MiKOTOKSiNLERiN iNSAN veHAYVANLAR ÜZERiNDEKi ETKiLERi

Özet: Gıda ve yemlerin mikotoksinlerle kirlenmesi tüm dünyada önemli bir problemdir. Mikotoksinler, Asper-gillus, Penicillium ve Fusarium türü mantarlar tarafından sentezlenen zehirli metabolitlerdir. Tarlada hasat öncesi ve sonrası ısı ve rutubet gibi uygun şartlarda yem ve gıdalar mantarların istilasına uğrayarak mikotoksinlerle kirlenebilir-ler. Mikotoksinler gıda ve yemlerin besin değerlerinin kay-bolmasına yol açarlar. Ayrıca mikotoksinler insan ve hayvan-lar tarafından alındığında akut ve kronik tipte zehirlenmelere sebep olabilirler. İnsan ve hayvanlarda risk oluşturan başlıca mikotoksinler, aflatoksinler, deoksinivalenol, T-2 toksin, zea-ralenon, fumonisin, okratoksin A ve ergot alkaloidleridir. Bu derlemede insan ve hayvan sağlığını etkileyen mikotoksinler ve etkileri hakkında bilgi verilmesi amaçlanmıştır.

Abstract: The worldwide contamination of foods and feeds with mycotoxins is a significant problem. Mycotoxins are secondary metabolites produced by fungi Aspergillus, Penicillium and Fusarium genus. Under certain temperature and humidity, food and feeds are contaminated with myco-toxins in both pre- and post-harvest conditions. Mycotoxins lead to nutrient losses in foods and feeds. Mycotoxins may cause an acute or chronic toxicosis after ingestion. The pri-mary mycotoxins posing risk to human and animals are af-latoxins, deoxynivalenol, T-2 toxin, zearalenone, fumonisin ochratoxin A and ergot alkaloids. The aim of this review is to give information about mycotoxins and their effects on hu-man and animal health.

Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı/ 49

Giriş Mikotoksinler, mantarlar (küfler) tarafından sentezlenen küçük molekül ağırlıklı zehirli metabolitlerdir. Bunla-rı ihtiva eden yem ile gıdaları tüketen insan ve hayvanlarda zehirlenmelere (mikotoksikozis) veya ölümlere yol aça-bilirler. Mikotoksinler; kimyasal yapıları-na, üretici mantar çeşidine, etkiledikleri organ, doku veya sisteme göre çeşitli sınıflara ayrılırlar (Seglar, 2001; Kaya, 2002; Sherif ve ark.,2009). İnsan ve hayvanlarda sıklıkla zehirlen-melere yol açan mikotoksinler, Asper-gillus, Penicillium ve Fusarium türü mantarlar tarafından sentezlenirler (Milicevic ve ark., 2010). Mantar türleri 300’den fazla mikotoksin oluşturmaları-na rağmen, gıda ve yemlerde bulunan, insan ve hayvanların sağlığı için risk oluşturan başlıca mikotoksinler; afla-toksinler (AFB1, B2, G1, G2), okratoksin-ler, zearalenon, fumonisinler, trikote-senler (T-2 toksin, deoksinivalenol), ve ergot alkaloidleridir. Mikotoksinler için-de en yoğun araştırılan grup aflatoksin-

lerdir. Bunun nedenleri aflatoksinlerin ilk bulunan mikotoksin grubu olmaları, hemen hemen tüm hayvan türlerinde ve insanlarda zehirlenme yapmaları, her çeşit besin ve yemde kirlenmelere yol açmaları, diğerlerine göre daha kısa sürede oluşmaları, karsinojenik olmaları ve bu mikotoksini içeren yemlerle besle-nen hayvanların et, süt ve yumurta gibi ürünlerinde de kalıntı oluşturmalarıdır (Hussein ve Brasel, 2001; Moss, 2002). Tarlada hasat öncesi ve sonrası ısı ve rutubet gibi uygun şartlarda yem ve gıdalar mantarların istilasına uğraya-rak mikotoksinlerle kirlenebilirler. Her yıl dünya tahıl ve yağlı tohum üretiminin en az % 1’i çürüme ve küflenme yüzün-den işe yaramaz hale gelirken, % 25’e yakın kısmı da değişik derecelerde mi-kotoksinlerle kirlenirler (Kaya ve Yarsan, 1995; Fink-Gremmels, 1999; Zinedine ve Manes, 2009). İnsanlar ya mikotoksinlerle kir-lenmiş gıdaların tüketilmesiyle ya da mikotoksinlerle kirlenmiş yem ve yem hammaddeleri ile beslenen hayvanların et, süt ve yumurta gibi hayvansal ürün-lerinin tüketilmesi sonucu mikotoksinle-re maruz kalırlar (Milicevic ve ark., 2010). Mikotoksinlerin hem besinler hem de tüketici konumundaki insanlar ve hay-vanlar üzerinde çok yönlü istenmeyen etkileri söz konusudur. Mikotoksinlerle kirlenen gıdalarda ve tarımsal ürünlerde renk, şekil, koku değişiklikleri yanında enzimatik ve biyokimyasal tepkimeler meydana gelir. Bunun sonucunda gıda-lar ve tarımsal ürünler su ve kuru madde

