sağlam və gözəl

SAĞLAMLIQ VƏ GÖZƏLLİK JURNALI Sayı: 14. 2012

həyat-lə

12

17

Bu ay içindəkilər

8 Hansı qidalar çəkini azaldır?Təklif etdiyimiz qidalarla siz istədiyiniz formaya nail ola bilərsiniz.

26

17 Bədənin atom bombası. Qalxanabənzər vəzi xəstəliyiQalxanabənzər vəzinin xəstəliyi və onun bədəndə meydana gətirdiyi fəsadlar haqqında.

10 Ayaqlarınızı yaza hazırlayınArtıq ayaqlarınızı yaza hazırlamanın tam zamanıdır

12 Həyata hər kəs rəngli baxırmı?

Görmə ilə bağlı xəstəliklərin ən çox yayılan növlərindən biri də rəng korluğudur.

14 Uşaqlıq boynunun xəstəlikləri-Erroziya və xərçəng

Bu xəstəliklərin bir qismi asan müalicə olunsa da, digər qismi müalicəsi uzun vaxt aparan stressə səbəb olan bədxassəli xəstəliklərdəndir.

20 “Bir adama faydam toxunanda xoşbəxtəm”İşgüzar xanım rubrikamızın qonağı Rəbiyət Zərdabi ilə maraqlı söhbət.

6 Avis’dən xəbərlər

11www.avismed.az

22 Xorultu problemi və onun həlliSon illər xorultu və yuxunun obstruktiv apnoe sindromu (YOAS) diggət mərkəzindədir.

24 İdman mənə görə yaşamaq, nəfəs almaqdeməkdir Gənc idmançı Murad İbadullayev ilə maraqlı müsahibə

26 Qadın gözəlliyi təbiilikdirElnarə Xəlilovanın sağlamlığa və gözəlliyə münasibəti

30 Saç əkimindən şok xəbərSaç əkimi ilə əlaqəli maraqlı məqalə

32 Ləzzət yolçuluğuJurnalımızın bu sayında göyərtilərdən, meyvə və tərəvəzlərdən hazırlanmış rəngbərəng və ləzzətli yemək təkifləri təqdim edirik.

33 Aristotelin məktəbi Assos’daBəhramqala adı ilə də tanınan bu kənddə ən çox yunan mədəniyyətinin izləri qalıb.

36 Yarım əsrlik mahnı yarışması: Eurovision

39 Əyləncə

32sağlıqlı və yüngülyemək resepti

14

-Poliklinika

-Stomatologiya

-Cərrahiyyə

-Reanimasiya

-Yanıq şöbəsi

-Doğum şöbəsi

-Prenatal

-Neonatologiya

-Uşaq reanimasiyası

-Laboratoriya

-Elektroensefaloqramma

-Reensefaloqramma

-Elektrokardioqramma

-Exokardioqramma

-Kompyuter tomoqrafiyası

-Maqnit rezonans tomoqrafiyası

-Rəqəmsal rengen

-Təcili yardım

Xidmətlər:

“Avis-lə Həyat” jurnalı olaraq bu dəfə də sizləringörüşünə bir birindən maraqlı, xüsusi ilə də isti yaygünlərində xanımlarımızı məmnun edə biləcəkyazılarımızla görüşə gəlmişik. Uzun sürən soyuq vəyorucu qış günləri öz yerini isti yay günlərinəverərək insanlara həm mənəvi, həm də fiziki cəhət-dən istirahət etmək imkanı qazandırdı. Yayda qadın-ların qayğıları bir az da artır. Gözəl görünmək üçünqadınlar müxtəlif vasitələrdən istifadə edirlər. Jur-nalımız bu mövzuda qadınlardan öz köməyiniəsirgəməyibdir. Əl və ayaqlara qulluq etmək barədəqadınlarımıza dəyərli məsləhətlər veribdir. Bu sayımızda həmçinin “Tiroid”xəstəliklərihaqqında mütəxxəsis söhbəti ilə tanış olacaqsınız. Ulduz qonağımız da, idmançı müsahibimiz də ümidedirik ki sizin üçün maraqlı olacaqdır. Sizə çoxmaraqlı bir yemək resepti də təqdim etmişik. Bu sayımızda dünyanın gözəllik incisi olan “Assos”kimi bir turizm məkanı ilə də sizləri tanış etmişik.Əziz oxucularımız! Jurnalımızı həm oxuyaraq onlarıyaxından tanıyın, həm də öz qayğınıza qalaraq,sağlam və gözəl olun.

Təsisçi:Maymed MMC

Baş redaktor: Xəyyam Cavadov

Redaksiya Heyəti:Murad MəlikovVasif ƏlibəyovAslan Aslanlı

Aygün QuliyevaYasin Çetiner

Nərgiz CəbrayılovaSəbuhi MəmmədovGülyanə Cəfərova

Günel RzayevaGülnar Həsənova

Çap periodu: 2 AyTiraj: 10 000

Ünvan: Bakı ş. Yasamal rayonu,Haqverdiyev küç. 11

Tel: (+99412) 437 59 50Fax: (+99412) 497 06 39

www.avismed.azinfo@avismed.az

Reklam Yerləşdirmək üçün: (+994 50) 383 67 62(+994 55) 835 76 60reklam@avismed.az

Abunəçilər üçün(+994 12) 564 22 58(+994 12) 564 22 59

web: www.avismed.aze-mail: info@avismed.az

Hazırlama, dizayn və çap: Ayreklam-İstanbul

Müxbir:Susana Şammədova

Koordinator: Aybəniz Kamalqızı

Dizayner:Elvin Süleymanov

Jurnal, Azərbaycan Respublikası ƏdliyyəNazirliyi tərəfindən qeydiyyata alınmışdır.

Qeydiyyat nömrəsi: 4642 Çap olunan reklam materiallarına görə

redaksiya məsuliyyət daşımır

sağlam və gözəl

Redaktordan

Hörmətli Avis Dostları,

-lə

a is-lə Xəbərlər

6 www.avismed.az

Ə H M Ə D L İ D ƏY E N İ Ş Ö B Ə

A Ç I L D I

Avis Tibbi Marketlərşəbəkəsi, Əhmədli metrostansiyasının yaxınlığındayeni şöbəsini istifadəyəverdi. Məhəmməd Hadiküçəsi, 41V ünvanında yer-ləşən yeni şöbədə genişçeşiddə dərman preparat-ları, tibbi və gigiyenik lə-vazimatlar, tibbi kosmeti-ka, optik və günəş eynək-

ləri şöbəsi fəaliyyət göstərir. İki mərtəbəli, geniş, işıqlı və modern dizaynı ilə diqqət çəkən yeni şöbə ilə“Sağlam həyat keyfiyyətinizi yüksəltmək” şüarı ilə hərəkət edən Avis TibbiMarketlər şəbəkəsi indi sizə daha da yaxın oldu. Əhmədlidə açılan yenimağaza, şəbəkənin sayca 6-cı şöbəsidir.

Hər zaman müasir standartlarauyğun optik xidmətlər verən və ənyeni modellərlə müştərilərinisevindirən AVİS optik bu dəfə dəənənəsinə sadiq qaldı. Artıq Avisoptiklərdən yeni mövsümün yeni

model günəş eynəklərini də əldəedə bilərsiniz. Bundan başqa Avisoptik nömrəli şüşələrdə də rənglişüşə seçimi, 3 fokuslu şüşələr vədəniz linzalarını da təqdim edir.

AVİS EŞİTMƏ MƏRKƏZİNDƏNAvis Tibbi Marketlər Şəbəkəsimüştəriləri üçün Avis EşitməMərkəzində müddətli aksiyakeçirir. Aksiya zamanı siz özeşitmə qabiliyyətinizi pulsuzyoxlada bilərsiniz. Bunun üçünsadəcə alış-veriş zamanı öz pul-suz müayinə kartınızı tələb et-məyiniz lazımdır. Qeyd edəkki, mütəxəssislər ən azı ildə 1dəfə eşitmə müayinəsindənkeçməyi məsləhət görür.

Saçlarınızın qeydinə qalmaq, onlara daha yaxşı qul-luq etmək istəyirsiniz?. Elə isə Avis Tibbi MarketlərŞəbəkəsinin Olimp mağazasında pulsuz saç müay-inəsi xidmətindən istifadə edə bilərsiniz.

Hər il olduğu kimi bu il də Avis Tibbi MarketlərŞə-bəkəsi öz kollektivi ilə birlikdə maraqlı gəzin-tiyə çıxdı. Gəzinti məkanımız Azərbaycanın gözəlguşələrindən olan Qəbələ rayonu oldu. Dağlarınqoynunda yerləşən bu məkanda maraqlı vaxtkeçirən Avis ailəsi, Qəbələdən də xoş xatirələrləayrıldı.

Qəbələ gəzintisi

Ə H M Ə D L İ D Ə

YENİ GÜN EYNƏYİ K O L L E K S İ YA S I2012

Pulsuz saç müayinəsi

a is-lə Sağlamlıq

8 www.avismed.az

Kalsium:C vitamini, kalsium, süd məhsul-ları, zülal və bu kimi bəzi qida-ların yağ əritmə xüsusiyyəti var.Kalsium sümükləriniz üçün xeyir-lidir. Həmçinin kalsiumun aclığanəzarət etmək üçün köməkçi xü-susiyyəti də var. Araşdırmalargöstərir ki, lazımi qədər kalsiumqəbul etməyən insanlar iştaha-larına daha az nəzarət edir və on-lar daha çox yağ kütləsinə malikolurlar.

Süd məhsulları:Mükəmməl bir kalsium mənbəyiolan süd məhsullarının yağ ərit-mədə daha əlverişli olduğu müəy-yənləşib. Tennessee Universite-tində aparılan araşdırmada, gün-də 3 dəfə süd məhsulları qəbul et-məyin piylənməsi olan insanlardabədən yağını əsaslı dərəcədəazaltdığı müəyyən olunub. 2010-cu ildə aparılan araşdırmalar isəgöstərir ki, gərgin məşqdən sonrayağsız süd içmək yağ itkisini ar-tırır, sümükləri gücləndirir və da-ha güclü əzələlər yaradır.

Hind qozu yağı:2009-cu ildə Braziliyada həyatakeçirilən araşdırmada, dadlı vətərkibcə zəngin olan bu yağın piy-lənməsi olan insanlarda bel ətra-fının diametrini azaltdığı, faydalıHDL xolesterolunu artırdığı vəmənfi xolesterolu yaxşılaşdırdığımüəyyənləşib.

Doymamış yağturşuları:2006-cı ildə aparılan araşdırmayagörə doymamış yağ turşuları qa-rın ətrafında daha az yağ toplayır.Zeytun, zeytun yağı, qabıqlı yemişvə tumları, qara şokolad və avo-kado bitkisi qarın nahiyəsininyağsız olmasını tənzimləyir və in-sanı uzun müddət enerjili saxlayır.Sağlamlığınız üçün xeyirli olan buyağlar qidanızın bir hissəsi olma-lıdır. Həmçinin, balıqlarda, bir çoxqabıqlı yemiş və tumlarda olanyağ turşularını çox miqdarda qə-bul etmək, pəhrizdən asılı olaraqyağ axınını artırır, maddələr mü-badiləsini sürətləndirir. Həmçi-nin,bu yağlar bədəni ürək-damarxəstəliklərindən qoruyur və psi-xoloji vəziyyətinizi yaxşılaşdırır.

Zülal:Zülallar dərinin, saçların, dırnaq-ların, sümüklərin və əzələlərinsağlamlığına zəmin yaradır. Ari-zona Əyalət Universitetində apa-rılan araşdırmaya görə,arıqlama-da köməkçi olan zülallar, həm-çinin toxluq hissi yaradır və ye-məkdən sonra kalori axınını sürət-ləndirir.

C vitamini:Araşdırmalara görə C vitamini əs-kik olan insanların orqanizmi da-ha çox yağ yığır. C vitamini, sink,maqnezium və E vitamini

Hansı qidalarçəkini azaldır

Bədəninizin yağ əritmə potensialını artıran qidalar bunlardır:

Bu günə qədər arıqlamaq üçün bir çox pəhriz üsullarınısınadınız və müvəffəqiyyətsiz oldunuz? Arıqlamaq üçünmöcüzəyə ehtiyac yoxdur. Təbii yollarla, həm də yeməkyeyərək arıqlaya bilərsiniz. Aşağıda təklif etdiyimiz qi-dalarla siz istədiyiniz formaya nail ola bilərsiniz.

?

çatışmazlığı bədən və qarın yağı-nın yaranma riskini artırır

Bal:

Bu təbii və dadlı məhsul şəkər ye-rinə istifadə olunduqda çəki artı-mını və bədən yağını azaldır.Həmçinin antibakterial, antivirus,antifuqal kimi xüsusiyyətlərə ma-lik olan bal sağlamlığınız üçünhərtərəfli faydalıdır. Zökəmi ara-dan qaldırmaqda da olduqca tə-sirli olan bal, hə�a qan şəkərinitənzimləyir, immuniteti inkişaf et-dirir.

Kakao:Kakaonun tərkibində digər qida-lara nisbətən daha çox antioksi-dant var. Kakao sinirləri zədə-lənmədən və xəstəlikdən, dəriniisə ultrabənövşəyi şüaların oksid-ləşdirici zərərlərindən qoruyur.Psixi vəziyyətiniz, idraki funk-siyalar və toxluq hissiniz üçün dəmüsbət təsirə malikdir.

