BOL- Bol predstavlja direktan odgovor na tetnu pojavu koja prati oteenja tkiva, kao to su povreda, upala ili karcinom.- Analgetici su jedinjenja koja u terapijskim dozama sniavaju oseaj za bol a nemaju opti anestetiki efekat.

NEOPIOIDNI ANALGETICI

Protiv bolni efekat ne izazivaju preko opioidnih receptoraParacetamol (PARACETAMOL, LUPOCET, PLICET) primjenjuje se za lijeenje blagih do umjereno jakih bolova (analgetik) i antipiretik (sniava povienu tjelesnu temperaturu) uinak se temelji na inhibiciji ciklooksigenaze, nema protuupalno djelovanje ne dovodi do oteenja sluznice eluca blage nuspojave dnevna doza do 4 g (hepatotoksinost!!!)

NSAIL

lijekovi koji djeluju simptomatski na bol i upalu (blaga i srednje jaka bol izazvana upalom, boli muskularnog i vaskularnog porijekla, zubobolja) koje prati porast sinteze prostaglandina. Inhibiraju sintezu prostaglandina (ciklooksigenazu) koji se ubrajaju u iru skupinu eikosanoida. eikosanoidi pripadaju skupini lokalnih hormona i nalaze se u gotovo svim tkivima i tjelesnim tekuinama. Uestvuju u velikom broju fiziolokih i patolokih procesa (upale, tromboza, hemostaza). NSAIL pokazuju zajednike farmakoloke uinke i nuspojave zahvaljujui zajednikoj osobini da blokiraju sintezu prostaglandina. PODJELA NSAIL PREMA HEMIJSKOJ STRUKTURI Derivati salicilne kiseline: Acetil-salicilna kiselinaAnalgetik, antipiretik, antireumatik, antiinflamatorni efekat,smanjujeagregaciju trombocita, utie na izluivanje mokrane kiselineINDIKACIJE: glavobolja, artritis, profilaksa infarkta miokarda, ishemijskog ataka,cerebralne tromboembolije, tromboembolije arterija vena. Male doze se upotrebljavaju da bi se smanjila agregacija trombocita radi prevencije sranog infarkta.Analgetski i antipiretski efekat: 600-900 mg 3-4 x danLijeenje reumatske groznice: 4-8 gBrzo se apsorbira iz eluca i tankog crijeva, u organizmu se razgrauje u salicilatne metabolite koji se izluuju urinom.

PODJELA NSAIL PREMA HEMIJSKOJ STRUKTURI KONTRAINDIKACIJE: GI tegobe (epigastrina bol, munina, povraanje), krvarenje iz GI trakta, ulkus eluca i crijeva, alergije na ASK Lijek treba uzimat nakon jela ili sa puno vode!!! Ne uzimazi u treem trimestru trudnoe!!!

NUSPOJAVE: angioedem, krvarenje, bronhospazam, GI krvarenje.

Trovanje: simptomi se javljaju ovisno o uzetoj dozi lijeka. Hiperventilacija, acidoza, iritabilnost, psihiki poremeaji

Osnovna mjera kod trovanja je rehidratacija i korekcija acidobaznog i elektrolitskog disbalansa.

PODJELA NAIL PREMA HEMIJSKOJ STRUKTURIb) Derivati siretne kiseline Indometacin (derivat indolsiretne kiseline): analgetik, antipiretik,posebno izraeno protiv upalno djelovanje.Ne uzrokuje GI tegobe pa se koristi kod bolesnika koji ne podnoseacetil-salicilnu kiselinu.NUSPOJAVE: glavobolja, depresija, halucinacije, hematoloka i jetrena oteenjaKONTRAINDIKACIJE: trudnoa, peptiki ulkus, oteenja bubrega, duevni bolesnici, epilepsija

Diklofenak (derivat fenilsiretne kiseline): analgetik, anipiretik,protiv upalno dljelovanjeNakuplja se u sinovijalnoj tenosti pa djelovanje moe trajati due nego to traje terapijska koncetracija u krvi.Moe doi do poveane koc. jetrene transaminaze u krvi pa ga treba prestati uzimati ako se ne normalizuje u toku dva mjeseca. PODJELA NAIL PREMA HEMIJSKOJ STRUKTURIc) Derivati enolne kiseline Piroksikam (predstavnik oksikama): analgetik, antipiretik, protiv upalno djelovanje kod reumatoidnog artritisa i osteoartritisa Dugi poluivot u plazmi (99% se vee za proteine plazme) pa ga je dovoljno uzimati 1x dnevnoNuspojave i toksinost slini kao u Acetil-salicilne kiseline

Tenoksikam Meloksikam

d) Derivati propionske kiseline Ibuprofen, ketoprofen, naproksen: slini Acetil-salicilnoj kiselini, aliih neko bolesnici lake podnose

INDIKACIJE: reumatoidni artritis, osteoartritis i druge reumatoidne bolesti PODJELA NAIL PREMA HEMIJSKOJ STRUKTURIe) Derivati fenaminske kiseline Mefenaminska kiselina: analgetik koji se koristi kod reumatskih bolesti, oteenja mekih tkiva, bolnih miino-skeletnih stanjaNUSPOJAVE: GIT poremeaji, osip na koi LIJEENJE GIHTA Giht je metaboliki poremeaj pri kojem se stvara previe purina.

Mokrana kiselina je razgradni proizvod purina, iji je nivo u krvi blizu granice topivosti, pri emu se stvaraju kristali mokrane kiseline (urati) i odlau u tkiva.

Giht nastaje kada se urati ponu odlagati u zglobove i u druga tkiva, a u bubrezima se ponu stvarati kamenci to moe otetiti bubrenu funkciju PODJELA LIJEKOVA ZA LIJEENJE GIHTALijekovi za lijeenje gihta djeluju na slijedee naine: Pospjeuje izluivanje mokrane kiseline (probenecid, sulfinpirazon) Smanjuje sintezu mokrane kiseline (alopirunol) Inhibiraju migraciju i infiltraciju leukocita u zglobove (kolhicin) Pokazuju jaki antiinflamacijski efekat (indometacin)

Lijeenje: Preporuka je unos velike koliine tenosti (iznad 2 l) da bi se razrijedili urati u bubregu i smanjilo stvaranje bubrenih kamenaca.

Lijeenje se ne poinje u toku akutnog napada jer bi to pogoralo stanje bolesnika.

