VN - Bao Cao Tom Tat Ra Soat Cac Quy Dinh Cua Phap Luat Canh Tranh Tai Viet Nam

BO CO TM TT R SOT CC QUY NH CA PHP LUT CNH TRANH VIT NAM

1

MC LC

CHNG I: TNG QUAN V PHP LUT CNH TRANH TI VIT NAM .................. 3

1. Bi cnh ra i ca Lut cnh tranh ........................................................................................... 3

2. Tng quan v php lut cnh tranh Vit Nam ........................................................................... 4

3. Cng tc thc thi php lut trong thi gian qua ........................................................................ 9

CHNG II: MT S VN PHT SINH TRONG QU TRNH THC THI

LUT ..................................................................................................................................... 11

1. Mt s vn lin quan n nhng quy nh chung .............................................................. 11

2. Quy nh v tha thun hn ch cnh tranh............................................................................. 17

3. Quy nh v lm dng v tr thng lnh/c quyn ................................................................. 20

4. Quy nh v kim sot tp trung kinh t .................................................................................. 25

5. Quy nh iu chnh hnh vi cnh tranh khng lnh mnh ................................................... 30

6. Quy nh v m hnh c quan qun l cnh tranh .................................................................. 34

CHNG III: KHUYN NGH ................................................................................................. 35

1. Lin quan n cc quy nh chung ca php lut cnh tranh ................................................ 35

2. Lin quan n quy nh v tha thun hn ch cnh tranh.................................................... 37

3. Cc khuyn ngh lin quan n quy nh kim sot hnh vi lm dng v tr thng lnh,

lm dng v tr c quyn trn th trng .................................................................................... 41

4. Lin quan n quy nh v tp trung kinh t ........................................................................... 42

5. Lin quan n quy nh iu chnh hnh vi cnh tranh khng lnh mnh .......................... 44

6. Lin quan n quy nh v m hnh c quan qun l cnh tranh ......................................... 46

KT LUN ................................................................................................................................... 48


2


3

CHNG I

TNG QUAN V PHP LUT CNH TRANH TI VIT NAM

***

1. Bi cnh ra i ca Lut cnh tranh

1.1. Bi cnh trong nc

Cng vi cng cuc i mi v chnh sch m ca, nn kinh t Vit Nam t

c mc tng trng n tng trong thp nin 90 v nhng nm u th k 21. S pht

trin nhanh ca nhiu ngnh cng nghip v dch v to ra sc p cnh tranh ln cc

doanh nghip v t ra yu cu phi xy dng khun kh php l to thun li cho mi

trng cnh tranh. Trong qu trnh thc hin ng li chuyn i nn kinh t t k hoch

ha tp trung sang c ch th trng c s qun l ca nh nc, thc t xut hin mt

s hnh vi cnh tranh khng lnh mnh v phn cnh tranh, gy nh hng khng tt n

s pht trin kinh t. Ngoi ra, vic nn kinh t vi xut pht im thp v cn mt s

ngnh v lnh vc tn ti c quyn nh nc dn n s hn ch trong pht trin ca

cc doanh nghip ngoi quc doanh, nh hng tiu cc n mi trng cnh tranh chung.

Trc khi Lut Cnh tranh ra i, mt s quy nh php lut nhm kim sot

cc hng vi phn cnh tranh hay kim sot c quyn mt s lnh vc ring bit c

quy nh ri rc ti mt s cc vn bn php quy nh Php lnh gi, Php lnh Bu

chnh vin thng, Lut Cc t chc tn dng, Lut Thng mi, Lut in lc Tuy

nhin, vic thc thi cc quy nh trn cn cha hiu qu, mt phn do thiu mt khung

php l hon chnh v thng nht, thiu mt c quan qun l nh nc v cnh tranh v

kim sot c quyn, thiu ch ti x l vi phm

Trong bi cnh , ngay t nhng nm 2000, Lut Cnh tranh c Quc hi v

Chnh ph a vo chng trnh xy dng php lut. Sau 4 nm son tho v ly kin

ng gp ca cc chuyn gia trong v ngoi nc, Lut Cnh tranh c Quc hi

thng qua ngy 03 thng 12 nm 2004, bt u c hiu lc vo ngy 01 thng 7 nm 2005.

1.2. Bi cnh quc t

T u thp nin 1990, t nc bt u m ca nn kinh t, y mnh thng

thng vi bn ngoi v tip nhn lung vn FDI. Vic tr thnh thnh vin ASEAN


4

nm 1995 nh du bc i quan trng u tin trong qu trnh hi nhp kinh t quc

t ca nc ta. ASEAN quyt nh hnh thnh mt Cng ng Kinh t ASEAN

(AEC) vo nm 2015. Theo cam kt ca cc quc gia thnh vin, n nm 2015 tt c

cc nc ASEAN s xy dng v ban hnh lut v chnh sch cnh tranh nhm m

bo mt mi trng cnh tranh lnh mnh v cng bng. Trn c s , cc nc

ASEAN s xy dng mt c ch phi hp v hp tc gia cc c quan cnh tranh

ASEAN trin khai hiu qu chnh sch v lut cnh tranh trong khu vc ASEAN.

Ngoi ra, trong qu trnh m phn gia nhp v tham gia cc t chc quc t v

khu vc nh APEC v WTO, cc i tc yu cu Vit Nam cam kt thc hin hiu

qu v minh bch chnh sch cnh tranh v xy dng mt khung php lut cng nh c

quan cnh tranh c lp nhm m bo mi trng cnh tranh lnh mnh cho cc

doanh nghip trong v ngoi nc.

2. Tng quan v php lut cnh tranh Vit Nam

Sau khi Lut Cnh tranh c Quc hi thng qua, Chnh ph cng ban hnh

mt s vn bn hng dn thi hnh Lut Cnh tranh nh sau:

Ngh nh ca Chnh ph s 110/2005/N-CP ngy 24/8/2005 v qun l

hot ng bn hnh a cp (Ngh nh 110);

Ngh nh ca Chnh ph s 116/2005/N-CP ngy 24/8/2005 quy nh chi

tit thi hnh mt s iu ca Lut Cnh tranh (Ngh nh 116);

Ngh nh ca Chnh ph s 120/2005/N-CP ngy 30/9/2005 quy nh v

x l vi phm php lut trong lnh vc cnh tranh (Ngh nh 120);

Ngh nh ca Chnh ph s 120/2005/N-CP ngy 30/9/2005 quy nh v

x l vi phm php lut trong lnh vc cnh tranh;

Ngh nh ca Chnh ph s 05/2006/N-CP ngy 09/1/2006 v vic thnh lp v

quy nh chc nng, nhim v, quyn hn v c cu t chc ca Hi ng cnh

tranh;

Ngh nh ca Chnh ph 06/2006/N-CP ngy 09/1/2006 quy nh chc

nng, nhim v, quyn hn v c cu t chc ca Cc Qun l cnh tranh.


5

Tng quan Lut v cc Ngh nh hng dn thc thi php lut cnh tranh c

th c tm tt li nh sau:

2.1. V phm vi iu chnh

Lut Cnh tranh quy nh v hnh vi hn ch cnh tranh, hnh vi cnh tranh

khng lnh mnh, trnh t, th tc gii quyt v vic cnh tranh, bin php x l vi

phm php lut v cnh tranh.

2.2. V i tng p dng

Lut Cnh tranh p dng i vi t chc, c nhn kinh doanh v hip hi ngnh

ngh hot ng Vit Nam. Nh vy, Lut Cnh tranh khng loi tr mt loi hnh doanh

nghip c th no, tuy nhin li gii hn phm vi hot ng ch trong lnh th Vit Nam.

2.3. V Tho thun hn ch cnh tranh

V cc hnh vi tha thun hn ch cnh tranh, iu 8, Lut Cnh tranh quy nh 8

hnh vi, gm: (1) tho thun n nh gi hng ho, dch v mt cch trc tip hoc gin tip;

(2) phn chia th trng tiu th, ngun cung cp hng ho, cung ng dch v; (3) hn ch

hoc kim sot s lng, khi lng sn xut, mua, bn hng ho, dch v; (4) hn ch pht

trin k thut, cng ngh, hn ch u t; (5) p t cho doanh nghip khc iu kin k kt

hp ng mua, bn hng ho, dch v hoc buc doanh nghip khc chp nhn cc ngha v

khng lin quan trc tip n i tng ca hp ng; (6) ngn cn, km hm, khng cho

doanh nghip khc tham gia th trng hoc pht trin kinh doanh; (7) loi b khi th

trng nhng doanh nghip khng phi l cc bn ca tho thun; (8) thng ng mt

hoc cc bn ca tho thun thng thu trong vic cung cp hng ho, cung ng dch v.

Trn c s cc quy nh ti iu 8, Lut Cnh tranh, Ngh nh 116 (iu 14 n 21) lit

k cc hnh vi tha thun hn ch cnh tranh c th vi m t chi tit v ni dung, hnh thc

ca cc loi tha thun ny.

V quy nh cm, Lut Cnh tranh cm tuyt i v khng cho php min tr i vi

cc hnh vi tha thun quy nh ti cc khon (6), (7) v (8) nu trn. Cc tho thun cnh

tranh cn li ch b cm khi cc bn tham gia tho thun c th phn kt hp trn th trng

lin quan t 30% tr ln. ng thi, cc tha thun hn ch cnh tranh dng ny c min

tr c thi hn nu p ng mt trong cc iu kin sau y nhm h gi thnh, c li cho

ngi tiu dng: (1) hp l ho c cu t chc, m hnh kinh doanh, nng cao hiu qu kinh

doanh; (2) thc y tin b k thut, cng ngh, nng cao cht lng hng ho, dch v; (3)


6

thc y vic p dng thng nht cc tiu chun cht lng, nh mc k thut ca chng

loi sn phm; (4) thng nht cc iu kin kinh doanh, giao hng, thanh ton nhng khng

lin quan n gi v cc yu t ca gi; (5) tng cng sc cnh tranh ca doanh nghip nh

v va; (6) tng cng sc cnh tranh ca doanh nghip Vit Nam trn th trng quc t.

2.4. V lm dng v tr thng lnh th trng v v tr c quyn

Lut Cnh tranh phn bit doanh nghip c v tr thng lnh v doanh nghip c

v tr c quyn trn th trng iu chnh, theo :

Doanh nghip c coi l c v tr thng lnh th trng nu c th phn t 30%

tr ln trn th trng lin quan hoc c kh nng gy hn ch cnh tranh mt

cch ng k; nhm doanh nghip c coi l c v tr thng lnh th trng nu

cng hnh ng nhm gy hn ch cnh tranh v thuc mt trong cc trng

hp sau y: hai doanh nghip c tng th phn t 50% tr ln trn th trng

lin quan; ba doanh nghip c tng th phn t 65% tr ln trn th trng lin

quan; bn doanh nghip c tng th phn t 75% tr ln trn th trng lin

quan.

Doanh nghip c coi l c v tr c quyn nu khng c doanh nghip

no cnh tranh v hng ho, dch v m doanh nghip kinh doanh trn

th trng lin quan.

V hnh vi, iu 13, Lut cnh tranh Vit Nam lit k 06 hnh vi lm dng v

tr thng lnh v iu 14 lit k thm 02 hnh vi (ngoi 06 hnh vi quy nh ti iu

13) lm dng v tr c quyn iu chnh. Trn c s cc quy nh ny, Ngh nh

116/2005/N-CP quy nh cc hnh vi lm dng v tr thng lnh, lm dng v tr

c quyn mt cch c th, theo m t mt cch chi tit cc hnh thc biu hin

ca tng hnh vi b coi l lm dng.

V quy nh cm, Lut Cnh tranh cm tt c cc hnh vi lm dng v tr thng

lnh th trng v lm dng v tr c quyn, khng xem xt min tr.

2.5. V tp trung kinh t

Tp trung kinh t l hnh vi ca doanh nghip bao gm: (i) sp nhp doanh

nghip; (ii) hp nht doanh nghip; (iii) mua li doanh nghip; (iv) lin doanh gia cc

doanh nghip; v (v) cc hnh vi tp trung kinh t khc theo quy nh ca php lut.


7

Trng hp tp trung kinh t b cm: cm tp trung kinh t nu th phn kt

hp ca cc doanh nghip tham gia tp trung kinh t chim trn 50% trn th trng

lin quan, tr trng hp c min tr hoc trng hp doanh nghip sau khi thc

hin tp trung kinh t vn thuc loi doanh nghip nh v va theo quy nh ca php

lut

Trng hp min tr i vi tp trung kinh t b cm: mt hoc nhiu bn

tham gia tp trung kinh t ang trong nguy c b gii th hoc lm vo tnh trng ph

sn; vic tp trung kinh t c tc dng m rng xut khu hoc gp phn pht trin

kinh t - x hi, tin b k thut, cng ngh.

Thng bo vic tp trung kinh t: cc doanh nghip tp trung kinh t c th

phn kt hp t 30% n 50% trn th trng lin quan th i din hp php ca cc

doanh nghip phi thng bo cho c quan qun l cnh tranh trc khi tin hnh tp

trung kinh t; trng hp th phn kt hp ca cc doanh nghip tham gia tp trung

kinh t thp hn 30% trn th trng lin quan hoc trng hp doanh nghip sau khi

thc hin tp trung kinh t vn thuc loi doanh nghip nh v va theo quy nh ca

php lut th khng phi thng bo.

