Nattgjengar

Siri M. Kvamme

Nattgjengar

© CAPPELEN DAMM AS 2012

ISBN 978-82-02-34673-71. utgave, 1. opplag 2012

Omslagsdesign: Elisabeth Vold BjoneOmslagsfoto: © Waylon Jack

Sats: Type-it ASTrykk og innbinding: Livonia Print Sia, Latvia 2012

Satt i 11,9/14 pkt. Sabon og trykt påMunken Print Cream 80/1,5

Føresegnene i åndsverklova gjeld for materialet i dennepublikasjonen. Utan særskild avtale med Cappelen Damm ASer all eksemplarframstilling og tilgjengeleggjering berre tillate

så langt det har heimel i lov eller avtale med Kopinor,interesseorgan for rettshavarar til åndsverk.

Bruk som er i strid med lov eller avtale, kan føre tilerstatningsansvar og inndraging og straffast

med bøter eller fengsel.

www.cappelendamm.no

Aksel

Kan du høyre det? Lyden bakken lagar når treadansar. Jordhjarterytmen som dunkar gjennomskogen. Dunk, dunk, gadunk. Lukta av den saf-tigmjuke skogbotnen. Fuktig jord, dampande.Rotnande lauv og blomar som spirer gjennomall driten i lag på lag. Lauvet i vinden. Som ras-lar. Stammene, greinene, blada som blafrar. Bar-nålene som gnissar mot kvarandre. Desse sta-dige bevegelsane. Denne vinden som blæs. Susargjennom trekronene, som eit sukk her nede, eintrekk, eit pust mot nakken. Luft som smyg segmellom trestammene, flyttar seg forsiktig, heiltstilt, nesten umerkeleg. Lukta av skog er ikkjetil å ta feil av. Ei frisk, rund lukt. Ein stad liggnoko og rotnar.

Hadde vi høyrt etter, hadde vi høyrt musikkensom får trea til å danse. Det er ikkje noko eginnbillar meg. Kan du sjå det? Korleis trea strek-kjer seg mot himmelen, lenger og lenger opp.Tre som skuggar for sola, skuggane som flyttarseg rundt, lyset som flyt gjennom skogen, lys ogskugge som byter plass ustanseleg. Til og medbakken er varm. Eg legg øyret mot skogbotnen.

5

Høyrer du? Langt der nede renn vatnet. Ei krys-tallklar elv. Eg er sikker. Kan nesten høyre denklukkande lyden av vatnet som beveger seg hur-tig der nede. Det er håp. Det er ikkje håp. Somom det hjelper å seie lysegrønt. Som om nokokan lindre.

Eg står i skogbrynet og ser far legge kjøtt pågrillen. Det fresar idet kotelettane treffer ristaog kjøttsafta dryp ned på grillkola. Vinden blæsfeil veg, og far får røyk i ansiktet. Han blunkarog gnir seg i augo med handa. Sveitteperler påoverleppa, i panna, like ved hårfestet, i nakken,under alt håret. Far har alltid hatt slikt rufsetehår. Slikt vilt og uregjerleg hår som står til allekantar. Slik er far. No står han der og sveittarover grillen, over kjøttet som dryp ned på koletunder og kastar røyk i augo på han, og han strykhanda gjennom håret. Ser inn hit eg står mellomskuggane frå trea. Ser og ser, men ser meg ikkje.

Mor dekker på bordet, set fram ein salatbolle,bestikk, ei mugge med noko kaldt, isbitar somklirrar i mugga, dogg på glaset, dropar som rennnedover mugga, slik sveitten renn nedover farsrygg. Mor har på seg ein blomstrete bikini. Ter-rassen ligg bada i sol. Det må vere varmt. Farstår i bar overkropp. Ei fin line med grå hår påmagen.

Far roper noko til mor. Eg høyrer ikkje akku-rat kva det kan vere. Noko om at maten er klar.