FARMAKOLOGIJAPROBAVNOG SISTEMA

Sa farmakolokog stanovita osnovne funkcije GIT-a (probavnog sistema) su:

eluana sekrecija Emeza (povraanje) Motilitet (pokretljivost) crijeva i defekacija Stvaranje i izluivanje uieluana sekrecijaeludac izlui oko 2,5 l soka dnevno. Glavni sastojci soka su - Pepsinogeni, koje lue glavne ili pepsinogene elije- Hlorovodonina kiselina i unutranji faktor, lue parijetalne ili acidofilne elije.Sluz lue sluzne elije.Bikarbonatni joni se izluuju i bivaju zarobljeni u sluzi. Sluz i bikarbonati formiraju elatinozni sloj koji titi mukozu od eluanog soka.Kiselina (HCl) se izluuje iz parijetalnih elija djelovanjem protonske pumpe (K+/H+.Stimulansi sekrecije kiseline: Gastrin (hormon) Acetilkolin (neurotransmiter) Histamin (lokalni hormon)

Inhibitori sekrecije kiseline: Prostaglandini E2 i I2 LIJEKOVI KOJI INHIBIRAJU ILI NEUTRALIZIRAJU LUENJE KISELINE U ELUCU

Stanja u kojima treba smanjiti luenje kiseline su:

Peptiki ulkus (duodenalni i eluani)

Refluks ezofagitis (eluani sok oteuje jednjak)

Zollinger-Ellisonov sindrom

Peptiki ulkus

Stvaranje peptikog ulkusa obuhvata:infekciju sluznice eluca izazvanu bakterijom Helicobacter pylori u kombinaciji sa drugim faktorimakao to su neravnotea izmeu mehanizama koji oteuju sluznicu (kiselina, pepsin) i mehanizama kojitite sluznicu (sluz, bikarbonati).

Lijeenje: Cilj je smanjiti sekreciju kiseline.Lijekovi:-Blokatori histaminskih H2 receptora-Inhibitori protonske pumpe-Antacidi

Blokatori histaminskih H2 receptora

Blokiraju dejstvo histamina na svim H2 receptorima,ali se uglavnom koriste za inhibiciju sekrecije kiselineu elucu.cimetidin, ranitidin, famotidinMehanizam djelovanja: inhibiraju sekreciju kiseline izazvanu djelovanjem histamina, gastrina iacetilholina, smanjuju sekreciju pepsina sa smanjenjem zapremine eluanog soka.Primjena: dobro se apsorbuju nakon oralne primjeneCimetidin i ranitidin se koriste i i.m. I i.v.Nuspojave: rijetko se javljajuProliv, nestabilnost, bol u miiima, prolazni osip, vrtoglavicaCimetidin smanjuje luenje HCl, povisuje pH eluca i omoguava obnovu nadraene i oteenesluznice eluca. Kod gastritisa pomae da se zalijei i ne pree u ulkus. Kod GERB-a i Zollinger-Ellisonovog sy. Nuspojave: munina, dijareja, a ima i antiandrogeni efekt te se moe javiti impotencija i ginekomastija.

Ranitidin najbolji blokator H2 receptora! Manje je toksian od cimetidinaBlokator H2 receptora koji se najvie koristiZa razliku od cimetidina ne vee za citokrom P450 ine ometa metabolizam drugih lijekovaInhibitori protonske pumpe

Mehanizam djelovanja:Ireverzibilno inhibiraju protonsku pumpu (H+/K+-ATPazu)krajnji korak na putu sekrekeciju kiselinu u elucuOmeprazol Omeprazol je prolijek (u organizmu metabolizira i prelazi uaktivnu formu)Farmakokinetika: oralno, pri niskim pH vrijednsotima se razgrauje pa se mora uzimati u obliku gastrorezistentnih granula/peleca.Dobro se apsorbuje iz GIT-a. Izluuje se brzo urinom, ali djeluje due zbog zaliha aktivnog metabolita u parijetalnim elijama. Primjena: peptiki ulkus, refluks ezofagitis, jedan od lijekova trojne terapije u lijeenju infekcije izazvane Helycobacter pylory, Zollinger Ellisonov sindromNuspojave: rijetke, mogue glavobolje, proliv, osipLansoprazol, pantoprazolAntacidi

Neutraliu eluanu kiselinu i poveavaju pH eluanog soka, tj. smajuju kiselost u elucu. Kliniki znaaj im daje sposobnost adsorpcije, puferskih osobinai oblaganja sluznice.Magnezijeve i aluminijeve soliSoli magnezija nuspojava: dijarejaSoli aluminija nuspojava: opstipacijaKoriste se u kombinaciji radi ouvanja normalne funkcije crijeva.Primjena: dispepsija (bol u gornjem dijelu probavnog sistema), simptomatska terapija peptikog ulkusaUglavnom se koriste kao dopuna ulkusnoj terapiji i to za smanjenje boli na poetku lijeenja

Postoje brojni preparati antacida:

-Magnezijum hidroksid, Magnezijum trisilkat, aluminijum hidroksid, -Natrijum bikarbonat:ne treba dugo primjenjivati niti davati osobama na dijeti sa smanjenim unosom soli.-Alginati:kombinnuju se sa antacidima u lijeenju refluks ezofagitisaGastroezofagealna refluksna bolest (GERB) karakterizira je vraanje eluanog sadraja u jednjak

Razlog - loa funkcija kardijanog sfinktera stalna garavica, ulceracije, krvarenja, i bolovi kod gutanja. Lijeenje: - Antagonisti H2 receptora - Inhibitori protonske pumpe, - Propulzivi - poveavaju pokretljivost GIT-a, kao metoklopramid i cisaprid.Lijeenje infekcija izazvanih Helicobacter pylori

Kombinirana terapija (IPP+2 antibiotika)

1. IPP + AMOKSICILIN + METRONIDAZOL2. OMEPRAZOL + AMOKSICILIN + KLARITROMICIN3. TETRACIKLIN + METRONIDAZOL + HELATI BIZMUTALijekovi koji tite sluznicuPodstiu mehanizme koji tite sluznicu i/ili stvaraju mehaniku barijeru na povrini ulkusa.Helat bizmuta se koristi u terapji Helycobacter pyloriNeeljena dejstva: munina, povraanje, crna obojenost jezika i stolice.Sukralfat: spoj alumijum hidroksida i sulfatizirane saharozeSmanjuje apsorpciju lijekova: fluorokinolona, teofilina, tetraciklina, digoksinNuspojave: rijetke, opstipacija, suha usta, munina

