MAKEDONSKA BERZA ZA DOLGORO^NI HARTII OD …mse.org.mk/upload/Annual/Annual_mk_2003.pdf ·...
21
MAKEDONSKA BERZA ZA DOLGORO^NI HARTII OD VREDNOST AD SKOPJE IZVE[TAJ ZA RABOTA na Makedonskata berza na dolgoro~ni hartii od vrednost AD Skopje vo 2003 godina Skopje, Fevruari 2004 godina
Transcript of MAKEDONSKA BERZA ZA DOLGORO^NI HARTII OD …mse.org.mk/upload/Annual/Annual_mk_2003.pdf ·...
MAKEDONSKA BERZA ZA DOLGORO^NI HARTII OD VREDNOST
AD SKOPJE
IZVE[TAJ ZA RABOTA
na Makedonskata berza na dolgoro~ni hartii od vrednost AD Skopje vo 2003 godina
Skopje, Fevruari 2004 godina
Voved Izve{tajot za rabota na Makedonskata berza na dolgoro~ni hartii od vrednost AD Skopje vo 2003 godina, e podgotven soglasno ~len 52 od Statutot na berzata. Izve{tajot gi sodr`i osnovnite karakteristiki na berzanskoto rabotewe vo 2003 godina, osvrt na ostvarenite rezultati od trguvaweto so hartii od vrednost, ~lenstvoto i kotacijata, prezemenite aktivnosti za promocija na Berzata i aktivnostite za edukacija na po{irokata javnost, normativnite aktivnosti, aktivnostite na Odborot na direktori, kako i izve{taj za finansiskoto rabotewe po zavr{nata smetka za 2003 godina. Vo podgotovkata na Izve{tajot se koristeni podatoci objaveni vo Berzanskite Bilteni i ocenki i analizi objaveni vo tekot na godinata. Osnovni karakteristiki na berzanskoto rabotewe vo 2003 godina Makroekonomskoto okru`uvawe vo Republika Makedonija vo 2003 godina be{e popovolno vo sporedba so 2002 godina. Vo uslovi na niska inflacija i stabilen kurs na denarot, kako i natamo{na finansiska i fiskalna konsolidacija , bea sozdadeni uslovi za umeren ekonomski razvoj na nacionalnata ekonomija. Ovie uslovi i zaokru`enata institucionalna i pravna infrastruktura na pazarot na hartii od vrednost, povolno vlijaea vrz berzanskoto rabotewe. Osnovni karakteristiki na berzanskoto rabotewe vo 2003 godina se:
- Rekorden promet od okolu 7.5 milijardi denari (po site osnovi) ili
okolu 123 milioni evra, {to e za 32% pove}e od prometot vo 2002 godina, pri{to e ostvaren dnevniot promet od okolu 610,000 evra,
- Vkupniot broj transakcii dostigna 17.248 (ili okolu 85 transakcii dnevno), {to e za 26% pove}e vo sporedba so 2002 godina,
- Vo strukturata na prometot dominira oficijalniot Pazar so 77,3% u~estvo,
- Vo dekemvri 2003 godina MBI indeksot iznesuva{e 1.178,71 i zabele`a porast od 7.7% vo sporedba so istiot mesec vo 2002 godina,
- Potpi{ani se Memorandumi za sorabotka so Belgradksta, Zagreba~kata i Bugarskata berza i Berzanskiot centar od Solun,
- Zapo~na rabotata na SEM-ON.NET portalot za informati~ko povrzuvawe na zemjite od Jugoisto~na Evropa (berzite od Qubqana, Vara`din, Saraevo, Bawaluka, Belgrad, Podgorica i Skopje)
- Voveden e nov metod na proda`ba na dr`avnite rezidualni akcii, preku javna berzanska aukcija, preku koj dr`avata prodade rezidualni paketi na akcii, udeli i pobaruvawa vo 230 dru{tva i e ostavren promet od okolu 24 milioni evra prihod (od toa 16 milioni evra vo gotovo i 8 milioni evra vo bezgotovinsko pla}awe),
Trguvawe so hartii od vrednost Op{ti karakteristiki Prometot na Berzata (“klasi~no” trguvawe i konvertibilni sertifikati) vo 2003 godina dostigna nivo od 2,3 milijardi denari , odnosno okolu 37,7 milioni €, 23,5% pove}e od prometot vo 2002 godina. Prose~niot dneven promet po ovie osnovi vo 2003 godina iznesuva okolu 11,3 milioni denari, odnosno okolu 185.000 € (nasproti 152.000 € minatata godina). Pritoa, treba da se napomene deka osetno porasna brojot na realizirani berzanski transakcii koj vo 2003 godina iznesuva 17.248 transakcii ili prose~no dnevno okolu 85 transakcii, {to pretstavuva okolu 25% pove}e vo odnos na prethodnata godina. Vo tekot na 2003 godina na Berzata bea prijaveni 136 blok transakcii vo vkupna vrednost od okolu 3,7 milijardi denari. Preku Berzata vo 2003 godina se istrguvaa 230 dr`avni paketi vo vkupna vrednost od okolu 1,4 milijardi denari. Makedonskiot Berzanski Indeks (MBI) na krajot na 2003 godina dostigna nivo od 1.178,71 i zabele`a porast od 7,7% vo sporedba so zavr{nata vrednost vo 2002 godina. Sumarano gledano, pregledot na osnovnite berzanski pokazateli na godi{no nivo go prezentirame na sledniot na~in: Vkupen promet (vo denari): 2.309.513.577 Vkupna koli~ina (akcii): 2.049.128 Vkupna koli~ina (obvrznici vo nominalna vrednost vo €): 33.051.890 Vkupna koli~ina (kontvertibilni sertifikati vo denari): 805.077.538 Vkupen broj na transakcii: 17.248 Vkupen broj na denovi na trguvawe: 203 Prose~en dneven promet (vo denari): 11.376.914 Prose~en broj na transakcii dnevno: 85 MBI (31.12.2002) 1.094,75 MBI (31.12.2003) 1.178,71 Prijaveni blok transakcii 136 Vrednost na prijavenite blok transakcii (vo denari): 3.768.536.883 Transakcii na dr`aven segment 230 Vrednost na transakcii na dr`aven segment (vo denari): 1.481.751.735
Isto taka, za podobro sogleduvawe na ostvarenite rezultati na Berzata vo 2003 godina, vo prodol`enie prezentirame grafi~ki i tabelaren prikaz na trguvaweto po meseci, odnosno kvartali vo 2003 godina.