kaybederler; başta nişastalı maddeler ve yağlar olmak üzere besin unsurları par-çalanır, besleyici ve enerji verici değer-leri azalır. Mikotoksinlerle kirlenmiş yem ve besin maddelerinin evcil hayvanlar ve insanlar tarafından alınması sonucu akut ve kronik tipte zehirlenmeler or-taya çıkar. Zehirlenme sonunda en faz-la etkilenen organ karaciğerdir; ayrıca böbrekler ile sindirim, solunum, üreme, sinir ve bağışıklık sistemi de etkilenebi-lir. Mikotoksinler ile meydana gelen ze-hirlenmelerde bağışıklık sistemi baskı altına alındığı için, enfeksiyöz hastalıkla-ra karşı insan ve hayvanların direncinde azalma meydana gelir. Bu bileşiklerin mutajenik, karsinojenik ve teratojenik etkileri de söz konusudur (Kaya ve Yar-san, 1995; Anon, 2001; Kaya, 2002).

Aflatoksinler Aflatoksinler başlıca A. flavus ve A. parasiticus türleri tarafından üreti-len mikotoksinlerdir. A. flavus, AFB1 ve AFB2; A. parasiticus AFB1, AFB2, AFG1 ve AFG2’yı sentezler (D’Mello ve Mac-donald, 1997; Fink-Gremmels, 1999). Özellikle de depolanmış tahıllar ile di-ğer birçok tarım ürünlerinin çürümesin-den sorumludurlar. Aflatoksin oluşturan mantarlar başta mısır, pamuk tohumu ve yer fıstığı olmak üzere, hemen hemen her çeşit tahıl, yem ve yem hammad-delerinde kolayca ürerler ve mikotok-sin sentezleyebilirler (Whitlow ve ark., 2000). AFB1 ve AFB2’nin sütle çıkarılan metabolitleri sırasıyla AFM1 ve AFM2 dir. Bunların içerisinde en fazla sentez-

Fatma ŞAHİN DOKUYUCU KOCASARI

Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Veteriner Fakültesi Farmakoloji ve Toksikoloji Anabilim Dalı, Burdur

