Gazeta Mendimi 10

8/22/2019 Gazeta Mendimi 10

1/12

MendimiMendimiforumi intelektual mysliman www.gzd.c nr. 7(10) korrik 2013

faqe 4

faqe 7

Profeti Muhamed(paqja qoft mbi t)ka thn:

1. Kush e agjron Ramazanin me besim dhe shpres

te shprblimi i Allahut, atij do i alen gjynahet e

mparshme.Buhariu, Muslimi

2. Xheneti ka tet dyer. N t gjendet nj der q

quhet Rejan, n t ciln hyjn vetm ata q agjrojn.Buhariu

3. Agjrimi sht mburoj, nuk i lejohet agjruesit tfas dhe t veproj vepra t kqija. E nse dikush e

sulmon at le ti thot atij dy her: Un jam agjrues.Buhariu

Hafiz

ali Kora

(1873-1956)

Demokraci apo

hipokrizi, kujt po i

konvenon destabilizimi?

Nga Dr. Shefqet Krasniqi

Injoranc radikale

ndaj IslamitNgaEd PElari

faqe 6

Koncepti mbi LiderinNgaMc. Hm HOXHa

faqe 7

Poezia Turke vjen me:Faruk aMlibEl &Zija OsMan sabaH

faqe 10

Fondacioni TIKA, 700 mij europr xhamin e Nazareshs

faqe 5

Myftinia Elbasan rehabilitoi lulishtene Spitalit Rajonal ElbasanXhaferr Kongoli.

faqe 11

Vetit kurative t baritt blets

faqe 11

agjerim t leht dhe t prnur


2/12

Mendimi / Korrik 2013 / 2

e - m a i l : g a z e t a m e n d i m i @ g m a i l . c o m / m o b i l e : 0 6 9 6 7 8 5 0 9 9

Urimi i Myftiut t Elbasanit

agm Duk

Mytinia Elbasan uron t gjith besim-tart mysliman q ky muaj t jet prta nj muaj paqje, mirsie, mirqenie, dashurie,arimiteti dhe pajtimi ndrmjet njri tjetrit!

Muaji i Ramazanit sht muaji n t cilindo agjrues duhet t reektoj n prmirsi-min e raporteve t tij me Krijuesin dhe t jetsa m i dobishm pr shoqrin, sepse uriadhe etja q ndjen agjruesi e bn at m pra-n njerzve n nevoj.

Vrtet shoqria jon sht e tejm-bushur me probleme t karaktereve tndryshme si: social, moral, ekonomikdhe shpirtror. Muaji i agjrimit sht ai

adhurim q jep nj zgjidhje eikase t sigurt dhe t shpejt pr shum problememe t cilat prballemi n jetn e prditshme. Me rastin e llimit t ktij muaji dheagjrimit t tij ne i drejtohemi dokujt q sht n rolin e edukatorit dhe drejtuesit qt meditojn dhe t prtojn nga vlerat dhe virtytet universale q prmban agjrimidhe t jen ato piknisje pr do moral t mir me Zotin dhe krijesat.

N Anchorage, Alaskkohzgjatja e agjrimitsht rreth 20 or

Ku syyri sht n orn 03:25 ndrsa itari sht n ora 23:31ndrsa Jacia s bashku me teravit sht n ora 00:40

Atje ka disa mijra Mysliman.Allahu ja lehtsot atyre Agjrimin.

Kohzgjatja m e madhe e Agjrimit sht n Island ku jetojnrreth 1000 Mysliman. Kohzgjatja arrin deri 22 or e 23 minutaagjrim dhe 1 or e 37 minuta prej itari deri nsyyr.

Islanda ndahet n tri zona kohore sipas regjioneve.Akureyri : 1:44 (syyri) - 00:07 (Itari)Reykjavik : 2:14 (Syyri) - 23:42 (Itari)Vatnajokull : 1:51 (Syyri)-23:27 (Itari)

N Reykjavik jetojn 770 Mysliman ndrsa rreth 230 jetojn nkto dy pjest tjera.

Allahu ja lehtsot Agjrimin Myslimanve atje.

Emri i Allahut: Es-selam (Paqedhnsi)

Allahu sht sjellsi dhe prhapsi i paqes n t gjith krijimin. Periudhat epaqes, siguris dhe qetsis n kt jet jan dhe burojn nga Allahu.

Ky emr prcjell besimin dhe iden q Allahu sht Dhuruesi i paqes, sigurisdhe prsosjes. Ai sht i lir nga do e met dhe mangsi, si; lodhja, gjumi, s-mundja, vdekja etj. Ekzistenca e Allahut sht nj prsosmri absolute dhe asgjnuk sht prtej mundsive t tij. Nse Allahu dshiron dika t ndodh, Ai vetm

thot Bhu dhe ajo bhet.Gjithashtu Allahu sht i lir nga injoranca, dyshimi dhe pavendosmria. As-gj nuk sht e shehur nga dija e Tij. Dituria e Tij nuk sht tuar nprmjet tmsuarit. Ajo sht absolute, e plot, dhe trsisht e sakt, Ai njeh gjithka t skaluars, t pranishmes dhe t ardhmes, pa prjashtim. Fjala e Tij sht e lir ngat gjitha gnjeshtrat dhe padrejtsit. Lajmet e Tij jan t vrteta, ligji dhe doshprehje e vullnetit t Tij jan t prsosur dhe t lir nga tirania e padrejtsia. Alla-hu sht i lir nga t paturit e ndonj konkurenti, rivali, ose partneri n sundimine Tij. Vetm Ai mban sovranitetin mbi krijimin, si n kt bot edhe n tjetrn.Atributet e Allahut nuk u prngjajn gjrave t krijuara, por Ai sht i pashoq.

Ky emr sht prmendur n Kuranin e nderuar:a h ah, pe C Zo e. a h sde,

she, Pqedh, Dh g , Mq m gh, i Po-qhm, impoe, Mdhho. Qo ah m gh q hoqo a ( dhm). El-hashr: 23

h rmzRamazani sht muaji i nnt i kalendarit is-

lam dhe sht koha e agjrimit pr tr populla-tn islame. do dit gjat ktij muaji, myslimantn t gjith botn largohen nga ushqimi, pija dhemarrdhniet intime nga agimi deri n perndi-

min e diellit. Agjrimi e edukon myslimanin meprulsi, spiritualitet dhe durim. Ai sht nj ad-hurim sakrikues q pastron shpirtin dhe e ndi-hmon myslimanin t prqndrohet m tepr nmarrdhniet me Zotin e tij.

