INSTITUCIONET E PRKOHSHME VETQEVERISSE

Ministria e Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë

Programi mësimor ARSIMI PROFESIONAL

Programi 2007

Postë dhe Telekomunikacion Niveli I dhe II

Republika e Kosovës

Republika Kosova-Republic of Kosovo Qeveria –Vlada-Government

Ministria e Arsimit, e Shkencës dhe e Teknologjisë- Ministarstva Obrazovanja Nauke i

Tehnologije-Ministry of Education Science &Technology

Kabineti i Ministrit /Kabinet Ministra/ Cabinet of the Minister

UDHËZIM ADMINISTRATIV ZBATIMI I PLANIT DHE PROGRAMIT PËR ARSIMIN PROFESIONAL FUSHA: PT,

PËR NIVELIN E PARË (KL. X, XI) NUMËR : 18/2008 DATË: 19.08.2008 Në bazë të Kapitullit VI, neneve 93 (4) dhe 97 (2) të Kushtetutës së Republikës së Kosovës, nenit 6.1 paragrafi (d) të Ligjit mbi Arsimin Fillor dhe të Mesëm në Kosovë nenit 6, 8, 11 të Ligjit mbi Arsimin dhe Aftësimin Profesional, si dhe nenit 25 paragrafit 7 të Rregullores së Punës të Qeverisë së Kosovës nr. 1/2007, Ministria e Arsimit e Shkencës dhe e Teknologjisë nxjerr këtë Udhëzim administrativ (më tutje UA): Neni 1 Qëllimi Qëllimi i këtij udhëzimi është zbatimi i planit dhe programit mësimor për shkollat profesionale, nivelin e parë (kl.X, XI).

Neni 2

Planprogrami Plani dhe programi i ri për nivelin e parë (kl.X, XI), fusha PT, i është bashkangjitur këtij Udhëzimi administrativ. Neni 3 Zbatueshmëria Me zbatimin e planit dhe programit të nivelit të parë (kl.X,XI), zëvendësohen planet dhe programet e deritashme të kl.X,XI.

2

Neni 4 Hyrja në fuqi Ky Udhëzim administrativ hyn në fuqi me fillimin e vitit shkollor 2008/2009.

3

PËRMBAJTJA I. Parathënie

II. Korniza e programit mësimor profesional për profilin e “PT-së”, nivelet I dhe II.

III. Programet e lëndëve profesionale dhe përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale për nivelin I.

a) Programet e lëndëve profesionale, kl. 10. 1. Gjeografia e Komunikacionit të PT-s, 2. Bazat e Elektroteknikës me Elektronikë, 3. Komunikacionit Postar, 4. Bazat e ekonomisë, 5. Rrjetat dhe digjitalizimi i të dhënave. b) Përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale, kl. 10. 1. Pranimi i dërgesave postare, 2. Përpunimi i dërgesave postare, 3. Shërbimet dhe aparatet faksimile, 4. Lidhja e një pajisje të re në rrjetin telefonik lokal, 5. Bërja e një data bazë për rrjetin e ri optik, 6. Funksionet e parasë, 7. Prodhimi, shpërndarja, këmbimi dhe konsumi.

a) Programet e lëndëve profesionale, kl. 11.

1. Teknikë e PT-s, 2. Komunikacion telefonik, 3. Komunikacion postar, 4. Telekomunikimet, 5. Afarizëm Monetar. b) Përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale, kl. 11. 1. Bartja dhe transporti i dërgesave postare, 2. Arritja e dërgesave postare, 3. Dorëzimi i dërgesave postare, 4. Filatelia dhe pullat postare, 5. reklamacionet dhe dëmshpërblimet, 6. Funksioni i një rrjeti të ri optik lokal, 7. Shfrytëzimi i rrjetit IP, 8. Themelimi i marrëdhënies parapagese, 9. Shërbimet e telefonisë mobile dhe Ëireless 10. Menaxhimi në ndërmarrje. 11. Organizimi praktik i funksioneve afariste në ndërmarrje. 12. Udhëheqja si funksion i menaxhmentit.

4

IV. Programet e lëndëve profesionale dhe përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale për nivelin II.

a) Programet e lëndëve profesionale, kl. 12. 1. Komunikacion telefonik, 2. Komunikacion postar, 3. Bazat e menaxhmentit. 4. Marketingu, 5. Bazat e biznesit, 6. Automatizim dhe mekanizim i PT-s, 7. Shërbimet ekspres dhe kuriere. b) Përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale, kl. 12. 1. ……. 2. .........

V. Literatura e rekomanduar

1. Dr. ing.Nexhat Orana: Bazat e elektroteknikës, Prishtinë. 2. Adrian Shehu: Telekomunikimet, Tiranë 1997. 3. Ekrem Dragusha: Informatika, Prishtinë. 4. Agni Dika: Informatika, Prishtinë. 5. Berim Ramosaj: Bazat e Menaxhmentit, Prishtinë 6. Dr.Sinan Ademaj: Bazat e ekonomisë, Prishtin ë. 7. Dr. Pero Tabak: Poštanski Promet I, Zagreb 8. Mr. Nikola Ðorđevic: Saobraćajni sistemi i PTT geografija, Beograd 1988. 9. Dr. Mate Preak: Osnove organizacije i eksploatacije u ptt prometu, Zagreb

1989. 10. Ligji për shërbime postare në Kosovë nr. 2003/18 dhe UA nr. 2005/8 11. Mr. Biljana Grgurović: Poštanski saobracaj, Beograd 2000 12. Grup autorësh: Praktični radovi u PTT, Beograd 1997.

5

Parathënie

Shoqëritë bashkëkohore arsimin e konsiderojnë ndër pasuritë më të rëndësishme të njerëzimit dhe përpiqen të gjurmojnë potencialin e tij të plotë, në mënyrë që t’u ndihmojnë njerëzve të ballafaqohen me sfidat e botës së sotme.

Pas një krize të gjatë, shoqëria kosovare sot ballafaqohet me një sfidë të re për t’iu bashkangjitur rrjedhave aktuale të zhvillimit ndërkombëtar. Në sferën e arsimit, reforma e planprogramit është një reagim ndaj zhvillimeve të reja në shoqërinë kosovare. Procesi i reformës së planprogramit synon rritjen e cilësisë së arsimit dhe barazisë në gëzimin e dobive që ofron ai për të gjithë nxënësit dhe inkuadrimin e sistemit të arsimit në rrjedhat aktuale që kanë të bëjnë me reformat e arsimit në sistemet tjera të përparuara. Nevojat e përhershme për ristrukturimin e shkollimit dhe për ripërkufizimin e qëllimeve dhe objektivave të tij, lidhen me ndryshimet që shfaqen në shoqëri, ekonomi, politikë, shkencë e teknologji.

Që nga fillimi i veprimtarisë në Kosovë, Ministria e Arsimit e Shkencës dhe e Teknologjisë (MASHT) reformën e vet e ka mbështetur në dy shtylla: (a) përfshirja e ekspertëve, specialistëve dhe konsulentëve vendorë për zhvillimin e strukturave të reja, dhe (b) angazhimin e agjencive ndërkombëtare e vendore, të cilat ndihmojnë Ministrinë në sajimin dhe zbatimin e programeve të reja në sistemin e ri të arsimit në Kosovë.

Në planprogramet për arsimin profesional të Kosovës gjerësia dhe thellësia e formimit të nxënësve shikohen si një proces integral që përmbledhë dimensionin e përgjithshëm të njeriut, dimensionin shoqëror të qytetarit dhe dimensionin profesional të punëtorit, të pajisur me dije, shprehi dhe vlera të shumëfishta. Nxënësit do të ndjekin lëndë të përgjithshme dhe profesionale. Në këtë mënyrë, MASHT synon të zhvillojë një kulturë të përgjithshme unike për të gjithë nxënësit që përfundojnë shkollat teknike e profesionale.

Programet e reja të lëndëve të përgjithshme, së bashku me ato të lëndëve e të praktikave të ndryshme profesionale, do të sigurojnë një formim bashkëkohor, sa i përket kulturës së përgjithshme dhe profesioneve të ndryshme, duke synuar të përgatisin brezin e ri si qytetarë të ardhshëm të një shoqërie kosovare të lirë e demokratike, të aftë për t’u ballafaquar me sfidat e zhvillimit kulturor e ekonomik dhe me kërkesat e tregut të punës në shkallë vendi, rajoni e më gjerë.

Ministria e Arsimit, e Shkencës dhe Teknologjisë i fton të gjithë mësimdhënësit dhe drejtuesit e shkollave profesionale, specialistët, prindërit, nxënësit dhe të gjithë të interesuarit për zhvillimin e sistemit të Arsimit të Mesëm Profesional të Kosovës të japin ndihmesën e tyre për ngritjen e nivelit të këtyre shkollave në nivel të shkollave përkatëse evropiane e më gjerë, sa u përket parametrave e standardeve.

Shfrytëzojmë rastin ti falënderojmë të gjithë ata që me përkushtim të madh punuan në këtë dokument dhe donatorët që kanë ndihmuar dhe përkrahur procesin e zhvillimit të planprogramit deri në këtë fazë.

Prishtinë, Gusht 2008

6

Korniza e programit mësimor

profesional ARSIMI PROFESIONAL

PT

Niveli I dhe II

7

Korniza e programit mësimor profesional Lëmi: Komunikacion Profili: PT-s, Niveli: I dhe II I. Njoftime të përgjithshme për shkollimin 1. Struktura e shkollimit Arsimimi në profilin mësimor “PT-s” trajtohet në kuadrin e shkollimit të mesëm të lartë dhe ofrohet në shkollat profesionale, në tri nivele: - Niveli i parë e arsimimit profesional, me kohëzgjatje dy vite mësimore (kl. 10 dhe 11), i

përgatit nxënësit për nivelin fillestar (hyrës) të punësimit në profesionin e PT-s. Jep një çertifikatë të përgatitjes profesionale si punonjës gjysmë i kualifikuar (ndihmës) në këtë profesion dhe mundëson kalimin në nivelin e dytë të arsimimit profesional (punonjës i kualifikuar).

- Niveli i dytë, me kohëzgjatje një vit mësimor (kl. 12) pas përfundimit me sukses të nivelit të parë, i përgatit nxënësit për të fituar një kualifikim profesional që u mundëson atyre integrimin në tregun e punës. Jep një çertifikatë të përgatitjes profesionale si punonjës i kualifikuar në këtë profesion dhe mundëson kalimin në nivelin e tretë të arsimimit profesional (punonjës me shkathtësi të larta ).

- Niveli i tretë, me kohëzgjatje një vit mësimor (kl. 13) pas përfundimit me sukses të nivelit të dytë, i përgatit nxënësit për të fituar një kualifikim profesional me mundësi të mëdha integrimi në tregun e punës. Jep diplomën e maturës për përgatitjen profesionale si punonjës me shkathtësi të larta në këtë profesion, si dhe mundëson kalimin në studimet post-sekondare ose studimet e larta universitare.

Ky dokument përmban kornizën e programit mësimor profesional si dhe programet lëndore dhe përshkruesit e moduleve të profilit mësimor “PT-s”, vetëm për nivelet I dhe II. Plani mësimor është i strukturuar në lëndë mësimore (teorike) dhe module mësimore (praktike) të ndara në katër grupe kryesore: - Grupi i lëndëve të përgjithshme, që synojnë formimin shkencor/humanitar të nxënësve

për të lehtësuar integrimin e tyre në shoqëri si dhe vazhdimin e shkollimit të mëtejshëm. - Grupi i lëndëve zgjedhore, që synojnë orientimin e nxënësve për shkollim të mëtejshëm

dhe i ndihmojnë ata në përcaktimin e drejtimit të karrierës së ardhshme profesionale. - Grupi i lëndëve teorike të teorisë profesionale, që synojnë konsolidimin e koncepteve

shkencore te nxënësit, si dhe bëjnë njohjen e tyre me proceset teknike-teknologjike që lidhen me profesionin e PT-s.

- Grupi i moduleve të praktikës profesionale, që synojnë përgatitjen e nxënësve me kompetencat praktike të PT-s, të nevojshme për tu integruar me sukses në tregun e punës.

2. Qëllimet e përgjithshme të shkollimit Qëllimi kryesor i shkollimit (dy shkallësh) për profilin e PT-s, është zhvillimi i personalitetit të nxënësve per t’u inkuadruar në një shoqëri demokratike si qytetarë aktivë e kompetentë, si dhe për t’u angazhuar me sukses në tregun e punës gjithnjë në ndryshim. Sfida të rëndësishme për arritjen e këtij qëllimi janë dhe zhvillimi te nxënësit i ndjenjës së vetëbesimit, kultivimi i vullnetit të lirë në marrjen e vendimeve, nxitja e gatishmërisë për të

8

nxënë gjatë gjithë jetës dhe për t’u zhvilluar individualisht në drejtimet emocionale, intelektuale dhe profesionale. Për të realizuar këto qëllime, është e nevojshme që shkolla profesionale t’u krijojë nxënësve: - Mundësitë e përshtatshme për të nxënë pavarësisht nga gjinia, raca, etniteti dhe aftësitë

fizike e mendore; - Mundësi për të zhvilluar kompetencat profesionale, të bazuara në njohuritë, shprehitë dhe

qëndrimet/vlerat, të mjaftueshme për të lehtësuar punësimin dhe përparimin drejt arsimit e aftësimit profesional të mëtejshëm;

- Kushte për të njohur dhe zbatuar rregullat e mbrojtjes në punë e të ruajtjes së mjedisit, në përputhje me standardet ndërkombëtare;

- Kushte për t’u njohur me teknologjitë dhe proceset teknologjike aktuale e të perspektivës, në fushën e PT-s;

- Lehtësi për të kuptuarit e mjedisit shoqëror dhe ekonomik, lokal, kombëtar dhe rajonal, si dhe për të qenë të vetëdijshëm për rolin që mund të luajnë në shoqëri.

- Mbështetje për të zhvilluar ndjenjën e disiplinës, kuriozitetin intelektual dhe vlerat morale;

- Kushte për t’u zhvilluar psikologjikishtë dhe fizikisht, për të përballuar vështirësitë që do të ndeshin gjatë veprimtarive të ardhshme profesionale.

- Mbështetje për te çmuar me realizëm vlerat dhe potencialin e tyre dhe për të marrë përgjegjësi në procesin e zhvillimit të tyre të vazhdueshëm personal dhe profesional.

- Mbështetje për të zhvilluar format e bashkëpunimit dhe besimit të ndërsjellë nëpërmjet përvojës së punës praktike.

- Mundësi për t’u njohur me zhvillimet perspektive të profesionit të tyre, të para këto në kontekstet e integrimit Evropian.

3. Grupi të cilit i drejtohet shkollimi Shkollimin për profilin e “PT-s”, nivelet I dhe II, mund ta ndjekin të gjithë të rinjtë dhe të rejat të cilët kanë përfunduar me sukses arsimin e detyruar nëntëvjeçar, janë në moshë deri 24 vjeç dhe zotërojnë aftësi shëndetësore (fizike e mendore) të mjaftueshme për të kryer këto nivele shkollimi. Në raste të veçanta, kur kërkesat për të ndjekur këtë shkollim janë më të larta se sa kapacitetet reale të shkollave profesionale, Ministria e Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë (MASHT) përgatit udhëzime të veçanta me kritere pranimi të posaçme për këto shkolla. 4. Mundësitë e shkollimit të mëtejshëm Përfundimi me sukses i shkollimit për profilin mësimor të “PT-s” në nivelin I, i lejon nxënësve vazhdimin e shkollimit në nivelin II të këtij profili. Përfundimi me sukses i shkollimit për profilin mësimor të “PT-s”, niveli II, i lejon nxënësve vazhdimin e shkollimit në nivelin III, në të njëjtën lami ose profil, për të fituar diplomën e maturës, me të drejtë kalimi në shkollimin e lartë universitar dhe në kurse post-sekondare. 5. Mundësitë e punësimit Shkollimi për profilin e PT-s, nivelet I dhe II, i referohet punëve dhe aktiviteteve që zhvillohen në lëmin e “PT-s”, për këtë nivel, që janë aktuale dhe shihen me përparësi për të ardhmen në tregun e Kosovës, në të gjitha institucionet dhe kompanitë te cilat e shfrytëzojnë telekomunikacionin dhe komunikacionin postar ose e kanë si biznes primar ose sekondar.. Nisur nga kjo, profili i “PT-së” nivelet I dhe II mund të punësohet në ndërmarrje (firma,

9

kompani, institucione të ndryshme) që kryejnë punë dhe aktivitete të komunikacionit të PT-s, ose mund të vetëpunësohet si menaxher i shitjes se produkteve telekomunikuese ose si postier i pa varur në këtë sektor, sipas kërkesave të klientëve. Me kualifikime të mëtejshme dhe pas një përvoje pune të konsiderueshme, ai mund të krijojë një biznes të vetin në këtë sektor dhe të punësojë të tjerë. II. Kompetencat e fituara nga nxënësit në përfundim të shkollimit 1. Kompetencat e përgjithshme Ndjekja e shkollimit në profilin mësimor të “PT-së”, niveli I, do të zhvillojë te nxënësit një tërësi kompetencash të përgjithshme të cilat do t’i shërbejnë atij në përvetësimin e me efektivitet të programit mësimor, zhvillimin në nivelin e kërkuar të kompetencave profesionale dhe integrimin e mëtejshëm në shoqëri dhe në tregun e punës gjithnjë në ndryshim. Këto kompetenca të përgjithshme do të zhvillohen në një nivel më të lartë gjatë kryerjes së shkollimit për “PT-s”, niveli II. Kështu, nxënësi do të jetë i aftë: - Të komunikojë në mënyrë korrekte, me shkrim dhe me gojë, për të shprehur mendimet e

ndjenjat e tij dhe për argumentuar opinionet për çështje të ndryshme. - Të përdorë burime dhe teknika të ndryshme (përfshirë dhe ato të kompjuterizuara) të

mbledhjes dhe shfrytëzimit të informacioneve të nevojshme për zhvillimin e tij personal dhe profesional.

- Të angazhohet fizikisht, mendërisht dhe emocionalisht në zgjidhjen e situatave të ndryshme problemore që do të ndeshë në kontekstin profesional, personal dhe shoqëror.

- Të manifestojë qasje të një kritike konstruktive ndaj zhvillimeve profesionale, personale dhe shoqërore.

- Të nxisë potencialin e tij të brendshëm për kërkim të vazhdueshëm në drejtim të zgjidhjeve të reja, më efektive dhe më efiçiente.

- Të respektojë rregullat dhe parimet e një bashkëjetese demokratike në kontekstin e integrimeve lokale, rajonale dhe globale.

- Të manifestojë guxim dhe iniciativë në marrjen e përgjegjësisë për të ardhmen e tij. - Në kontekstin e pavarësisë në vendim-marrje, të tregojë vet-kontroll në ushtrimin e

veprimtarive të tij. - Të organizojë drejt procesin e të nxënit e tij dhe të shfaqë gatishmërinë e vullnetin për një

të nxënë që zgjat gjithë jetën. - Të respektojë parimet e punës në grup dhe të bashkëpunojë aktivisht në arritjen e

objektivave të pranuara. - Të vlerësojë dhe vet-vlerësojë nisur nga kritere të drejta, si bazë për të përmirësuar dhe

çuar më tej arritjet. 2. Kompetencat profesionale Me përfundimin e suksesshëm të shkollimit dyvjeçar në Profilin mësimor të “PT-së”, niveli I, nxënësi do të jetë i aftë të ushtrojë kompetencat profesionale si më poshtë: - Lexon dhe interpreton skema dhe dokumentacionin teknik të instalimeve te rrjetave

telefonike. - Përgatit skica të thjeshta për instalimet e rrjetave telefonike. - Përgatit vendin e punës për matje dhe kyçje të pajisjeve të reja. - Për zgjedh veglat, pajisjet dhe materialet duhura për instalimet të pajisjeve të reja. - Përdor dhe mirëmban instrumentet matëse dhe pajisjet e punës për rrjeta telefonike . - Respekton standardet e profesionit. - Zbaton rregullat e mbrojtjes në punë e të ruajtjes së mjedisit.

10

- Përdor në mënyrë të pavarur literaturën me qëllim ngritjen profesionale. - Interpreton kushtet dhe ligjet e themelimit te marrëdhënieve parapagese. - Lexon, zbaton dhe interpreton standardet e ITU-s. - Zbaton te gjitha ligjet, rregullat dhe marrëveshjet ndërkombëtare apo regjionale që kanë te bëjnë me post-telekomin, të cilat janë ratifikuar nga vendi ynë. - Hulumton marrëveshje alternative për transport në Post dhe Telekom. - Nxënësi duhet të jetë i aftë të bëjë pranimin e dërgesave postare në zyrat postare të

pranimit, - Regjistrimin e tyre në dokumentet përkatëse, përpunimin dhe përgatitjen e tyre për

transport, - Mënyrën e transportimit të tyre deri në postën e destinacionit, - përpunimin e tyre në zyrën e destinacionit dhe përgatitjen e tyre për shpërndarje dhe

dorëzim, - Mënyrën dhe format e dorëzimit të dërgesave marrësit. Me përfundimin e suksesshëm të shkollimit të mëtejshëm njëvjeçar në Profilin mësimor të “PT-s”, niveli II, nxënësi do të rrisë në një shkallë më të lartë nivelin e kompetencave të fituara në nivelin I, si dhe do të aftësohet të ushtrojë kompetencat të tjera profesionale si më poshtë: - Kryen punime në rrjeta telefonike. - Kryen shqyrtime ne rrjeta telefonike. - Kryen shitjen e produkteve telefonike. - Kryen shërbime telefonike. - Kryen llogaritje të thjeshta ekonomike që lidhen me veprimtarinë profesionale. - Respekton legjislacionin për profesionin e instaluesit të rrjetave telefonike. - Krijon marrëdhënie parapagese. - I ekzekuton obligimet reciproke në mes parapaguesit dhe dhënësit të shërbimeve PT-s.. - Jep informata profesionale për produktet në dispozicion. - Njeh dhe respekton legjislacionin postar të brendshëm në fuqi, - Njeh dhe respekton konventat dhe aktet e UPU-së, - Kryen të gjitha punët në sportelet ku pranohen dërgesat postare, - Kryen pranimin, përpunimin, transportin dhe dorëzimin e dërgesave postare, - Realizon pa vështirësi procedurat e mëvonshme lidhur me dërgesat postare, - Kryen shërbime financiare në sportelet e postës, - Bënë udhëheqjen e arkës në zyrat postare, - Ngarkimin dhe shkarkimet me të holla dhe dërgesa postare, - Kryen shërbime te internetit si dhe faturimin e tyre. - Menaxhon një zyre postare-telekomunikuese, - Të ketë komunikim dhe qasje të mirë ndaj shfrytëzuesve (konsumatorëve) etj.