6

Far legg kotelettane på ein tallerken. No kan deiete. Mor og far set seg ned ved bordet. Mor girfar salatbollen, far gir mor eit stykke kjøtt. Smi-ler dei til kvarandre? Snakkar dei saman? Er deiglade? Ser dei meg ikkje? Ser dei ikkje at eg stårher? Skal dei ikkje rope på meg snart? At eg måkome no. Eg ser på far som et kjøttet, held deti nevane og riv av bitar. Som ein hyene, måtenhyenane hiv seg over byttet på, grev seg lenger oglenger ned i kadaveret og riv laus bitar av kjøttmed dei skarpe tennene sine, dei spisse kjevane.Dei kvite ribbeina som brått kjem til syne i altdet raude.

Far og eg brukar symje om kapp til flytebrygga.Hiv etter pusten, kastar armane fram, sparkarifrå. Berre éin av oss kjem først. Vi veit det ogkjempar oss fram i vatnet med blodsmak i kjef-ten, øre i hovudet. Svimle. Det er stort sett farsom vinn. Så har eg noko å strekkje meg etter,seier han. Ristar vatnet ut av det ville håret sitt.Og så ligg vi der, i vår eigen puls og let sola tørkeoss, høyrer lyden av vatnet som klukkar underbrygga, kjenner den svake duvinga. Det sit av ogtil to jenter på svaberget. To jenter med hovudatett i tett. Dei går i klassen under meg. Ein gongvinka dei til meg. Lo. Fordi eg såg på dei? Sågeg på dei? Eg visste ikkje kva eg skulle gjere, såeg vart liggjande, lata som eg ikkje såg dei. Latasom ingenting. Det er nesten ingen jenter i sko-gen. Dei likar seg best i sola. Dei vil verte brune.Dei vil gå i kjole, bikini, dei vil ha solbriller på

7

og riste på det lange, våte håret sitt i sola. Egtrivst best i skogen, i skuggane frå trea. No ereg så bleik at eg nesten er gjennomsiktig.

Eg har alltid likt meg best i den svale ettermid-dagen, den kjølige morgonen. Av og til lengtareg slik etter hausten at det gjer vondt. Lengtaretter regn, etter å sitte inne og ikkje gjere noko.Spele. Mor kjem frå Vestlandet, så når det ersol, må vi vere ute. Det er ikkje snakk om anna.Det er berre det at sola skin heile tida her. Då erdet fint vi bur så tett på skogen. Her er det godtå vere. Trygt. Når eg sit under ei av dei storegranene, vert eg ikkje våt. Der inne er det heilttørt. Av og til tenkjer eg at eg er ein rev somluskar rundt, som kroar meg saman i hiet mitt,som luktar og snusar og gjer slikt dyr gjer i sko-gen.

Eg hugsar då vi feira 14-årsdagen min. Vi sat påstranda og hadde piknik. Mor sette maten utoverduken, den rutete duken. Det var alt eg likte. Viåt, og så fekk eg ei gåve. Eit kompass. Så du aldriskal gå deg vill i skogen, sa far og lo. Mor lo også.Vi lo alle saman. Eg veit ikkje kvifor. Det varvel noko med stemninga. Det vesle instrumentetvar blankt og skinande. Det kjendest godt omhalsen, kjølig mot bringa. Like kjølig som farsseng om ettermiddagane. Når eg lista meg inn pårommet deira, la meg i senga, i det store søkketetter far. Blomeduftande damp inn i rommet fråbadet, ein svalande bris frå vindauget som stod

8

på gløtt. Eg tenkte eg kom til å vekse inn i søk-ket etter far. At eg ein dag ville fylle ut heile søk-ket. Kanskje vart eg større enn far. At det varfar som til sist prøvde å søkket etter meg.