Selinay Başak ERDEMLİ

Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Kimya Bölümü, Burdur

lenen, dolayısıyla besinlerde en yoğun bulunan ve en zehirli olanı AFB1’dir. Bunu sırasıyla AFG1, AFB2, AFG2 izler (Kaya, 2002). AFB1 bilinen en güçlü ka-raciğer karsinojenidir. Uluslararası Kan-ser Araştırma Kuruluşu (IARC) tarafından AFB1 birinci dereceden, AFM1 ise ikinci dereceden kanserojen maddeler gru-buna alınmıştır (IARC, 1993). Hem AFB1 hem de AFM1 in vitro memeli hücrele-rinde DNA hasarına, gen mutasyonuna ve anormal kromozomların oluşumuna sebep olduğu bildirilmiştir (Lin ve ark., 2004). Aflatoksinler insan ve hayvanlar-da karsinojenik, teratojenik ve bağışık-lık sisteminin baskılanması gibi etkilere sebep olurlar (Fink-Gremmels, 1999). Aflatoksinlerden etkilenen insanlarda kusma, karın ağrısı ve hatta ölüm görü-lür (Sherif ve ark., 2009). Kenya’da akut aflatoksin zehirlenmesi sonucu 123 ki-şinin öldüğü bildirilmiştir (Lewis ve ark., 2005). Hayvanlarda aflatoksinler akut ve kronik nitelikte zehirlenmelere sebep olurlar. Akut aflatoksikozis olgularında iştahsızlık, durgunluk, karın ağrısı, ishal, kıl örtüsünde bozukluk, ataksi, sarılık, karaciğer büyümesi ve karaciğer yağ-lanması görülür. Kronik aflatoksikozis olgularında ise; sarılık, iştahsızlık, yem tüketiminde ve yemden yararlanmada azalma, süt veriminde azalma, kıllarda kabarma ve gebe hayvanlarda yavru atma görülür. Kronik mikotoksikozis ol-gularının en önemli belirtisi büyümede duraklamadır. Bunun sebebi protein, karbonhidrat ve yağ metabolizmasın-daki bozukluklardır. Aflatoksinler kro-nik zehirlenmelerde bağışıklık sistemi-ni baskı altına alarak birçok hastalığın ortaya çıkmasına sebep olurlar. Kronik zehirlenmelerde belirtiler belirgin ol-madığı için çoğu kez bu tip zehirlen-meler gözden kaçabilmektedir (D’Mello ve Macdonald, 1997; Whitlow ve ark., 2000; Hussein ve Brasel, 2001; Whitlow ve Hagler, 2005). Ayrıca mikotoksinlerle kirlenmiş yem ve yem hammaddeleri-nin hayvanlar tarafından tüketilmesi so-nucunda mastitis, ayak hastalıkları, pla-sentanın düşmemesi, ishal ve doğum problemlerinde artışa sebep olduğu da bildirilmiştir (Fink-Gremmels, 1997; Özsoy ve ark., 2005; Whitlow ve Hagler, 2005).

Okratoksinler, Okratoksinler, aflatoksinlerin keşfinden sonra, 1965 yılında bulunan bir mikotoksin grubudur (Sherif ve ark., 2009). Besin ve yemlerde doğal kirletici olarak en fazla Okratoksin A, seyrek ola-rak da Okratoksin B bulunur. Okratok-sinler başlıca Aspergillus (A. ochraceus) ve Penicillium (P. viridicatum ve P.chry-sogenum) mantarları tarafından sen-tezlenen mikotoksinlerdir (D’Mello ve Macdonald, 1997). Bu mantarlar düşük sıcaklıklarda da toksin sentezleyebildik-leri için, özellikle soğuk iklimin hüküm sürdüğü ülkelerde önemli bir sorundur. Okratoksinlerin özellikle balkan ülke-lerinde görülen ve tubuler interstitial nefritis ile karakterize Endemik Balkan Nefropatisi diye bilinen bir hastalığa yol açtığı bildirilmiştir (Sherif ve ark., 2009). Ayrıca bazı Doğu Avrupa Ülkelerinde görülen böbrek, pelvis, üreter ve idrar kesesi tümörlerinin sıklığındaki artışın, Okratoksin A ile ilişkili olduğu da belir-tilmektedir (Zinedine ve Manes, 2009). Okratoksin A başlıca tahıllarda (mısır, arpa, yulaf, çavdar, buğday, sorgum), tahıl bazlı ürünlerde, baharatlarda, çe-kirdek kahvede, kakaolu ürünlerde, ku-rutulmuş meyvelerde, üzüm suyunda, şarap ve birada yaygın şekilde bulunur (Whitlow ve ark., 2000; Magnoli ve ark., 2007; Sherif ve ark., 2009). Okratoksin A’nın laboratuar hayvanlarında nefro-

toksik, hepatotoksik, teratojenik, emb-riyotoksik ve bağışıklık sistemini baskı-layıcı etkilerinin olduğu bildirilmektedir (Sherif ve ark., 2009). Bu sebeple Ulusla-rarası Kanser Araştırma Kuruluşu (IARC) tarafından Okratoksin A, ikinci derece-den (Grup 2B) kanserojen maddeler grubunda yer almaktadır (IARC, 1993).