Karbenoksolon, misoprostol,

Emetici

Emetici su sredstva koja provociraju povraanje.Situacije kada je potrebno izazvati povraanje: unos toksinih materijaIpekakuana djeluje lokalno na eludacU sluaju trovanja primjeniti aktivni medicinski ugljen, koji e vezati toksin

Centralni emetici: morfin,apomorfin, tetraciklini i glikozidi digitalisa

U terapijske svrhe se moe koristiti samo apomorfin i to oprezno jer moe uzrokovati kolaps.Antiemetici

Lijekovi koji koe proces povraanja.1 Antagonisti dopaminskih D2 receptora-Metoklopramid (Primjena kod povraanja uzrokovanog uremijom, radijacijom, GI poremeajima,citotoksinim lijekovima).-Fenotiazini-prohlorperazin (Primjena kodpovraanja uzrokovanog uremijom, radijacijom, virusnim gastroenteritisom, trudnoom)2. Blokatori muskarinskih receptora- Skopolamin (kinetoze-bolest putovanja)Osnovne nuspojave antiemetika:

- Omamljenost i antiparasimpatiki efekti- Distonike reakcije- Opi CNS poremeaji- Glavobolja, GI nemir Motilitet GIT-a

Purgativi su sredstva za ienje.ienje se moe postii na razliite naine.1. Laksativi Voluminozni (poveavaju volumen neapsorbirajueg vrstog ostatka)Metil mceluloza, agar, mekinje... Osmotski laksativi (poveavaju sadraj vodenog sadraja)Laktuloza i Purgativne soli (Mg sulfat, Mg hidroksid)

2. Omekivai stolice Dokusat natrij je povrinski aktivna supstanca koja omekava stolicu. Ispoljava slabo nadraajno djelovanje

3. Nadraajni purgativi porast izluivanja vode i elektrolita i ubrzavaju peristaltiku Bisakodil, sena

Antidijaroici

Lijekovi koji se koriste u lijeenju dijareje.

1. Lijekovi koji smanjuju motilitet crijevaLoperamid, difenoksilat, bizmut subsalicilat, kodein2. Adsorbensi Kaolin, pektin, kreda, metil celuloza, 3. Lijekovi koji modificiraju transport tenosti i elektrolitaSpazmolitici Primjenjuju se relaksiraju miie glatkog crijeva i ublaavaju greve i popratnu bol. Koriste se za lijeenje sindroma iritabilnog crijeva.Dicikloserin, mebeverin

Lijekovi za hroninu upalu crijevaUlcerozni kolitis i Kronova bolest prednizolon, sulfalazin, mesalazin.

Framakologija krviOsnovne anatomske komponente od kojih se sastoji hematopoetski sistem su: krv, kotana sr, limfni vorovi i timus, sa slezenom i jetrom kao vanim pripadajuim organima.

-Krv se sastoji iz vrstih elemenata (crvena i bijela krvna zrnca i trombociti) i tekue plazme.Uloge krvi su brojne: Krv slui u funkciji disanja tj. za prijenos kisika i ugljen dioksida, zatim za prijenos prehrambenih tvari, otpadnih tvari, hormona, enzima, vitamina itd. Uloga joj je i regulacija volumena tjelesnih tekuina, regulacija acido-bazne ravnotee, te regulacija tjelesne temperature, a takoer ima i veliku zatitnu ulogu. Anemija se definie kao smanjena koncentacija hemoglobina u krvi. Na osnovu veliine i izgleda eritocita, sadrajem hemoglobina i mikroskopske evaluacije razmaza krvi:-Hipohromna (mikrocitna) anemija - mali eritrociti sa malim sadrajem hemoglobina; uzrokovana nedostatkom eljeza-Makrocitna anemija - veliki eritrociti, malo ih je na broju-Normocitna (normohromna) - anemija manje eritrocita koji sunormalne veliine, svaki sa normalnim sadrajem hemoglobina- Anemije sa meovitim karakteristikama

Podjela anemija prema uzrocima nastanka:

-Izazvane deficitom nutritijenata neophodnih u hematopoezi(eljezo, folna kiselina, vitamin B12, piridoksin i vitamin C) -Anemije izazvane depresijom kotane sri uzrokovane:otrovima (npr. lijekovi koji se koriste u hemoterapiji), radijacijskom terapijom, bolestima kotane sri nepoznatog uzroka (idiopatska aplastina anemija, leukemija) -Smanjeno stvaranje eritropoetina ili smanjen odgovor na eritropoetin (hronina bubrena insuficijencija, reumatoidniartritis-Anemija uzrokovane intenzivnim raspadanjem eritrocita (hemolitika anemija)

Antianemijski lijekovi se veoma esto koristi kao dopunska terapija za lijeenje osnovnog oboljenja

Fero soli (Fe++) se bolje resorbuje od feri (Fe+++) soli, tako daeljezo iz hrane, koje nije u sastavu hema, da bi se resorbovalomora da se prevede u fero oblik. -Resorpcija podrazumijeva aktivan transport unutar elijasluzokoe crijeva u jejunumu i gornjem dijelu ileuma, odaklese ono transportuje u plazmu i/ili deponuje intracelularno kaoferitin.-Koliina eljeza u organizmu se kontrolie iskljuivoresorpcijom; u deficitu se vie eljeza transportuje u plazmunego to deponuje u obliku feritina-Gubitak eljeza iz organizma deava se zahvaljujuideskvamaciji (ljutenje) elija mukoze bogatih feritinom, eljezo se ne izluuje urinom Oralni preparati eljeza: ispravljaju deficit veoma brzo i potpuno ukoliko je njegova apsorpcija iz GITnormalna.Osnovni preparat eljeza: (fero-sulfat, fero-glukonat, fero-fumarat, fero-glicin sulfat)Lijeenje traje 3-6 mjeseci i nee samo anemija biti korigirana,nego e se ponovo napuniti skladita eljezom.Izostanak odgovora na oralnu terapiju moe biti zbog pogrenedijagnoze (anemija drugog uzroka), nastavljenog gubitka eljeza, hronine upale ili ostalih bolesti koje suprimiraju funkciju kotane sri ili bolesnikova nesposobnost da uzima ili apsorbira oralno eljezo.Nus pojave: munina, epigastrina bol, abdominalni grevi, konstipacija ili dijarejaBolesnici koje uzimaju oralno eljezo imaju crnu stolicuParenteralna terapija: rezervisana za bolesnike sa dokazanim deficitom eljeza, koji ne podnose ili ne mogu apsorbiratioralno eljezoStabilni kompleks feri-hidroksida i niskomolekularnog dekstrana (50 mg eljeza na 1 ml otopine): duboka i.m. injekcija ili i.v. InfuzijaNuspojave: lokalna bol i smedje obojeno tkivo oko mjesta injiciranja, glavobolja, munina crvenilo, bronhospazam, rijetko anafilaksija i smrt- i.v. Injekcija eliminira bol i bojenje tkiva