Skogen veks, tettar seg kring meg frå alle hald.Greinene strekkjer seg mot himmelen, røtenebuktar seg over skogbotnen. Eg løfter armanemot trekronene. Men det hjelper ikkje. Eg høy-rer alt, ser alt. Eg ser mor. Eg ser far. Eg ser jen-tene som går i sola. Men mor ser ikkje meg. Farser ikkje etter. Ingen ser at eg klatrar opp i dethøgste bøketreet. Frå den duvande, grønkleddegreina kan eg sjå heile verda.

1

Eg tek meg sjølv i å lytte etter lydar. Nye lydar.Andre lydar. Kjende lydar og framande. Lydarsom ikkje lenger finst. Om nettene, dagane.Lydane av Aksel som eg saknar slik at saknethar lagt seg som ein kronisk verk i kroppen.Aksel som vaknar, som dusjar, går over gol-vet, kler på seg, kjem ned og et frukost. Akselsom smiler, tygg, som ser vekk, tekstar ein sms.Aksel som rynkar bryna, som ser oppgitt på megog ler. Aksel som seier «Ja da, mamma.» «Neida, mamma.» «Åh, mamma, da.» «Mamma.»Lyden av latteren hans i rommet. Stemma hans.Heilt nært.

Korleis høyrest stemma hans ut no? Korleis serAksel ut no? Eg klarer ikkje å sjå det føre meg.I hovudet mitt ser eg den guten han var, då hanforsvann. Så brått, så heilt utan spor. Det mørkehåret, dei djupe, blå augo under dei tjukke aug-nebryna, det vaktsame blikket som plutselegkunne stråle mot meg, når eg minst venta det. Egveit ikkje kva eg skal sjå etter. Kva eg skal høyreetter. Det er seks år sidan han forsvann. Det vilseie at han er 20 år no. Ein ung mann. Vaksen.

11

Viss han lever. Viss han finst ein stad. Viss egmøter han på vegen, vil eg kjenne han att?

Då vi flytta inn, like før han forsvann, var allelydane i huset nye, framande. Kva var det somstod slik og slo? Kva var den knirkelyden? Detteunderlege sukket som gjekk gjennom huset avog til? Eg visste ikkje. Noko var det jo, eg vissteberre ikkje kva. Eg fekk ikkje sove. Så gjekk detbetre, etter kvart vande vi oss til lydane. Lydanevart kjende, vi brydde oss ikkje så mykje omlydane, for vi visste at dei ikkje ville oss vondt.Vi trudde vi visste. Vi var trygge. Det var joingenting farleg. Berre oss, berre naturen utan-for, huset med sine veggar og tak, sitt knirk. Vårthus. Etter kvart. Vi budde oss inn, sakte, mensikkert. Budde oss trygge. Trudde oss trygge.

Og så forsvinninga. Dette plutselege og abso-lutte fråveret. Då vart alt framand og rart att.Utrygt. Alle lydane så tydelege. Kva var det? Kvavar den lyden? Alltid lydar, aldri lyden av Aksel.Og ingenting vert bra att. Saknet som eit stortog altoppslukande nærvere, eit insektstikk somaldri sluttar å klø. Som ei jettegryte, malstrau-men av minner grev seg lenger og lenger ned-over i kroppen. Tomheit. Panikk. Håpet om åfinne han. Redsla. Det at vi ikkje veit. Ventar.Lyttar. Ser. Prøver å sjå. Men kva skal vi sjåetter? Årvakne auge som flakkar og ikkje finnfeste.