11

III. Plani mësimor për profilin e “PT-s”, Niveli I dhe II

Orët javore/vjetore dhe kreditet Niveli I Niveli II

Nr

Lëndët dhe modulet mësimore

Klasa 10 Klasa 11 Klasa 12 A Lëndë të përgjithshme ( 994 orë) 14 (490) 12 (420) 1 Gjuhë shqipe dhe letërsi 3 (105) 3 (105) 2 Gjuhë angleze 2 (70) 2 (70) 3 Edukatë fizike 2 (70) 2 (70) 4 Matematikë aplikative 2 (70) 2 (70) 5 Teknologji informimit 2 (70) 1 (35) 6 Ekonomia dhe ndërmarrësia 1 (35) 1 (35) 7 Edukatë qytetare 1 (35) - 8 Menaxhimi i projekteve 1 (35) 1 (35) B Lëndë profesionale (755 orë) 8 (280 ) 8 (280 ) 1 Gjeografia e komunikacionit të PT-s 1 (35) - 2 Bazat e elektroteknikës me elektronik 2 (70) - 3 Komunikacioni postar 2 (70) 2 (70) 4 Bazat e ekonomisë 2 (70) - 5 Rrjetat dhe digjitalizimi i të dhënave 1 (35) - 6 Komunikacion telefonik - 2 (70) 7 Telekomunikimet - 2 (70) 8 Teknika e PT-s - 1 (35) 9 Afarizmi financiar ne ndermarrje - 1 (35)

10 Bazat e menaxhimit - - 11 Marketingu - - 12 Bazat e Biznesit - - 13 Automatizim në PT - - 14 Shërbimet ekspres dhe kuriere - - D Module praktike profesionale (Gjitësej) 9 (315) 12(420) 1 Pranimi i dërgesave postare 72 (12K) - 2 Përpunimi i dërgesave postare 60 (10K) - 3 Shërbimet dhe aparatet faximile 18 (3K) - 4 Lidhja e një produkti të ri në rrjetë

telefo.lokale 42 (7K) -

5 Bërja e një data base për rrjetin e ri optik 42 (7K) - 6 Funksionet e parasë 36 (6K) - 7 Prodhimi,shpërndarja,këmbimi dhe konsumi. 45 (7.5K) - 8 Bartja dhe transporti i dërgesave postare - 36 (6K) 9 Arritja e dërgesave postare - 18 (3K)

10 Përgatitja e dërgesave postare për dorëzim dhe shpërndarja e tyre

- 36 (6K)

11 Filatelia dhe pullat postare - 18 (3K) 12 Reklamacionet dhe dëmshpërblimet - 48 (8K) 13 Funksioni i një rrjeti të ri optik - 42 (7K) 14 Shfrytëzimi i rrjetit IP - 42 (7K) 15 Themelimi i marrëdhënies parapaguese - 20 (3K) 16 Shfrytëzimi i telefonisë mobile dhe Wireless - 42 (7K) 17 Informatika Afariste - 42 (7K) 18 Punët bankare neutrale - 42 (7K)

12

19 Instrumentet e pagesave në qarkullimin e pagesave me botën e jashtme

- 30 (5K )

20 Bilanci dhe balancimi - -

Gjithësej A+B+C 1085 (31) 32(1120) IV. Udhëzime për zbatimin e kornizës së programit mësimor profesional:

Lëndët e përgjithshme janë të njëjta për të gjitha profilet arsimore dhe programet e detajuara të tyre parashtrohen në një dokument të veçantë të MASHT. Javët mësimore sipas klasave: - Klasa 10 – 35 javë; Klasa 11 – 35 javë (shkalla I). - Klasa 12 – 35 javë (shkalla II). Java mësimore ka 5 ditë x 6 - 7 orë/ditë = 30 - 32 orë mësimore në javë. Një orë mësimore është 45 minuta. Si njësi e ngarkesës mësimore për praktikat mësimore do të përdoret koncepti i kreditit (K), i cili do të jetë i baras vlefshëm me 6 orë mësimore (1 ditë praktike). Praktikat profesionale do të realizohen ditore ose gjysmë ditore (6 orë ose 3 orë në ditë), si më poshtë: Klasa 10: Praktikë – 1 ditë në javë dhe Teori – 4 ditë në javë Klasa 11: Praktikë – 1,5 ditë në javë dhe Teori – 3,5 ditë në javë Klasa 12: Praktikë – 2 ditë në javë dhe Teori – 3 ditë në javë Mbështetur në kapitujt dhe temat mësimore të paraqitura në programet e detajuara të lëndëve profesionale, mësuesit e lëndëve teorike profesionale bëjnë planifikimin e njësive mësimore përkatëse. Mbështetur në përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale, mësuesit e praktikave profesionale përgatisin plane më të detajuara ku parashtrohen veprimtaritë praktike konkrete. Njëkohësisht, ata përgatis instrumentet e vlerësimit për çdo rezultat mësimor të paraqitur në përshkruesit e moduleve. Rekomandohet që modulet praktike për çdo vit mësimor të realizohen në përputhje me rradhën e paraqitur në planin mësimor. Shkollat profesionale, në vartësi të kushteve dhe situatave specifike në të cilat ndodhen, mund të bëjnë ndryshime të rradhës së trajtimit të moduleve mësimore praktike, gjithnjë duke u munduar të mos e dëmtojnë procesin e përvetësimit të tyre. Shkolla duhet të planifikojë që mundësisht, modulet profesionale t’i realizojë në formë të praktikave ditore, me 6 orë mësimore në ditë dhe në pamundësi për këtë, me 3 orë mësimore në ditë. Kjo mënyrë realizimi do të rrisë efektivitetin e mësimit praktik dhe do të ndihmojë zbatimin e suksesshëm të metodës mësimore me projekte. Plani mësimor përmban gjithashtu 3 lëndë zgjedhore (1 të përgjithshme dhe 2 profesionale), nga të cilat nxënësit janë të obliguar të zgjedhin vetëm 1 prej tyre, sipas kësaj skeme: Zgjedhja e parë: 2 lëndë profesionale zgjedhore. Zgjedhja e dytë: 2 lëndë të përgjithshme zgjedhore. Zgjedhja e tretë: 1 lëndë profesionale zgjedhore dhe 1 lëndë të përgjithshme zgjedhore. Shkollat profesionale duhet të orientojnë nxënësit në lidhje me përparësitë që u krijojnë atyre lëndët zgjedhore për vazhdimësinë e shkollimit si dhe për mundësitë e punësimit. Nxënësit propozojnë lëndët zgjedhore të cilat kanë dëshirë të ndjekin, nisur nga interesat e tyre individuale, por është shkolla profesionale që vendos përfundimisht se cilat prej tyre do të përmbajë programi i shkollës në çdo klasë. Për të vendosur se cilat lëndë zgjedhore do të ofrohen për çdo klasë, shkolla profesionale do të konsiderojë faktorë të tillë si: kërkesat individuale të nxënësve, kushtet e shkollës, kualifikimin e mësimdhënësve, mundësitë e ndarjes së nxënësve në grupe me madhësi të pranueshme, etj.

13

Vlerësimi përfundimtar i nxënësve, në mbarim të secilës prej të dy niveleve të përgatitjes në profilin e “PT-s”, do të organizohet në formë provimesh, të fokusuara në tri drejtime kryesore: - Provimi për lëndët e kulturës së përgjithshme. - Provimi i integruar për lëndët e teorisë profesionale. - Provimi i integruar për praktikën profesionale. Rezultatet e provimeve do të pasqyrohen në çertifikatat përkatëse të përfundimit të shkollimeve profesionale për të dy nivelet e përgatitjes. Modalitetet e vlerësimit të nxënësve me nota, të provimeve përfundimtare dhe të përmbajtjes së çertifikatave, përcaktohen me udhëzime të veçanta të MASHT. V. Udhëzime të përgjithshme didaktike Mësuesit e lëndëve teorike profesionale dhe të praktikave profesionale duhet të përzgjedhin dhe përdorin forma dhe metoda mësimdhënieje të tilla që të nxisin maksimalisht të nxënit aktiv të nxënësve dhe të çojnë në krijimin tek ata, të kompetencave sociale e profesionale, të plota dhe të qëndrueshme. E rëndësishme është që planifikimi i mësimdhënies të bazohet në një proces analize fillestare, i cili të marrë parasysh faktorë të tillë të rëndësishëm si, niveli i hyrjes së nxënësve, përmbajtja e hollësishme e lëndëve të teorisë profesionale dhe e moduleve të praktikave profesionale, shkalla e integrimit të tyre, objektivat konkretë që do të arrihen, mundësitë reale që ka shkolla për realizimin e veprimtarive mësimdhënëse etj. Për këtë planifikim duhet një bashkëpunim i ngushtë i të gjithë personelit drejtues e mësimdhënës të shkollës. Elementi kyç për arritjen e suksesit në një proces të nxëni, është motivimi i nxënësve. Njohja e vazhdueshme e nxënësve me shkallën e përmbushjes së objektivave nga ana e tyre, përbën një mekanizëm të fuqishëm motivimi, i cili duhet të shihet me përparësi nga mësuesit dhe instruktorët e praktikave. Një element tjetër që ndihmon suksesin është integrimi i teorisë me praktikën e profesionit. Parimi i “të nxënit duke bërë” duhet të gjejë vendin e duhur në procesin e të mësuarit në shkollën profesionale që përgatit profili i PT-s. Mësuesit dhe duhet të përdorin metoda të tilla të mësuarit që zhvillojnë jo vetëm njohuritë teorike, shkathtësitë dhe shprehitë praktike të nxënësve, por edhe qëndrimet e tyre ndaj jetës, punës dhe shoqërisë në përgjithësi. Puna në grup dhe Puna me projekte janë dy nga format bazë të organizimit të mësimit (teorik apo praktik) për të zhvilluar kompetencat kyçe, të nevojshme për zgjidhjen e problemeve që kanë të bëjnë me veprimtarinë profesionale në veçanti, dhe veprimtarinë sociale të qytetarit të ardhshëm, në përgjithësi. Një parim tjetër që duhet respektuar nga mësuesit dhe instruktorët është fakti që të nxënit nuk ndodh vetëm në mjediset e shkollës, por edhe jashtë tyre. Dhënia e detyrave dhe puna kërkimore e pavarur e nxënësve ka një ndikim të dukshëm në formimin e tyre si profesionistë të ardhshëm. Format dhe metodat e të mësuarit janë të shumta e të shumëllojshme dhe mësuesit, në konsultim të ngushtë me njëri-tjetrin duhet të përzgjedhin ato që janë më të përshtatshme për kontekstin e tyre konkret. Të tilla janë: ligjërata tradicionale, demonstrimi, zgjidhja e problemit teorik, ushtrimi praktik, projektet praktike, veprimtaritë në grupe të vogla etj. Rekomandohet që në përmbajtjet teorike të përdoren kryesisht ligjërata, zgjidhja e problemit teorik dhe demonstrimi, kurse në zbatimin e moduleve praktike të përdoren kryesisht demonstrimi nga instruktori, praktika e mbikëqyrur dhe praktika e pavarur e nxënësve (metoda katër shkallëshe). Projektet praktike, sidomos ato që integrojnë kompetenca të lidhura me shumë aspekte të profesionit, janë një metodë që rekomandohet sidomos në stadet përmbyllëse të shkollimit. Në kushtet e mungesës së mjediseve reale të punës, duhet të synohet krijimi i mjediseve të simuluara të punës.

14

Për sa i përket vlerësimit të nxënësve, rekomandohet të përdoren metoda dhe instrumente vlerësimi që të nxisin përparimin e nxënësve, shmangin subjektivizmin në vlerësim dhe të pasqyrojnë arritjet reale të tyre. Me rëndësi është vlerësimi i vazhdueshëm dhe ai përfundimtar, ku format dhe instrumentet e vlerësimit përzgjidhen apo hartohen nga vetë mësuesit. Duhet të synohet vlerësimi i arritjeve i bazuar në kriteret, ku arritjet e nxënësit krahasohen me standardet e paracaktuara dhe të shmanget sa më shumë të jetë e mundur vlerësimi i bazuar në renditjen, ku nxënësit krahasohen me njëri-tjetrin. Format dhe instrumentet e vlerësimit që rekomandohen janë: pyetjet me gojë, pyetjet me shkrim, detyrat me shkrim, vëzhgimi i veprimtarisë së nxënësve, listat e kontrollit, projekte për vlerësim etj. Në veprimtaritë praktike, listat e kontrollit duhet të jenë instrumenti vlerësues që duhet të mbizotërojë. Mësuesi përzgjedh ato që janë më të përshtatshme, duke marrë parasysh kushtet konkrete. Edhe gjatë provimeve përfundimtare në teori profesionale dhe praktikë profesionale, në përputhje me udhëzimet përkatëse të MASHT, duhet të mbizotërojë vlerësimi i kompetencave të punës së nxënësve, të testuar në situata pune reale apo të simuluara. Në përgjithësi, si për mësimdhënien, ashtu edhe për vlerësimin duhet të synohen forma e metoda që e vendosin nxënësin në qendër të veprimtarive mësimore dhe e shndërrojnë rolin e mësuesit nga lektor i thjeshtë, në një moderator, mbikëqyrës dhe vlerësues i veprimtarisë së nxënësve.

15

Programet e lëndëve dhe përshkruesit e moduleve profesionale

Programi 2008

PT-ës Niveli I

16

Klasa 10

Programet e lëndëve profesionale

Programi i lëndës

“Produktet e Telekomunikimeve”

Lëmi: Komunikacion Profili: PT-s, Niveli: I Klasa: 10 I. Qëllimet e lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 10-të nxënësi duhet : - të tregojë qëllimin dhe rëndësinë e telekomunikimit , zhvillimi historik; - të tregojë për zhvillimin e telekomunikimit në Kosovë;

- të dallojë pajisjet e gjenerimit të sinjaleve të ndryshme telekomunikuse; - të dijë të tregojë për mundësitë teknike të paisjevë transmetuese. - të dijë të tregojë për llojet e telekomunikimeve ; - të realizojë një telekomunikim; - të dallojë sistemet telekomunikuse; - të tregojë për sistemet e transmetimit të realizuar me antena MË. - të tregojë për sistemet e transmetimit të realizuar me fibra optik ; - të dallojë sistemet e sëichingut. - të tregoj shërbimet e telefonisë fikse. - të tregojë shërbimet e telefonisë mobile. II. Fondi i orëve të lëndës 35 javë x 1 orë/javë = 35 orë III. Programi i hollësishëm i lëndës Kapitulli 1: Zhvillimi i telekomunikimit 10 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - të shpjegojë kronologjinë e zhvillimit të telekomunikimit; - të interpretojë telekomunikimet në Kosovë; - të analizoj kërkesat e konsumatorit; - të interpretojë se si të ofrojë produktet telekomunikuese për konsumatorë; - të shpjegojë format e transportit të sinjalit; - të interpretojë një produkt telekomunikimi; - b) Temat e kapitullit - Zhvillimi i telekomunikimit;

17

- Kërkesat për telekomunikim në Kosovë; - Llojet e shërbimeve telekomunikuese; - Kapacitetet transmetuese; - Kërkesat për shërbime transmetuese; - Forma e kërkesës për shërbim transmetimi; - Realizimi i një kërkese nga konsumatori; - . c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi : - të motivojë nxënësit duke përdorur mjete vizuale; - të angazhojë nxënësit në zgjedhjen e problemeve nëpërmjet punës në grupe; - të nxisë nxënësit nëpërmjet pyetje-përgjigjeve; - të angazhojë nxënësit në zgjedhjen e kërkesave për konsumatorë; - të testojë nxënësit për kapacitetet transmetuese; - të angazhojë nxënësit me detyra të shtëpisë,të ushtrojnë

formularët e kërkesave të konsumatorëve.

d) Kushtet për realizimin e kapitulli - tabela; - projektori me transparent; - laboratori me makete, pajisje dhe instrumente matëse; - flip-charti për punën në grupe me nxënës - hapësira me pajisje transmetuese. Kapitulli 2: Shërbimet telekomunikuese 10 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - të interpretojë për zhvillimin e rrjetit telekomunikues; - të shpjegojë qëllimin e shërbimeve telekomunikuese; - të tregoje mundësitë dhe llojet e telekomunikimeve; - të dmonstrojë për mundësitë që ofron centrali telefonike; - të dmonstrojë mundësitë e shërbimit të telefonisë fikse ; b) Temat e kapitullit - Shërbimet telefonike; - Shërbimet telefax; - Shërbimet ISDN. - Shërbimet ADSL. - Shërbimet Internet. - Shërbimet për video transmetime; - Dhënja me qira e mediumit transmetues; - Disponueshmëria e paisjeve transmetuese; c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - motivojë nxënësit duke përdorur mjete vizuale; - angazhojë nxënësit në zgjedhjen e problemeve nëpërmjet punës në grupe; - nxisë nxënësit nëpërmjet pyetje-përgjigjeve; - angazhojë nxënësit në testimin e paisjeve transmetuese; - angazhojë nxënësit n nxënësit për testimin e trafikut;

18

- të angazhojë nxënësit me detyra të shtëpisë në llogaritjen e kapaciteteve të sistemeve komutuese;

d) Kushtet për realizimin e kapitulli - tabela; - projektori me transparent; - laboratori me centrale shtëpiake, pajisje dhe instrumente matëse; - flip-charti për punën në grupe me nxënës. - hapësira ku gjendet centrali telefonik. Kapitulli 3: Menaxhimi me shërbimet telekomunikuese 15 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - të shpjegojë për zhvillimin e kapaciteteve telekomunikuese; - të shpjegojë rritjen e shërbimeve telekomunikuese; - të demonstrojë mundësinë e shumfisht të mediumit transmetues; - të demonstrojë për mundësitë që ofron paisjet transmetuese; - të shpjegojë obligimet e konsumatorit ndaj dhënësit të shërbimeve telekomunikuese ; b) Temat e kapitullit - Multiplexerët; - Modemat endryshëm; - Shëndrruesit nga sinjali E në O. - Gjenerimi i shërbimeve telekomunikuese. - Obligimet e parapaguesit. - Obligimet e dhënësit të Shërbimet telekomunikuese; - Llojet e mediumeve transmetuese; - Politika e qmimeve të shërbimeve telekomunikuese; - Ofertat dhe konkurrenca në treg; c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - motivojë nxënësit duke përdorur mjete vizuale; - angazhojë nxënësit në zgjedhjen e problemeve nëpërmjet punës në grupe; - nxisë nxënësit nëpërmjet pyetje-përgjigjeve; - angazhojë nxënësit në testimin e paisjeve transmetuese; - të nxisë nxënësit të bëjnë hulumtime dhe opinione me parapagues; - të angazhojë nxënësit me detyra të shtëpisë në hulumtime për kualitet më të mirë të

shërbimeve; d) Kushtet për realizimin e kapitulli - tabela; - projektori me transparent; - laboratori me centrale shtëpiake, pajisje dhe instrumente matëse; - flip-charti për punën në grupe me nxënës; - hapësira ku gjenden paisjet transmetuese; e) literatura: Adrian Shehu Telekomunikimet, Tiranë 1997

19

Programi i lëndës

,,Shërbimet postare”

Lëmi: Komunikacion Profili: PT-s, Niveli: I Klasa : 10 1. Qëllimi i lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 10-të , nxënësi duhet: - të njohë dhe shpjegojë llojet e shërbimeve postare, - të njohë llojet e dërgesave postare, - të njohë procedurat e pranimit të dërgesave postare, dhe kushtet për bartje, - të dallojë të gjitha punët që lidhen me pranimin, përpunimin dhe përgatitjen e dërgesave

për transport, - të dallojë punët tjera manipulative që kanë të bëjnë me dërgesat postare. I. Fondi i orëve të lëndës 35 javë x 1 orë/javë = 35 orë

II. Programi i hollësishëm i lëndës

Kapitulli 1: Shërbimet postare dhe llojet e dërgesave: 15 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet: - të kuptoj rëndësinë e shërbimeve postare, - të dallojë llojet e dërgesave postare dhe kushtet për bartje, - të dallojë përmasat dhe dimensionet për dërgesat e thjeshta dhe të regjistruara, - të dallojë përmasat dhe dimensionet për pako (koli), - të dalloj mandapostat postare, - të njohë dërgesat EMS, - të njoh procedurat për thasët M, b) Temat e kapitullit: - Kuptimi themelor i shërbimeve postare, - Llojet e dërgesave postare, - Dërgesat e thjeshta, - Dërgesat e regjistruara, - Pakot (kolit), - Mandapostat postare dhe telegrafike, - Dërgesat EMS. - Thasët M. c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësuesi: - të trajtojë shembuj konkret me lloje të ndryshme të dërgesave postare,

20

- të ilustrojë me shembuj konkret secilin lloj të dërgesave, - të nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me pyetje gojore, - të organizojë testim me shkrim. d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - klasa, - mostrat e zarfeve të ndryshme, - tabela për vizatime të ndryshme dhe sqarime. Kapitulli 2: Shërbimet e veçanta, plotësuese dhe shërbimet tjera postare 10 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet: - të dalloj llojet e shërbimeve postare. - të krahasojë shërbimet e veçanta nga shërbimet plotësuese dhe shërbimet tjera, - të zbatoj formën e rregullt dhe të drejtë të adresimit të dërgesave postare, b) Temat e kapitullit - Llojet e shërbimeve postare, - Shërbimet e veçanta, - Shërbimet plotësuese (suplementare), - Shërbimet tjera, - Adresimi i dërgesave postare, c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi: - të shpjegojë llojet shërbimeve dhe ti ilustrojë me shembuj konkret shërbimet, - të vizatojë dhe sqaroj veç e veç secilin shërbim, - të nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me pyetje gojore, - të organizojë teste me shkrim, d) Kushtet për realizimin e kapitullit - klasa, - mostrat të ndryshme të formularëve dhe etiketave, - tabela për vizatime të ndryshme dhe sqarime. Kapitulli 3: Pagesat e shërbimeve postare 10 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet: - të shpjegoj se ç’është çmimorja për shërbime postare, - të zbatoj në praktikë përdorimin e çmimores, - të dijë të llogarisë taksën postare për dërgesa të ndryshme postare, - të dijë të llogarisë taksën postare për shërbime me të holla, - të shpjegoj pullat postare, vendosjen e tyre në dërgesa, - të shpjegoj makinat e frankimit. b) Temat e kapitullit - Kuptimi themelor i çmimeve të shërbimeve postare, - Çmimet e shërbimeve postare struktura dhe përdorimi i çmimores së shërbimeve postare, - Llogaritja e taksës postare për letër dërgesat e thjeshta,

21

- Llogaritja e taksës postare për dërgesat e regjistruara, - Llogaritja e taksës postare për shërbime të veçanta, shërbime plotësuese dhe shërbime

tjera, - Llogaritja e taksës postare për shërbime me të holla, - Pulla postare, - Makina për frankimin e dërgesave postare. c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi: - të shpjegoj dhe zbatoj në mënyrë praktike përdorimin e çmimores, - të bëjë ilustrimin me shembuj konkret, - të bëjë demonstrimin me mostra të ndryshme, - të nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me angazhim grupor, - të organizojë teste me shkrim. d) Kushtet për realizimin e kapitullit - klasa, - mostra të çmimoreve për shërbime postare, - tabela për vizatime të ndryshme dhe sqarime.

e) Literatura: Shërbimet Postare

1. Mr. Biljana Grgurovic: Poštanski saobracaj, Beograd 2000 2. Grup autorësh: Praktični radovi u PTT, Beograd 1997.

3. Dr. Pero Tabak: Poštanski Promet I, Zagreb 2003

22

Programi i Lëndës

,,Gjeografia e komunikacionit të PT-së”

Lëmi: Komunikacion Profili: PT-s, Niveli: I Klasa : 10 I. Qëllimi i lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 10-të , nxënësi duhet: - të tregoj sistemet e trafikut të PT-s, dhe ndërlidhjet e tyre, - të tregojë rrjetin e trafikut të PT-s, në Kosovë, - të dalloj postat lëvizëse në qendrat postare, repartet e postës ajrore dhe postat alternative, - të dalloj pikat më të rëndësishme të trafikut postar në Kosovë, - të dalloj hapësirat punuese të rrjetit të PT-s, - të njohë organizimin e bartjes së dërgesave postare, - të njohë mjetet për bartjen e dërgesave postare, - të njohë gjeografin ndërkombëtare të trafikut të PT-s, - të njohë format e organizimit të transportit ndërkombëtar, lirin e transitit dhe transitin e

dërgesave, - të dijë rendësin e hekurudhave në transportin e dërgesave postare, - të dijë mënyrat e bartjes së dërgesave me anije dhe aeroplan, - të dijë mënyrat e bartjes së dërgesave në transportin lokal, II. Fondi i orëve të lëndës 35 javë x 1 orë/javë = 35 orë

III. Programi i hollësishëm i lëndës Kapitulli 1: Kuptimi i përgjithshëm i sistemit të gjeografisë së PT-s 12 orë a) Qëllimi i kapitullit: Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet: - të njohë sistemet e trafikut të PT-s, - të njohë strukturën dhe funksionimin e trafikut të PT-s, - të njohë faktorët të cilët ndikojnë në zhvillimi e trafikut të PT-s, - të njohë problemet e ndërtimit, koordinimit dhe zgjidhjet e reja në ndërtimin e trafikut të

PT-së, - të njohë treguesit statistikor të zhvillimit të trafikut të PT-s, brenda dhe jashtë Kosovës, b) Temat e Kapitullit - Kuptimi i përgjithshëm i sistemit të trafikut të PT-s, - Faktorët e zhvillimit të trafikut të PT-s, - Proceset e ndërtimit të sistemit të trafikut të PT-s, - Niveli i ndërtimit të sistemit të trafikut të PT-s, brenda dhe jashtë Kosovës,

23

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi :

- të shpjegoj temën, - të bëjë ilustrimin me shembuj konkret, - të nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me pyetje gojore, - të organizojë teste me shkrim në atë që është shpjeguar. d) Kushtet për realizimin e Kapitullit - klasa, - mostra të ndryshme, harta etj. - tabela për vizatime të ndryshme dhe sqarime. Kapitulli 2: Organizimi i dërgesave postare për transportim 13 orë

a. Qëllimi i kapitullit: Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet: - të dijë mënyrën e përgatitjes së dërgesave për komunikacionin e brendshëm dhe

ndërkombëtar, - të njohë format e organizimit të transportit të dërgesave postare brenda dhe jashtë

Kosovës, - të dijë rendësin e hekurudhave në transportin e dërgesave postare, - të dijë bartjen e dërgesave postare me anije dhe aeroplan, - të dijë se si bëhet transporti lokal i dërgesave postare,

b. Temat e kapitullit - Organizimi dhe përgatitja e dërgesave postare për transport, - Transportimi i dërgesave postare - Transportimi i dërgesave postare me hekurudhë, - Vagonët hekurudhor postar llojet dhe shfrytëzimi, - Transportimi i dërgesave postare me anije, - Transportimi i dërgesave postare me aeroplan, - Transportimi lokal i dërgesave postare.

c. Udhëzime didaktike Rekomandohet që mësuesi :

- të shpjegoj temën, - të bëjë ilustrimin me shembuj konkret, - të nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me pyetje gojore, - të organizojë teste me shkrim në atë që është shpjeguar.

d. Kushtet për realizimin e Kapitullit - klasa, - mostra të ndryshme, - kabineti për mësim kabinetik, - tabela për vizatime të ndryshme dhe sqarime. - Kapitulli 3: Transporti ndërkombëtar i dërgesave 10 orë a) Qëllimi i kapitullit Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet: - të njohë konceptet themelore të trafikut postar ndërkombëtar,

24

- të njohë transitin postar të dërgesave dhe lirin e transitit, - të njohë territorin gjeografik të UPU-së, - të njohë postat alternative, procesin e formimit të tyre dhe ndarja, - të njohë postat alternative për letra dhe pako, - të dijë se si bëhet komunikimi mes postave alternative. b) Temat e kapitullit - Koncepti themelore lidhur me transportin ndërkombëtar të dërgesave postare, - Transiti postar i dërgesave dhe liria e transitit, - Uniteti territorial i UPU-së, - Postat alternative, formimi dhe ndarja e tyre, - Postat alternative për letra dhe pako (koli), - Lidhjet ndërmjet postave alternative, c) Udhëzime didaktike Rekomandohet që mësuesi :

- të shpjegoj temën, - të bëjë ilustrimin me shembuj konkret, - të nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me pyetje gojore, - të organizojë teste me shkrim në atë që është shpjeguar. d) Kushtet për realizimin e kapitullit - klasa, - mostra të ndryshme, - kabineti për mësim kabinetik, - tabela për vizatime të ndryshme dhe sqarime. e) Literatura:

2. Mr. Nikolla Gjorgjevic: Saobracajni sistemi i PTT geografija, Beograd 1988

25

Programi i lëndës

“Bazat e elektroteknikës me elektronikë” Lëmi: Komunikacion Profili: PT-s, Niveli: I Klasa: 10 I. Qëllimet e lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 10-të nxënësi duhet të: - të tregojë qëllimin dhe rëndësinë e elektroteknikës; - të dallojë madhësitë dhe njësitë themelore elektrike në qarqe të ndryshme; - të përshkruan natyrën e ngarkesave elektrostatike; - të përshkruajë efektin e fushës elektrike në kondensatorë të ndryshëm; - të përshkruan lidhshmërinë e energjisë elektrostatike dhe kapacitetit elektrik; - të dallojë kondensatorët si komponent dhe të bëj lidhjet e tyre; - të interpretojë ligjet themelore të elektroteknikës; - të përshkruan ligjet e tensionit dhe rrymave; - të dallojë burimet njëkahore dhe alternative - të përshkruan fushën magnetike,induksionin elektromagnetik. - të tregon rëndësinë e elektromagnetëve dhe llojet e tyre; - të tregojë qëllimin dhe rëndësinë e qarqeve elektronike; - të dallojë elementet gjysmëpërçues: diodat, transistorin, tiristorin, qarqet e integruara etj. - të lexojë skemat e qarqeve elektronike. II. Fondi i orëve të lëndës 35 javë x 2 orë/javë = 70 orë III. Programi i hollësishëm i lëndës

Kapitulli 1: Njohuri themelore nga elektroteknika 25 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet : - të përshkruajë rëndësinë e elektroteknikës në PT-s; - të shpjegojë madhësitë elektrike dhe njësitë e tyre; - të dallojë burimet e rrymës së vazhduar; - të analizojë raportet ndërmjet intensitetit, tensionit dhe rezistencës; - të analizojë qarkun e thjeshtë elektrik; - të analizojë ligjin e parë dhe të dytë të Kirkofit; - të shpjegojë punën dhe fuqinë elektrike; - të shpjegojë rrymën alternative dhe burimet e saja. b) Temat e kapitullit - Hyrje në elektroteknikë. - Fusha elektrike. Potenciali elektrik. Tensioni.

26

- Përçuesit dhe izolatorët. - Rryma e vazhduar. Burimet e rrymës së vazhduar. - Ligji i parë i Kirkofit. Intensiteti i rrymës elektrike. - Ligji i Omit. Rezistenca elektrike. - Rezistenca elektrike specifike. - Lidhja e rezistencave elektrike,ne seri ,paralel dhe e kombinuar. - Ligji i Xhulit. Puna dhe fuqia elektrike. - Gjeneratori elektrik. Forca elektromotorike. - Ligji i dytë i Kirkofit. Qarku i përbërë. - Rryma alternative. Gjeneratori i rrymës alternative.

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi: - të motivojë nxënësit duke përdorur mjete vizuale; - të angazhojë nxënësit në zgjedhjen e problemeve nëpërmjet punës në grupe; - të nxisë nxënësit nëpërmjet pyetje-përgjigjeve; - të angazhojë nxënësit në zgjedhjen e detyrave në qarqet e thjeshta elektrike; - të kryejë punë laboratori për qarqet elektrike; - të angazhojë nxënësit me detyra të shtëpisë. d) Kushtet për realizimin e kapitulli - tabela; - projektori me transparent; - laboratori me makete, pajisje dhe instrumente matëse; - flip-charti për punën në grupe me nxënës. Kapitulli 2: Kapaciteti i trupave 15 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet : - të shpjegojë kapacitetin e trupave; - të shpjegojë rëndësinë e zbrazjes së ngarkesave elektrike. - të analizojë punën e kondensatorit elektrostatik; - të shpjegon tipet e kondensatorëve; - të tregon format e lidhjes se kondensatorëve dhe përfitimin e kapaciteteve të ndryshme; - të krahason kapacitetin me qarqet memorike; b) Temat e kapitullit - Hyrje në elektrostatikë. - kapaciteti i trupave dhe ndryshimi i potencialit; - kondensatorët dhe llojet e tyre; - lidhja e kondensatorëve; - lidhja në seri ,paralel dhe e kombinuar c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi : - të motivojë nxënësit duke përdorur mjete vizuale; - të angazhojë nxënësit në zgjedhjen e problemeve nëpërmjet punës në grupe; - të nxisë nxënësit nëpërmjet pyetje-përgjigjeve; - të angazhojë nxënësit në zgjedhjen e detyrave në qarqet e thjeshta elektrike me kondensatorë;

27

- të kryejë punë laboratori për qarqet elektrike me kondensatorë; - të angazhojë nxënësit me detyra të shtëpisë në llogaritjen e kapaciteteve të

kondensatorëve për lidhje të ndryshme. d) Kushtet për realizimin e kapitulli - tabela; - projektori me transparent; - laboratori me makete, pajisje dhe instrumente matëse; - flip-charti për punën në grupe me nxënës. Kapitulli 3: Elektromagnetizmi i trupave 15 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet : - të shpjegojë dukuritë magnetike të trupave; - të paraqes llojet e magnetëve; magnetët natyror, artificial dhe elektromagnetët; - të shpjegojë Fushat magnetike,induksioni elektromagnetik; - të tregojë për rëndësinë e Qarqeve elektromagnetike; - të tregojë zbatimin dhe ndikimin e fushave magnetike; b) Temat e kapitullit - Hyrje në elektromagnetikë. - Magnetët permanent. - Polet e magnetit,gjilpëra magnetike. - Elektromagnetët. - Përfitimi i elektromagnetëve. - Qarqet elektromagnetike. - Fusha elektromagnetike. - Induksioni elektromagnetik. - Forca elektromagnetike. c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - motivojë nxënësit duke përdorur mjete vizuale; - angazhojë nxënësit në zgjedhjen e problemeve nëpërmjet punës në grupe; - nxisë nxënësit nëpërmjet pyetje-përgjigjeve; - angazhojë nxënësit në zgjedhjen e detyrave në qarqet e thjeshta elektrike me

kondensatorë; - kryejë punë laboratori për qarqet elektrike me kondensatorë; - angazhojë nxënësit me detyra të shtëpisë në llogaritjen e kapaciteteve të kondensatorëve

për lidhje të ndryshme.. d) Kushtet për realizimin e kapitullit - tabela; - projektori me transparent; - laboratori me makete, pajisje dhe instrumente matëse; - flip-charti për punën në grupe me nxënës.

28

Kapitulli 3: Elektronika 15 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet : - të shpjegojë elektronikën si lami moderne; - të shpjegojë përfitimin e komponentëve elektronike; - të tregojë për rëndësinë e komponentëve elektronike; - të tregojë për rëndësinë e Qarqeve elektronike; - të testojë qarqet elektronike; - të lexojë skemat e qarqeve elektronike. b) Temat e kapitullit - Hyrje në elektronikë. - Gjysmë përçuesit. - Dioda gjysmë përçuese. - Llojet e diodave dhe zbatimi i tyre ne qarqe elektronike. - Diodat si ridrejtues ne qarqe elektrike. - Transistorët dhe llojet e tyre. - Qarqet e integruara. - Realizimi i qarqeve elektronike. c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - motivojë nxënësit duke përdorur mjete vizuale; d) Kushtet për realizimin e kapitulli - tabela; - projektori me transparent; - laboratori me makete, pajisje dhe instrumente matëse; - flip-charti për punën në grupe me nxënës. - kabineti i elektroteknikës.

e) Literatura: Dr. ing. Nexhat Orana: Bazat e elektroteknike, Prishtinë 2001

29

Programi i Lëndës

,,Komunikacioni Postar” Lëmi: Komunikacion Profili: PT-s, Niveli: I Klasa : 10

I. Qëllimi i lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 10-të, nxënësi duhet: - të tregoj historikun e postës, zanafillën dhe zhvillimin e saj, - të tregoj rendësin e komunikacionit postar, - të shpjegoj terminologjinë e cila përdoret në komunikacionin postar, - të njohë dhe shpjegojë llojet e shërbimeve postare, dhe rëndësinë e tyre, - të njohë llojet e dërgesave postare, dhe për secilën në veçanti të njohë kushtet për bartje, - të njohë procedurat e pranimit të dërgesave postare, - të dallojë të gjitha punët që lidhen me pranimin, përpunimin dhe përgatitjen e dërgesave

për transport, - të njohë mjetet e nevojshme për punë në komunikacionin postar, - të bëjë vulosjen e dërgesave postare, - të dallojë punët tjera manipulative që kanë të bëjnë me dërgesat postare.

I. Fondi i orëve të lëndës 35 javë x 2 orë/javë = 70 orë II. Programi i hollësishëm i lëndës Kapitulli 1: Hyrje në Komunikacion postar 10 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet: - të dijë historikun e zhvillimit të Komunikacionit postar, - të njohë proceset teknologjike të zhvillimit të komunikacionit postar, - të njohë fazat themelore të bartjes së dërgesave postare, - të njohë rregullat, normat dhe aktet ligjore me të cilat rregullohet Komunikacioni postar, b) Temat e kapitullit: - Historiku i zhvillimit të Komunikacionit postar, - Kuptimi themelor i komunikacionit postar dhe teknologjia e zhvillimit, - Procesi teknologjik i bartjes së dërgesave postare, - Fazat themelore në procesin e bartjes së dërgesave postare, - Rregullat bazë me të cilat rregullohet komunikacioni postar, - Zhvillimi i rrjeti postar në Kosovë. c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësuesi: - të bëjë ilustrimin me shembuj konkret,

30

- të nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me pyetje gojore, - të organizojë teste me shkrim në atë që është shpjeguar. d) Kushtet për realizmin e kapitullit: - klasa, - mostra të ndryshme, - tabela për vizatime të ndryshme dhe sqarime, - mësim kabinetik dhe në grupe. Kapitulli 2: Kuptimi themelor i shërbimeve postare dhe llojet e dërgesave: 15 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet: - të kuptoj rendësin e shërbimeve postare, - të dallojë llojet e dërgesave postare dhe kushtet për bartje, - të dallojë përmasat dhe dimensionet për dërgesat e thjeshta dhe të regjistruara, - të dallojë përmasat dhe dimensionet për pako (koli), - të dalloj mandapostat postare, - të njohë dërgesat EMS, - të njohë procedurat me thasët M. b) Temat e kapitullit: - Kuptimi themelor i shërbimeve postare, - Llojet e dërgesave postare, - Dërgesat e thjeshta, - Dërgesat e regjistruara, - Pakot (kolit), - Mandapostat postare dhe telegrafike, - Dërgesat EMS, - Thasët M. c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësuesi: - të trajtojë shembuj konkret me lloje të ndryshme të dërgesave postare, - të ilustrojë me shembuj konkret secilin lloj të dërgesave, - të nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me pyetje gojore, - të organizojë testim me shkrim. d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - klasa, - tabela për vizatime të ndryshme dhe sqarime. - mostrat e zarfeve të ndryshëm, - mësim kabinetik dhe në grupe, Kapitulli 3: Llojet e shërbimeve postare 10 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet: - të dalloj llojet e shërbimeve postare. - të krahasojë shërbimet e veçanta nga shërbimet plotësuese dhe shërbimet tjera, - të zbatoj formën e rregullt dhe të drejtë të adresimit të dërgesave postare,

31

b) Temat e kapitullit - Kuptimi themelor dhe llojet e shërbimeve postare, - Shërbimet e veçanta, - Shërbimet plotësuese (suplementare), - Shërbimet tjera, - Adresimi i dërgesave postare, c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi: - të shpjegojë llojet shërbimeve dhe ti ilustrojë me shembuj konkret shërbimet, - të vizatojë dhe sqaroj veç e veç secilin shërbim, - të nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me pyetje gojore, - të organizojë teste me shkrim, d) Kushtet për realizimin e kapitullit - klasa, - mostrat të ndryshme të formularëve dhe etiketave, - tabela për vizatime të ndryshme dhe sqarime, - mësim kabinetik dhe në grupe. Kapitulli 4: Pagesat e shërbimeve postare 15 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet: - të shpjegoj se ç’është çmimorja për shërbime postare, - të zbatoj në praktikë përdorimin e çmimores, - të dijë të llogarisë taksën postare për dërgesa të ndryshme postare, - të dijë të llogarisë taksën postare për shërbime të veçanta, plotësuese dhe shërbime tjera, - të dijë të llogarisë taksën postare për shërbime me të holla, - të shpjegoj pullat postare, vendosjen e tyre në dërgesa, - të shpjegoj makinat e frankimit. b) Temat e kapitullit - Kuptimi themelor i çmimeve të shërbimeve postare, - Çmimet e shërbimeve postare struktura dhe përdorimi i çmimores së shërbimeve postare, - Llogaritja e taksës postare për letër dërgesat e thjeshta, - Llogaritja e taksës postare për dërgesat e regjistruara, - Llogaritja e taksës postare për shërbime të veçanta, shërbime plotësuese dhe shërbime

tjera, - Llogaritja e taksës postare për shërbime me të holla, - Pulla postare, - Makina për frankimin e dërgesave postare. c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi: - të shpjegoj dhe zbatoj në mënyrë praktike përdorimin e çmimores, - të bëjë ilustrimin me shembuj konkret, - të bëjë demonstrimin me mostra të ndryshme, - të nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me angazhim grupor, - të organizojë teste me shkrim.

32

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - klasa, - mostra të çmimoreve për shërbime postare, - ekzemplar të pullave postare dhe formularë të ndryshëm, - makinë për frankimin e dërgesave, - mësim kabinetik dhe në grupe. Kapitulli 5: Mjetet për punë në komunikacionin postar 10 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet: - të tregoj cilat janë mjetet për punë që përdoren në Komunikacionin postar, - të tregoj çka janë vulat postare dhe çfarë janë ato, - të shpjegoj kutit postare dhe mjetet tjera për vetëshërbim të qytetarëve, b) Temat e kapitullit: - Kuptimi dhe ndarja e mjeteve për punë në komunikacionin postar, - Mjetet për punë që shfrytëzohen me rastin e pranimit të dërgesave postare, - Vulat postare dhe mjetet tjera për vulosjen e dërgesave, - Mjetet për pranimin e dërgesave të thjeshta (kutit postare), - Mjetet për vetëshërbim të shfrytëzuesve (automatët për vetëshërbim), - Kutit private postare. c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësuesi: - të shpjegojë mjetet për pune në komunikacionin postar, - të shpjegojë përdorimin e vulës postare, - të përdorë shembuj konkret për ilustrime, - të nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe, - të organizojë teste me shkrim. d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - klasa, - mostra të ndryshme për sqarime, - vula postare, - mësim kabinetik dhe në grupe, Kapitulli 6: Pranimi i dërgesave postare 10 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet: - të shpjegoj mënyrat e pranimit të dërgesave në komunikacionin e brendshëm, - të shpjegoj mënyrat e pranimit të dërgesave në komunikacionin ndërkombëtar, - të dijë të përdorë çmimoren e shërbime postare të brendshme dhe ndërkombëtare, - të dijë të bëjë vulosjen e dërgesave postare. b) Temat e kapitullit: - Pranimi i dërgesave postare në komunikacionin e brendshëm postar, - Pranimi i dërgesave postare në komunikacionin postar ndërkombëtar, - Vulosja e dërgesave postare.

33

c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësuesi: - të shpjegoj dhe zbatoj në mënyrë praktike pranimin e dërgesave postare për

komunikacionin e brendshëm dhe atë ndërkombëtar, - të shpjegoj mënyrat e vulosjes së dërgesave postare, - të bëjë ilustrimin me shembuj konkret, - të bëjë demonstrimin me mostra të ndryshme, - të nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me angazhim grupor, - të organizojë teste me shkrim. d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - klasa, - çmimorja për shërbime të brendshme dhe ndërkombëtare, - mostra të ndryshme për sqarime, e) Literatura:

1. Mr. Biljana Grgurovic: Postanski saobracaj, Beograd 2000 2. Grup autorësh: Praktični radovi u PTT, Beograd 1997.

3 Dr. Pero Tabak: Poštanski Promet I, Zagreb 2003

34

Programi i Lëndës

“Bazat e Ekonomisë” Lëmi: Komunikacion Profili: PT-s, Niveli: I Klasa: 10 I. Qëllimet e lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 10-të nxënësi duhet; - të tregojë qëllimin dhe rëndësinë e ekonomisë si shkencë; - të shpjegojë kuptimin e përgjithshëm të prodhimit; - të përshkruaj natyrën e procesit te prodhimit; - të përshkruaj efektin pozitive dhe negative që ndikojnë në prodhim; - të shpjegoj rolin e punës dhe faktorët që ndikojnë në punë; - të përshkruan ndarjen e punëve në procesin e prodhimit; - të dallojë etapat e zhvillimit te prodhimit shoqëror; - të interpretojë ligjet themelore të prodhimit kapitalist dhe atij socialist; - të përshkruan zanafillën e parasë; - të përshkruaj etapat e zhvillimit të parasë deri më tani; - të përshkruan mënyrën e imitimit të parave, dhe lëshuarjen e tyre në funksion; II. Fondi i orëve të lëndës 35 javë x 2 orë/javë = 70 orë III. Programi i hollësishëm i lëndës

Kapitulli 1: Kuptimi dhe definimi i ekonomisë 9 orë

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet : - të trajtoj lëndën dhe metodat e ekonomisë - të shqyrton dhe analizon problemet e objektit te studimit të ekonomisë; - të shqyrton ligjet ekonomike; - të analizon raportin e ekonomisë me shkencat të tjera; b) Temat e kapitullit - Lënda dhe metodat e ekonomisë. - Fillet dhe zhvillimi i ekonomisë - Objekti i studimit. - Kuptimi dhe burimet e ligjeve ekonomike. - Raporti ndaj shkencave të tjera ekonom. c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi : - të motivojë nxënësit duke përdorur metoda të përshtatshme që për nxënësit të jenë të

kuptueshme; - të angazhojë nxënësit në zgjedhjen e problemeve nëpërmjet punës në grupe;

35

- të nxisë nxënësit nëpërmjet pyetje-përgjigjeve; - të angazhojë nxënësit me detyra për të formuar projekte te reja; d) Kushtet për realizimin e kapitulli: - literatura; - kabineti me materiale të nevojshme;

Kapitulli 2: Kuptimi i përgjithshëm për prodhim 16 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet: - të analizohet kuptimi I përgjithshëm për prodhim; - të shqyrtohet baza e aktivitetit ekonomik; - të shpjegojë procesin e prodhimit; - të shpjegojë procesin e shpërndarjes - të shpjegojë procesin e këmbimit dhe - të shpjegojë procesin e konsumit; b) Temat e kapitullit - kuptimi bazë i jetës dhe zhvillimit të shoqërisë, - nevojat njerëzore dhe domosdoshmëria e prodhimit, - funksioni i prodhimit, - funksioni i prodhimit në afatë të gjatë, - funksioni i prodhimit në afatë të shkurtë, - prodhimi i materialit dhe faktorët e tij kryesor, - puna, - mjetet e punës, - objekti i punës, - ndërmarrësia, - forcat prodhuese, - marrëdhëniet në prodhim.

