MENAXHMENT

1.Kuptimi dhe definimi i menaxhmentit

Fjala Menaxhment rrjedh nga fjala angleze to mange . Menaxhmenti paraqet procesin e orientimit t vetdijshm t aktiviteteve njerzore kah realizimi i qllimit-qllimeve t caktuara,prkatsisht tersin e ndrlidhur t pes funksioneve:organizimit,kuadrit (personeli) udhheqjes dhe kontrollit,(B.Ramosaj). Udhheqja sht proces m i ngusht se sa qeverisja prkatsisht ajo mund t jet si pjes e procesit t qeverisjes-faz e tije tret e cila njihet si motivim. Qeverisja ( menaagement ) sht proces i planifikimit, organizimit, motivimit dhe kontrollit drejt arritjes s qllimeve t caktuara t kompanis. Udhheqja (leadership) sht orientimi i sjelljes s individve dhe grupit ka qllimet e definuar t kompanis. Drejtimi ( directing ) sht aktiviteti i drgimit po udhzimit t puntorve n detyr konkrete. Menaxhmenti paraqet aktivitet relativisht universal sepse parimet e tij jan t zbatueshme gati n t gjitha fushat e ekonomis dhe t shoqris :prodhimtari, banka, tregti, bujqsi, sport,ushtri, art, shndetsi, fe, afarizm ndrkombtar etj. Menaxhmenti ka t bj me ata njerz individ t cilt merren me pun menaxherike t orientuara n realizimin e qllimeve t organizats,t cilat i quajm pun t menaxhmentit. Duke u mbshtetur n faktin se interesimi yn qndron n studimin e menaxherit t organizats do t prdorim fjaln menaxher pr t theksuar personin i cili mbikqyr punt e njerzve t tjer. Kuptimi i puns s menaxherit si funksion mbshtetet n qasjen e ndarjes s punve t cilat i kryen menaxheri sipas funksioneve. Autori i ksaj qasjeje t ndarjes sht Henri Fajoli. Fajoli mendonte se menaxhert planifikojn, organizojn, urdhrojn, koordinojn dhe kontrollojn npr organizata pa mare parasysh formn e organizimit gjegjsisht veprimtaris. Puna e menaxherit si rol paraqet qasje tjetr t vrojtimit t punve t menaxhmentit. Mnyra e till e vshtrimit i prgjigjet ides s Henri Micberg-ut mbi rolin e menaxhmentit. Sipas Micberg-ut menaxhert luaj dhjet role t cilat mund t sistematizohen n tri kategori kryesore: a) Ndrnjerzor, b) Informativ, c)Vendoss. Roli ndrnjerzor Menaxheri motivon, mson dhe udhheq me t tjert Roli informativ Menaxheri pranon, ruan dhe drgon informata t cilat i merr nga burimet e mbrendshme dhe t jashtme,si dhe jep informata grupeve jasht organizats. Roli vendoss Menaxheri merr vendime n lidhje me aktivitetin e organizats. Menaxheri profesional duhet medoemos t posedoj njohuri t sistematizuar, t nevojshme dhe prvoj q t mund t kryej punn e vet n mnyr t suksesshme. Puna menaxheriale nuk sht pr t gjith e as mund ta kryejn t gjith.N kt aspekt mund t arrihet sukses duke mar parasysh disa kritere dhe dispozita: Qndrimi ndaj autoritetit Dshira pr gar Dshira pr tu treguar Dshira pr zotsi Dshira pr t qen para t tjerve Funksionet kryesore t menaxhmentit jan:planifikimi, organizimi, udhheqja dhe kontrolli.

Planifimi prfshin zgjidhjen e detyrave dhe qllimeve, t aksioneve me ndihmn e t cilave mund t arrihen ato. Ornganizimi si funksion kryen shprndarjen e puns dhe detyrave dhe vendos mardhniet midis t punsuarve n organizat. Udhheqja si funksion i menaxhmentit prfshin motivimin, stilet e udhheqjes, qasjet e mundshme si dhe komunikimin. T udhheqsh do t thot t ndikojsh n njerz ashtu q t realizohen qllimet e prgjithshme. Kontrolli sht matja dhe rregullimi i veprimeve individuale dhe organizative me qka sigurohet q veprimet t rrjedhin sipas planit. Elementet themelore t funksionimit t organizatave padyshim jan:Inputet, procesi i transformimit dhe outputet. Organizimi paraqet fazn n t ciln kryhet lokacioni i detyrave dhe i prgjigjsis pr realizimin e planit. Efikasieti sht raport i rezultateve ndaj resurseve hyrse, efektiviteti paraqet arritjen e rezultateve t cilat priten nga pozitat e menaxherit. Niveli m i ult i menaxhmentit quhet menaxhmenti i linjs s par-mbikqyrs. N nivelin e mesm dallojm menaxhert e ndryshem siq jan:drejtorr e ofiinave,shefat e njsive dhe shrbimeve etj. Niveli i lart i menaxhmentit ka pr detyr jetsimin apo harmonizimin e politiks afariste. Aftsit teknike t menaxherit jan t gjitha ato komponente t dituris dhe prvojs q mbshteten n njohurit mbi at se qka punohet n organizat. Duke lvizur nga niveli m i ult gjer te ai m i larti,rndsia e aftsive teknike vjen duke u zvogluar, p.sh. shefi i njsis ku kryen proceset kimike duhet t njoh m mir aspektin teknik t proceseve kimike se sa ndoshta ndonj menaxher i nivelit m t lart n organziat. Aftsit menaxheriale nuk ndryshojn shum as npr nivelet menaxherike dhe as n organizata t madhsive t ndryshme. Me aftsi kreative nnkuptohet aftsia pr t ndjer ndryshimet nga mjedisi,aftsia e till pr t kuptuar dhe prgjigjur ndaj ndryshimeve nga mjedisi pr t ndrtuar strategji t till mbrojtse. Menaxhmenti prmban elemente t shkencs dhe artit Shkenca prbhet nga konceptet,teorit dhe njohurit e tjera t akumuluara,dhe t zhvilluara nga hipotezat,analizat dhe eksperimentet.