Официјален пазар Неофициј. пазар Месец
Акции Обврзници Акции
Други хартии од вредност
Промет во денари
Промет во ЕВРА
Бр. на ден. на тргув.
Јануари 19.357.612 20.969.482 60.887.795 2.061.762 103.276.652 1.690.782 15 Февруари 25.765.006 46.982.407 10.656.118 26.023.712 109.427.243 1.779.469 16 Март 85.728.755 54.220.176 29.777.785 23.179.623 192.906.339 3.145.592 17
Вкуп. I квартал 130.851.373 122.172.065 101.321.698 51.265.097 405.610.234 6.615.843 48 Април 31.759.000 131.515.199 27.009.944 45.894.633 236.178.776 3.856.132 17 Мај 24.189.331 97.270.402 18.232.355 7.833.888 147.525.976 2.406448 16 Јуни 37.914.715 168.778.365 13.432.303 18.741.163 238.866.546 3.894402 17
Вкуп. II квартал 93.863.046 397.563.966 58.674.602 72.469.684 622.571.298 10.156.982 50 Јули 35.711.613 190.284.743 17.210.985 8.461.707 251.669.048 4.108.949 19 Август 15.900.769 53.706.541 14.511.893 7.257.527 91.376.729 1.493.230 16
Септември 64.360.365 105.610.010 12.977.546 5.510.989 188.458.910 3.079.785 17 Вкуп. III квартал 115.972.747 349.601.294 44.700.424 21.230.223 531.504.687 8.681.964 52
Октомври 62.654.320 163.590.412 30.251.532 61.133.985 317.630.249 5.189.598 18 Ноември 48.740.182 110.985.426 14.165.884 27.251.694 201.143.187 3.283.525 16 Декември 56.613.095 131.898.468 19.598.993 22.943.367 231.053.923 3.769.782 19
Вкуп. IV квартал 168.007.597 406.474.306 64.016.409 111.329.046 749.827.359 12.242.905 53
ВКУПНО 508.694.763 1.275.811.631 268.713.133 256.294.050 2.309.513.578 37.697.694 203
050000000
100000000150000000200000000250000000300000000350000000
Јану
ари
Фев
руар
и
Мар
т
Апр
ил Мај
Јуни
Јули
Август
Сеп
темвр
и
Октом
ври
Ное
мвр
и
Декем
ври
ПРЕГЛЕД НА ТРГУВАЊЕТО ПО МЕСЕЦИ ВО 2003 ГОДИНА
Struktura na prometot Prometot na oficijalniot pazar u~estvuva so 77,3% (vo tie ramki prometot so dr`avni obvrznici iznesuva nad 71,5%), dodeka neoficijalniot pazar bele`i u~estvo od 11,6%. Konvertibilnite sertifikati izdadeni za namiruvawe na dolgovoite na {tedilnicite TAT, ALFA’S i Lavci, vo vkupniot promet vo 2003 godina u~estvuvaat so 11,1%. Analizata na strukturata na prometot po hartii od vrednost poka`uva deka prometot vo 2003 godina ostvaren od trguvawe so akcii u~estvuva so 33,7%, obvrznicite, pak, u~estvuvaat so 55,2%, a kategorijata “drugi hartii od vrednost” (konvertibilnite sertifikati) bele`i u~estvo od okolu 11,1% vo vkupniot promet. Vo prodol`enie tabelarno i grafi~ki ja prezentirame strukturata na prometot na Berzata po pazarni segmenti i po hartii od vrednost.
OFICIJALEN PAZAR
77,3%
NEOFICIJALEN
PAZAR 11,6%
DRUGI HARTII OD VREDNOST
11,1%
Акции33,7%
Обврзници55,2%
Други хартии од вредност
11,1%
Pazaren segment Promet (denari)
Promet (ЕУР) %
Broj na trans.
OFICIJALEN PAZAR 1.784.506.394 29.127.770 77,3 14.427 NEOFICIJALEN PAZAR 268.713.133 4.388.635 11,6 1.147 DRUGI HARTII OD VREDNOST 256.294.050 4.181.744 11,1 1.674
VKUPNO 2.309.513.577 37.698.149 100,0 17.248
Вид на хартии Количина на Број на
од вредност хартии од Транс.
Промет во денари вредност
Акции 777.407.896 2.049.128 6.104 Обврзници 1.275.811.631 33.051.890 9.470 Други хартии од вредност 256.294.050 805.077.538 1.674
ВКУПНО 2.309.513.577 840.178.556 17.248
Blok transakcii Vo 2003 godina bea prijaveni pomalku blok transakcii vo sporedba so 2002 godina, pri{to brojot na prijaveni blok transakcii opadna na 136 (od 179 blok transakcii vo 2002 godina). Me|utoa, vrednosta na istite zna~itelno porasna ( za 29,4% pove}e od minatata godina) i iznesuva 3,7 milijardi denari. Dr`aven segment
НАЧИН НА ПРОДАЖБА ПРОМЕТ ВО ДЕНАРИ ПРОМЕТ ВО ЕВРА БРОЈ НА ТРАНС. АКЦИИ
плаќање во готовина 915.400.499 14.943.488 82 безготовинско плаќање 490.480.744 7.993.987 69
ВКУПНО 1.405.881.243 22.937.475 151 УДЕЛИ
плаќање во готовина 43.453.415 708.884 62 безготовинско плаќање 10.638.559 173.549 15
ВКУПНО 54.091.974 882.433 77 ПОБАРУВАЊА
плаќање во готовина 0 0 0 безготовинско плаќање 21.778.518 355.891 2
ВКУПНО 21.778.518 355.891 2 ВКУПНО 1.481.751.735 24.175.799 230
Preku javna berzanska aukcija, na posebniot pazaren segment , dr`avata prodade rezidualni paketi na akcii, udeli i pobaruvawa vo 230 dru{tva (151 paket rezidualni akcii, udeli vo 77 dru{tva i 2 pobaruvawa). Pritoa e ostvaren promet od okolu 24.1 milioni evra prihod (od toa 15.6 milioni evra vo gotovo i 8.5 milioni evra vo bezgotovinsko pla}awe), Makedonski berzanski indeks- MBI Edna od osnovnite karakteristiki na trguvaweto vo 2003 godina e porastot na oficijalniot berzanski indeks MBI (strukturata na indekost ostana nepromeneta - istiot go so~inuvaat obi~nite akcii na Alkaloid, Makpetrol, Toplifikacija, Evropa i Komercijalna banka). MBI na krajot na 2003 godina porasna za 7,7% vo sporedba so negovata zavr{na vrednost na krajot od 2002 godina. Imeno, na 31.12.2003 godina MBI iznesuva{e 1.178,71 indeksni poeni, {to voedno be{e i negova najvisoka vrednost na godi{no nivo. Negovata po~etna vrednost vo 2003 godina (na 06.01.2003 godina) be{e 1.094,65 ineksni poeni, dodeka najniskata vrednost na MBI be{e zabele`ana na 09.06.2003 godina koga istiot zavr{i so vrednost od 980,31 poeni.
