PEDAGOGIKA MARII MONTESSORI

Wychowanie w kanonie montessoriańskich wartości w szkole

„Dziecko nie jest pustym naczyniem,które napełniliśmy naszą wiedzą

i które zatem nam wszystko zawdzięcza.Odwrotnie, to dziecko zbudowało człowieka

i nie ma nikogo,kto nie zostałby stworzony przez dziecko,

którym sam kiedyś był”.

Maria Montessori

1. Ogólne założenia

teorii pedagogicznej Marii Montessori

(1870 – 1952 )

2. Specyfika Szkoły Montessori

System Marii Montessori jest dziś znany na całym świecie.

Istota pedagogiki Marii Montessori sprowadza się do stwierdzenia, że ponieważ każde

dziecko jest inne, powinno rozwijać się według własnych indywidualnych

możliwości i w dla siebie indywidualnym tempie.

Maria Montessori w ogólnym rozumieniu wychowania ma dwa cele: biologiczny i społeczny.

W sensie biologicznym chodzi o wspieranie naturalnego rozwoju dziecka, a w sensie

społecznym o przygotowanie go w szerokim znaczeniu do życia w społeczeństwie.

Pomóż mi samemu

to zrobić

Istotnymi wartościami pedagogiki M. Montessori jest:

- Humanistyczny wymiar teorii i praktyki pedagogicznej- Wychowanie dla pokoju

- Podmiotowość w wychowaniu: „Dziecko – budowniczym własnej osoby i osobowości"

- Szacunek dla rozwijającej się osobowości - Troska o indywidualny i społeczny rozwój dziecka zgodny z „wrażliwymi fazami” w grupach wymieszanych wiekowo

- Miłość do ludzi i świata- „Polaryzacja uwagi” umożliwiająca rozwój, prowadząca do

normalizacji- Wychowawczy i edukacyjny sens „przygotowanego

otoczenia” dostosowanego do faz rozwojowych dziecka- Pomoce rozwojowe jako „klucze do świata”

- Osoba dorosła – rodzic, nauczyciel jako przewodnik, który pomaga, a nie wyręcza

- „Pomóż mi samemu to zrobić”

W dobie urzadzen cyfrowych dzieci nie muszą myśleć, wystarczy, że przycisną guzik, a on

wykona za dziecko prawie każdą, nawet najbardziej złożoną operację.

W otoczeniu Montessori, dzieci pracujai ucza sie przede wszystkim na konkretach

polisensorycznie, manipulując przedmiotami. Jest to niezbedne do

budowania inteligencji i rozwoju mózgu.Podstawą metody M. Montessori jest

nauczanie polisensoryczne. Umożliwia to oddziaływanie na wiele zmysłów, co jest warunkiem niezbędnym do powstawania skojarzeń w procesie zdobywania przez

dziecko doświadczeń i wiedzy.

Wychowanie jest wspieraniem

indywidualnego i społecznego rozwoju

dziecka.

Jest to „wychowanie dla życia”.

Celem rozwoju i wychowania jest

„normalizacja”.

Wychowanie w takim ujęciu jest

wychowaniem do wartości, takich jak:

- MIŁOŚĆ

- POKÓJ

- ODPOWIEDZIALNOŚĆ

oraz WOLNOŚĆ

WYCHOWAWCA-NAUCZYCIEL

Przygotowane otoczenie to

„pas startowy do samodzielnego lotu”.

M. Montessori podkreślała, że dziecko od chwili urodzenia musi samodzielnie wykonać

długą i ciężką „pracę rozwoju”. „Nikt nie może rosnąć za dziecko, to ono samo buduje siebie i swe człowieczeństwo”. Każde dziecko jest tu zawsze w centrum.

Pedagogika Montessori umożliwia dziecku taki rozwój, który przekształca go w osobę dorosłą, ciekawą, otwartą i pewną siebie.Metoda ta stwarza okazję do radosnego

uczenia, bez potrzeby odwoływania się do kar i nagród, wyzwala postawę wolności z pewnymi oczywiście ograniczeniami.