2.6. Cnh tranh khng lnh mnh

i vi a s cc nc, nhng hnh vi cnh tranh khng lnh mnh c iu

chnh bi php lut thng mi hoc php lut bo v ngi tiu dng. Tuy nhin, Vit

Nam li a cc quy nh ny vo Lut Cnh tranh, theo hnh vi cnh tranh khng lnh

mnh bao gm: (i) ch dn gy nhm ln; (ii) xm phm b mt kinh doanh; (iii) p buc

trong kinh doanh; (iv) gim pha doanh nghip khc; (v) gy ri hot ng kinh doanh ca

doanh nghip khc; (vi) qung co nhm cnh tranh khng lnh mnh; (vii) khuyn mi

nhm cnh tranh khng lnh mnh; phn bit i x ca hip hi; (viii) bn hng a cp

bt chnh v (iv) cc hnh vi cnh tranh khng lnh mnh khc theo quy nh ca php

lut.

2.7. C quan cnh tranh

2.7.1. Cc Qun l cnh tranh

C quan qun l cnh tranh l Cc qun l cnh tranh trc thuc B Cng

thng, c nhim v, quyn hn: (i) kim sot qu trnh tp trung kinh t; (ii) th l h

s ngh hng min tr; (iii) xut kin B trng B Thng mi quyt

nh hoc trnh Th tng Chnh ph quyt nh; (iv) iu tra cc v vic cnh tranh


8

lin quan n hnh vi hn ch cnh tranh v hnh vi cnh tranh khng lnh mnh; (v)

x l, x pht hnh vi cnh tranh khng lnh mnh. Th trng c quan qun l cnh

tranh do Th tng Chnh ph b nhim, min nhim theo ngh ca B trng B

Cng thng.

2.7.2. Hi ng cnh tranh

Hi ng cnh tranh do Chnh ph thnh lp, c t mi mt n mi lm

thnh vin do Th tng Chnh ph b nhim, min nhim theo ngh ca B trng

B Cng thng (trn thc t l lnh o cc B, ngnh). Hi ng cnh tranh c

nhim v t chc x l, gii quyt khiu ni i vi cc v vic cnh tranh lin quan

n hnh vi hn ch cnh tranh.

Ch tch Hi ng cnh tranh c Th tng Chnh ph b nhim, min nhim

trong s thnh vin ca Hi ng cnh tranh theo ngh ca B trng B Thng

mi (nay l B Cng thng). Khi gii quyt v vic cnh tranh c th, Ch tch Hi

ng cnh tranh thnh lp Hi ng x l v vic cnh tranh gm t nht nm thnh

vin, trong c mt thnh vin lm Ch ta. Trn c s h s v vic do C quan

qun l cnh tranh chuyn, Hi ng x l v vic cnh tranh s t chc phin iu

trn v ra quyt nh x l theo c ch biu quyt.

2.8. Quy trnh t tng cnh tranh

T tng cnh tranh l hot ng ca c quan, t chc, c nhn theo trnh t, th

tc gii quyt v x l v vic cnh tranh theo quy nh ca Lut Cnh tranh v cc

vn bn hng dn thi hnh. Quy trnh t tng c chia thnh ba giai on chnh:

2.8.1. iu tra v vic cnh tranh

Giai on iu tra c th c tin hnh da trn H s khiu ni c Cc

QLCT th l hoc do Cc QLCT t khi xng iu tra. Vic iu tra mt v vic

cnh tranh c tin hnh ln lt theo hai bc, gm iu tra s b v iu tra chnh

thc. Sau khi kt thc iu tra, c quan qun l cnh tranh c trch nhim hon thin

Bo co iu tra v H s v vic chun b cho giai on x l v vic tip sau.

2.8.2. X l v vic cnh tranh

Trn c s Bo co iu tra v cc ti liu, chng c c trong H s v vic, cn

c cc quy nh php lut, c quan c trao thm quyn x l v vic c trch nhim

nghin cu, nh gi v ra Quyt nh x l v vic cnh tranh. i vi v vic cnh


9

tranh khng lnh mnh, thm quyn x l v vic thuc v Th trng c quan qun l

cnh tranh; i vi v vic hn ch cnh tranh, Hi ng Cnh tranh (c th l Hi

ng x l v vic) c thm quyn ny.

2.8.3. Khiu ni, khi kin Quyt nh x l v vic cnh tranh

Trng hp cc bn khng nht tr vi mt phn hoc ton b ni dung ca

Quyt nh x l v vic cnh tranh th c quyn khiu ni ln Hi ng Cnh tranh

(i vi v vic hn ch cnh tranh) hoc khiu ni ln B trng B Cng Thng

(i vi v vic cnh tranh khng lnh mnh).

Trong thi hn 30 ngy, k t ngy nhn c h s khiu ni, Hi ng Cnh

tranh hoc B trng B Cng Thng c trch nhim gii quyt khiu ni theo thm

quyn; trng hp c bit phc tp, thi hn gii quyt khiu ni c th c gia hn,

nhng khng qu 30 ngy.

Trng hp vn khng nht tr vi Quyt nh gii quyt khiu ni v Quyt

nh x l v vic cnh tranh, cc bn lin quan c quyn khi kin v n hnh chnh

i vi mt phn hoc ton b ni dung ca quyt nh gii quyt khiu ni ra Ta n

nhn dn cp tnh c thm quyn.

3. Cng tc thc thi php lut trong thi gian qua

3.1. nh gi chung

Sau hn 5 nm thc thi, Lut Cnh tranh bc u pht huy vai tr tch cc

trong vic gi cho mi trng cnh tranh lnh mnh, x l nhng hnh vi lm sai lch,

cn tr cnh tranh trn th trng. Mc d s lng v vic cnh tranh c iu tra,

x l l cha nhiu (03 v hn ch cnh tranh v 83 v cnh tranh khng lnh mnh)

nhng nhng chnh l s khi u cho thy Lut cnh tranh chnh thc i vo

cuc sng v gn lin vi hot ng kinh doanh ca cc doanh nghip. Trong qu trnh

x l cc v vic u tin, mt mt cc c quan cnh tranh nhn mnh mc tiu bo v

quyn v li ch hp php ca t chc, c nhn trong hot ng kinh doanh, mt khc,

rung hi chung cnh bo cho cc doanh nghip c hnh vi tng t h t nguyn

iu chnh hnh vi kinh doanh ca mnh.

3.2. iu tra v vic hn ch cnh tranh

T nm 2006 n nay, Cc QLCT iu tra 06 v vic lin quan n hnh vi hn

ch cnh tranh, c th nh sau:


10

3.2.1. Lin quan n hnh vi lm dng v tr thng lnh trn th trng:

V vic lin quan n khiu ni ca Cng ty Thng mi Dch v Tn Hip Pht

(THP) khiu ni Cng ty Lin doanh Nh my bia Vit Nam (VBL) lm dng v tr thng

lnh trn th trng bia cao cp ngn cn vic tham gia th trng ca i th cnh tranh

mi.

V vic lin quan n khiu ni ca mt s doanh nghip kinh doanh trong lnh

vc in nh khiu ni Cng ty c phn truyn thng Megastar lm dng v tr thng

lnh trn th trng phn phi phim nha nhp khu. Thng 5 nm 2010, Cc QLCT

th l h s v vic. Hin nay, v vic vn ang trong qu trnh iu tra xc minh,

lm r.

3.2.2. Lin quan n hnh vi lm dng v tr c quyn trn th trng:

V vic Cng ty Xng du hng khng Vinapco c hnh vi p t cc iu

kin bt li cho khch hng v Li dng v tr c quyn n phng thay i hoc

hy b hp ng giao kt m khng c l do chnh ng.

3.2.3. Lin quan n hnh vi tha thun hn ch cnh tranh:

V vic lin quan n hnh vi tha thun hn ch cnh tranh ca 19 doanh

nghip bo him phi nhn th trn th trng bo him vt cht xe t.

V vic lin quan n hnh vi tha thun hn ch cnh tranh trn th trng

tm lp ti min Bc v min Trung;

V vic lin quan n hnh vi tha thun hn ch cnh tranh trn th trng

bo him hc sinh ti a bn tnh Khnh Ha.

3.3. iu tra v x l v vic cnh tranh khng lnh mnh

Trong giai on t nm 2006 n ht nm 2011, Cc QCLT iu tra theo th

tc t tng cnh tranh tng s 94 v vic, trong qung co nhm cnh tranh chim

s lng ln vi 58 v vic, 20 v vic lin quan n hnh vi bn hng a cp bt

chnh, 8 v vic lin quan n hnh vi gim pha ni xu doanh nghip khc, 4 v vic

lin quan n hnh vi khuyn mi nhm cnh tranh khng lnh mnh, 3 v vic lin

quan n hnh vi ch dn gy nhm ln, 1 v vic lin quan n hnh vi gy ri hot

ng kinh doanh ca doanh nghip khc. Trong 94 v vic trn Cc QCLT ra quyt

nh x l 83 v vic vi tng s tin pht 4 t 256 triu ng.


11

CHNG II

MT S VN PHT SINH TRONG QU TRNH THC THI LUT

***

K t thi im Lut Cnh tranh c hiu lc (01/07/2005), php lut cnh tranh

Vit Nam thc thi c 06 nm vi nhiu kt qu tch cc nhng cng cn khng t

bt cp, kh khn. Trong khun kh bo co ny, Nhm nghin cu ch tp trung nh

gi mt s vn pht sinh t chnh quy nh ca php lut, bao gm c quy nh ca

Lut Cnh tranh v cc vn bn hng dn thi hnh lut.

1. Mt s vn lin quan n nhng quy nh chung

1.1. V xc nh th trng lin quan

Nhn chung, cch thc xc nh th trng lin quan ca Lut cnh tranh Vit Nam

cng ph hp vi cc nguyn tc c s dng ph bin ca cc quc gia trn th gii: da

trn vic nh gi kh nng thay th v cu v kh nng thay th v cung. Cc tiu ch xc

nh th trng lin quan ca Lut cnh tranh Vit Nam c quy nh rt c th ti Ngh

nh 116. V mt tch cc, vic quy nh c th nh vy gip nng cao tnh minh bch ca

php lut cng nh to iu kin thun li cho c quan cnh tranh trong qu trnh thc thi

lut. Tuy nhin, vic lit k cc tiu ch c th cng nh gin lc ha cc nh gi v mt

kinh t trong qu trnh xc nh th trng lin quan gy khng t kh khn cho c quan

cnh tranh v trong mt s trng hp vic nh gi ca c quan cnh tranh xa ri khi thc

t th trng.

Mc ch ca vic xc nh th trng lin quan trong v vic hn ch cnh

tranh l xc nh mt gii hn nh gi kh nng thay th ca cc sn phm, dch v

trn mt khu vc a l nht nh. Sn phm lin quan v khu vc a l lin quan l

nhng yu t c mi quan h bin chng, song song khng th tch ri khi nh gi

xc nh th trng lin quan. Tuy nhin, theo quy nh ti Khon 1 iu 3 Lut Cnh

tranh, th trng lin quan c xc nh bao gm th trng sn phm lin quan v

th trng a l lin quan. iu ny v hnh chung tch bit hai th trng vn

khng th tch ri thnh hai yu t hon ton c lp, lm sai lch bn cht ca vic

xc nh th trng lin quan. Th trng lin quan khng phi l php cng gp ca

hai th trng sn phm lin quan v a l lin quan m phi l mt qu trnh nh gi

song song kh nng thay th i vi mt sn phm c th trn mt khu vc a l nht

nh.


12

Nhng quy nh qu c th, chi tit ca php lut cnh tranh v xc nh th

trng lin quan ang bc l nhiu im khng ph hp vi thc t trong qu trnh p

dng. Ti Khon 1 iu 4 Ngh nh 116/2005/N-CP, kh nng thay th cho nhau

ca hng ha, dch v quy nh phi c xem xt c v c tnh, mc ch s dng

v gi c. C quan cnh tranh trn th gii cng s dng ba tiu ch ny nh gi

kh nng thay th cho nhau ca cc hng ha, dch v, tuy nhin, cch s dng linh

hot, xem xt mt cch tng th v ty tng sn phm, dch v c th, cc tiu ch

mi c cn nhc s dng nhm phn nh ng nht thc trng thc t th trng sn

phm.

Vit Nam, hai sn phm, dch v c coi l c kh nng thay th cho nhau tc l

phi thay th c cho nhau c v c tnh, mc ch s dng v gi c v nu mt trong

ba tiu ch khng th thay th cho nhau th c th kt lun hai sn phm nm trn th trng

sn phm lin quan khc nhau. Vic nh gi c ba tiu ch i vi bt c sn phm, dch v

no dn n kt lun v kh nng thay th cho nhau ca cc sn phm, dch v khng phn

nh ng thc t cnh tranh trn th trng. Khi xem xt kh nng thay th cho nhau gia

gh nha v gh g, hai sn phm ny c coi l c th thay th cho nhau v gi c, mc

ch s dng, tuy nhin, v c tnh th cht liu nha hon ton khng th thay th cho cht

liu g. Kt lun ca c quan cnh tranh l gh nha v gh g nm trn hai th trng sn

phm lin quan khc nhau, mc d trn thc t, hai sn phm ny cnh tranh vi nhau v

hon ton c th thay th cho nhau trong nhiu trng hp. Nu p dng cng nhc Khon 1

iu 4 Ngh nh 116/2005/N-CP s dn n tnh trng, mi sn phm, dch v l mt th

trng ring bit, khng th thay th, v doanh nghip sn xut, hoc cung ng sn phm,

dch v s lun l doanh nghip c v tr c quyn hoc thng lnh trn th trng lin

quan c xc nh.

V cch thc xc nh kh nng thay th cho nhau v gi, im c, Khon 5,

iu 4, Ngh nh 116 quy nh Hng ha, dch v c coi l c th thay th c

cho nhau v gi c nu trn 50% ca mt lng mu ngu nhin 1.000 ngi tiu

dng sinh sng ti khu vc a l lin quan chuyn sang mua hoc c nh mua

hng ha, dch v khc c c tnh, mc ch s dng ging vi hng ha, dch v

m h ang s dng hoc c nh s dng trong trng hp gi ca hng ha, dch

v tng ln qu 10% v c duy tr trong 06 thng lin tip.