Vo prodol`enie go prezentirame dvi`eweto na Makedonskiot Berzanski Indeks vo 2003 godina.
ДВИЖЕЊЕ НА МАКЕДОНСКИОТ БЕРЗАНСКИ ИНДЕКС ВО 2003 ГОДИНА
900
1.000
1.100
1.200
06.0
1.20
03
20.0
1.20
03
03.0
2.20
03
17.0
2.20
03
03.0
3.20
03
17.0
3.20
03
31.0
3.20
03
14.0
4.20
03
28.0
4.20
03
12.0
5.20
03
26.0
5.20
03
09.0
6.20
03
23.0
6.20
03
07.0
7.20
03
21.0
7.20
03
04.0
8.20
03
18.0
8.20
03
01.0
9.20
03
15.0
9.20
03
29.0
9.20
03
13.1
0.20
03
27.1
0.20
03
10.1
1.20
03
24.1
1.20
03
08.1
2.20
03
22.1
2.20
03
Likvidnosta na akciite koi se sostaven del od MBI (Makpetrol AD Skopje, Alkaloid AD Skopje, Toplifikacija AD Skopje, Evropa AD Skopje i Komercijalna Banka AD Skopje), vo 2003 godina be{e podobreno vo sporedba so prethodnata godina i toa: od vkupno 203 denovi na trguvawe so akciite na Makpetrol se trguva{e na 166, so akciite na Alkaloid 166 den, dodeka kupoproda`ni transakcii so akciite na Toplifikacija ima{e na 120, na Komercijalna Banka na 107, a na Evropa 84 denovi na trguvawe. Najgolemi cenovni fluktuacii bea zabele`ani kaj akciite na Alkaloid AD Skopje, kade ima{e promeni na cenite na godi{no nivo vo raspon od 1.300 do 2.300 denari po akcija, kaj akciite na Komercijalna Banka AD Skopje cenite se dvi`ea vo raspon od 1.662 do 2.527 denari po akcija, dodeka kaj akciite na Makpetrol AD Skopje be{e zabele`ano dvi`ewe na cenite od 9.216 do 13.500 denari po akcija. Akciite na Evropa AD Skopje ja zabele`aa najniskata cena od 904 denari po akcija, dodeka najvisokata cena iznesuva{e 1.305 denari. Akciite na Toplifikacija AD Skopje ja zabele`aa najniskata cena od 1.285 denari po akcija, dodeka najvisokata cena iznesuva{e 1.610 denari. Vo prodol`enie gi prezentirame graficite na dvi`ewe na cenite na akciite koi go so~inuvaat indeksot MBI.
Dvi`ewe na cenata na Alkaloid AD Skopje vo 2003 godina
0
500
1.000
1.500
2.000
2.50006
.01.
03
06.0
2.03
06.0
3.03
06.0
4.03
06.0
5.03
06.0
6.03
06.0
7.03
06.0
8.03
06.0
9.03
06.1
0.03
06.1
1.03
06.1
2.03
Dvi`ewe na cenata na Makpetrol AD Skopje vo 2003 godina
8.000
9.000
10.000
11.000
12.000
13.000
14.000
06.0
1.03
06.0
2.03
06.0
3.03
06.0
4.03
06.0
5.03
06.0
6.03
06.0
7.03
06.0
8.03
06.0
9.03
06.1
0.03
06.1
1.03
06.1
2.03
Dvi`ewe na cenata na Toplifikacija AD Skopje vo 2003 godina
1.000
1.100
1.200
1.300
1.400
1.500
1.600
1.700
06.0
1.03
06.0
2.03
06.0
3.03
06.0
4.03
06.0
5.03
06.0
6.03
06.0
7.03
06.0
8.03
06.0
9.03
06.1
0.03
06.1
1.03
06.1
2.03
Dvi`ewe na cenata na Komercijalna Banka AD Skopje vo 2003 godina
1.500
1.700
1.900
2.100
2.300
2.500
2.700
06.0
1.03
06.0
2.03
06.0
3.03
06.0
4.03
06.0
5.03
06.0
6.03
06.0
7.03
06.0
8.03
06.0
9.03
06.1
0.03
06.1
1.03
06.1
2.03
Dvi`ewe na cenata na Evropa AD Skopje vo 2003 godina
900950
1.0001.0501.1001.1501.2001.2501.3001.3501.400
06.0
1.03
06.0
2.03
06.0
3.03
06.0
4.03
06.0
5.03
06.0
6.03
06.0
7.03
06.0
8.03
06.0
9.03
06.1
0.03
06.1
1.03
06.1
2.03
Najlikvidni hartii od vrednost Vo 2003 godina najlikvidna hartija od vrednost na Berzata be{e dr`avnata obvrznica za denacionalizacija RMDEN02 (vtora emisija), koja od vkupno odr`ani 203 denovi na trguvawe vo 2003 godina se trguva{e na 157 dena (trguvaweto so ovie obvrznici zapo~na na 27.03.2003 godina).Najvisoka postignata cena na ovaa obvrznica vo 2003 godina iznesuva{e 72,30%, dodeka najniskata postignata cena be{e 47,00% od nominalnata vrednost.