T-2 toksin T-2 toksin başlıca F. sporotrichi-oides ve F. poae mantarları tarafından sentezlenir (D’Mello ve Macdonald, 1997). Bu mantarlar tarım ürünlerinde sıklıkla küflü çürümeye sebep olurlar. T-2 toksin sıklıkla mısır ve mısır silajı, arpa, buğday, darı ve karma yemler-de bulunur. T-2 toksin, deoksinivalenol kadar yaygın görülmemesine rağmen daha zehirlidir (Sherif ve ark., 2009; Zi-nedine ve ark., 2009). T-2 toksin geviş getiren hayvanların rumeninde parça-

landığı için tek mideli hayvanlara göre daha dayanıklıdırlar (Fink-Gremmels, 1999). Sitotoksik etkisi oldukça fazladır. T-2 toksin, akut zehirlenmelere yol açar. T-2 toksinden en fazla etkilenen organ-lar başta bağırsak olmak üzere, karaci-ğer, dalak, böbrek ve kemik iliğidir. T-2 toksin ile zehirlenme sonucunda hay-vanlarda yem yememe, ishal, kilo kaybı, kusma ve süt veriminde azalma görülür. Deri ve ağız mukozası ile sindirim kana-lında yoğun kanama ve yangıya sebep olur. Bağışıklık sistemini de baskı altına aldığı için ikincil enfeksiyonlara duyarlı-lıkta artışa yol açar (Seglar, 2001; Kaya, 2002; Whitlow ve Hagler, 2005). T-2 tok-sin buzağılarda serum immunoglobu-linlerde (IgM, IgG ve IgA), komplement proteinlerde (Mann ve ark., 1983), ak-yuvar ve nötrofil sayısında azalmaya sebep olduğu bildirilmiştir (Gentry ve ark., 1984). Ayrıca T-2 toksin buzağılarda şiddetli depresyon, ataksi, iştahsızlık ve arka kısımda felce sebep olur (Weaver ve ark., 1980).

Deoksinivalenol (Vomitoksin) Deoksinivalenol başlıca F. cul-morum, F. graminearum ve F. sporotri-chioides gibi çeşitli Fusarium türü man-tarlar tarafından sentezlenir (D’Mello ve Macdonald, 1997; Wu, 2007). Yağışlı ve ılık havalarda Fusarium türü mantarlar oldukça iyi ürer. Deoksinivalenol mısır

ve buğdayda çok yaygın olarak bulunur. Ayrıca yulaf, çavdar, arpa, pirinç, sorgum ve mısır silajında da bulunur (Wu, 2007; Sherif ve ark., 2009; Zinedine ve Manes, 2009). Deoksinivalenol ve aflatoksin nadiren aynı yemde birlikte bulunur-lar. Domuzlar deoksinivalenole oldukça duyarlı iken, kanatlı ve gevişenler daha dayanıklıdırlar. Deoksinivalenol protein sentezini engelleyerek bağışıklık siste-mini de baskı altına alır. Bu mikotoksin-den etkilenen hayvanlarda kusma, baş dönmesi, gıda ya da yemi reddetme, ishal, kilo kaybı ve verim düşüklüğüne sebep olur (Schuhmacher ve ark., 1997; Whitlow ve ark., 2000; Conkova 2003). Hindistan ve Çin’de deoksinivalenolle kirlenmiş tahılların tüketilmesi sonucu gıda kaynaklı sindirim sistemi bozukluk-ları bildirilmiştir (Wu, 2007; Milicevic ve ark., 2010).

Zearalenon (F-2 toksin) Zearalenon F. graminearum, F. culmorum ve F. sporotrichioides gibi Fusarium türü mantarlar tarafından üre-tilen, östrojenik etkili bir mikotoksindir (D’Mello ve Macdonald, 1997; Wu, 2007). Zearalenon başta mısır olmak üzere, çavdar, arpa ve yulaf gibi tüm tahıllar-da, susam tohumu, kuru ot, sorgum ve silajda bulunur (Whitlow ve Hagler, 2005; Sherif ve ark., 2009; Zinedine ve Manes, 2009). Zearalenon genellikle

gıda ve yemlerde deoksinivalenol ile birlikte bulunur. Zearalenon gevişenle-rin rumeninde parçalandığı için, gevi-şenler tek mideli hayvanlara göre daha dayanıklıdırlar (Whitlow ve ark., 2000). Zearelenon; hayvanlarda yem tüketi-minde azalma, ishal, yavru atma, kısır-lık, vaginal salgılarda artma, vaginit, süt üretiminde azalma ve memelerde büyümeye yol açar (Schuhmacher ve ark., 1997; Whitlow ve ark., 2000; Seglar, 2001). İnsanlarda zearalenonun meme kanserinin oluşmasında etkili olan risk faktörlerinden biri olduğu düşünülmek-tedir (Mankeviciene ve ark., 2011). Bu mikotoksin IARC tarafından insanlardaki verilerin yetersizliği ve deney hayvanla-rındaki verilerin sınırlı olması sebebiyle Grup 3’de (kanserojen olmayan madde-ler) değerlendirilmektedir (IARC, 1997; Mankeviciene ve ark., 2011)