Lif:Bir neçə ildir ki, müxtəlif araşdır-maçılar yeməyə salatla başlama-ğın aclığı azaltdığını və hədsiz ye-mək yeməyi əngəllədiyini müəy-yənləşdiriblər. Bunun səbəbi salat-ların (yerkökü, pomidor, kahı ki-mi göyərtilərin) bol lif mənbəyi ol-masıdır. Liflər toxluq hissini ar-tırır.

Sirkə:Salatlarınıza ləzzət verən sirkəözünüzü tox hiss etməyinizi təminedir. Araşdırmalar yeməyin qlise-mik təsirini zəiflədən sirkənin,toxluq hissi yaradıb, qida qəbu-lunu azaltdığını da göstərir. Həm-çinin, 2009-cu ildə yapon araşdır-maçılarının apardığı araşdırmayagörə, sirkə bədəndə yağın toplan-masının da qarşısını alır.

Yarma:Qida tərkibi baxımından zənginolan bu məhsul zülal, amin tur-şusu, E vitamini ilə zəngindir.2011-ci ildə aparılan araşdırmadayarmanın yağın yaranmasını məh-dudlaşdırdığı açıqlanıb. Yarmatoxumundan hazırlanan yemək-lərlə qidalanan heyvanların dahaaz bədən yağına və zəif bədən çə-kisinə malik olduqları, həmçinin,iştahalarının azaldığı müəyyənolunub.

9www.avismed.az

a is-lə Məsləhət

10 www.avismed.az

Ayaqlarınız davamlı şişirsə və bundan çox narahatolursunuzsa davamlı olaraq bitki vannalarındanistifadə etmək lazımdır.Ayaqlarınızın gözəl görünməsi üçün bəzi şeylərədiqqət etməlisiniz. Ayaq baxımının ən əsas şərti pe-dikür etməkdir. Pedikür həm ölmüş hüceyrələrinayaqdan təmizlənməsinə, həm də gözəl və sağlamayaqların olması üçün şərait yaradır. Pedikürün kö-məkliyi ilə ayaqlarda əmələ gələn qabarlardan, dır-naq batmasından, daban çatlarından qurtara bilirik. Pedikürü salonda yerinə yetirə bildiyiniz kimi evdədə yerinə yetirə bilərsiniz. Ancaq bunu evdə edərkəndüzgün sıralama aparmaq lazımdır.

Pedikürİlk dəfə ayaqları ilıq sabunlu suda yarım saat saxla-maq lazımdır. Nəmini aldıqdan sonra ayaq törpüsüilə ölü dəriləri təmizləyin. Bu prosesi bir neçə dəfətəkrarlayın. Daha sonra dırnaq ətlərinizi törpününucuyla geriyə itələyin. Bir pens və ya bir dırnaqqayçısı ilə dırnaq ətlərinizi kəsə bilərsiniz. Dır-naqlarınızı törpüylə kəsdikdən sonra dırnağın dahada parlaq və istədiyiniz kimi görünməsi üçün xüsusihazırlanmış törpü ilə dırnağın üzərini törpüləyin. Daha sonra ayaqlarınızın dərisinin daha da hamarolması üçün xüsusi olaraq hazırlanmış peeling kre-mindən (nəmləndirici) istifadə etmək lazımdır. Yax-şı-yaxşı ovxaladıqdan sonra yuyun. Dırnaq gücləndirici bir geldən istifadə etdikdənsonra pedikürü tamamlamaq lazımdır.

11www.avismed.az

Canlandırıcı vəbəsləyici məsləhətlərQuruyan, çatlayan və şişən ayaq-lar üçün aradabir xüsusi məslə-hətlərdən istifadə etmək lazımdır.Ayaqlarınız davamlı olaraq şişirsətez-tez bitki vannalarından istifa-də etmək lazımdır. Bunun üçünbir litrə suda iki ovuc çobanyastığıvə bir limonun qabığını qaynadınvə soyumağa qoyun. Su soyuduq-dan sonra ayaqlarınızı bu suda ya-rım saat saxlayın. Şişin azaldığınıayaqlarınızın isə canlandığını hissedəcəksiniz. Quruyan və qat-qatayrılan dırnaqlarınızı isə qliserin-dən istifadə etməklə müalicə edəbilərsiniz. Bir neçə damcı qliserinibərabər miqdarda limon suyunaqatın. Bu qarışığı hər gün dırnaq-larınıza sürtün. Canlı, parlaq, sağ-lam dırnaqlar üçün bundan yaxşıməsləhət ola bilməz.

Soyuq parafinSağlam, qüsursuz və parlaq ayaq-lara qovuşmağın yeni bir yolu.Yumşaq və baxımlı ayaqlar üçünözəl bir məsləhətin adı soyuq pa-rafindir. Əvvəlcə ayaqlara peelingyaxılaraq ölü hüceyrələri təmizlə-yirik. Sonra isə soyuq parafiniayağımıza çəkirik. Parafin 20 də-qiqə ayağımızda qalır. 20 dəqiqə-dən sonra parafini silib krem çəki-rik. Nəticədə pambıq kimi yum-şaq ayaqlara sahib oluruq.

ÇatlaqlarDaha çox quru dərilərin problemiolan çatlar topuq və ayaq daban-larında olur. Ayaqları yuduqdansonra silməmək, yalın ayaq gəz-

mək, yüngül məst geymək və s.vaxt quru ayaqlarla rastlaşırıq.Hər dəfə ayağı yuduqdan sonradaban daşı (ponzo daşı) ilə yavaş-yavaş ölü dərini təmizləyin. Çat-lamış bölgələri içərisində E vita-mini və jojoba yağı olan ayaqkremləri ilə gün boyunca tez-tezyağlayın. Çatlaqlar itənə qədər co-rab və bağlı ayaqqabı geyin.

QabarBütün qışı ayaqlarımız botunlarınvə uzunboğaz çəkmələrin içindəqalır. Üstəlik də düzgün ayaqqabıseçmədiyimiz üçün ayaqlarımızınbəzi yerlərində sərtləşmələr əmələgəlir. Açıq ayaqqabı və məstləribelə qabarlı ayaqlara geymək oqədər də xoş təsir bağışlamır.Əgər qabar çox incitmirsə onu pe-dikür eləməklə aradan qaldırmaqolar. Ancaq problem yaradırsaözəl qabar baxımı ilə bu problem-dən qurtarmaq olar. Hər dəfə van-na etdikdən sonra krem sürtməklazımdır. Yumşaq və enlidabanayaqqabıdan istifadə etmək lazım-

dır. Apteklərdə satılan kiçik plas-terdən və solusyonlardan istifadəetmək lazımdır.

Ayaqlarınızı bəzəyinBütün baxımları tamamladıqdansonra sıra gəldi ayaqları bəzə-məyə. Yazda ayaqlar laksız ol-maz. Yeni sezonda əsasən qırmızıvə bənövşəyi tonlar dəbdədir.Həm də ayaq bəzəmək çox dəb-dədir. Dırnaq küpələri, bəzəməboyalarından sadəcə bir neçəsi“Frech”(Qabağa ağ xə� üzərinəaçıq rəngli lak) isə hər zamantəmiz və baxımlı ayaqlar üçünməsləhət görülür.

Canlı, işıltılı bir baharİncə bir rəng, azacıq bir tonlama...Görünən və görünməyən hissə-lərdə olan şəffaf və parlaq görün-tülər cildə bahar təravəti verir. Tə-biətin oyandığı bahar aylarındasiz də təbii gözəlliyinizin üzə çıx-masına icazə verin; əlbə�ə bir qə-dər parıltı və moderin toxunuşlaretməklə...

a is-lə Test

12 www.avismed.az

Rəng korluğunun səbəbləriRəng korluğunun səbəbləri hələ tamolaraq aydınlaşdırılmayıb. Ancaq,rəng korluğunun genetik olaraq keç-diyi tibb elminə məlumdur. Ailədərəng korluğu varsa, həmin ailə üzv-lərində rəng korluğu xəstəliyinə mə-ruz qalma riski daha böyükdür. Rəngkorluğu xəstəliyini sinir sistemi xəs-təliyi ilə də əlaqələndirirlər.

Rəng korluğu xəstəliyininəlamətləri.Rəng korluğu xəstəliyi gündəlik hə-yatda ciddi bir problem yaratmasa da,keyfiyyətli yaşamaqda ciddi bir prob-lemə səbəb ola bilər. Rəng korluğuolan insanlar rənglərlə əlaqəli olan iş-lərdə çalışa bilməzlər.

Həyata hər kəs rəngli

Görmə ilə bağlı xəstəliklərin ən çox yayılan növlərindən biri də rəng korluğudur. Buxəstəlik insanların həyatına o qədər də çox pis təsir etməsə də, hər hansı bir çatış-mazlıq hiss etməsinə səbəb olur. Bəs biz rəng korluğu haqqında nə bilirik?

Rəng korluğu testi 1

Rəng korluğu olan insan-lar 8-normal olaraq oxu-yur. 3 olaraq oxuyanlarqırmızı-yaşıl rəngləri bir-birindən ayira bilməyəninsanlardır. Heç bir rəqəmoxuya bilməyən insanlarisə tamamən rəng korluğuolan insanlardır.

Rəng korluğu testi 2

Normal görənlər 29 ola-raq oxuyarlar. Qırmızı vəyaşıl rəngi bir birindənayıra bilməyən insanlarisə 70 oxuyarlar. Tama-mən rəng korluğu olan in-sanlar isə heç bir rəqəmoxuya bilməzlər.

baxırmı?

Rəng korluğu nədir?Rəng korluğu rəngləri bir–birindənayıra bilməməkdir. Bu xəstəliyə kişi-lərdə daha çox rast gəlinir. Rəng kor-luğunda ən çox yayılan xəstəlik yaşılvə qırmızı rəngi bir-birindən ayıra bil-məməkdir. Çox az təsadüf olunan nö-vü isə bütün dünyanı ağ və qara gör-məkdir. Hər 20 kişidən birində, hər 200qadından birində rəng korluğu xəstə-liyinə rast gəlinir. Bir çox insan özündərəng korluğu xəstəliyinin olduğunuhiss etmir.

13www.avismed.az

Rəng korluğu testi 3

Normal görənlər5-i düzgün ola-raq oxuyarlar.Q ı r m ı z ı - ya ş ı lrəngi ayıra bil-məyənlər hə-min rəqəmi 3oxuyarlar.Tamamən rəngkorluğu olan in-sanlar isə heç birrəqəm oxuya bil-məzlər.

Normal görənlərbu rəqəmi 3 ola-raq oxuyarlar.Qırmızı-yaşıl rəng korluğuolanlar bu rəqəmi5 olaraq oxu-yarlar. Tamamənrəng korluğu olaninsanlar hər han-sı bir rəqəmi oxu-ya bilməzlər.

Rəng korluğu testi 4

Normal görən in-sanlar bu rəqəmi15 kimi oxuyar-lar. Qırmızı–ya-şıl rəng korluğuolanlar isə bu rə-qəmi 17 kimioxuyarlar.Tama-mən rəng korlu-ğu olanlar isə hərhansı bir rəqəmioxuya bilməzlər.

Normal görəninsanlar bu rə-qəmi 6 kimioxu-yarlar.Rəng görməproblemi olaninsanların çoxuisə bu şəkildəhər hansı birrəqəm görməz-lər.

Rəng korluğu testi 5 Rəng korluğu testi 6

Normal görən in-sanlar bu rəqəmi74 olaraq oxu-yarlar. Qırmızı –yaşıl rəng kor-luğu olan insan-lar isə bu rəqəmi21 olaraq oxuyar-lar. Tamamən rəngkorluğu olan in-sanlar isə bu rə-qəmi oxuya bil-məzlər.

Rəng korluğu testi 7

Qırmızı və ya-şıl rəng korlu-ğu olan insan-lar bu şəkli 45olaraq oxuyur-lar. Rəng kor-luğu olan in-sanlar isə buşəkildən heçbir rəqəm oxu-ya bilməzlər.

Rəng korluğu testi 8

Müasir dövrdə qadınları ən çoxnarahat edən xəstəliklərdən biridə uşaqlıq boynunda yaranan xəs-təliklərdir. Bu xəstəliklərin bir qis-mi asan müalicə olunsa da, digərqismi müalicəsi uzun vaxt aparanstressə səbəb olan bədxassəli xəs-təliklərdəndir. Buna görə də buxəstəliyi yaxından tanımaq vəvaxtında müdaxilə edib böyük fə-sadların yaranmasının qarşısını al-maq lazımdır. Bu məsələdə də ənyaxşı öyrənmək üsulu mütəxəssishəkimdən məsləhətlər almaqdır.Müsahibəmiz də məhz bu barə-dədir.

-Həkim, zəhmət olmasa,uşaqlıq boynu haqqındaümumi məlumat verərdi-niz?Uşaqlıq boynu uşaqlığın uşaqlıqyoluna baxan aşağı hissəsidir. Buorqanın xüsusiyyəti ondan ibarət-dir ki, uşaqlığın daxili təbəqəsininxarici təbəqəyə keçən yeri özünə-məxsus quruluşdadır. Keçid zona-sı adlanan bu hissə həm infeksi-yaya həm də xərçəngə meylli na-hiyədir. Buna görə də cinsi fəaliy-yətə başlamış bütün qadınlardauşaqlıq boynunun iltihabi xəstə-liklərinə rast gəlmək mümkündür.