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi : - të motivojë nxënësit duke përdorur metoda të përshtatshme që për nxënësit të jenë të

kuptueshme; - të angazhojë nxënësit në zgjedhjen e problemeve nëpërmjet punës në grupe; - të nxisë nxënësit nëpërmjet pyetje-përgjigjeve; - të angazhojë nxënësit në formimin e ideve të reja për prodhime te reja ; - të angazhojë nxënësit me detyra për të formuar projekte te reja; d) Kushtet për realizimin e kapitulli - literatura; - kabineti me materiale të nevojshme;

Kapitulli 3: Ndarja e punës dhe karakteristikat e saj 7 orë

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet : - të trajtoj ndarjen e punës dhe karakteristikat e saj

36

- të shpjegoj rëndësinë e produktit shoqëror - të trajtoj faktorët që ndikojnë në shtimin e riprodhimit shoqëror - të shpjegoj llojet e prodhimit shoqëror - të klasifikoj llojet e punëve

b) Temat e kapitullit - ndarja e punës - ndarja natyrore e punës - ndarja shoqërore e punës - ndarja teknike e punës - roli dhe pasojat e ndarjes së punës c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi : - të motivojë nxënësit duke përdorur metoda të përshtatshme që për nxënësit të jenë të

kuptueshme; - të angazhoj nxënësit të përshkruajnë vende te punës; - të angazhojë nxënësit në zgjedhjen e problemeve nëpërmjet punës në grupe; - të nxisë nxënësit nëpërmjet pyetje-përgjigjeve; - të angazhojë nxënësit në formimin e ideve të reja për prodhime te reja ; - të angazhojë nxënësit me detyra për të formuar projekte te reja; d) Kushtet për realizimin e kapitulli - literatura; - kabineti me materiale të nevojshme;

Kapitulli 4: Produkti shoqëror 11 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet : - të shpjegoj kuptimin e produktit shoqëror; - të dalloj faktorët që ndikojnë në prodhim (faktorët objektiv,faktorët subjektiv ); - të shpjegoj ndikimin e kushteve natyrore që ndikojnë në prodhim; - të shpjegoj faktorët kyç që ndikojnë në procesin e prodhimit; - të shpjegoj rolin e kohës që ndikon në procesin e prodhimit; b) Temat e kapitullit - kuptimi i prodhimit shoqëror - kushtet natyrore - zhvillimi i mjeteve të prodhimit - popullsia (faktori subjektiv) - gjatësia e kohës së punës - intensiteti i punës - produktiviteti i punës - marrëdhëniet në procesin e prodhimit

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi : - të motivojë nxënësit duke përdorur metoda të përshtatshme që për nxënësit të jenë të kuptueshme;

37

- të angazhojë nxënësit në zgjedhjen e problemeve nëpërmjet punës në grupe; - të nxisë nxënësit nëpërmjet pyetje-përgjigjeve; - të angazhojë nxënësit në formimin e ideve të reja për prodhime te reja ; - të angazhojë nxënësit me detyra për të formuar projekte te reja; d) Kushtet për realizimin e kapitullit - literatura; - kabineti me materiale të nevojshme;

Kapitulli 5: Kuptimi i riprodhimit shoqëror 5 orë

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet : - të vlerësoj rëndësinë e riprodhimit; - të dalloj llojet e riprodhimit shoqëror; - të shpjegojë faktorët të cilët ndikojnë në riprodhim; - të motivoj faktorët që e rrisin riprodhimin; b) Temat e kapitullit - riprodhimi i thjeshtë; - riprodhimi i zgjeruar; - riprodhimi i zvogëluar; c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi : - të motivojë nxënësit duke përdorur metoda të përshtatshme që për nxënësit të jenë të kuptueshme; - të angazhojë nxënësit në zgjidhjen e problemeve nëpërmjet punës në grupe; - të nxisë nxënësit nëpërmjet pyetje-përgjigjeve; - të angazhojë nxënësit në formimin e ideve të reja për prodhime te reja ; - të angazhojë nxënësit me detyra për të formuar projekte te reja; d) Kushtet për realizimin e kapitulli - literatura; - kabineti me materiale të nevojshme;

Kapitulli 6: Format historike të prodhimit shoqëror 8 orë

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet : - të vlerësoj zhvillimin historik të prodhimit nëpër etapa të zhvillimit të saj; - të përshkruaj pasuritë natyrore që i ka dhuruar natyra; - të përshkruaj pasuritë që është në gjendje ti prodhojë dora e njeriut; - të bëjë dallimin ndërmjet prodhimit kapitalist dhe socialist të mallit; - të përshkruaj përparësitë e prodhimit kapitalist dhe atij socialist të mallit; - të përshkruaj vetit e një malli;

38

b) Temat e kapitullit - prodhimi natyror - prodhimi i mallit; - prodhimi i thjeshtë i mallit; - prodhimi kapitalist i mallit; - prodhimi socialist i mallit; - malli dhe vetit e tij kryesore; c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi : - të motivojë nxënësit duke përdorur metoda të përshtatshme që për nxënësit të jenë të kuptueshme; - të angazhojë nxënësit në zgjedhjen e problemeve nëpërmjet punës në grupe; - të nxisë nxënësit nëpërmjet pyetje-përgjigjeve; - të angazhojë nxënësit në formimin e ideve të reja për prodhime te reja ; - të angazhojë nxënësit me detyra për të formuar projekte te reja; d) Kushtet për realizimin e kapitulli - literatura; - kabineti me materiale të nevojshme;

Kapitulli 7: Lindja e parasë 14 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet : - të përshkruaj këmbimin e mallrave; - të përshkruaj lindjen e parasë; - të shpjegojë zhvillimin e etapave të parasë; - të shpjegoj zëvendësimin e parasë së një etape me atë të etapës në vijim; - të shpjegojë funksionin e parasë në këmbimin e mallrave; - të dalloj fuqinë blerëse të një bankënote; - të përshkruaj imitimin e një valute të re e cila del në qarkullim;

b) Temat e kapitullit - zanafilla e parasë-format e vlerës; - forma e thjeshtë ose e rastit; - forma e plotë ose e zhvilluar e vlerës; - forma e përgjithshme; - forma monetare e vlerës; - funksionet e parasë; - imitimet e parasë;

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi : - të motivojë nxënësit duke përdorur metoda të përshtatshme që për nxënësit të jenë të kuptueshme; - të angazhojë nxënësit në zgjedhjen e problemeve nëpërmjet punës në grupe; - të nxisë nxënësit nëpërmjet pyetje-përgjigjeve; - të angazhojë nxënësit në formimin e ideve të reja për prodhime te reja ; - të angazhojë nxënësit me detyra për të formuar projekte te reja;

39

d) Kushtet për realizimin e kapitulli - literatura, - tabela , - projektori, - kabineti e) Literatura:

1. Dr. Sinan Ademaj : Bazat e ekonomisë, Prishtinë

40

Programi i lëndës

“Rrjetat dhe digjitalizimi i të dhënave” Lëmi: Komunikacion Profili: PT-s, Niveli: I Klasa: 10 I. Qëllimet e lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 10-të nxënësi duhet: - të tregojë qëllimin dhe rëndësinë e përpunimit automatik të të dhënave; - të përshkruaj konceptin e të dhënave; - të analizojë raportet përfundimtar të të dhënave; - të krahasojë të dhënat e ndryshme nga nga data base; - të krijojë bazë të të dhënavë për produktet e PT; - të shfrytëzojë bazën e të dhënave; - të krijojë hierarkinë e të dhënave; - të mirëmbajë bazën e të dhënave; II. Fondi i orëve të lëndës 35 javë x 1 orë/javë = 35 orë III. Programi i hollësishëm i lëndës

Kapitulli 1: Analiza dhe planifikimi i një baze të të dhënave 15 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - të bëj konceptin e bazës së të dhënave; - të bëj dallimin ndërmjet të dhënave dhe informacionit; - të krijojë modelet e dhënave; - të paraqesë pasqyrën e sistemeve të punës; - të bëj modelimin konceptual; b) Temat e kapitullit

- Analiza e materialit të mbledhur gjatë kontakteve; - Përcaktimi për programin - Struktura e bazës së shënimeve;

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - motivojë nxënësit duke përdorur mjete vizuale; - angazhojë nxënësit në zgjedhjen e problemeve nëpërmjet punës në grupe; - nxisë nxënësit nëpërmjet pyetje-përgjigjeve; - angazhojë nxënësit në zgjedhjen e detyrave për të kryer ndonjë data basë për PT; - kryejë punë praktike për data base; - angazhojë nxënësit me detyra të shtëpisë.

41

d) Kushtet për realizimin e kapitulli - tabela; - projektori me transparent; - kabineti i informatikës me pajisje gjegjëse; - flip-charti për punën në grupe me nxënës. - Kabineti me kompjuter. Kapitulli 2: Dizajnimi dhe struktura fizike e bazës së të dhënave 10 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - Analiza e materialit të mbledhur gjatë kontakteve; - Përcaktimi për programin - Struktura e bazës së shënimeve; - të dalloj strukturën fizike ; - të bëj dallimin e nivele të data base; - të krijojë hierarki të të dhënave; - të dalloje harduerin dhe nevojën për data basë; - të bëj strukturën e indekseve; b) Temat e kapitullit - Krijimi i tabelave - Relationships (ndërlidhja); - Pyetësorët; - Formularët; - Raportet; - Makrot; - struktura fizike e bazës së të dhënave; - niveli konceptual, fizik dhe abstrakt i data bases; - format normale; - Hierarkia e memorieve ,disqet; - Qasja paralele; - Struktura e indekseve; c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - motivojë nxënësit duke përdorur mjete vizuale; - angazhojë nxënësit në zgjedhjen e problemeve nëpërmjet punës në grupe; - nxisë nxënësit nëpërmjet pyetje-përgjigjeve; - angazhojë nxënësit në zgjedhjen e detyrave për të kryer ndonjë data basë për PT. - kryejë punë praktike për data base; - angazhojë nxënësit me detyra të shtëpisë. d) Kushtet për realizimin e kapitulli - tabela; - projektori me transparent; - kabineti I informatikës me pajisje gjegjëse; - flip-charti për punën në grupe me nxënës. - Kabineti me kompjuter.

42

Kapitulli 3: Implementimi dhe mirëmbajtja e bazës së të dhënave 10 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet : - të bëj konceptin e bazës së të dhënave; - të bëj dallimin ndërmjet të dhënave dhe informacionit; - të krijojë modelet e dhënave; - të paraqesë pasqyrën e sistemeve të punës; - të bëj modelimin konceptual; b) Temat e kapitullit - Faza testuese; - Vërejtjet sugjerimet - Përmirësimi i vërejtjeve - Faza finale (fillimi i punëve zyrtarisht) - dallimi ndërmjet të dhënave dhe informacioneve; - gjuhët për punë me baza të të dhënave; - pavarësia fizike dhe logjike e të dhënave; - pasqyra e sistemeve për punë me baza të të dhënave; - komponentët dhe arkitektura e sistemeve për punë me baza të të dhënave, - Bekapimi i bazës së shënimeve; - Kërkesat e reja për përmirësimin e bazës së shënimeve; c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - motivojë nxënësit duke përdorur mjete vizuale; - angazhojë nxënësit në zgjedhjen e problemeve nëpërmjet punës në grupe; - nxisë nxënësit nëpërmjet pyetje-përgjigjeve; - angazhojë nxënësit në zgjedhjen e detyrave për të kryer ndonjë data basë për PT. - kryejë punë praktike për data base; - angazhojë nxënësit me detyra të shtëpisë. d) Kushtet për realizimin e kapitullit - tabela; - projektori me transparent; - kabineti i informatikës me pajisje gjegjëse; - flip-charti për punën në grupe me nxënës. e) Literatura: 1. Ekrem Dragusha ing.dipl.: Informatika, Prishtinë 2004

43

Modulet e praktikës profesionale

-klasa 10 ARSIMI PROFESIONAL

Programi 2007

PT-së Niveli I dhe II

44

Klasa 10

Përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale

“Pranimi i dërgesave postare”

Lëmi: Komunikacion Profili: PT-së, Niveli: I Klasa: 10

Numri i modulit

1

Qëllimi i modulit

Një modul praktik që i pajis nxënësit me aftësi praktike për të kryer pranimin e dërgesave postare në çdo pikë ose zyrë postare të pranimit të dërgesave.

Kohëzgjatja e modulit

13 kredite (78 orë)

Rezultatet e të mësuarit (RM) dhe përmbajtja

RM 1 Nxënësi kryen pranimin e dërgesave të thjeshta në sportelet e postës, përmes kutive postare dhe dërgesa të frankuara me makinë frankimi. Përmbajtja: - Pranimi i letrës së thjeshtë, - Pranimi i kartëpostaleve, - Pranimi i shtypshkrimeve, - Pranimi i sekogrameve, - Pranimi i pakos së vogël, - Pranimi i letrave gllomaze, - Pranimi i letrave gjyqësore dhe administrative, - Pranimi i dërgesave përmes kutive postare, - Pranimi i dërgesave me makinë frankimi, - Pranimi i dërgesave përmes postierëve,

RM 2 N kpranimin (pakove), pranimin postierëve Përmbajtj- Pranim- Pranim- Pranim- Pranim

xënësi ryen pranimin e dërgesave të regjistruara, e letrës së porositur, letrës me vlerë, kolive pranimin e dërgesave me shërbime të veçanta, e dërgesave EMS, pranimin e dërgesave përmes , pranimin e urdhërpagesave.

a: i i dërgesave të regjistruara, i i letrës së porositur, i i letrës me vlerë, i i kolive (pakove),

45

- Pranim- Pranim- Pranim- Pranim- Pranim

i i dërgesave EMS, i i dërgesave me shërbime të veçanta, i i urdhërpagesave postare, i i thasëve “M”, i i dërgesave prej klientëve të mëdhenj,

Procedurat e vlerësimit

Realizimi i pranueshëm i modulit do të konsiderohet arritja e kënaqshme e të gjithë kritereve të realizimit të specifikuara për çdo rezultat të mësuarit. Më poshtë jepen shkurtimet që do të përdoren: RM Rezultatet e të mësuarit IV Instrumentet e vlerësimit KR Kriteret e realizimit

RM 1 IV Vëzhgim me listë kontrolli

KR Nxënësi duhet:

- të kryej me sukses pranimin e dërgesave të thjeshta në sportelet e zyrave postare;

- të kryej pranimin e dërgesave nga kutit postare, - të pranoj dërgesat e frankuara me makinë frankimi, - të pranoj shtypshkrime që përmbajnë gazeta dhe

revista,


KR Nxënësi duhet: - të kryej pranimin e letrës së porositur, - të kryej në mënyrë të pavarur pranimin e letrave me

vlerë, - të kryej në mënyrë të pavarur pranimin e kolive

(pakove), - të kryej në mënyrë të pavarur pranimin e dërgesave të

pranuara nga postierët, - të kryej në mënyrë të pavarur pranimin e

urdhërpagesave, Metodat e të mësuarit të rekomanduara

b) Ky modul duhet të trajtohet në klasë dhe zyra postare. Rekomandohet që të organizohen vizita dhe praktikë profesionale në objekte ku kryhen shërbimet postare.

c) Mësuesi duhet të përdorë sa më shumë të jetë e mundur demonstrimet konkrete për pranimin dhe përpunimin e dërgesave postare (duke aplikuar metodën 4 shkallësh).

d) Nxënësit duhet të angazhohen në punë konkrete për të treguar aftësitë e fituara.

e) Gjatë vlerësimit të nxënësve, të zbatohet demonstrimi praktik i aftësive të fituara në klasë dhe objekte ku kryhen pranimet dhe përpunimet e dërgesave postare.

46

Baza materiale e domosdoshme

Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme: - Klasa për mësim kabinetik - Zarfet postare të madhësive të ndryshme, - Koli (pako) të madhësive të ndryshme - Formular të ndryshëm postar. - Mjedise pune për pranimin e dërgesave postare,

47

PËRSHKRUESI I MODULIT TË PRAKTIKËS PROFESIONALE

“Përpunimi i dërgesave postare”

Lëmi: Komunikacion Profili: PT-së, Niveli: I Klasa: 10 Numri i modulit

2

Qëllimi i modulit

Një modul praktik që i pajis nxënësit me aftësi praktike për të kryer përpunimin e dërgesave postare në zyra postare dhe në qendrën transite postare (QTP) ku bëhet përpunimi i dërgesave postare.


10 kredite (60 orë)


RM 1 Nxënësi kryen në mënyrë të pavarur përpunimin e dërgesave të thjeshta dhe të regjistruara për komunikacionin e brendshëm dhe komunikacionin ndërkombëtar. Përmbajtja: - Përpunimi i dërgesave të pranuara në sportele të postës - Grumbullimi dhe transporti i thasëve, dërgesave dhe

kolive nga zyrat postare, dhe kutitë postare - Përpunimi i dërgesave dhe hapja e thasëve që arrijnë në

QTP nga komunikacioni i brendshëm dhe komunikacioni ndërkombëtar,

- Ndarja e dërgesave qe janë ne të njëjtin thes postar, - Ndarja e dërgesave te thjeshta, dërgesave të regjistruara

dhe kolive, - Ndarja e dërgesave sipas vendit të destinacionit, - Ndarja e dërgesave sipas numrit postar, - Ndarja e dërgesave sipas bar kodeve, - Ndarja e dërgesave për komunikacionin e brendshëm - Ndarja e dërgesave për komunikacionin ndërkombëtar - Vulosja e dërgesave postare me vulë të QTP,

RM 2 Nxënësi kryen në mënyrë të pavarur ekspedimin e

dërgesave të thjeshta dhe të regjistruara për komunikacionin e brendshëm dhe ndërkombëtar Përmbajtja: - Vulosja e dërgesave - Ekspedimi i dërgesave të thjeshta - Ekspedimi i dërgesave të regjistruara - Ekspedimi i dërgesave EMS - Ekspedimi i kolive, - Formimi i thasëve sipas llojeve të dërgesave postare

48

- Vendosja e fletemërimeve dhe mbyllja e thasëve sipas përmbajtjes së tyre,




KR Nxënësi duhet

- të dallojë dërgesat postare, - të kryen punën e ndarjes së dërgesave postare, - sipas vendeve të destinimit,


KR Nxënësi duhet:

- të dallojë llojet e tubave dhe thasëve sipas fletemërimeve,

- të jetë i përgatitur për ekspedim të mëtutjeshëm të dërgesave postare,

- të ndajë sipas vijave transportuese dhe vendeve të destinacionit thasët dhe kolitë,

Metodat e të mësuarit të rekomanduara

a) Ky modul duhet të trajtohet në QTP dhe zyra postare, b) b) Mësuesi duhet të përdorë sa më shumë të jetë e mundur demonstrimet konkrete për matjet dhe kuotimet (duke aplikuar metodën 4 shkallëshe) c) Nxënësit duhet të angazhohen në punë konkrete për të treguar aftësitë e fituara, d) Gjatë vlerësimit të nxënësve, të zbatohet demonstrimi praktik i aftësive të fituara,


Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme: - Thasët për bartje të dërgesave postare, kolite dhe

dërgesat tjera postare, - Formularë, fletë emërtime të ndryshme për fazën e

ekspedimit për komunikacionin e brendshëm dhe ndërkombëtar,

- Mjedise pune për përpunimin e dërgesave postare.

49


“Shërbimet dhe aparatet faksimile”


Numri i modulit

3

Qëllimi i modulit

Një modul praktik që i pajis nxënësit me aftësi praktike për të kryer punë të ndryshme me faksimil aparate.


3 kredite (18 orë)


RM 1 Nxënësi kryen pranimin dhe dorëzimin e dokumenteve te ndryshme me aparatet faksimile Përmbajtja: - Shërbimet faksimile - Shërbimet faksimile për komunikacionin e brendshëm - Shërbimet faksimile për komunikacionin ndërkombëtar - Pranimi i dokumenteve - Pranimi i skicave, diagrameve dhe fotografive te

ndryshme - Dërgimi (transmetimi) i dokumenteve - Dërgimi (transmetimi) i skicave, diagrameve dhe

fotografive në sasi të mëdha - Llogaritja e çmimit për pagesë sipas çmimores në fuqi

RM 2 Nxënësi në mënyrë të pavarur manipulon me aparatet

faksimile Përmbajtja: - Aparatet faksimile - Gjenerata e vjetër e aparateve faksimile - Gjenerata e re e aparateve faksimile - Pjesët kryesore te aparateve faksimile - Pjesët hargjuese të aparateve faksimile



50


KR Nxënësi duhet:

- të dije të pranojë dokumente dhe shkresa tjera me aparatet faksimile

- të dërgojë dokumente, skica, diagrame përmes aparateve faksimile etj.


KR Nxënësi duh

- të dije pë p- të dalloj l e- të bëjë nd ri

et: r a aratet faksimile, loj t e tyre sipas procesit të punës, ër min e materialeve hargjuese etj.


a) Ky modul duhet të trajtohet në klasë dhe objekte ku kryhen shërbimet faksimile.

b) Mësuesi duhet të përdorë sa më shumë të jetë e mundur demonstrimet konkrete për matjet dhe kuotimet (duke aplikuar metodën 4 shkallëshe).

c) Nxënësit duhet të angazhohen në punë konkrete për të treguar aftësitë e fituara.

d) Gjatë vlerësimit të nxënësve, të zbatohet demonstrimi praktik i aftësive të fituara.


Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme: - Faksimil aparati, - Zyra postare që kryejnë pranimin dhe dërgimin e

dokumenteve faksimile.

51


“Lidhja e një produkti të ri në rrjetën telefonike lokale”

Lëmia: Komunikacion Profili: PT-s, Niveli: I Klasa: 10 Numri i modulit

4

Qëllimi i modulit

Një modul praktik që i pajis nxënësit me aftësi praktike për të kryer matje dhe testime në instalimet e rrjetës telefonike lokale.


7 kredite (42 orë)


RM 1 Nxënësi kryen matje të ndryshme në instalimet e rrjetës telefonike lokale. Përmbajtja: - Përzgjedhja e instrumenteve matëse në instalimet e

rrjetës telefonike lokale. - Përdorimi i drejtë i instrumenteve matëse në instalimet e

rrjetës telefonike lokale. - Kryerja e matjeve të ndryshme në instalimet e rrjetës

telefonike lokale. - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit.

RM 2 Nxënësi identifikon pozitën dhe rrjetin e ri për kyçje të

pajisjes së re. Përmbajtja: - Analiza e skemës së rrjetit dhe instalimit telefonik. - Kryerja e evidencave të nevojshme ne harmoni me

projektin ekzistues, përshtatje-interfeis me pajisjet e mëhershme.

- Shënimi i kuotave. - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit.

Proçedurat e vlerësimit

Realizimi i pranueshëm i modulit do të konsiderohet arritja e kënaqshme e të gjithë kritereve të realizimit të specifikuara për çdo rezultat të të mësuarit. Më poshtë jepen shkurtimet që do të përdoren: RM Rezultatet e të mësuarit IV Instrumentet e vlerësimit KR Kriteret e realizimit

52


KR Nxënësi duhet të:

- përzgjedhë drejt instrumentet për instalimet e pajisjeve të reja në rrjetë;

- përdorë drejt instrumentet matëse në instalimet e pajisjeve të reja në rrjetë ;

- kryejë matje të ndryshme; - respektojë rregullat e mbrojtjes në punë,mbrojtjes se

rrjetit ,mbrojtjes se pajisjeve tjera ekzistuese dhe ruajtjes së mjedisit.



- analizojë drejt skemën e instalimit; - kryejë shënime në përputhje me skemën e

instalimit; - kryejë kuotime të ndryshme; - respektojë rregullat e mbrojtjes në punë dhe ruajtjes

së mjedisit. Metodat e të mësuarit të rekomanduara

- Ky modul duhet të trajtohet në punëtorinë e ngrohjes. Rekomandohet të organizohen vizita njohëse në objekte ku kryhen instalime të ngrohjes dhe aklimatizimit.

- Mësuesi duhet të përdorë sa më shumë të jetë e mundur demonstrimet konkrete për matjet dhe kuotimet (duke aplikuar metodën 4 shkallëshe).

- Nxënësit duhet të angazhohen në punë konkrete për matje me instrumente të ndryshëm.

- Gjatë vlerësimit të nxënësve, të zbatohet demonstrimi praktik i aftësive të fituara.


Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme:- Punëtoria e pajisur me instrumente matëse të përdorshme në

instalimet e ngrohjes dhe aklimatizimit. - Dokumentacion për standardet. - Mjedise pune për kryerjen e matjeve dhe kuotimeve të

ndryshme.

53


“Ndërtimi i një baze të dhënave për kapacitetet e lira transmetuese të rrjetit optik”

Lëmi: Komunikacion Profili: PT-s, Niveli: I Klasa: 10 Numri i modulit

5

Qëllimi i modulit

Një modul praktik që i pajis nxënësit me aftësi praktike për të kryer Një bazë të dhënave për kapacitetet e lira në rrjetën lokale.


7 kredite (42orë)


RM 1 Nxënësi. kryen matje të ndryshme në instalimet e rrjetës telefonike lokale optike. Përmbajtja: - Përzgjedhja e instrumenteve matëse në instalimet e

rrjetës telefonike lokale. - Përdorimi i drejtë i instrumenteve matëse në instalimet e

rrjetës telefonike lokale. - Identifikimi i kapaciteteve të nxëna. - Identifikimi i kapaciteteve të lira. - Identifikimi i kapaciteteve teknikisht jashtë përdorimit. - Kryerja e matjeve të ndryshme në instalimet e rrjetës.

telefonike lokale. - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit dhe pajisjeve

tjera . ekzistuese telefonike.

RM 2 Nxënësi identifikon pozitën e rrjetit dhe kabllos ku bëhen

shqyrtimet. Përmbajtja: - Analiza e skemës së rrjetit dhe instalimit telefonik. - Kryerja e evidencave të nevojshme për caktimin e

statusit të çdo fije të kabllos. - Shënimi i fijeve të kabllos. - Mbrojtja në punë,ruajtja e infrastrukturës ekzistuese dhe

mbrojtja e ambientit.



54


KR Nxënësi duhet të: - përzgjedhë drejt instrumentet për matjet e

nevojshme në rrjetë; - përdorë drejt instrumentet matëse në instalimet e

rrjetës ,identifikimin e statusit të çdo përçuesi. - kryejë matje të ndryshme,me qëllim të nxjerrjes së

informatave për statutin e përçuesve telefonik. - respektojë rregullat e mbrojtjes në punë,mbrojtjes se

rrjetit ,mbrojtjes se pajisjeve tjera ekzistuese dhe ruajtjes së mjedisit.



- analizojë drejt skemën e rrjetit telefonik lokal. - kryejë shënime në përputhje me skemën e

instalimit; - kryejë futjen e shënimeve të nevojshme në data

base. - respektojë rregullat e mbrojtjes në punë dhe ruajtjes

së mjedisit.