Agjrimi i muajit t Ramazanit sht njnga pes shtyllat e es Islame dhe ndr adhuri-met kryesore t saj. Kuzimi dhe renimi ngaknaqsit dhe dshirat e prditshme jan konsid-eruar si nj akt pajtimi, bindje ndaj Zotit dhe aljepr mkatet e gabimet. Gjat ktij muaji mysli-mant krkojn alje pr mkatet n t kaluarn,luten pr udhzim dhe ndihm nga problemet eprditshme, si edhe prpiqen pr t pastruar vetenprmes vet-kontrollit dhe akteve t mdha tbesimit.

Ramazani sht muaji n t cilin lloi zbritja eajeteve t para t Kuranit nga Allahu i Madhruarproetit Muhammed (paqja e Zotit qot mbi t), nprmjet engjllit Xhibril.

Ramazani prcjell nj entuziazm t jashtza-konshm emocional dhe zell etar n mesin emyslimanve t t gjitha moshave. Ai theksonvllazrin ndrmjet myslimanve dhe sjell njndjenj t veant t arsis.

Edhe pse agjrimi sht i detyrueshm vetmpr t rriturit, mijt tregohen t gatshm tagjrojn bashk me t rriturit.

Pedh e rmzEmri Ramazan ka qen emri i muajit t nnt

n traditn arabe edhe para llimit t Islamit. Si-

pas nj mendimi t gjuhtarve arab kuptimi iksaj ale sht nxehja dhe djegia e terrenit, sepseky muaj karakterizohej nga nxehtsia e madhe, ecila e shndrronte dheun e toks n grimca rre.

k h g rmz?Allahu i Madhruar n ajetin kuranor ku obli-

gon besimtart pr agjrimin e ktij muaji tregonedhe zanalln e tij e cila sht m e hershme sezbritja e Kuranit:

O besimtar! Ju sht urdhruar agjrimi, ashtu

si u ishte urdhruar atyre para jush, me qllim q truheni (nga gjynahet). (El-bekare: 183)

Pra agjrimi si adhurim ka qen praktik edhetek proett e mparshm, pavarsisht disa ndry-shimeve n mnyrn e tij agjruese.

Ndrsa prsa i prket ligjsimit t tij n kohne proetit Muhamed (paqja e Zotit qot mbi t),ai nuk ka qen i menjhershm, por ka ardhurn mnyr graduale. Fillimisht myslimant kishinobligim t agjronin vetm nj dit n vit dheajo dit ishte dita e nnt e muajit Muharrem, siprkujtim pr shptimin q i bri Allahu Musaitdhe popullit t tij nga skllavrimi i Faraonit tEgjiptit. Kjo urdhres zgjati deri n vitin e dytpas hixhretit (emigrimit) t proetit Muhamed(paqja e Zotit qot mbi t), n Medine. N kt

vit Allahu i Madhruar zbriti ajetin e msiprmkuranor n t cilin t gjith myslimant urdhro-hen pr agjrimin e muajit t Ramazanit si shenjdevocioni dhe sinqeriteti ndaj Zotit.

Pe fm dhe mm m rmz- h p gh ede?

N krahasim me kalendarin diellor, datate llimit dhe mbarimit t vitit hnor jan nvarsi t azave t hns, prandaj llimi dhe mbar-imi i ktij muaji ndryshon, duke lvizur prparaprarsisht dhjet dit do vit n varsi t pozi-cionit Tok Diell Hn , i cili ndryshon dhenuk sht i njjt pr t gjitha vendet e rruzul-lit toksor, prandaj edhe llimi dhe mbarimi i tijndryshon nga njri vend n tjetrin. Ky sht nj

realitet shkencor i mirpranuar nga juristt islamq prej katrmbdhjet shekujsh dhe asnjhernuk ka qen objekt pr debate dhe kontradita,gjat tr historis islame.

Muj rmntdhe historiku i tij

Ngaae Geo


3/12


Agjrimi sht nj adhurim i veanttek Allahu i Lartsuar. Ai shtnj prej detyrimeve me t cilat nuk uveua vetm ymeti mysliman, por Al-lahu ia detyroi at edhe popujve t tjerpara nesh e kjo tregon rndsin e tij.Shkenca e sotme ka zbuluar q agjrimiorcon sistemin imunitar tek agjruesi

pr ti br ball shum smundjeve. Kyartikull et pr rolin e agjrimit n shri-min e shum smundjeve, t paraqituranprmjet eksperimenteve reale.

OPEraCiOniAgjrimi kryen unksionin e kirurgutduke eliminuar qelizat e shkatrruara et dobta prej trupit. Uria, q shoqronagjrimin, v n lvizje aparatet e brend-shme t trupit duke konsumuar qelizat edobta pr t prballur kt uri, kshtu qtrupit i jepet rasti i volitshm t rikthejgjallrin dhe aktivitetin e tij. Gjithashtuagjrimi sht mbrojtje pr trupin prejshum tepricave t dmshme si pr sh-

embull: gurt, shtesat e mishit, gjendratdhjamore, madje edhe vet plagt n l-limin e ormimit t tyre.

sMunDjEt E lkursAgjrimi sht i dobishm n kurimin esmundjeve t lkurs, pasi ai paksonprqindjen e ujit n gjak. Paksimi i tijn lkur sjell:- orcimin e imunitetit t lkurs dhe rez-istimin ndaj mikrobeve dhe smundjeveepidemike;- paksimin e smundjeve t lkurs tcilat prhapen n sipraqe t mdha ttrupit;- paksimin e smundjeve alergjike duke

i vn ku problemeve t lkurs s yn-dyrt;- me agjrimin paksohen sekrecionethelmuese t zorrve dhe zvoglohet prq-indja e thartimit q shkakton purra tvazhdueshme.

DHiMbjEt E nyjEvEKjo sht nj smundje shum e prha-pur, sidomos n moshat prej 30-50 vje.Problemi i vrtet sht se mjeksia esotme ende nuk ka arritur n ndonjmjekim. Eksperimentet praktike n Rusikan vrtetuar, se agjrimi gjat tre ja-vve t njpasnjshme ndihmon trupinq t shkarkoj mbeturinat dhe lndt

helmuese, t cilat jan shkaktare t ksajsmundjeje. Kto eksperimente jan brmbi nj grup t smursh dhe rezultattkan qen t knaqshme.

trOMPOZaAgjrimi ka ndikim t madh n mbro-

Smudjt q sh ajm

jtjen prej trompozs s zemrs dhe tru-rit. Shum studiues shkencor e mjek-sor kan vrtetuar q agjrimi zvoglonprqindjen e yndyrnave n trup, dukezvogluar kshtu kolesterolin. Kjo lndngjitet n muret e damarve duke sjellrritjen e prqindjes s tij dhe rritjen eyndyrnave n trup, si rrjedhim on n

ngrirjen e damarve duke shkaktuar edhehollimin e damarve t zemrs dhe trurit.