-Bəs erroziya nədir və nə-

dən əmələ gəlir?Geniş mənada erroziya epitelqatının ölməsi– defekti deməkdir.Uşaqlıq boynunun həqiqi erro-ziyalarına az hallarda rast gəlinir.“Erroziya” diaqnozu qoyulan xəs-tələrin çoxunda isə biz “yalançı er-roziya” dediyimiz ektropionlaqarşılaşırıq. Yəni, xəstələrin çox-unda uşaqlıq boynunun xariciqişasında əslində defekt olmur.Sadəcə, uşaqlıq boynunun iltihabnəticəsində xaricə doğru böyümüşdaxili qişası müayinədə erroziyakimi görünür. Qeyd etdiyimizkimi, erroziya iltihab nəticəsindəəmələ gəlir. Uşaqlıq boynununiltihabına səbəb olan mikroblarhamıya yaxşı tanış olan miko-plazma, xlamidiya və müxtəlifbakteriyalardır. Cinsi əlaqə za-manı uşaqlıq boynuna daxil olanbu mikroblar xronik iltihaba səbəbolurlar ki, bu da daxili qatın xaricədoğru böyüməsinə, yəni er-roziyaya gətirib çıxarır.

-Xəstəliyin əlamətləri han-sılardır?Çox vaxt xəstələrin heç bir şikayətiolmur və xəstəlik yalnız kontrolmüayinələrdə təsadüfən aşkaredilir. Bəzən, xüsusilə, cinsi əlaqəzamanı meydana çıxan az miqdar-da qanaxma və ağrı ola bilər. Erro-ziya diaqnozu qoymaq üçün gine-

koloji müayinə və baxış kifayətedir. Amma xəstəliyi xərçəngdənayırd etmək üçün sitoloji və yahistoloji analiz lazım ola bilər. Buanalizlərdən xərçəngönü xəstəlik-lərdən danışarkən bir daha bəhsedərik.

-O zaman gəlin xəstəliyinmüalicəsi haqqında danı-şaq. Amma əvvəlcə deyin,xəstəlik nə dərəcədə təh-lükəlidir, müalicə olunmaz-sa xərçəngə çevrilə bilərmi?

a is-lə Tibb

14 www.avismed.az

Rəşad SultanGinekoloq

HB Güvən klinikası

Uşaqlıq boynunun erroziyasıbəzən öz-özünə, müalicəsiz dəsağalır. Sağalmayan, geniş errozi-yalarda destruktiv müalicə me-todlarından istifadə edilir. Başqasözlə desək, xaricə doğru böyü-müş daxili epitel qatı elektroko-aqulyasiya, dondurma və ya dər-man maddələri vasitəsilə məhvedilir, daha sonra xarici qat həminnahiyəyə doğru böyüyərək nor-mal toxuma halını alır. Amma bumüalicələri tətbiq etməzdən qa-baq erroziyanın xərçəng olmadı-ğından əmin olmaq, bu məqsədləuşaqlıq boynundan yaxma götü-rüb sitoloji analizə göndərməklazımdır. Yəni, əslində erroziyaxərçəngönü xəstəlik deyil və heçvaxt xərçəngə keçmir, ammaxərçəng də erroziya şəklindəmeydana çıxa bildiyi üçün bun-ları bir-birindən fərqləndirməklazımdır.

-Söylədiklərinizdən eləbaşa düşmək olur ki, bütünerroziyalı xəstələrdən yax-ma götürmək lazımdır.Bəli, nəinki erroziyalı xəstələrdən,əslində ginekoloqa müraciət edənbütün xəstələrdən yaxma götürübsitoloji analiz etmək lazımdır. Xəs-tənin müraciət səbəbi nə olursaolsun, şikayəti olmadan, kontrolmüayinəyə gəlmiş xəstələrdən dəuşaqlıq boynundan yaxma götü-rülməsi məsləhət görülür. Məq-səd təkcə erroziyanı xərçəngdənayırmaqdan ibarət deyil. Məqsəd,ümumiyyətlə cəmiyyətdə uşaqlıqboynu xərçəngini hələ gizli mər-hələdə ikən aşkar edib müalicə et-məkdən ibarətdir.

-Xərçəngdən söhbət açıl-mışkən, uşaqlıq boynu xər-çəngi nədən əmələ gəlir vəbu xəstəlikdən necə qo-runmaq olar?Günümüzdə tam sübut olunub ki,uşaqlıq boynu xərçəngi viruslartərəfindən törədilir. İnsan papil-loma virusu ailəsinin müəyyəntipləri uşaqlıq boynu xərçənginintörədiciləri hesab olunur. Bu o de-mək deyil ki, uşaqlıq boynu xər-çəngi qrip, qızılca, məxmərək ki-mi insandan insana yoluxur. Əl-bə�ə ki, xərçəngi törədən viruslarinsandan insana keçir və keçməyolu da cinsi əlaqə vasitəsilədir.Bu yolla uşaqlıq boynunun keçidzonasına daxil olan viruslar hə-min toxumada məskən salıb artıbçoxalırlar. Bu yoluxmanın sonrakıgedişi isə müxtəlif cür ola bilir.Xəstələrin çoxunda virus heç birəlamət vermir və bir müddətdənsonra orqanizmin immuniteti sa-yəsində toxumadan təmizlənir.Bəzi hallarda isə virus toxumada

uzun illər qala bilir. Toxumadaqaldığı müddətdə özünü hər han-sı əlamətlə biruzə verməsə də,hüceyrələrdə yaratdığı dəyişik-liklər xərçəngin yaranma prose-sinə başlanğıc verə bilir. Belə hal-larda virusun orqanizmə daxil ol-duğu andan xərçəng əmələ gəl-məsinədək 10 ilə yaxın zaman ke-çir. Bu zaman aralığında uşaqlıqboynu toxumasındakı dəyişiklik-lərə xərçəngönü prosses deyirik.Belə ki, bu mərhələdə xəstəliyitam müalicə etmək, xərçəngə çev-rilmədən, orqanizmi bu ağır xəs-təlikdən xilas etmək mümkündür.

-Yəqin ki, xəstəliyi erkənmərhələdə aşkar etmək dəməhz uşaqlıq boynundanyaxma götürməklə müm-kündür.Bəli, tamamilə doğrudur. Uşaqlıqboynundan yaxma götürməkdəməqsədimiz də xərçəngönü mər-hələdə xəstəliyi yaxalamaqdanibarətdir. Bu metod ilk dəfə Pa-

15www.avismed.az

panikolau adlı patohistoloq tə-rəfindən tətbiq olunduğuna görəalimin adı ilə Pap-test adlanır. Xü-susi fırça ilə uşaqlıq boynunun xa-rici səthi və uşaqlıq yolundan yax-ma götürüldükdən sonra sitolojianalizdə yaxmadakı hüceyrələraraşdırılır və xərçəngönü prosesəcəlb olunmuş hüceyrələr varsa,qeyd edilir. Bu atipik hüceyrələrinyaxmada aşkar edilməsi o deməkdeyil ki, xəstədə xərçəngönü xəs-təlik var. Başqa sözlə desək, Pap-test diaqnostik baxımdan 100% in-formativ bir test deyil, amma bizəşübhələnməyə imkan verdiyinəvə sonrakı diaqnostik metodlaraəl atmağa sövq etdiyinə görə çoxqiymətli bir metoddur.

-Deməli, Pap-test bir şüb-hələnmə metodudur, birxəbərdarlıq testidir. Bəs də-qiq diaqnoz necə qoyulur?Pap-test müsbət çıxarsa,sonrakı müayinə metodlarıhansılardır?Pap-testin nəticəsində atipik hü-ceyrələr tapılarsa, sonrakı addımkolposkopiya olmalıdır. Kolpos-kopiya uşaqlıq boynunun kolpos-kop adlanan xüsusi optik sistemləböyüdülüb nəzərdən keçirilməsimetodudur. Bu cihaz vasitəsiləuşaqlıq boynunda xərçəngönü sa-hələri böyüdülmüş halda gözləgörə bilirik və bu sahələrdən biop-siya götürmək imkanı əldə edirik.Əlbə�ə ki, xərçəng diaqnozu an-caq biopsiya ilə qoyulur. Yəni, to-xuma parçalarının mikroskop al-tında tədqiq edilməsi ilə. Xərçəngkimi xərçəngönü xəstəlik diaq-nozu da ancaq biopsiya ilə qoyula

bilər. Beləliklə, Pap-test və kolpos-kopiyadan sonra son söz biopsi-yanındır. Biopsiya metodları müx-təlifdir. Uşaqlıq boynu kanalınınxarici dəliyinin 4 ayrı nöqtəsindənbiopsiya götürmək empirik metodkimi artıq çox da istifadə olunmur.Kolposkopiya altında zədələnmiştoxuma sahəsini görərək həminnahiyədən biopsiya götürmək ilkbaxışda məntiqli görünən metod-dur. Amma onu da yaddan çıxar-maq olmaz ki, xərçəngönü dəyi-şikliklər çox vaxt nəinki gözlə, heçkolposkopiya ilə də görünə bilmir.Buna görə də uşaqlıq boynu kana-lının xarici dəliyini 360 dərəcə gö-türmək daha çox tövsiyə olunur.Bu metoda konizasiya deyilir.

-Bu metod necə həyata ke-çirilir?Konizasiya kiçik bir əməliyyatdır.Narkoz altında silindrik bir orqanolan uşaqlıq boynundan konusşəklində bir parçanın kəsilməsişəklində icra edilir. İki cür koniza-siya metodu vardır: soyuq və istikonizasiya. Soyuq konizasiya cər-rah bıçağı ilə edildiyi halda istikonizasiyada bu məqsədlə xüsusiolaraq hazırlanmış, ilgək forma-sında olan elektrokoaqulyasiyabıçağından istifadə edirik. İsti ko-nizasiyanın üstün cəhəti odur ki,elektrokoaqulyasiya bıçağı toxu-maları kəsərkən eyni zamanda dayandırır, bu da qanaxmanın mini-mal olmasına və əməliyyatın dahaqısa sürməsinə imkan verir. Bu-nun sayəsində əməliyyat 5 də-qiqədən də qısa müddət ərzindəhəyata keçirilir. Əldə etdiyimizkonus şəklində toxuma parçasıpatohistoloji analizə göndərilir və

gələn cavab əsasında da sonrakıtaktika seçilir.

a is-lə Tibb

16 www.avismed.az

qalxanabənzər vəzi xəstəliyiBədənin atom bombası

Həkim, UR nədir? UR qalxanabənzər vəzinin müx-təlif səbəblər nəticəsində böyü-məsinə deyilir. Qalxanabənzərvəzi boynun ön nahiyəsində yer-ləşmiş, hormon əmələ gətirənkəpənəkşəkilli vəzidir. Bu vəziəmələ gətirdiyi hormonlarlaorqanizmi sanki element kimienerji ilə təmin edir. Qalxana-bənzər vəzi hormonlarının nor-madan artıq yarandığı vəziyyətəhipertireoidizm, normadan azyarandığı vəziyyətə isə hipoti-reoidizm deyilir. Hipertireo-idizmli xəstələrdə həddindənartıq hərəkətlilik, ürəkdöyün-mə, əllərdə əsmə, həddindən ar-tıq iştahanın olmasına baxmaya-raq çəkidə azalma, əsəbilik, tər-ləmə kimi şikayətlərə rast

gəlinir. Hipotireoidizm olanxəstələrdə isə hərəkətliliyin azal-ması, çəkinin artması, orqa-nizmdə suyun toplanması, də-ridə quruluq, qəbizlik kimi şika-yətlər tez-tez meydana çıxır.Qalxanabənzər vəzinin funksi-yasındakı pozğunluqlarla yanaşıstruktur dəyişiklikləri də rastgəlinir. Bütövlükdə və ya bir qis-minin böyüməsi ilə xarakterizəedilən xəstəliklərə isə düyünlüUR deyilir. UR-un yaranmasın-da müxtəlif faktorlar rol oynasada əsas faktorlar bunlardır:1. Yod çatışmazlığı və digər ətrafmühit faktorları2. İrsi faktorlar3. Orqanizmin fərdi xüsusiyyət-ləriBunlardan xüsusilə yod çatış-

mazlığının üzərində dayanmaqlazımdır. Tədqiqatlar insanlarıngündəlik tələb olunan yodunorta hesabla dörddə bir hissəsiniqəbul etdiyini göstərir. Yod ça-tışmazlığı olan Mərkəzi Avropaölkələrində fabriklərdə bişirilənçörəklərə və süfrə duzuna yodəlavə etməklə yod çatışmazlığıilə əlaqədar yaranan UR prob-leminin böyük bir hissəsi həlledilib.UR xəstəliyi olmayanfərdlərin profilaktik məqsədləyod qəbul etməsi aktual bir mə-sələdir. Əks təqdirdə UR xəs-təliyi olan xəstə bundan xilas ol-maq məqsədi ilə yod qəbul et-dikdə bunun xeyirdən çox ziya-nı olur.

Qalxanabənzər vəzi nədirvə hansı funksiyaları

Bəşəriyyət yaranandan in-sanlar üçün qorxu yaradan,daim fəlakətə, faciəyə səbəbolan bir çox xəstəliklərmövcud olub. Bunlardan birçoxu tarixə çevrilib, get-dikcə yerini başqa cürxəstəliklərə verib. Bu xəstə-liklərdən biri də UR deyilənqalxanabənzər vəzixəstəliyidir. Bəs, o qədər dəqorxulu görünməyən, lakinmüalicə olunmadığı təqdirdəbir sıra fəsadlara yol açanbu xəstəlik haqda nə bilirik?Məhz bu səbəbdən qalxan-abənzər vəzi ilə əlaqədartez-tez verilən suallarla bağlıhəkimlə söhbətləşdik.