C th thy y l mt hnh thc n gin ca php th SSNIP c cc c quan

cnh tranh trn th gii cng nhn rng ri trong vic xc nh th trng lin quan. Tuy


13

nhin, theo quy nh xc nh kh nng thay th v gi ti im ny vn tn ti mt s vn

bt cp v kh p dng trong qu trnh thc thi. Quy nh yu cu trn 50% mu

chuyn sang s dng mt hng ha/dch v khc xc nh kh nng thay th gia hai

loi sn phm/dch v l qu cht ch. Vi mc tng gi 10%, c th s lng ngi s

dng sn phm/dch v quyt nh khng tip tc s dng hng ha/dch v na chim

trn 50%. Tuy nhin, trn 50% lng khch hng chuyn sang s dng mt sn

phm/dch v khc l khng kh thi v thng dn n kt qu th trng lin quan c

xc nh l ca chnh sn phm/dch v c kho st hay c th hiu l doanh nghip b

iu tra l doanh nghip c quyn trn th trng lin quan c xc nh theo quy nh

ca Lut cnh tranh. iu ny trong nhiu trng hp khng phn nh ng vi thc t

cnh tranh trn th trng.

1.2. Quy nh v th tc khiu ni v vic cnh tranh

Theo iu 58 ca Lut Cnh tranh, t chc, c nhn cho rng quyn v li ch

hp php ca mnh b xm phm do hnh vi vi phm ca Lut Cnh tranh c quyn

khiu ni n c quan cnh tranh. Tuy nhin, trch nhim ca ngi khiu ni l phi

cung cp cho c quan cnh tranh chng c v hnh vi vi phm, chu trch nhim v

tnh trung thc ca chng c cung cp cho c quan cnh tranh.

H s khiu ni ca t chc, c nhn gi n c quan cnh tranh c yu cu

v lit k c th ti iu 45 Ngh nh 116/N-CP. Quy nh v th tc khiu ni vi

nhng i hi v chng c chng minh nh trn nhm nhm ngn chn cc khiu ni

v cn c, gim sc p v cng vic cho C quan cnh tranh. Tuy nhin, chnh nhng

yu cu v trch nhim ny li gy ra nhng kh khn v gnh nng cho bn khiu ni

khi hnh vi c du hiu vi phm Lut Cnh tranh l c tht, nhng khng th thu thp

ti liu, chng c chng minh cho hnh vi vi phm. Nhng tr ngi ny dn n vic

bn khiu ni d dng b qua hnh vi vi phm do nhng rm r trong th tc khiu

ni.

V bn cht, Lut Cnh tranh c ban hnh nhm mc ch m bo quyn t

do kinh doanh trn th trng ca cc doanh nghip, trong i din cho quyn lc

nh nc l c quan cnh tranh s thc hin chc nng x l cc doanh nghip thc

hin hnh vi phn cnh tranh, bo v li ch ngi tiu dng v phc li x hi. Vi

mc tiu bo v li ch cng ny, c quan cnh tranh ca cc quc gia trn th gii nh


14

Nht Bn, M, c hay Cng ng Chu u s trc tip khi xng iu tra cc v

vic c du hiu vi phm php lut cnh tranh trn c s cc du hiu vi phm t pht

hin hoc t thng tin thng bo ca bn th ba.

Vic tip nhn thng tin khiu ni hoc t co t bn th ba rt linh hot, thng

qua th, email, in thoi, hoc fax. C quan cnh tranh sau s c chc nng xem

xt, nh gi thng tin v tip tc thu thp bng chng, ti liu quyt nh c chnh

thc iu tra v vic hay khng. Ngi i khiu ni, hoc cung cp thng tin khng b

rng buc chu trch nhim v tnh xc thc ca thng tin, m y l trch nhim ca

c quan cnh tranh. V vy, s lng n th thng bo v hnh vi vi phm php lut

cnh tranh gi n c quan cnh tranh mi ngy c th ln n hng nghn thng bo

v v tr, vai tr ca c quan cnh tranh trong mi trng cnh tranh ngy cng c

nng cao.

1.3. Mt s quy nh v quy trnh iu tra, x l v vic

1.3.1. Thi hn iu tra

Nhng v vic cnh tranh thng mang tnh cht phc tp, c bit v vic hn

ch cnh tranh, khng ch i hi nhng phn tch v quy nh ca php lut, m cn

da trn cc phn tch kinh t. Bng chng, thng tin trong mt v vic khng ch thu

thp ti mt thi im m cn c mt qu trnh, t trong, trc v sau khi din ra hnh

vi vi phm ca doanh nghip. Ngoi 30 ngy iu tra s b, 150 ngy (k c thi gian

gia hn) i vi v vic cnh tranh khng lnh mnh v 300 ngy (k c 2 ln gia hn)

i vi v vic hnh ch cnh tranh l khong thi gian qu ngn c quan cnh

tranh c th thu thp tt c cc thng tin cn thit, v a ra kt lun chnh xc.

1.3.2. Thi hn ra quyt nh x l v vic hn ch cnh tranh

Trong vng 30 ngy k t ngy nhn c h s v vic cnh tranh, Hi ng

x l v vic phi ra mt trong cc quyt nh m Phin iu trn, hoc tr h s

iu tra b sung, hoc nh ch gii quyt v vic cnh tranh. Trn thc t, v vic lm

dng v tr thng lnh/c quyn l nhng v vic rt phc tp, h s v vic c th ln

n hng nghn bt lc. Trong khi , cc thnh vin Hi ng x l thng l nhng

cn b kim nhim, khng chuyn trch, v vy, khong thi hn 30 ngy a ra

quyt nh x l v vic l khng hp l. i vi mt v vic c thu thp thng tin

v chng c trong khong thi gian gn mt nm, trong vng 30 ngy, cc thnh vin


15

ca Hi ng x l kh c th hiu c mt cch r rng mi thng tin v vic, iu

ny nh hng n tnh chnh xc ca quyt nh ca Hi ng x l i vi v vic.

1.3.3. Khiu ni quyt nh ca Hi ng cnh tranh

Trong thc t v vic thng c s lin quan ca hai hay nhiu doanh nghip.

Hi ng cnh tranh sau khi ra quyt nh x l, cc doanh nghip d l b n hay

nguyn n cng u c quyn khi kin khiu ni v quyt nh ca Hi ng cnh

tranh ti cc ta n cp tnh v thnh ph trc thuc Trung ng. V vy, kh nng c

th xy ra l Hi ng cnh tranh s phi theo ui v kin vi danh ngha l b n

rt nhiu ni khi m cc doanh nghip khiu ni khi kin ti cc a phng khc

nhau.

1.4. Quy nh v bin php x l vi phm

X l vi phm php lut trong lnh vc cnh tranh Vit Nam c quy nh v

hng dn c th ti Ngh nh s 120/2005/N-CP, bao gm hnh thc x pht chnh

l pht cnh co v pht tin, hnh thc x pht b sung v mt s bin php khc phc

hu qu. Vic x pht cc hnh vi vi phm vn cn tn ti mt s kh khn nh sau:

1.4.1. Lin quan n quy nh pht tin i vi cc hnh vi hn ch cnh tranh

Th nht, mc pht tin c xc nh cn c trn tng doanh thu ca nm ti chnh

trc nm thc hin hnh vi vi phm l khng hp l. Theo quy nh ti iu 5, Ngh nh

120/N-CP, mc pht tin i vi hnh vi vi phm php lut v cnh tranh ln n 10%

tng doanh thu ca nm ti chnh trc nm thc hin hnh vi vi phm. Trn thc t, hnh

vi vi phm php lut cnh tranh ca doanh nghip ch thc hin v gy tc ng tiu cc

trn mt th trng sn phm, dch v nht nh, trong khi mt doanh nghip c th thc

hin kinh doanh i vi nhiu sn phm, dch v khc nhau. Thm ch trong mt s v vic,

doanh thu pht sinh t vic kinh doanh hng ha, dch v c lin quan trc tip n hnh vi

vi phm ch chim mt phn rt nh trong tng doanh thu ca doanh nghip. V vy, mc

pht da trn cn c tng doanh thu ca doanh nghip khng phn nh ng mc tc

ng ca hnh vi vi phm v khng tng xng vi thit hi trn th trng do hnh vi vi

phm gy ra.

Vi quan im quyt nh x pht da vo cc cn c hp l doanh nghip

tip tc tn ti, nhiu quc gia p dng nguyn tc tnh mc x pht cn c theo

doanh thu trn th trng lin quan hoc th trng b nh hng, m bo tnh hp l

nhng cng mang sc rn e, cnh bo ca c quan cnh tranh mt s quc gia.


16

Th hai, thiu c s xc nh mc pht tin c th i vi cc doanh nghip

thc hin hnh vi vi phm. i vi hnh thc pht tin, hin nay php lut cnh tranh

quy nh 02 khung x pht chnh l t 0 - 5% v t 5 - 10% tng doanh thu trong nm

ti chnh trc nm thc hin hnh vi vi phm. iu 7 Ngh nh 120/N-CP a ra

cc cn c xc nh mc x l i vi cc hnh vi vi phm, nhng khng quy nh

c th vic s dng v nh gi cc cn c xc nh t l tnh mc pht nh th no.

iu ny gy kh khn cho c quan cnh tranh trong vic xc nh mc pht tin c th

i vi cc doanh nghip vi phm, thm ch gy tranh ci trong quyt nh mc x l

vi phm hoc c th dn n vic ty tin trong quyt nh mc pht.

Th ba, cha c quy nh v mc pht tin ti thiu. Vic thiu quy nh v mc

pht tin ti thiu (ln hn 0 ng) dn n thc t xy ra trng hp doanh nghip vi

phm chu mc pht tin bng 0 ng, do tng doanh thu trong nm ti chnh trc nm

thc hin hnh vi vi phm ca bn vi phm bng 0. Vic p dng mc pht tin 0 ng

trong trng hp ny khng c ngha rn e i vi doanh nghip thc hin hnh vi vi

phm.

Th t, cc quy nh v x l vi phm i vi tha thun hn ch cnh tranh cha

xem xt cc ch ti i vi Hip hi ngnh ngh. Hip hi ngnh ngh l din n, ni gp

g trao i thng tin, kinh nghim ca cc doanh nghip sn xut v kinh doanh cng mt

loi hng ha, dch v. Do c im ny, trong nhiu trng hp, Hip hi ng vai tr

ch o trong xy dng tng tha thun hn ch cnh tranh, t chc gp mt, trao i

thng tin gia cc doanh nghip, vn ng cc doanh nghip thnh vin tham gia v thc

hin tha thun. Trong bi cnh nhn thc ca cc doanh nghip v hip hi v php lut

cnh tranh cn cha cao, vic khng p dng ch ti x l i vi cc vi phm ca hip

hi lin quan n cc quy nh v hnh vi hn ch cnh tranh s khng c tc ng cnh

bo, rn e cng nh khuyn khch cc hip hi thc hin tt cc quy nh ca php lut

cnh tranh.

1.4.2. Lin quan n quy nh v bin php x pht b sung, khc phc hu qu

i vi bin php x pht b sung, php lut cnh tranh quy nh 02 bin php,

v 09 bin php khc phc hu qu, tuy nhin, tnh thc tin ca cc bin php ny vn

cn hn ch. i vi bin php x pht b sung, tch thu tang vt, phng tin c s

dng thc hin hnh vi vi phm bao gm c tch thu ton b khon li nhun thu c

t vic thc hin hnh vi vi phm. Trong nhng v vic tha thun hn ch cnh tranh,

hnh thc tha thun c th bng ming, bng vn bn di nhiu hnh thc khc nhau nh


17

in thoi, email, bn cam kt, tha thun Chnh v vy, cc bin php x pht b sung

v khc phc hu qu trn y dng nh khng ph hp v t c p dng trn thc

tin.

Cc bin php khc phc hu qu theo quy nh ca php lut cnh tranh Vit

Nam c chia lm hai nhm cc bin php khc phc hu qu theo hnh vi v bin

php khc phc hu qu theo cu trc, hng n mc ch yu cu doanh nghip thc

hin hnh vi vi phm chm dt hnh vi ca mnh. Tuy nhin, vic lit k c th cc

bin php khc phc hu qu lm mt i tnh linh hot ca cc quy nh php lut,

gy khin cng khi p dng cng mt s hnh vi khc phc hu qu i vi cc v

vic c iu kin, hon cnh th trng v c th hot ng kinh doanh ca doanh

nghip khc nhau.

2. Quy nh v tha thun hn ch cnh tranh

2.1. Lin quan n cc quy nh v hnh vi

Cc quy nh v hnh vi tha thun hn ch cnh tranh nh hin nay cha p

ng c tnh ton din v tnh ph hp ch cha bao trm ht cc mi quan h gia

cc ch th pht sinh trong qu trnh tha thun hn ch cnh tranh, ng thi cha bao

trm ht cc dng hnh vi. C th:

Php lut cnh tranh Vit Nam hin nay cha c nh ngha hoc quy nh chung

v tha thun hn ch cnh tranh. Cc quy nh hin hnh ch nhm n cc hnh thc biu

hin bn ngoi mt cch cng nhc, cha nhm vo bn cht phn cnh tranh ca hnh vi.

Chng hn, tha thun n nh mc gi sn, gi trn; tha thun tng gi hoc gim gi

(khng ch mc c th) hoc tha thun duy tr gi bn li cho bn th ba... l nhng

tha thun c bn cht hn ch cnh tranh, nhng cha c quy nh. Trong khi hnh vi

kinh doanh, chin lc kinh doanh ca doanh nghip, trong c hnh vi tha thun thay

i ngy cng phc tp vi nhiu dng thc khc nhau th tip cn quy nh cng nh

hin nay s gy kh khn cho c quan thc thi trong qu trnh iu tra, x l cc v vic

c th.