DiabEtiAgjrimi sht nj rast i mir pr tzvogluar prqindjen e sheqerit n gjakn pikn m t ult t tij. Ai i jep gjn-drave t pankreasit nj rast t mir prpushim, sepse detyra e tij sht t prod-hoj insulin, e cila e shndrron sheqerinn yndyrna q depozitohen n inde. Kurushqimi e kalon masn e insulins ssekretuar, pankreasi lodhet dhe si rrjed-hoj e ndrpret aktivitetin e tij, kshtusheqeri grumbullohet n gjak duke rri-tur prqindjen e tij gradualisht, derisa

shaqen simptomat e smundjes. Prkt arsye, klinikat e ndryshme kuruese,n tr botn, praktikuan agjrimin simetod kurimi pr t smurt me dia-bet, n periudha t ndryshme kohe, nvarsi t gjendjes shndetsore t tyre.Kjo metod ka patur rezultate dhe suksest knaqshm pa prdorur ilae t tjera.

sMunDja E MbrEtrvENdryshe quhet edhe prdhesi i cilikrijohet nga ngrnia e teprt, sidomos emishit. Shkaku sht deekti q ndodhn grumbullimin e proteinave t gjen-dura n mishra, sidomos n mishin ekuq, gj q on n grumbullimin e acidit

t urins, sidomos n nyjen e gishtit tmadh t kmbs. Gjat prekjes s nyjesme kt smundje ajo njtet dhe skuqetduke u shoqruar me dhimbje t md-ha. Ndoshta masa e kriprave n urinmund t rritet e pastaj t grumbullohetn veshka duke ormuar gur. Paksimi imass s ushqimit sht kurimi kryesor iksaj smundjeje shum t prhapur.

inFEksiOnEtDobia e agjrimit shaqet n mnyr thapur tek t smurt me ineksionet pe-riodike t tretjes e n krye t tyre jan:ineksioni periodik i stomakut, vshtir-sia e tretjes dhe trazimi i zorrve. Agjri-

mi i jep ktyre organeve mundsin epushimit pr mse nj muaj. Gjithashtuai ka ndikim t madh edhe n kurimin etyre, madje edhe t smurt me kollonprtojn shum prej agjrimit. Te tsmurt me alergji, agjrimi dhe racio-nalizimi i ushqimit ndihmojn t largo-

hen shum smundje alergjike. Pushimii aparatit trets sht i domosdoshm prt shruar shpejt disa smundje.

sMunDjEt E ZEMrsAgjrimi ka nj vler t madhe pr

shum smundje t zemrs, pasi 10% egjakut t pompuar nga zemra shkon naparatin trets gjat proesit t tretjes.Kjo sasi zvoglohet gjat agjrimit, sepsenuk kemi proes tretjeje gjat dits. Kjodo t thot m pak lodhje dhe m shumqetsi pr muskujt e zemrs.N nj studim t paraqitur n koner-encn e smundjeve t zemrs n Ara-bin Saudite n shkurt t 1998, janeksperimentuar mbi 86 t smur mesmundje t ndryshme t zemrs si psh,damart apo valvulat e zemrs, 86 %e tyre arritn t agjronin tr muajine Ramazanit dhe vetm 10 % e tyre udetyruan ta ndrprisnin at disa dit

dhe n prundimin e muajit 78 %e tyre ndien prmirsim t gjendjesshndetsore, kurse 11 % e tyre ndi-en t shtoheshin simptomat nga tcilat ankoheshin. Agjrimi ndihmonn kurimin e tensionit t lart t gja-kut, sepse ulja e peshs q shoqronagjrimin, ul gjithashtu edhe tensionine gjakut n mnyr t dukshme, si edhelvizjet zike n namazin e teravis ndi-hmojn n uljen e tensionit t gjakut.D. Shahid Ethar n nj hulumtim tbotuar n revistn amerikane Jirirprcakton se personi gjat namazit tteravis konsumon 200 kalori. Kshtu,nse agjruesi i prmbahet nj ushqimi

normal, duke evituar teprimin nyndyrna dhe sheqerna, do t gjej tekRamazani mbrojtje pr zemrn e tij dhekurim pr smundjen e saj.

DHjaMOsjaAgjr imi, pa e tepruar, sht mjeku mi at dhe m i lir. Ai on n uljen epeshs, me kusht q ta shoqroj nor-maliteti n sasin e ushqimit n ko-hn e itarit dhe njeriu t mos e ryjstomakun me ushqim e lngje pasagjrimit. Vet Proeti (a.s) e llonte i-tarin me disa kokrra hurma ose me pakuj e pastaj ngrihej dhe alte namazin eakshamit. Kjo sht tradita dhe metoda

m e mir pr at q agjron, q ndr-pritet nga ushqimi e lngjet pr or ttra. Sheqeri i gjendur n hurma i sjellnjeriut ndjesi ngopjeje, pasi gjaku at ethith shum shpejt e n t njjtn kohi jep trupit energjin e nevojshme prt vazhduar aktivitetin e mtejshm.Por nse e llon ngrnien pas nj uriet gjat duke ngrn mish e buk,ather tr kto ushqime duan njkoh t gjat t treten e nj pjes e tyret shndrrohet n sheqerna e si rrjed-him njeriu ndien ngopje. Kshtu njer-iu vazhdon t mbush stomakun e tijmbi mas, duke menduar se ai akomasht i uritur. Rrjedhimisht agjrimi e

ka humbur specikn e tij n sjelljen eshndetit dhe elegancs, duke u kthyern atkeqsi pr njeriun, sepse i shtohetm tepr shndeti dhe dhjami. Kt gjnuk e do Allahu pr robrit e tij, kur kavn detyrim agjrimin e Ramazanit.

