Samen sterk! Naar een model waarin onderwijs en werkveld elkaar versterken i.f.v. kwaliteitsvolle...

Samen sterk! Naar een model waarin onderwijs

en werkveld elkaar versterken i.f.v. kwaliteitsvolle patiëntenzorg

Lon Holtzer

Ambassadeur Zorgberoepen

Coördinator gezondheidszorg

KHLIM en ZOL

16 november 2010

Samen sterk!

• Bruggen bouwen: waarom?

• Kenmerken van de 2 oevers

• Hoe diep is het water?

• Samenwerking vormgeven

• Conclusie

De bezorgdheid• 7,9 % van de 18-jarigen kiezen voor de opleiding

verpleegkunde (4,7 % bachelor en 3,2 % gegradueerde verpleegk.)

Instroom in de opleiding verpleegkunde is stijgend (6% in 2000)

Is dit aantal hoog genoeg?

• Hebben alle studenten die instromen in de opleiding verpleegkunde voldoende potentieel om de verpleegkundige zorg voor patiënten de juiste inhoud te geven?

Is het verpleegkundig potentieel hoog genoeg om elke patiënt verantwoorde en kwaliteitsvolle zorg te geven?

Bruggen bouwen: waarom?

Algemeen gedragen stellingen:

1. De vraag naar meer instroom van studenten in de bacheloropleiding verpleegkunde met een hoog profiel, is algemeen gedragen.

2. Alle instellingen (h)erkennen de toegenomen complexiteit van de verpleegkundige zorg voor patiënten en hebben nood aan meer bachelors

Door 55 instellingen ondertekende brief gericht aan de ministers Onkelinx, Vandenbroucke,en Vanackere

Bruggen bouwen: waarom?• Meerjarenplan voor de aantrekkelijkheid van het

verpleegkundig beroep (Min. Onkelinx):– Antwoord zoeken op de nood aan zorgpersoneel,

opleidingsaanbod vereenvoudigen en opleidingen laten aansluiten bij de noden van de sector

• Actieplan werkgelegenheid zorgsector (Min. Vandeurzen):– Grootste onevenwicht tussen vraag en aanbod situeert

zich op vlak van verpleegkundigen en verzorgenden

Bruggen bouwen: waarom?120.000 man nodig in witte sector

De witte sector moet de komende vier

jaar in Vlaanderen niet minder dan

120.000 werknemers aantrekken:

60.000 voor de uitbreiding van de

diensten en meer dan 60.000 voor de

vervanging van wie op pensioen gaat.De standaard, 10/08/2010

De zorg uitgedrukt in cijfersVergrijzing van de bevolking. Bevolkingsvooruitzichten 2010 - 2060

Start van de babyboom-generatie

Bevolkingsvooruitzichten 2010 - 2060

Evolutie werkgelegenheid 2000-2020

100%

120%

140%

160%

180%

200%

WZC 100% 152% 175% 194%

Gezinszorg 100% 142% 153% 163%

Verzorgenden 100% 135% 147% 158%

ThuisVK 100% 123% 134% 144%

Verpleegkundigen 100% 116% 124% 131%

Ziekenhuizen 100% 105% 107% 110%

2000 2010 2015 2020

Evolutie werkgelegenheid 2000-2020

Bron: Werk maken van werk in de zorgsector. Actieplan ter bevordering van de werkgelegenheid in de zorgsector, Conceptnota Min. Vandeurzen, 21/05/2010

De bezorgdheid rond de cijfers: Instroom in verpleegkunde, steekproef in 8 hogescholen, 1998-2008

ASO -28%

TSO -16 %

BSO+ 396%

10% minder studenten, en daling van instroomniveau

Evolutie instroomniveau 1998-2008

0,0%

10,0%

20,0%

30,0%

40,0%

50,0%

60,0%

Evolutie niveau instroom 1998 -2008(steekproef in 8 Hoge scholen)