Dvi`ewe na cenata na dr`avnata obvrznica za denacionalizacija RMDEN02
40
45
50
55
60
65
70
7527
.03.
03
11.0
4.03
26.0
4.03
11.0
5.03
26.0
5.03
10.0
6.03
25.0
6.03
10.0
7.03
25.0
7.03
09.0
8.03
24.0
8.03
08.0
9.03
23.0
9.03
08.1
0.03
23.1
0.03
07.1
1.03
22.1
1.03
07.1
2.03
22.1
2.03
Od kotiranite akcii vo 2003 godina najlikvidna be{e akcijata na Alkaloid AD Skopje, so koj preku 854 transakcii se istrguvaa 77.194 akcii ili 11% od vkupniot promet, odnosno 145.3 milioni denari. Prose~nata cena na ovie akcii iznesuva{e 1.718 denari, so maksimalna 2.300 denari i minimalna 1.300 denari. Struktura na ostvareniot promet po brokerski ku}i Vo 2003 godina brojot na u~esnici vo trguvaweto na Berzata se zgolemi na 14. Najgolemo u~estvo vo promet izrazen vo denari vo trguvaweto na Berzata so obvrznici i konvertibilni sertifikati ostvari ~lenkata Tutunskabroker AD Skopje so u~estvo od 25,8 % (obvrznici) i 31,7 % (konvertibilni sertifikati), dodeka najgolemo u~estvo vo promet izrazen vo denari vo trguvaweto na Berzata so akcii ostvari ~lenkata KB Broker AD Skopje so u~estvo od 29,1%. Od aspekt na u~estvoto na ~lenkite vo vkupniot broj sklu~eni transakcii na Berzata (obvrznici, akcii i konvertibilni sertifikati), najgolem broj transakcii izvr{i KB Broker AD Skopje so u~estvo od 31,6 % (obvrznici), MAK Broker AD Skopje so u~estvo od 17,1% (akcii) i Tutunskabroker AD Skopje so u~estvo od 26,7 % (konvertibilni sertifikati). Vo prodol`enie ja prezentirame tabelata za u~estvoto na ~lenkite na Berzata vo ostvareniot promet vo denari i brojot na sklu~eni transakcii. Podatocite se baziraat vrz dvojno presmetuvawe, i pri kupuvawe i pri prodavawe, so cel da se inkorporira i aktivnosta na brokerskite dru{tva vo vkrstenite transakcii.
0
200.000.000
400.000.000
600.000.000
800.000.000
1.000.000.000
1.200.000.000
1.400.000.000
ББ БД БЛ ЕУ КБ МИ МК ОХ ПТ СБ СЛ ТК ТН ФР
Учество на брокерските куќи во вкупниот промет во 2003 година
Обврзници Акции Сертификати
Членка Промет во денари %
пром
.
Број на
транс.
% Број на
транс. Промет во денари %
пром
.
Број на
транс.
% Број на
транс. Промет во денари %
пром
.
Број на
транс.
% Број на
транс. ББ 61.988.634 2,4 917 3,2 21.608.378 1,4 316 14,2 46.011.817 9,0 309 9,2 БД 163.156.871 6,4 1.980 6,9 144.003.505 9,3 301 13,5 64.716.555 12,6 437 13,1 БЛ 45.339.504 1,8 639 2,2 57.381.272 3,7 286 12,8 3.424.276 0,7 29 0,9 ЕУ 49.640.360 2,0 547 1,9 17.385.843 1,1 12 0,5 67.233.387 13,1 274 8,2 КБ 453.442.669 17,8 9.146 31,6 452.501.109 29,1 195 8,7 39.883.656 7,8 308 9,2 МИ 282.439.205 11,1 2.356 8,2 180.076.851 11,6 181 8,1 16.704.569 3,3 131 3,9 МК 289.426.771 11,3 2.875 9,9 94.724.124 6,1 383 17,1 68.623.381 13,4 595 17,8 ОХ 9.410.600 0,4 51 0,2 6.373.030 0,4 0 0,0 453.781 0,1 4 0,1 ПТ 3.585.821 0,1 87 0,3 3.510.966 0,2 9 0,4 2.818.728 0,6 40 1,2 СБ 341.333.227 13,4 3.461 12,0 16.532.453 1,1 13 0,6 6.346.001 1,2 64 1,9 СЛ 30.995.999 1,2 409 1,4 9.352.435 0,6 14 0,6 6.842.432 1,3 74 2,2 ТК 1.793.402 0,1 34 0,1 753.435 0,1 0 0,0 1.135.429 0,2 13 0,4 ТН 658.949.654 25,8 4.525 15,7 427.727.650 27,5 360 16,1 162.703.942 31,7 894 26,7 ФР 160.120.545 6,3 1.887 6,5 122.884.741 7,9 164 7,3 25.690.146 5,0 176 5,3 Вкупно 2.551.623.262 100,0 28.914 100,0 1.554.815.792 100,0 2.234 100,0 512.588.100 100,0 3.348 100,0
0
100.000.000
200.000.000
300.000.000
400.000.000
500.000.000
600.000.000
700.000.000
ББ БД БЛ ЕУ КБ МИ МК ОХ ПТ СБ СЛ ТК ТН ФР
Учество на брокерските куќи во прометот со обврзници во 2003 година
0
100.000.000
200.000.000
300.000.000
400.000.000
500.000.000
ББ БД БЛ ЕУ КБ МИ МК ОХ ПТ СБ СЛ ТК ТН ФР
Учество на брокерските куќи во прометот со акции во 2003 година
020.000.00040.000.00060.000.00080.000.000
100.000.000120.000.000140.000.000160.000.000180.000.000
ББ БД БЛ ЕУ КБ МИ МК ОХ ПТ СБ СЛ ТК ТН ФР
Учество на брокерските куќи во прометот со конвертибилни сертификати во 2003 година
