PREZANTIM

Tema : Inflacioni

Punoi :Mentor Gojani Mentor Gojani

KUPTIMI I INFLACIONIT

Inflacioni është ngritja e përgjithshme e nivelit të qmimeve

(të gjitha çmimet nuk ngritën me të njëjtën masë. Disa çmime ngritën më shumë kurse disa më pak, sidoqoftë niveli mesatar i tyre ngritët. )

Inflacioni është një nga problemet kryesore makroekonomike

Inflacioni i ulët është një nga 4 qëllimet kryesore makroekonomike

Sjellja e inflacionit në faza të ndryshme të ciklit të biznesit

Inflacioni (i lartë) = “sëmundje e rëndë makroekonomike”

Problem shqetësues për ndërmarrjet dhe konsumatorët

Mentor Gojani

Deflacioni: rënia e nivelit të përgjithshëm të çmimeve (inflacion negativ)

Desinflacioni: zvogëlim i nivelit i çmimeve. Inflacioni zvogëlohet por mbetet mbinivelin e çmimeve në 12 muajt e fundit.

Si llogaritet inflacioni?

Norma e Inflacionit (t) =

t= periudha aktuale;

t-1 periudha paraprake;

Norma e inflacioni matet përmes indekseve të çmimeve

Mentor Gojani

MATJA E INFLACIONIT

1.INDEKSI I ÇMIMEVE TË KONSUMATORIT (CPI)

Mat koston e një shporte mallrash dhe shërbimesh që konsumon njëfamilje për një periudhë të caktuar kohore

Maten peshat specifike të secilit mall (pjesëmarrja e shpenzimeve të secilitmall në shpenzimet e përgjithshme të familjes).

2.INDEKSI I ÇMIMEVE TË PRODHUESIT (PPI)

Mat nivelin e çmimeve të shitjes me shumicë, pra nivelin e çmimeve në

stadin e prodhimit. Llogaritja e indeksit të çmimeve të prodhuesit është i

rëndësishëm për shkak të gjerësisë së mallrave dhe shërbimeve që ai

përfshin. Ai përdoret gjerësisht në veprimtarinë tregtare.

DEFLATORI I GNP =

Llogaritet si raport i GNP nominal me GNP real, shprehur në përqindje, pra:

3.DEFLATORI I GNP

Mentor Gojani

…MATJA E INFLACIONIT PËRMES CPI:

Shembull: Le të supozojmë se në vitin 2007 çmimet e ushqimit rriten 10%, çmimet e strehimit rriten për 3% dhe çmimet e kujdesit mjekësor rriten për 4%. Në këto kushte CPI e vitit 2007 do të llogaritet: CPI2005= (0.5 x 110) + (0.3 x 103) + (0.2 x 104) = 106.7Nga këto të dhëna mund të nxjerrim se sa është norma e inflacionit për vitin 2005

Norma e inflacionit =

Norma e inflacionit2007 =

Mentor Gojani

LLOJET E INFLACIONITNë përgjithësi në teorinë ekonomike inflacioni mund të klasifikohet në tri (3) lloje kryesore:

I. INFLACIONI I MODERUAR

II. INFLACIONI GALOPAN

III. HIPERINFLACIONI

INFLACIONI I MODERUAR

Çmimet rriten ngadalë

Norma e inflacionit shprehet me anën e një numri një shifror

Njerëzit ende kanë besim në para

Njerëzit janë në gjendje të hyjnë në marrëdhënie kontraktuale (nënshkruajnë kontrata të reja)

Sistemi monetar fuknsionon mjaftë mirëMentor Gojani

INFLACIONI GALOPAN

Bie besimi tek paraja

Rritje dyshifrore e çmimeve

Përdoren valutat e huaja për indeksim të kontratave

Norma reale e interesit është negative

Njerëzit i ikin mbajtjes së parave mbi një limit të domosdoshëm

Njerëzit priren të grumbullojnë mallra ose blejnë patundshmëri

Huadhënësit nuk japin kredi me normë të ulët të interesit

Mentor Gojani

HIPERINFLACIONI

Shkatërrues për ekonominë

Çmimet rriten shumë herë brenda një muaji

Paraqitet në raste të rralla (psh. periudha të luftërave)

Shpejtësia e qarkullimit të parasë rritet (rriten transaksionet)

Çmimet relative (përfshirë edhe pagën) bëhen të paqëndrueshme

Disa shembuj të hiperinflacionit:

- Gjermani: 1922-1923 (indeksi i çmimeve u rritë nga 1 në 10.000.000.000%)

- Bolivia: 1985 (indeksi i çmimeve u rritë nga 1 në 12.000%)