ASO 42,7% 34,1%

TSO 54,7% 51,4%

BSO 2,6% 14,5%

1998 2008

Verpleegkunde als magneetberoep25 jaar geleden

Enkele kenmerken:• Ingangsexamens• Werfreserves• Werkeloze

verpleegkundigen

En• Maatschappelijk aanzien• Sociale waarde:

onomstreden

Anno 2010

Enkele kenmerken• Grote tekorten• Dalende kwaliteit• Onvoldoende kwantiteit

En• Moeilijk bespreekbare

studiekeuze in het ASO• Sociale waarde blijft

bestaan, maar voor lagere opleidingsniveaus

Bruggen bouwen: waarom?

• Werkveld heeft grote kwantitatieve noden– Spreiding is niet evenredig in België– Spreiding is niet evenredig over de

verschillende sectoren (ziekenhuis, thuiszorg en bejaardensector)

– % deeltijds werkenden ligt hoog

Zonder voldoende werknemers,

geen zorgverlening (en dus geen inkomsten)

Bruggen bouwen: waarom?• Werkveld heeft grote noden

– Verdeling beroepsprofielen van VK• Stilaan overaanbod van vroedvrouwen, pediatrische VK

• Overal een tekort aan – geriatrische verpleegkundigen – algemeen ziekenhuisverpleegkundigen– (geronto-) psychiatrische verpleegkundigen

• Toenemende instroom van– Spoed- en intensieve verpleegkundigen

• Sociaal verpleegkundigen: ?

– Effect van de beroepstitel(s)?

Bruggen bouwen: waarom?• Werkveld heeft grote noden

– Kwalitatief: subjectief (uit gesprekken)• Niveau van verpleegkundigen daalt• Directe inzetbaarheid neemt af• Organisatie van zorg lukt niet• Klinisch redeneren daalt• Beklijvende functionele kennis is onvoldoende• Competentie ‘medisch rekenen’ ondermaats

– Kwalitatief: objectief• Aantal studenten in verpleegkunde uit ASO – TSO – BSO

Zonder professioneel goede werknemers,

geen kwaliteit en veiligheid van zorgverlening

Samen sterk!





• Conclusie

Kenmerken van de 2 oevers: werkveldVerpleegkunde anno 1960

Kenmerken van de 2 oevers: werkveldVerpleegkunde anno 2010

Evolutie in verpleeg/vroedkunde en zorg

ADL

VPKHande-lingen

50 jaar

Verpleegkunde vroeger

1960

Verpleegkunde vandaag

2010

ADL

VPKHandelingen

en case-management

Ontstaan zorgkundigen

Stijgende complexiteit van de zorg

Evolutie case mix index(3M Benchmark Rapport, Project 2007)

MVG 1983 versus VG-MZG 2010 bij cardiale operaties

Coronary artery bypass graftGemiddeld aantal KCE punten en gemiddelde verblijfsduur1983: 34 punten en 10 dagen2010: 66 punten en 8 dagen

KlepoperatieGemiddeld aantal KCE punten engemiddelde verblijfsduur1983: 37 punten en 13 dagen2010: 73 punten en 9 dagen

Verschil in zorgverleningUitgevoerde zorgen CABG of Klepoperatie

1983 2010

Uitscheiding Hulp x x

Verblijfsonde xMobiliteit x xVoeding x xHygiëne hulp x x

Bijzondere mondzorg x

Vitale parameters BD;P; T x

BD;P; T; Sat x

Symptoomparameters

Pijn xFysieke parameters

Glycemiebeleid x Drainage x

Verblijfsonde X x

Maagsonde x

Uitgevoerde zorgen CABG of Klepoperatie

1983 2010Vocht- en voedingsbalans Balans xLuchtwegzorg

Zuurstoftoediening x xCardiale zorg

Telemetrie x

Ext. pacemaker xGastro-intestinale zorg

Maagsonde xHuid- en wondzorg wondzorg x xToegangspoort

Infuus

Pijnpomp x X

xBloedafnamen Veneus x x Capillair xEducatie en informatie

Gestructureerde

educatie x

Inhoud van de zorg is gewijzigd• Een intensifiëring van de zorg

Sneller, complexer, technischer,…

• Vraag naar functioneren op hoger niveau: Belangrijke verschuiving in de benadering van de patiënt naar