- Ky modul duhet të trajtohet në hapësirën e fillshpërdasve te objektet e PT-s.

- Mësuesi duhet të përdorë sa më shumë të jetë e mundur demonstrimet konkrete për matjet dhe kuotimet(duke aplikuar metodën 4 shkallëshe).

- Nxënësit duhet të angazhohen në punë konkrete për matje me instrumente të ndryshëm.



Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme: - Rrjeti telefonik lokal, fillshpërdasi telefonik ne hapësirat e PT-s. - Projektet e rrjetit telefonik. - Programi i një data base. - Instrumentet matëse gjegjëse. - Dokumentacion për standardet. - Mjedise pune për kryerjen e matjeve dhe shënime të

ndryshme.

55


“Funksionet e parasë”


Numri i modulit

6

Qëllimi i modulit

Një modul praktik që i aftëson nxënësit të jenë në gjendje të vlerësojnë rolin e parasë si mjet për matjen e vlerave,si mjet pagese,si mjet qarkullimi,si thesar dhe paraja botërore.


7.5 kredite (45 orë)


RM1

RM2

RM3

Nxënësi. është i gatshëm të vlerësoj paranë,kur luan rolin e masës së vlerës. Përmbajtja: - Përzgjedhja e vlerave të mallit në këmbim të tyre; - Vendi ku bëhej këmbimi; - Përdorimi i metodës në këmbim të tyre; - Përshkrimi i hapësirave ku bëhej këmbimi; - Nxënësi duhet të dalloj funksionin e parasë si mjet qarkullimi Përmbajtja: - Lidhshmëria ndërmjet funksioni si masë e vlerës dhe

funksionit si mjet qarkullimi; - Llojet e metamorfozave; - Zbërthimi i formë.(M-P, P-M) - Parashikimi i krizave që shkaktohen për shkaqe mallit; - Nxënësi të jetë në gjendje të vlerësoj paranë kur luan

rolin si thesar. Përmbajtja: - Konvertimi i formës mall në formën para; - Akumulimi i parasë - Qëllimi i tërheqjes së parasë nga qarkullimi; - Qëllimi i rezervave të parasë etj

RM 4

Nxënësi të jetë në gjendje të vlerësoj paranë si mjet pagese. Përmbajtja: - Kur paraja luan rolin e mjetit të pagimit; - Roli i parasë në këmbim të shitë-blerjes kur luan rolin e

mjetit pagues; - Dallimet në mes parasë si mjet pagimi dhe asaj si mjet

56

RM5

qarkullimi; - Nxënësi të dijë të vlerësojë fuqinë e një bankënote kur kalon kufijtë e një vendi. Përmbajtja: - Prezantimi i parasë në tregua botëror; - Ari si para botërore; - Faktorët që ndikojnë në fuqinë e një bankënote

ndërkombëtare ;

Proçedurat e vlerësimit


RM1 IV Vëzhgim me listë kontrolli

RM Nxënësi duhet të:

- jetë në gjendje të vlerësojë rëndësinë e parasë; - të jetë në gjendje të bëjë këmbimin e mall-para dhe anasjelltas; - të dijë ti vlerësoj të gjitha format kur paraja luan rolet

e ndryshme (p.sh. si masë e vlerës,si mjet qarkullimi,si mjet pagimi,si thesar dhe si para botërore);

- të dijë të zgjedhë se cila është metoda më e përshtatshme në këmbim të mallrave;


- Ky modul mund të trajtohet në të gjitha fushat e veprimtarive shoqërore (p.sh. në banka, në të gjitha llojet e ndërmarrjeve prodhuese dhe jo prodhuese, në ndërmarrjet shërbyese ne objektet e PT. etj)

- Mësuesi duhet të përdorë sa më shumë të jetë e mundur demonstrimet konkrete rreth funksioneve të parasë;

- Nxënësit duhet të angazhohen në punë praktike që të mundet me i kuptuar më mirë rolin dhe rëndësinë e secilit funksion;



Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen - materialet e nevojshme për njohuri lidhur me rolin e parasë; - mjediset e punës praktike ku munden me i ushtrues njohuritë

e tyre;

57


“ Prodhimi, Shpërndarja, Këmbimi dhe Konsumi ”

Lëmi: Komunikacion Profili: PT-së, Niveli: I Klasa: 10 Numri i modulit

7

Qëllimi i modulit

Ky modul në praktike i aftëson nxënësit që të jenë në gjendje me e kuptuar se si ecën ciklet e prodhimit dhe si finalizohet një produkt,si dhe metodat që përdoren deri te shkuarja e një produkti deri te njeriu.


7.5 kredite (45 orë)


RM 1 Nxënësi aftësohet që të jetë në gjendje të përdor veprimet e nevojshme nëpër të cilat duhet të kaloj një lëndë e punës deri në formimin e saj si produkt i cili plotëson së paku një nevojë njerëzore Përmbajtja: - Përzgjedhja e lëndës së punës - Përdorimi i mjeteve të punës - Objekti i punës -. Fuqia punëtore - Shpenzimet e tjera (energjia elektrike, uji etj.) - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit.

RM 2 RM3

Nxënësi duhe nevojshmePërmbajtja:- ush i p- ujt i de- ila pjes

onsum. - ë hulum- ë Hulum- ë përdo- xënësima rt këPërbërja: - R porti i - R porti i - Inflación- Deflacion

et të dijë ti përdor metodat dhe instrumentet për shpërndarje te produktit.

K ërvetëson produktet e prodhuara, K dikohen ato, C ë e produktit shkon në prodhim, dhe cila në kT toj regjionin, T toj tregua, T rë mjetet e nevojshme për transport etj. N duhet të jete i aftë të vlerësoj vlerat e llrave në rapo mbimi.

a ofertës a kërkesës

i

58

RM4

- N ënësi du

ërgatitjen er

Përbërja: - Faza përg- Faza krye- Faza përf- Konsumí- Konsumí

x het të dijë të llogaritë kohën e nevojshme për sendeve materiale për konsum,dhe xhimit të të mirave materiale.

pefektet e ha

atitore, sore, undimtare, prodhues, joprodhues,




RM1

Nxënësi duhet të: - jete i aftë të planifikoj një cikël të prodhimit - të dijë të orientohet në hapësirën e procesit të

prodhimit; - të organizojë ecurinë e procesit të një cikli pune; - të bëjë orientimin e tyre në vendet e duhura; - të dijë ti zgjedh konsumuesit e regullt; - të dijë ti ekspozojë produktet e prodhuara;


- Ky modul duhet të trajtohet në proceset e prodhimit. Rekomandohet të organizohen vizita njohëse në objekte ku munden të ushtrojnë punën e tyre.

- Mësuesi duhet të përdorë sa më shumë të jetë e mundur demonstrimet konkrete për ciklet e prodhimeve.

- Nxënësit duhet të angazhohen në punë konkrete për secilin cikël prodhimi.



Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme:- Punëtoria e pajisur me mjete të nevojshme që të mundë të

ushtroj veprimtarinë e nevojshme. - Dokumentacion për standardet. - Mjedise pune të përshtatshëm për ushtrime praktike.

59

Programet e lëndëve dhe përshkruesit

e moduleve profesionale ARSIMI PROFESIONAL

Kl.11

Programi 2008

PT-ës Niveli I

60

Klasa 11

Programet e lëndëve profesionale

Programi i lëndës

“Telekomunikimet”

Lëmi: Komunikacion Profili: PT-s, Niveli: I Klasa: 11 I. Qëllimi i lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 11-të nxënësi duhet : - të tregojë qëllimin dhe rëndësinë e telekomunikimit , zhvillimi historik;

- të dallojë pajisjet e gjenerimit të sinjaleve të ndryshme telekomunikuse; - të përshkruajë dukurinë dhe fizikalitetin e paketimit të sinjalit për transport; - të dijë të tregojë për llojet e telekomunikimeve ; - të realizojë një telekomunikim; - të dallojë modulimet e sinjalit ; - të dallojë sistemet telekomunikuse; - të tregojë për sistemet e transmetimit të realizuar me antena MW. - të tregojë për sistemet e transmetimit të realizuar me fibra optik ; - të përshkruan transmetimin e sistemit satelitor. - të dallojë sistemet e sëichingut. - të tregoj shërbimet e telefonisë fikse. - të tregojë shërbimet e telefonisë mobile. II. Fondi i orëve të lëndës 70javë x 2 orë/javë = 70orë III. Programi i hollësishëm i lëndës

Kapitulli 1: Zhvillimi i telekomunikimit 25 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - të përshkruajë kronologjinë e zhvillimit të telekomunikimit; - të analizoj llojet e ndryshme të sinjalit; - të përshkruaj karakteristikat e sinjalit; - të dallojë format e transportit të sinjalit; - të dallojë modulimet e sinjalit; - të realizojë një telekomunikim;

61

b) Temat e kapitullit - Zhvillimi i telekomunikimit; - Kërkesat për telekomunikim në Kosovë; - Llojet e shërbimeve telekomunikuese - Kapacitetet transmetuesa - multiplexerët - Principi i multipleximit - Shërbimet telefonike - Shërbimi telefax - Shërbimi ISDN - shërbimiADSL - kërkesat për shërbime me kapacitete të ndryshme - shërbimet internet - kërkesat për shërbime - realizimi(forma) e një kërkese për shërbim telekomunikues - obligimet e një gjeneruesi të shërbimeve telekomunikuese - obligimet e parapaguesit - linjat e huazuara. c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - motivojë nxënësit duke përdorur mjete vizuale; - angazhojë nxënësit në zgjedhjen e problemeve nëpërmjet punës në grupe; - nxisë nxënësit nëpërmjet pyetje-përgjigjeve; - angazhojë nxënësit në zgjedhjen e detyrave në qarqet e thjeshta elektrike; - kryejë punë laboratori për qarqet telekomunikuese; - angazhojë nxënësit me detyra të shtëpisë. d) Kushtet për realizimin e kapitulli - tabela; - projektori me transparent; - laboratori me makete, pajisje dhe instrumente matëse; - flip-charti për punën në grupe me nxënës. Kapitulli 2: Sistemet transmetuese 25 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet : - të tregojë për llojet e transmetimeve; - të dallojë antenat mikrovalore; - tregojë për procesin e pranimit të sinjalit; - të dallojë llojet e valë përcjellësve; - të dallojë pajisjet transmetuese për nga kapaciteti; - të tregojë transmetimin përmes fibrave optik; - të dallojë pajisjet transmetuese me fibra optik; b) Temat e kapitullit - sistemet transmetuese; - sistemet transmetuese mikrovalore; - dimensionimi i antenave telekomunikuese; - multipleximi i sinjalit; - demultipleximi i sinjalit;

62

- valë përcjellësit; - pajisjet transmetuese,llojet e tyre; - pajisjet PCM,HDSL,PDH,SDH,DËDM, - fibrat optik; - pajisjet transmetuese përmes fibrave optik; - transmetimet satelitore; - satelitët gjeostacionar dhe satelitët në orbita të ulëta (LEO); - shpërndarja e frekuencore (FDMA)dhe kohore (TDMA). c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi : - të motivojë nxënësit duke përdorur mjete vizuale; - të angazhojë nxënësit në zgjedhjen e problemeve nëpërmjet punës në grupe; - të nxisë nxënësit nëpërmjet pyetje-përgjigjeve; - të angazhojë nxënësit në zgjedhjen e detyrave në qarqet e thjeshta për llogaritjen e

dimensioneve të antenave dhe fuqisë së tyre; - të kryejë punë laboratori për pajisjet transmetuese;

- të angazhojë nxënësit me detyra të shtëpisë në llogaritjen e dobësimit të sinjalit në fibra optik.

d) Kushtet për realizimin e kapitulli - tabela; - projektori me transparent; - laboratori me makete, pajisje dhe instrumente matëse; - flip-charti për punën në grupe me nxënës - hapësira me pajisje transmetuese. Kapitulli 3: Centralet telefonike 20 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - të tregojë për zhvillimin e centraleve telefonike; - të tregojë qëllimin e centraleve telefonike; - të dallojë centralet telefonike; - të tregojë për mundësitë që ofron centrali telefonike; - të dallojë mundësitë e shërbimit të telefonisë fikse ; - të dallojë mundësitë e shërbimit të telefonisë mobile; b) Temat e kapitullit - Centralet telefonike; - Centralet telefonike; - Centralet e tipit EWSD. - Centralet e telefonisë mobile. - Gjenerata e re e centraleve telefonike,NGN. - Rrjeti komutues; - Trafiku komutues; - Sinjali Sinkronizimi ; - Centralet RDLU; c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të:

63

- motivojë nxënësit duke përdorur mjete vizuale; - angazhojë nxënësit në zgjedhjen e problemeve nëpërmjet punës në grupe; - nxisë nxënësit nëpërmjet pyetje-përgjigjeve; - angazhojë nxënësit në zgjedhjen e detyrave në llogaritjen e trafikut të centraleve; - kryejë punë laboratori për testimin e trafikut; - angazhojë nxënësit me detyra të shtëpisë në llogaritjen e kapaciteteve të sistemeve

komutuese; d) Kushtet për realizimin e kapitulli - tabela; - projektori me transparent; - laboratori me centrale shtëpiake, pajisje dhe instrumente matëse; - flip-charti për punën në grupe me nxënës. - hapësira ku gjendet centrali telefonike. e) literatura: Adrian Shehu Telekomunikimet, Tiranë 1997 Richard A. Thompson TELEPHONE SWITCHING SYSTEMS 2000

64

Programi i Lëndës

,,Komunikacioni Telefonik” Lëmi: Komunikacion Profili: PT-s, Niveli: I Klasa : 11

I. Qëllimi i lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 11-të nxënësi duhet : - të tregojë qëllimin dhe rëndësinë e komunikacionit Telefonik; - të tregojë historinë dhe kronologjinë e zhvillimit të komunikimit telefonik; - të tregojë për sinjalin elektrik dhe format e tijë ; - të tregojë për kodimin e fjalëve; - të tregojë për alfabetin e Morzeut; - të tregojë për shëndrrimin e sinjalit Akustik në Elektrik dhe anasjelltas; - të tregojë për Aparatet telefonike; - të tregojë për format e sinjalit telefonik; - të përshkruaj rrjetin telefonik; - të tregojë për llojet e rrjetave telefonike; II. Fondi i orëve të lëndës 70javë x 2 orë/javë = 70orë III. Programi i hollësishëm i lëndës

Kapitulli 1. Komunikimi dhe format e tijë 25 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundimin e kapitullit nxënësi duhet të : - interpretojë formën e komunikimit dhe nevojën për komunikim më të avancuar - shpjegojë sinjalin kohor dhe kodimi - interpretojë alfabetin e morzeut - të shpjegojë për fushën magnetike - të shpjegojë për sinjalin njëkahorë dhe kodimin.

b)Temat e kapitullit

- Format primitive të komunikimit - Tingulli-veqoritë fizike - Përhapja e zërit (valës ) në hapsirë - Sinjali elektrik njëkahorë dhe alternativ - Shëndrrimi i sinjalit akustik në elektik - Aparati telefonik - Përcjellësit telekomunikues

65

- Skema e përcjelljes së sinjalit akustik në largësi c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - motivojë nxënësit duke përdorur mjete vizuale; - angazhojë nxënësit në zgjedhjen e problemeve nëpërmjet punës në grupe; - nxisë nxënësit nëpërmjet pyetje-përgjigjeve; - angazhojë nxënësit në zgjedhjen e detyrave të thjeshta telefonike; - kryejë punë laboratori për të realizuar një kod komunikimi; - angazhojë nxënësit me detyra të shtëpisë në realizimin e një skeme të thjeshtë të - aparatit telefonik;

d) Kushtet për realizimin e kapitulli - tabela; - projektori me transparent; - laboratori me makete, pajisje dhe instrumente matëse; - flip-charti për punën në grupe me nxënës.

Kapitulli 2. Sinjali telefonik dhe parametrat e tija 25 orë

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundimin e kapitullit nxënësi duhet të :

- demonstrojë formën e sinjalit; - të shpjegojë për sinjalin analog dhe digjital; - të shpjegojëpër centralet telefonike; - të demonstrojë për llojet e shërbimeve telefonike; - të demonstrojë për përdorimin e aparateve telefonike;

b)Temat e kapitullit - Sinjali analog - Sinjali digjital - Brezi frekuencor telefonik - Shërbimet telefonike - Shërbimi ISDN - Shërbimi fax - Centralet telefonike c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - motivojë nxënësit duke përdorur mjete vizuale; - angazhojë nxënësit në testimin e sinjalit analog dhe digjital nëpërmjet punës në grupe; - nxisë nxënësit nëpërmjet pyetje-përgjigjeve; - angazhojë nxënësit në lidhjen e aparateve telefonike; - nxisë nxënësin për punë në centrale telefonike; - angazhojë nxënësit me detyra të shtëpisë në realizimin e një shërbimi me aparate

telefonike;

66

d) Kushtet për realizimin e kapitulli - tabela; - projektori me transparent; - laboratori me makete, pajisje dhe instrumente matëse; - flip-charti për punën në grupe me nxënës.

Kapitulli 3. Rrjetat dhe shërbimet telefonike 20 orë

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundimin e kapitullit nxënësi duhet të : - shpjegojë llojet e rrjetave telefonike; - demonstrjë për llojet shërbimeve telefonike; - të shpjegojë për qmimet e shërbimeve telefonike; - të demonstrjë për mënyrën e dhënjes së shërbimeve telefonike; b)Temat e kapitullit - Rrjeti telefonik lokal - Rrjeti telefonik regjional - Rrjeti telefonik ndërkombëtar - Shitja e shërbimeve telefonike - Çmimet bazë të shërbimeve telefonike - Çmimet sipas kapaciteteve - Llojet e shërbimeve telefonike.

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - motivojë nxënësit duke përdorur mjete vizuale; - angazhojë nxënësit në zgjedhjen e problemeve nëpërmjet punës në grupe; - nxisë nxënësit nëpërmjet pyetje-përgjigjeve; - angazhojë nxënësit në zgjedhjen e kërkesave për rrjetë lokale dhe regjionale; - angazhojë nxënësit në analizën kapaciteteve të mbetura transmetuese; - angazhojë nxënësit me detyra të shtëpisë për të analizuar llojet e shërbimeve telefonike; d) Kushtet për realizimin e kapitulli - tabela; - projektori me transparent; - laboratori me makete, pajisje dhe instrumente matëse; - flip-charti për punën në grupe me nxënës - hapësira me pajisje transmetuese. Literatura: autor: Marion Cole TELECOMMUNICATION 1999 Richard A. Thompson TELEPHONE SËITCHING SYSTEMS 2000 A. Gjorgjeviq. Komunikacioni telefonik-drejtimi i PTT Novi Sad 2002

67

Programi i Lëndës

“Komunikacion Postar” Lëmi: Komunikacion Profili: PT-s, Niveli: I Klasa: 11 I.Qëllimi i lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 11-të, nxënësi duhet: - të njoh fazat kryesore në procesin e realizimit të shërbimit postar, - të kuptojë procesin e pranimit dhe përpunimit të dërgesave postare, - të dijë procesin e pranimit të dërgesave të thjeshta dhe të regjistruara postare, - të njohë procesin e pranimit dhe përpunimit të pakove, - të njohë procesin pranimit dhe përpunimit të dërgesave EMS - të njohë procedurat e ekspedimit të dërgesave postare në përgjithësi, - të dalloj stipulimet,procedurat e shkëmbimit të dërgesave postare, - të dijë të plotësoj pasqyrën ditore të punës, - të njohë organizimin e bartjes dhe transportin e dërgesave postare, - të njohë mjetet për artjen e dërgesave postare, - të dijë rëndësin e hekurudhave në transportin e dërgesave postare, - të dijë mënyrat e bartjes së dërgesave me anije dhe aeroplan, - të njohë proceset me dërgesat e arritura nga postat e pranimit në postën e destinimit, - të njohë format, - të njohë procesin e arritjes së dërgesave postare në postën e destinimit, - të dalloj parregullsitë gjatë procesit të shkëmbimit të dërgesave, - të njoh procedurat e pranimit të thasëve,pakove dhe dërgesave të drejtuara gabimisht, - të dijë të bëjë procesverbal mbi thasët e parregullt, - të njohë procedurat e hapjes së stimulimeve,pranimit të dërgesave dhe rikartimin e

stipulimeve, - të dijë procedurat e dorëzimit të dërgesave postare përmes postierëve, - të njohë procedurat e dorëzimit të dërgesave të thjeshta dhe të regjistruara, - të njohë procedurat e dorëzimit të dërgesave EMS, - të njohë procesin e dorëzimit të dërgesave në lokalet e postës, - të njohë dorëzimin përmes fahut postar dhe dërgesave post-restant, - të dijë mënyrën e dorëzimit të dërgesave për të cilat është lënë raport mbi arritjen, - të njohë procedurat e dorëzimit të shtypshkrimeve, II. Fondi i orëve të lëndës 35 javë x 2 orë/javë = 70 orë III. Programi i hollësishëm i lëndës Kapitulli 1: Pranimi dhe përpunimi i dërgesave postare 10 orë a) Qëllimi i kapitullit:

68

Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet: - të njoh fazat kryesore në procesin e realizimit të shërbimit postare, - të kuptojë procesin e pranimit dhe përpunimit të dërgesave postare, - të dijë procesin e pranimit të dërgesave të thjeshta postare, - të njohë procedurat e pranimit dhe përpunimit të dërgesave të regjisgruara postare, - të njohë procedurat e pranimit të dërgesave me shërbime të veçanta, - të njohë procesin e pranimit dhe përpunimit të pakove, - të njohë procesin e pranimit dhe përpunimit të dërgesave EMS, - të dijë procedurat e pranimit të mandapostave postare.

b) Temat e Kapitullit

- Procesi teknologjik i realizimit të shërbimit postar, - Pranimi dhe përpunimi i dërgesave të thjeshta, - Pranimi i dërgesave të thjeshta përmes kutive postare, - Vulosja e dërgesave të thjeshta të pranuara, - Pranimi i dërgesave të thjeshta përmes postierëve, - Pranimi i dërgesave postare në zyrat e pranimit, - Dispozitat e përgjithshme për pranimin e dërgesave të regjistruara, - Pranimin dhe përpunimin e dërgesave me shërbime të veçanta, - Pranimi dhe përpunimi i dërgesave që i nështrohen kontrollit doganor, - Pranimi dhe përpunimi i dërgesave me vlerë, - Pranimi dhe përpunimi i pakove - Pranimi dhe përpunimi i EMS dërgesave, - Pranimi i mandapostës postare dhe telegrafike.

c) Udhëzime didaktike për kapitullin

Rekomandohet që mësuesi: - të shpjegoj temën, - të bëjë ilustrimin me shembuj konkret, - të nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me pyetje gojore, - të organizojë teste me shkrim në atë që është shpjeguar.

d) Kushtet për realizimin e Kapitullit

- klasa, - mostra të ndryshme,harta etj. - Tabela për vizatime të ndryshme dhe sqarime. Kapitulli 2: Procesi i ekspedimit të dërgesave postare 15 orë a ) Qëllimi i kapitullit: Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet: - të kuptojë nocionin e ekspedimit të dërgesave postare, - të njohë mjetet me të cilat bëhet ekspedimi i dërgesave postare, - të njohë procdurat e ekspedimit të dërgesave të thjeshta dhe të rgjistruara, - të njohë procedurat e kartimit të dërgesave postare, - të dallojë llojet e stipulimeve,përbërja dhe shkëmbimi i tyre, - të dijë të plotësoj pasqyrën e punës, - të njohë procesin e ekspedimit të dërgesave EMS.

69

b) Kushtet për realizimin e kapitullit - klasa - mostra të ndryshme,harta etj. - tabela për vizatime të ndryshme dhe sqarime.