W metodzie tej wykorzystuje się wewnętrzną wrażliwość organizmu na

określone elementy otoczenia, a dotyczy to uwrażliwienia na język, porządek, kulturę życia, szczególne

zainteresowanie małymi przedmiotami, ciekawość świata itd.

Jest to najlepszy sposób kształcenia i wychowania dzieci oparty o wnikliwe ich poznanie, a nauczyciel nie urabia dziecka,

lecz podąża za nim. Nauczyciel może udzielić dziecku wskazówek, ale tylko wtedy, gdy ono

samo o to poprosi w myśl zasady„Pomóż mi to samemu zrobić”.

Podstawowy zasób pojęć, jakimi musi się posługiwać dziecko, aby zrozumieć otaczający je świat, bywa przez nie przyswajany na drodze wielokrotnego powtarzania odbieranych wrażeń i kojarzenie ich z odpowiednimi

nazwami i sytuacjami.Pedagogika M. Montessori jest konsekwentnie

zorientowana na dziecko.

Zdaniem M. Montessori dzieciństwo to najważniejszy okres dla rozwoju człowieka,

w którym zachodzą podstawowe procesy twórcze kształtujące jego osobowość.

Pedagogika M. Montessori daje dziecku szansę wszechstronnego rozwoju: fizycznego, intelektualnego,

duchowego i społecznego.

Istotą pracy pedagogiki M. Montessori jest jedność domu i szkoły

w wychowaniu do wartości.

Uczciwość.

Uczciwość rozumiana jako mówienie i poszanowanie prawdy, rzetelność, nieprzywłaszczanie sobie cudzej własności.

Szczęście

Szczęście to poczucie trwałego zadowolenia, wewnętrznej harmonii i spokoju, które są skutkiem życzliwości, akceptacji siebie i świata oraz wiary w jego dobro. Warunkiem szczęścia jest optymizm – postrzeganie spraw w jasnym świetle, wzbudzanie w sobie nadziei, entuzjazmu i odwagi do działania, optymizmu – poczucie humoru.

Odpowiedzialność

Odpowiedzialność to rzetelne wypełnianie obowiązków, dbanie o dobro i zapobieganie złu, a także gotowość do ponoszenia konsekwencji własnych wyborów i zachowań.

Samodyscyplina

Samodyscyplina to samokontrola, umiar oraz wytrwałe rozwijanie własnego potencjału. Budowanie samodyscypliny w dziecku jest możliwe tylko wtedy, gdy dziecko uczy się na błędach, ma możliwość dokonywania wyborów i zna ich konsekwencję.

Mądrość

Mądrość to celowe przyczynianie się do dobra poprzez właściwe wybory.

Odwaga

Odwaga wyraża się w:- podejmowaniu nowych wyzwań (z uwzględnieniem konsekwencji),- obronie słabszych,- przyznaniu się do winy,- mówieniu prawdy,- pokonywaniu lęku i słabości,- sprzeciwie wobec zła, walce z nim.

Autorytet

Dzisiaj dzieci nie mają autorytetów.U Montessori nauczyciel i rodzic są przewodnikami, są obecni podczas zdobywania wiedzy przez dzieci, nauczyciele nie oceniają. Nauczyciele Montessori przygotowują jedynie otoczenie do rozwoju. W takim systemie edukacyjnym dzieci nie tylko szanują nauczycieli, ale również same sobie zawdzięczają to, co potrafią.

CELE I ZADANIA PEDAGOGIKI M. MONTESSORI:

Praca dziecka i nauczyciela przy respektowaniu zasad M. Montessori powinna prowadzić

do następujących celów:

rozwinięcie samodzielności i wiary we własne

siły;

wypracowanie zamiłowania do porządku i

pracy;

osiągnięcie przez dzieci spontanicznej

koncentracji;

wypracowanie zamiłowania do ciszy i pracy

indywidualnej;

wypracowanie postaw posłuszeństwa opartego na

swobodnej decyzji, a nie zewnętrznym przymusie;

uniezależnienie od nagrody;

osiągnięcie spontanicznej samodyscypliny wynikającej

z dziecięcego posłuszeństwa;

wyjście naprzeciw oczekiwaniom dzieci i ich rodziców;

powstanie postaw wzajemnej pomocy bez egoistycznej

rywalizacji;

wspomaganie edukacji przedszkolnej i szkolnej;

zainteresowanie rzeczywistością i otoczeniem;

Pedagogika M. Montessori stawia przed sobą następujące zadania:

Uczenie przez działanie: dzieci zdobywają wiedzę i praktyczne umiejętności poprzez aktywność własną w przemyślnie zorganizowanym otoczeniu przy współpracy z nauczycielami.