Yusif HacıyevQulaq, burun, boğaz vəbaş beyin cərrahı

HB Güvən klinikasıwww.lor.az

17www.avismed.az

yerinə yetirir? Yaratdığıxəstəliklər hansı əlamətlər-lə özünü göstərir?Qalxanabənzər vəzi boyundanəfəs borusunun bilavasitə önün-də yerləşən və qalxanabənzər vəzihormonlarını ifraz edərək or-qanizmdə sinir sistemindən həzmsisteminə qədər demək olar ki, bü-tün orqan və sistemlərin fəaliyyə-tini tənzimləyən bir orqandır. Beləvəzilərə daxili sekresiya vəzilərideyilir. Bu vəzilərin xəstəlikləri iləməşğul olan sahəyə endokri-nologiya, cərrahiyəsinə də en-dokrin cərrahiyə deyilir.Qalxanabənzər vəzinin böyümə-sinə UR deyilir. 60-cı illərdəki kimiboynunda çox böyük şişkinliklərləhəkimə müraciət edən xəstələrəindi çox nadir hallarda rast gəlinir.Müasir dövrdə onların yerinəümumi check up zamanı aparıl-mış ultrasəs müayinəsi və ya pal-pasiya nəticəsində təsadüfən aş-karlanmış düyünlərə isə çox tez-tez rast gəlinir. Bunlardan başqabir də funksiya pozğunluqları var.

Qalxanabənzər vəzininfunksiyasının pozulmasınecə hiss edilir?Qalxanabənzər vəzinin hormonifrazını nəzarətsiz olaraq artırmasıhipertireoidizm adlanır ki, bu ca-

vanlarda arıqlama (iştahanın art-masına baxmayaraq), yaşlı xəs-tələrdə ürək döyünmə, əllərinəsməsi, tərləmə, istiyə dözümsüz-lük, əsəbilik, qadınlarda menstru-asiya pozğunluqları, saçların na-zikləşməsi və tökülməsi, ishalşikayətlərinə səbəb olur. Daha çoxrast gəlinən hipotireoidizm, yənilazım olduğundan daha az hor-mon ifrazı zamanı bədəndə, xü-susilə də üzdə şişkinlik, mayetoplanması, çəkinin artması, qə-bizlik, menstruasiya pozğunluq-ları, saçların qalınlaşması və tö-külməsi, dəridə quruluq, soyuğadözümsüzlük, hərəkətlərdə vəağır hallarda zehni funksiyalardaləngimə müşahidə olunur.

Qalxanabənzər vəzinin ilti-habının səbəbi nədir?2000-ci ildən etibarən duzların yo-dlaşdırılmasına başlamaqla gə-ləcək nəsilləri UR-dan qorumaqüçün çox vacib bir addım atıldı.Lakin bu proqramların tətbiq ol-unduğu bütün ölkələrdə olduğukimi (Argentina, İsveçrə) yodlaş-dırmağa başladıqdan sonrakı 20ildə qalxanabənzər vəzi iltihabıyəni tiroidit və bunun xüsusi birnövü olan Xaşimoto tiroiditi vəonun fonunda inkişaf edən qalxa-nabənzər vəzi xərçəngi 4-5 dəfəartır. Ona görə yodlaşdırılmış

duzdan körpələrin və inkişaf döv-ründə olan uşaqların istifadə et-məsi, yaşlıların isə xüsusilə dəqalxanabənzər vəzi xəstəliyi olan-ların yodsuz duzdan istifadə et-məsi daha düzgündür. Dolayısı iləyemək mətbəxdə duzsuz bişiril-məli, süfrədə isə iki duzqabı olma-lıdır; uşaqlar yodlaşdırılmış, bö-yüklər isə yodlaşdırılmamış duzistifadə etməlidirlər.

Qalxanabənzər vəzi xəstə-liyinin erkən aşkarlanmasıüçün nə etmək lazımdır?Bütün check up proqramlarınaqalxanabənzər vəzi hormonları-nın miqdarının ən həssas göstəri-cisi olan TSH hormonunun qandatəyini və qalxanabənzər vəzininultrasəs müayinəsi daxil edilmə-lidir. Bundan başqa, əhalininsağlamlığını yoxlamaq məqsədiilə aparılan kütləvi müayinələrəsüd vəzinin xərçəngi üçün mam-moqrafiya və ya uşaqlıq xərçəngiüçün yaxma sınağı daxil edildiyikimi qalxanabənzər vəzinin ultra-səs müayinəsi və iynə biopsiyasıda bu müayinələrə daxil edilmə-lidir.

Qalxanabənzər vəzi xər-çəngi ilə bağlı son statisti-kalar nəyi göstərir?ABŞ-da 2005-ci il qalxanabənzərvəzi xərçəngi ili elan edilib. ABŞ-da dərc olunan Thyroid jurnalınınaprel nömrəsində (www.thyro-id.org) bununla bağlı rəqəmlər be-lədir:-2005-ci ildə diaqnoz qoyulacaqtəqribən 25000 qalxanabənzər vəzixərçənginə tutulmuş xəstə sayı1995-ci ildən indiyə kimi hər il di-aqnoz qoyulmuş xəstə sayındaniki dəfə çoxdur.

a is-lə Sağlamlıq

18 www.avismed.az

-90-cı illərdə bütün xərçəng xəstə-likləri arasında 14-cü yeri tutanqalxanabənzər vəzi xərçəngi 2000-ci illərdə sürətlə artaraq 7-ci yerəyüksəldi.- qadınlarda illik 4%, kişilərdə illik2% artma tempi ilə qalxanabənzərvəzi xərçəngi bütün xərçənglərarasında ən sürətli artan xərçəngnövü oldu.-qadınlarda daha tez-tez rast gə-linməsinə baxmayaraq kişilərdəölümə səbəb olan xərçənglər ara-sında ən sürətlə artan xərçəng qal-xanabənzər vəzi xərçəngi olduğuməlum oldu.

Qalxanabənzər vəzi xər-çəngi ilə əlaqədar Çernobılqəzasından çox bəhs edilir.Bunun təsirləri hələ də da-vam edirmi?Çernobılda sızan maddə radioak-tiv yod olduğu üçün qalxanabən-zər vəzi və xüsusilə də inkişafdövründəki uşaqlar bundan çoxtəsirləndilər. Doza çox yüksəkolduğu üçün xərçəng 4-5 il ər-zində yarandı və kütləvi müayi-nələrlə minlərlə uşaq erkən dövr-də diaqnoz qoyularaq əməliyyatedildi və xilas edildi. O dövrdəkiuşaqlar indi yetkin insanlar ol-duğu üçün biz o dövrdə o ərazi-lərdə yaşamış insanlarda qalxana-bənzər vəzi xərçəngi aşkarladıqdaxəstəliyin sonradan yarandığınıyoxsa o dövrdə müayinə olunma-dığı üçün o illərdən qaldığını mü-əyyənləşdirə bilmirik. Bu möv-zuya bütün dünyanın əksinə əhə-miyyət verməyən, hə�a əhəmiy-yət verilməsinə istehza ilə yanaşanbütün məsul şəxslər əslində bö-yük bir cinayət işləyiblər.

Qalxanabənzər vəzi xəstə-liklərində hansı diaqnostik

cihazlardan istifadə edilir?Əvvəllər qalxanabənzər vəzi hor-monlarının təyini və qalxanabən-zər vəzi ssintiqrafiyası istifadə edi-lirdisə müasir dövrdə ssintiqrafiyaqalxanabənzər vəzinin normadanaz və ya çox çalışdığını müəyyən-ləşdirmək üçün istifadə edilir.Düyünlər və qalxanabənzər vəzixərçənginin təyini üçünsə dahahəssas metod olan ultrasəs müayi-nəsinə üstünlük verilir.

Qalxanabənzər vəzidəki tö-rəmənin xoşxassəli, yoxsabədxassəli olduğunu necətəyin etmək olar?Heç bir əlavə təsiri olmayan iynəbiopsiyası ilə törəmədən biopsiyagötürülür və patoloq tərəfindənmüayinə olunur. Nəticə xoşxassəliolarsa bunun düzgün olma eh-timalı 95%, bədxassəli olarsa düz-gün olma ehtimalı 99%-dir. Bunagörə xüsusilə də az təcrübəli cər-rahların əməliyyatdan sonra göz-lənilməz nəticələrlə qarşılaşma-maları üçün iynə biopsiyasını həryerdə tövsiyə edirik.

İynə biopsiyası təmiz çıxanxəstələr əməliyyat edilmə-dən nəzarətə götürülə bilər-mi?Çox kiçik risk olsa da nəzarətəgötürülə bilər. Düyün böyüməyədavam edərsə və təzyiq hissi yara-dacaq qədər böyüyərsə hər zamanəməliyyat edilə bilər. Amma en-dokrin cərrahiyyənin əsasməqsədi xoşxassəli düyünlərideyil, bu düyünlərin daxilindəgizlənmiş qalxanabənzər vəzixərçəngini tapmaq olmalıdır.

Qalxanabənzər vəzi düyü-

nünün və ya xərçənginincərrahi müalicəsi necə apa-rılır?Qalxanabənzər vəzi xəstəlikləri-nin müalicəsi tamamilə komandaişidir. Endokrin cərrah, endokri-noloq, radioaktiv təbabət üzrəmütəxəssis, şüa diaqnostikası hə-kimi və patoloqdan ibarət koman-da xəstə haqqında “eyni dildə da-nışaraq” və daimi ünsiyyətdə ola-raq ən düzgün qərarları verə bilər-lər. Qalxanabənzər vəzi xəstəlik-lərinin mürəkkəbliyi bu sahəninhəkimlərinə başqa bir sahə iləməşğul olmağa imkan vermir vəancaq bu şəkildə xəstəyə və xəs-təliyə tam diqqət cəlb etmək olur.Qalxanabənzər vəzi cərrahiyəsinaxış vurmaq kimi zəriflik, diqqətvə həssasiyyət tələb edir. Xüsusilədə səs telləri və yaxınlıqda yerləş-miş qalxanabənzər ətraf vəziləriqorumaq məqsədi ilə çox diqqətliişləməklə yanaşı əməliyyatdansonra xəstəliyin təkrarlamaq ris-kini də sıfıra yaxınlaşdırmaq la-zımdır.2004-cü ildən etibarən son texno-logiyaların da köməyi ilə artıq bo-yunbağı şəklində tikiş izinə səbəbolan metodun əvəzinə təqribən 2,5smlik kəsiklə tətbiq etdiyimiz qa-palı metod qadınlarla yanaşı kişi-lərin də seçimi olmuşdur. Bu me-toda istər kosmetik cəhətdən, is-tərsə də əməliyyatdan sonra bo-yun hərəkətlərinin tez mümkünolması və şişin olmaması kimi fak-torlar səbəbindən üstünlük verilir.

19www.avismed.az

a is-lə İşgüzar qadın

www.avismed.az

oyadınız Azərbay-canın ilk qəzetçisi,ilk jurnalisti Həsən

bəy Zərdabinin soyadı iləeynidir. Bu sizin üçün nədeməkdir? Zərdabi soyadını daşımağım cox

qüruvericidir. Uşaqlıqdan müəl-lim olmaq arzusunda idim. Allahda arzuma catdırdı. Yazmaq daailədən gələn bir vergidir. NənəmRəbiyyə xanım Mirzəxanova Zər-dabi Azərbaycanın ilk qadın qəzetbaş redaktoru olub. Atamı çox er-kən itirmişəm, 1 yaşım olanda.Sonralar gözəl şerlərini oxumuş-dum. Bu barədə danışanda coxkövrəlirəm. Hamısı çox dəyərli in-sanlar idi, həm mənim ücün, həmAzərbaycan üçün.

-Ailəniz haqqında danışar-dınız.Övladlarım televiziya rejissorlu-ğu ixtisasını seçdilər. Nərgiz ailə-lidir. Türkiyənin tanınmış ailələ-rindən olan Hatipoğlu ailəsiningəlinidir. TRT AVAZ da calışır.Həm rejissor, həm də aparıcıdır.Ankarada yaşayır. Nərgizin tele-viziyada calışmasında və təkmil-ləşməsində İctimai televiziyanınçox böyük rolu var. Bunun üçünhər zaman çox hörmət etdiyim İs-mayıl Ömərova bir təşəkkür bor-cum var. Oğlum Hüseyin AzadAzərbaycan Televiziyasında dubl-yaj şöbəsində səs rejissorudur. Hərikisindən də çox razıyam. Xeyirlivə çox tərbiyəli övladlardır. Ailə-mizin və soyadımızın layiqli da-vamçılarıdır.

-Özünüzü hansı vaxtlarxoşbəxt hesab edirsiniz? Mən səmimi bir etiraf edim. Biradama faydam toxunanda xoş-bəxtəm. Təzə bir kitabım olandaxöşbəxtəm. Gözəl bir muğam kon-sertində olanda xöşbəxtəm. Dost-larım çoxdur, sənət adamlarıdırçoxu. Respublikanın əməkdar ar-tisti Gülüstan Əliyeva cox yaxınrəfiqəmdir. Respublikanın Xalq

artisti Mələkxanım Əyyubova 30illik dostumdur. Tarzən ProfessorMöhlət Müslümovla ailəvi dos-tuq. Onlarla vaxt keçirmək də mə-ni xöşbəxt edir.