12

Ein lyd. Nokon kjem. Nokon opnar ytterdøra.Døra smell att. Alle vindauge står på vid vegg.Lyden er som eit skot frå ein pistol. Eg reisermeg. Kan det vere han? Er han tilbake? Endeleg!Lyden av føtene hans i gangen, stemma hans irommet, som roper «Mamma». Men så er detikkje han. Så er det ingen der. Var det berre vin-den? Dette ekkoet av stemma hans. Som dukkaropp når eg minst ventar det, anar fred og ingenfare. Kvar gong nokon kjem, kvar gong nokonopnar døra, går over golvet, kan eg ikkje la vereå håpe at det er han. Og sjølv om eg veit, at deter usannsynleg, at det ikkje er til å tenkje på,er det likevel ein del av meg som ikkje gir opphåpet, er det likevel noko som søkk i meg, nårnokon andre står der på trappa og vil inn. Så siteg att med minna. Alle desse korte filmsnuttanesom rullar og går i hovudet. Tydeleg. Utydeleg.I lag på lag.

Eg ventar. Prøver å ikkje vente, gjer alt anna.Prøver å ikkje tenkje på det. På han. På at haner borte. Eg må halde meg her, i nærleiken, i til-felle han kjem. Det kan hende. Plutseleg. Likeplutseleg som han forsvann, så er han her att. Einkan aldri vite. Underlege ting skjer. Folk vaknaropp etter femten år i koma. Det har berre gåttseks år. Alt kan skje. Alt skjer heile tida. Nårdet skjer. Om det skjer. Då vil eg vere her. Inn-til vidare er det om å gjere å halde seg i beveg-else.

13

Lyden av Aksel sine skritt ute på vegen. Hansprang alltid. Skritta som skot bortetter asfalten.Lyden av han var ikkje til å ta feil av. Sekken somfall tungt mot ganggolvet, døra som smalt igjenbak han, dette kvardagslege «Hei, mamma»,fort, fort opp trappa og inn på rommet. Ei ny dørsom smell att. Alt dette kvardagslege som ikkjelenger er. Høyrer det framleis. Ventar på desselydane. Lydar som var ein gong, men ikkje finstlenger. Sjølv no, etter seks år, er alle lyder likeurovekkjande. Mistenkjelege. Grunn til bekym-ring.

Oftare og oftare endar eg opp med øyret motveggen til leigebuarane. Eg vil det jo ikkje. Egvil unngå det for einkvar pris. Vil ikkje vereei slik ei. Som lyttar. Men eg klarer ikkje ladet vere. Sjølv om eg sjeldan høyrer kva deiseier. Dei enkelte orda forsvinn. Men eg høy-rer på tonefallet, stemninga. Høyrer at dei erder. Eit nærvere. Lukta av middagen deira. Erdet pølse? Steikt pølse att. Lukta av såpe nårdei dusjar. Plystring. Og så høyrer eg skritt (detmå vere han?). Tikking? Høyrer når dei snak-kar, kranglar, slåst, ler. Er det det dei gjer? Deter vanskeleg å seie. Kva var det dunket? Einkropp mot veggen, eller noko som fell i gol-vet. Knuste? Det er ikkje så lett å vite. Kan gråtforvekslast med latter? Det visste eg ikkje. Holer slik at eg trur ho græt, eller græt ho slikat eg trur ho ler? Og så, plutseleg, nokon somspring. Enkelte ord. Ei dør som vert slått igjen.

14

Lyden av vatn som renn bråkete gjennom røyra.Nokon som dusjar? Barberer seg? Nokon somopnar ei dør. Som stryk mot veggen. Eit dumptslag? Eit sukk. Nokon som fell. Er det nokonsom treng hjelp? Eit stønn. Det at eg ikkje kanvite, men berre ane, kva det eigentleg er somskjer. I mitt eige hus. På andre sida av veggen.Nokre gonger er det stilt. Kva gjer dei då? Søvdei, eller står dei kanskje inntil veggen og lyttar,dei og?