Evidence based klinische zorg en casemanagement

• Een verschuiving van traditionele ziekenhuiszorg naar zorg in andere zorginstellingen en –omgevingen

Toenemend belang van de bejaardensector en de thuiszorg

• Multidisciplinaire en inter-professionele samenwerking, met aansturing van een zorgteam

Werken met artsen, verpleegkundig specialisten, ergo, kiné…

Maar ook met zorgkundigen, logistiek personeel, en met vrijwilligers die moeten aangestuurd worden.

Enkele bijkomende bedenkingen

• Daling van de gemiddelde en verantwoorde verblijfsduur van patiënten in het ziekenhuis en stijgende complexiteit: meer en complexere zaken doen in minder tijd;

• Doordrijven van functiedifferentiatie en taakuitzuivering waarbij delegeren noodzakelijk is en integrerende verpleegkunde steeds moeilijker, zo niet onmogelijk wordt;

• Toenemende impact van informatica en technologie in de zorg;

• Normering en financiering in alle sectoren is gelimiteerd;

• Impact van Europa op beroepsuitoefening (RN4CAST).

Patiëntenzorg vraagt een grotere inzet van hoger gekwalificeerde verpleegkundigen

Bezorgdheid werkveld inzake kwaliteit, en patiënt- en werknemersveiligheid

Ontwikkeling

Tijd

Patiëntveiligheid

Veiligheid van werknemers

Geneeskunde

Verpleegkunde

Indicatoren studenten verpleegkunde per provincie 2010-2011

Oost-Vlaanderen

# ZHbedden 2005 7.250

# inwoners 2008 1.408.484

# studenten ’10 -'11 2.955

student / inw 0,21%

studenten / bed* 0,260,41

% bachelor 63%

West-Vlaanderen

# bedden 2005 7.034

# inwoners 2008 1.150.487

# studenten '10 -'11 3.353

student / inw 0,29%


% bachelor 46%

Brussels gewest (Ned. talig)

# bedden 2005 8.154

# inwoners 2008 1.031.215

# studenten '10 -'11 512

student / inw 0,05%


% bachelor 80%

Vlaams-Brabant

# bedden 2005 3.735

# inwoners 2008 1.060.232

# studenten '10 -'11 1.100

student / inw 0,10%


% bachelor 68%

Limburg

# bedden 2005 3.335

# inwoners 2008 826.690

# studenten '10 -'11 2.266

student / inw 0,27%


% bachelor 41%

Antwerpen

# bedden 2005 8.827

# inwoners 2008 1.715.707

# studenten '10 -'11 3.472

student / inw 0,20%


% bachelor 61%

* Evolutie 2006 2010

Cijfers 2010: Bacheloropleidingen: VHLORA telling 4/10/2010; HBO5: VVKSO telling 2010, niet katholiek net: nog cijfers 2009

Kenmerken van de 2 oevers: Evolutie indicator ‘studenten per ziekenhuisbed’ 06/07 - 09/10

Evolutie 2006 - 2009 # studenten per ZH bed

0,260,29 0,27

0,04

0,17

0,54

0,31

0,430,40

0,05

0,26

0,61

0

0,1

0,2

0,3

0,4

0,5

0,6

0,7

Oost-Vlaanderen

+ 18%

West-Vlaanderen

+48%

Antwerpen+47%

BrusselsGewest

+26%

Vlaams-Brabant

+52%

Limbug +12%

2006

2009

Globaal aantal studenten verpleegkunde Schooljaar Totaal HBO Bachelor

1984-1985 11.682 5652 of 48% 6030 of 52%

2009-2010 12.147 5.542 of 45% 6605 of 55%

Verschil +3,9 % -2% +9,5%

Globaal aantal studenten vroedkundeSchooljaar Bachelor

2004-2005 1186

2009-2010 1912

Verschil +61%

www.npdate.be, VHLORA studenten aantallen bachelor verpleegkunde / vroedkunde 2009-2010 en VVKSO studenten aantallen HBO5