-Ailənizə vaxt ayırmaqdaçətinlik çəkmirsiniz? Ailəmə çox vaxt ayırıram, evi birkitabxanaya cevirmişəm. Vaxtı-mın çoxu evdə keçir. İki ildir Tür-kiyədə çap olunan "FİKİR, SƏ-NƏT VƏ ƏDƏBİYYATDA TÖRƏ"dərgisinə Azərbaycan təmsilçisisecilmişəm. Azərbaycan mədəniy-yəti, yazarları və şairləri haqda ya-zılar yazıram, dərgiyə yollayıram,sevə-sevə oxunur. Mikayıl Müşviqhaqqındakı yazım İlin Yazısı se-

Bir adama faydam toxunanda

S

xoşbəxtəm”

”

Rəbiyət Zərdabi

20

“Avislə İşgüzar” rubrikasının qonağı mədəniyyətşünas,Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Univer-

sitetinin müəlliməsi Rəbiyyə Zərdabidir.

21www.avismed.az

çildi. İncəsənət Universitetindədərslərim və dərgi əsas işlərimdir.Qalan vaxtımı ailəmə sərf edirəm.Şükür Allaha narazıçılıq yoxdur.

-Gənclərlə işləmək sizi yor-mur ki? Yormur, yorğunluq hissi mənəyaddır. Dincəlməyə də vaxtımolur. Musiqi dinləməyə də kitaboxumağa da, gənclərlə işlədiyimüçün onların enerjisi mənə də ke-çir.

-Sizcə, yalnız işləyən qa-dınlar baxımlıdırmı? Qadın işləsə də işləməsə də müt-ləq özünə baxmalıdır. Özünə bax-mayan qadın tənbəldir.

-Gözəl qadın necə olmalı-dır?

Gözəl qadın mənim ücün rəhmliolandır, ailəsinin başını uca edən-dir, savadlı olandır, cəmiyyətə xe-yiri dəyəndir. Gözəllik nisbidir,xeyiri olmayan gözəllik nəyiməgərəkdir....

-Yeməklərinizi bəyənirlər-mi? İnanın tərif kimi cıxmasın, çox gö-zəl yeməklər bişirirəm. Ev işlərinisevirəm, ancaq bütün günümü dəişlərimə sərf edirəm. Uşaqlıqdanvaxt bölgüsü aparmağı bacarıram.Ailənin tək övladı idim, ancaqmütəvazi bir ailədə böyüdüm,sadə və gözəl insanlardan tərbiyəaldım. Nənəm bunun sübutudur.

-İlk uğurunuz hansıdır? 10 yaşında yazım Moskvada bi-rinci yer tutdu və Kubada bir həf-təlik tətil qazandım, Fidel Kas-tronun qonağı olmuşam. 15 SovetRespublikasından Azərbaycandanmən getmişdim.

-Şansa inanırsınızmı? Bir filosof var deyir ki şansainanıram, çünki sevmədiyim in-sanların müvəffəqiyyətini necəizah edərdim. Təbii ki, şans olur,ancaq ağıl və isdedad birincidir.

- Xoşbəxtsinizmi? Xöşbəxtlik anidir, olur və bitir.Ailəmdən cox adam itirmişəm.Onların itkisi cox ağırdır. Bu ya-xında çox yaxın bir dostumu itir-dim yazar Ceyhun Nağı. Çoxüzüldüm. Yəni, xöşbəxt də olu-ram, pis olduğum vaxtlar da olur.Yarı-yarıya, tam xöşbəxtəm de-səm, yalan olar.

-Həyatda məqsədinizə çat-mısınızmı? Çox məqsədlərə nail olmuşam.Universiteti bitirdim, müəllimoldum, övlad yetişdirdim. Çalı-şırlar, tələbələrim də məni cox se-vir. Dünyanın 4 bir yanından zəngvururlar. İnsan nə istəyə bilər ki,?Sevdiyim işdəyəm, yazılarım ox-unur. Təbii ki, məqsədimə çat-mışam.

-Çox yorulmursunuz ki? Müəllim kimi yorulmuram, ancaqyazı yazanda yeni-yeni fikirlərgəlir ağlıma, axtarışlar və s. Müş-viq haqqında Türk oxucusuna ya-zı yazanda çox ağladım. OnunKKB zindanındakı rəsmləri, istin-taq ifadələri... Hüseyin Cavidi dəTürk oxucusuna tanıdanda əziyyəticox oldu, ancaq nəticəsi yaxşı oldu.

-Gözəl qalmaq üçün nəedirsiniz?Gözəl qalmaq üçün nə lazımdıredirəm. Zarafat edirəm ancaq va-sitələrdən istifadə edirəm. Yuxuəsasdır, nə olur-olsun, gündüzləriiki saat yatıram.

-Hobbiniz nədir? Yemək bişirmək mənim hob-bimdir. Bu barədə təvazökar ol-mayacağam bişirdiyim yeməkləradla bilinir. Qarabağ yeməklərinidə cox gözəl bişirirəm. Nənəmqarabağlı idi, Ağdamdan. Ağdamxanımları da çox qabiliyyətlidirlər.

-Azərbaycan xanımı necəolmalıdır? Azərbaycan xanımının diqqətəçox ehtiyacı var. İstər dövlət tərəf-dən, istər ailəsi tərəfindən. Əlil xa-nımlara da xüsisi diqqət olmalıdır,bu barədə bir az gileyliyəm.

-Xanımlara nə sözünüz var? Bütün xanımlara vicdanlı vəvətənpərvər olmağı arzu edirəm!

a is-lə Şəfa

on illər ərzində xorultuvə yuxunun obstruktivapnoe sindromu (YOAS)diggət mərkəzindədir.

Əhali arasında yetişkin şəxslərdə(əsasən 30-35 yaşdan yuxarı) dahaçox rast gəlinir. Nəticədə bu pa-tologiya ayrı bir xəstəlik - Ronx-opatiya olaraq ayrılmışdır. Xorul-damağa ağız-udlağın yumşaq to-xumalarının vibrasiyası səbəb olurvə yuxu zamanı havanın yuxarıtənəffüs yollarından çətinlikləkeçdiyini göstərir. Xoruldama za-manı özünə məxsus səs yaranır.Xorultu əsasən dərin yuxu zama-nı insanın arxası üstə uzandığıvəziyyətdə baş verir. Bu zamannəfəs almada asanlıqla vibrasiyaedən yumşaq damağın tam bo-şalması üçün optimal şərait ya-ranır.

Əvvəlcə yuxarı tənəffüs yollarınınnormal anatomik və fizioloji xü-susiyyətlərinə nəzər yetirək. Yuxa-rı tənəffüs yollarına nələr daxildir:Burun və burun boşluğu, burun-udlaq, qırtlaq. Tənəffüs yolu bu-run boşluğu ilə başlanır. Havaburun boşluğundan burun – ud-lağa, oradan ağiz boşluğu ilə əla-qəli olan qırtlağa keçir. Ona gorədə insan yalnız burnu ilə deyil,həmçinin ağzı ilə də tənəffüs edəbilir.Beləliklə, aşağıdakı xəstəliklər za-manı xorultu və YOAS yaranır:1) burun tənəffüsünün pozulma-sına gətirib çıxaran, burun boş-luğunda anatomik və fizioloji də-yişiklər;2) burun-udlaqda anatomik və fi-ziolji dəyişikliklər;3) yumşaq damaq və damaq dilçə-

yinin selikli qişasının hiperplazi-yası;4) ağız-udlağin limfoadenoid tö-rəmələrinin hiperplaziyası;5) insanın artıq bədən çəkisi ol-duğu zaman udlağın selikaltı tə-bəqəsində piy yığıntıları;6) ağız-udlağın əzələ aparatınınneyrogen çatışmazlığı;Xorultuya, həmçinin, genetikamillər və ətraf mühitin təsiri dəmeyl yaradır. İnsanın yaşı artdıqcaudlağın yumşaq toxumalarınıntonusu azalır və xorultunun yal-nız tezliyi deyil, həm də ifadədərəcəsi artır.Xorultunun və YOAS-in mexaniz-mi: yuxuya gedərkən burun-ud-laq və ağız-udlaq əzələləri boşalır.Əvvəlcə tənəffüs yolları divar-larının bir-birinə dəyməsi səbə-bindən xorultu əmələ gəlir, dahasonra isə ağız-udlağın divarlarıenir və ağ ciyər ventilyasiyası kə-silir. Nəticədə 20-90 san. ərzindəinsanda tənəffüs dayanır. Bu isəhipoksiyaya gətirib çixardır. Hi-poksiyadan bütun toxuma və or-qanlar əziyyət cəkir. Neqativ in-formasiya beyinə çatır və onu qı-cıqlandırır. Bu anda insan xorul-dayır, tənəffüs yollarını “açır”, 6-7nəfəs alır. Tənəffüsun dayan-masının bu cür epizodları bir gecəərzində 400 – 700 dəfəyə qədər olabilər. Bu da gecə yuxusunun po-zulmasına və səhər yuxuculluğagətirib çıxarır. Xorultu, YOAS və fəsadlarının di-aqnostikasının ən informativ

XORULTU

S

problemi və onun həlli

22 www.avismed.az

metodu – Polisomnoqrafiyadır;polisomnoqrafiya – yuxu zamanıorqanizmin müxtəlif funksiya-larının kompleks monitorinqidir.Amma bu metodun öz nöqsanlarıvar – onun YOAS-ın konservativvə cərrahiyə müalicə nəticələriüzrə dinamikada təkrar tədqiqat-ların keçirilmə zərurəti ilə əla-qədar olan yüksək qiyməti və çoxzəhmət tələb etməsidir.Xorultu və YOAS-in müalicəsi –ümumi (profilaktik) və xüsusi(müalicəvi) tədbirlərə bölünür;onlar da, öz növbəsində, konserv-ativ və cərrahi müalicə metod-larına ayrılırlar. Əsas məqam ilknövbədə rinoskopya zamanı aşkaredilir. Burun tənəffüsün çətinləş-

məsinə imkan yaradan və nəfəs al-mağa böyük müqavimət yaradansəbəblər – burun çəpərininəyriliyi, burun konxalarınin hiper-trofiyası, polipoz sinusit, damaqbadamcıqlarınin ( tonzilla) hiper-plaziyası, burun-udlağın kistası,piylənmə zamanı udlağın selikliqişaaltı təbəqəsində piy toxuma-sının yığıntıları, burun-udlağınxoşxassəli və bədxassəli törəmə-ləri. Bütün sadalanlar yumşaq to-xumaların vibrasiyası və xorul-tunun əmələ gəlməsi ilə müşayətolunur.Xəstəliyin müalicəsi səbəbinə görəaparılır:-bədən çəkisinin azalması;-siqaretdən imtina etmək;-alkoqol, trankvilizator və yuxugətirici preparatların qəbulunun(xüsusuilə də, gecə) dayandırıl-ması;-yuxu zamanı bədənin vəziyyə-tinin dəyişməsi;-CPAP – terapiya( ing.dil. “contin-uous aitway pressure”) – ən effek-tiv konservativ müalicə meto-dudur. Buruna hava keçirməyənmaska bərkidirlər, onun içərisindəmini – ventilyator vasitəsilə artıqtəzyiq yaradırlar. Pacientlər müa-licənin artiq birinci gecəsi yaxşı-

laşma hiss edirlər. Amma bu me-todikanın nöqsanı odur ki, o, yal-nız kompensator xarakter daşıyır,yəni YOAS-nun sağalmasınagətirib çıxarmır.Cərrahi metodlar – lazerdən, krio-cərrahiyədən, radiocərrahiyədənistifadə etməklə aparılır. Uvulo-palatoplastika – yumşaq damaqdaxüsusi tikişlərin qoyulması əmə-liyyatıdır.Yüngül dərəcəli xəstəlikdə 98%,ağır xəstələrdə 60% effekt verir.Son illər yumşaq damaq və bu-run-udlaqda yeni minimal invazivcərrahiyə metodları işlənib-hazır-lanmışdır. Onların üstünlükləri:ətraf toxumaların zədələnməsiniazaldan qoruyucu kəsik, yaxşı ko-aqulyasiya effekti, yara divarla-rının nekrozunun olmaması, onuntez sağalması, əməliyyat texnika-sının sadəliyi.Beləliklə, xorultu, xüsusilə də, yu-xunun obstruktiv apnoe sindromuilə müşayət olunan forması – ki-fayət qədər yayılmış xəstəlikdir ki,bu zaman hipoksiyadan organiz-min bütün orqan və sistemləriəziyyət çəkir. Bu patologiya yal-nız tibbi deyil, həm də sosial prob-lemdir və vaxtında aşkar edilibaradan qaldırılması vacibdir.

zz

zz

zzz

Lalə SeyfullayevaHB Güven klinikası

Həkim, otorinolarinqoloq- LOR

Z

-Murad, idman sənin üçün nədeməkdir?Uşaqlıqdan idmanla məşğul oldu-ğuma görə bu suala cavab verməkmənim üçün çətin deyil. İdmanmənə görə yaşamaq, nəfəs almaq,dünyanı görən göz deməkdir.Mən həyatı idmansız təsəvvür edəbilmirəm. İdmansız yaşamaqcanlı ikən ölmək deməkdir mənimüçün. Ən başlıcası isə idman mə-nim üçün vətənə olan sevgimdir,bayrağımdır, himnimdir .