Mentor Gojani

KOSTOT E INFLACIONIT

Alokimi joefiçient i resurseve për shkak të inflacionit

Çmimet shtrembërohen dhe nuk japin informata të sakta për prodhuesit

Informatat shtrembërohen alokimi i resurseve në mënyrë të gabuar

Kur inflacioni është i parashikueshëm efekti është më i vogël, por efektet e inflacionit nuk mund të shmangen plotësisht

•Inlacioni i parashikuar quhet ajo normë e inflacionit e cila mund të parashikohet nga agjentët ekonomik. •Inflacioni i paparashikuar është ajo normë inflacioni e cila i kap agjentët ekonomik në befasi.Shembuj:

Konsumatori merr kredi 5000 € me kamatë vjetore prej 10%

Pas një viti ai paguan 5500 €

Nëse norma e inflacionit = 10% në vit, atëherë banka nuk fiton asgjë

Konsumatori (marrësi i kredisë) fiton

Nëse inflacioni është i parashikuar atëherë nuk ka humbës

Arsyeja: normës së interesit i shtohet norma e inflacionit

Nëse inflacioni nuk llogaritet vie deri te rishpërndarja e të ardhurave

Mentor Gojani

Inflacioni në KosovëInflacioni, sipas njohësve të çështjeve ekonomike dhe përfaqësuesve tëorganizatave ekonomike në vend, është inflacion i importuar. Derisa Kosovashumicën e produkteve i importon nga tregjet ndërkombëtare, çdo ngritje e çmimeve në botë, do ta godasë edhe Kosovën.Për të mos u rrezikuar çdo herë nga ky inflacion, institucionet e Kosovës, duhet të marrin masa në rritjen e prodhimit vendor. Ngritja e çmimeve do të reflektohet në uljen e fuqisë blerëse dhe ulja e fuqisë blerëse do të ndikojë në rritjen ekonomike.Në kohën kur papunësia dhe varfëria në Kosovë është në nivel tejet të lartëinflacioni, sipas Rukiqit, godet të gjitha shtresat, por më së shumti atofamilje ku të ardhurat mujore janë të pakta apo jetojnë me ndihmë sociale.

Çfarë duhet të ndërmarrin institucionet e Kosovës?

Duhet të bëhet rritja e ofertës në vend, qeveria duhet të bëjë përpjekje qëtë ndikojë në rritjen e prodhimi të vendit dhe që të mos varemi nga importi.

Mentor Gojani

Inflacioni duket një problem i rëndësishëm në Kosovë, duke qënë se luhatjet gjatëdhjetë vjetëve të fundit kanë qënë të mëdha. Mosqëndrueshmëria e inflacionit dëmton ekonominë, pasi nuk lejon ankorimin e pritshëmrisë së njerëzve për nivelin e çmimeve, gjë që mund të çojë në vendime jooptimale të tyre përsa i përket kursimit dhe investimit.

Përgjithësisht, një normë e qëndrueshme inflacioni, është e dëshirueshme, me qëllimrritjen graduale të ekonomisë.

Ekspertët, thonë se rritja e pagave për 25 për qind për shërbyesit civilë, në sektorinpublik, është dukshëm shumë herë më e madhe sesa inflacioni që është paraqitur nëgjashtë vjetët e fundit. Sipas tyre, inflacioni në Kosovë në vitet e fundit nuk e ka kaluar asnjëherë normëndyshifrore.

Inflacioni, sipas Agjencisë së Statistikave të Kosovës, në vitin e kaluar ka qenë jo mëshumë se 1.3 % , por tani ka shënuar rritje deri në 5 % - por prap se prap kjo rritje nuke ka zhvlersuar rritjen e pagave .

INFLACIONI NË KOSOVË

Mentor Gojani

Janë bërë disa rritje të çmimeve në tregun e Kosovës dhe rritja e tashmeshpjegohet, për arsye se është rritur konsumi. Është mungesë e mallrave në tërëglobin, për shkak të të reshurave të ndryshme. Është mungesë e produkteve dherritje e kërkesës në glob. Ne varemi nga importi dhe importi është ai që e drejtontregun. Përderisa ne nuk kemi prodhimtari vendore, ne do të jemi pak tërëndësishëm në stabilizimin apo rritjen e çmimeve në Kosovë .

Inflacioni, sipas Agjencisë së Statistikave të Kosovës, në vitin e kaluar ka qenëjo më shumë se 1.3 % , por tani ka shënuar rritje deri në 5 % - por prap se prapkjo rritje nuk e ka zhvlersuar rritjen e pagave .

SHKALLA INFLACIONIT NË KOSOVË GJATË VITEVE 2004-2014

Mentor Gojani

SHKALLA INFLACIONI NË KOSOVË GJATË VITEVE 2012’ 13 ’ 14

Mentor Gojani