Huidige verdeling op de werkvloerSpreiding masters/bachelors en gegradueerde VK in het werkveld

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

Master / Bachelor

Gegradueerde VK

Master / Bachelor 60% 44% 40% 29%

Gegradueerde VK 40% 56% 60% 62%

Ziekenhuis Psych. ZH Thuiszorg WZC

GenderverdelingMannen Vrouwen

Verpleegkunde 20% 80%

Masters 25% 75%

Aantal generatiestudenten / provincie

Associatie KULeuven: gegevens 2004-2008

Verpleegkunde•8 hogescholen

(11 departementen) bieden de opleiding aan

•4413 verpleegkunde studenten/jaar •69% marktaandeel•19,3 % mannen en 80,7% vrouwen•5e grootste opleiding binnen de associatie

Vroedkunde•6 hogescholen

(7 departementen) bieden de opleiding

aan•1228 vroedkunde studenten /jaar •73% marktaandeel•0,5% mannen en

99,5% vrouwen

Aanbod, studentenaantallen en rekruteringsgebieden van de professionele bachelors in Vlaanderen, Rapport i.o.v. Comité voor het Professioneel Hoger Onderwijs, Associatie KULeuven, juni 2009

Instroomniveau VK en VV 2004 -2008 Associatie KULeuvenVERPLEEG-

KUNDE ASO TSO BSO KSO ANDER

Studenten 1544 1845 398 26 600

% 35,0% 41,8% 9,0% 0,6% 13,6%

VROED-KUNDE ASO TSO BSO KSO ANDER

Studenten 497 363 43 14 311

% 40,5% 29,6% 3,5% 1,1% 25,3%

Aanbod, studentenaantallen en rekruteringsgebieden van de professionele bachelors in Vlaanderen, Rapport iov. Comité voor het Professioneel Hoger Onderwijs, Associatie KULeuven, juni 2009

Inhoudelijke evoluties in de opleiding verpleeg- en vroedkunde

De BAOBAP studie (Bouwen aan een algemeen opleidingsprofiel

met begeleiding van en door de associatiepartners) leert al een aantalbelangrijke aandachtspunten (globaal en per hogeschool)

Wat leert de BAOBAP studieBouwen aan een algemeen opleidingsprofiel met begeleiding van en door de associatiepartners

• Globaal positief– Methodisch handelen– Omgaan met feedback – Bijsturen van eigen handelen– Zorg voor het welzijn van de patiënt

• Globaal minder aanwezig– Primaire en secudaire preventie toepassen– Begeleiden van medestudenten– Leiden van een vergadering– Leren omgaan met stress– Overleggen met de andere disciplines

OOF Project BAOBAP, Spiegelen vanhet competentieprofiel verpleegkunde aan het curriculum, Associatie K.U.Leuven, deelwerkgroep verpleegkunde, februari 2008

Samen sterk!





• Conclusie

Hoe diep is het water?Noodzakelijke vragen

Is het water kwalitatief diep?

Zo ja,• Is het probleem overal even groot?• Is het probleem overal identiek?• Zijn er al bruggen gebouwd?

Zo nee,• Hoe kunnen we dan samen zorgen voor voldoende

kwantiteit

Hoe diep is het water?Enkele kritische vragen

– Hoeveel wetenschappelijke artikels leest een doorsnee verpleegkundige?

– Hoeveel tijd kan een docent verpleegkunde nog doorbrengen in de praktijk?