-Deficit folne kiseline uglavnom je posljedica smanjenog unosahrane, i deava se uglavnom u stanjima kada je poveanapotreba organizma za folnom kiselinom (trudnoa, hroninahemoliza kod pacijenata sa hemoglobinopatijama)-Klinika primjena vitamina B12: u terapiji perniciozneanemije,profilaktiki poslije operacija u kojima je otklonjenomjesto stvaranja unutranjeg faktora (eludac)

- Deficit vitamina B12 je posljedica smanjene resorpcije(uzrokavana nedostatkom unutranjeg faktora-glikoprotein kojise lui u elucu, poremeajem resorpcije u terminalnom ileumu. - Faktori stimulacije kolonija (CSF): stimuliraju stvaranje kolonija lukocita-Faktori stimulacije kolonija granulocita (G-CSF): stimuliraprogenitore neutrofila-Faktori stimulacije kolonija granulocita-makrofaga (GM-CSF):stimulie razvoj vie tipova progenitorskih elijaKrvarenja i tromboza su stanja suprotna od hemostaze (zaustavljanje krvarenja)Hemostaza nastaje pomou nekoliko mehanizama: spazam krvnih sudova, stvaranje trombocitnog epa, zgruavanje krvi i urastanje vezivnog tkiva u ugruak. Proces koagulacije krvi poinje adhezijom i agregacijom trombocita, a zavrava stvaranjem fibrina. Na povrini trombocita se nalaze gotovi svi faktori koagulacije krvi: fibrinogen, protrombin, faktori V, VI, VII, VIII, IX, X i XI.Adhezija trombocita na ozlijedjeni ili patoloki promijenjen krvni sud se zbiva nekoliko sekundi nakon ozljede, a nastavlja se proces agregacije trombocita i zatvara ozlijedjeni krvi sud.Antikoagulansi i inhibitori agregacije trombocita prekidaju proces koagulacije krvi, pa se zato i upotrebljavaju u lijeenju tromboembolijskih bolesti (spreavanje stvaranja ugruaka i posljedine embolije, u prevenciji tromboembolijskih komplikacija nakon hirurkih zahvata)

Heparin i niskomolekularni heparini:Heparin nije jedinstvena supstance, ve je rije o grupi mukopolisaharidaKomercijalni preparati sadre heparin dobijen iz plua goveda ili crijeva. Antikoagulantna aktivnost ovisi o inhibitarnoj proteazi u plazmiantitrombinu III kofaktoru heparina. Antitrombini su najvanijiinhibitori koagulacije krvi, a kliniki je vaan samo antitrombinIII.Heparin se koristi za kratkotrajnu primjenu (i.v. Injekcije ilitrajne intravenske infuzije), a posjeduje antitromboplastino iantitrombinsko djelovanje. Koi stvaranje tromboplastina uplazmi i uzrokuje razgradnju ve stvorenog tromboplastina.-Osim djelovanja na koagulaciju krvi, heparin u malimdozama aktivira lipopreteinsku lipazu, te razbistrava lipeminuplazmu, primjenjuje se kod primarnog i sekundarnoghiperaldosteronizma, jer koi sekreciju aldosterona

Kontraindikacije kod bolesnika sa hipertenzivnim reagiranjima na lijek, koji krvare ili hemofilije, trombocitopeniju, intravaskularno krvarenje, hipertenziju.Kod trudnica se upotrebljava samo kod jasnih indikacija uprkos nemogunosti prolaska kroz placentarnu barijeru

Pri manjim nuspojavama dovoljno je prekinuti lijeenje, a ako je krvarenje vrlo jako treba davati antagoniste heparina:toluidinsko plavilo, protaminski sulfat, heksadimetrin bromid

Enoksaparin pokazuje istu ili veu aktivnost, a manju uestalost krvarenja, poveanu biodosupnost nakon supkutane injekcije, manje frekventno doziranjeSmanjuju u krvi faktore koagulacije, ija sinteza ovisi o vitaminu K.-Lijeenje krvarenja koje moe nastati kao posljedica predoziranja peroralnih antikoagulanasa provodi se davanjem vitamina K, koji je kompetetivni Antagonsit peroralnim antikoagulansima, transfuzijom krvi ili primjenom samih faktora zgruavanjaNuspojave: munina, povraanje, anoreksija, dijareja, katkadispadanje kose

Varfarin: djeuluje samo in vivo i nemaju efekat na zgruavanje krvi ukoliko se krvi dodaju in vitro.

Kontraindikacije: peptini ulkus, razliite krvne bolesti, cerebralne hemoragije, jetrene bolesti, bakterijski endokarditis.

Derivati kumarina i indandiona: teratogeni

-Faktori koji potenciraju dejstvo oralnih antikoagulansa:

bolest (oboljenje jetre moe da poremeti sintezu faktorakoagulacije), lijekovi (agensi koji inhibiraju metabolizamlijekova u jetri cimetidin, imipramin, kotrimaksozol,metronidazol, amjodaron, lijekovi koji inhibiraju funkcijutrombocita NSAIL i neki antibiotici: meksolaktam, kerbenicilin, lijekovi koji istiskuju varfarin sa mjestavezivanja za albumine plazme ( NSAIL ili hloral hidrat),lijekovi koji inhibiraju redukciju vitamina K(cefalosporini), lijekovi koji smanjuju iskoristljivostvitamina K (antibiotici)

Faktori koji smanjuju dejstvo oralnih antikoagulansa:

fiziloko stanje/bolest (trudnoa), lijekovi (u tim sluajevima treba poveati dozu antikoagulansa), vitamin K, lijekovi koji indukuju hepatine P450 enzime (karbamazepin, rifampicin, barbiturati), lijekovi koji smanjuju resorpciju (holestiramin).

Opa farmakologijaFarmakologija nauka o lijekovima, bavi se meudjelovanjem lijeka i organizmagr. Pharmakon=lijek, otrov i logos= naukaLIJEK (WHO) je svako sredstvo koje se upotrebljava u svrhu lijeenja, dijagnosticiranja i sprjeavanja oboljenja. Drugim rijeima, lijek je svako sredstvo koje se aplicira u ljudski organizam u gore navedene svrhe.Razlika izmeu lijeka i otrova je DOZA.