Ngoi ra, thc tin mt s v vic tha thun hn ch cnh tranh c c quan

cnh tranh xem xt, x l cho thy cc hip hi u l t chc ng sau, gi vai tr t


18

chc, li ko doanh nghip tham gia v gim st vic thc thi tha thun gia cc doanh

nghip. Thm ch trong nhiu v vic, Hip hi cn ban hnh cc quyt nh, cc ngh

quyt v gi c, sn lng trn th trng cc doanh nghip thnh vin thc hin.

Tuy nhin, cc hnh vi nu trn ca hip hi li cha c iu chnh theo cc quy nh

hin hnh.

2.2. Lin quan n cc quy nh cm

Th nht, vic phn nhm cc hnh vi tha thun hn ch cnh tranh b cm

trong mi trng hp v b cm c iu kin nh hin nay l cha hp l. Bi v

cc hnh vi tha thun n nh gi, phn chia th trng, hn ch sn lng thuc

nhm cc hnh vi tha thun hn ch cnh tranh nghim trng (hardcore cartels),

tc ng trc tip n cc yu t cnh tranh trn th trng nh gi c, sn lng,

th trng phn phi...Mt khc, cc tha thun hn ch cnh tranh nghim trng

khng th sinh ra bt k mt tc ng tch cc no i vi cnh tranh trn th

trng lin quan cng nh i vi nn kinh t ni chung, do , chng phi b cm

trong mi trng hp m khng cn xem xt n tc ng i vi th trng lin

quan thng qua yu t th phn nh quy nh hin hnh.

Th hai, vic dng th phn l c s duy nht phn bit cc ngng cm on

l khng mang tnh ton din, khng phn nh chnh xc bn cht ca quy nh cm.

S d vic phn chia tha thun hn ch cnh tranh thnh 2 nhm: nghim trng

(hardcore) v t nghim trng (non-hardcore) l t c cch iu chnh hp l.

Thng thng cc tha thun hn ch cnh tranh nghim trng b cm trong mi

trng hp, trong khi cc tha thun hn ch cnh tranh t nghim trng ch b cm

khi chng c tc ng phn cnh tranh ln hn tc ng thc y cnh tranh, v khi

cc doanh nghip tham gia tha thun c sc mnh th trng ng k.

Php lut cnh tranh cng phn chia tha thun hn ch cnh tranh theo hai mc

cm on l cm tuyt i v cm c iu kin. Mc d th phn l mt ch s

c lng ha v d dng cho c quan cnh tranh khi p dng, tuy nhin th phn ch

c mt ngha nht nh, m khng phi ngha quyt nh trong vic suy xt mt

hnh vi tha thun c b cm hay khng. Bi v th phn l mt ch s mang tnh tm

thi v lun bin ng theo thi gian, ph thuc vo nhiu yu t khc nh ro cn gia


19

nhp th trng, nng lc d tha ca cc i th cnh tranh, sc mua ca ngi tiu

dng...nh gi sc mnh th trng ca cc doanh nghip tham gia tha thun phi l

nh gi tng ha ca cc yu t nu trn, v th phn ch l mt trong s cc yu t .

2.3. Quy nh v x l vi phm v tha thun hn ch cnh tranh

Ngoi nhng bt cp lin quan n cc quy nh v hnh thc v mc x l vi

phm i vi cc hnh vi hn ch cnh tranh ni chung c cp trong phn Cc quy

nh chung nh tng doanh thu khng phi l c s hp l tnh ton mc pht, cha

quy nh cch tnh mc pht c th, thiu quy nh v mc pht ti thiu, cha quy trch

nhim php l i vi c nhn vi phm hay cc hnh thc pht b sung, bin php khc

phc hu qu cn cha phong ph, cha bc l ht tnh cht rn e, gio dc, th cn c

mt bt cp mang tnh c th lin quan n x l vi phm i vi tha thun hn ch

cnh tranh. l cc quy nh hin hnh cha xem xt cc ch ti i vi Hip hi ngnh

ngh.

Mc d cc hip hi ngnh ngh thuc i tng iu chnh ca php lut cnh

tranh theo iu 2, Lut Cnh tranh, tuy nhin, hin cha c c s php l p dng cc

ch ti x l vi phm i vi hip hi trong cc v vic tha thun hn ch cnh tranh.

Trong bi cnh ti Vit Nam hin nay c hng nghn hip hi ngnh ngh vi quy m ln

nh khc nhau, trong khi nhn thc ca cc doanh nghip v hip hi v php lut cnh

tranh cn cha cao, vic khng p dng ch ti x l i vi cc vi phm ca hip hi lin

quan n cc quy nh v tha thun hn ch cnh tranh s khng c tc ng cnh bo,

rn e cng nh khuyn khch cc hip hi thc hin tt cc quy nh ca php lut cnh

tranh.

2.4. Lin quan n cc quy nh min tr

Tip theo ca h qu phn nhm tha thun hn ch cnh tranh bt hp l nh

hin nay dn n phm vi cc tha thun c php min tr cng cha hon ton

thch ng. Cc hnh vi tha thun n nh gi, phn chia th trng, hn ch sn lng

l nhng tha thun hn ch cnh tranh nghim trng, phi b cm tuyt i trong mi

trng hp v khng nn c php min tr nh cc quy nh hin hnh.

Bn cnh , mc d vic quy nh min tr c thi hn i vi tha thun hn

ch cnh tranh l hon ton hp l, tuy nhin thiu st trong php lut cnh tranh hin

hnh l cha quy nh cn c, nguyn tc xc nh thi hn min tr dn n tnh trng


20

thiu c s php l trong xc nh thi hn cho hng min tr i vi cc trng hp

tha thun hn ch cnh tranh c php min tr.

2.5. Lin quan n chnh sch khoan hng

Mc d cc quy nh v tnh tit gim nh (ti iu 85, Ngh nh

116/2005/N-CP) c mang hi hng ca chnh sch khoan hng, p dng chung i

vi tt c cc v vic cnh tranh, trong bao gm cc v vic tha thun hn ch

cnh tranh, tuy nhin cha c c th ha bng mt chng trnh khoan dung

(leniency program). Thc t sau hn 5 nm thc thi cho thy cc quy nh ny cha

gip khm ph ra nhiu v tha thun hn ch cnh tranh vi phm.

Trong khi , ng trc nguy c c th phi chu cc ch ti do thc hin hnh

vi tha thun hn ch cnh tranh b cm theo quy nh ca php lut cnh tranh, cc

tha thun ny ngy cng c xu hng ngm ha do cc bn tham gia tha thun c

tnh che giu hnh vi vi phm. iu cng khin cho vic pht hin v iu tra cc

tha thun hn ch cnh tranh tr nn kh khn hn, phc tp hn gp nhiu ln. Nu

thiu quy nh v mt chng trnh khoan dung, c quan cnh tranh mt i mt

cng c hu hiu trong vic pht hin v x l cc hnh vi tha thun hn ch cnh

tranh nghim trng.

3. Quy nh v lm dng v tr thng lnh/c quyn

3.1. Quy nh v xc nh doanh nghip thng lnh/c quyn

Theo quy nh ca Lut Cnh tranh, v tr thng lnh/c quyn ca doanh nghip

c xc nh da trn hai cn c, gm: (1) th phn trn th trng lin quan hoc (2) kh

nng gy hn ch cnh tranh mt cch ng k. Tuy nhin, cc quy nh hin hnh cn kh

cng nhc v trong mt s trng hp khng phn nh ng tng quan cnh tranh trn th

trng. C th:

Th nht, theo quy nh hin hnh, vic xc nh sc mnh th trng ca doanh

nghip c th da vo th phn, c th: khi mt (mt nhm) doanh nghip t c mt

ngng th phn nht nh th mc nhin c coi l c v tr thng lnh trn th trng.

R rng, th phn ng vai tr quan trng trong vic nh gi sc mnh th trng bi th

phn c th hin khch quan, da trn s liu c th, r rng v cho thy s tng

quan v sc mnh gia cc doanh nghip trn th trng. Tuy nhin, thc t vn c kh

nng doanh nghip ng u th trng, mc d khng nm gi ti 30% th phn, nhng

li c sc mnh th trng vt tri so vi phn cn li ca th trng, nn hon ton c

kh nng a ra nhng quyt nh c nh hng ti ton th trng. V vy, cc c quan

cnh tranh trn th gii s dng cng lc rt nhiu tiu ch nh gi v tr thng lnh khc


21

ngoi tiu ch th phn, nh: V th vt tri; Ro cn gia nhp th trng; Sc mnh ca

ngi mua; Cc ngun lc thit yu m doanh nghip ang nm gi1 v.v Trong ,

khng tiu ch n l no cho php khng nh doanh nghip c nm gi v tr thng lnh

hay khng, nhng nu nhiu tiu ch cng c kt hp s dng th c th cho php

khng nh iu .

Th hai, cc tiu ch xc nh kh nng gy hn ch cnh tranh mt cch

ng k ch c Lut cnh tranh xem xt trng thi tnh. C ngha l, cc yu t

c cn nhc nh gi ch tp trung vo doanh nghip b xem xt ch khng c so

snh trong mi tng quan vi cc i th cnh tranh khc trn th trng, t c

quan cnh tranh c nh gi chnh xc hn v sc mnh trn th trng ca doanh

nghip.

3.2. Quy nh v hnh vi lm dng v tr thng lnh/c quyn

Th nht, vic phn bit hai nhm hnh vi lm dng v tr thng lnh th trng

v nhm hnh vi lm dng v tr c quyn l cha ph hp thc tin

Theo iu 14 Lut Cnh tranh, ngoi nhng hnh vi lm dng v tr thng lnh

b cm, cc doanh nghip c quyn cn b cm thc hin thm hai hnh vi gm hnh

vi p t cc iu kin bt li cho khch hng v hnh vi li dng v tr c quyn

n phng thay i hoc hy b hp ng giao kt m khng c l do chnh ng.

iu ny c ngha, Lut Cnh tranh t cc doanh nghip c quyn vo tnh trng

b gim st v hnh vi mt cch nghim khc hn so vi cc doanh nghip c v tr

thng lnh. Tuy nhin, trn thc t, cc hnh vi trn c th xy ra bt k mi trng

kinh doanh no c khim khuyt v cnh tranh, nht l khi c s tn ti ca doanh

nghip c sc mnh th trng. V vy, kh nng xm hi n quyn li chnh ng ca

khch hng hoc xm hi n nguyn tc bnh ng c php lut hp ng bo h

bng nhng hnh vi trn u c th xy ra ngay c khi tn ti doanh nghip c v tr

thng lnh (khng c quyn) v hon ton c th gy tc ng tiu cc ti cnh tranh

trn th trng.

Nghin cu kinh nghim ca Nht Bn, Hoa K v EU cho thy, php lut

ca cc quc gia ny khng phn bit hnh vi ca doanh nghip thng lnh v hnh

vi ca doanh nghip c quyn. Thay vo , cc nc ny quan nim v tr c

quyn l mt trng hp c bit ca v tr thng lnh v v bn cht doanh nghip

c v tr c quyn hay doanh nghip c v tr thng lnh u l cc doanh nghip c

sc mnh th trng, c kh nng hnh x mt cch tng i c lp so vi i th

cnh tranh (nu c) v ngi tiu dng. Trong cc v vic, c quan cnh tranh ca 1 ICN, Report on the Objectives of Unilateral Conduct Laws, Assessment of Dominance/Substantial Market

Power, and State- Created Monopolies, Prepared by the Unilateral Conduct Working Group, 2007.


22

cc nc t trng tm phn tch l tc ng gy hn ch cnh tranh, tnh cht tn

thu, trc li hay ngn cn, ng ca th trng ca hnh vi kinh doanh. Php lut

cnh tranh ca nhiu nc v vy ch cp hnh vi ca doanh nghip thng lnh m

khng phn bit r 02 nhm hnh vi nh php lut cnh tranh Vit Nam.

Th hai, quy nh mang nng tnh nh dng, thin v m t biu hin bn ngoi

ca hnh vi m cha ch trng n cc du hiu c trng ca hnh vi

Xut pht t nhiu nguyn nhn, cc c quan son tho Lut Cnh tranh chn

phng php m t hnh vi da theo hnh thc biu hin bn ngoi ca hnh vi, nhng

chnh phng php ny lm hn ch kh nng nh gi ca c quan cnh tranh. Cn

c theo h thng cc quy nh hin hnh, c quan cnh tranh ca Vit Nam thc cht

khng c thm quyn c a ra cc nh gi su v bn cht gy hn ch cnh tranh

ca hnh vi m ch l c quan thu thp cc chng c ph hp vi cc m t theo quy

nh ca php lut kt lun v hnh vi. Cch quy nh nh trn mt mt, to iu

kin d dng cho c quan thc thi, bi ch cn thu thp cc thng tin, chng c ph

hp vi m t theo quy nh ca lut m khng cn phi phn tch, chng minh v tc

ng phn cnh tranh ca hnh vi; nhng mt khc, li to nn cch lm vic th ng

v t trao cho c quan cnh tranh c hi nh gi k lng v hnh vi vi phm. V vy,

Nhm nghin cu cho rng n lc Vit Nam cn nghin cu thay th vic m t

hnh vi theo hnh thc biu hin bn ngoi nh hin nay, v s dng cch tip cn

nhm trc din vo bn cht hn ch cnh tranh ca hnh vi. C nh vy, vic thc thi

php lut cnh tranh mi thc s mang li hiu qu cho ton b nn kinh t theo ng

mc tiu ban hnh php lut.