– Hoe leert een student verpleegkunde de organisatie van een werkplek en het opnemen van de volledige verantwoordelijkheid voor 6 tot 8 patiënten?

Samen sterk!





• Conclusie

De brug der Zuchten, Venetië

• De Brug der Zuchten is een brug in de Italiaanse stad Venetië.

• De brug is een verbinding tussen het Dogepaleis (Palazzo Ducale) en de gevangenis. Vroeger moesten de veroordeelden over deze brug heen lopen alvorens ze in de kille en vochtige kerkers werden opgesloten. Via de raampjes van de brug zagen de gevangenen dan voor de laatste keer het daglicht. De naam Brug der zuchten (Ponte dei Sospiri) refereert aan hun zucht op weg naar hun bestemming.

De brug van Millau, Frankrijk• De Brug van Millau (Frans: Viaduc de Millau) is

een meervoudige tuiconstructie over de rivier de Tarn, in de gemeentes Millau en Creissels in het departement Aveyron te Frankrijk. De brug, op 14 december 2004 geopend door toenmalig president Jacques Chirac, is de hoogste brug ter wereld: een van de pijlers is 343 meter hoog, iets hoger dan de Eiffeltoren. De maximale hoogte van het brugdek wordt slechts door de Royal Gorge Bridge (321 meter - Colorado, Verenigde Staten) overtroffen.

Bridges of Madison County, Iowa

The Bridges of Madison County is een Amerikaanse film uit 1995. Het verhaal is gebaseerd op de gelijknamige roman van Robert James Waller.

De film werd geregisseerd door Clint Eastwood, die ook één van de hoofdrollen speelt. Het verhaal speelt zich grotendeels af rond

de historische bruggen van Winterset in Madison County (in Iowa).

Samenwerking vorm geven: professioneel• Opkomende evoluties binnen de Associatie KULeuven

– Gedeelde aanstellingen (verpleegkundige / vroedvrouw in de praktijk en (praktijk)lector/docent):

• Associatie KULeuven, sept. 2010: – 9% voor verpleegkunde– 25% voor vroedkunde binnen de Associatie KULeuven– Gedeelde aanstelling tussen hogeschool en universiteit: praktisch nihil

– Masterdiploma voor docenten en praktijklectoren• Associatie KULeuven, sept. 2010:

– 58% voor verpleegkunde – 55% voor vroedkunde

– Doctoraatsdiploma voor docenten en/of praktijklectoren• Associatie KULeuven, sept. 2010:

– Zo goed als nihil (enkele dapperen zijn bezig !)

Bevraging hogescholen associatie KULeuven, opleiding verpleeg- en vroedkunde, stuurgroep Verpleeg- en vroedkunde. Verwerking Sylvie De Vuysere, 2010


– Samenwerking Universiteit – Hogescholen – Werkveld: stand 2010: • Sept: 2010: nog geen structureel samenwerkingsverband

– Enkele lokale informele initiatieven, zoals in Leuven sinds 1995 (ZUS)

– Afstandsonderwijs voor masteropleiding: • Eerste ideeën voor een pilootproject in ontwikkeling

– Wetenschappelijk onderzoek in overleg met de praktijk en de universiteit:• Nog geen gemeenschappelijke onderzoekslijnen, wel enkele losse initiatieven

– Samenwerking tussen Hogescholen en HBO5• Nieuwe uitdaging! Herhaalt de geschiedenis zich?