Npr. primjena joda kod hipofunkcije titne lijezde (guavost) e dovesti do izlijeenja bolesti. Meutim, ista doza joda moe biti toksina za organizam kod normalnog rada titne lijezde.Pored doze lijeka koja je kritina za djelovanje samog lijeka, stanje organizma na koje lijek djeluje je takoer znaajan faktor.ALTERNATIVNI TERAPIJSKI PRINCIPIPrije razvoja farmakologije kao nauke u terapiji su postojali sistemilijeenja koji su se temeljili na razliitim principima.

ALOPATIJA - suprotno se lijei suprotnimGiegoriy (1735-1821) putanje krvi emetici purgativi

HOMEOPATIJA - slino se lijei slinimHahnemann (1755-1843)Uinak lijekova poveava se njihovim razrijeenjem.

Farmakologija se moe podijeliti na dva osnovna podruja:

FARMAKOKINETIKAprouava kako se lijek ponaa u organizmu od mjesta primjene do izluivanja (ulazak u organizam, raspodjela, biotransformacija i naputanje organizma)

FARMAKODINAMIKAprouava mehanizam djelovanja lijekova, tj. kakve promjene u organizmu izaziva

Lokalno i ope/sistemsko djelovanje lijeka

Lokalno djelovanje: lijek se stavlja direktno na oboljelo mjesto sa namjerom da tamo djeluje. U ovom sluaju koncentracija lijeka je najvea na mjestu djelovanja.

Ope/sistemsko djelovanje: nakon primjene lijeka dolazi do apsorpcije (prelazak lijeka u krvotok). Putem krvi lijek se prenosi u razliita tkiva, tako da je mogunost neeljenog djelovanja vea nego kod lokalnog djelovanjaLijek primjenjen na razliita mjesta se apsorbira u krvotok, krvlju se rasporedjuje u sva tkiva i na kraju se izluuje iz organizma. Da bi se lijek apsorbirao, distribuirao i eliminirao mora proi kroz elijske membrane.Veina lijekova u krvi se veu za proteine (uglavnom albumine) i na taj nain prenosi krvotokom do mjesta djelovanja. Da bi lijek mogao djelovati mora biti u slobodnom obliku, to znai da se kompleks Raspada i kako slobodno lijek odlazi iz cirkulacije tako se stvara novi kompleks (postoji ravnotea izmeu slobodnog i vezanog lijeka).

elijske se membrane sastoje od lipida i proteina.Membrana selektivno propusna! Prolazak lijeka kroz membranu zavisi od njegovih osobina kao i od grae same membrane.MEHANIZMI PROLAZA LIJEKOVA KROZ MEMBRANU Pasivna difuzija Aktivni transport Olakana difuzija Pinocitoza1. Difuzija: lijekovi prolaze sa kroz membranu sa mjesta vee koncentracije na mjesto manje konc (niz konc. gradijent).

Faktori koji utiu na difuziju: Liposolubilnost lijekova: topivost lijeka u membranskimlipidima je vana za distribuciju lijeka. Relativna liposubilnost lijeka: Lijek se izmuka u smjesi ulja i vode i odredi se koliko se lijeka otopilo u ulju, a koliko u vodi (konc.u ulju/konc. u vodi) = koeficijent distribucije Lijeka. Vei koeficijent distribucije znai bri prolazak lijeka kroz membranu, odnosno bru apsorpciju, distribuciju i eliminaciju.TRANSPORT LIJEKA KROZ MEMBRANUIoniziranost lijeka: tvari koje se ioniziraju (disociraju)topive su u vodi i ne prolaze kroz elijsku membranu, a onekod tvari koje nisu ionizirane prolaz kroz membranu ovisio liposolubilnosti. Mjera disociranja je konstanta ionizacije,koja se izraava kao pKa (negativan logaritam konstantedisocijacije).

2. Aktivni transport: moe se odvijati i uz koncentracijskigradijent (sa mjesta manje na mjesto vee konc).Lijek se vee zaprotein prijenosnik na jednoj strani membrane, prenosi iotputa na drugoj strani pri emu se troi energija koja nastajerazgradnjom ATP-a. Moe se inhibirati sa tvarima koje se veuna isto mjesto na prijenosnik. Broj prijenosnika je ogranien pa moe doi do zasienja (razlika od difuzije)

5. Olakana difuzija: kombinacija pasivne difuzije i aktivnogtransporta (odvija se niz konc. gradijent, a moe se koiti tvarima koje se veu na isto mjesto na proteinu).

6. Pinocitoza: lijek se prenosi u vezikuli (mjehuriu) sa jednestrane membrane na drugu. Proces je spor i ogranien, a prolaze samo lijekovi i proteini koji ne mogu proi na drugi nain. FARMAKOKINETIKA(ivotni ciklus lijeka)APSORPCIJA LIJEKOVAPrelazak lijeka sa mjesta primjene u plazmu (bitna za svenaine primjene osim intravenskog)Nain unosa lijeka u organizam ljekoviti oblik

Enteralna primjena lijekova:

Lijek se nakon uzimanja resorbuje iz probavnog trakta preko sluzince eluca i crijeva. Lijek ulazi u krvotok preko sistema vene porte i kroz jetru. Veliki broj lijekova prilikom prolaska kroz jetru se razgrauje, zbog ega se smanjuje djelovanje lijeka metabolizam prvog prolaska kroz jetru (first pass metabolism). Proces apsorpcije lijeka iz GIT trakta i prolaz kroz jetru traju odreeno vrijeme tako da je djelovanje lijeka odgoeno.Parenteralna primjena lijekova

Lijek prilikom ulaska u krvotok zaobilazi GIT i jetru.Lijek se apsorbuje u pluima nakon udisanja, inhalacije.Rektalna primjena zaobilazi jetru (rektalni venski sistem se prazni u sistem donje uplje vene i na taj nain ulazi u krvotok.Djelovanje lijeka je brzo i sigurno nakon parenteralne Primjene.

Apsorpcija lijeka utie na izbor naina primjene lijeka, kao i dozu lijeka.

BIOLOKA RASPOLOIVOST/BIODOSTUPNOST

Nakon peroralne primjene oznaava postotak lijeka koji dospije u opu cirkulaciju i raspoloiv je za farmakoloko djelovanje. Dva ista lijeka razliitih proizvoaa su bioekvivalentni ako im je bioloka raspoloivost jednaka.