Th ba, m t hnh vi vi cu thnh php l qu phc tp n mc gy kh

khn cho qu trnh p dng lut trong thc tin

Lut Cnh tranh v Ngh nh 116/2005/N-CP quy nh v hnh vi lm dng

thng qua m t cu thnh php l ca hnh vi qu phc tp, gy kh khn cho qu

trnh p dng trong thc tin. V d, vi hnh vi p t gi bn hng ha, dch v bt

hp l, cn c din gii ti Ngh nh 116/2005/N-CP, chng minh hnh vi trn,

c quan cnh tranh trc ht cn chng minh cu v hng ho, dch v khng tng t

bin ti mc vt qu cng sut thit k hoc nng lc sn xut ca doanh nghip.

i hi ny ph hp vi l thuyt kinh t, tha nhn quy lut cung cu v gi c tuy

nhin rt kh p dng bi trn thc tin kh c th c lng c chnh xc cu i

vi mt loi hng ha, dch v no . Nu tm chp nhn cn c vo s liu bn hng

trong qu kh a ra c lng v lng cu v so snh vi nng lc sn xut ca

doanh nghip ang xem xt, c quan iu tra s gp kh khn tip theo l xc nh gi


23

bn l trung bnh ca hng ha/dch v2 ti cng th trng lin quan trong khong thi

gian ti thiu 60 ngy lin tip theo quy nh ca php lut v.v mt phng din

khc, vic m t c th v hnh vi nh trn v hnh chung thu hp ng k phm vi

p dng quy nh kim sot hnh vi ny. Theo din gii ca Ngh nh 116, hnh vi n

nh gi bn hng ha, dch v bt hp l ch c tip cn di mt hnh thc l

hnh vi tng gi bn bt hp l, l tng gi qu 5% khi chi ph tng khng qu

5%. Theo cch tip cn ny, nu doanh nghip chng minh c chi ph sn xut tng

5,1%, th vic tng gi 10%, 20%, 50%... thm ch hn na cng khng vi phm khon

2, iu 13, Lut Cnh tranh.

Xem xt cc quy nh khc ca Lut Cnh tranh v ca Ngh nh 116, c th

thy cc vn tng t quy nh v hnh vi lm dng v tr thng lnh/c quyn

khc. Cch quy nh hin hnh khng nhng t ra cc i hi php l gy kh khn

cho qu trnh thc thi lut m cn lm sai lch bn cht, mc ch ca vic iu chnh.

Do vy, Vit Nam cn nh gi nghim tc v cch tip cn hin hnh, trnh tnh trng

quy nh qu chi tit v hnh vi bi cng quy nh chi tit, cng b hp phm vi v

cng kh p dng trn thc tin.

Th t, vic lit k hnh vi theo hnh thc biu hin chi tit dn ti vic b st

hnh vi phn cnh tranh, to k h doanh nghip lch lut

Bi cnh kinh t - x hi ca Vit Nam trong nhng nm qua c nhiu thay

i lm cho mt s ni dung ca Lut Cnh tranh khng cn ph hp, hoc cha bt

kp vi thc tin kinh doanh ca doanh nghip. Nhiu chin lc cnh tranh mi, trong

c c cc hnh vi phn cnh tranh du nhp v c cc doanh nghip vn dng

trong hot ng kinh doanh. Cc hnh vi hn ch cnh tranh c thc hin di nhiu

hnh thc mi vi mc tinh vi, phc tp ngy cng cao hn. Trong khi cc quy

nh hin hnh ca Lut Cnh tranh cn mang tnh k thut, cng nhc cha nhm vo

bn cht phn cnh tranh ca hnh vi m ch m t hnh thc biu hin bn ngoi ca

hnh vi v v vy d dng to k h doanh nghip lch lut. Nhm nghin cu cho

rng vn chnh khng nm ch phi r sot b sung ton b cc hnh vi m

nm cch tip cn ban hnh cc quy nh. Nhm nghin cu cho rng ngay c khi

php lut cnh tranh lit k hng trm hnh vi phn cnh tranh da theo hnh thc biu

hin bn ngoi vn khng th bao qut ht cc hnh vi, c bit l khi hot ng kinh

doanh ca doanh nghip ngy cng din bin phc tp. V vy, bn cnh vic r sot

cc hnh vi mi, vn cn tp trung nghin cu sa i chnh l cch tip cn ban

2 Khon 4, iu 4, Ngh nh 116 quy nh, gi bn l l gi c ca hng ha, dch v l gi ghi trong ha n

bn l theo quy nh ca php lut.


24

hnh v thc thi php lut, gi c cn bng gia phng php lit k, m t v cc

quy nh nhm vo bn cht ca hnh vi.

3.3. Quy nh v bin php x l vi phm

Ngoi cc vn chung v bin php x l vi phm i vi nhm hnh vi hn

ch cnh tranh, quy nh v bin php x l vi phm i vi hnh vi lm dng v tr

thng lnh/c quyn cng c mt s hn ch ring nh sau:

V bin php x pht b sung. Mt trong cc bin php x pht b sung c th

p dng i vi hnh vi lm dng v tr thng lnh/c quyn l tch thu tang vt,

phng tin c s dng thc hin hnh vi vi phm bao gm c tch thu ton b

khon li nhun thu c t vic thc hin hnh vi vi phm. Mc d vic tch thu

khon li nhun bt hp php l cn thit trong mt s trng hp, tuy nhin Nhm

nghin cu nhn thy vic coi bin php ny l mt bin php x pht b sung l cha

hp l v khin cng. Xt trn nhiu gc , khon li nhun thu c t hnh vi vi

phm khng phi, v khng th l tang vt hay phng tin s dng thc hin hnh

vi vi phm. Trong khi php lut v x l vi phm hnh chnh xem xt khon li nhun

bt hp php di hnh thc bin php khc phc hu qu, php lut cnh tranh cng

cn iu chnh m bo tnh nht qun trong h thng cc vn bn quy phm php

lut.

V bin php khc phc hu qu. Theo quy nh ca php lut cnh tranh, hu

ht cc bin php khc phc hu qu u hng ti mc tiu chnh l dng, chm dt

hnh vi vi phm. Mc d lit k nhiu bin php khc phc hu qu, nhng cc bin

php a ra u di dng cc quy nh cng nhc, c th ph hp i vi mt vi v

vic m khng ph hp vi tt c v vic hay cc ngnh. Theo kinh nghim ca cc

nc i trc, nhm bin php khc phc theo hnh vi thng c a ra di dng

buc mt doanh nghip phi thc hin mt s yu cu ca c quan cnh tranh hoc chm

dt thc hin cc hnh vi c tc ng xu ti mi trng cnh tranh. Bin php khc

phc theo hnh vi, v vy, thng rt linh hot ph hp vi tng iu kin, hon cnh

th trng cng nh c th trong hot ng kinh doanh ca tng doanh nghip.

Cc c quan cnh tranh quc t u c chung quan im cho rng vic thit k

c bin php khc phc hu qu ph hp, hiu qu l mt ni dung iu tra khng

km phn quan trng so vi iu tra xc nh v tr thng lnh v hnh vi lm dng.

Trn thc tin, php lut cnh tranh ca nhiu nc khng quy nh qu chi tit v cc

bin php khc phc hu qu m i hi c quan cnh tranh phi xem xt, nh gi v


25

quyt nh v bin php khc phc hu qu i vi tng v vic, tng ngnh. Trong

tng lai, lut cnh tranh thc s pht huy hiu qu, Vit Nam cn nghin cu, iu

chnh cch tip cn v bin php khc phc hu qu theo hng iu chnh tc ng

ca hnh vi thay v iu chnh trc tip cc biu hin bn ngoi ca hnh vi nh hin

nay.

4. Quy nh v kim sot tp trung kinh t

4.1. Quy nh hin hnh v kim sot tp trung kinh t

4.1.1. Cc hnh thc TTKT

iu 16 Lut Cnh tranh quy nh TTKT l hnh vi ca doanh nghip bao gm:

(1) Sp nhp doanh nghip; (2) Hp nht doanh nghip; (3) Mua li doanh nghip; (4)

Lin doanh gia cc doanh nghip; v (5) Cc hnh vi TTKT khc theo quy nh ca

php lut. C th, iu 17 Lut Cnh tranh nu ra khi nim v cc hnh thc TTKT

nh sau:

Sp nhp doanh nghip l vic mt hoc mt s doanh nghip chuyn ton b

ti sn, quyn, ngha v v li ch hp php ca mnh sang mt doanh nghip

khc, ng thi chm dt s tn ti ca doanh nghip b sp nhp.

Hp nht doanh nghip l vic hai hoc nhiu doanh nghip chuyn ton b

ti sn, quyn, ngha v v li ch hp php ca mnh hnh thnh mt

doanh nghip mi, ng thi chm dt s tn ti ca cc doanh nghip b hp

nht.

Mua li doanh nghip l vic mt doanh nghip mua ton b hoc mt phn

ti sn ca doanh nghip khc kim sot, chi phi ton b hoc mt

ngnh ngh ca doanh nghip b mua li.

Lin doanh gia cc doanh nghip l vic hai hoc nhiu doanh nghip cng

nhau gp mt phn ti sn, quyn, ngha v v li ch hp php ca mnh

hnh thnh mt doanh nghip mi.

Cc hnh thc mua li khng b coi l TTKT c quy nh ti iu 35, Ngh nh

116/2005, bao gm: Doanh nghip bo him, t chc tn dng mua li doanh nghip khc

nhm mc ch bn li trong thi hn di nht l 01 nm. Doanh nghip mua li khng


26

thc hin quyn kim sot hoc chi phi doanh nghip b mua li; hoc Doanh nghip thc

hin quyn kim sot/chi phi nhng ch trong khun kh bt buc t c mc ch

bn li.

4.1.2. Ngng thng bo v tiu ch nh gi v vic TTKT

Lut Cnh tranh s dng tiu ch th phn xc nh ngng thng bo TTKT

v ng thi nh gi mt v vic TTKT.

Ngng thng bo TTKT c quy nh ti Khon 1, iu 20, Lut Cnh tranh.

Theo , trong trng hp th phn kt hp ca cc doanh nghip tham gia TTKT

chim t 30% n 50% trn th trng lin quan th i din hp php ca cc doanh

nghip ny c ngha v thc hin th tc thng bo TTKT cho Cc QLCT theo quy

nh ti iu 20 Lut Cnh tranh. Ngoi ra, trong trng hp doanh nghip sau TTKT

vn thuc loi doanh nghip nh v va theo quy nh ca php lut th khng phi

thng bo.

Th phn cng ng thi c s dng nh gi tc ng hn ch cnh tranh

ca v vic TTKT. iu 18, Lut Cnh tranh quy nh cm TTKT nu th phn kt

hp ca cc doanh nghip tham gia TTKT chim trn 50% trn th trng lin quan.

Vi cch tip cn nh vy, c th thy, Lut Cnh tranh Vit Nam quan nim, vic hnh

thnh nn mt thc th (doanh nghip hoc nhm doanh nghip) chim trn 50% th

phn trn th trng lin quan to nn mt sc mnh gy hn ch cnh tranh,

c kh nng lm gim, lm cn tr v sai lch cnh tranh mt cch ng k. i vi

nhng trng hp ny, doanh nghip b cm thc hin TTKT, tr trng hp doanh

nghip sau khi thc hin TTKT vn thuc loi doanh nghip nh v va theo quy nh

ca php lut.

Tuy nhin, v vic TTKT c th c xem xt cho hng min tr theo quy

nh ti iu 19, Lut Cnh tranh:

Mt hoc nhiu bn tham gia TTKT ang trong nguy c b gii th hoc lm

vo tnh trng ph sn (thm quyn xem xt quyt nh thuc v B trng

B Thng mi nay l B Cng thng);

Vic TTKT c tc dng m rng xut khu hoc gp phn pht trin kinh t -

x hi, tin b k thut, cng ngh (do Th tng Chnh ph quyt nh).


27

4.1.3. Quy nh v x l vi phm

Vic x l vi phm php lut v TTKT trong Lut Cnh tranh Vit Nam ch tp

trung x l cc vi phm lin quan ti vic tin hnh TTKT trong nhng trng hp b

cm hoc TTKT m khng thng bo khi thuc nhng trng hp phi thng bo.

Vic iu tra, x l c thc hin theo quy trnh t tng cnh tranh, trong c

quan qun l cnh tranh c chc nng th l, iu tra v vic v Hi ng cnh tranh

c thm quyn x l hnh vi vi phm bng cc bin php x pht vi phm hnh chnh

theo cc quy nh ca Lut Cnh tranh v Ngh nh 120/2005/N-CP.

Cc bin php x pht bao gm: pht tin ty theo hnh vi vi phm v mc

nghim trng ca hnh vi. Theo , pht tin n 5% tng doanh thu trong nm ti

chnh trc khi tin hnh TTKT i vi sp nhp, hp nht, mua li lin doanh b cm;

pht tin t 5% n 10% tng doanh thu trong nm ti chnh trc khi tin hnh TTKT

i vi sp nhp, mua li b cm trong trng hp c du hiu chn p, buc doanh

nghip khc phi sp nhp hoc bn ton b hoc mt phn ti sn; pht tin t 5% n

10% tng doanh thu trong nm ti chnh trc khi tin hnh TTKT i vi hp nht,

lin doanh b cm trong trng hp lm tng gi hng ha, dch v trn th trng lin

quan mt cch ng k; pht tin t 1 n 3% tng doanh thu trong nm ti chnh trc

khi tin hnh TTKT trong trng hp khng thc hin ngha v thng bo theo quy

nh ca Lut Cnh tranh. Ngoi ra, doanh nghip c th b buc thc hin chia tch

cc doanh nghip sp nhp, hp nht; b thu hi giy chng nhn ng k kinh

doanh; b buc phi bn ti sn mua (iu 25 n iu 29 Ngh nh 120).