Conceptnota Leer- en innovatie centrum, Carolien Schalenbourg en Jo Gommers, sept. 2009


– Gezamenlijke initiatieven voor promotie verpleegkunde• Beeld van verpleegkunde in Vlaanderen: nog zeer divers en niet altijd even

professioneel• Werkgroep promotie verpleegkunde Vlaanderen:

ambassadeur zorgberoepen

– Functieclassificatie en functiedifferentiatie: te vertalen naar opleiding • If-Ic: Instituut voor functieclassificatie – Institut de classification des fonctions:

ontwikkeling van een functietapijt binnen de gezondheidszorgsector, met linken naar verloning (moeten nog gelegd worden)

• Functiedifferentiatie: Cahier van Zorgnet Vlaanderen (in ontwikkeling)

Samenwerking vorm geven: professioneel

Leer- en innovatiecentra (LIC: OOF-project)• Sept. 2010: 5 pilootprojecten lopende binnen de Associatie KULeuven

» Vlaams Brabant: KHLeuven - UZ Gasthuisberg, Leuven

» Limburg: KHLim - Ziekenhuis Oost Limburg, Genk

» Antwerpen: KHM - AZ St. Maarten, Mechelen

» Oost Vlaanderen: KaHo St. Lieven - AZ Nikolaas, St. Niklaas » West Vlaanderen: KATHO – Heilig Hart, Roeselare – Menen

Functionele, onderzoeksmatige en innovatieve samenwerkingsverbanden tussen onderwijs en werkveld verder verstevigen en uitwerken zowel voor

Studenten

Docenten

Verpleegkundigen

EN

DUS

Samen sterk!





• Conclusie

Conclusie: zijn 2 verschillende werelden te verbinden?

OnderwijsStudentenaantallen ifv. inkomsten

Competentieprofielen

Afstudeerrichtingen

Leerbegeleiding

Vaardigheidscentrum Leren

WerkveldLigdagen/bedbezetting/ honoraria ifv. inkomsten

Onmiddellijke inzetbaarheid

op het terrein

BANABA’s

Werkbegeleiding

Praktijk

Presteren

CONCLUSIE: het LIC als voorbeeld van brug tussen onderwijs en werkveld

• LEER: Levenslang leren is dé uitdaging van het werken in de gezondheidszorg

• INNOVATIE: Noodzakelijk in functie van patiënt- én werknemersveiligheid

• CENTRUM: Opleiding en werkveld, hand in hand om van verpleegkunde een magneetprofessie te maken

Conclusie: SAMEN STERK

KWALITATIEVE OPLEIDING + KWALITATIEVE ZORG =

GOEDE ZORG VOOR

ALLE STUDENTEN, ALLE VERPLEEGKUNDIGEN EN ALLE PATIENTEN

Referenties• 3M Benchmark Rapport, Project 2007

• OOF Project BAOBAP, Spiegelen vanhet competentieprofiel verpleegkunde aan het curriculum, Associatie K.U.Leuven, deelwerkgroep verpleegkunde, februari 2008

• Meerjarenplan voor de aantrekkelijkheid van het verpleegkundig beroep, Minister Onkelinx, 2008

• VHLORA, studenten aantallen bachelor verpleegkunde en vroedkunde, academiejaar 2009-1020

• VVKSO, studentenaantallen HBO5, alle netten, L. Kosten, academiejaar 2009 - 2010

• Aanbod, studentenaantallen en rekruteringsgebieden van de professionele bachelors in Vlaanderen, Rapport iov. Comité voor het Professioneel Hoger Onderwijs, Associatie KULeuven, juni 2009

• Conceptnota Leer- en innovatie centrum, Carolien Schalenbourg en Jo Gommers, sept. 2009

• Werk maken van werk in de zorgsector. Actieplan ter bevordering van de werkgelegenheid in de zorgsector, Conceptnota Min. Vandeurzen, 21/05/2010.

• Bevraging hogescholen associatie KULeuven, opleiding verpleeg- en vroedkunde, stuurgroep Verpleeg- en vroedkunde. Verwerking Sylvie De Vuysere, 2010

Samen sterk! Naar een model waarin onderwijs en werkveld elkaar versterken i.f.v. kwaliteitsvolle...

Documents

Transcript of Samen sterk! Naar een model waarin onderwijs en werkveld elkaar versterken i.f.v. kwaliteitsvolle...