TA ODREUJE BIOLOKU RASPOLOIVOST?- Fizika svojstva lijeka (hidrofobnost, pKa, topljivost)- Formulacija lijeka (trenutno otputanje, produeno oslobaanje itd.)- Ako se lijek primjenjuje nakon jela ili natate stanju- eluano pranjenje- Interakcije s drugim lijekovima- Starosna dob- Dijeta- Spol- Stanje bolesti

Oralna primjena (gutanje)(tableta se raspada na manje estice, topi se da bi se lijek oslobodio iz estica idifuzijom apsrbirao u krv)Kroz mukozne membraneOralna mukoza - sublingvalne tablete(liposolubilno lijekovi veoma brzo se apsorbiraju kroz guste kapilare ispod jezika i lijek veoma brzo djeluje)Nazalna mukozaTopikalna/Transdermalna (kroz kou)(samo liposolubilno lijekovi se apsorbiraju kroz neoteenu kou)Rektalna (supozitorije)(oko 50% lijeka mimoilazi jetru na putu ka opoj cirkulaciji i manje lijeka podlijeze razgradnji)

Parenteralna (injekcija)(lijek pri ulasku u opu cirkulaciju zaobilazi jetru, tako da nema razgradnje lijeka)- Intramuskularna (IM)-Supkutana (SC)( dosta brza aposrpcija, ovi o prokrvljenosti tkiva, to je lijek liposolubilniji bre difuzijom prolazi kroz kapilare u opu cirkulaciju)-Intrakutano (IC)(rijetko, lokalni anestetici, dijagnostike tvari)-Intravenski (IV)(velika koncentracija lijeka u krvi i brz uinak)Treba voditi rauna da se lijek daje sporo da bi se izbjegli toksini uinci lijeka).

Inhalacija lijekova(brzo se postie velika konc. lijeka u krvi zbog velike apsorptivne povrine plia)

NAJBRA APSORPCIJA

Direktno u mozak- Intracerebralno (u modana tkiva)- Intracerebroventrikularno (u modane vijuge)

Nakon apsorpcije lijek se krvotokom rasporedjuje u sveorgane. Kada lijek dospije u krv, krvlju se prenosi uslobodnom i vezanom obliku. Samo slobodni dio lijeka odlazi u tkiva (djeluje) ili seizluuje (npr. putem bubrega). Postoji ravnotea izmeuslobodnog i vezanog dijela lijeka (slobodni dio lijeka naputa cirkulaciju, a vezani dio se oslobadja od proteina).Ukoliko se dva lijeka veu za isto mjesto na proteinu jedanmoe istisnuti drugi i poveati njegovo djelovanje(interakcije lijekova).

DISTRIBUCIJA LIJEKOVA

Intenzitet ulaska lijeka iz krvi u pojedine organe zavisi prokrvljenosti organa.Najvie su prokrvljeni SRCE, MOZAK, BUBREZI, JETRA, Srednje SKELETNI MIII UTROBNI ORGANINajmanje MASNO I VEZIVNO TKIVO, KOSTI

Krvno-modana barijeraPlacentarna barijera (svi lijekovi koje majka uzima u toku trudnoe mogu dospjeti u fetus i potencijalno ga otetiti)Enzimatske promjene lijeka u organizmu obino ponitavaju njegovu aktivnost.

Faze biotransformacije:1. FAZA- Oksidacija- Redukcija- Hidroliza- Dezaminacija- Promjene na prstenu

2. FAZAKonjugacija s- Glukuronskom kiselinom- Sumpornom kiselinom- Aminokiselinama- GlutationomReakcije I faze: nastaju metaboliti koji su uglavnom viereaktivni i vie toksini od samog lijeka.Reakcije II faze dovode do inaktivacije lijekaBiotransformacija smanjuje lipofilnost lijeka i oni postaju prikladniji za izluivanje putem bubrega.

Biotransformacija se odvija uglavnom u jetri (enzimi Citohrom P-450 enzimi reakcija I faze ), mada se neki lijekovi metaboliziraju u plazmi, pluima ili crijevu.

Metabolizam prvog prolaza (first pass metabolism)- jetrametabolizora neke lijekove toliko efikasno da je koliina kojastie u sistemsku cirkulaciju znaajno manja od koliine kojaje resorbovana (per os primjena lijekova)(aspirin, levodopa, lidokain, metoprolol, morfin...)

U jetri mnogi lijekovi djelovanjem jetrenih enzima budu promijenjeni u metabolite i onda se putem ui izluuju u crijeva

Lijekovi koji se uzimaju udisanjem izluuju se izdisanjem preko plua

Preko probavnog sustava lijekovi se mogu izluivati preko lijezda slinovnica, lijezda u elucu, tankom i debelom crijevu

Tri osnovna mehanizma vezana za bubrenu eliminaciju:- glomerularna filtracija- aktivna tubularna sekrecija- pasivna difuzija kroz tubularni epitel

FARMAKOKINETSKI POJMOVI-T : poluvrijeme eliminacije, vrijeme potrebno da se koncentracija lijeka spusti na polovicu

-C max: maksimalna koncentracija lijeka u krvi

-T max: vrijeme potrebno za postizanje maksimalne koncentracije lijeka u krvi

-AUC: povrina ispod krivulje eliminacije lijeka (sluzi za odredjivanje biodosupnosti lijeka)

- CL (renalni klirens): Mjera za sposobnost organizma da odstrani lijek. Volumen krvi koji se u jedinici vremena oisti od lijeka (putem bubrega).Klirens=brzina eliminacije/koncentracijaFARMAKODINAMIKA(mehanizam djelovanja lijeka u organizmu)Lijekovi u organizmu djeluju na tano odabrane i specifina molekule koje lijek prepozna, za njih se vee i ulazi u hemijsku reakciju ili mijenja njihovu konformaciju. Sve ciljne molekule na koje lijek djeluje su se u prolosti nazivale receptori. Receptori (IUPHAR, 1995): elijska makromolekula koja je izravno i specifino odgovorna za primanje hemijskih signala izmeu elija ili unutar elija. Vezanje lijeka, neurotransmitera, hormona sa receptorom pokree promjene u funkcioniranju elije.Ligand: tvar koja se vee za mjesto prepoznavanja (lijekovi, hormoni, neurotransmiteri, faktori rasta)

Specifinost se odnosi na podudarnost i prepoznavanje

Veu se na principu klju kljuanica

Lijekovi koji potiu receptor, a time i odreeni organ na kojem se nalaze na poveanu aktivnost SINERGISTI

Lijekovi koji blokiraju odreeni receptor i time smanjuju aktivnost organa ANTAGONISTI

Kada uzmemo vie vrsta lijekova i kada se oni u svojem djelovanju pojaavaju (a mogu se i smanjiti djelovanja, mogu se ne podnositi) to se naziva SINERGIZAM, a takvi lijekovi SINERGISTI

Lijekovi koji zajedno imaju oslabljeno djelovanje ANTAGONISTI, ANTAGONIZAM

Nepodudarnost ili inkompatibilnost lijekova je INTERAKCIJA to su neeljene reakcije izmeu dva lijeka pri zajednikoj primjeni

DOZIRANJE LIJEKOVADOZA je koliina lijeka koju unosimo u organizam

MINIMALNA DOZA je najmanja doza lijeka koja ima ljekovit uinak.