4.2. Nhng kh khn v thch thc trong quy nh v kim sot TTKT

4.2.1. Vn tiu ch kim sot TTKT

Lut Cnh tranh s dng th phn lm c s phn loi nhm TTKT v l tiu ch

duy nht xc nh cch thc x l. Thc t cho thy, mc d s lng cc giao dch

TTKT l kh ln v tng mnh trong cc nm va qua, quy m ca nhiu giao dch

cng khng nh nhng s lng cc giao dch c thng bo n Cc QLCT vn cn

kh thp. Mt phn v cc doanh nghip thc hin TTKT trn cc th trng c th

phn kt hp khng cao (di ngng kim sot 30%), nhng quy nh ngha v phi

thng tin chnh xc v th phn ca cc bn tham gia TTKT l mt kh khn cho doanh

nghip. Trn thc t, doanh nghip ch c th bit v chu trch nhim v doanh s ca

mnh m khng c ngha v phi nm c doanh s ca cc i th cnh tranh trn th

trng (cn c tnh ton th phn ca cc bn tham gia TTKT). Vic yu cu doanh


28

nghip phi thu thp mt khi lng ln thng tin lin quan n th trng v th phn

to mt p lc rt ln cho cc doanh nghip mong mun thc hin th tc thng bo

hoc tham vn kin ca Cc QLCT. iu ny phn no gii thch l do ti sao rt

nhiu v vic TTKT din ra nhng ch c mt s t c thng bo ti Cc QLCT.

Bn cnh , t gc ca doanh nghip, vic xc nh cc i th cnh tranh

a ra cc quyt nh v sn xut, kinh doanh ph hp cng c nhiu im khc bit

so vi k thut xc nh th trng lin quan (c th trng sn phm v th trng a

l) theo quy nh ca Lut Cnh tranh. iu ny cng s to ra nhng tnh ton th

phn kt hp khc nhau t pha C quan cnh tranh v doanh nghip.

Ngoi ra, vic s dng yu t th phn kt hp lm cn c kim sot TTKT

cho thy Lut Cnh tranh Vit Nam ch kim sot cc trng hp TTKT theo chiu

ngang. V vy, vic sp nhp, hp nht, mua li, lin doanh gia cc doanh nghip

khng cng th trng lin quan (cc dng sp nhp theo chiu dc v t hp) khng

chu s kim sot ca Lut Cnh tranh.

4.2.2. Hn ch khi nh gi v vic TTKT ch da trn tiu ch th phn

V nguyn tc, iu 18 Lut Cnh tranh ch cm thc hin TTKT khi th phn

kt hp chim trn 50% th trng. Mt khi khng nh th phn kt hp ca cc doanh

nghip ch mc 50% tr xung th c quan qun l cnh tranh s tr li trng hp

khng b cm. Ni cch khc, th tc thng bo n gin ch l qu trnh xc nh

li mt cch chnh xc v th phn kt hp ca cc doanh nghip tham gia TTKT m

cha l qu trnh nh gi tc ng ca TTKT n th trng nhiu phng din.

Cch tip cn ny lm cho php lut kim sot TTKT cha thc s hiu qu bi

nhng l sau y:

V bn cht, nh gi tc ng ca vic TTKT n th trng lun hng v tng lai. Khi tin hnh th tc thng bo (trc khi tin hnh TTKT), hu

qu hn ch cnh tranh cha thc s xy ra. Cc s liu chng minh v th

phn ch phn nh nng lc cnh tranh ca tng doanh nghip tham gia trong

qu kh hoc hin ti. Nu ch da vo chng nh gi tc ng ca

TTKT n tng lai ca th trng cnh tranh c ngha l chng ta ang t

th trng trong trng thi tnh. Trong s vn ng khng ngng ca th

trng, nhiu khi s kin sp nhp, mua li, lin doanh gia cc doanh

nghip l nguyn nhn to nn nhng bin ng v th phn trn th trng

mt cch nhanh chng (doanh nghip sau khi TTKT khng cn thc hin bt

c chin lc cnh tranh no m c th tng c th phn mt mc

nht nh). Th nn, trong nhiu trng hp, th phn kt hp ca doanh


29

nghip gn t n mc b cm mc nhin, song tc ng ca s kin TTKT

lm cho chng pht trin n hoc vt qua ngng b cm. Nh vy, mc

th phn kt hp hin ti cha chng minh v tc hi chc chn trong

tng lai gn ca vic TTKT.

Trong l thuyt cnh tranh, kh nng hn ch cnh tranh ca TTKT khng ch l vic lm thay i c cu cnh tranh ca th trng m cn l kh nng tng

cng quyn lc th trng thc hin hnh vi phn cnh tranh trong tng lai.

Th nn, t trong bi cnh nht nh, vic TTKT cng c th b coi l nguy hi

cho th trng cnh tranh nu em li cho doanh nghip kh nng chi phi th

trng v tim nng thc hin hnh vi phn cnh tranh cho d mc th phn kt

hp hin ti cha b cm mc nhin. Xt trong bi cnh lch s, ti thi

im ban hnh Lut Cnh tranh th quy nh cm ny c th c tnh hp l nht

nh, nhng vi s vn ng ca nn kinh t cng nh qua kinh nghim thc thi

ca c quan cnh tranh, quy nh ny rt cn c xem xt iu chnh cho ph

hp.

4.2.3. Vai tr ca c quan cnh tranh trong nh gi v vic TTKT

Vic quy nh ch cm thc hin TTKT i vi nhng trng hp th phn kt hp

trn 50% khng phn nh ng thc trng ca nn kinh t. Theo s liu thng k ca Cc

Qun l Cnh tranh v cc bo co nghin cu c lp, a phn cc v vic M&A din ra

ti Vit Nam u c quy m trung bnh vi mc th phn kt hp khong 30% trn th

trng c xem xt. Trn thc t, i vi mt s th trng, ch cn mc th phn 10%-

20% mang li cho doanh nghip mt sc mnh tuyt i trn th trng, c bit i

vi cc th trng phn tn v c s chnh lch ng k trong th phn gia doanh

nghip/nhm doanh nghip ng u trn th trng vi cc doanh nghip ng sau.

Ngc li, cng tn ti nhng trng hp m th phn kt hp ca cc bn tham gia tp

trung kinh t chim trn 50% trn th trng lin quan, nhng khi xem cc yu t nh gi

cnh tranh khc nh kh nng sn xut d tha ca i th cnh tranh, ro cn gia nhp th

trng hay sc mnh ca ngi mua, th mt s trng hp cho thy mc th phn nh

vy cng cha dn n sc mnh th trng ng k trn th trng lin quan.

Do , ngoi vic hn ch thm quyn ca c quan cnh tranh trong vic nh

gi v vic TTKT, ngng th phn 50% theo quy nh ca Lut Cnh tranh c th b

st cc v vic TTKT c kh nng gy hn ch cnh tranh trn th trng lin quan.

Ngoi vic s dng tiu ch th phn nh gi tc ng hn ch cnh tranh ca

mt v vic TTKT, Lut Cnh tranh Vit Nam cn xem xt thm hai yu t cm hay

cho php tin hnh TTKT (min tr): mt bn tham gia TTKT ang trong nguy c b

gii th hoc lm vo tnh trng ph sn v tc ng tch cc ca v vic TTKT ti xut


30

khu, pht trin kinh t x hi, ci tin cng ngh, k thut. Mc d c hai yu t ny

u l nhng yu t ph bin c cc c quan cnh tranh trn th gii xem xt khi

nh gi mt v vic TTKT nhng c th thy, vai tr ca c quan cnh tranh Vit

Nam trong vic nh gi cc yu t ny l thp. Trong trng hp th nht, ch cn mt

bn tham gia TTKT p ng iu kin v gii th hoc ph sn l c quan cnh tranh s

phi xut B trng cho php tin hnh TTKT m khng c quyn a ra cc bin

php khc phc nhm nng cao hiu qu ca th trng. Tng t, i vi trng hp

th hai khi v vic TTKT c tc ng nng cao hiu qu kinh t, c quan cnh tranh

cng khng c quyn gim st m bo hiu qu kinh t ca mt v vic TTKT b

coi l gy hn ch cnh tranh mt cch ng k s c chuyn ti tay ngi tiu dng.

Vic s dng yu t th phn kt hp3 lm cn c kim sot TTKT cho thy

Lut Cnh tranh ca Vit Nam ch kim sot cc trng hp TTKT theo chiu ngang.

V vy, vic sp nhp, hp nht, mua li, lin doanh gia cc doanh nghip khng cng

th trng lin quan th khng chu s kim sot ca Lut Cnh tranh.

5. Quy nh iu chnh hnh vi cnh tranh khng lnh mnh

Php lut chng cnh tranh khng lnh mnh l mt trong hai b phn cu thnh

php lut v cnh tranh ni chung. Php lut chng cnh tranh khng lnh mnh ngn

chn nhng mu toan to ra li th khng chnh ng cho mt bn trong tng quan

cnh tranh, buc cc i th cnh tranh phi tham gia kinh doanh mt cch bnh ng

v cng bng. Chiu theo mt trong nhng nh ngha v cnh tranh khng lnh mnh

c ph bin rng ri nht ti iu 10 bis Cng c Paris v bo h quyn s hu

cng nghip, c b sung vo Cng c nm 1900 v c sa i ln cui theo Vn

bn Stockholm nm 1967, bt k hnh vi cnh tranh no i ngc li cc thng l

trung thc, thin ch trong cng nghip hoc trong thng mi u l hnh vi cnh

tranh khng lnh mnh. Vit Nam l mt thnh vin ca Cng c Paris, do nh

ngha ti iu 10bis c th coi l ngun u tin ca php lut v cnh tranh khng

lnh mnh ti Vit Nam.

Khi nim cnh tranh khng lnh mnh trong php lut Vit Nam ln u tin c

Lut Cnh tranh a ra ti Khon 4 iu 3: Hnh vi cnh tranh khng lnh mnh l hnh

vi cnh tranh ca doanh nghip trong qu trnh kinh doanh tri vi cc chun mc thng

thng v o c kinh doanh, gy thit hi hoc c th gy thit hi n li ch ca Nh

3 Khon 6 iu 3 Lut cnh tranh quy nh: Th phn kt hp l tng th phn trn th trng lin quan ca cc

doanh nghip tham gia vo TTKT.


31

nc, quyn v li ch hp php ca doanh nghip khc hoc ngi tiu dng. Chiu theo

nh ngha ny, mt hnh vi cnh tranh khng lnh mnh c nhng c trng nh sau:

Mc ch ca hnh vi l mc ch cnh tranh hoc rng hn l mc ch li

nhun

Ch th thc hin l cc doanh nghip hot ng trn th trng. Theo iu 2

Lut Cnh tranh, doanh nghip c hiu l mi t chc, c nhn kinh doanh, c

ngha l bao gm c cc ch th kinh doanh khng ng k loi hnh doanh

nghip theo Lut Doanh nghip.

c im ca hnh vi l tri vi cc chun mc thng thng v o c kinh

doanh, l nhng quy tc x s chung c chp nhn rng ri v lu di trong

qu trnh kinh doanh trn th trng.

i tng b xm hi bao gm ba loi khc nhau: Nh nc, ngi tiu dng v

doanh nghip khc.

Nhn chung, nh ngha v cnh tranh khng lnh mnh ca Lut Cnh tranh

2004 tng t vi nh ngha ca Cng c Paris v php lut cc nc c nn kinh t

th trng pht trin trn th gii.

Lut Cnh tranh quy nh c th 9 hnh vi cnh tranh khng lnh mnh t iu 40

n iu 49 bao gm: Ch dn gy nhm ln; Xm phm b mt kinh doanh; p buc

trong kinh doanh; Gim pha doanh nghip khc; Gy ri hot ng kinh doanh ca doanh

nghip khc; Qung co nhm cnh tranh khng lnh mnh; Khuyn mi nhm cnh tranh

khng lnh mnh; Phn bit i x ca hip hi; v Bn hng a cp bt chnh. Trong s

cc hnh vi ny, mt s hnh vi th hin s xm hi trc tip n i th cnh tranh nh

xm phm b mt kinh doanh, gim pha, quy ri doanh nghip khc, mt s hnh vi c

th nh hng n i th cnh tranh, ng thi li vi phm quyn li ca ngi tiu dng

nh ch dn gy nhm ln, qung co v khuyn mi nhm cnh tranh khng lnh mnh.

Cui cng, khon 10 iu 39 Lut Cnh tranh quy nh cc hnh vi cnh tranh

khng lnh mnh khc theo tiu ch xc nh ti khon 4 iu 3 ca Lut ny do Chnh

ph quy nh. Nh vy, trong trng hp pht hin hnh vi cnh tranh c biu hin

khng lnh mnh mi xut hin trn th trng, c quan QLCT, c quan qun l ngnh

hay chnh cc doanh nghip, hip hi trong ngnh c th kin ngh vi Chnh ph ban

hnh vn bn iu chnh x l vi phm.


32

Trong qu trnh x l cc hnh vi vi phm trn thc t, cc quy nh trn bc

l mt s im bt cp sau y:

Th nht, thc trng thc thi php lut ang t ra nhiu vn ln lin quan n

tnh thng nht ca php lut v c ch thc thi. Hin nay, vi tnh trng cng mt hnh vi

c quy nh trong nhiu vn bn php lut c ban hnh cc thi im khc nhau v

c thc thi bi cc c quan qun l nh nc khc nhau nn tt yu tn ti nhng khc

bit v cch m t cu thnh php l ca hnh vi, khc bit v bin php v mc x l,

th tc x l ngi c hnh vi vi phm. Thc trng ny nh hng ln n tnh thng nht

ca php lut v s nghim minh ca qu trnh thc thi php lut. Ngoi ra, vi s khc bit

v c ch x l cng c th dn n nhng khc bit v quan nim gii quyt mt v vic

lin quan n hnh vi cnh tranh khng lnh mnh. Mc d u l hnh vi vi phm php lut

trong cc lnh vc qun l kinh t ca Nh nc, song vic thc thi cc quy nh c th

trong tng lnh vc hon ton ph thuc vo thi tch cc ca cc c quan, cc cn b c

thm quyn.