-Neçə yaşından idmanla məşğulolursan?Mən uşaqlıqdan idmanla məşğulolmuşam. İdmanın bu növünəolan marağım lap uşaq yaşlarım-dandır. Valideyinlərimin və müəl-limlərimin köməkliyi ilə mən id-manın bu növünə yazıldım. 14 ya-şımdan etibarən yüngül atletikailə məşğulam.

-Niyə peşəkar idmançı olmaqqərarına gəldin?Uşaq vaxtlarımda peşəkar idman-çılarımızı görür, onların necə al-qışlarla qarşılandıqlarının şahidiolurdum. Belə vaxtlarda özümözümü tanıya bilmirdim. Özümü

onların yerində təsəvvür edirdim.Mən də himnimizi səsləndirmək,bayrağımızı yüksəklərə qaldır-maq istəyirdim. Məhz elə bunagörə də bu qərara gəldim.

-Fəxri kürsüyə qalxanda hansıhissləri keçirirdin? Bu elə bir hissdir ki, dillə ifadə et-mək çox çətindir. Bunu ancaq ya-şayan bilər.Həmin vaxt heç nə hiss etmirsən,sadəcə olaraq yüksəklərdə dalğa-lanan bayrağı, səslənən himnimizivə ucalan alqış sədalarını eşidə bi-lirsən. Bu hiss insanı qanadlan-

dırır, qürurlandırır. Görəndəki ta-nıdığın, tanımadığın insanlar ayaqüstündə vətənimin himnini din-ləyir, bayrağın yüksəklərdə dalğa-lanır, insan sevincdən göz yaş-larına hakim ola bilmir. Məşqlərərəfəsində çəkdiyin əziyyətləriunudursan. Mən bütün bunlaragörə müəllimlərimə minnətda-ram.

-Uduzmaq necə bir hissdir?Bilirsiniz yarışda uduzmaq o de-məkdir ki, sən bir ilini itirdin. Sənəolan inamı itirirsən. Adam evə be-lə getmək istəmir. Ancaq fikirlə-

Murad İbadullayev:

İdman mənə görə yaşamaq, nəfəs almaq deməkdir

“”

“Avislə idman” rubrikamızın bu dəfəki qon-ağı yüngül atletika üzrə “İlin idmançısı"seçilən Murad İbadullayevdir.

a is-lə İdman

24 www.avismed.az

şirsən ki, qələbə olan yerdə məğ-lubiyyət də olar.Əsas odur ki, ruh-dan düşməyəsən, məşqlərini da-vam etdirəsən, gələcək yarışlaradaha da inamla çalışasan. Ancaqbelə olanda sən məğlubiyyətiunudar, qələbə əzmi ilə çalışarsan.

-Adi vaxtlarını necə keçirirsən?Adi vaxtlarda kitab oxuyur, kom-püterlə məşğul oluram.

-Hansı üslubda geyinməyi xoşla-yırsan?Mən ancaq idman üslubunda ge-yinməyi xoşlayıram. Hə�a birziyafətə gedəndə də yenə də hə-min üslubda geyinirəm.

-Formada qalmaq üçün nə edir-sən?Formada qalmaq üçün yarışdanqabaq stabil məşqlər keçiririk.Məşqlərimizin sayını artırırıq. Eləməşqlər keçiririk ki, bundan sonramümkün deyil ki, formaya düş-məyəsən.

-Psixoloji cəhətdən yarışlara necəhazırlaşırsan?Özümdə qələbəyə inam hissi ya-radıram, bu da mənə kömək edir.

-Ailədə idmanla məşğul olan var-mı?Demək olar ki, hər kəs- atam,anam və qardaşım idmanla məş-ğul olurlar.

- Qida qəbulunda nələrə üstün-lük verirsən?Qida qəbulunda təbii ki, diqqətlioluruq ki, formamızı qoruyaq.Əsasən yağlı qidaları az yeyirik.Çünki onda əzələ yox, piy inkişafedir. Daha çox süd məhsulların-dan istifadə edirik. Ancaq ətdəndə hər gün istifadə edirik. Çünkiətdə kalori çoxdur. Meyvədən dəçox istifadə edirik.

-Bir az da uğurlarından danı-şardın.2008 –ci ildə Asiya çempionatındayeniyetmələr arasında birinci yertutdum. Dünya çempionatında2009-cu ildə cıxış etdim. Elə həminil də Avropa çempionatında çıxışetdim.2011-ci ildə Volqoqradda keçiri-lən “Qubernator” kubokunda işti-rak edərək birinci yeri tutdum.Yeniyetmələrin Azərbaycan rekor-dunu qazanıb 2011-ci ildə Avropaçempionatında 20 yaşlılar arasın-da ikinci yeri tutdum. 2010 cu ildəisə Kanadada Dünya çempi-onatında iştirak etdim. 2011- ciildə də yüngül atletika üzrə “İlinidmançısı” seçildim.

-Nə vaxtsa məşqçi kimi fəaliyyətgöstərəcəyini düşünürsənmi?Məşqçi kimi fəaliyyət göstərə bil-mərəm. Çünki müəllimlik çox çə-tin bir sənətdir. Ona görə də nəvaxtsa məşqçi kimi fəaliyyət gös-tərəcəyimi heç düşünməmişəm.

-Jurnalımızın oxucularına, yaşıd-larına hansı tövsiyyələrin var?Tənbəl olmasınlar. İndiki cavan-ların bir çoxu özlərini yalnız bugünki məşq üçün hazırlamasın-lar. Özlərini sabah üçün hazır-lasınlar. Belə olanda onlar irəliləyəbilərlər. Fiziki cəhətdən güclüolmaq lazımdır. Gənclərimizə ilkolaraq əzmkar olmağı arzula-yıram. İş insanın cövhəridir. Əziy-yət çəkirlərsə gec-tez onun bəh-rəsini görəcəklər. İstərdim ki,Azərbaycanımızı layiqincə təmsiletsinlər. 2012–ci ildə nailiyyət-lərimiz daha da çox olsun. Çünkinə qədər çox qələbəmiz olsa oqədər də çox tanınarıq. İdman əngözəl siyasətdir. Azərbaycana la-yiq gənclər olsunlar. Hər kəsə zə-dədən uzaq olmağı və uğurlar qa-zanmağı arzulayıram.

25www.avismed.az

a is-lə Ulduz

26 www.avismed.az

- Elnarə, özünüzü bir neçə cümləilə necə ifadə edə bilərsiniz?Sadə, təbii, səmimi, təvazökar...

-Necə oldu ki, bu sənəti seçdiniz?Təsadüf nəticəsində. Atamın ya-xın dostunun həyat yoldaşı qar-daşımın ad günündə bizdə ikənmənim pianoda çalıb-oxumağımıgördü və çox bəyəndi. Anama dadedi ki, gəl onu Vaqif Gərayza-dənin yanına aparaq.

-Sizin üçün sevgi nə deməkdir?Sevgi mənimçün sevmək vəsevilmək deməkdir, ancaq buradasöhbət tək kişi-qadın münasi-bətlərindən getmir təbii ki. Öv-ladlarımın, yaxınlarımın, doğma-larımın, kolleqalarımın sevgisi dəbuna misal ola bilər.

-Sizin üçün Show-business nə-dir?Adından göründüyü kimi showvə biznes.

-Sizin geyimlərinizi kim məs-ləhət görür?Hal-hazırda bütün məsləhətlərihəyat yoldaşım Rövşən Cahan-girov və Günel Sərdarqızı ilə edi-rəm.

-Plastik əməliyyatlara münasibə-tiniz necədir?Çox normal.

-Hansı müğənnilərə qulaq asır-sınız?Ümumiyyətlə, bir çoxlarını bəyə-nirəm, ancaq hazırda Göksel vəNil Karaibrahimgili dinləyirəm.

-Sizin üçün qadın gözəlliyi nə-dir?Qadın gözəlliyi təbiilikdir.

-Həyatda nədən qorxursunuz?Yaxınlarımı itirməkdən.

-Sizdə paxıllıq hissi varmı?Var əlbə�ə ki. Normal yuxu yatan-lara, havayı yeyənlərə, ömrü-gü-nü məzuniyyətlərdə keçənlərədəhşət paxıllıq edirəm.

-Xəyanətə münasibətiniz necə-dir?Yaxşı deyil.

-Hansı günləri həyatdan silməkistərdiniz?Şükür Allahın məsləhətinə. Alla-hın izni olmadan bir yarpaq beləyerə duşə bilməz. Heç bir günü-mü. Demək ki, belə məsləhət imişvə hər nə olursa, mütləq yaxşılığadoğrudur.

-Ən qiymətli əşyanız nədir?Açarlarım.

-Ən çox özünüzdə nəyi qiymət-ləndirirsiniz?İnsanlara qiymət verə bilmə qa-biliyyətimi.

-Sizcə müğənniyə təhsil vacib-dirmi?İndiki zamanda təhsil hamıyavacibdir, peyğəmbərimiz əbəs ye-rə deməyib, 1 saat elmlə məşğulolmaq – 60 il nafilə ibadətəbərabərdir. Bu əlbə�ə ki, təhsilindəbdə olmayan bir vaxtı üçündaha çox aktual idi, ancaq inditəhsil almayan elə bilirəm ki, yox-dur.

-İdealınız kimdir?Sizi bəlkə də pərişan edəcəm, an-caq ideal insan olmur. Qüsursuz bircə Yaradandır.

-Mümkünsə bir az yaradıcılığı-nızdan danışın.Yaradıcılıq fövqəl bəşəri bir pro-sesdir. Onun üçün kanalların açıqolması və antenalarımızın sağlamvə uzun olması lazımdır ki, yuxarıilə rabitə yaradıla bilsin və pozul-masın. Daha sonra isə bir az Allahvergisi və hər şey hazırdır.

-Ana olmaq asandır, yoxsa sənət-kar?Yəqin ki, ana olmaq, çünki bu sə-nətə kar olandan sonra, gərəközünü bütünlüklə ona həsr edə-sən, bu isə ana olan uçün çoxçətindir.

-Ürəyinizdə çox sirr var?Yox. Həkim mənə deyib ki,ürəyində heç nə saxlama (gülür).

"Qadın gözəlliyi təbiilikdir"Elnarə Xəlilova

Müğənni Elnarəni hamınız tanıyırsınız. Hər zaman gözəl mahnıları ilə bizi şövqləndirən bugözəl sənətçimizin müsahibələrini çox oxumusunuz. Ancaq bu dəfəki müsahibə daha fərq-lidir və Elnarənin sağlamlığa və gözəlliyə olan münasibətini ortaya qoyur. Eyni zaman-daonun hər zaman gözəl və təravətli qalmağa necə nail olduğunu öz dilindən eşidirik.

27www.avismed.az

Elnarə uşaqlıqdan oxumağı çox sevir.2000-cı ildə Vaqif Gərayzadənin trio-suna dəvət alıb. Qrupda çalışdığıvaxtlar Zülfiyyə Xanbabayevanın,Aygün Kazımovanın və bir çox uldu-zların bek vokalisti olub. Qrupdanayrıldıqdan sonra "Şərq Ulduzları" uşaqteatrında çalışıb. Sonradan "Elnarə vəonun dostları" qrupunu yaradıb. İlk mah-nısı "Sənsizəm" olub. Həmin il "Qəmotağı" adlı ilk klibi işıq üzü görüb. Bundanəlavə Özbəkistanda "Nəzakət", Azərbaycandaistehsal olunan "Məşədi İbad-97" filmlərində başrol alıb. İndiyə kimi 6 klibi işıq üzü görüb - "QəmOtağı", "Məhəbbət Payım", "Uzaqlara", "Yuxuluşəhər", "Çünki gəncsən", "Cibdə varsa pul". 2006-cıildə ailə həyatı qurub. Həmən o ildə “MəhəbbətPayım" adlı solo albomunu buraxıb. Evlidir. 3 uşağıvar.

-Siz mənə maraqlı bir insan kimi təsirbağışlayırsınız. Özünüzü necə xarak-terizə edərdiniz?Xarakteri maraqlı bir insan kimi.

-15 il əvvələ qayıtsaydınız həyata nə-dən başlayardınız?Bənövşə Uşaq Xorundan.

-Sağlamlıq üçün qidaların əhəmiyyətinə dərəcədədir?Birinci dərəcədədir təbii ki, ancaq pa-xıllıq, kin, hirs, acıq kimi neqativ hiss-lərə də arabir hakim olmaq lazımdır,çünki artıq sübut olunub ki, onlar dasağlamlığa ziyan edir və muxtəlif xəs-təliklərə səbəb olmasına zəmin yaradır.

Kilolarınızı kontrol etmək üçün nələrədiqqət edirsiniz?Yediyim karbohidratlara.

-Xanımlar üçün gözəllik tövsiyyənizvarmı?Var. Gözəllik ondur, doqquzu isə don-dur.