Kotacija Vo tekot na 2003 godina aktivnostite vo domenot na kotacijata bea obemni i intenzivni, pred s# poradi implementacijata na obvrskata za zadol`itelna kotacija soglasno Zakonot za hartii od vrednost. Od po~etokot na godinata na oficijalniot pazar na Berzata se kotiraa akciite na 99 akcionerski dru{tva, so pazarna kapitalizacija od 214,3 milioni evra, kako i dve dr`avni obvrznici so pazarna kapitalizacija od 345,2 milioni evra. Na 24.03.2003 godina Republika Makedonija izvr{i nova emisija na obvrznici za denacionalizacija, so vrednost od 38.100.000 evra, koi avtomatski bea kotirani na oficijalniot pazar na Makedonskata Berza. Aktivnostite vo post-kotacioniot period glavno bea naso~eni kon sledewe na ispolnuvaweto na obvrskite na izdava~ite soglasno Pravilnikot za kotacija na hartii od vrednost i sklu~enite dogovori za kotacija. Pokraj toa, vo tekot na 2003 godina bea organizirani i nekolku edukativni seminari so cel zapoznavawe na pretstavnici na kotiranite dru{tva i na brokerskite ku}i so obvrskite od kotacijata i so iskustvata od drugi zemji. Na 5 Mart 2003 godina za kotiranite kompanii be{e organiziran ednodneven seminar na tema: ”Objavuvawe na informacii i podatoci” na koj na prakti~en na~in bea prezentirani obvrskite za objavuvawe na informaciite od aspekt na delovnoto rabotewe, kapitalot i finansiskite podatoci na kotiranite dru{tva. Pokraj, ova na seminarot be{e prezentirana i postapkata za utvrduvawe na Dividenden Kalendar na kotiranite dru{tva za 2003 godina. Vo sorabotka so Berzanskiot Centar od Solun od 17 do 19 Mart be{e organiziran seminar za kotiranite dru{tva i brokerskite ku}i na tema “Kotacija, postapki i proceduri - gr~kite iskustva i primenata na me|unarodnite smetkovodstveni standardi i berzanskoto rabotewe”. Na 17 April 2003 godina vo sorabotka so Proektot na USAID za zajaknuvawe na finansiskiot sektor vo Makedonija, za kotiranite dru{tva i brokerskite ku}i be{e organiziran ednodneven seminar na tema: “Kotacija na hartii od vrednost”. Na seminarot na prakti~en na~in bea prezentirani iskustvata od kotacija vo R.Slovenija od pretstavnici od Qubqanska berza i Lek od Qubqana, primenata na Me|unarodni smetkovodstveni standardi vo sporedba so lokalnata legislativa, principite na korporativnoto upravuvawe, transparentnost i objavuvawe na podatoci. Na 23.04.2003 godina, Odborot na direktori na Makedonskata berza AD Skopje donese Odluka za priem na akciite na Agroservis Avtoku}a AD Skopje za kotacija na Oficijalniot Pazar na Makedonskata Berza AD Skopje. So toa brojot na kotirani kompanii na Berzata iznesuva{e 100.
Zaradi sogleduvawe na efektite od zadol`itelnata kotacija Berzata vo mesec Juli 2003 godina izgotvi Izve{taj za sostojbite, problemite i efektite od primenata na zakonskata obvrska za zadol`itelna kotacija na Makedonskata berza. Vo materijalot bea prezentirani sostojbite i problemite, efektite od kotacijata, kako i predlog merki. Za realizacija na pooddelni predlog merki, a koi se odnesuvaa na likvidnosta, dostavuvawe na finansiski izve{tai do Berzata, kako i izmiruvawe na godi{niot nadomestok za kotacija, nekolku pati bea kontaktirani soodvetnite akcionerski dru{tva. So cel podobruvawe na sega{nite sostojbi, osobeno vo domenot na dostavuvawe podatoci i objavuvawe na cenovno osetlivi informacii, na 25 i 26 Septemvri 2003 godina, vo prostoriite na Berzata se odr`aa rabotni sredbi so pretstavnici na kotiranite dru{tva. Na rabotnite sredbi vo neposreden kontakt se razgledaa sostojbite so kotiranite dru{tva, prakti~nite problemi na koi dru{tvata naiduvaat vo ispolnuvaweto na zadol`itelnite obvrski, efektite od procesot na zadol`itelna kotacija, a se definiraa i natamo{nite aktivnosti za pocelosna implementacija na postapkata za kotacija. Vo Noemvri, poradi prestanok na ispolnuvawe na uslovite za kotacija (broj na akcioneri i rasprostranetost na akciite vo javnosta) i poradi nelikvidnost, od kotacija bea isklu~eni akciite na Galeb AD Ohrid i Tehnokomerc AD Skopje. Vo Dekemvri, poradi nelikvidnost, od kotacija bea isklu~eni akciite na Avioimpeks AD Skopje, Beton Bitola AD Bitola, Tabak AD Ohrid, Proluks AD Prilep, Tutun AD Skopje i Vior-rostfrei AD Ohrid, po {to brojot na kotirani dru{tva se namali na 92. Vo tekot na 2003 godina, soglasno doneseni odluki od svoite organi na upravuvawe, del od kotiranite dru{tva vr{ea otkup na sopstveni akcii, za {to ja izvestija Berzata. Odluki za otkup na sopstveni akcii imaa slednite dru{tva:
- Teteks AD Tetovo - 4.431 akcii; - Granit AD Skopje – 289.360 akcii; - Komercijalna banka AD Skopje - 5.000 akcii; - Makedonijaturist AD Skopje 10.000 akcii; - Alkaloid AD Skopje 130.000 akcii; - Ohridska banka AD Ohrid - 5.660 akcii; - GD Beton AD Skopje - 4.367 akcii; - Makpetrol AD Skopje - 3.000 akcii.