Eg tek forsiktig i dørhandtaket på døra inn tilleilegheita. Den er låst. Den skal vere låst. Deter meininga. Og eg veit det står eit stort, mas-sivt skap på den andre sida. Likevel kjennest dettynt ut, dette skiljet mellom dei og oss. Ei dørberre. Som om det at dei er der, den blotte ek-sistensen, rotar det til for meg. Alt eg ikkje veit.Ryddar dei opp etter seg? Vaskar dei? Støvsuger?Ber dei ut søpla? Eg har sett i søpla, men klarerikkje sjå forskjell på deira søppel og vårt. Av ogtil høyrer eg lyden av støvsugaren. Nokon somsyng. Ein radio som står lavt på i bakgrunnen,kjøkkenvifta som durar svakt.

Leigebuaren er bortreist, no er det berre Linesom bur der. Lydane ho lagar no som ho eråleine, er annleis. Svakare. Ho er likevel ikkjeheilt åleine. Av og til er det nokon der. Stemmatil ein annan mann, og så hennar latter. Dei snak-kar dempa saman. På ein annan måte enn hosnakkar med leigebuaren. Det er noko i tonefal-

15

let. Eg har aldri sett han andre. Berre høyrt han,gjennom veggen, eller ute, på den andre sida avhuset. Den minst solrike delen av hagen, som deidisponerer. Utan utsikt til havet. Eg synst deter for gale. Forskjellen er så stor frå dei til oss.Lars blæs av meg. Seier stranda ligg jo der, deikan sjå havet når som helst. Det er ikkje syndi dei. Likevel. Kontrasten er så tydeleg. Vi somflottar oss med den store plattingen, hagen, denvide utsikta. Dei som bur på feil side. Dessutan erdet godt med skugge når sola steikjer. Det seierLars.

Aksel likte seg best i skuggane. Han fekk ikkjevere inne når det var sol. Måtte gå i shorts,måtte få sol på kroppen, eg sa det til han. Jagahan ut i sola. Ingen er inne når sola skin. Deter slik eg er oppdradd. Då sprang Aksel inn iskogen, forsvann mellom skuggane, stammene.Klatra opp i dei høgste trea, sat der og sågutover. Åleine eller med Karsten. Det vart einvane å leite etter han i skogen når det var mid-dag og han ikkje kom. Middagen vart kald ogframleis ingen Aksel. Ein kveld kom han ikkjeheim i det heile. Det var nokre år før han for-svann for godt. Vi hadde vent oss til at han vari skogen, at vi ikkje såg han heile dagen, mendå ettermiddagen vart til kveld, og han fram-leis var borte, vart vi bekymra. Vi byrja å leite.På dei vanlege stadene. Gjekk i skogen og ropteetter han. Såg opp i trekronene, den lave kvelds-sola som sildra gjennom det grøne bladverket.

16

Vi fann han ikkje før eg byrja å leite langs bak-ken, kika under bregnar, bak busker og bråttkom over han, krølla saman inntil ei furu medden nedste greina som ei dyne over seg. Han sågså fredeleg ut. Som om han høyrte til der. Somein liten revunge. Vi ville ikkje vekkje han, såvi gjekk heim og let han sove der ute i skogenåleine. Om natta drøymte eg at eg låg der ute medhan, krumma meg kring han, armen om midjahans, skogbotnen var så mjuk, det lukta furunålog dogg.

Den mørke stemma til den andre mannen dirrargjennom veggen. Klarer ho ikkje å vere åleine?Kanskje det er det? Hennar stemme, lysare. Ogingenting tydeleg. Alt liksom fordreia til detukjennelege av denne tynne veggen. Enkelte ord,så lausrivne at dei knapt gir meining. Kva snak-kar dei om? Eg anstrenger meg. Står latterlegnær veggen med øyret overdrive nærme. Pressarøyret mot veggen. Som ein parodi. Likevel kla-rer eg ikkje å tyde kva det er dei seier. Men egvil så gjerne forstå meir enn bitar og brotstykke.Eg vil skimte ein samanheng. Vert stadig drattmot den veggen, som om øyret mitt har sin eigenvilje.