Si tushqehemin Ramazan

ndhm zoee hqee m e rmz md h-o edhe poeme hdeoe. kohe g e gm dhe hqee eg ho gdm e meo-zm, egm e e heqe g, odhe, eozzm, dhmeoe dhe poeme ee e hqm.

dhe p de p m

hdehm rmz?Le t ngrihemi medoemos n syyr sepse

koha e agjrimit sht e gjat. Nse n sy-yr do t konsumojn ushqime t pasurame karbohidrate do t kalojm ditn menergjik, mund t konsumojm buk medjath, ullinj, vez dhe qumsht ose pilame kos. Konsumimi i sallats ndikon nunksionimin e rregullt t sistemit tretsdhe ju mban t ngopur. Mundohunit qndroni larg gjrave t skuqura dheprodukteve me yndyr.N itar le ta prishim agjrimin me uj

dhe m pas nj sup e toht ose e ngrohtme nj et buke. Nse mundeni bni njpushim prej 20 minutash pas sups dhe

m pas vazhdoni me gjelln me zarzavateapo me mish. Gjelln mund ta shoqrojmme shum pak pila ose makarona sipasdshirs. Pasi kemi ngrn mblsirn dherutat le t prpiqemi ti konsumojm pas1.5 2 orsh.

Pr t plotsuar nevojn e trupit prprotein n itar konsumoni mish, mishpule, peshk apo nga grupi i bishtajoreve.Shoqrojini me nj sallat ose zarzavate, nkt mnyr do t parandaloni problemete tretjes, do t ekuilibroni sheqerin ngjak. Mos harroni kosi dhe dhalla jan ngaproduktet e pazvendsueshme.sht shum e rndsishme rritja e numritt vakteve pr t mos prjetuar problememetabolike. Pr kt arsye mundohuni t

konsumoni edhe nj vakt pas itarit.N Ramazan duhet t konsumojm m

shum lngje. Konsumimin e 2-2,5 litra ujnuk duhet ta lm vetm gjat ushqimit,por edhe n mes vakteve. Kaen tuaj lrenigjysm ore pas itarit, sht m e shndet-shme. Ndrsa n syyr mund t pini ajrabimor. N vend t pijeve acidike mund tkonsumoni dhallt, limonat, aj me akull.Ramazani sht edhe periudha ku njerzitshndoshen m shum pr shkak t ushqy-erjes s gabuar dhe ekuilibrimit t sheqeritn gjak. Le t qndrojm larg ushqimeveme yndyr, sheqer, brumrave dhe t kon-sumojm mblsira t lehta me qumshtose ruta.T qndrojm larg ushqimeve t skuqura

dhe t konsumojm ushqime me pak krip.Tregoni kujdes t konsumoni sallat dhe

zarzavate n syyr dhe itar, n mes dy vak-teve konsumoni kos me ruta. Konsumonibuk gruri ose me drithra dhe prpiqunit ecni nj or pas itarit.


4/12


M

idis hoxhallarve t prndjekurnga pushtuesit, nga anatikt

dhe komunizmi pr idet, pikpamjetdhe veprimtarin e tyre sht dhe Haz

Ali Kora. I rritur n nj mjedis patrio-tik, etar e kulturor Korar t pastr, ai ubrumos me bindje dhe parime baz, q engritn lart emrin e tij. Pr kto ai, n vi-tin 1893, kur ishte n moshn 20 vjeare,u internua n Sinop, sepse ndrsa udh-tonte me trenin Soe-Stamboll, iu kapnlibrat shqip, ather t ndaluar. M 1900,u internua n Anadoll, pr aktivitetin nmsonjtoren e Kors. Pas Kongresit tDibrs ia shkatrruan shtpin. M pas,Kabineti i Telat Pashs e dnoi me vdekje,por me ndrhyrje u al. M 1924 u pr-

jashtua nga Kshilli i Lart i Sheriatit. M1925 botoi n Tiran pametin Bolshe-vizma a katrrimi i njerzimit. Haz AliKora zhvilloi nj veprimtari intensiven disa drejtime dhe kryesisht n ushne kulturs, t es dhe t publicistiks. Aika shkruar nj varg veprash origjinale nproz e poezi etare dhe laike. Ndr toshquhen: Mevludi (1900). 303 al tImam Aliut (Botuar n Kor m 1910).Historia e shenjt dhe t katr haliet(Botuar n Tiran m 1931, q.288). Ju-su me Zelihan (Botuar n Elbasan m1923). Gjylistani, prkthim nga Saadiu,(1918). Shtat ndrrat e Shqipris,poezi, (Botuar n Tiran m 1944). Te-siri i Kuranit, (mbetur dorshkrim,me nj vllim prej 2000 aqesh, R.Z.)punuar gjat viteve 1920-1924. Rubai-

jjati Khajjam(Hajjam, prkthim nga O.Kajami, 1930- Ribotim 1942 n Tiran).Nj rndsi t veant kan gjithashtuedhe tekstet shkollore si : Abetare shqip(1910). Fe Rrenjsi, morali (1914).Gramatika, Syntaksa shqiparabishtedhe alime, (1916). Haz Ali Kora kaln edhe nj numr t konsiderueshmdorshkrimesh e prkthimesh. Haz

Ali Kora, duke prkthyer kryeveprat siGjylistani, Rubairat si dhe Jusume Zelihane, i bri t asin shqip po-ett e mdhenj si Saadiun, O.Kajamin

etj. Haz Ali Kora qe ndr msuesit epar t msonjtores s par shqipe nKor dhe bashkpunoi ngusht me Pan-deli Sotirin, drejtorin e msonjtores spar shqipe t Kors. Aty dha pa pagesedukat islame. Pas shpalljes s Pavarsis,iu ngarkuan detyra t rndsishme. Qe

kshilltar i Ministris s Arsimit, Drejtori Prgjithshm po i ksaj Ministrie, Shei Fetva-minit pran Kshillit t Lart tSheriatit n Shqipri, pedagog n Medre-sen e Lart t Tirans etj. Gjat jets stij Haz Ali Kora bashkpunoi me njvarg gurash q luajtn rol t rndsishmn historin e kohs s re t Shqipris,si jan: Kristo Luarasi, Jusu Turabi Kr-ova, Pandeli Sotiri, Gjergj Fishta, LuigjGurakuqi, Mati Logoreci, Sali Nivica etj.

Msues n Msonjtoren e ParShqipe t Kors

Pjesmarrs n Kongresin e DibrsKshilltar dhe Drejtor i Prgjithshm

n Qeverin e prkohshme t Vlors tkryesuar nga Ismail Qemali (1914)

Pjesmarrs n Komisia Letrare Shq-ipe n Shkodr(1916-1918)

Drejtor i Arsimit pr Durrsin, El-basanin, Dibrn, Matin dhe Pogra-decin(1916)

Po pqem d pe hee m p:

-O Mmz o halle-madhegjm e zez t ka znBijt e tu smentohen arerrugvet t kan lnT pamshirmit st shohin ,nuk kujdesen pr ty areT kan ln t shkret,xhveshur,zbathur e pa ngrn.Haz Ali Kora.