MAKSIMALNA DOZA je najvea doza lijeka koja korisna, a nije tetna.

TOKSINA DOZA je doza koja je vea od maksimalne i izaziva otrovanje.

LETALNA DOZA je doza lijeka koja e prouzroiti smrt.

OPTIMALNA DOZA je doza lijeka koja je najbolja doza izmeu najmanje i najvee

POJEDINANA DOZA je doza koja se daje odjednom, a DNEVNA DOZA je doza koju bolesnik dobije u 24 sata.

Dozu treba smanjiti kod djece i staracaKod djece organi za razgradnju jo nisu razvijeni, a kod starijih je funkcija tih organa oslabljena

KLASIFIKACIJA I NAZIVI LIJEKOVAFarmakodinamska - prema mehanizmu djelovanja- Antagonisti kalcija-Beta blokatori-Inhibitori sinteze prostaglandina

Farmakoterapijska - prema medicinskoj upotrebi- Antihipertenzivi- Antiaritmici- Protuupalni lijekoviNEELJENE REAKCIJE NA LIJEKOVE

Otrovanje

a) prevelika dozab) Hiperreaktivnost

Genetski poremeaji (idiosinkrazija)

Karcinogenost, teratogenost, mutagenost

Alergije

Nezrelost organizma

Posredne neeljene reakcije (npr. poremeaj crijevne flore)

PROMJENE KOD PONOVLJENE PRIMJENE LIJEKA

KUMULACIJA postepeno poveavanje koncentracije lijeka u krvi i tkivima prilikom ponovljene primjene lijeka (mogunost intoksikacije)

Udarna doza podrazumijeva zapoinjanje lijeenje primjenom velike, udarne doze lijeka , kako bi lijek ispoljio puno djelovanje u ranoj fazi bolesti

TOLERANCIJA stanje smanjene osjetljivosti organizma prema djelovanju lijeka (zbog ubrzane eliminacije, nishodne regulacije)

TAHIFILAKSIJA akutni oblik tolerancije

REZISTENCIJA smanjena osjetljivost, poveana otpornost patogenih mikroorganizama prema antibioticima

DESENZITIZACIJA postepeno slabljenje efekta uprkos i daljem prisustvu lijeka na nivou receptora

ISTRAIVANJE NOVIH LIJEKOVAFARMAKOLOKI PROFIL

Pretklinika istraivanjasudbina u organizmufarmakodinamikafarmakokinetikaToksikologija

Klinika ispitivanjazdravi dobrovoljcikontrolirani kliniki pokusi

Praenje lijekova u klinikoj praksikontrolirani usporedni pokusifarmakoekonomske studijepraenje nuspojava

OPI ANESTETICIOpi anestetici se koriste kao dodatak hirurkim postupcima da bi se bolesnik uveo u besvjesno stanje i izgubio osjetljivost na bol. Primjenjuju se sistemski i efekat postiu djelovanjem na CNS.

Predstavljaju najopasnije lijekove doputene za kliniku upotrebu(pogrena doza moe dovesti do smrti zbog gubitka kardiovaskularnihrefleksa i paralize disanja).

Podjela prema nainu primjene:

-Opi inhalacioni anestetici-Opi intravenski anestetici

POJEDINI INHALACIONI ANESTETICI

- Halotan: djelotvoran, neeksplozivan, neiritantan, izaziva hipotenziju, srane aritmije,Zbog velike liposolubilnosti pospanost dugo trajePonovljena upotreba izaziva rizik od oteenja jetre, maligna hipertermija (intenzivno stvaranje toplote u skeletnim miiima)

- Azotni oksidul: slabo djelotvoran pa se kombinuje sa drugim lijekovimaBrza indukcija i oporavak od anestezijeDugotrajna upotreba izaziva depresiju kotane sri

- Enfluran: slian halotanu, halogenovani anestetik Bra indukcija i oporavak od halotanaMoe izazvati konvulzije kod uvoenja u anesteziju ili oporavka od anestezijeMoe izazvati epileptine napade- Izofluran: slian enfluranu , ali bez izazivanja epileptinih napadaNadraajno djelovanje na respiratorni trakt

-Eter : koristi se u dravama gdje nisu dostupni moderniji lijekoviSpor uvod i oporavak od anestezije, zapaljiv, analgetike i miorelaksantne osobine

INTRAVENSKI ANESTETICIKoriste se za uvod u opu anesteziju. Bolesnika uvode u anesteziju za 20 sec nakon i.v. Primjene. Kada se ubrizgaju u cirkulaciju ne moe se ispraviti pojava ne eljenih efekata niti smanjiti doza.Najee koriteni lijekovi:-Tiopenton (barbiturat): djeluje brzo i kratko zbog redistribucije. Mala razlika izmeu doze koja izazivaanesteziju i doze koja izaziva depresiju kardiovaskularnogsistema-Etomidat: slian tiopentonu , ali se bre metabolizira,manji rizik od kardiovaskularnih komplikacija

- Propofol: brzo se metabolizira, brz oporavak od anestezijeKoristan za kratkotrajne intervencijePrimjenjuje se i u obliku infuzije za odravanje anestezije u kombinaciji sa drugim lijekovima.- Ketamin: inhibira glutaminske receptore u CNS-u.Disocijativna anestezija bolesnik svjestan, ali sa amnezijom i ne reaguje na bolPrilikom buenja izaziva rune snove i halucinacijePREANESTETIKA MEDIKACIJA

U svrhu smanjenja straha od operacije, pojaanja djelovanja glavnog anestetika, te ublaavanja nepoeljinh uinaka anestezije, prije uvoenja u anesteziju se daju slijedee skupine lijekova:

- Barbiturati: pentobarbiton (sedacija i poetno uspavljivanje)-Benzodiazepini: diazepam, midazolam (sedacija i amnezija)- Opioidni analgetici: fentanil, morfin (ublaavanje boli)- Antiholinergiki lijekovi: atropin, skopolamin (smanjenje salivacije i bronhalne hipersekrecije)- Antagonisti histaminskih H2 receptora: ranitidin, cimetidin (za smanjenje rizika aspiracije)- Reverzibilno prekidaju prijenos podraaja u perifernimnervima na mjestu primjene izazivajui analgezijuodreenog podruja. Uz odgovarajuu dozu dolazi do paralize samo senzorinh puteva a motorni ostaju nedirnuti. Svi osjetise ne paraliziraju isto brzinom. Najprije je zahvaen osjet boli, zatim topline i hladnoe, pa osjet dodira i na kraju dubokiosjet.-Prvi otkriven lokalni anesteik kokain (izoliran iz lista koke) koristio se u hirurgiji oka , stomatologiji i opoj hirurgiji-Zbog toksinosti pokrenuta potraga za drugim anesteticima

Prema hemijskoj strukturi se dijele na:-Etserska skupina: kokain i benzokain (esteri benzojevekiseline); prokain i tetrakain (esteri parabenzojevekiseline)-Amidska skupina: ksilokain, bupivakain, etidokain

Lokalni anestetici ne prodiru kroz kou. Kroz sluznicu prodiru uglavnom svi.Nakon resorpcije izrazito toksini iresorpciju treba usporiti (dodavanje vazokonstriktornih tvari adrenalina). Kokain suava krvne sudove.

Prema nainu primjene razlikujemo vie vrsta anestezije:- povrinska anestezija (anestetik se stavlja na povrinusluznice ili rane)- Infiltracijska anestezija (anestetik se injicira u tkivo)-Provodna anestezija (anestetik se injicira u blizinu veeg nerva nastaje anestezija onog podruja koje opskrbljujenerv.Dobar lokalni anestetik treba imati slijedea svojstva:visoki terapijski index, dugotrajno djelovanje, da se moe upotrijebiti na povrini i u tkivu, ne nadrauje i ne oteuje tkivo, ne uzrokuje ovisnost, nema antigenska svojstva, LOKALNI ANESTETICI

Mehanizam djelovanja:

Blokiraju prijenos impulsa tako to sprjeavaju prolazak natrijevih jona kroz membranu i time onemoguuju nastajanje akcijskog potencijala. Rezultat toga je smanjena podraljivost koja se moe razviti u potpunu neosjetljivost.Kokain: najstariji anestetik, povrinska anestezijasluznica, euforik, izaziva halucinacije i ovisnostProkain: djeluje kratko, upotrebljava se uzvazokonstriktor, Lidokain: najvie koriten anestetik, aktivniji od prokainaUpotrebljava se u kombinaciji sa adrenalinom (djelujedue, toksinost manja)Benzokain: uzrokuje dugotrajnu anesteziju, relativnonetoksian. Jak vazodilatator, pa se upotrebljava uz vazokonstriktor.LOKALNI ANESTETICICinkokain: najdjelotvorniji i najtoksiniji lokalnianestetik. Samo za povrinsku anesteziju.0,1% za ronicu, 0,5-2% za nos i drijelo, 0,5% za kou

Toksine reakcije na lokalne anestetike:- Reduciraju elektrinu podraljivost , provodljivost ikontraktilnost sranog miia - Djelovanje na CNS: faza stimulacije i faza depresije- Alergijske reakcije

BOLAnalgetici su jedinjenja koja u terapijskim dozama sniavaju oseaj za bol a nemaju opti anestetiki efekat. Bol predstavlja direktan odgovor na tetnu pojavu koja prati oteenja tkiva, kao to su povreda, upala ili karcinom.

U odnosu na stepen aktivnosti, mehanizam delovanja i neeljene efekte, izdvajaju se dve grupe analgetika:-narkotici (jaki analgetici, opijati i opioidi)-ne narkotini analgetici (slabi analgetici)

FARMAKOLOKO DEJSTVO

Morfin- tipini opioidni analgetik i predtsvalja referencuNajvaniji efekti morfina ostvaruju se na CNS i gastrointestinalni trakt.Dejstvo na CNS: - analgezija (Upotrebljava se u terminalnoj fazi bolesti -uglavnom malignih, infarktnom bolu, akutnom plunom edemu i spinalnoj anesteziji)- euforija (osjeaj zadovoljstva i olakanja moe izostati kod pacijanata sa hroninom boli)- depresija disanja (smanjenje osjetljivosti respiratornog centra na parcijalni pritisak CO2)- depresija refleksa kalja (mehanizam na receptorskom nivou nije razjanjen -kodein i folkodin)- munina i povraanje (nakon injekcije morfina prolazne )- suenje zjenica FARMAKOLOKO DEJSTVODejstvo na gastrointestinalni trakt (GIT):- Opstipacija (pojaava tonus i smanjuje pokretljivost GIT- Ostala dejstva opioida:- Oslobaanje histamina (nastaje bronhokonstrikcija i hipotenzija)

Metadon je uglavnom ukljuen kao lek za lijeenje ovisnosti od heroina i obino se akutna trovanja ovim lijekom viaju u toj kategoriji bolesnika, najee kao rezultat predoziranjaTOLERANCIJA I OVISNOST- Tolerancija (poveanje doze neophodne da se proizvede odreenifarmakoloki efekat) na opioide se razvija veoma brzo. Tolerancijaobuhvata gotovo sve farmakoloke efekte.-Ovisnost se dijeli na fiziku i psihikuFizika ovisnost (fizioloki sindrom odvikavanja apstinencijalnisindrom)Fiziki simptomi su max izraeni nakon 2-3 dana, a uglavnom se gubenakon 8-10 dana.Psihika ovisnost (ispoljava se kao elja za lijekom)Psihiki simptomi mogu trajati mjesecima i godinama.Metadon je uglavnom ukljuen kao lek za lijeenje ovisnosti.

FARMAKOKINETIKA OPIOIDNIH ANALGETIKA

-Morfin se primjenjuje uglavnom intravenski i intramuskularno (terapije tekih bolova) i oralno se primjenuje u terapiji hroninih bolova u obliku preparata sa produenim djelovanjem (apsorpcija -varira)-Veina opioidnih analgetika podlijee metabolizmu prvog prolaska kroz jetru i daju se u vidu injekcija.

NEELJENA DEJSTVA Morfin: sedacija, depresija disanja, opstipacija, munina i povraanje, svrab (oslobaanje histamina), tolerancija i ovisnost.Akutno predoziranje koma i respiratorna depresija. Lijeenje intravenska primjena naloksona.

Kodein ne izaziva euforiju i veoma rijetko se javlja ovisnost.