Av og til tenkjer eg at det er Lars som er der inne.At det er han som er den andre mannen. Det erlatterleg, men likevel skremmande. Eg vil ikkje,men tek meg i å stå her og lytte. Oftare enn egvil innrømme. Som ein sensasjonslysten papa-

17

razzi, uten blits, med øyrene som einaste oppta-kar. Skjult. Ei lyttande bevisstheit. Slik har detvorte. Eg står og lyttar til leigebuaren og Line,til Line og den andre mannen. Utan å ville dethøyrer eg suset i røra når dei fyller eit glas vatn,pussar tennene, dusjar, trekkjer ned etter å havore på do. Barberer seg. Når dei har sex og hostønner. Når det går for henne.

Det ringjer på døra. Eg rykkjer til, sjølv om detikkje er nokon grunn til å vere overraska, besø-ket er venta. Det er Lars som har bestemt at som-marfesten skal vere i dag. Av alle dagar. På dagenseks år sidan. Det var visst ingen annan dato deikunne einast om. Eg synst det er utruleg at dettevar den einaste dagen som passa. Som om hanvil prove noko. Som om han vil gjere eit poengut av det. Framprovosere ei endring. I meg. Fåmeg til å gå vidare. Late som ingenting. Gløyme.Gi opp? Slik han har gitt opp. Håpet. Eg let megikkje provosere av denne sommarfesten, som deihar gleda seg slik til, som dei har pynta seg for.Alle menneska som skal kome hit og le, snakkesaman om uvesentlege ting, smile til kvarandre,skåle, skråle, veksle blikk, kanskje nokon stikkseg vekk bak ein busk og kliner utpå kvelden.Det er ikkje til å halde ut. Likevel går eg for åopne døra.

Mina står utanfor. Ho kjem tidleg. Litt tidle-gare enn avtala. Vil kome i gong, så klart. Deter mykje å gjere, eg skjønar det, likevel irriterer

18

det meg. Ho lyser opp idet eg opnar døra, strek-kjer fram handa, gir meg eit fast handtrykk ogein klem. Som er i overkant entusiastisk. Ener-gien hennar treffer meg som eit slag i ansiktet.Den stive, spisse mappa hennar pressar seg inni ryggen, mellom skulderblada, ei skarp smerteakkurat der. Hadde gløymd det strålande smi-let hennar, den lyse, skingrande stemma, detteframoverlente ved henne.

– No er det dags! kvitrar ho.– Ja, seier eg og opnar døra heilt, slepp henne

inn.Ikkje fordi eg vil, fordi eg ikkje har noko val.

Kjenner korleis kroppen låser seg.Bevegelsane mine er med eitt stive og robot-

aktige.– I kveld er den store kvelden, held Mina fram

og dunkar pennen mot mappa. Lyden er høg ognær.

– Vi har alt under kontroll. Snart vrimlar folkamine rundt her og riggar til fest. Det vert fantas-tisk. Til og med vêret er på vår side. Sol frå blåhimmel. Men slik er det vel alltid her. Ho ler.Dunkar meg i armen.

– Ja visst, seier eg. – Sola skin alltid her,seier eg. Sola skin. Det er ikkje noko eg berreseier.

– Vil du rusle ein tur, du då, kanskje? I detfine vêret. Så får vi styre på.

– Ja, seier eg. – Du veit vel kva du skal gjere.Kor alt er.

19

– Stol på meg. Og lurer eg på noko, har egnummeret ditt. Det går nok bra.

– Ja, seier eg. – Eg tek meg ein tur langsstranda. Eg går ikkje langt.