Fumonisinler Fumonisinler, Güney Afrika’da 1970 yılında atlarda lökoensefalomala-sinin görülmesini takiben 1988 yılında bulunan bir mikotoksin grubudur (She-rif ve ark., 2009). Fumonisinler başlıca F. moniliforme ve F. proliferatum mantarı tarafından sentezlenirler (Wu, 2007) ve FB1, FB2 ve FB3 olmak üzere 3 çeşit toksin üretirler. FB1 en yaygın ve zehirli olanıdır ve total fumonisinlerin yaklaşık olarak % 70’ini oluşturur (Conkova ve ark., 2003). Fumonisinler mısır ve mısır ürünleri başta olmak üzere pirinç ve sor-gumda bulunurlar (Wu, 2007; Millicevic ve ark., 2010). Fumonisinler bir sfingo-lipid bileşiği olan, sfingosin ile benzer yapıya sahiptirler. Spingolipidler bazı sinir dokularının miyelin kısmında çok yüksek oranda bulunurlar. Fumonisinler sfingolipid biyosentezini engelleyerek etki gösterirler. Böylece sinir dokusunda hasara sebep olurlar (Whitlow ve Hag-ler, 2005). Bu mikotoksinlerin atlarda “küflü mısır hastalığı” olarak bilinen ve sinirlerde dejenerasyonla karakterize lökoensefalomalasi ve domuzlarda ak-ciğer ödemi ve karaciğer hasarı, rat ve farelerde karaciğer ve böbrek hasarı ve kanseri, insanlarda yemek borusu kan-serine (Çin ve Güney Afrika) yol açtığı bildirilmektedir (Turner ve ark., 1999; Vincell ve Parker, 2002; Conkova ve ark., 2003; Wu, 2007). Ayrıca 1997 yılında

Hindistan’da 27 köyde küflü sorgum ve mısırı (64 mg/kg fumonisin B1) tüketen insanlarda sindirim sistemine (karında ağrı, gaz birikmesi ve ishal) yönelik bir rahatsızlığa yol açtığı da belirtilmiştir (Bhat ve ark., 1997). Fumonisinler, IARC tarafından, ikinci dereceden (Grup 2B) kanserojen maddeler grubunda de-ğerlendirilmektedir (IARC, 1993).

Ergot Alkaloidleri Çavdar başta olmak üzere di-ğer tahıllarda da parazit olarak yaşayan Claviceps türü mantarlar tarafından sentezlenen mikotoksinlerdir. Ergot alkaloidleri genellikle kronik nitelikte zehirlenmelere sebep olurlar (Kaya, 2002). Claviceps purpurea tarafından sentezlenen ergot alkaloidleri, insan-larda damarlarda şiddetli daralmaya bağlı olarak vücudun çıkıntılı kısım-larında gangren, bacaklarda ödem ve parestezi ile ölümlere yol açtığı bildiril-miştir. Claviceps fusiformis tarafından sentezlenen ergot alkaloidleri ise sin-dirim sistemi rahatsızlıklarını takiben seğirmeler, çırpınmalar ve paraliz ile ka-rakterize merkezi sinir sistemi bozukluk-ların görüldüğü belirtilmiştir (Peraica ve ark., 1999; Husein ve Brasel, 2001, She-rif ve ark., 2009). Ergot alkaloidlerinden kaynaklanan zehirlenmeler günümüzde nadiren görülmektedir (Sherif ve ark., 2009).

Sonuç Türkiye dahil birçok ülke, insan ve hayvan sağlığını korumak, gerek-se ekonomiye yönelik olumsuzlukları azaltmak için, gıdalar ile yem ve yem hammaddelerinde bulunmasına izin ve-rilen mikotoksin miktarlarını belirlemiş ve sıkı denetim altına almışlardır. Tablo 1’de Türkiye’de yem ve yem hammadde-lerinde bulunmasına izin verilen miko-toksin düzeyleri verilmiştir.Kaynaklar 1. Anon (2001). Effects of myco-toxins on micronutrients, proper hand-ling recommendations outlined. 1-3 ( http://www.zinpro.com/research/pdf/ps/PS-G-1002.pdf). 2. Anon (2014). Tarım ve Kö-yişleri Bakanlığının 19.04.2014 tarih ve 28977 Sayılı Resmi Gazetede Yayınlanan Tebliği.