-Pr Shqiprin u prpoqa sa ijovajetn time nuk tregohet se sa hoqa seshteti mi njihte krime.

(Haz Ali Kora n kryeveprn e tij 7ndrrat e Shqipris)

-Shih pra nuk mbetn are ndrtesaNdr kmb u muar e shenjta besa,

Xhami e kish slan i rrnuan,E ksi punsh djajt i shnuan,Pritrinjt e hoxht si kec i grin,Inteligjentt n dhet i shtrin.Haz Ali Kora Bolshevizma ka-

tarimi i njerzimit

-Nuk duhet t mbushim, gjuhn tonngjllore, me gjmba e me erra q nuk iqrojm dot m von

Haz Ali Kora

D pe epe, d e, :

Treqind e tri alt e Imam Aliut, 1900.Historija e shenjt dhe katr haliet, 1900Mevludi shqip, 1900.

Jusu me Zelihan, 1900Abetare, 1910Alabeti arabisht, 1914Muslimanija, 1916Gramatika dhe syntaksa, Shqip-Ara-

bisht, 1916

Shtat ndrrat e Shqipris, 1924Bolshevizma katrrim i njerzimit, 1925Kurani i Madhnueshm e thelbi tij, 1926Gjylistani (Trndalishtja), e

Saadiut, 1925Rubaijjati (Katroret) e Umer Khaj-

jamit, 1930

Hf a K1873 - 1956

As shin as korr dreqi thon,por prpiqet prgjithmon

si e si t praj fenpr t prmbysur atdhen.

Qe pa fe atdheu nuk mbahet.Si thoni prej mishit q sndahet.

Si mmdhu q mbron fen,ashtu dhe feja atdhen.

Feja siguron moralin,siguron nderin dhe mallin.Por nj komb kur e le fen,m ska dert as pr atdhen.

Feja pr njhersh slihet.Pak nga pak llon sa fshihet.

Me par lihet msimi.Dhe llon smuret besimi.

Ligsia kshtu zihet.Se sheh rrushi rrushin piqet.

Kshtu nis le burri fen.Sefte gjyshi la synen.

Pastaj yt at la vaxhibin.Farzin la yt bir me nipin.Strnipit m gj si mbetet.

As di fare ku t mbshtetet.

Hiqet falja, agjrimi.Kapet pirja, kurvrimi...

Shtohen kngt, shtohen vallet.Shtohen modat, shtohen hallet

Prej zjarrit del nj shkndij.Thot miku do t vij.Mirpo kur i del aka,

llon rrihet me shplaka.

Midis ars shkon nj vij,thot bujku do t vij?

Mirpo kur bhet lum,fushs i bhet dm shum.

Nj gishti i del nj fshk (pik),

thot i smuri m dhemb nj ik,mirpo, kur i mahiset (malson),

trimi prnjhersh gremiset.

Prandaj duhet, gjyshi, atit mbaj fen q pati.

Ku me libra, ku me goj.birin, nipin, ta msoj,se e ka n qaf vet,

e dnon zoti i vrtet.sht nj faj q si falet.

I rndon n zverg si malet.

Sjetohet pa fe, si kafsh.I pa feshmi svlen gj kafsh.

Pa le fe e muslimanitfe e zbritur prej Rrahmanit.

Ajo fe aq e mbaruarsi lule ka mbretruar,

prandaj duhet atdhetart.Me mentart, m t part.t hapin syt, mos t en.

Fen e bukur mos ta ln.Se me fe mundim t rrojm.Atdheun me fe ta mbrojm.Ne mbetshim n errsir,

na kan pr t ththir[shkatrruar].

Me fe del nga errsira.Me fe rron me plot t mira.

Me fe njeh nnn, baban.

Me fe njeh motrn, vllan.Pa fe ska m e madhe gjm.

Pa fe snjeh as at, as m.

Prindrit, po su kujdesuanfmijt po si msuan,

foshnjet e mjera faj kan,kur nna me baban

fen e shenjt nuk ia japin?Ata rrug do t kapin?

Kshtu pra, feja harrohet.Dhe ai komb farohet.

Prindrit tradhtojn fenPrindrit rrnojn atdhen.

Kto prindr kurdoher.Do t jen n skterr.

NJ PASQYRE TMERRSHME

(Haz Ali Kora)


5/12


Prej disa javsh ka nisur rikon-struksioni i nj ndr monumetevet trashgimis kulturore m praq-suese t mesjets n Shqipri. Ajo shtxhamia e Nazareshs, e dmtuar gjatviteve dhe jets s saj qindra vjeare,tashm al nj bashkpunimi mes Myt-inis Elbasan, Institutit t Monumentevet Kulturs dhe Fondcaionit ShtetrorTurk pr zhvi llim TIKA, kjo xhami do trikthehet n orgjinalitet.

fondcon TiKa, 700 mj euro

pr xhamin e NazareshsI pranishm n inspektimin

e punimeve pr rikonstruksio-nin e ksaj Xhamie ka qndhe Drejtori Ekzekutiv i TIKAzoti Serdar am. I shoqruarnga kreu i mytinis s Elbasa-nit zoti Agim Duka, zyrtariturk u shpreh i knaqur prbashkpunimin me MytininElbasan. am tha se ky bash-kpunim do t vazhdoj edheme projekte t tjera. sht nje kaluar e prbashkt midis dyshteteve Shqipris dhe Turq-is. Nj vepr e till me vlerat mdha historike, nuk shtvetm nj vler pr Turqin, por

pr gjith botn islame. N baz t bash-

kpunimit q ka shteti Turk me ShtetinShqiptar, ndrmorm restaurimin e ksajxhamie. Ne po bjm bisedime me shtetinshqiptar edhe pr investimin e projektevet tjera. u shpreh am. Ndrsa MytiuDuka, alenderoi kontributin e TIKA-s,

jo vetm n rikonstruksionin e xhamis sNazareshs por edhe n nancimin e pro-

jekteve pr objekte t tjera kulti t besimit

Islam. Un shpreh konsideratn timem t mir pr kontributin q ka dhnshteti turk, qot pr kt xhami por edhen usha t tjera n arsim apo sektor ttjer. tha Duka. Ndrsa kryeinspe-ktori i punimeve pr rikonstruksionin e

Xhamis s Nazareshs njhersh dhekordinatori i besimit pr Shqiprin IlkerRazbonyali, garantoi rikonstruksionin mesukses t xhamis si dhe prundimin nkoh t punimeve. sht nj projekt qnancohet nga Tika, dhe q njkohsishts bashku me xhamin e Nazareshsporrestaurohen dhe 5 xhami t tjera. Brenda

7 muajve shpresojm ta mbyllim restau-rimin e ksaj Xhamie. Ne kemi primarrestaurimin pa cnuar orgjinalitetin thaRazbonylai. Fondi i akorduar nga TIKAsht 700 mij euro, t cilat do t pr-doren pr rikonstruksionin e brendshmdhe t jashtm si dhe rehabilitimin e plott oborrit t xhamis. Xhamia e Naza-reshs sht ndr m t vjetrat n vend.