Na 31.12.2003 godina pazarnata kapitalizacija na kotiranite akcii iznesuva{e 274,2 milioni evra, {to vo odnos na po~etokot na godinata pretstavuva porast od 27,9%, dodeka pazarnata kapitalizacija na kotiranite obvrznici iznesuva{e 347,9 milioni evra, {to pretstavuva porast od 0,8%, pri {to treba da se zeme predvid novata emisija za denacionalizacija, kako i namalenata koli~ina na dr`avnite obvrznici poradi otplatata na pristignatite anuiteti. So vkupna kapitalizacija na pazarot od okolu 622 milioni evra (16% od bruto doma{niot proizvod), mo`nostite za podinami~en razvoj na berzanskoto trguvawe se povolni. (vo prilog na Izve{tajot e daden pregled na trguvaweto so akciite na
kotiranite kompanii vo tekot na 2003 godina. So primenata na konceptot za zadol`itelna kotacija se postignaa pove}e pozitivni efekti, a osobeno se zgolemi transparentnosta vo raboteweto na kotiranite dru{tva. Pritoa bea objaveni finansiski izve{tai na 80 kotirani dru{tva i 78 cenovno osetlivi informacii od 42 kotirani dru{tva. Iako ova se necelosni i samo po~etni rezultati vo obvrskata na kotiranite kompanii za objavuvawe na cenovno osetlivi materijalni i finansiski informacii, se smeta deka sepak e ova zna~aen napredok vo odnos na prethodnite sostojbi vo ovaa oblast. Pokraj toa, so konceptot na zadol`itelna kotacija se obezbedi i pogolema za{tita na malite akcioneri i se obezbedi poefikasno sproveduvawe na principite na korporativno upravuvawe kaj kotiranite kompanii. ^lenstvo Vo 2003 godina brojot na ovlastenite u~esnici, ~lenki na Makedonskata Berza AD Skopje, se zgolemi za 4 novi ~lenki, so {to vkupniot broj dostigna 14 ~lenki. Od toa 8 se brokerski ku}i i 6 banki. Vo 2003 godina, bea primeni 4 novi u~esnika vo trguvaweto (3 banki-Teteks-kreditna banka AD Skopje, Ohridska banka AD Ohrid i Stopanska banka AD Skopje i 1 brokerska ku}a Euro broker AD Skopje) koi gi ispolnija uslovite za u~esnici vo trguvaweto na Makedonskata berza AD Skopje. Odborot na direktori na Makedonskata Berza AD Skopje na svojata sednica odr`ana na 23.04.2004 godina, donese Odluka za prestanok statusot na u~esnik vo trguvaweto na Makedonskata Berza AD Skopje na Eksport Import banka AD Skopje, vrz osnova na Re{enie br. 07-1362/5 na den 31.03.2003 godina od Komisijata za hartii od vrednost na R.Makedonija i Odluka na NBRM za poveduvawe na likvidaciona postapka. Vo tekot na 2003 godina bea realizirani i redovnite poseti na brokerskite ku}i ~lenki na Makedonskata Berza AD Skopje. Soglasno Pravilata za rabota na Makedonskata Berza AD Skopje vo Juni 2003 godina, realizirana e kontrola vo brokerskite ku}i, od aspekt na redovnosta, a`urnosta i sigurnosta vo vodeweto na dokumentacijata, primenata na kodeksot na odnesuvawe utvrden so Pravilata za rabota, kako i primena na finansiskite pravila. Zaradi usoglasuvawe na berzanskite prihodi so Programata i olesnuvawe na finansiskoto rabotewe na ~lenkite na berzata, Odborot donesuva{e Odluki za osloboduvawe od pla}awe odredeni berzanski nadomestoci. Pritoa, ~lenkite bea oslobodeni od pla}awe ~lenarina za prvite pet meseci od 2003 godina, odnosno be{e utvrden minimalen iznos na 1.000 denari mese~no. Vo mesec juni be{e donesena nova Odluka za visinata na ~lenarinata, so koja be{e utvrdena ~lenarina od 10.000 denari mese~no, a za onie ~lenki, koi mese~no }e realiziraat berzanska transakciona provizija pogolema od 150.000 denari (bez provizii za blok transakcii), ~lenkata be{e oslobodena od pla}awe mese~na ~lenarina.
Zaradi olesnuvawe na finansiskoto rabotewe na ~lenkite, vo mesec dekemvri Odborot donese Odluka za osloboduvawe od pla}awe na 20% od ostvarena berzanska provizija za mesec dekemvri 2003 godina. Po toj osnov vo dekemvri e namalena berzanskata provizija za 1.064.612 denari, odnosno izvr{eno e namaluvawe na prihodite od berzanska provizija za 2.8% na godi{no nivo. So toa, prose~nata vkupna berzanska provizija vo 2003 godina dostigna 0.245 % (od edna strana), od {to 0.196% za Berzata i 0.049% za Komisijata za hartii od vrednost. Promotivni aktivnosti Aktivnostite na Makedonskata berza AD Skopje vo prvoto tromese~ie od 2003 godina bea naso~eni kon odbele`uvawe na sedumgodi{ninata od po~etokot na trguvaweto na Makedonskata berza AD Skopje. Po povod sedum godini od raboteweto na Makedonskata Berza AD Skopje, odr`ana e ^etvrtata godi{na konferencija vo hotelot “Holidej In” na tema "Unapreduvawe na Pazarot na hartii od vrednost vo Republika Makedonija”. Konferencijata ja otvori ministerot za finansii,g-din Petar Go{ev. Na konferencijata u~estvuvaa so svoi prezentacii eminentni, doma{ni i stranski stru~waci. Te`i{teto na nivnite prezentacii pred pretstavnici na trgovskite dru{tva i u~esnicite na pazarot na kapital, be{e stavena na privlekuvawe na firmite na kotacija i sozdavaweto uslovi za likviden, siguren i transparenten sekundaren pazar na kapital vo Republika Makedonija. Vo ramki na Konferencijata be{e prezentiran i noviot dizajn na WEB stranata na Makedonskata berza AD Skopje, pomognata od FSVC i izrabotena od MOL. Vo ramkite na informativniot del, javnosta redovno se izvestuva{e i preku mese~niot Bilten na Makedonskata