3. Bhat RV, Shetty PH, Amruth RP, Sudershan RV (1997). A foodborne dise-ase outbreak due to the comsumption of moldy sorghum and maize contai-ning fumonisin mycotoxins. J Clin Toxic, 35:249-255. 4. Conkova E, Laciakova A, Ko-vac G, Seidel H (2003). Fusarium toxins and their role in animal diseases. Vet J, 165:214-220. 5. D’Mello JPF, MacDonald AMC (1997). Mycotoxins. Anim Feed Sci Tech-nol, 155-166. 6. Fink-Gremmels JF (1999). My-cotoxins: Their implications for human and animal healty. Vet Quart, 21:115-120. 7. Gentry LD, Ross ML, Chan PK (1984). Effects of T-2 toxin on bovine hematological and serum enzyme para-meters. Vet Hum Toxicol, 26:24-28. 8. Hussein HS, Brasel JM (2001). Toxicity, metabolism, and impact of my-cotoxin on humans and animals. Toxico-logy, 167:101-134 9. IARC (1993). Some naturally occurring substances: food items and contituents heterocylic aromaric ami-nes and mycotoxins. 56: 245-395. Lyon, France. 10. Kaya S. (2002). Mikotoksinler. İçinde: Kaya S, Pirinçci İ, Bilgili, A, editör-ler. Veteriner Hekimliğinde Toksikoloji. 2 Baskı. Medisan Yayınevi. Ankara. 537-574. 11. Kaya S, Yarsan E (1995). Yem

ve yem hammaddelerinde küflenmenin önlenmesi ve mikotoksinlerle kirlenmiş bu tür yemlerin değerlendirilmesine yö-nelik uygulamalar. Ankara Univ Vet Fak Derg, 42 (2): 111-122. 12. Lewis L, Onsongo M, Njapau H, Schurz-Rogers H, Luber G, Kieszak S, Nyamongo J, Backer L, Dahiye AM, Mi-sore A, Decoct K, Rubin C. (2005). The Kenya aflatoxicosis investigation group. Aflatoxin contamination of commercial maize products during an outbreak of acute aflatoxicosis in Eastern and Cent-ral Kenya. Environ Health Perspect, 113; 1763-1767. 13. Lin LC, Liu FM, Fu YM, Shih DYC (2004). Survey of aflatoxin M1 con-tamination of dairy products in Taiwan. J Food Drug Anal, 12(2), 154-160. 14. Magnoli CE, Astoreca AL, Chiacchiera SM, Dalcero AM (2007). Occurrence of ochratoxin A and och-ratoxigenic mycoflora in corn and corn based foods and feeds in some South American countries. Mycopathologia, 163:249-260. 15. Mann DD, Buening, GM, Hook B, Osweiler GD (1983). Effects of T-2 mycotoxin on bovine serum prote-ins. J Am Vet Med Assoc, 1757-1759. 16. Mankevicienne A, Butkute B, Gaurilcikiene I. Dabkevicius Z, Suproni-ne, S (2011). Risk assessment of Fusari-um mycotoxins in Lithuanian small ce-real grains, Food Control, 22:970-976. 17. Moss MO (2002). Risk assas-

Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı/ 53

Mikotoksinler Hayvan yemleri ve yem maddeleriTolerans

Düzeylerimg/kg (ppm)

AFB1

Yem maddeler 0,02

Süt sığırları ve buzağılar, süt koyunları ve kuzular, süt keçileri ve oğlaklar, domuz yavruları ve genç kanatlı hayvan karma yemleri

0,005

Sığır (süt sığırları ve buzağılar hariç), koyun (süt koyunları ve kuzular hariç), keçi (süt keçileri ve oğlaklar hariç), domuz (domuz yavruları hariç), kanatlı (genç kanatlılar hariç) karma yemleri