Ajo mendohet t jet ndrtuar n llim tshekullit t 16 dhe sht e stilit sulltanorme minare dhe kupol, q n Shqipri

jan t rralla.Julian Hoxhaj

DIT E RE POAGON

Behauddin Gashi

Dit e re po agon,

syfyri sapo sht ngrn.

Zemra nijjetin forcon,

shpirti sht tejet i zn

Bot e kufrit sterrosur nga dhem-bja,

besimtarve n sy iu et ndjenja

Bot e kufrit mbarsur nga trbimi,besimtarve n sy iu qesh Besimi

Damart kan nisur ngushtimin

dhe un,

eh un,

n mes sprovash,

agjrimin!...

Dit e re po agon

dhe Zoti,

nga lart,m vshtron


6/12


Koht e undit po vm re nj ush-at intensive (nuk po e quajmkryqzat) ndaj islamizmit dhe islamiz-mave, por atkeqsisht jo nga njerzkompetent. Pra, jo si ndodh n botnperndimore ku, ala bie, njerz t sub-vencionuar nga shteti, por jo vetm, stu-diojn pr Orientalizm dhe pas studime-ve inormojn opinionin publik pr tmirat dhe t kqijat e kulturs orien-tale. Kta studiues njihen me emrtiminOrientalistt. Ajo q bie n sy tek ta jandy karakteristika esenciale: E para shtdituria e thell rreth kulturs orientaledhe e dyta sht etika dhe gjuha e kuruarq ata prdorin kur asin rreth kultursorientale n prgjithsi dhe islamit nveanti. Pr kt gj n Perndim nprmediume t ndryshme bhen debate thapura dhe dialog t ndryshm. Kjogj promovon bashkpunimin dhe toler-ancn ndretare.

Nga ana tjetr shohim se n Ballkan,ata q bjn kompetentin e ushs, jovetm, q atkeqsisht, nuk e kan ha-berin e kulturs orientale dhe islamit, pordhe gjuha e prdorur prej tyre nuk ndry-shon nga ajo e nj njeriu t pastudiuar. Pramesazhi i vetm q prcillet ndr rreshtasht sharja dhe oendimi i drejtprdrejtpa etik dhe estetik, se pr argumente asq bhet al. Meq analistt q e kanmarr tagrin dhe kompetencn pr t bal-tosur Orientalizmat e kan t vshtirt gjejn argumente t mirllt pr para/gjykimin e tyre, ather kam menduar tuvij n ndihm me disa teza t hedhuranga homologt e tyre n vende t tjera t

bots. Disa prej ktyre tezave kan mbr-ritur dhe n vendin ton. Ajo q bie n syn kto teza jan deektet logjike t ql-

ijc dk dj ismtNgaEd PElari

limshme ose jo, q n shkrimin akademiknjihen me nocionin tatpjet e rrshqit-shme. Un po mjatohem me prmend-

jen e m t spikaturave prej tyre:

1- XHIHADI SI NOCION TER-RORIST I ISLAMIT. sht e vrtet qxhihadi (apo luta e shenjt) evidentohetn Kuran, por nuk duhet t harrojm seKurani sht nj kushtetut, ku si dokushtetut tjetr n bot evidentohet edheluta si mburoj e siguris kombtare.Prndryshe n suren Tewbe thuhet; Paq-

ja sht m e mir -se luta-.

2- ISLAMI SI SIMOTR E DE-MOKRACIS. Trendi i analistve n botsht ta paraqesin islamin si nj e reak-sionare ndaj demokracis. Faktikisht, ataq merren me hulumtimin e religjioneve edin shum mir se kjo e prkon pothu-

ajse totalisht me parimet demokratike, siVotimi, Kolegjialiteti dhe delegimi kom-petencave n vendimmarrje, e drejta pronsprivate, e drejta e siprmarrjes, liria e tregutdhe ndershmria e tij, luta ndaj monopolitetj. Prandaj dhe e prditshmja prestigjiozeNew York Times pas llimit t Pranvers

Arabe e hapte gazetn me artikullin: Par-tit islame q po e kuptojn demokracinm mir se partit demokratike.

3- SUBJEKTIVIZIMI ISLAMIT.Islami si do e tjetr n bot sht njsistem moral dhe kod etik q prkthehetdhe subjektivizohet te do individ n bazt temperamentit, ormimit apo kulturs

s tij. N kt kontekst do myslimanquhet i mangt apo i plot n baz tzbatimit t es dhe nuk mund t emr-tohet mangsia apo ekstremizmi tij sipraqsues i islamit.

4- ISLAMI SI FENOMEN DHE JOPOLITIKBRJE. Prhapja e islamit nbot sht nj enomen q lind natyrshmdhe jo nj lvizje politike e nxitur ngasubvencionime apo investime t dyshimtashtetare, celulash terroriste apo ideologjiz-mash ekstremiste. Q n kohn e QeverisNano, kur u implementua pr her tpar operacioni shesa ndaj organizataveislamiste arabe -dhe mir bri- shohim se

perormanca e islamit n vend sht rriturjo vetm n dimensioni kuatintativ poredhe at kualitativ.

5- ISLAMI SI FE E T MARGJI-NALIZUARVE. Nuk sht e vrtet qislami gjen implementim vetm te sh-tresat m t margjinalizuara sociale; sotkemi praktikues t ksaj eje duke lluar

nga zyrtart m t lart, tek akademik,pedagog, doktorant, e deri te specialistt ushave t ndryshme, si mjeksi, ekono-mi, inxhinieri dhe shum e shum t tjeraq kontribuojn si pjes integrale dhe epandashme e organizimit ton kolektiv.

