İpek

ibrişim makinesine sahip olmalıydı ama bunu

gerçekleştirebilecek teknik personeli yoktu. Bunun için bu

işlere yatkın bir elemanını İtalya’ ya gönderdi. (John

Lombe)

Pratik Bilgi

Yeliz Tunga 2013

Transistor – Tokyo Telekomünikasyon Şirketi

Transistor bir ABD icadı olmasına rağmen Japonlara büyük

ticari başarılar sağlamıştır. Masura Ibuka 1953 yılında

ABD’ ye yaptığı bir gezi sırasında transistorun patent

haklarını Western Elektrik Şirketinden satın aldı.

Pratik Bilgi

Yeliz Tunga 2013

Şüphesiz ki, Japonların bu başarısının nedeni transistoru

geliştirirken sadece yazılı kaynakları kullanmakla

yetinmeyip, transistor imalatını yerinde inceleyip,

konunun uzmanlarıyla görüşmelerine bağlıdır.

Çevresel Etkiler

Yeliz Tunga 2013

Doğal ortamların başka bir deyişle kültürlerin icatlar

üzerinde etkisi vardır. Aletler üretildikleri ortama özgüdür.

Doğal ortamında belirli bir işlevi yerine getirmesi için

tasarlanan bir nesne, kendi kültüründe görevini hakkıyla

yerine getirirken, yeni bir ortamda işlerlik kazanabilmek

için üzerinde değişiklikler yapılmasına ihtiyaç duyar.

Yeliz Tunga 2013

Bilgi: Bilim

Yeliz Tunga 2013

Rönesans öncesine kadar teknolojik ilerleme bilimin yardımı

olmaksızın gerçekleşmiştir.

19. Yüzyılın sonlarına doğru bilim temelli kimya ve elektrik

endüstrisi kurulduktan sonra durum değişmiştir.

Günümüzde bilim ve teknoloji sürekli ve karşılıklı bir

etkileşim halindedirler.

Bilim ve Teknoloji

Yeliz Tunga 2013

Bilim ve teknoloji arasındaki ilişki karmaşıktır basite

indirgenemez.

Teknolojik yeniliği teşvik eden bilimsel bilginin her zaman

yeni bir bilgi olması gerekmediği gibi katıksız olması da

gerekmez.

Bilim bir ürünün fiziksel olasılık sınırlarını belirler ama

nihai şeklini tanımlamaz.

Yeliz Tunga 2013

Atmosferik Buhar

Makinesi

Denis PapinThomas

Newcomen

Kaynakça

Yeliz Tunga 2013

George Basalla, Teknolojinin Evrimi