0,02

Ergotalkaloidleri

Yem maddeleri ve öğütülmemiş tahıl içeren karma yemler 1000

Deoksinivalenol

Mısır yan ürünleri hariç tahıllar ve tahıl yan ürünleri 8

Mısır yan ürünleri hariç tahıllar ve tahıl yan ürünleri Mısır yan ürünleri 12

Kuzu, oğlak ve 4 aydan küçük buzağı tam ve tamamlayıcı yemleri 2

Domuz tam ve tamamlayıcı yemleri 0.9Diğer yemler (domuz, kuzu, oğlak ve 4 aydan küçük buzağı tam ve

tamamlayıcı yemleri hariç)5

Zearalenon

Mısır yan ürünleri hariç tahıllar ve tahıl yan ürünleri 2

Mısır yan ürünleri 3Domuz yavruları ve genç anaç

domuz tam ve tamamlayıcı yemleri 0.1

Anaç domuz ve besi domuzu tam ve tamamlayıcı yemleri 0.25

Buzağı, süt ineği, kuzu dahil koyun ve oğlak dahil keçi tam ve

tamamlayıcı yemleri0.5

Okratoksin ATahıllar ve tahıl ürünleri 0.25

Domuz tam ve tamamlayıcı yemleri 0.025Kanatlı tam ve tamamlayıcı yemleri 0.1

Fumonisin(B1+B2)

Mısır ve mısır ürünleri 60Domuzlar, tek tırnaklılar, tavşanlar ve

ev ve süs hayvanları 5

Kanatlılar, kuzular, oğlaklar ve 4 aydan küçük buzağılar 20

4 aydan büyük yetişkin gevişgetiren hayvanlar 50

Tablo 1. Hayvan yemlerinde bulunmasına izin verilen mikotoksin düzeyleri (Anon, 2014).

ment for aflatoxins in foodstuffs. Int Biodeter Bio-degr, 50:137-142. 18. Milicevic DR, Skrinjar M, Baltic T. (2010). Real and perceived risks for mycotoxin contamination in foods and feeds: Challenges for food safety control. Toxins, 2:572-592. 19. Özsoy S, Altunatmaz K, Horoz H, Ka-şıkcı G, Alkan S, Bilal T (2005). The relationship between lameness, fertility and aflatoxin in a da-iry cattle herd. Turk J Vet Anim Sci, 29: 981-986. 20. Peraica M, Radic B, Lucic A, Pavlovic M (1999). Toxic effects of mycotoxins in humans. World Health Organization, 77: 754-766. 21. Schuhmacher R, Krska R, Weingaert-ner J, Grasserbauer M (1997). Interlaboratory comparison study for the determination of the Fusarium mycotoxins deoxynivalenol in wheat and zearalenone in maize using different metho-ds. Fresenius J Anal Chem 359: 510-515. 22. Seglar B. (2001) Mycotoxin effects on dairy cattle.; http:// www.uwex.edu/ces/forage/wfe/procee-ding 2001/dairy-mycotoxin.htm. 23. Sherif SO, Salama EE, Abdel-Wahhab MA (2009). Mycotoxins and child health:The need for health risk assessment. Int J Hyg Environ He-alth 21 (4): 347-368. 24. Turner PC, Nikiema P, Wild CP (1999). Fumonisin contamination of food: progressin de-velopment of biomarkers to beter assess human health risks. Mutat Res, 443:81-93. 25. Vincell P, Parker G. (2002). Fumonisin, vomitoxin, and other mycotoxins in corn produ-ced by Fusarium fungi, UK Cooperative Extension Service. http:// www. cauk.yedu/agc/id/id121/id121htm. 26. Weaver GA, Kurtz HJ, Mirocha CJ, Bates FY, Behrens TS, Robison TS, Swanson SP (1980). The failure of T-2 toxin mycotoxin to produce he-morrhaging in dairy cattle. Can Vet Res, 21:210-213. 27. Whitlow LW, Hagler WM (2005). Myco-toxins in dairy cattle: Occurence, toxicity, preven-tion and treatment. Proc Southwest Nutr Conf, 124-138. 28. Whitlow LW, Hagler WM, Hopkins BA, Diaz DE (2000). Mycotoxins in feeds and their effects on diry cattle. Moormoon’s Feeds Facts, 11(3):1-7. 29. Wu F. (2007). Measuring the economic impacts of Fusarium toxins in animal feeds. Anim Food Sci Technol, 137:363-374. 30. Zinedine A, Manes J. (2009). Occurren-ce and legislation of mycotoxins in food and feed Morocco. Food Control, 20:334-344.

Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı/ 54