Vi cc c quan chuyn ngnh, chc nng iu tra v vic khng phi l nhim v

chnh nn vic x l gn nh ch bt u t khiu ni ca cc doanh nghip hoc s ln

ting ca cng lun. Cc c quan chuyn ngnh dng nh cha c s ch ng pht hin

v iu tra x l cc hnh vi vi phm. Trong khi , Lut cnh tranh trao cho c quan

qun l cnh tranh thm quyn iu tra v vic ngay c khi khng c khiu ni. Vi thm

quyn iu tra v vi lc lng iu tra vin, c quan qun l cnh tranh ch ng tin

hnh cc v vic iu tra v hnh vi cnh tranh khng lnh mnh mt cch ch ng khng

ph thuc vo s khiu ni ca nhng ngi lin quan. Nhng khc bit ng k ny nh

hng ln n s thng nht ca qu trnh thc thi php lut v c th to ra s bt bnh

ng trong vic x l cc doanh nghip c hnh vi cnh tranh khng lnh mnh xm phm

n cc lnh vc php lut khc nhau. Do , vn hnh thnh c ch thng nht v t ra

nguyn tc thng nht trong vic x l hnh vi cnh tranh khng lnh mnh l cn thit.

Th hai, s tham gia ca nhiu c quan qun l nh nc vo vic x l hnh vi

cnh tranh khng lnh mnh mt mt to ra s cn thit trong vic lin kt v hp tc

gia cc c quan trong nh nc m bo gii quyt trit cc hnh vi xm hi n

mi trng cnh tranh lnh mnh; m bo cho cc doanh nghip, ngi tiu dng c

nhiu c hi nng nh vo sc mnh cng quyn bo v li ch ca mnh. Song

mt khc tnh trng ny cng c th gy ra nhng h ly khng mong mun theo cc

hng:


33

Chng cho v thm quyn x l cng mt hnh vi cnh tranh khng lnh

mnh. Tnh trng ny c phn tch trong chng 1 bng cc v d c th

lin quan n hnh vi cnh tranh khng lnh mnh trong lnh vc qung co.

Kh nng n y trch nhim gia cc c quan thc thi php lut khi mt

hnh vi vi phm c quy nh trong nhiu vn bn php lut thuc cc lnh

vc qun l kinh t khc nhau. c bit l nhng hnh vi ng thi c quy

nh trong Lut cnh tranh v cc vn bn php lut khc.

Cc v vic cnh tranh vn d rt d chm n nhng nhm quyn li khc

nhau hoc gy ra nhng xung t trong vic bo v v chng li cc nhm li

ch ca nhiu b phn ch th tham gia th trng. Ngoi nhng kh nng

chm vo cc nhm li ch nhy cm v kinh t, vic x l v vic cnh tranh

cn c th to ra nhng tranh ci ln trn bnh din x hi.

Tt c nhng trng hp trn u c th gy ra p lc cho c quan thc thi php

lut. thc thi php lut mt cch nghim minh, c quan thc thi khng ch cn c

i ng iu tra vin am hiu php lut, tinh tng v k thut iu tra v x l thng

tin m cn cn c bn lnh, v tr chnh tr mnh. S yu th v chuyn mn hoc

kh nng chu sc p cha ph hp u c th lm gim kh nng ng ph v quyt

tm x l v vic trit . T , vic n y ln nhau gia cc c quan c th xy ra

nhm ln trnh cc sc p x hi, kinh t k trn. Do , di gc php lut, vic

t ra c ch x l xung t v thm quyn, gii quyt tnh trng n y trch nhim

gia cc c quan nh nc trong cc v vic l cn thit.

Th ba, cc quy nh hin hnh trong Lut cnh tranh v hnh vi cnh tranh khng lnh mnh cn nhiu im hn ch v cch s dng t ng php l trong vic nh hnh cu thnh php l ca hnh vi; cn nghin cu li tnh ph hp ca mt s hnh vi b kt lun l cnh tranh khng lnh mnh v cn xem xt v tnh bt chnh ca mt s hnh vi c th trong cc nhm cnh tranh khng lnh mnh. Hn na, c nhng quy nh v mt s loi hnh vi cha tng c p dng trn thc t khng phi do khng xut hin hnh vi trn thc t m v cch thc m t hnh vi c th gip cho doanh nghip trnh c s vi phm php lut m vn t c mc tiu cnh tranh khng lnh mnh nh hnh vi khuyn mi bng cch tng hng ha dng th nhng yu cu khch hng i hng ha cng loi do doanh nghip khc sn xut; cc quy nh v hnh vi bn hng a cp bt chnh ch n gin l s xm phm quyn li ca ngi tham gia thng qua cc iu khon trong hp ng tham gia bn hng a cp; hnh vi phn bit i x trong khuyn mi cn c xem xt v tnh bt chnh trong cnh tranh. Nhng hn ch trong cc quy nh hin hnh khng ch gim kh nng iu chnh ca php lut m cn c th cn tr s sng to lnh mnh trong qu trnh kinh doanh ca doanh nghip.


34

6. Quy nh v m hnh c quan qun l cnh tranh 6.1. V m hnh c quan qun l cnh tranh M hnh c quan cnh tranh ca Vit Nam hin nay ang tch bit gia c quan

iu tra (Cc qun l cnh tranh) v c quan x l v vic (Hi ng cnh tranh). Theo quy nh ti Lut v cc Ngh nh hng dn, Cc Qun l cnh tranh m nhn vai tr pht hin, iu tra, thu thp, tm kim cc chng c c lin quan n v vic hn ch cnh tranh v lp bo co iu tra. Cn vic xt x, a ra cc quyt nh, gii quyt khiu ni c lin quan n v vic cnh tranh th do Hi ng cnh tranh (Hi ng x l v vic cnh tranh) m nhn.

Hi ng cnh tranh c th bao gm t 11 n 15 thnh vin (hin nay ang l 11 thnh vin) i din ca cc c quan nh B Cng Thng, B T Php, B Ti chnh, B K hoch u t, B Giao thng vn ti, B Xy dng... do Th tng b nhim theo ngh ca B trng B Cng Thng. Tuy nhin, theo c ch hin nay thnh vin ca Hi ng cnh tranh hot ng theo ch kim nhim nn thi gian dnh cho vic nghin cu v vic khng nhiu. Bn cnh , cc thnh vin Hi ng li khng tham gia iu tra v vic ngay t thi im ban u nn vic ra quyt nh x l i hi rt nhiu thi gian v nh hng n hot ng ca cc doanh nghip c lin quan. Theo nghin cu kinh nghim th gii, a s cc quc gia hin nay u p dng m hnh mt c quan cnh tranh nh Nht Bn, Hn Quc, c, Nga, c Mt s quc gia trc y p dng m hnh 2 c quan cnh tranh nh Anh, Php cho thy cc bt cp v hin nay u ang trong qu trnh hp chuyn i sang m hnh mt c quan cnh tranh duy nht.

6.2. V tr ca c quan qun l cnh tranh Cng theo Ngh nh s 06/2006/N-CP ngy 09/01/2006 ca Chnh ph, Cc

Qun l cnh tranh l t chc trc thuc B Thng mi (nay l B Cng Thng). iu ny cng to ra mt s bt cp trong qu trnh qun l v thc thi php lut cnh tranh Vit Nam bi nhng im sau:

Trong iu kin nc ta hin nay, cc doanh nghip nh nc ang gi hu ht cc lnh vc then cht ca nn kinh t, do , i tng iu tra ca c quan qun l cnh tranh c th s l cc tng cng ty nh nc, cc tp on kinh t ln v thm ch l c cc c quan qun l nh nc. Nu khng c mt v th mnh th c quan qun l cnh tranh s khng th thc hin tt cc nhim v ca mnh. Mt khc, vic Cc Qun l cnh tranh v Hi ng cnh tranh tin hnh iu tra v x l mt v vic c lin quan n doanh nghip nh nc th c th dn n nhng quan ngi v tnh khch quan ca v vic do quan nim c quan nh nc va bng va thi ci.

V tnh c lp, C quan qun l cnh tranh trc thuc B s khng m bo c tnh t ch trong vic qun l ngn sch hot ng, tuyn chn, b nhim cng nh o to nhn s bo m cho c quan qun l cnh tranh c thc quyn cao hn p ng i hi ngy cng cao ca hi nhp kinh t quc t, khi m s v kin v cc hnh vi vi phm php lut cnh tranh tng ln mt cch ng k.


35

CHNG III

KHUYN NGH

***

1. Lin quan n cc quy nh chung ca php lut cnh tranh

1.1. V xc nh th trng lin quan

Cc quy nh php lut v xc nh th trng lin quan cn phi iu chnh theo

hng m, p dng linh hot, khng nn quy nh mt cch c th, cng nhc, c bit

cch xem xt, nh ga cc tiu ch v kh nng thay th cho nhau ca hng ha, dch

v. Cc tiu ch c tnh, mc ch s dng v gi c cn phi c nh gi mt

cch tng ha, ph hp vi tng sn phm, dch v, khng nn tch bch tng tiu ch

cng nh cng nhc p dng tt c cc tiu ch i vi tt c cc loi hng ha, dch v

dn n nhng kt lun v th trng lin quan sai lch, xa ri thc t.

Cc nh gi kinh t, cc php th th trng cn phi c s dng, v l cn

c thit yu trc khi a ra kt lun v th trng lin quan trong v vic hn ch

cnh tranh. Do , cc quy nh v cc php th th trng v ngng ca php th

nhm xc nh th trng lin quan phi c iu chnh cho ph hp vi thc tin.

1.2. Lin quan n quy nh v th tc khiu ni v vic cnh tranh

i vi c nhn, t chc thc hin quyn khiu ni i vi hnh vi vi phm

php lut cnh tranh cn phi c s iu chnh, to iu kin thun li cho bn khiu

ni t co, thng bo hnh vi c du hiu vi phm php lut ti c quan cnh tranh.

Thay v th tc khiu ni vi ngha v chng minh thuc bn khiu ni, c quan cnh

tranh cn phi c c ch tip nhn tt c cc thng tin v cc vn ca th trng

t ra quyt nh can thip trong trng hp cn thit. iu ny s dn ti mt s

thay i c bn v th tc khiu ni v th l n khiu ni:

Tt c cc t chc, c nhn u c quyn khiu ni v cc hnh vi vi phm

php lut cnh tranh thay v ch ngi chu thit hi bi hnh vi vi phm php

lut cnh tranh mi c quyn khiu ni nh hin nay;

Ngi khiu ni c th cung cp thng tin, chng c v khiu ni ca mnh

tuy nhin y khng nn l mt ngha v bt buc;


36

C quan cnh tranh cn c thm quyn nh gi cc khiu ni v la chn

cc v vic iu tra v x l. Ngha v chng minh trong mi trng hp

thuc c quan cnh tranh;

Loi b ngha v np tin tm ng ph x l v vic cnh tranh ca bn khiu

ni.

1.3. Lin quan n mt s quy nh v quy trnh iu tra, x l v vic

V thi hn iu tra, thi hn ra quyt nh x l v vic hn ch cnh tranh,

nh phn tch, mt tri ca vic quy nh thi hn l khng c nhiu thi gian

iu tra vin v thnh vin Hi ng cnh tranh phn tch v vic mt cch chnh xc,

ton din. V vy, Vit Nam cn hc tp theo cc quc gia c kinh nghim thc thi

php lut cnh tranh nh Nht Bn, M hay Chu u, theo thi hn iu tra ca cc

v vic cnh tranh, c bit l lin quan n hnh vi hn ch cnh tranh thng khng

quy nh hay rng buc. Ti cc quc gia ny, c nhng v vic cnh tranh ko di 2

nm thm ch l 5 nm, ph thuc vo tnh cht phc tp ca v vic.

V khiu ni quyt nh ca Hi ng cnh tranh, nh phn tch cc bt cp

ca cc quy nh v khiu ni v vic cnh tranh, theo nu doanh nghip np h s

khiu ni ti Ta n a phng no th c quan cnh tranh s phi theo kin ti a

phng . Quy nh nh vy gy kh khn rt ln cho c quan cnh tranh trong bi

cnh ngun lc c hn m thi gian t tng li di. Chnh v vy, vic gii quyt khiu

ni cho cc doanh nghip v quyt nh ca c quan qun l cnh tranh cn c quy

nh tp trung cc u mi gii quyt khiu kin cc v n hnh chnh ti cc trung tm

u no v kinh t, chnh tr t ti cc a phng mt cch hp l, va phc v vic

th l v n ph hp vi nguyn vng ca cc bn ng s, ti Ta n c ngun

lc gii quyt v n, to iu kin cho c quan qun l nh nc v cnh tranh thun

li trong vic theo kin cng nh lm gim tnh trng khiu kin trn lan c th xy ra

trong tng lai.

1.4. Lin quan n quy nh v bin php x l vi phm

Lin quan n quy nh v pht tin i vi cc hnh vi hn ch cnh tranh, nh

phn tch, vic xc nh mc pht cn c trn tng doanh thu ca nm ti chnh trc

nm thc hin hnh vi vi phm l khng hp l. iu chnh, Vit Nam cn tham kho

kinh nghim ca cc nc nh Nht Bn, Hoa K, EU theo xc nh mc pht da

theo doanh thu ca doanh nghip trn th trng lin quan hoc trn th trng b nh hng

bi hnh vi vi phm php lut (affected market).

V c s xc nh mc pht tin c th trong cc v vic hn ch cnh tranh,

m bo tnh minh bch trong hot ng x l vi phm, Vit Nam cn xem xt quy


37

nh c th nguyn tc xc nh mc x pht, cch thc p dng cc tnh tit tng

nng, gim nh trong tnh ton mc pht. C th cn quy nh mc pht c bn

(basic fine) i vi cc hnh vi vi phm v quy nh mc tng, gim t l pht tng

ng i vi cc tnh tit gim nh, tng nng.