Kapitulli 3: Bartja dhe transportimi i dërgesave postare 10 orë Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet: - të dijë mënyrën e përgatitjes së dërgesave për tranportimin e dërgesave në komunikacionin e brendshëm dhe ndërkombëtar, - të njohë format themelore të bartjes së dërgesave postare, - Ekspedimi i dërgesave postare nga posta e pranimit, - Ekspedimi i dërgesave të thjeshta, - Ekspedimi i dërgesave të regjistruara, - Kartimi i dërgesave të regjistruara postare, - Llojet e stipulimeve dhe lidhjet kartore, - Lidhjet kartore dhe pasqyra e kartimit, - Përbërja e stimulimit, - Ekspedimi i stimulimeve, - Ekspedimi i stipulimit me Listën e shkëmbimit, - Pasqyra e punës, - Ekspedimi i dërgesave EMS. c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi: - të shpjegoj temën, - të bëjë ilustrimin me shembuj konkret, - të nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me pyetje gojore, - të organizojë teste me shkrim në atë që është shpjeguar. e) Kushtet për realizimin e kapitullit - klasa, - mostra të ndryshme,harta etj. - Tabela për vizatime të ndryshme dhe sqarime. Kapitulli 3: Bartja dhe transportimi i dërgesave postare 10 orë a)Qëllimi i kapitullit: Në përfundi të kapitullit nxënësi duhet: - të dijë mënyrën e përgatitjes së dërgesave për transportimin e dërgesave në komunikacionin e brendshëm dhe ndërkombëtar, - të njohë format themelore të bartjes së dërgesave postare, - të dalloj mjetet të cilat nevojiten për bartjen dhe transportin e dërgesave postare, - të dijë rëndësinë e hekurudhave në transportin e dërgesave postare, - të dijë bartjen e dërgesave postae me anije dhe aeroplen, - të njohë automjetet dhe mjetet tjera për transportin e dërgesave postare, b. Temat e kapitullit - Kuptimi dhe mjetet për bartjen e dërgesave postare - Vagonët postar, - Automjetet transportuese,

70

- Motoçikleta, - Biçikleta, - Karrocat elektrike, me akumulator dhe me motorëë, - Karrocat shtytëse, c. Udhëzime didaktike Rekomandohet që mësuesi: - të shpjegoj temën, - të bëjë ilustrimin me shembuj konkret, - të nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me pyetje gojore, - të organizojë teste me shkrim në atë që është shpejguar. d. Kushtet për realizimin e Kapitullit - klasa, - mostra të ndryshme,formularë për demonstrim praktik etj, - kabineti për mësim kabineti, - tabela për vizatime të ndryshme dhe sqarime. Kapitulli 4: Arritja e dërgesave postare dhe përgatitja për dorëzim 10 orë a. Qëllimi i kapitullit,nxënësi duhet: - të njohë procesin e arritjes së dërgesave postare në postën e destinimit, - të dalloj parregullsitë gjatë procesit të shkëmbimit të dërgesave, - të njohë procedurat e pranimit të thasëve,pakove dhe dërgesave të drejtuara gabimisht, - të dijë të bëjë procesverbal mbi thasët e parregullt, - të njohë procedurat e hapjes së stimulimeve,pranimit të dërgesave dhe rikartimin e stipulimeve, b. Temat e kapitullit - Kuptimi dhe përmbajtja e dërgesve të arritura, - Marrja në dorëzim e stipulimeve dhe parregullsitë gjatë shkëmbimit të stimulimeve, - Hapja e sitipulimeve dhe marrja e dërgesave - Marrja në dorëzim e thasëve dhe pakove të parregullt dhe të drejtuar gabimisht., - Përbërja e Procesverbalit mbi thasët e parregullt, - Hapja e stipulimeve dhe pranimi i dërgesave, - Rikartii i stipulimeve, c. Udhëzime didaktike Rekomandohet që mësuesi: - të shpjegoj temën, - të bëjë ilustrimin me shembuj konkret, - të nxisë aftësitë dalluese të nxëësve me pyetje gojore, - të organizojë teste me shkrim në atë që është shpjeguar. d.Kushtet për realizimin e kapitullit - klasa, - mostra të ndryshme ,formularë për demonstrim praktik etj, - të dijë procedurat për dorëzimin e dërgesave postare dhe mjetet për dorëzimin e tyre, - të njohë procedurat e përgatitjes për dorëzim të dërgesave të thjeshta dhe të regjistruara, - të njohë procedurat e përgatitjes së pakove për dorëzim, - të njohë dokumentet e vlefshme me të cilat dorëzohen dërgesat postare, - të njohë autorizimin,

71

e. Temat e kapitullit - Kontrolli dhe vulosja e dërgesave të thjeshta të arritura, - Portimi i drgesave, - Përgatitja e dërgesave të thjeshta për dorëzim dhe shpërndarje, - Përgatitja e dërgesave të regjistruara për dorëzim dhe shpërndarje, - Shenimi i dërgesave të regjistruara në librin e dërgesave të regjistruara të arritura, - Përgatitja e pakove për dorëzim dhe shpërndarje, - Mënyra dhe format e dorëzimit të dërgesave postare, - Sistemi i përgatitjes së dërgesae postare për dorëzim përmes fahut postar (paretkave) - Leja e identitetit, - Autorizimi, - Mjetet për dorëzimin e dërgesave postare, f. Udhëzime didaktike Rekomandohet që mësuesi: - të shpjegoj temën, - të bëjë ilustrimin me shembuj konkret, - të nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me pyetje gojore, - të organizojë teste me shkrim në atë që është shpjeguar. g. Kushtet për realizimin e kapitullit - klasa - mostra të ndryshme,formularë për demonstrim praktik etj, - kabineti për mësim kabineti, - tabela për vizatime të ndryshme dhe sqarime. Kapitulli 6: Dorëzimi i dërgesave postare 15 orë a) Qëllimi i kapitullit, nxënësi duhet: - të njohë dispozitat e dorëzimit të dërgesave postare, - të njohë procedurat e dorëzimit të dërgesave të thjeshta dhe të regjistruara, - të njohë procedurat e dorëzimit të dërgesave EMS, - të njohë procesin e dorëzimit të dërgesave përmes postierëve dhe dorëzimit të dërgesave në lokalet e postës, - të njohë procedurat e dorëzimit të dërgesave post-restant dhe përmes fahut postar, - të dijë mënyrën e dorëzimit të dërgesave për të cilat është lënë Raport mbi arritjen, - të njohë procedurat e dorëzimit t ështypshkrimeve, - të dijë procesin e dorëzimit të dërgesave për të cilat është lënë raporti mbi arritjen, - të njohë procedurat e dorëzimit dërgesave ekspeditave ushtarake. b) Temat e kapitullit - Dispozitat e përgjithshme për dorëzimin e dërgesave, - Kushtet e posaçme për dorëzimin e dërgesave të doganuara, - dorëzimi i dërgesave të thjeshta, - Dorëzimi i dërgesave të regjistruara, - Dorëzimi i dërgesave urgjente dhe pakove shumë urgjente, - Dorëzimi i dërgesave postare,puna e postierit në rajon, - Llogaritja me postierin pas kthimit nga dorëzimi, - Dorëzimi i dërgesave EMS, - Dorëzimi i dërgesave postare në lokalet e postës, - Dorëzimi i dërgesave përmes paretkave (Fahut Postar), - Dorëzimi i dërgesave, “post-restant”

72

- Dorëzimi i shtypshkrimeve që përmbajnë gazeta dhe revista, - Dorëzimi i dërgesave për të cilat është lënë raporti mbi arritjen e dërgesës, - Dorëzimi i dërgesave për ekspeditat ushtarake, c) Udhëzime didaktike Rekomandohet që mësuesi: - të shpjegoj temën, - të bëjë ilustrimin me shembuj konkret, - të nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me pyetje gojore, - të organizojë teste me shkrim në atë që është shpjeguar. d) Kushtet për realizimin e kapitullit - klasa, - mostra të ndryshme,formularë për demonstrim praktik etj, - kabineti për mësim kabineti, - tabela për vizatime të ndryshme dhe sqarime,

Literatura: BPK Rregullore për kryerjen e shërbimeve në komunikacionin postar 2002 Kuvendi i Kosovës 2003/37 Ligji mbi shërbimet postare Rregullore e shërbimit bazë postar , Tiranë 2000

73

Programi i Lëndës

“Teknikë e PT-së” Lëmi: Komunikacion Profili: PT-s, Niveli: I Klasa: 11 II. Qëllimi i lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 11-të,nxënësi duhet: - të njoh teknikën me të cilën bëhet realizimi i shërbimit postar, - të njoh llojet e vulave që përdorën në komunikcionin postar,, - të njoh kutit postare (arkëzat) për pranimin e dërgese postare, - të njohë automatët për shitjen e gjësendeve postare, - të dijë dhe të njohë makinat e frankimit, II. Fondi i orëve të lëndës 35 javë x 1 orë/javë = 35 orë III. Programi i holësishëm i lëndës Kapitulli 1: Teknika postare dhe përdorimi në komunikacionin postar 10 orë

a) Qëllimet e kapitullit :

Në përfundim tëkapitullit, nxënësi duhet : - Te dije për rëndësin dhe ndarjen teknikës së PT-së - Te njifet me vulat postare - Te njifet me arkezat postare - Te njoh me automatet postare - Te njoh makinat per frankim - Te njoh me sistemet llogaritese te sherbimeve postare. b) Temat e kapitullit : - Kuptimi dhe rendesia e teknikes se PT-se - Vulat postare - Arkezat postare - Automat postare - Makinat për frankim - Sistemet llogaritëse të shërbimeve postare

c) Udhëzime didaktike për kapitullin :

Rekomandohet që mësuesi :

74

- Te bej ilustrimin konkret - Te nxis aftesit dalluese te nxenesve me pytje gojore - Te organizoj teste me shkrim ne ate qe eshte shpjeguar d) Kushtet per realizimin e kapitullit : - Klasa - Mostra te ndryshme - Tabela per vizatime te ndryshme dhe sqarime - Mesim kabinetik dhe ne grupe Kapitulli i 2 : Kuptimi themelor i teknikës se PT-së i përpunimit 15orë Të dërgesave postare nëpër njësit e PT-së a) Qëlimet e kapitullit : Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet : - Te kuptoje tekniken e PT-se ne perpunimin

e dergesave postare - Te njifet me tekniken e PT-se lidhur me trasnportin inter te ngarkimit dhe shkarkimit - Te njifet me mjetet transportuese postare

Tema e kapitullit :

- Kuptimi themelor i teknikes se PT-se - Teknika e PT-se ne perpunimin e dergesave

postare neper njesi - Teknika e PT-se ne perpunimin e dergesave postare - Teknika e PT-se ne trassportin intern te ngarkimit dhe shkarkimit - Mjetet per trasnportin e dergesave postare b) Udhëzime didaktike për kapitullin :

Rekomandohet qe mesuesi : - Te trajtoj shembuj konkret lidhur me perpunimin

E dergesave postare - Te ilustroj me shembuj konkret me te njejtit transportues - Te nxise aftesite dalluese te nxenesve me pytjet gojore - Te organizoj testim me shkrim

c) Kushtet për realizimin e kapitullit : - Klasa - Tabela per vizatime te ndryshme dhe sqarime - Mostra e zarfeve te ndryshme - Mesim kabinetik dhe ne grupe

75

Kapitulli i 3 : Bazat e Telekomunikacionit 10 orë a) Qëllimet e kapitullit : Ne perfundim te kapitullit nxenesi duhet : - Te dalloj dukurite themelore dhe ndarja - Te dalloj problemet e telekomunikacionit - Te njifet me modelet e pergjithshme te sistemit te telekomunikacionit - Natyra e ndarjes dhe kaslifikimi i sinjalit b) Temat e kapitullit : - Bazat e telekomunikacionit - Dukurit themelore dhe ndarja - Problemet e telekomunikimit - Modelet e pergjithshme te sistemit te telekomunikimit - Natyra e ndarjes dhe klasifikimi i sinjalit c) Udhëzime didaktike për kapitullin : Rekomandohet që mësuesi : - Te trajtoje shembuj konkret me bazat e telekomunikat. - Te ilustroje me shembuj konkret lidhur me sistemet e telekomun. - Te nxis aftesit dalluese te nxenezve me pytjet gojore - Te organizoj testim me shkrim d) Kushtet për realizimin e kapitullit : - Klasa - Tabela per vizatime te ndryshme dhe sqarime - Mesim kabinetik dhe ne grupe - Mostra te sistemeve te telekomunikimeve

a) Literatura: Teknika e PT për kl.II dhe III të shkollave të mesme të PT

76

Programi i Lëndës

,,Afarizmi financiar në ndërmarrje” Lëmi: Komunikacion Profili: PT-s, Niveli: I Klasa : 11

I. Qëllimi i lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 11-të nxënësi duhet : - të tregojë qëllimin dhe rëndësinë e afarizmit financiar ne ndermarrje; - të tregojë rolin dhe rendesine e funksionit financiare; - te trgoje cilat jane detyrat dhe udhezimet primare ne organizimin e funksionit financiar: - të tregojë raportet ne mes funksioneve tjera ne ndermarrje: - të tregojë menyrat e organizimit te ketyre funksioneve; - të tregojë rolin ,detyrat dhe pergjegjesite e punetoreve financiar; - të tregojë metodat,instrumentet qe perdoren rreth organizimit financiar; - të pershkruaj hartimin e nje plani organizativ financiar; II. Fondi i orëve të lëndës 35javë x 1 orë/javë = 35orë III. Programi i hollësishëm i lëndës Kapitulli 1:Funksioni financiar ne ndermarrje 8 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundimin e kapitullit nxënësi duhet të : - interpretojë permajtjen e nje plani financiar - shpjegojë perpilimin e nje plani financiar - shpjegoje cilet faktore e perbejne nje plan financiar - interpretoj menyren e organizimit financiar - cilat instrumente perdoren per hartimin e planit financiar b)Temat e kapitullit

1. Kuptimi,detyrat dhe permbajtja e funksionit financiar 2. Maredheniet ne mes funksionit financiar dhe funksioneve tjera ne ndermarrje 3. Pranimet e funksionit financiar 4. Format organizuese te sherbimit financiar 5. Punetoret financiar 6. Instrumentet organizuese ne afarizmin financiar

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - motivojë nxënësit duke përdorur shembuj praktik; - angazhojë nxënësit në grupe per te bere projekte te vogla biznesore;

77

- motivoje nxenesit te imagjinojne projekte te ndryshme; - punojne nxenesit ne grupe rreth projekteve - nxisë nxënësit nëpërmjet pyetje-përgjigjeve; d) Kushtet për realizimin e kapitulli - kabinete me paisje ; - projektori me transparent; Kapitulli 2. Financimi i afarizmit në ndërmarrje 8 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundimin e kapitullit nxënësi duhet të : - shpjegojë ndikimin e parimeve ne financim; - shpjegoje rolin e vetefinancimit; - shpjegoje ndikimin e vetefinancimit ne hartimet e projekteve; - demostroje ndikimin e investimeve te huaja,te metat dhe perparesit e saje; - demostroje ndikimin e investimeve specifike,rolin dhe rendersit e saje; - shpjegoj ndikimet pozitive te ndihmave financiare; - të demonstrjë për mënyrën e dhënjes së ketyre ndihmave; b)Temat e kapitullit - Parimet ne financim - Vetefinancimi - Vetefinancimi me mjete te huaja - Financimi me mjetet e bashkuara - Financimi me mjete nga personat e huaj - Financimi specifik (kliringu,faktoringu) - Ndihmat financiare

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - motivojë nxënësit duke demostruar shembuj praktik; - angazhojë nxënësit në projekte te ndryshme nëpërmjet punës në grupe; - nxisë nxënësit nëpërmjet pyetje-përgjigjeve; - angazhojë nxënësit me detyra të shtëpisë në realizimin e projekteve te ndryshme;

IV. d) Kushtet për realizimin e kapitullit - kabinete me paisje ; - projektori me transparent;

Kapitulli 3. Afarizmi me para 6 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundimin e kapitullit nxënësi duhet të : - interpretojë formën e organizimit të pagesave në vend; - shpjegojë mjetet që përdoren për llogari; - shpjegojë mënyren e përdorimit të pagesave të gatshme; - shpjegojë mënyren e përdorimit te pagesave te pagatshme;

78

- shpjegojë instrumentet që përdoren për sigurimin e transfereve të ndryshme;

b)Temat e kapitullit - Organizimi i pagesave në vend - Mjetet e ndermarrjes në llogari - Pagesat e gatshme - Pagesat e pagatshme - Instrumentet per sigurimin e pagesave - në mes te shfrytëzuesve dhe mjeteve c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - motivojë nxënësit duke demostruar shembuj praktik; - angazhojë nxënësit në projekte te ndryshme rreth instrumenteve te pagesave, nëpërmjet punës në grupe; - nxisë nxënësit nëpërmjet pyetje-përgjigjeve; - angazhojë nxënësit me detyra të shtëpisë në realizimin e projekteve te ndryshme;

V d) Kushtet për realizimin e kapitulli

- kabinete me paisje ; - projektori me transparent;

Kapitulli 4. Letrat me vlerë 6 orë a) Qëllimet e kapitullit

Në përfundimin e kapitullit nxënësi duhet të : - demonstrojë rendesine e letrave me vlerë; - shpjegojë organizimin e burzave të parave; - shpjegojë menyren e organizimit të tregjeve të parave dhe kapitaleve; b)Temat e kapitullit - Afarizmi i letrave - Burzat e parave,tregu i parave dhe kapitalit - Organizimi i tregut te letrave me vlere c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - motivojë nxënësit duke demostruar shembuj praktik; - angazhojë nxënësit në projekte te ndryshme nëpërmjet punës në grupe; - nxisë nxënësit nëpërmjet pyetje-përgjigjeve; - angazhojë nxënësit me detyra të shtëpisë në realizimin e projekteve te ndryshme;

VI d) Kushtet për realizimin e kapitulli


Kapitulli 5. Kontrolli financiar i afarizmit ne ndërmarrje 7 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundimin e kapitullit nxënësi duhet të :

79

- shpjegojë rëndësinë e kontrollit në afarizmin e ndërmarrjes; - demonstrjë kontollin e mbrendshëm ne ndermarrje; - demonstrjë kontollin e jashtem ne ndermarrje - shpjegojë rolin e sektorëve në ndermarrje rreth kontrollit te afarizmit; - demonstrojë cilat mjete llogaritën si inventarizim në ndërmarrje; b)Temat e kapitullit - Kuptimi i kontrollit në afarizëm - Kontrolli intern (i mbrendshëm) në ndërmarrje - Kontabiliteti si organ i kontrollit te mbrendshëm në ndërmarrje - Inventarizimi dhe rëndësia e tij - Kontrolli i jashtëm financiar në ndërmarrje

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - motivojë nxënësit duke demostruar shembuj praktik; - angazhojë nxënësit në hartimin e projekteve te ndryshme rreth kontrollit. nëpërmjet punës në grupe; - nxisë nxënësit nëpërmjet pyetje-përgjigjeve; - angazhojë nxënësit me detyra të shtëpisë në realizimin e projekteve te ndryshme;

VII d) Kushtet për realizimin e kapitulli


Literatura:

Prof.Mehrije Hoti, Afarizmi financiar ne ndermarrje,

Pejë 2000

80

Modulet e praktikës profesionale

Kl. 11 ARSIMI PROFESIONAL

Programi 2008

PT-së

81


“Funksioni i një rrjeti të ri optik” Lëmi: Komunikacion Profili: PT-së, Niveli: I Klasa: 11

__________________________________________________________________________________________ Numri i modulit 13 __________________________________________________________________________________________ Qëllimi i modulit Një modul praktik që pais nxënësit me aftësi praktike për të shfrytëzuar Mundësitë dhe kapacitetet e një rrjeti të ri optik. __________________________________________________________________________________________Kohëzgjatja e 7 kredi ( 42 orë ) modulit __________________________________________________________________________________________Rezultatet e të RM 1 Nxënësi identifikon rrjetin e ri optik dhe karakteristikat e tijë. Mësuarit (RM) Përmbajtja: përmbajtja -Përrzgjedhja e hartave ortofoto -Identifiki i rrjetit të ri optik. -Zgjedhja e dokumentacionit teknik gjegjës -Identifikimi i kapacitetit të rrjetit -Identifikimi i llojit të kabllos optike. -Përzgjedhja e dokumentacionit për matje __________________________________________________________________________________________ RM 2 Nxënësi jep shitje përmes rrjetit të ri optik. Përmbajtja: - Përzgjedh rregulloren kompanisë për shërbime. - Përzgjedh rregulloren e qmimeve. - Identifikon kërkesën e klientit. - Identifikon shërbimin që kërkon klienti. - E konstaton mundësinë teknike. - E njofton klientin me mundësitë teknike. - Pranon përgjigjen e klientit në përzgjedhjen e shërbimit. - E fton klientin për nënshkrimin e marveshjes. ___________________________________________________________________________ RM 3 Nxënësi e realizon përdorimin e rrjetit optik. Përmbajtja: -Përzgjedh dokumentin e marveshjes-kontratës. -Përzgjedh paisjet e nevojshme për kyqje. -Identifikon objektin e klientit. -Teston rrjetin optik. -Vendos paisjet telekomunikuese. -Teston paisjet telekomunikuese. -Udhëzon klientin për përdorim.

82

-Bën prnim dorzimin. -Dorzon dokumentacionin në data base. -Njofton shërbimin për faturim. __________________________________________________________________________________________ Procedurat e Realizimi i pranueshëm i modulit do të konsiderohet arritja e knaqshme Vlerësimit kënaqshme e të gjithë kritereve të realizimit të specifikuara për çdo Rezultat të të mësuarit. Më poshtë jepen shkurtimet që do të përdoren: RM rezultatet e të mësuarit IV instrumentet e vlerësimit KR kriteret e realizimit _________________________________________________________________________________________ RM 1 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë - kontrolli: ___________________________________________________________________________ KR Nxënësi duhet të : -Përrzgjedhjë hartat e duhura dhe korrekte. -Përcaktojë sakt rrjeti e ri optik. -Zgjedhjë dokumentacionin korekt teknik . -Bëjë identifikimin e kapacitetit të rrjetit. -Identifikojë korrekt llojin e kabllos optike. -Përzgjedhë dokumentacionin e duhur. __________________________________________________________________________________________ RM 2 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë - kontrolli: ___________________________________________________________________________ KR Nxënësi duhet të: - Përzgjedhë rregulloren korekte për shërbime. - Përzgjedhë rregulloren e qmimeve. - Identifikon kërkesën e caktuar të klientit. - Identifikon shërbimin e duhur që kërkon klienti. - Të konstatojë mundësinë teknike të realizimit. - Të njofton klientin me mundësitë teknike. - Pranon përgjigjen e klientit për ofertën e shërbimit. - Të fton klientin për nënshkrimin e marveshjes. __________________________________________________________________________________________ RM 3 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë - kontrolli: __________________________________________________________________________________________ KR Nxënësi duhet të: -Përzgjedhë dokumentin e duhur të marveshjes-kontratës. -Përzgjedhë paisjet e duhura për kyqje. -Identifikon objektin duhur të klientit. -Të teston korrekt rrjetin optik. -Të vendos paisjet e duhura telekomunikuese. -Të teston paisjet telekomunikuese. -Të udhëzojë klientin në përdorimin e doracakut. -Bërë panim dorzimin e shërbimit. -Bërë përcjelljen e të dhënave në data base. -Njoftojë shërbimin e duhur për faturim. _________________________________________________________________________________________ Metodat e të -Trajtimi i këtij moduli duhet të bëhet në objektet Telekomunikuese mësuarit të si dhe në ambientin përgjat së cilit shtrihet rrjeti optik.