Samodzielność: dzieci swobodnie wybierają rodzaj, miejsce, czas i formy pracy (indywidualne lub z partnerem) przy zachowaniu reguł społecznych. Rozwijają indywidualne uzdolnienia i uczą się realnej oceny swoich możliwości.

Koncentracja: Dzieci ćwiczą dokładność i wytrwałość przy wykonywaniu konkretnych zadań.

Lekcje ciszy: dzieci uczą się współpracować w ciszy.

Porządek: dzieci zdobywają umiejętność przestrzegania porządku

w działaniu i w otoczeniu.

Społeczne reguły: dzieci zróżnicowane wiekowo są łączone w grupy,

w których uczą się przestrzegać reguł: nie przeszkadzaj, nie niszcz, nie rań.

Obserwacja: nauczyciel z uwagą obserwuje postępy i trudności dziecka;

jest jego przewodnikiem.

Indywidualny tok rozwoju dziecka: każde dziecko pracuje według

własnego tempa i możliwości, podejmuje zadania do których jest gotowe.

Sale montessoriańskie są wyposażone w oryginalny zestaw pomocy dydaktycznych zwanych Materiałem Rozwojowym Montessori.

Materiał rozwojowy jest podzielony na kilka działów tematycznych,

które odpowiadają „wrażliwym fazom” w rozwoju dzieci:

Materiał do ćwiczeń praktycznych dnia codziennego: przybory do

sprzątania, przesypywania, przelewania, sortowania, czyszczenia

metalu, zapinania itp.

Materiał sensoryczny rozwijający poznawanie zmysłowe

pobudzające aktywność umysłową.

Materiał edukacji językowej.

Materiał edukacji matematycznej.

Materiał do wychowania kosmicznego - biologia, fizyka, chemia,

geografia.

Materiał artystyczny związany z ekspresją muzyczną i plastyczną.

Materiał religijny.

Żaden system edukacji nie może osiągać sukcesów w przygotowaniu dzieci do życia w społeczeństwie bez wsparcia rodziców, czyli

montessoriańskie „zadania domowe”

pisanie listów do przyjaciół, rodziny (zaproszeń, podziękowań itd.);

pisanie opowiadań;

cotygodniowe wycieczki;

przeszukiwanie nagłówków z gazet i dyskutowanie;

rysowanie przedmiotów znajdujących się w otoczeniu domowym

i sąsiedztwie;

wspólne wykonywanie prostych naukowych eksperymentów;

założenie skarbonki na wydatki, aby dziecko mogło sobie liczyć, ile potrzebuje

na dany dzień;

zaangażowanie dziecka w planowanie menu na obiad i pisanie listy zakupów;

porównywanie cen żywności w różnych sklepach z wykorzystaniem z reklam

w gazetach;

wspólne przygotowywanie jedzenia;

nakrywanie do stołu i sprzątanie po posiłku;

segregacja śmieci;

czytanie mapy w trakcie planowania wypadów z domu;

wspólne spacery: szukanie różnych kształtów liści, rozpoznawanie

roślin, zwierząt, ptaków, szukanie różnych rodzajów architektury;

wspólna wizyta w zoo,

wspólna wizyta w muzeum,

wspólne wyjście na przedstawienie,

rodzinne tworzenie muzyki,

układanie puzzli,

granie w gry planszowe,

rozwiązywanie krzyżówek;

W systemie Montessori promuje się wychowanie w duchu szacunku, prawdy, tolerancji, patriotyzmu oraz uczciwości, a także porządku, punktualności, pracowitości. Jakże obce zaczynają to być dzisiaj wartości....

Dziękuję za uwagę :)Magdalena Marczak-Pilipczuk