Berza AD Skopje, stru~ni napisi vo odredeni stru~ni spisanija “Ekonomija i Biznis", "Legis", “Pravnik”, “Ekonomik”, “Bilten”, vesnikot na Stopanska Banka AD Skopje i drugi. Vo sredinata na mart be{e organiziran seminar za kotirani dru{tva i brokerski ku}i na tema kotacija, postapki i proceduri-gr~kite iskustva i primenata na me|unarodnite smetkovostveni standardi i berzanskoto rabotewe na koj zemaa u~estvo pretstavnici od berzite vo Solun i Skopje i finansiski eksperti od Grcija. Vo ramkite na svoite redovni aktivnosti za promocija i informirawe na javnosta, redovno se objavuva soop{tenija za trguvaweto na Makedonskata berza AD Skopje (dnevni, nedelni mese~ni) se izgotvuva i izdava mese~en Bilten i poseben broj na biltenot, kade {to se obraboteni godi{nite podatoci.Vo tie ramki e otpe~aten i Godi{en izve{taj za raboteweto na Makedonskata berza AD Skopje, na makedonski i angliski. Bea inovirani i otpe~ateni novi bro{uri i toa: za Makedonskata berza, sa Kotacija na hartii od vrednost i Kako da kupuvam i prodavam akcii. Redovno bea odr`uvani i konferencii za pe~at, pri {to osobeno vnimanie predizvikuva godi{nata konferencija, na koja se pretstavuva raboteweto na Berzata za prethodnata godina. Promocija na Makedonskata berza i berzanskoto rabotewe za po{irokata javnost (gra|ani, u~enici, studenti), se vr{e{e vo prostoriite na Makedonskata
berza. Vo toj period bea odr`ani prezentacii za u~enici od srednite ekonomski u~ili{ta Arsenie Jovkov od Skopje, Vasil Antevski-Dren od Skopje, Cvetan Dimov od Skopje, studenti na Ekonomskiot fakultet, u~enici od Amerikanskoto u~ili{te NOVA, kakoi u~enicite od Junior achivment od Skopje, pri {to, im be{e pretstaveno raboteweto na Berzata i im bea podeleni soodvetni bro{uri za Makedonskata berza. Vo oktomvri, vo prisustvo na pretstavnik na Qubqanskata berza, be{e promoviran noviot infromati~ki porat SEM-ON.NET, koj{to e napraven kako del od Informaciskata integracija na Berzite od Jugoisto~na Evropa, koordinirana od Qubqanskata berza. So toa se sozdavaat uslovi za direktno sledewe na trguvaweto na berzite od Qubqana, Vara`din, Saraevo, Bawaluka, Podgorica, Belgrad i Skopje i drugi informacii za pove}e od 170 ~lenki na berzite, okolu 2000 hartii od vrednost , so pazarna kapitalizacija od okolu 14 milijardi evra. Promocija na Makedonskata berza i berzanskoto rabotewe zaedno so Proektot na USAID za “Korporativno upravuvawe” organiziraa edukacija na novinari vo pove}e gradovi niz Makedonija (Skopje, Bitola, Veles, Tetovo, [tip, Strumica). Be{e ostvarena sorabotka so FSVC, koj obezbedi dvajca stranski eksperti od SAD za izgotvuvawe na Pravila za Arbitra`a na Makedonskata berza. Vo sredinata na mesec dekemvri se odr`a Finansiskiot saem od 02.12-04.12.2002 godina, na koj Makedonskata berza u~estvuva{e so svoj {tand i so odr`uvawe na prezentacija sekoj den od 10-12:00 ~asot za posetitelite, u~enicite i studentite. Na {tandot se delea bro{uri, knigi i be{e izvr{ena prezentacija na proizvod BESTNET, koj pretstavuva mo`nost da se sledi trguvaweto na Makedonskata Berza AD Skopje vo realno vreme preku internet. Edukativni aktivnosti Pretstavnici od Makedonskata berza prisustvuvaa vo Sofija na Trkalezna masa za Korporativno upravuvawe vo organizacija OECED, vo Qubqana na Proektot za informacisko povrzuvawe na Berzite vo Jugoisto~na Evropa i vo Republika Bosna i Hercegovina na ^etvrta trkalezna masa za Korporativno upravuvawe vo organizacija OECD. Vo ramkite na edukativnite aktivnosti bea organizirani seminari za edukacija na novinarite na tema “Pazarot na kapital” zaedno so Proektot na USAID za “Korporativno upravuvawe” vo pove}e gradovi niz Makedonija (Skopje, Bitola, Veles, Tetovo, [tip, Strumica). Vo sorabotka so OECD-Pariz i Svetska banka-Misija vo RM, Komisijata za hartii od vrednost na RM, USAID-Makedonija i Proektot za korporativno upravuvawe i trgovsko pravo, finansiran od USAID be{e promovirana posebna bro{ura za principite na korporativno upravuvawe t.n “Bela kniga”. Po toj povod be{e odr`ana Konferencija za pe~at vo Holidej Inn- Skopje, na koja
javnosta be{e informirana za “Belata kniga”. Vo sorabotka so Proektot za jaknewe na finansiskiot sektor vo Makedonija i Makedonskata berza, pretstavnici od tri kotirani dru{tva (Oteks, Makpetrol i Toplifikacija) i Makedonskata berza prisustvuvaa na seminar za hipotekarni obvrznici vo Budimpe{ta vo organizacija na USAID- Budimpe{ta. Vo ramkite na podolgotrajnata sorabotka so Zdru`enieto na pravnici od stopanstvoto na Republika Makedonija, bea odr`ani 49-ta Sredba na pravnicite odr`ana vo Ohrid kade be{e pretstaven Zakonot za trgovski dru{tva i 50-ta Sredba na pravnicite odr`ana vo Ohrid, kade be{e pretstaven Zakonot za trgovski dru{tva, vo koj pretstavnik na Berzata ima{e svoe izlagawe. Pretstavnik na Berzata zema aktivno u~estvo vo izgotvuvaweto i organiziraweto na javnite raspravi na Zakonot za trgovski dru{tva vo pove}e gradovi niz Makedonija. Javnite raspravi bea odr`ani i so Komisijata za hartii od vrednost na R.Makedonija i Brokerskoto zdru`enie. Normativni aktivnosti Normativni aktivnosti na Makedonskata berza vo 2003 godina