2. Planifikimi

Planifikimi paraqet procesin e prcaktimit t fatit t kompanis ashtu q ajo t eci rrugs t ciln e dshiron, prkatsisht t arrij caktun e dshiruar. Modeli themelor i planifikimit ka pes faza: 1. Definimi i qllimeve, 2. Prcaktimi i t gjitha rrugve t mundshme pr tu arritur qllimet e definuara, 3. Zgjedhja e alternativs m t mir pr t arritur qllimin, 4. Zhvillimi i alternativs s zgjedhut 5. Aktivizimi i planeve Kuptimi i parashikimit mbshtetet n zvoglimin e pasiguris dhe paqartsis s organizats si sistem nga aspekti i ndikimit t mjedisit si dhe shtimit t aftsis s organizats pr sukses ndaj ndryshimeve q vijn nga mjedisi. Premisat jan hipoteza mbi ngjarjet e t ardhmes t cilat mund t ndikojn mbi veprimtarit e organizats.

Metodat e parashikimit jan 4: 1. Ekstrapolacioni i trendit 2. Analiza ekonomike 3. Hulumtimi i tregut 4. Mendimet e ekspertve Ekstrapolacioni paraqet projektimin e thjesht t tendencave nga e kaluara n t ardhmen, p.sh.nse vitin e kaluar shitja ishte 1000 njsi ndrsa norma e shtimit t trendit ishte 10,shitjae parashikuar pr vitin vijues do t jet 110 njsi.Dobsi e ksaj metode sht edhe parasupozimi se ardhmria do t jet e ngjashme me t kaluarn, por nj gj e till sht mjaft e kontestueshme Analiza ekonomike paraqet metodn mjaft komplekse t parashikimit t ardhmris.Sistemi afaristndrmarrja duhet jo vetm t njoh treguesit global t ekonomis,por edhe tregues t tjer t cilt jan rezultat i analizave t thella ekonomike siq sht rasti i ciklit t prodhimit.me ndihmn e ksaj metode menaxhert hartojn llogari t ndryshme statistikore t aktiviteteve industriale me qllim q t vlersojn segmentet e caktuara t ekonomis. Hulumtimet e tregut paraqesin metodn e mbledhjes dhe analizs s t dhnave mbi krkesat e konsumatorve. Kjo metod mbshtetet n hulumtimin e prgjigjeve n pyetjet : se sa do t blehet?,prej far burimesh do t blehet?, far do t blehet?.Gjat hulumtimit t tregut prdoren teknika t ndryshme t anketimit t cilat bjn t mundshme njohjen e konsumatorve potencial,motivin potencial pr blerje, si dhe rrethanat e prcjelljes s shitblerjes. Mendimi i eksperteve sht metod e cila bazohet n pranimin e t dhnave cilsore t cilat kan karakter t prcaktimit t faktorve nga individet apo grupet profesionale shkencore. Me rastin e zgjedhjes s metods s parashikimit duhet patur parasysh mardhnien midis shpenzimeve t realizimit t ndonj metode dhe vlern e informatave t arritura nga zbatimi i ksaj metode.

3. Qllimet

Qllimi i nj organizate apo subjekti paraqet arsyeshmrin e ekzistimit t tij. Qllimet paraqesin krijimin e t gjitha t mirave t ndryshme qoft si prodhime apo shrbime pr subjektet si organizata. Prcaktimi i qllimit prmban skemn pr vendosjen (renditjen) dhe shfrytzimin e resurseve.

N baz t P.Drueker qllimet ndahen n tet fusha: 1. Pozita n treg 2. Inovacionet 3. Organizimi 4. Resurset fizike 5. Resurset financiare 6. Prgjegjsia shoqrore 7. Produktiviteti 8. Prgjegjsia pr fitim Renditja e qllimeve sipas plotsimit t krkess s prcaktuar t bartsit:

Aksionart

-

fitimi dhe dividenda

Konsumatort T punsuarit Furnitort Shoqria

-

mimi dhe cilsia paga dhe puna e prhershme pagesa me koh kujdesi pr bashksin

Qdo organizat e ka skemn mardhnieve midis qllimeve dhe mjeteve pr realizimin e tyre, e cila prmban lidhshmrin n mes t qllimeve t organizats dhe qllimeve t njsis s rendit m t ult.QAS JA NGA LAR TPOS HT QAS JA NGA POS HT LAR T

HIERARKIA E QLLIMEVE 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Qllimi socio-ekonomik Misioni Qllimet e trsishme t organizats Qllimet e caktuara si t prgjithshme Qllimet e pjesve t ndrmarrjes Qllimet e njsive Qllimet e individit

Vendosja n subjektet ekonomike kryesisht sht nn kompetenc t menaxherve. Modeli themelor i vendosjes prbn shtat faza.

Modeli themelor i vendosjes

Procesi i vendosjes menaxherike prfshin zbatimin e metodave shkencore pr zgjidhjen e problemeve n qeverisjen e organizatave.