83

Rekomanduara -Gjatë trajtimit të modulit, mësuesi i praktikës duhet të prktkojë sa më shumë të jetë e mundur,demonstrimet e shërbimeve për parapagues dhe elementet përcjellëse të rrjetit. - Duhet të përdorë sa më shumë harta ortofoto,në mënyrë që të ambientohet për identifikimin sa më të shpejtë të objekteve. -Nxënësi duhet të angazhohet sa më shumë në diskutime në lidhje me kërkesat e klientëve. -Mësuesi i praktikës duhet të mbikqyrë respektimin e rregullave të punës dhe kodin e mirësjelljes korrekte ndaj klientit, ruajtjes së mjedisit dhe përdorimin korekt të veglave dhe paisjeve. -Gjat vlerësimit të nxënësve,duhet sinuar demonstrimi praktik i njohurive dhe koncepteve të fituara. _________________________________________________________________________________________ Baza materiale Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshmetë e domosdoshme të sigurohet kompania e cila jep shërbime përmes rrjetave me medium optik dhe kushtet tjera të më poshme: -Vegalat e punës për rrjeta optike. -Paisjet telekomunikuese. -Hartat ortofoto. -Dokumentacionin e nevojshëm teknik. -Rregullore pune. -Dokumentacion ndihmës dhe me forma tjera të realizuara më heret. __________________________________________________________________________________________

84


“ Përdorimi Rrjetit IP ”

Lëmi: Komunikacion Profili: PT-së, Niveli: I Klasa: 11 __________________________________________________________________________________________ Numri i modulit 14 __________________________________________________________________________________________ Qëllimi i modulit Një modul praktik që pais nxënësit me aftësi praktike për të shfrytëzuar Mundësitë dhe kapacitetet e një rrjeti përmes IP parametrave. ___________________________________________________________________________Kohëzgjatja e 7 kredi ( 42 orë ) modulit _________________________________________________________________________________________Rezultatet e të RM 1 Nxënësi terminon konekcionin me IP parametra.. Mësuarit (RM) Përmbajtja: përmbajtja - Përzgjedhja e veglave dhe paisjeve të punës. - Përzgjedhja e portit për konektim. - Kontrolli i kualitetit të linjës nga data base. - Verifikimi i llojit të shërbimit të kërkuar. - Vendosja e parametrave IP. - Vendosja TCP. - Testimi i sinjalit. _____________________ RM 2 Nxënësi lidhë sistemin e kamerave vëzhguese

_____________________________________________________________________

Përmbajtja: - Përzgjedhja e kamerave adekuate. - Përzgjedhja e veglave dhe paisjeve të punës. - Perzgjedhë skemën e vendosjes. - Vendosja dhe përforcimi i kamerave. - Përzgjedhja e veglave dhe paisjeve të punës. - Vendosja dhe përforcimi i kabllos në kamerë. - Vendosja në njisinë e furnizimit. - Vendosja e furnizimit rezervë. - Testimi në punë i kamerave. - Rregullimi i këndit të mbulimit. ________________________________________________________________________________ RM 3 Nxënësi lidhë sistemin Televiziv Përmbajtja:

-Përzgjedhë CCTV (Closet Cirkuit TV Sistem). - Përzgjedhja e veglave dhe paisjeve të punës. - Përzgjedhja e portit për konektim. - Kontrolli i kualitetit të linjës nga data base.

-Testimi i sinjalit TV. - Regjistrimi në data base.

85

__________________________________________________________________________________________ Procedurat e Realizimi i pranueshëm i modulit do të konsiderohet arritja e knaqshme Vlerësimit kënaqshme e të gjithë kritereve të realizimit të specifikuara për çdo Rezultat të të mësuarit. Më poshtë jepen shkurtimet që do të përdoren: RM rezultatet e të mësuarit IV instrumentet e vlerësimit KR kriteret e realizimit __________________________________________________________________________________ RM 1 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë - kontrolli: __________________________________________________________________________________________ KR Nxënësi duhet të : - Përzgjedhjë veglat korekte korrekte. - Përzgjedhjë portet korrekte. - Kontrollojë kualitetin e linjës . - Vendos parametrat IP. - Vendos TCP. - Testion sinjalin. __________________________________________________________________________________________ RM 2 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë - kontrolli: __________________________________________________________________________________________ KR Nxënësi duhet të: - Përzgjedhja e kamerave adekuate. - Përzgjedhjë e veglave dhe paisjeve të punës. - Perzgjedhë skemën e vendosjes. - Vendosë dhe përforcon kamerat. - Përzgjedh veglat dhe paisjet e punës. - Vendos dhe përforcon kabllon e kamerave. - Vendos njisinë e furnizimit. - Vendos furnizimin rezervë. - Teston punën e kamerave. - Rregullon këndin e mbulimit. ________________________________________________________________________________ RM 3 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë - kontrolli: __________________________________________________________________________________________ KR Nxënësi duhet të:

- Përzgjedhë CCTV (Closet Cirkuit TV Sistem). - Përzgjedhjë veglat dhe paisjet e punës. - Përzgjedhj portin për konektim. - Kontrollon kualitetin e linjës nga data base.

- Testion sinjalin TV. - Regjistrojë në data base.

_________________________________________________________________________________________ Metodat e të -Trajtimi i këtij moduli duhet të bëhet në objektet Telekomunikuese mësuarit të si dhe në ambientin përgjat së cilit shtrihet rrjeti LAN dhe ËAN. Rekomanduara -Gjatë trajtimit të modulit, mësuesi i praktikës duhet të praktikojë sa

86

më shumë të jetë e mundur,demonstrimet e shërbimeve për parapagues dhe elementet përcjellëse të rrjetit. - Duhet të përdorë sa më shumë shembuj,në mënyrë që të ambientohet për identifikimin sa më të shpejtë të objekteve. - Nxënësi duhet të angazhohet sa më shumë në diskutime në lidhje me kërkesat e klientëve. -Mësuesi i praktikës duhet të mbikqyrë respektimin e rregullave të punës dhe kodin e mirësjelljes korrekte ndaj klientit, ruajtjes së mjedisit dhe përdorimin korekt të veglave dhe paisjeve. -Gjat vlerësimit të nxënësve,duhet sinuar demonstrimi praktik i njohurive dhe koncepteve të fituara. ___________________________________________________________________________________ Baza materiale Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të e domosdoshme të sigurohet kompania e cila jep shërbime përmes rrjetave IP dhe kushtet tjera të më poshme: - Vegalat e punës për rrjeta IP. - Paisjet telekomunikuese. - Interfejs për TV provajser të ndryshëm. - Dokumentacionin e nevojshëm teknik. - Rregullore pune. - Dokumentacion ndihmës dhe me forma tjera të realizuara më heret. __________________________________________________________________________________________

87


“Shfytëzimi i telefonisë mobile dhe wireles” Lëmi: Komunikacion Profili: PT-së, Niveli: I Klasa: 11 __________________________________________________________________________________________ Numri i modulit 1 __________________________________________________________________________________________ Qëllimi i modulit Një modul praktik që pais nxënësit me aftësi praktike për të shfrytëzuar Mundësitë dhe kapacitetet e një rrjeti të telefonisë mobile dhe ëireles. __________________________________________________________________________________________Kohëzgjatja e 7 kredi ( 42 orë ) modulit __________________________________________________________________________________________Rezultatet e të RM 1 Nxënësi njoftohet me shërbimet GPRS dhe MMS. Mësuarit (RM) Përmbajtja: përmbajtja - Përzgjedhja e shërbimit teknik. - Përzgjedhja e rregullores përkatëse. - Zgjedhja e dokumentacionit teknik gjegjës - Kontrolli i shërbimit teknik. - Identifikimi i kapaciteteve shërbyese. - Përzgjedhja e çmimorës. ___________________________________________________________________________ RM 2 Nxënësi identifikon shërbimin Roaming. Përmbajtja: - Përzgjedhë rregulloren kompanisë për shërbime. - Përzgjedhë rregulloren e qmimeve. - Identifikon kërkesën e klientit. - Identifikon shërbimin që kërkon klienti. - E konstaton mundësinë teknike. - E njofton klientin me mundësitë teknike. - Pranon përgjigjen e klientit në përzgjedhjen e shërbimit. - E fton klientin për nënshkrimin e marveshjes. ___________________________________________________________________________ RM 3 Nxënësi identifikon shërbimin Post-Paid& Pre-Paid. Përmbajtja: - Përzgjedh dokumentin e marveshjes-kontratës. - Përzgjedh paisjet e nevojshme për kyqje. - Identifikon shërbimin që kërkon klienti. - E konstaton mundësinë teknike. - E njofton klientin me mundësitë teknike. - Pranon përgjigjen e klientit në përzgjedhjen e shërbimit. - E fton klientin për nënshkrimin e marveshjes. __________________________________________________________________________________________

88

Procedurat e Realizimi i pranueshëm i modulit do të konsiderohet arritja e knaqshme Vlerësimit e të gjithë kritereve të realizimit të specifikuara për çdo Rezultat të të mësuarit. Më poshtë jepen shkurtimet që do të përdoren: RM rezultatet e të mësuarit IV instrumentet e vlerësimit KR kriteret e realizimit _________________________________________________________________________________________ RM 1 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë - kontrolli: ___________________________________________________________________________ KR Nxënësi duhet të : - Përzgjedhë shërbimet GPRS dhe MMS. - Përcaktojë sakt kërkesat e shfrytëzuesit. - Zgjedhjë dokumentacionin korekt teknik . - Bëjë identifikimin e kapacitetit të rrjetit. - Identifikojë korrekt llojin e shërbimit. - Përzgjedhë kërkesat e duhura. __________________________________________________________________________________________ RM 2 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë - kontrolli: __________________________________________________________________________________________ KR Nxënësi duhet të: - Përzgjedhë shërbimin Roaming. - Përzgjedhë rregulloren e qmimeve. - Identifikon kërkesën e caktuar të klientit. - Identifikon shërbimin e duhur që kërkon klienti. - Të konstatojë mundësinë teknike të realizimit. - Të njofton klientin me mundësitë teknike. - Pranon përgjigjen e klientit për ofertën e shërbimit. - Të fton klientin për nënshkrimin e marveshjes. __________________________________________________________________________________________ RM 3 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë - kontrolli: __________________________________________________________________________________________ KR Nxënësi duhet të: - Përzgjedhë shërbimin Postë Paid& Pri Paid. - Përzgjedhë paisjet e duhura për kyqje. - Identifikon numrin duhur të klientit. - Të teston korrekt shërbimin. - Të udhëzojë klientin në përdorimin e shërbimit. - Bërë panim dorzimin e shërbimit. - Bërë përcjelljen e të dhënave në data base. - Njoftojë shërbimin e duhur për faturim. _________________________________________________________________________________________ Metodat e të -Trajtimi i këtij moduli duhet të bëhet në objektet e post Telekomit mësuarit të Rekomanduara -Gjatë trajtimit të modulit, mësuesi i praktikës duhet të prktkojë sa më shumë të jetë e mundur,demonstrimet e shërbimeve për parapagues. -Nxënësi duhet të angazhohet sa më shumë në diskutime në lidhje me kërkesat e klientëve.

89

-Mësuesi i praktikës duhet të mbikqyrë respektimin e rregullave të punës dhe kodin e mirësjelljes korrekte ndaj klientit, ruajtjes së mjedisit dhe përdorimin korekt të veglave dhe paisjeve. -Gjat vlerësimit të nxënësve,duhet sinuar demonstrimi praktik i njohurive dhe koncepteve të fituara. ___________________________________________________________________________ Baza materiale Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshmetë e domosdoshme të sigurohet kompania e cila jep shërbime përmes rrjetave me medium optik dhe kushtet tjera të më poshme: -Veglat e punës , rregullore, sofëer. -Manuel Teknik. -Rregullore pune. -Dokumentacion ndihmës dhe me forma tjera të realizuara më heret. __________________________________________________________________________________________

90


“ Bartja dhe transporti i dërgesave postare” Lëmi: Komunikacion Profili: PT-së, Niveli: I Klasa : 11 ___________________________________________________________________________ Numri i modulit 1 ___________________________________________________________________________ Qëllimi i modulit Një modul praktik që i pajis nxënësit me aftësi praktike për të kryer procedurat e përgatitjes së dërgesave për bartje dhe transport

nga çdo pikë ose zyre postare e pranimit deri te pika ose zyra postare e dorëzimit të dërgesave.

___________________________________________________________________________ Kohëzgjatja e 6 kredite (36 orë) Modulit ___________________________________________________________________________ Rezultatet e të RM 1 Nxënësi është i aftë të dalloje mjetet themelore me të Mësuarit ((RM) cilat bëhët bartja dhe transportimi i dërgesave postare dhe përmbajtja Përmbajtja

-Bartja dhe transporti i dërgesave me mjete ajrore(aeroplan), -Bartja dhe transporti i dërgesave me mjeteve hekurudhore, -Bartja dhe transporti i dërgesave me automjete transportuese

___________________________________________________________________________ RM2 Nxënësi është i aftë të kryej punët që kanë të bëjnë me bartjen dhe transportin e dërgesave me mjete hekurudhore dhe automjete transportuese, Përmbajtja: -Vagonët postar, - Transportuesit e rëndë, - autobusët, - veturat e posaçme, - veturat levzëse(ambulant), - Motoçikletat, - Biçikletat, - Karrocat elektrike,me akumulator dhe motor, - Karrocat shtytëse, __________________________________________________________________________ Procedurat e Realizimi i pranueshëm i modulit do të konsiderohet Vlerësimit arritja e kënaqshme e të gjithë kritereve të realizimit të specifikuara për çdo rezultat të mësuarit. RM Rezultatet të mësurit IV Instrumentet e vlerësimit KR Kriteret e realizimit ___________________________________________________________________________ RM 1 IV Vëzhgimi i demonstrimit të nxënësit me listë-kontrolli: ___________________________________________________________________________

91

KR Nxënësi duhet: - të shohë në praktik dhe të dalloj mjetet ajrore për bartjen dhe - transportin e dërgesave postare me mjete të ndryshme, - të shohë në praktik dhe njohë mjetet për bartjen dhe transportin e - dërgesave me mjete hekurudhore, - të njohë në praktikë dhe realizoj bartjen dhe transportin e dërgesave me automjete transportuese. ___________________________________________________________________________ RM 2 IV Vëzhgimi i demonstrimit të nxënësit me listë-kontrolli: ___________________________________________________________________________ KR Nxënësi duhet:

- të kryej bartjen e dërgesave me vagonë postar, - të kryej bartjen e dërgesave me autobusë, - të kryej bartjen dhe transportin e dërgesave me vetura të posaçme dhe

vetura lëvizëse, - të kryej bartjen dhe transportin e dërgesave me motoçikletë, - të kryej bartjen dhe transportin e dërgesave me biçikletë, - të kryej bartjen dhe transportin e dërgesave me karroca

elektrike,akumulator dhe motorë, - të kryej bartjen dhe transportin e dërgesave me karroca shtytëse,

___________________________________________________________________________ Metodat e të - Ky modul duhet të trajtohet në klasë dhe qendra postare ku mësuarit të bëhet transporti dhe bartja e dërgesae postare.Rekomandohet rekomanduara që të organizohen vizita dhe praktikë profesionale në objekte ku kryhet përpunimi,batja dhe transporti i dërgesave postare. - Mësimdhënësi duhet të përdorë sa më shumë të jetë e mundur demonstrimet konkrete për praktikat e bartjes dhe transportit dërgesave postare (duke aplikuar metodën 4 shkallës). - Nxënësit duhet të angazhohen në punë konkrete për të treguar aftësitë e fituara. - - Gjatë vlerësimit të nxënësve, të zbatohet demonstrimi praktik i

aftësive të fituara në klasë dhe objekte ku kryhen përpunimet e dërgesave postare,përkatësisht bartja dhe transporti i tyre. ___________________________________________________________________________ Baza materiale Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të edomosdoshme sigurohen mjediset,veglat,pajisjet, dhe materialet e mëposhtme: -Klasa për mësim kabineti, -Mjedise pune për pranimin e dërgesave postare, -Qendra Transite postare dhe zyra të ndryshme në të cilat behet perpunimi i dërgesave postare,bartja dhe transporti i dërgesave, -Stacioni hekurudhor, etj.

92


“Arritja e dërgesave postare”

Lëmi: Komunikacion Profili: PT-së, Niveli: I Klasa: 11 ___________________________________________________________________________ Numri i modulit 2 ___________________________________________________________________________ Qëllimi i modulit Një modul praktik që i pajis nënësit me aftësi praktike për të kryher përpunimin e dërgesave të arritura në postat e destinimit,përkatësisht pranimin e thasëve me dërgesa,hapjen,përpunimin e pakove,përpilimin e procesverbaleve si dhe punë tjera të cilat kanë të bëjnë me parapërgatitjen e dërgesave për dorëzim dhe shpërndarje.

Kohëzgjatja e 3 kredite (18 orë) Modulit ___________________________________________________________________________

Rezultatet e të RM 1 Nxënësi është i aftë të kryej të gjitha procedurat me mësuarit(RM) dërgesat e arritura në postën e destinacionit.

Dhe përmbajtja Përmbajtja: -Pranimi i thasëve të arritur nga komunikacioni i brendshëm, - Pranimi i thasëve të arritur nga komunikacionit ndërkombëtar, -Hapja e thasëve të arritur nga transporti i brendshëm, - Hapja e thasëve të arritur nga transporti i brendshëm, - Përpilimi i procesverbalit gjatë hapjes së thasëve, - Procesi i orientimit të thasëve të orientuar gabimisht, RM 2 Nxënësi është i aftë të kryej të gjitha

procedurat me pakot e aritura në postën e destinacionit. Përmbajtja:

- Pranimi i pakove të arritura nga komunikacioni i brendshëm, - Pranimi i pakove të arritura nga komunikacioni ndërkombëtar, - Përbërja e procesverbalit për pakot e orientuara gabimisht, - Ripaketimi i pakove të dëmtuara gjatë transportit,

___________________________________________________________________________ Procedurat e realizimi i pranueshëm i modulit do të konsiderohet arritja e vlerlerësimit knaqshme te gjithë kritereve të realizimit të specifikuara për çdo rezultat të mësuarit.

Më poshtë jepen shkurtimet që do të përdoren: RM Rezultatet e të mësuarit IV Instrumentet e vlerësimit KR Kriteret e realizimit

93

_ ____________________________________________________________________________ RM 1 IV Vëzhgimi i demonstrimit të nxënësit me listë-kontrolli: _____________________________________________________________________________ KR Nxënësi duhet të:

- të kryej me sukses pranimin dhe ërpunimin e thasëve të arritur nga komunikacioni i brendshëm,

- të kryej me sukses pranimin dhe përpunimin e thasëve të arritur nga komunikacioni ndërkombëtar,

- të kryej hapjen e thasëve të arritur nga komunikacioni ndërkombëtar dhe ai brendshëm,

- të bëjë përpilimin e procesverbalt, - të bëjë riorientimin e thasëve të orientuar gabimisht.

___________________________________________________________________________ RM 2 IV Vëzhgimi i demonstrimit të nxënësit me listë-kontrolli: ___________________________________________________________________________ KR Nxënësi duhet te:

- t ë kryej pranimin e pakove të arritura nga komunikacioni ndërkombëtar,

- të kryej pranimin e pakove të arritura nga komunikacioni i brendshëm,

- të bëjë procesverbalin për pakot e orientuara gabimisht, - të bëjë ripaketimin e pakos,

___________________________________________________________________________ - Ky modul duhet të trajtohet në kasë dhe Qendrën Tranzite

Metodat e te Postare ku bëhet arritja e dërgesave postare nga mesuarit te komunikacioni i brendshëm dhe ndërkombëtar. rekomanduara Rekomandohet që të organizohen vizita dhe praktikë profesionale në objekte ku kryhet vizita dhe praktikë profesionale në objekte ku kryhet punët me dërgesat postare të arritura.

- Mesuesi duhet të përdorë sa më shumë të jetë e mundur demonstrimet konkrete për praktikat e dërgesave të arritura dhe punët që lidhen në këtë fazë.(duke aplikuar mëtodën 4 shkallës).

- Nxënësit duhet të angazohen në punë konkrete për të treguar aftësitë e fituara,

- Gjatë vlerësimit të nxnësve, të zbatohet demonstrimi praktik i aftësive të fituara në klaë dhe objekte ku kryhen punët me dërgesat e arriturat dhe përpunimin e tyre. ___________________________________________________________________________

Baza materiale Për relizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të e domosdoshme sigurohen materialet e mëposhtme: mjediset,veglat,pajisjet,dhe materialet e mëposhtme: -Klasa për mësim kabinetik

-Vizitë Qendrës Transite postare dhe pikave në të cilat kryhen punët me dërgest e arritura, -Mjedise pune për dërgesat postare të arritura. ___________________________________________________________________________

94


“Përgatitja e dërgesave postare për dorëzim dhe shpërndarje”

Lëmi: Komunikacion Profili: PT-së Niveli: I Klasa: 11 ___________________________________________________________________________ Numri i modulit 3 ___________________________________________________________________________ Qellimi i modulit Një modul praktik që i pais nxënësit me aftësi praktike për të

Kryejr procedurat e përpunimit të dërgesave postare në postën e destinimit për dorëzim dhe shpërndarje.

___________________________________________________________________________ Kohëzgjatja e modulit 6 kredite (36 orë) ___________________________________________________________________________ Rezultatet e të RM 1 Nxënësi është i aftë të kryej të gjitha punët Mësuarit (RM) që lidhen me përpunimin,përgatitjen e dërgesave të

dhe permbajtja regjistruara për dorëzim dhe shpërndarje,përkatëisht mjetet e nevojshme për dorëzim dhe shpërndarje të dërgesave,

Përmbajtja: - Mënyra dhe format e dorëzimit të dërgesave postare - Mjetet për dorëzimin e dërgesave postare, - Përgatitja e dërgesave postare për dorëzim, - Sistemi i përgatitjes së dërgesave postare për dorëzim përmes fahut postar (paretkave) - Përgatitja e letër dërgesave të thjeshta për dorëzim dhe shpërndarje, - Dorëzimi i dërgesave postare përmes postierit dhe llogaritja me postierin pas kthimit nga shpërndarja,

- Kontrollimi dhe vulosja e letër dërgesave të thjeshta,

___________________________________________________________________________ RM 2 Nxnënësi është i aftë të kryej të gjitha punët lidhur me përgaditjen e dërgesave të regjistruara për dorëzim dhe shpërndarje. Përmbajtja: -Përgatitja e dërgesave të regjistruara për dorëzim dhe shpërndarje, -Përgatitja e letrës së porositur për dorëzim, -Përgatitja e letrës së porositur për dorëzim, -Përgatitja e letrës me vlerë për dorëzim, -Dorëzimi i dërgesave me kundërpagesë, -Dorëzimi i dërgesave në lokalet e postës, -Dorëzimi i dërgesave post restant, -Dorëzimi i dërgesave për të cilat është lënë raporti mbi arritjen e dërgesës,

95

-Dorëzimi i shtypshkrimeve që përmbajnë gazeta dhe revista, ___________________________________________________________________________ Realizimi i pranushëm i modulit do të konsiderohet Arritja

Procedurat e e kënaqshme të gjithë kritereve të realizimit të specifikuara vlerësimit për çdo rezultat të mësuarit.

Më poshtë jepen shkurtimet që do të përodren: RM Rezultatet e të mësuarit IV Instrumetet e vlerësimit KR Kriteret e realizimit ___________________________________________________________________________ RM 1 IV Vëzhgimi i demonstrimit të nxënësit me listë-kontrolli: ___________________________________________________________________________ KR Nxënësi duhet: - të kryej me sukses pranimin dhe përpunimin e thasëve të arritur nga komunikacioni ndërkombëtar, -të kryeh me sukses pranimin dhe përpunimin e thasëve të arritur nga komunikacioni i brendshëm, -të kryej hapjen e thasëve të arritur nga komunikacioni ndërkombëtar dhe ai brendshëm, -të bëjë përpilimin e procesverbalit, -të bëjë riorientimin e thasëve të orientuar gabimisht. ___________________________________________________________________________ RM 2 IV Vëshgim me listë kontrolli ___________________________________________________________________________ KR Nxënësi duhet: -të kryej pranimin e pakove të arritura nga komuniakcioni ndërkombëtar, -të kryej pranimin e pakove të arritura nga komunikacioni i brendshëm, -të bëjë procesverbalin për pakot e orientuara gabimisht, -të bëjë ripaketimin e pakos, ___________________________________________________________________________ Metodat e të - Ky modul duhet të trajtohet në klasë dhe Qendren Mësuarit të Postare ku bëhet arritja e dërgesave postare nga Rekomanduara komunikacioni i brendshëm dhe ndërkombëtar. Rekomandohet që të organizohen vizita dhe praktikë profesionale në objekte ku kryhet punët me dërgesat postare të arritura. -Mësuesi duhet të përdorë sa më shumë të jetë e mundur demonstrimet konkrete për praktikat e dërgesave të arritura dhe punët që lidhen në këtë fazë. (duke aplikuar metodën 4 shkallës). -Nxënësit duhet të angazohen në punë konkrete për të trguar aftësitë e fituara. -Gjatë vlerësimit të nxënësve, të zbatohet demonstrimi praktik i aftësive të fituara në klasë dhe objekte ku kryhen punët me dërgesat e arriturat dhe përpunimin e tyre. ___________________________________________________________________________ Baza materiale Për realizimi si duhet të modulit është e

e domosdoshme domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat,pajisjet, dhe materialet e mëposhtme:

96

- Klasa për mësim kabinetik, - Punë praktike në Qendrës Transite postare dhe zyrave në të cilat bëhet dorëzimi i dërgesave të arritura. -Mjedise pune për të cilat duhet të dorëzohen dërgesat postare, ___________________________________________________________________________

97


“Themelimi i marrëdhënies me parapagues” Lëmi: PT-së Profili: PT-së Shkolla: I Klasa : 11 ___________________________________________________________________________ Numri i modulit 15 ___________________________________________________________________________ Qëllimi i modulit: Një modul që aftëson nxënësit për të përgaditur

dokumentacionin lidhjes së kontratës me parapagues ___________________________________________________________________________ Rezultatet e të RM1 Nxënësi tubon rregulloret e dokumentacionin dhe mësuarit (RM) formularët. Dhe permbajtja Përmbajtja:

- Përzgjedhja e rregullorës përkatëse - Identifikimi i parapaguesit - Lidhja e kontratës - Plotëson formularët - Regjistron në databazë.