-Oxucularımıza arzularınız nədir?Arzum budur, boy atsınlar, yüksəlməyəcan atsınlar, uca zirvəyə çatsınlar, bircəHaqqa qovuşsunlar, halala haram qat-masınlar, dostu darda atmasınlar, yaxşı-yaman anlasınlar, mömin qəlbi qır-masınlar, dedi-qodu etməsinlər, bəndəhaqqı yeməsinlər, insana qiymət ver-sinlər, böyüyə hörmət etsinlər, övlad-larını sevsinlər, ana-ata, bacı-qardaş, öv-lad qədrini bilsinlər, bir-birini did-məsinlər, nifaq salıb gülməsinlər, bilmə-yəni öyrətsinlər, gəlməyəni gətirsinlər,günəş olub saralsınlar, bulud olub gö-yərsinlər, torpaq olub qaralsınlar, üstməqama yetişsinlər! Amin !!!

a is-lə Ulduz

28 www.avismed.az

Saç əkimindən Saç əkimindən 10 xəbər…..

1Saç əkimi nədir?Və hansı üsullahəyata keçirilir?

Tökülmüş saçların yeganə bərpa yoluolub,tüklərin daha sıx olan hissəsindən-ənsənahiyyəsi və iki qulaqarası hissəsindən sey-rəlmiş hissəyə transferi olaraq bilinir. Eyniseansda 10.000-15.000 saç telini son texno-logiya ilə əkmək mümkündür.FUE metodu ilə saç əkimi ən çox istifadə olu-nan saç əkimi metodudur. Bu lokal anas-teziya altında saçlı toxuma alınmadan, kəsik,tikiş izi olmadan saç köklərinin tək-tək alın-ması və əkimi prossesidir. Bu metodla əkilənsaçlar çox qısa müddətdə çıxmaya başlar vəheç tökülməzlər.

Kimlər saçəkdirə bilər?2

Müxtəlif tipli, xüsusilə kişi tipli saçtökülməsi olan istənilən insana saçəkimi əməliyyatı aparıla bilər. Buəməliyyatda yaş məhdudiyyətiqoyulmur. Ən sıx rastlanan yaşqrupu 25-50 yaş olsa da,ən aşağıyaş həddi 20 yaş olmaqla 70-77 ya-şa qədər olan insanlarda saç əkimiaparıla bilər. Həm kişilərdə, həmdə qadınlarda bu əməliyyat yaşın-dan asılı olmayaraq uğurlu nəti-cələr verir.

Saç əkimi haradavə kimlər

tərəfindən aparılır?

4Saç əkimi hansıüsulla aparılır?

Saç əkimi cərrahi əməliyyatdır və buəməliyatın plastik-estetik cərrahlartərəfindən aparılması vacibdir. Əmə-liyyat plastik cərrahın nəzarəti altın-da bu sahədə təcrübəsi olan insan-larla qrup şəklində həyata keçirilir.Saç əkimi əməliyyatı əməliyyatxana-da tam sterilliyə riayət etməklə apa-rılır .

Saç əkimində 2 üsul var :FUE veFUT metodları.FUT metod demək olar ki,artıqistifadə olunmur. FUE texnikasıdaha çox istifadə olunur, bu me-todla daha təbii saçlar əldə et-mək olur .

a is-lə Estetika

30 www.avismed.az

3

Saç əkimində genetik baxımındantökülməyə daha dayanıqlı olanhissədən-ənsə nahiyyəsi və ikiqulaqarası sahədəki tük köklərin-dən istifadə olunur. Buna görə dədolayısıyla əkilən saçlar tökülmə-yə daha dayanıqlı olur və tökül-mürlər.

Saç əkimi əməliyyatı 4-8 saat da-vam edən əməliyyatdır. Bu əkimaparılacaq açıq sahədən və əki-ləcək tük sayından da asılıdır. 2gün ərzində öz sosial həyatınızadönə bilərsiz. Əgər əməliyyat qəra-rı vermiş insan bu əməliyatı çevrə-sindəkilərdən gizli saxlamaq istə-yirsə, bu onun toplam 10-15 günü-nü alacaq.

Əməliyyat sonrasında əkim aparı-lan bölgədə qırmızı qabıqlanmalarolur. Əkimdən sonra gündə 1dəfəolmaqla 7-10 gün ərzində saçlarınyuyulması proseduru aparılır. Bu-nunla da qabıqlar tökülür və yarasahəsində yaxşılaşma mərhələsi

başlayır. Qabıqlarla bərabər əkilənsaçlar da tökülür. Bununla da 15günlə 1 ay arasında saçları gö-rün-tüsü əvvəlki vəziyyətinə qayıt-mışolur. Yeni saçlar 3 ay sonra yavaşyavaş çıxmağa başlayır. Xəs-tədənəzərəçarpan dəyişiklik 5-6 cı ay-lardan başlar. 9-cu aydan əkilənsaçların 90% -ə qədər çıxmış ola-caq. Qalan 10% -i ilk birinci ilin so-nuna qədər çıxmağa davam edər.Əkimin nəticəsini 1-ci ilin sonundagörə bilərik.

Saç əkimi sonrası sağlamlığa mənfitəsir edə biləcək hər hansı ağırlaş-ma qeydə alınmamşdı. Əməliyyatyerli anesteziya ilə aparıldığından,son dərəcə risksiz bir əməliyyatı-dır. Onkoloji xəstəlikdən əziyyətçəkən insanlar istisna olmaqla bü-tün saç tökülməsi problemi olaninsanlarda bu əməliyyat aparılabilər.

Saç əkimini bir seansda tamamla-maq mümkündür. Bu əkimaparılacaq sahənin böyüklüyün-dən və saç tökülməsinin davamedib-etməməsindən asılıdır. Buna

görə də saç əkimi bir neçə seanslada aparıla bilər. Bu haldaseanslararası müddət 4-5 aydır.Lakin bəzən sadəcə sıxlaşdırmaqüçün təkrar seansa ehtiyac olabilər. Bunun üçün 1 ilin keçməsivacibdir. Bu müddət ərzində əkil-miş saçların çıxması tamamlanırvə seyrək sahələr daha da aydıngörünür.

Saç əkimində daha təbii görüntüalmaq üçün bəzi faktorlar çoxvacibdir. Bunun üçün əkim aparı-lacaq insanın simasına uyğun önçizginin müəyyənləşməsi, əkiləcəkbölgədə saç sıxlığının təyin olun-ması və təbii saç görüntüsü əldə et-mək üçün gərəkli olan saç miqda-rının hesablanmasıdır.

n şok xəbər….. Saç əkimindən

sonra əkilənsaçlarda tökülmə

olurmu?

Saç əkimiəməliyyatı neçəsaat davam edir?

Neçə müddətdənsonra yeni saçlarçıxmağa başlayır?

Saç əkiminin hərhansı əks göstərişi

və ya yan təsirivarmı?

Saç əkimini neçəseans aparmaq

olar?

Saç əkimindətəbii görün-tünü necə

əldə etməkolar?

Taha MehmetoğluEstetik Cərrah-HB Güven klinik

Tel: 050 322 75 73

31www.avismed.az

7 9

1086

5

a is-lə Yemək

32 www.avismed.az

Ləzzət yolçuluğuJurnalımızın busayında göyər-

tilərdən, meyvə vətərəvəzlərdən hazır-lanmış rəngbərəng

və ləzzətli yemək tək-ifləri təqdim edirik.

Bir-birindən ləzzətliyeməklərlə nəşəli

bahar süfrəsinəbuyurun. }

Gicitkə

n şo

rbası:

Lazım olanlar: 2 qaşıq qarğıdalı unu, 1 qaşıq buğda unu, 1 soğan, 1 qaşıq kərəyağı, 1 kasa gicitkən, 1 dəstə kereviz yarpağı, 2-3 zoğ təzə sarım-saq, kərəyağı və duru yağ, su, duz.Hazırlanması: Kərə yağını və duru yağı qazana qoyun. İncə-incə doğranmışsoğanı bu yağda qızardın. Sonra buna qarğıdalı ununu və buğdaununu əlavə edib qovurmağa davam edin. Üzərinə soyuq suəlavə edin, yavaş-yavaş qarışdıraraq qaynadın. Şorba qatılaşmağabaşlayandan sonra, incə-incə doğranmış gicitkənin yarpaqlarını,sarımsaq zoğlarını və kərəviz yarpaqlarını əlavə edin. Bir az qay-nadın və şorbamız servis üçün hazırdır.

}İzmir plovu: Lazım olanlar:

2 stəkan düyü, 1 soğan, 1 qaşıq kərə yağı, 1 stəkan qoz, 2 qaşıq fıstıq, 2 qaşıqquşüzümü, 1 qaşıq iri fıstıq, 1 çay qaşığı darçın, 6 ədəd quru qaysı, cəfəri,şüyüd, duru yağ, 1 su stəkan ət suyu, su, duz, bəzəmək üçün təzə göyərti.

Hazırlanması: İncə doğranmış təzə soğanı bir-iki dəqiqə kərə yağında qovurun. Düyü vəduzu da əlavə edin və 4-5 dəqiqə yenə qovurun. Isti ət suyunu əlavə edin vəvam odda plovu bişirin. Plov dəmlənirkən başqa bir qabda duru yağda irifıstığı, sonra qozu, quş üzümünü, kub şəklində doğranmış qaysını, fıstıqlarıəlavə edib iki-üç dəqiqə qovurun. Dəmlənən plovun üzərinə bunları əlavəedin. Darçını, incə doğranmış cəfəri və şüyüdü də plova əlavə edin vəhamısını qarışdırın.Plovumuz artıq hazırdır. Servis qabında üzərini göyərti ilə bəzəyin.

33www.avismed.az

Assos’da

iktor Hüqonun ölməzəsərinə səhnəlik etmiş,Parisin göz bəbəyi olan

məşhur Notre Dame kilsəsinin üçgiriş qapısının birindən bizə ba-xan müqəddəs heykəlləri göstəribsual verdi: "Tapın görək bu mü-qəddəslərdən hansı bu gün Türki-yənin yerləşdiyi coğrafiyada xris-tianlığı yaymağa çalı-şıb?" Rəhbərimizin busualını aramızda əv-vəllər Antakyanı gö-rən bir nəfər cavab-ladı: "St.Paul". Rəhbə-rimiz davam etdi:"Əhsən! Bəs getdiyidigər bir ünvanın daÇanaqqalanın mahalıAssos olduğunu bilir-diniz?”-“Xeyr, bilmir-dim”.Limonad ətirli, gü-nəşli bir yaz günününsonunda əvvəlcə göy,sonra boz və dahasonra qapqara buludlarla, şiddətlibir leysanla qarşıladı bizi Assos.Əhalisinin sayı mini keçməyən bukiçik kənd, ətəyində nələr yığıbsaxlamışdı, danışacaq nə çox şeyvar idi...

Aristotelin AssosuAssosda ilk məskən e.ə 2000-ci il-lərdə olub. Yunan şəhərinin salın-ması isə e.ə 5-ci yüzillikdə Lesbosadasından gələn koloniyalarlabaşlayıb. Farsların və lidiyalılarınişğalı altında olan və e.ə 5-ci yüzil-likdə Afina Birliyinə daxil edilənbölgədə Yunan fəlsəfəsinin ata-

larından olan Aristotelin yaşadığı,Sokratla Əflatunun isə buradadərs dediyi söylənilir. ƏvvəlcəBerqama kral-lığının, sonra isə Ro-manın hakimiyyəti altına düşənAssos, 1330-cu ildə Karasi əmi-

rinin, daha sonra isə yenicə yaran-maqda olan Osmanlı imperator-luğunun qurucularından olanOrxan bəyin gözündən qaçmayıb.Ədrəmit körfəzinə quş baxışı ba-xan, dənizə hakim olan, 235 metr-lik vulkanik təpənin üzərində sa-lınmış bu kiçik kəndin cazibə-sindən qaçmaq mümkündürmü?

Bu gün sanki açıqhava muzeyinin par-çalarını təşkil edəndaş evlərin, Atenaməbədinin, teatrın, 14yüz il tarixi olan birkörpünün, MuradHü-davəndigar məs-cidinin, daha nələrinçəkiciliyi, baş döndü-rən möhtəşəmliyi giz-lənib Assosda.

Arxeoloji qazıntılarAssosda ilk arxeolojiqazıntılar 1881-ci ildə,amerikalı bir heyətlə

başlayıb. Məbədi, qədim teatrı,nekropoldakı bəzi məzarları daməhz elə onlar aşkar ediblər. Çoxtəəssüf ki, həmin qazıntılar za-manı tapılan əsərləri bugün Paris-dəki Luvr muzeyi ilə ABŞ-dakı

ARİSTOTELİN MƏKTƏBİ

Zeytun ağacları arasında gizlənən vəmin illik tarixə malik olan Assoskəndi, bir çox sivilizasiyaya da ev sahibliyi edib. Bəhramqala adı ilə dətanınan bu kənddə ən çox yunan mədəniyyətinin izləri qalıb. Fəlsəfəninyaradıcılarından olan Aristotelin də Sokrat və Əflatunla birgə bu kənddəyaşadığı və dərs verdiyi söylənilir.