Ngoi ra, xut pht t yu cu thc tin, Vit Nam cn nghin cu b sung mc

pht tin ti thiu i vi cc doanh nghip vi phm php lut v hn ch cnh tranh,

ng thi b sung cc ch ti i vi cc Hip hi ngnh hng trong cc v vic, c

bit l cc v vic lin quan n hnh vi tha thun hn ch cnh tranh.

V bin php x pht b sung v khc phc hu qu, Vit Nam cn nghin cu

iu chnh, b sung cc bin php theo hng tng cng ph bin, gio dc nhn thc

cho hip hi v cng ng doanh nghip v php lut cnh tranh, khi phc li cc

iu kin cnh tranh cng bng, thc hin cc cam kt khng vi phm php lut cnh

tranh trong tng lai... Quan trng hn, do cc bin php ny c ngha c bit quan

trng trong x l v vic cnh tranh, Vit Nam cn c c ch cho php c quan cnh

tranh phn tch, nh gi v xut cc bin php khc phc hu qu i vi tng v

vic c th.

2. Lin quan n quy nh v tha thun hn ch cnh tranh

Trn c s nhn nhn, nh gi nhng kh khn, bt cp lin quan n cc quy

nh hin hnh v tha thun hn ch cnh tranh, Nhm nghin cu xut mt s

khuyn ngh sa i, b sung nhm khc phc nhng bt cp nu trn sao cho ph hp

vi thc tin v nng cao hiu qu thc thi. Cc khuyn ngh cng bm st cc nhm

vn v hnh vi, v quy nh cm, quy nh min tr, cc hnh thc v mc x l

vi phm v chng trnh khoan dung.

2.1. Lin quan n cc quy nh v hnh vi tha thun hn ch cnh tranh

Cn b sung mt quy nh chung hay ni cch khc l mt iu khon qut

(basket clause) v hnh vi tha thun hn ch cnh tranh nhm qut ht cc dng

hnh vi tha thun hn ch cnh tranh.

Cng vi s pht trin nn kinh t th trng, trong iu kin cnh tranh khc

lit, cc hnh thc tha thun hn ch cnh tranh ngy cng c doanh nghip bin

ha khng ngng nhm i ph vi c quan cnh tranh. Mc d hnh thc tha thun

c th thay i, tuy nhin bn cht hn ch cnh tranh ca hnh vi ch lin quan n

vic hn ch nhng yu t cnh tranh nh gi c, khu vc phn phi, th trng tiu

th, sn lng, cht lng hng ha, dch v.


38

Nu ch dng phng php lit k hnh vi nh hin nay s khng th bao trm

ht cc loi hnh vi tha thun hn ch cnh tranh. Do , t c hiu qu, nhm

nghin cu cho rng cn kt hp hi ha vi phng php tip cn hp l. Ni cch

khc, bn cnh vic coi cc hnh vi c lit k trong lut cng nh trong cc vn bn

hng dn l hnh vi tha thun hn ch cnh tranh, cn cho php p dng quy nh

chung hay ni cch khc l mt iu khon qut (basket clause) m t bn cht ca

hnh vi, khng nn ch quy nh da theo cc hnh thc biu hin bn ngoi mt cch

cng nhc.

Cn nhc b sung quy nh iu chnh hnh vi ca Hip hi cc doanh

nghip trong cc v vic tha thun hn ch cnh tranh

Mc d Hip hi khng trc tip tham gia hot ng kinh doanh haycnh

tranh trn th trng, nhng hot ng ca cc hip hi ni chung c th c tc ng

ln ti vic to iu kin hnh thnh v thc hin tha thun gia cc thnh vin.

Do , nhm nghin cu cho rng cn cn nhc b sung cc quy nh iu chnh

hnh vi ca Hip hi ph hp vi thc tin v tng cng hiu qu thc thi php

lut.

2.2. Lin quan n cc quy nh cm

T thc tin thc thi php lut, tham kho kinh nghim ca cc nc i trc,

Nhm nghin a ra hai xut iu chnh cc quy nh cm ca php lut cnh tranh

Vit Nam, c th nh sau:

Xem xt iu chnh cc hnh vi thuc nhm b cm tuyt i v cm ty theo

tng trng hp c th theo hng:

Cm tuyt i i vi 4 dng tha thun lun b coi l nghim trng trong mi trng hp gm: tha thun n nh gi; tha thun phn chia th trng;

tha thun hn ch, kim sot sn lng sn xut, mua bn v; thng ng

u thu.

Cm theo tng trng hp c th i vi cc dng tha thun khc (bao gm tha thun ngang t nghim trng v tha thun dc) ty theo c th ca

tng ngnh, c im ca tng th trng. Cc hnh vi dng ny nn xem xt

cm theo nguyn tc hp l (rule of reason), da trn c s cn nhc gia li

ch v chi ph, hay ni cch khc l cn bng gia tc ng thc y cnh

tranh v tc ng hn ch cnh tranh ca hnh vi.

Xem xt sa i cch tip cn nh gi tha thun hn ch cnh tranh da

theo tiu ch duy nht l th phn nh hin nay


39

Mc d vic xem xt p dng cm da trn mt tiu ch nh lng duy nht l

th phn c th tng i d thc thi v ph hp i vi cc c quan cnh tranh cn

non tr, tuy nhin n cha thc s phn nh ng bn cht, ngha v mc ch ca

vic iu chnh hnh vi tha thun hn ch cnh tranh.

V vy, Nhm nghin cu xut cn nhc sa i cch tip cn khi nh gi

tha thun hn ch cnh tranh, ngha l khi xem xt iu chnh cc loi tho thun

khng thuc nhm tho thun nghim trng, c quan cnh tranh khng nn ch da

theo tiu ch th phn kt hp gia cc bn tham gia tho thun, m c th cn nhc

iu chnh theo nguyn tc hp l (rule of reason) c mt s c quan cnh tranh tin

b trn th gii p dng, theo vic nh gi c chia thnh hai bc c th nh

sau:

Bc 1: nh gi v kh nng gy hn ch cnh tranh ca tho thun, trong

xem xt sc mnh th trng ca cc doanh nghip tham gia tho thun nhm nh gi

phm vi, mc tc ng i vi th trng. nh gi sc mnh th trng, ngoi

yu t th phn, cn tnh n cc yu t khc nh: (1) cu trc th trng; (2) kh nng

sn xut d tha ca i th cnh tranh; (3) ro cn gia nhp th trng v (4) sc

mnh ca ngi mua. Phn khuyn ngh chi tit lin quan n nh gi sc mnh th

trng c trnh by trong Mc Cc quy nh chung.

Bc 2: Trong trng hp tha thun c kh nng gy hn ch cnh tranh, c

quan cnh tranh s tip tc nh gi liu tha thun c mang li li ch thc y

cnh tranh hay khng v liu tc ng thc y cnh tranh ca tha thun c ln hn

tc ng hn ch cnh tranh do n mang li hay khng. Cc tiu ch c th gip cc c

quan cnh tranh nh gi c th bao gm (1) li ch kinh t m tha thun mang li;

(2) tnh cn thit ca tha thun nhm t c cc li ch kinh t ; (3) phn li ch

c chuyn/chia s cho ngi tiu dng v; (4) tnh khng loi b cnh tranh ca tha

thun.

Tuy nhin, p dng nguyn tc hp l mt cch hiu qu, sao cho ph hp

vi thc tin pht trin kinh t-x hi v bi cnh kinh doanh ca Vit Nam, cn

nghin cu k a ra mt b tiu ch nh gi r rng, ph hp, theo m bo s

cn bng gia phng php lit k v tip cn hp l v mt kinh t.

2.3 Lin quan n cc quy nh min tr

Nh trnh by trn, i vi cc tha thun thuc nhm nghim trng

(hardcore cartel), bao gm 4 hnh vi: (1) tha thun n nh gi ; (2) tha thun phn

chia th trng ; (3) tha thun hn ch sn lng ; v (4) thng ng u thu, Vit


40

Nam cn cn nhc sa i quy nh hin ti theo hng cm trong mi trng hp v

khng p dng min tr i vi nhm hnh vi ny.

i vi cc tha thun khc, Vit Nam cn nghin cu p dng nguyn tc hp

l, theo c quan cnh tranh s xem xt trn c s nh gi yu chi ph v li ch

ca tha thun. Theo cch tip cn ny, Vit Nam khng cn phi ban hnh cc quy

nh v min tr. Cc iu kin xem xt min tr quy nh ti iu 10, Lut Cnh

tranh hin nay c th c a vo b tiu ch nh gi chi ph v li ch ca

hnh vi tha thun (ngoi hardcore cartel). Min tr, nu c, c th xem xt p dng

trong trng hp c th ngnh (block exemptions), tuy nhin vic ny cn c cn

nhc k lng trnh vic lm dng v lm gim thiu vai tr, v th cng nh hiu

qu ca Lut Cnh tranh. ng thi, thi hn min tr v cc iu kin gia hn thi

hn c hng min tr cng cn c xem xt quy nh.

2.4. Lin quan n cc quy nh v hnh thc v mc x l vi phm

Ngoi nhng xut lin quan n vic sa i, b sung cc quy nh v hnh

thc v mc x l vi phm i vi hnh vi phn cnh tranh ni chung, trong c

hnh vi tho thun hn ch cnh tranh nh cp trong mc Cc quy nh chung,

trn c s bt cp c th lin quan n tho thun hn ch cnh tranh, Nhm nghin

cu xut nn b sung thm quy nh v hnh thc x l vi phm i vi cc hip hi

ngnh ngh.

Do hip hi ngnh ngh l t chc phi li nhun, cho nn vic xc nh mc

pht tin da theo doanh thu nh p dng i vi cc doanh nghip vi phm l khng

hp l. i vi hip hi, c th quy nh cc mc pht cng (s tin c th) i vi c

nhn thuc hip hi v i vi hip hi, ng thi c th p dng cc bin php pht

b sung hoc cc bin php khc phc hu qu, chng hn nh ngh cc c quan

hu quan rt giy php hot ng, buc loi b nhng iu khon vi phm php lut ra

khi quyt nh ca hip hi, buc cam kt khng c ti phm, buc phi hc tp v

php lut cnh tranh v ph bin cho cc doanh nghip thnh vin...

2.5. Lin quan n chng trnh khoan dung

c th ca tha thun hn ch cnh tranh l c s tham gia ca hai hay nhiu

doanh nghip, v khng phi lc no li ch cng c cn bng gia cc bn tham

gia. Chnh v vy m tha thun hn ch cnh tranh thng khng bn vng. Tuy

nhin, khi li ch m tha thun em li cho cc doanh nghip tham gia qu ln, thm

vo nhn thc v php lut cnh tranh ca h c nng cao dn n tha thun hn

ch cnh tranh c xu hng ngm ha v c quan cnh tranh khng d dng pht

hin c.


41

Trong khi , Chng trnh khoan dung li ch ra nhng mc li ch c th nh

min hoc gim mt phn trch nhim php l i vi cc bn tham gia tha thun ty

thuc vo mc t nguyn khai bo, hp tc vi c quan cnh tranh, th t, thi

im khai bo...Vi nhng c im nh th, Chng trnh khoan dung to mt ng

c thc y doanh nghip tham gia tha thun tm n Chng trnh ny nh mt gii

php n trnh cc ch ti x pht, ng thi gii ta nhng quan ngi rng cc

doanh nghip khc khai bo trc vi c quan cnh tranh v hnh vi vi phm.

Thc tin thc thi ca mt s nc tin tin nh Nht Bn, Hoa K v EU cng

cho thy tc dng r rt ca Chng trnh khoan dung trong pht hin v x l cc hnh vi

tha thun hn ch cnh tranh. ng thi, vic lut ha v p dng Chng trnh khoan

dung tr thnh xu hng chung, c rt nhiu c quan cnh tranh trn th gii thc

hin. Tuy nhin, Chng trnh khoan dung cc quc gia c quy nh khc nhau. Do

, Vit Nam cng nn cn nhc thit k mt Chng trnh khoan dung ring, ph hp vi

thc tin v tp qun kinh doanh, thc thi php lut ca cc doanh nghip ti Vit Nam.

Cha kha thnh cng ca mt Chng trnh khoan dung chnh l phi kt hp vi.

hnh thc v mc x pht phi nng. Bn cnh , cc quy nh v chng trnh

khoan dung phi c xy dng da trn nguyn tc minh bch, r rng. ng thi,

cng cn quan tm n c ch bo mt thng tin v i tng khai bo v bo v nhn

chng. C nh vy, chng trnh khoan dung mi tr thnh mt cng c hu hiu gip

c quan cnh tranh thc thi hiu qu cc quy nh v tha thun hn ch cnh tranh.

3. Cc khuyn ngh lin quan n quy nh kim sot hnh vi lm dng v tr thng lnh, lm dng v tr c quyn trn th trng

3.1. Lin quan n quy nh v xc nh v tr thng lnh/c quyn

Thc tin hn 5 nm thc thi php lut cnh tranh Vit Nam v kim sot hnh

vi lm dng v tr thng lnh/c quyn cho thy nhu cu cp thit phi thay i cch

thc xc nh v tr thng lnh/c quyn hin nay. c bit, cn nghin cu thay i

cch thc nh gi v tr thng lnh/sc mnh th trng da ch yu vo tiu ch th

phn thng qua cc ngng th phn c nh nh hin nay. nh gi chnh xc hn

VN - Bao Cao Tom Tat Ra Soat Cac Quy Dinh Cua Phap Luat Canh Tranh Tai Viet Nam

Documents

Transcript of VN - Bao Cao Tom Tat Ra Soat Cac Quy Dinh Cua Phap Luat Canh Tranh Tai Viet Nam