___________________________________________________________________________ RM 2 Nxenësi regjistron shërbimet e kerkukara nga parapaguesi

Përmbajtja: - vendosë sherbimet e posaqme - kontrollon se a ka aqenë parapagues i mëposhtë, - vendos në dispozicio regjistrimin automatik e gjitha

thirrjeve në arritje dhe në shkuarje, - Tansferon dhe çmonton linjen telefonike të parapaguesit. - Ndryshon emitimin e parapaguesit - Poceson proçesverbalin e linjes telefonike.

_________________________________________________________________________ RM3 Nxenësi ekzektuon pagesen e fatures telefonike të parpaguesit.

- Përcatkon numrin e impulsave në centralin telefonik, - Llogaritja dhe kthimi i shenimeve të paguara, - Përzgjedhë telefonat zyrtar dhe lidhjet telefonike zyrtare. - Procesimi për zbrazjen e kasetave të kabinave telefonike.

__________________________________________________________________________ Procedurat e Realzimi i pranishëm i modulit do të konsiderohet artitja e

Vlerësimit knaqshme e të gjith kritereve të realizimit të specifikuara për çdo rezultat të mësuarit. RM – Rezultatet e të mësuarit IV - Instrumentet e vlerësimit KR – Kriteret e vlersimit ___________________________________________________________________________ RM 1 IV Vezhgimi i demonstrimit të nxënësi më listë -kontrollit.

98

___________________________________________________________________________ KR Nxnënësi duhet:

- Të përzgjedhë formularet adekuat - Përzgjedhë kerkesat e parapaguesit - Të bëjë lidhjen e kontratës - Bëjë futjen e të dhënave në databazë

_________________________________________________________________________ RM 2 IV Vezhgimi i demonstrimit të nxnësit me listë -kontrolli. __________________________________________________________________________ KR Nxënësi duhet:

- Vendos sherbimet e posaqme - Kontrolloi të dhënat e mëhershme - Vendos në dispozicion regjistrimin automatik të thirrjeve në

ardhje dhe shkuarje, - Ndryshon emertimin e parapaguesit sipas kërkesës dhe bënë

proqesverbalin e linjes telefonike. _________________________________________________________________________ RM 3 IV Vezhgimi i nxënësit me listë kontrolli. ___________________________________________________________________________ KR Nxenësi duhet të:

- Egzekutojë faturën telefonike të parapaguesit. - Përzgjedhë listen e numir të impulseve nga centrali

telefonik, - Përzgjedhë llogaritjen dhe kthimin e shumave të paguara, - Përzgjedhë kontat për zbrazje - Përzgjedhë telefonat zyrtar tëlidhjet telefonike zyrtare,

___________________________________________________________________________ Metodat e të Trajtimi i këtijë moduli duhet të bëhet në objekte mësuarit të rekomanduara postare dhe ambiente ku gjenden kutijat telefonike.

- Gjatë trajtimit të këtijë moduli mësuesi i praktikës duhet të përndanë sa më shumë që të jetë e mundur dhe demonstrimet konkretë të zbrazjes së kutive,plotësimit të formularëve parapagues demonstrimit të telefonave.

- Nxnësit duhen të praktikohen sa më shumë të jetë e mundur për kryerjen e veprimeve përgaditore dhe punës për themelim të marrëdhënies parapaguese,

- Nxënësi duhet të angazohen në vezhgime dhe diskutime në lidhje me qështje të ndryshme të marrëdhënieve parapaguese.

- Mësuesi i praktikës duhet të mbikqyrë respektimin e rregullorës së punës,

- Gjatë vlerësimit të nxnësve duhet të synohet demonstrimi praktik i njohirive të fituara.

__________________________________________________________________________ Baza materiale e Domosdoshme.

99

Për realizimin si thuhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjediset mohimet,veglat,instrumntet dhe materialet e mëprashme. - Punëtori për shërbime postare - Vegla pune,formular Kompjuter etj. - Kutia postare, - Kutia për zbrazje - Proqesverbale - Automjete transporti.

100

PËRSHKRUESI I MODULIT TË PRAKTIKËS PROFESIONALE “Filatelia dhe Pullat postare”

Lëmi: Komunikacionit Prifli: PT-së Shkalla: I Klasa: 11 __________________________________________________________________________ Numri i modulit: 11 ___________________________________________________________________________ Qëllimi i Modulit Një modul që aftëson nxenësit për të kryer punë në sherbimin

me pulla postare dhe filateli. _________________________________________________________________________ Kohë zgjatja e modulit: 3 kredite (18 orë) ___________________________________________________________________________ Rezultatet e të RM 1 Nxenësi njifet me pullat postare mësuarit dhe përmbajtja Përmbajtja:

- Përzgjedhja e pullave postare - Arkivimi i pullave postare - Përzgjedhja e reformat postare - Identifikon historin e pullës postare - Dizajnon pollat postare

___________________________________________________________________________ RM 2. Nxenësi përvetëson punën në filatelin postare:

- Identifikon filatelin - Përzgjedhë filatelin e postës së Kosovës - Grumbullon dhe rendon pullast postare - Përzgjedh mjetet e domosdoshme, - Përzgjedh tematiken e pullave postare.

___________________________________________________________________________ Procedurat e Vleresimit Realizimi i pranueshëm i modulit do të konsiderohet arritja e

kënaqshme të gjithë kritereve të realizimit të specifikuara për çdo rezultat të të mësuarit.

RM Rezultatet e të mësuarit IV Instrumentet e vlerësimit KR Kriteret e realizimit ___________________________________________________________________________ RM 1 - IV Vezhgimi i demostrimit të nënësit me listë-kontrolli ___________________________________________________________________________ KR Nxenësi duhet të:

- Përzgjedhë pullat postare - Përzgjedh reformat postare të Roland Hillit, - Nxnënësi radhit pullat sipas evolucionit, - Nxnësi paraqet llojet e pullave postare

___________________________________________________________________________

101

RM 2 – IV Vezhgimi i testimit të nxnësit me listë-kontrollit. ___________________________________________________________________________ KR Nxenësi duhet të:

- vendos në mënyrë korekte pullat postare, - Përzgjedhe në mënyrë profesionale polat për filateli, - Grumbullon material për filateli për postën e Kosovës, - Ruan dhe grumbullon pullat postare - Përdorë pincetat,thjerrzat zmadhuesit dhe matës të

performimit. - Përzgjedh tematikat për filateli - Respektoi rregullat e sigurimit teknik të ruajtjes së mjedisit

gjatë punës për filateli. _________________________________________________________________________ Metodat e të Mësuarit - Trajtimi i këtijë moduli duhet të të rekomandimit bëhët në hapsirat e postës

- Gjatë trajtimit të modulti mësuesi i praktikës duhet të përdorë sa më shumë që të jetë e mundur edhe demoonstrime konkrete, të përdorimit dhe vendosjes së pullave,

- Nxnësi duhe të praktikohet sa më shumë të jetë e mundur për krykejen e veprimeve përgaditet për filateli.

- Nxnësi duhet të angazhoehet në vezhgim dhe diskutime në lidhje me çështjet e ndryshme të punimeve me pulla postare dhe filateli.

- Mësuesi i praktikës duhet të mbikqyrë respektimin e regullave të mbrojtjes në punë,ruajtjen së mjedisit dhe mirëmbajtjes së veglave dhe paisjeve të punës.

- Gjatë vlersimit të nxnësit duhet të synohet në dmonstrimin praktik të njohur dhe koncepteve të fituara.

___________________________________________________________________________ Baza materiale e domosdoshme - Për realizimin si duhet të modulit është domosdoshme të

sigurohet mjedisi, makinat,veglat paisjet,instrumentet dhe materialet e më posht me. - Hapsira postare ku zhvillohet veprimtaria, - Vegla pune,pisje pune dhe instrumente përkatëse - Kotalogje të pullave postare - Albumet e zbrazta - Fahu për vendosjen e pullave

102

PËRSHKRUESI I MODULIT TË PRAKTIKËS PROFESIONALE “Reklamacionet dhe dëmshperblimet”

Lëmi: Komunikacionit Profili: PT-së Shkalla : I Klasa : 11 ___________________________________________________________________________ Numri i modulit: 12 __________________________________________________________________________ Qëllimi i modulit Një modul që aftëson nxnësit për të kryer punë në përpuinimin e reklamacionit e shfrytëzuësi si dhe kompenzimin material si dhe kompenzimet tjera cilat janë në dispozicion. ___________________________________________________________________________ Kohëzgjatja e modulit: 8 kredit (48 orë) ___________________________________________________________________________ Rezultatet e të RM 1 Nxënësi pranon reklamacionin nga Mësuesit (RM) dhe shfrytëzuesi hapë procedurën e reklamacionit Përmbajtja. Përmbajtja:

- Përzgjedhja e reklamacionit - Përzgjedhja e letërdërgesave të thjeshta, - Përzgjedhja e letërdërgesave gjyqësore, - Përzgjedhja për mandaposta postare, - Vendosja në librin e reklamacioneve - Ekspedimi i reklamacionit - Reklamacioni telegrafik - Reklamacioni ne postën që nuk është postë pranimi.

___________________________________________________________________________ RM 2 Nxenësi kryen reklamaciont në postën e destinimit

Përmbajtja: - Zbërthimi i reklamacionit - Libri i reklamacionit e arriturave, - Përzgjedhja e librit të reklamacioneve të arritura, - Kontrolli i dergesave të arritura, - Shenimi i të dhënave në reklamacion - Reklamacioni për dergesen me fltëkthesë, - Dërgesa me kukndërpagesë dhe e dponuar - Dërgesa e prishur - Dërgesa e riekspeduar - Dërgesa e padorëzuar, - Deklarata e marrësit të dërgesës, - Tejkalimi i afatit

___________________________________________________________________________ RM 3 Nxenësi përgaditë formen e kompenzimit.

103

Përmbajtja: - Përzgjedhja e dispozitave të përgjithshme mbi kompenzimet në

komunikacionin e brendshëm, - Realizimi i kompenzimit dhe parashikimi, - Dispozitat e përgjithshme për kompenzimet në komunikacionin

ndërkombëtar, - Procedura për realizimin e kerkesave në komunikacionin

ndërkombëtarë. ___________________________________________________________________________ Procedurat e Realizimi i pranueshëm i modulit do të Vlerësimit konsiderohet arritja e kënaqshme e të gjithë Kritereve të realizmit të specifikuara për çdo Rezultat të të mësuarit. RM Rezultatet e të mësuarit IV Instrumentet e vlerësimit KR Kriteret e realizimit ___________________________________________________________________________ RM 1 IV Vezhdimi i demonstrimit të nxënësi në listen - kontrollit. ___________________________________________________________________________ KR Nxenësi duhet të:

- Pranoi reklamacionin - Përzgjedh reklamacionet për fletëdërgesat e thjeshta - Përzgjedh reklamacionet për letrat gjyqësore, - Përzgjedh reklamacionet për mandaposta, - Vendosë librin e reklamacioneve të dërguara, - Bëjë ekspedimin e reklamacioneve - Bëjë reklamacionin telegrafik - Bëjë reklamacionin ë postën që nuk është postë pranimi,

___________________________________________________________________________ RM2 IV Vezhgimi,demonstrimit të nxnësit në listë- kontrollit ___________________________________________________________________________ Nxenësi duhet:

- Zbërthejë reklamacionin - Përzgjedh librin e reklamacioneve të arritura, - Kontrollon dërgest e arritura, - Shenon të dhënat për reklamacion - Përzbjedhë dërest me fletëkthesë, - Përzgjedhë dërgest me kundërpagesë dhe të deponuara, - Procedon dërgesat të cilat janë ende në postë,, - Merr deklaratën e marsit të dërgesës, - Konsideron tejkalimin e afatit.

___________________________________________________________________________

104

RM 3 IV Vezhgimi i demostrimit të nënësit me listë-kontrolli ___________________________________________________________________________ KR Nxenësi duhet të:

- Përzgjedh dispozitat e përgjithshme midis kompenzimit në

komunikacion të brendshëm. - Realizoj kompenzimet - Përzgjedhë dispozitat e përgjithshme për kompenzim në

komunikacionin ndërkombëtarë, - Procedoj realizimin e kerkesave në komunikacionin

ndërkombëtar, ___________________________________________________________________________ Metodat e të Trajtimi i këtij moduli duhet të bëhët në objekte mësuarit të postare osekompanit të cilat kryejnë të njejtat rekomanduara sherbime. Gjatë trajtimit të modulit mësuesi i praktikës duhet të përdor sa më shum që të jetë e mundur edhe demonstrimet konkrete të punëve që kanë të bëjnë me reklamacione të dërgesave gjyqsore dhe kundërajtëse.

- Nxënesi duhet të praktikohet sa më shumë që Është e mundur me punë për dërgesa në komunikacioninin e brendshëm dhe atë ndërkombëtar,

- Nxenësi duhet të angazhohet në vezhgime dhe diskutime në lidhe me dispozitat ligjore për reklamacionin,

- Mësuesi i praktikës duhet të mbikqyrë respektiin e rregullae në përodrimin e dispozitave ligjore.

- Gjatë vlerësimit të nxnësit duhet të synohet në demonstrimin praktik të njohurive dhe koncepteve të fituara.

___________________________________________________________________________ Baza materiale Për realizimin si duhet modulit është e e domosdoshme domosdoshme të sigurohen ambientet, veglat,formularët si dhe

materijalet e më poshtme. - Ambientet postare për sherbime postare, - Vegla pune, - Tavolina - Kompjuterin - Dispozitat ligjore, - Formular për reklamacon - Formular për damshpërblim

___________________________________________________________________________

105


“Punët bankare neutrale “

Lëmi: Komunikacion Profili: PT-së, Niveli: I Klasa: 11 ________________________________________________________________________________________ Numri i modulit 18 _________________________________________________________________________________________ Qëllimi i modulit Një modul praktik që i aftëson nxënësit në njohjen dhe rëndësinë që kanë bankat në rolin e tyre si ndërmjetësues apo komisionarit. ___________________________________________________________________________Kohëzgjatja e 7 kredi ( 42 orë ) modulit __________________________________________________________________________________________Rezultatet e të RM 1 Nxënësi mëson punët bankare neutrale me afat të të shkurtë lidhur me: Mësuarit (RM) Përmbajtja: përmbajtja -Punët e qarkullimit të pagesave. -Dhënjen e garancioneve -Lëshimin e letrave kreditore. -Blerjen dhe shitjen e letrave me vlerë ________________________ RM 2 Nxënësi mëson punët e akreditimit

__________________________________________________________________

Përmbajtja: - Hapjen e akreditimit - Punët e arkëtimit - Faktoring punët. - Areditimin e jashtëm dokumentar. - Fazat e hapjes së akreditimit. - Fazateshfrytëzimit dhe të likuidimit. - Punët e akreditivit të vërtetuar. - Punët e akreditivit të pavërtetuar. ___________________________________________________________________________ RM 3 Nxënësi mëson dokumentat e akreditivit të: Përmbajtja:

-Faturave të cilat përmbajnë përshkrimin,llojin, sasinë dhe cmimin e mallit

- Transportit(fletëngarkesa apo konosamenti), - Sigurimit të mallit (polisa e sigurimit) dhe .

-dokumente plotësuese (certifikata mbi prejardhjen e mallit - mbi analizën e mallit,mbi gjendjen e mallit).

__________________________________________________________________________________________ Procedurat e Realizimi i pranueshëm i modulit do të konsiderohet arritja e knaqshme

106

Vlerësimit kënaqshme e të gjithë kritereve të realizimit të specifikuara për çdo Rezultat të të mësuarit. Më poshtë jepen shkurtimet që do të përdoren: RM Rezultatet e të mësuarit IV Instrumentet e vlerësimit KR Kriteret e realizimit ___________________________________________________________________________________ RM 1 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë - kontrolli: __________________________________________________________________________________________ KR Nxënësi duhet të : - Punojë punët e qarkullimit të pagesave. -Plotësojë format e dhënjeve të garancioneve -Bëjë lëshimin e letrave kreditore -Bëjë blerjen dhe shitjen e letrave me vlerë __________________________________________________________________________________________ RM 2 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë - kontrolli: __________________________________________________________________________________________ KR Nxënësi duhet të: -Bëjë hapjen e akreditivit - Bëjë punët e arkëtimit - Bëjë faktoring punët - Punojë akreditimin e jashtëm dokumentar - Plotësojfazat e hapjes së akreditimeve - Plotësoj fazat e shfrytëzimit të likuiditetit - Punoj akreditivi të vërtetuar. - Punoj akreditivi të pavërtetuar. _______________________________________________________________________________ RM 3 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë - kontrolli: __________________________________________________________________________________________ KR Nxënësi duhet të:

-Plotësoj fatura të cilat përmbajne përshkrimin,llojin sasinë dhe cmimin e mallit

- Plotësojë faturat e transportit (fletëngarkesa apo Konosamenti) - Plotësojëe faturat e sigurimit të mallit (polisa e sigurimit) - Plotësojë dokumente plotësuese (certifikata mbi prejardhjen e mallit,mbi analizen e mallit ,mbi gjendjen e e mallit etj). ________________________________________________________________________________________ Metodat e të -Trajtimi i këtij moduli duhet të bëhet në objektet e Bankave mësuarit të si dhe në ambientie përgjat së cilit shtrihet rrjetet e bankave. Rekomanduara -Gjatë trajtimit të modulit, mësuesi i praktikës duhet të praktikojë sa më shumë të jetë e mundur,demonstrimet e shërbimeve të transfereve ndërbankare parapagime dhe shërbime tjera bankare. - Duhet të përdorë sa më shumë shembuj,në mënyrë që të

ambientohet për identifikimin sa më të shpejtë të objekteve. - Nxënësi duhet të angazhohet sa më shumë në diskutime në lidhje me kërkesat e klientëve.

107

-Mësuesi i praktikës duhet të mbikqyrë respektimin e rregullave të punës dhe kodin e mirësjelljes korrekte ndaj klientit, ruajtjes së mjedisit dhe përdorimin korekt të transfereve të ndryshme. -Gjat vlerësimit të nxënësve,duhet synuar demonstrimi praktik i njohurive dhe koncepteve të fituara. ___________________________________________________________________________________ Baza materiale Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të e domosdoshme të sigurohet kompania e cila jep shërbime përmes trasfereve bankare dhe kushtet tjera të më poshme: -Paisje teknologjike. -Dokumentacione te nevojshëm . -Rregullore pune. -Dokumentacion ndihmës dhe me forma tjera të realizuara më heret. __________________________________________________________________________________________

108


“Instrumentet e pagesave në qarkullimin e pagesave me botën e jashtme “

Lëmi: Komunikacion Profili: PT-së, Niveli: I Klasa: 11 _________________________________________________________________________________________ Numri i modulit 19 __________________________________________________________________________________________ Qëllimi i modulit Një modul praktik që i aftëson nxënësit në njohjen e instrumentetve të

ndryshme të pagesave për qakullimin e pagesave me botën e jashtme. ___________________________________________________________________________Kohëzgjatja e 7 kredi ( 42 orë ) modulit Rezultatet e të RM 1 Nxënësi mëson punët e ndryshme të pagesave me boten e jashtme te: Mësuarit (RM) Përmbajtja: përmbajtja -Dërgesave bankare. -Llojete e dërgesave bankare -Akreditivi i dokumentave. -Llojete e akreditimit të dokumentave -Arkëtimi inkaso dokumentar. -kambialet -Llojet e kambialeve -Qeku -Llojet e qeqeqve __________________________________________________________________________________________ RM 2 Nxënësi mëson punët e letrave kreditore dhe Karta kreditore Përmbajtja: - Letra kreditore - Urdhërdhënësi i lëshimit të letrës kreditore - Banka-lëshuese e letrës kreditor - Banka-paguese e letrës kreditore. __________________________________________________________________________ RM 3 Nxënësi mëson Garancitë bankare të: Përmbajtja:

-Urdhërdhënësi i garancisë-debitori -Banka që e lëshon garancinë-garanti -Shfrytëzuesi i garancisë-besorësi.

- Garancitë për pagim dhe - Llojet e garancive . __________________________________________________________________________________________

109

Procedurat e Realizimi i pranueshëm i modulit do të konsiderohet arritja e knaqshme Vlerësimit kënaqshme e të gjithë kritereve të realizimit të specifikuara për çdo Rezultat të të mësuarit. Më poshtë jepen shkurtimet që do të përdoren: RM rezultatet e të mësuarit IV instrumentet e vlerësimit KR kriteret e realizimit ___________________________________________________________________________________ RM 1 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë - kontrolli: __________________________________________________________________________________________ KR Nxënësi duhet të : - Plotësojë dërgesave bankare. -Dijë llojete e dërgesave bankare -Punojë në akreditiv të dokumentave. -Dijë llojete e akreditimit të dokumentave -Dijë të plotësojë arkëtimin inkaso dokumentar. -Dijë kambialet -Njohë llojet e kambialeve -Njohë qeku -Dijë llojet e qeqeqve -Dijë të plotësojë format e dhënjeve të garancioneve -Bëjë lëshimin e letrave kreditore -Bëjë blerjen dhe shitjen e letrave me vlerë __________________________________________________________________________________________ RM 2 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë - kontrolli: __________________________________________________________________________________________ KR Nxënësi duhet të: - Dijë të punojë me letra kreditore -Jepë udhëzime urdhërdhënësit të lëshimit të letrës kreditore - Njohë detyrën e Banka-lëshuese e letrës kreditor - Njohë detyrën e Banka-paguese e letrës kreditore. ________________________________________________________________________________ RM 3 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë - kontrolli: __________________________________________________________________________________________

KR Nxënësi duhet të: -Dijë të jepë udhëzime urdhënësi i garancisë-debitori -Dijë punët Banka që e lëshon garancinë-garanti -Dijë detyrat e shfrytëzuesit të garancisë-besorësi.

-Dijë garancitë për pagim dhe -Dijë llojet e garancive _________________________________________________________________________________________ Metodat e të -Trajtimi i këtij moduli duhet të bëhet në objektet e Bankave mësuarit të si dhe në ambientie përgjat së cilit shtrihet rrjetet e bankave. Rekomanduara -Gjatë trajtimit të modulit, mësuesi i praktikës duhet të praktikojë sa më shumë të jetë e mundur,demonstrimet e shërbimeve të transfereve ndërbankare parapagime dhe shërbime tjera bankare me BOTËN E JASHTME. - Duhet të përdorë sa më shumë shembuj,në mënyrë që të

ambientohet për identifikimin sa më të shpejtë të objekteve.

110

- Nxënësi duhet të angazhohet sa më shumë në diskutime në lidhje me kërkesat e klientëve. -Mësuesi i praktikës duhet të mbikqyrë respektimin e rregullave të punës dhe kodin e mirësjelljes korrekte ndaj klientit, ruajtjes së mjedisit dhe përdorimin korekt të transfereve të ndryshme. -Gjat vlerësimit të nxënësve,duhet synuar demonstrimi praktik i njohurive dhe koncepteve të fituara. ___________________________________________________________________________________ Baza materiale Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të e domosdoshme të sigurohet kompania e cila jep shërbime përmes trasfereve bankare dhe kushtet tjera të më poshme: -Paisje teknologjike. -Dokumentacione te nevojshëm . -Rregullore pune. -Dokumentacion ndihmës dhe me forma tjera të realizuara më heret. __________________________________________________________________________________________

111

INSTITUCIONET E PRKOHSHME VETQEVERISSE

Documents

Transcript of INSTITUCIONET E PRKOHSHME VETQEVERISSE