V

Boston Muzeyində görməkmümkündür. Atena məbədininqabartmalı layları da bumuzeylərdə sərgilənir. Daşlarınçox hissəsinin gəmilərə yüklənibİstanbula qədər gətirildiyi və Top-xananın sahilinin inşasında isti-fadə olunduğu da gəzən rəva-yətlərdəndir. 1359-cu il tarixli Mu-rad Xüdavəndigar məscidində dəbu daşların bəzilərindən istifadəolunduğu söylənilir. I Muradın dövründə, Assos da-ğıntılarında yüksək bir yerdə ti-kilmiş məsciddə, xüsusilə divarbəzəkləri diqqət cəlb edir. Gilmehrabı bəzəyən yarpaqların içə-risi qabartma rumilərlə bəzədilib.Minarəsiz tikili hələ də ehtiyac ol-duqda məscid kimi istifadə edilir.Onu da qeyd edək ki, Assosdaqazıntılar zamanı tapılıb xaricəaparılmayan tapıntılar İstanbulArxeoloji muzeyində saxlanılır.Assosda Türkiyənin başqa yer-lərində rast gəlmədiyimiz əsas birxüsusiyyət də şəhərləşmədə olan

qeyri-adilikdir. Belə ki, kəndiniçində quruculuğa qadağaqoyulsa da, kəndin şimalındakənd təsərrüfatına əlverişliolmayan yerlərdə mənzil ti-

kintisinə icazə verilib. Beləliklə dəköhnə və yeni binalar yan-yana,ancaq iç-içə olmayan formada tik-ilib.

Assos, yoxsa Bəhramqala Çanaqqalaya 92 km, Ayvacıq ma-halına isə 15 km uzaqlıqda olanAssos “Bəhramqala” adı ilə də ta-nınır. Bu adın isə Bizans dövründəbölgəyə qubernator təyin edilmişMakhramdan gəldiyi söylənilir.Kəndin girişində səyyahları kənd-lilərin əl işi, göz nuru olan tülləri,stol süfrələri, xalça və kilimləriqarşılayır. Kəndlilərin əsas gəlirmənbəyi turizm, kənd təsərrüfatıvə maldarlıqdır. Zeytun ağacla-rının çoxluğu kəndin əsas zeytunistehsalçısı olmasına imkan verir.Belə ki, burada süfrə zeytunu vəzeytun yağı istehsalı geniş yayılıb.Assos bu gün körpüsünə, Kadırqaçimərliyinə və yaxın ətrafına görə2500 insan tutumlu turizm ərazi-sidir. Yenidən başlayan qazıntı iş-ləri kəndin və yaxın ətrafın hərə-kətlənməsinə səbəb olub. Liman-da tikilən tikililər minarənin oriji-nallığının pozulmamasını əsas gö-türülərək inşa edilmiş və otel kimiqonaq qarşılama müəssisələrinə

çevrilmişdir. Həmçinin, kəndinözündə və ətraf kəndlərdə ev pan-sionçuluğu başlamış və ev yemək-lərinin hazırlandığı kiçik resto-ranlar yaradılmışdır.

Aristotelin sevgisini tapdığıkəndTarixi neçə min illərə söykənənAssos kimi yunan şəhəri təbii ki,maraqlı hekayələrsiz olmaz. On-lardan biri ilə sizi də tanış edək:Assos kralı Herminazın bacısı Pyt-hiasın gözəlliyi dillərdə dastanolub. Pythiası görənlər onu bir da-ha ağıllarından çıxara bilməyib-lər. Məşhur mütəfəkkir AristotelHerminasın məktəb yoldaşıdır.Herminas Aristoteli Assosa dəvətedir. Bu dəvəti qəbul edən Aristo-tel yemək vaxtı Pythiası görür vəona aşiq olur. Aristotel yeməkdən-içməkdən kəsilir. Bundan sonraHerminas Aristotelə Assosda birməktəb açarsa bacısını ona verə-cəyin vəd edir. Hekayə AristotelləPythiasın evlənməsi və Assosdabir fəlsəfə məktəbinin qurulmasıilə sona yetir. E.ə 348-345-ci illərarasında Aristotel burada “Ərdə-mə tərif” adlı əsərini yazır.

34 www.avismed.az

35www.avismed.az

öhtəşəm yarışma haqqındadanışmazdan əvvəl birqədər Azərbaycandan söh-bət açaq. “Odlar Yurdu”,

ecazkar diyar, təkrarsız təbiəti, çox-əsrlik tarixi olan Azərbaycan. Bu-rada hər daşın altında bir tarix giz-lənir. Hər bir abidə özündə tarixinayrı-ayrı səhifələrini saxlayır. Haranəzər salsan, haranı gəzsən hər də-fəsində yeni bir şey kəşf edirsən buqədim diyarda. Qədim mədəniyyət ölkəsi olanAzərbaycan Cənubi Qafqazın şər-qində, Xəzər dənizinin qərb sahi-lində yerləşir. Gün-gündən daha dagözəlləşməsinə, müasirləşməsinəbaxmayaraq Azərbaycan öz qədim-liyindən heç bir iz itirməmişdir.“Qız qalası”, “Şirvanşahlar sarayı”,“İçərişəhər”, qədim daş kitabələr,əlyazmalar, təbiətin bütün rənglə-rini sanki özündə cəmləşdirən qə-dim xalçalar tarixin bütün nişa-nələrini özündə təcəssüm etdirir.Bütün bu gözəlliklər, təbiətinin rən-garəngliyi, dolğunluğu və zəngin-liyi onun sənət əsərlərinə, musi-qisinə də hopub. Belə ki, buradahəm də musiqi ənənələrinin qədimkökləri var. Xalqımızın musiqi sə-

nətinə olan məhəbbəti, burada mu-siqinin həqiqətən də inkişafı dünyaölkələrinin qatıldığı “Eurovision-2011” mahnı müsabiqəsində Azər-baycanın qələbə çalması ilə bir dahasübut edildi. Bu yarışma ilə əla-qədar olaraq Bakının hər yerində,şəhərin sakinlərində bayram əhval-ruhiyyəsi hiss olunurdu. Müsabiqəilə əlaqədar olaraq şəhərin hər ye-rində müxtəlif konsert proqramlarıtəşkil edilmişdi.“Eurovision” mahnı müsabiqəsiAvropa ölkələri arasında keçirilənvə ən uzunömürlü bir yarışmadır.Bu müsabiqə 1956-cı ildən etibarənkeçirilir və Avropada ən məşhurmusiqi yarışması hesab edilir. 57-cidəfə keçirilən yarışmaya bu il Azər-baycan ev sahibliyi etdi. “Eurovi-sion” mahnı müsabiqəsi bütünavropalıları Azərbaycanda birləş-dirdi. Yarışmada ümumilikdə 42ölkə mübarizə aparırdı. Mayın 22-də və 24-də keçirilən yarımfinal-larda 26 ölkə iştirak etmək hüququqazanmışdı. Bunlar İsveç, İsveçrə,Rusiya, Serbiya, Azərbaycan, Al-baniya, Estoniya, Türkiyə, Almani-ya, İtaliya, İspaniya, Moldova,Rumıniya, Makedoniya, Litva, Uk-

rayna, Kipr, Yunanıstan , Bosniyavə Herseqovina, İrlandiya, İslan-diya, Malta, Fransa, Danimarka,Macarıstan, Böyük Britaniya, Nor-veç oldu. Azərbaycanın ev sahibliyietdiyi yarışma Xəzərin sahilində 25min nəfərlik “Bakı Kristal Zalı”ndamöhtəşəm şəkildə keçirildi. Buradatəşkil olunan şounun möhtəşəmliyigələn hər kəsi heyrətləndirdi. Ma-yın 26-da gerçəkləşən möhtəşəm fi-nal şousunu dünya şöhrətli muğamifaçısı Alim Qasımov muğamla açıbvə bütün avropalıları mükəmməlifası ilə salamlayıb. Zalda 42 ölkətəmsilçisinin çıxışına, mahnısınınməzmununa uyğun maraqlı gö-rüntülər yayınmlandı. “Bakı KristalZalı” xaricdən hər ifaçının təmsil et-diyi ölkənin bayraq rəngləri ilə işıq-landırılırdı. Hər bir iştirakçıyarışmada ayrı-ayrılıqda möhtəşəmifa və performans nümayş etdirdi.Sonda qələbəni 372 səslə İsveç təm-silçisi Loreen ifa etdiyi “Euphoria”mahnısı ilə qazandı. Qeyd edək ki,İsveç bu yarışmada 53 illik iştirakıərzində 5 dəfə qalib gəlib. Yarış-mada ikinciliyi hər kəsin maraqlaizlədiyi Rusiyanın “Buranovski-yebabuşki” qrupu özlərinin “Party for

Yarım əsrlik mahnı yarışması: Eurovision

M

36 www.avismed.az

everbody” mahnısı ilə əldə etdi.Üçüncü yerdə “Nije ljubavstvar” mahnısı ilə Serbiyanı təm-sil edən Zeljko Joksmoviç qərar-laşdı. Ölkəmiz yarışmanıdördüncülüklə yekunlaşdırdı.Azərbaycan səhnədə 13-cü çıxışetdi. Təmsilçimiz Səbinə Baba-yeva səhnəyə Azərbaycanın XalqArtisti Alim Qasımovla birgəçıxdı. “When the music dies”mahnısı və əvəzolunmaz mu-ğam ifası izləyənləri ayağaqaldırıb. Azərbaycana Türkiyə,Litva, Malta və Ukraynadan 12səs gəldi. Beşinci yerin sahibi“Suus” mahnısı ilə Albaniyatəmsilçisi Rona Nishliu oldu. Al-tıncı yeri Estoniya təmsilçisi O�Lepland “Kuula” mahnısı iləqazandı. Qonşu ölkə Türkiyə isəyarışmanı yeddinciliklə tamam-ladı. Türkiyəli təmsilçi Can Bo-nomo da “Love me back” mah-nısı ilə uğurlu performans nüma-yiş etdirdi. Səkkizinci yeri Al-maniya “Standinq Still” mahnısıilə, doqquzuncu yeri İtaliya“L’amore è Femmina” mahnısıilə, onuncu yeri İspaniya “"Qué-date Conmigo” mahnısı ilə, onbirinci yeri Moldova “Lautar”mahnısı ilə, on ikinci yeri Rumı-niya “Zaleilah” mahnısı ilə, onüçüncü yeri yeri Makedoniya“Corno e Belo”, on dördüncü ye-ri Litva “Love is Blind”, on beşin-ci yeri Ukrayna “Be My Guest”,on altıncı yeri Kipr “La La Love”,on yeddinci yeri Yunanıstan“Aphdorisiac”, on səkkizinci yeriBosniya və Herseqovina “Koraketi Znam”, on doqquzuncu yeri İr-landiya “Waterline”, iyirminciyeri İslandiya “Mundu E�irMér”, iyirmi birinci yeri Malta“This İs The Night”, iyirmi ikinciyeri Fransa “Echo”, iyirmi üçün-cü yeri Danimarka “Should'veKnown Be�er”, iyirmi dördüncüyeri Macarıstan “Sound Of OurHearts”, iyirmi beşinci yeriBöyük Britaniya “Love Will Set

You Free” və nəhayətiyirmi altıncı yeri isəNorveç “Stay” mahnısıilə qazandı.Müsabiqə zamanı ənmaraqlı məqamlardanbiri də yarışmanıizləyənlər arasında 102yaşlı fanatın olması idi.O, Almaniyanın rəsmi FanKlubunun üzvü Ella Kastneridi.“Eurovision” mahnı müsabi-qəsi bütün dünyanın diqqətiniAzərbaycana cəlb etdi. Buyarışma Azərbaycanı avropa-lıların yaddaşına ömürlükhəkk etdi. Azərbaycanın gözəl-liyini görmək üçün ölkəmizəhər il çox sayda turistlər gəlir.Bu il müsabiqə ilə əlaqədar gə-lən turistlərin sayı daha da art-dı. Bakı gecələri, yurdumuzungözəlliyi gələn qonaqların hərbirini bir daha heyran etdi. On-lar şəhərin gözəlliklərindən,Azərbaycan mətbəxinin zəngin-liyindən, yeməklərimizin ləzzə-tindən, insanların qonaqpər-vərliyindən və yarışmanınmöhtəşəmliyindən zövq almışlar.

49www.avismed.az 37www.avismed.az

39www.avismed.az

baxsanÇaşacaqsan

47

38

15

162 3

8

32 5

1 5

7 99 1

6

4

679

8

54 3

2 5

1SU

DO

KU

Oyunun qaydası

Sudoku təqdim edilərkən xanalardan birneçəsində rəqəmlər yazılır və sizdən boşxanalara uyğun rəqəmləri yazmağınızistənir. Bu oyunda yalnız 1-dən 9-a qədər olanrəqəmlərdən istifadə olunur. Bu rəqəmləriisə yazarkən aşağıdakı qaydaya riayət etməklazımdır.

1. Hər bir rəqəm o sətirdə 1 dəfə yazıla bilər.2. Hər bir rəqəm o sütunda 1 dəfə yazılabilər.3. Hər bir rəqəm o bölgədə 1 dəfə yazılabilər.

Oyunun qaydası

Şəklə diqqətlə baxın.Şəklin dərinliyində sizigözləmədiyiniz birmənzərə qarşılayacaq.Bu mənzərəni görməküçün diqqətinizi birnöqtəyə cəmləyin vənəzərinizi ayırmadanbaxmağa çalışın

Sağlamlığınız üçün hər şeyAVİS

Tibbi Marketlərdə

Haqverdiyev küç. 11 (Olimp mağazasının yaxınlığında)

Rəsul Rza küç. 23/7 (Keçmiş Tarpovı küçəsi)

A. Nemətulla küç. 45 (Nərimanov metrosu)

H. Zərdabi pr. 89 (20 Yanvar metrosu)

M. Hadi küç. 41V (Əhmədli metrosu)

H. Cavid 1/3 (İstanbul aptek)

Web: www.avismed.az

564 22 58 / 59info@avismed.az