6- TENTATIVA E KAMUFLIMIT.Sot po tentohet q islamit ti jepet iden-tikiti i nj eje t karakterizuar nga injo-ranca, varria apo inerioriteti. Kjo shihetqart te disa media, kur pr evenimenteetare mjatohen me intervistimin e disanjerzve t moshuar, q nuk do t ishtehabi q t ken humbur edhe memorien.Kjo situat do t ishte analoge sikur me-

dia, n tentativ pr ti prezantuar opin-ionit publik nj subjekt politik, PD, PS,apo LSI, t merrte n intervist nj misr-pjeks, kpuclustrues apo bananeshits.Pra, ti jepte ngjyrim gjith subjektit poli-tik me nj pjes tepr minoritare t saj dhe

jo adekuate pr nj prezantim dinjitoz.

7- TERRORIZMI SI QEVERI ELEGALIZUAR. Nse do t ishte e vr-tet teza se myslimant jan radikal xhi-hadist q propagandojn akoma lutne shenjt, ather qytetart do t ngrininnj pyetje ndaj jush: Pse kur parti islamen bot qeverisin vende t uqishme siTurqia, Egjipti etj. nuk i shpallin xhihad

bots perndimore? Madje kan marrd-hnie diplomatike edhe ndaj armiqve ttyre tradicional, si Izraeli. A mos ndoshtadhe islami sht nj e q e pranon edhelutn, edhe paqen, edhe marrveshjen,edhe diplomacin si do shtet, qeveri apoparti normale n bot?

8- ISLAMI SI MBROJTS MOR-AL. Shoqria shqiptare ka nj hemor-ragji t theksuar n ruajtjen e moralit trinis nga veset e kqija, si droga, bixhozi,imoraliteti, krimi etj. Shum njerz t rinj,n munges t alternativs, gjejn prehjen religjionet q operojn n vend. Nsekjo xhelozon kdo n shoqri, ather le

t vij me platorma m trheqse dhe tintegruar, n mnyr q t plotsojm atovakuume q nuk i kemi plotsuar deri m

sot si shoqri.

9- ISLAMI SI EKSTERNALITETPOZITIV. Ekzistenca e es n shoqrisjell pr t benete t dobishme, jasht

mekanizmave t tregut. Nj njeri etar kaprirje m t dobta dhe probabilitet m tult pr t vjedhur, spekuluar, mashtruar,gnjyer etj. Kjo bn q shoqria t pr-toj prej ktyre sjelljeve t ekuilibruara,t cilat n aat t gjat sjellin stabilitet nmekanizmat socio-ekonomik t vendit.

Mesa shohim, islami sht pjes epandashme e shoqris globale. Ai op-eron normalisht si do lvizje, organizim,religjion apo ideologji e legalizuar dhepranuar gjersisht n bot. Ekstremizmatdhe radikalizmat ekzistojn n do e dhen do ideologji. Madje dhe n sistemetdemokratike ka parti t djathta apo tmajta ekstremiste q propagandojn dhe

nxisin pr lut. Mos t shkojm m largse e majta ekstreme e qinjve tan grek,apo e djathta ekstreme n Itali. Ajo q epraqson nj organizim kolektiv shtperormanca aatgjat dhe jo devijanca eindividve t caktuar apo rastet e izoluarae sporadike. Prandaj islami nuk ka qendhe nuk do t jet nj krcnim apo rrezikkombtar. Nuk duhet harruar se q ngaLidhja e Prizrenit, te Fetvaja e Vehbi Di-brs, e deri te themelimi UK-s, islamika qen nj nga aktort prcaktues prpavarsin n viset tona dhe pr asnj ar-sye apo motiv nuk do t shkonte kundrinteresave t shenjta kombtare.

Sot myslimant i kan t gjith po-

tencialt akademik, administrativ, nan-ciar, kan madje dhe kuorumin e nevo-jshm pr t themeluar nj parti q do tishte aktor n politikbrjen e vendit.Kt gj, nse nuk e din analistt, e dinshum mir politikant, q mundohen tiprcjellin ata me muhabete kaenesh dhendrtime xhamish. Fakti q sot myslima-nt nuk kan ambicie dhe nuk tentojnpr t themeluar parti sht argumentim i ort se ata ndihen t praqsuar ngapartit politike q bjn ligjet dhe qeveri-sin n vend. Pra, jan demokracidashsdhe konvenient me t.

N doktrinat historike ka nj parim tinduktuar: Cilsi e lvizjeve ekstremiste

sht dritshkurtsia dhe nxitimi n ven-dimet politike, ka gjithmon i on ktolvizje n dshtim dhe sjellje radikale.

Legalizimi i vjedhjesTashm kan kaluar mbi dy javnga prundimi i zgjedhjeve ven-

dore dhe deri diku mund t themi se kemirn n qetsi. Kjo qetsi n akt, pr atarelativisht t mdhenj n mosh, nuk shtort e zakont po ti hedhim nj sy proce-seve zgjedhore t viteve 2009-t dhe 2005-

. Nisur nga kjo jobarazi, arsyen kryesoret gjith ia atribuojn jo vetm rezultatit tqart i cili nxorri bindshm tues t majtn,por mbi t gjitha heshtjes totale, mirpra-nimit pa asnj kusht nga ana e s djathts,pra konsensusit t dyanshm t aleancavet mdha pr zgjedhjet m t suksesshme

dhe m t mira t arritura ndonjher n22 vjet pluralizm politik.

Nisur nga kto pozita, leximi m inatyrshm i ktij rezultati konsiston pikr-isht n at q ishte dhe themeli i gjithopozits 8-vjeare t s majts: largimin,shporrjen e Berishs nga pushteti. Me nj

al populli oli qart, i dha und nj poli-tike q sa vinte e m shum ishte e lidhurme krimin, sa po vinte dhe po lidhej shume m shum me korrupsionin t cilin jovetm nuk po e lutonte dot, por ishte brpjes e pandashme e tij. Por Berisha ra, ulargua. E keqja e ksaj gare kaq t ashpr

ishte se tuesi i merrte t gjitha, absolutishtt gjitha, pr shkak se liderat e dy partivenuk ishin t rinj e n prag t karrierave ttyre politike, por ishin (jan) q t dy nperndim t tyre. Partia Demokratike nnjar mnyre tashm ndihet jetime dhepa orca, por gjithashtu Partia Socialiste

do t ishte trsisht e shkatrruar nga njtore e tret radhazi e Berishs dhe nga njdorheqje are e sigurt nga ana e Rams.Por kjo nuk ndodhi.