– Gjer det. Kos deg. Om å gjere å vere utkvilttil i kveld, veit du, seier Mina og let handa si kvilelett på overarmen min. Eg får gåsehud på halvesida av kroppen, frå hovudbotnen og heilt nedtil tærne. Frysningar og ein sterk antipati. Prø-ver å skjule det. Prøver å ikkje trekkje til megarmen, men vente til ho fjernar handa si. Deter tredje året Mina fiksar den årlege sommar-festen for Lars. Ho let som vi er gamle kjende,venner. Dette at ho tek på meg. Heilt lett, lik-som tilfeldig. Likevel er det noko intimt overdet. Det indikerer noko. Som om ho veit nokoom meg. Eller Lars. Noko ufordelaktig. Somom det er synd på meg. Som om ho prøver åtrøyste. Eg klarer ikkje finne ut av det. Sann-synlegvis er det berre innbilling. Det er så klartdette med Aksel. Som Mina veit. Som alle veit.Det er ikkje til å kome forbi. Men ho veit nokikkje at det var i dag han forsvann. På dagenseks år.

Eg trekkjer armen til meg, som ein refleks, somom eg fekk støyt, ikkje for å vere slem. Eg klarerikkje å la vere. Mina er ei slik kvinne som smi-ler altfor breitt. Står altfor nær, ler altfor høgt.Av noko ho sjølv seier. Kanskje eg hadde tolthenne betre på litt avstand? Viss ho hadde ståttlitt lenger ifrå. Er det slik det er? Det er ikkje

20

hennar feil. Ho er berre slik. Kan ikkje noko fordet. Ho veit jo ikkje kor uvant eg er med folk.Som står heilt nær, snakkar til meg, ser på meg,tek på meg. Ingen kan vite det.

Mina skyver opp verandadørene. Ein sval brisinn i rommet. Ho ser ut på hagen med eit til-freds uttrykk i ansiktet, som om dette er nokoho gjer kvar morgon. Slår opp verandadøra mi.Ut mot hagen min. Sukkar tilfreds. Ho nikkaranerkjennande. Dreg pusten djupt. Liksom tekinn hagen, landskapet, utsikta, luktene, lufta.

– Dette vert så bra, seier ho. – Nei, seier ho så,rettar på seg sjølv. – Dette vert fantastisk! seierho med trykk på fantastisk. Ho smiler strålandetil meg. Augo lyser. Ivrig etter å kome i gong.Etter at eg skal gå?

– Ta deg ut, seier eg og slenger veska overskuldra, tråkkar oppi sandalane og meir flyk-tar enn går til stranda. Mina vinkar etter meg.Armen veiver så hardt at det ser ut som om hohar eit spastisk anfall. Eg vinkar tilbake. Ei litttafatt helsing i forhold.

Eit stykke ned på stranda stoppar eg og ser opppå huset. I byrjinga tok vi av og til båten fråbyen, berre så vi kunne sjå huset frå sjøsida.Det ligg slik til, og er teikna på ein sånn måteat det er usynleg og iaugefallande på same tid.Når du først ser det, klarer du ikkje ta augofrå det. Også hagen er planlagt ned til minstedetalj. Her er ingenting tilfeldig. Plantane byrjar

21

å vekse til, bognande bedd og blømande farge-prakt, kvite gangstiar i graset, mjuke, bølgjandeformer. Epletreet er det einaste som ikkje ser uttil å trivast. Det har knapt vakse sidan vi plantadet. Eit einsleg grønt eplekart heng og dinglarfrå ei grein. Det første eplet på så lenge eg kanhugse.

Det var Aksel som ville ha eit epletre i hagen.Snakka om det epletreet heile tida. At vi ikkjetrengde å kjøpe eple i butikken lenger, berrekunne gå ut og plukke dei rett frå treet. Snakkeom eplekakene vi skulle bake og ete med vanil-jeis til, sitjande i skuggen frå epletreet. Han fekkvelja sorten. Ein raud, saftig og søt type. Detlyste forventningsfullt av han der han stod medspaden. Han grov holet til rota og var sterkareenn eg hadde trudd. Det må vere all klatringa,all springinga i skogen. Først var holet for lite,det var ikkje plass til rotklumpen, så han måttegrave vidare, djupare. Haugen med jord voksved sidan av holet. Vi heiv kukompost i botn,vatna og så sleppte vi treet forsiktig nedi, klappajorda på plass etterpå, vatna meir. Vi festa loddpå greinene, han hadde lese at det var viktig. Eghugsar ikkje kvifor. Det var noko med avlinga.At det vart meir eple slik? Eller kanskje at deivart lettare å plukke. Eg synst det virka brutalt,naturstridig å feste lodd til dei små, forsvars-lause greinene, tvinge dei ned, når dei ville vekseopp. Men det måtte til, sa han. Aksel ville gjeredet ordentleg. Det breie smilet til Aksel då treet