bea usloveni od potrebata za podgotovka za donesuvawe nov Pravilnikot za kotacija, izmena i dopolnuvawe na Procedurite za trguvawe, Pravilata za rabota i Statutot na Makedonskata berza. Za site usvoeni izmeni i dopolnuvawe na aktite na Berzata, be{e dadena soglasnost od strana na Komisijata za hartii od vrednost. Vo ramkite na izgotvuvawe na odredeni proekti i izgotvuvawe na odredeni zakoni i soodvetni propisi vo vrska so niv, aktivno bea vklu~eni i pretstavnici na Makedonskata berza AD Skopje. Vo tekot na godinata, pretstavnici na Berzata rabotea na podgotovka na Zakon za trgovski dru{tva i izmenite i dopolnuvawata na Zakonot za hartii od vrednost. Na sednicata na Sobranieto na akcioneri na Berzata vo Dekemvri, be{e donesena odluka za emisija na 155 novi akcii, nameneti za poznat kupuva~, odnosno Atinskata berza. So toa se implementira del od Memorandumot za sorabotka na dvete berzi, so koj se predviduva{e i mo`nosta za u~estvo na berzite vo kapitalot. Se ocenuva deka so vleguvaweto na Atinskata berza so 10% vo kapitalot na Makedonskata berza }e se sozdadat uslovi za me|unarodna promocija na Makedonskata berza i mo`nost za privlekuvawe na stranski, pred se gr~ki i evropski institucionalni investitori, na pazarot na kapital vo Makedonija. Me|unarodna sorabotka Vo prvoto tromesei~ie od 2003 godina bea potpi{ani Memorandumi za sorabotka so Berzanskiot centar od Solun i Belgardskata berza. Vo mesec maj
be{e potpi{an Memorandumot za sorabotka so Zagreba~kata berza, so koj se predviduva vzaemna sorabotka so izgotvuvawe na paralelna kotacija na akciite vo dvete berzi. A vo mesec oktomvri vo Ohrid be{e odr`ana sredba so pretstavnici od Bugarskata berza i 2 brokerski ku}i od Bugarija, na koja be{e prezentirano raboteweto na Bugarskata berza i be{e potpi{an Memorandumot za sorabotka so Bugarskata berza. Pretstavnici od Makedonskata berza prisustvuvaa vo Solun na Prvata Internacionalna konferencija na Pazarot na kapital, organiziran od Berzanskiot centar vo Solun, kade imaa i svoi izlagawa za pazarot na kapital vo R.Makedonija. Pretstavnici na Berzata vo mesec septemvri prestojuvaa vo Slovenija, kade bea napraveni poslednite zavr{ni pregovori za efektuirawe na Proektot za informacisko povrzuvawe so berzite od Jugoisto~na Evropa i ponatamo{na sorabotka pome|u dvete berzi. Vo organizacija na Amerikanskata Komisija za hartii od vrednost vo Talin, Estonija be{e odr`ana trening programa Disclosure and Corporate governance , na koja prisustvuva{e pretstavnik na Berzata. Vo ramkite na proektot World learning –USAID vo Qubqana, pretstavnik na Berzata prisustvuva{e na Konferencijata za kontrola i nadzor na pazarot. Na pokana na Qubqanskata berza, pretstavnici na Berzata prisusutvuvaa na Godi{na berzanska konfrerencija vo Portoro`.
Ostvareni finansiski rezultati PRILOG 1
BILANS NA PRIHODI I RASHODI Za period Januari-Dekemvri 2003 godina
RASHODI
vo denari
Naziv 2002 2003 Indeks
2003/2004 Programa 2003
I.Tro[oci za provizii i izvr[eni uslugi 7.409.729 7.839.352 106
1. Provizii od banki 102.695 242.720 236
3.Ostanati provizii i sli~ni tro[oci za uslugi
29.860 0 0
4.Provizija za berzanski transakcii 7.277.174 7.596.632 104
II.Op[ti i admini. tro[oci i amortizacija
27.530.422 28.930.236 105
1.Vkalkulirani bruto plati 8.603.713 9.803.748 114
2.Tro[oci po osnov na kolektiven dogovor 1.121.638 1.090.659 97
3.Materijalni i sli~ni tro[oci 1.329.649 1.466.466 110
4.Tro[oci za uslugi 7.688.939 8.383.262 109
5. Odbor na direktori 1.211.766 1.524.707 126
6.Tro[oci za slu`beni patuvawa 1.383.548 942.216 68
7.Tro[oci za reprezentacija, reklama 3.889.639 2.731.435 70
8.Drugi administrativni tro[oci 137.524 139.878 102
9.Amortizacija 2.164.006 2.847.865 132
III.Drugi tro[oci i vonredni rashodi 1.572.183 729.571 138
1.Negativni kursni razliki 63.703 10.486 16
3.Danok na finansiski transakcii 455.550 0 0
4.Sudski tro[oci, administrativni taksi 8.020 13.020 162
5.Drugi tro[oci 1.044.910 706.065 68
6.Ispravka na vrednost na pobaruvawa 595.000 0
VKUPNO RASHODI 36.512.334 38.094.159 107 37.000.000
PRIHODI vo denari
NAZIV 2002 2003 Indeks
2003/2002 Programa 2003
1.Kamati po osnov na depon.sredstva vo banki
1.949.610 1.596.535 82
2.Kamata na blagajni~ki zapisi 901.827 810.943 90
3.Nadomest na ~lanarina 1.553.000 765.000 49
4.Nadomest od trguvawe 36.385.870 37.473.939 103
5.Nadomest od kotacija 7.800.000 2.600.000 33
6.Drugi prihodi 6.477.612 2.959.276 46
VKUPNO PRIHODI 55.067.919 46.205.693 84 48.000.000
DOBIVKA PRED ODANO^UVAWE 18.555.585 8.111.534 41
PRILOG 2
BILANS NA SOSTOJBA na 31.12. 2003 godina
AKTIVA
vo denari
Naziv 2002 2003 Indeks
2003/2002
1,Pari~ni sredstva 2.502.851 765.330 31 2.Blagajni~ki zapisi 11.000.000 16.700.000 152 3.Depoziti 23.054.890 19.245.310 83 4.Osnovni sredstva 8.183.901 5.706.518 70 5,Pobaruvawa 12.261.970 11.807.379 96 VKUPNO AKTIVA 57.003.612 54.224.537 95
PASIVA vo denari
Naziv 2002 2003 Indeks
2003/2002
Obvrski 5.698.633 1.686.743 30 Zapi{an kapital 30.661.949 38.239.574 125 Rezervi 4.927.133 7.723.165 157 Revalorizaciona rezerva 84.838 84.838 100 Dobivka 15.631.059 6.490.217 42 Pasiva 57.003.612 54.224.537 95