22

stod der, midt på plenen. Viste meg stolt hen-dene sine, dei små vablene i handflata og på fing-rane. Han gjekk og granska hendene sine, kjæltemed dei blemmene i dagar etterpå, som var deieit trofé.

Bølgjene skyl innover stranda, for så å trekkjeseg tilbake. Ei mor ligg på sanden med eit litebarn. Det kan ikkje vere meir enn nokre måna-der. Det ligg og sprellar på eit pledd under einparasoll. Den lyse bablinga blandar seg medsuset frå havet. Fuglekvitter. Mora smør babyeninn med solkrem, stryk over armane, beina,pludrar, kysser han på føtene. Den valkete krop-pen, den mjølkekvite huda. Kremen er tjukkog seig og vil ikkje trekkje skikkeleg inn, menvert liggande som ei kvit hinne over den mjukebabyhuda. Eg kan sjå dei lubne føtene herfrå,tærne som stikk utanfor parasollen og får sol påseg.

Den sommaren Aksel vart fødd, var det nestenikkje sol. Han var kledd i ull frå inst til ytstheile det første året. Alle klaga på vêret. Eg klagaaldri. Eg hadde meir enn nok med Aksel. Hanlyste slik opp at eg ikkje skjøna kva dei snakkaom. Kvar dag var fylt med solskin. Så varm hanvar, som å ha ein liten omn inntil kroppen, nårhan låg på brystet mitt og sov om kveldane.Lukta av Aksel då han vart fødd, etter alle deidagane, nettene i vatn, inne i meg, inne i dentynne sekken, i mørket. Så kom han ut, blodig,

23

blå og lukta som himmelen. Heilt ny. Eg vaskahan ikkje på fleire veker, likevel lukta han berrebetre og betre.

Eg går barbeint i vasskanten med sandalanedinglande frå neven. Først trur eg det er flas-kebotnar eg ser. Som om nokon har gått langsstranda, grave hol og stukke ein masse flaskerned i sanden, slik at berre botnen stikk opp, gjen-nomsiktig og blank. Men det er så mange, bort-etter heile stranda, at det ikkje kan vere nokomenneske som har gjort dette. Det må vere natu-ren sjølv. Så skjønar eg. Det er maneter som erskylt i land med tidevatnet. Eg set meg ned påhuk og stryk fingeren over det seige, mjuke ogfuktige. Ikkje varm, men likevel levande. Ein per-fekt, gjennomsiktig sirkel. Havet skyl innoverstranda som gjennomsiktige tunger, sleiker megoppetter føtene.

Brått kjenner eg ei slags prikkande kjensle iunderbevisstheita. Ein pust, eit blikk. Nokonsom ser meg frå avstand. Eg kjenner det heilttydeleg. Eg frys til, ser meg over skuldra. Og der,lenger borte på stranda, forbi huset vårt, stårdet ein doberman. Klar til sprang. I det sameblikka våre møtest, bjeffar han. Eit djupt, run-gande bjeff. Så legg han på sprang. Kjem motmeg i veldige steg. Nærmar seg i ujamne kast.Springande. Byksande, halsande. Tunga ut avkjeften, blod i blikket, det glinsar i dei spissehjørnetennene. Eg spring. Fortare og fortare.

24