Gjithashtu vigjilja e opozits s bash-kuar e udhhequr nga Rama e q mes vetekishte mbledhur edhe politikan tradicio-

nalisht t djatht t lodhur dhe t pozi-cionuar kundr politikave arrogante dheautoritariste t Berishs, pr shumkndishte nj shpres jo e vogl sepse pikrishtRilindja do t vinte ngase n ligjratat eRams gjithnj itej gjithnj e m shum

jo vetm pr nj ndrrim t pushtetit nga e

djathta tek e majta, por pr nj ndryshimrrnjsor t sistemit politik, pr ndryshimekonstitucionale, pr nj lut t ashpr, tpaepur kundr korrupsionit dhe krimit.Por a ndodhi kjo? A ia arriti ushata elekto-rale specikisht dhe ambienti q ajo krijoin popull q ta shtynte kt t undit q t

Nga Klajd Bylyku


7/12


B

ota myslimane vazhdon t jete destabilizuar edhe pse destabi-

lizimi i saj vazhdon t mbetet enigmatik.Duke mos dashur t merremi me vendetq nuk kan kaluar tranzicionin do tdshiroja t okusohem te dy rastet mt undit, Turqia dhe Egjipti, t cilat jovetm q kaluan tranzicionin por kankapacitet t ndrtojn nj rend t lakm-ueshm demokratik.

Po mos t ishin ndikimet nga jasht,dhuna dhe protestat pothuajse ve patnmarr und. Si dihet, kto dy vende, eme theks t veant Turqia, kan shnu-ar progres dhe zhvillim. T dy qeveriterdhn n pushtet prmes vots s lir tpranuar ndrkombtarisht madje edhenga vet OKB.

Sido q t jet, koht e undit ato utrazuan. Prderisa zhvilloheshin protes-tat, absolutisht t paarsyeshme n Turqi,ato lluan beas edhe n Egjipt. A thuaar rndsie a ngjashmrie kan kto dyvende? Prse do t duhej t kundrshto-heshin qeverit e zgjedhura n mnyrdemokratike? Apo mos vall po shaqetytyra tjetr e medaljonit t njohur si de-mokraci. Zhvillimet aktuale po na dsh-mojn se edhe demokracia, shikuar ngaprizmi tjetr, po nnkuptoka shtypje evullnetit t popullit. E them kt sepsenuk arrij dot ti gjej emr tjetr thirrjesperndimore, besa edhe vendore e rajo-nale, pr nj qeveri demokratike kur qe-veria e Mursit ve ishte e till. Prse botabashkkohore nuk mund t bj ball eta pranoj realitetin e ri t krijuar, ashtusi n t vrtet krkon demokracia? Prse

Dmkc p hpk, kujt p

kv dstbm?Nga Dr. Shefqet Krasniqi

jan kundr islamistve? A mos vallkan harruar t saktsojn edhe tekstu-

alisht se e drejta sht nga vet natyraekskluzive, pra kur kemi t bjm memyslimant, ather e drejta qot edhendrkombtare nuk na qenka e garantuar.

Deri kur do t vazhdohet me sjel-ljet sa m jodemokratike t mundshmenn pretekstin se t tjert kur t vijn npushtet, qot edhe n mnyr demokra-tike, nuk do t udhheqin n mnyrdemokratike. sht ky iluzion apo dis-kriminim, po pyesja veten gjersa po shk-ruaja kta rreshta. Prse nuk ka gatish-mri qytetare dhe politike q t pranohete vrteta? Konsideroj se prgjigjen asn-

jher nuk duhet ta krkojm tek prote-stat dhe protestuesit. Kta jan veglat e

manipuluara q, me ose pa vetdije, pomanipulohen nga aktort n prapasken.Nuk kam as dyshimin m t vogl se pra-pa protestave dhe ksaj dhune qndrojnata q nuk e duan botn myslimane tzhvilluar e t organizuar. Skenart evjetr pr mbajtjen e vendeve myslimanet okupuar jan ende n prdorim, kjonuk sht pr udi. Por udia m e mad-he sht se demokracia sht sendrtuarmbi baza t vullnetit t lir (ree will) dhesht vrtet ironike kur sheh se si bash-kohen t gjitha orcat pr t prmbysurnj vullnet t lir t shprehur prmes me-kanizmit t mirnjohur si vota e lir dhedemokratike.

Bota demokratike n vend q tkritikonte protestat e panevojshmen Turqi ajo mbshteste protestuesitdhe kritikonte qeverin. Kshtu nuk

reagonte demokracia kur Francaprballej me protesta disa vite m par,

atje nuk krkohej rrzimi i presidentit eas prmbysja e qeveris.

Ndaj prmbysja kaq e shpejt e qe-veris egjiptiane, q pa m t voglin dys-him sht zbatim i prpikt i nj strat-egjie amkeqe t vn koh m par,vendosi para nj dileme edhe besiminn botn demokratike dhe vet sistemindemokraci.

Demokracia q solli dr. Mursi ishteorigjinale q nuk kishte pasur asnjherm par n Egjipt, dhe mundet Zotipor nuk e besoj se do t vij ndonjher.Presidenti i par arab i zgjedhur mevotn e lir e demokratike, prmbysetpamshirshm vetm se disa laik e joe-

tar nuk e prballonin dot. Ata, bashkme aktort n prapasken, shkeln mbisuksesin m t madh t arritur ndon-

jher n botn arabe. Un kam bindjene plot se pas puit ushtarak qndrojn thuajt, t ciln nuk e deshn qeverin meqasje islame asnjher. Ata nuk deshn qEgjipti t jet lider n rajon. Egjipti ishtedshtimi i tyre dhe shembull potencialpr Sirin pas Asadit. Edhe pse t ma-tur politikisht, megjithat edhe liderveme am botrore iu doli boja, ngase padashje jepnin iniciale se nuk mund t le-

jojm nj Egjipt t dyt n Siri. N aktpsoi edhe Egjipti i par.

Do t dshiroja t potencoj se rrzimii Presidentit Mursi po nxjerr n sheshann tjetr t medaljonit t quajturdemokraci. Shpresoj q kjo t mos jetytyra reale e ktij sistemi, prndryshe a

thua vall kaq i vleshm na qenka rrzi-mi i islamistve nga pushteti, sa q t

justikoj edhe humbjen e qindra-mijrajetve t paajshme.

Le t mos harrojm, Presidenti Mursiprve se ishte doktor shkencash ishteedhe lideri i par arab q u zgjodh mevotn e lir, ai madje e di Kuranin pr-mendsh, ndrsa ata q po i gzohenrrzimit t tij nuk din madje as shkrim-lexim. A mos vall stabiliteti i mundshmekonomik n Egjipt, sikur ai n Turqi,do tia jepte edhe nj grusht t rndepolitikave manipuluese ekonomike dhestandardeve t dyshta t pretenduesvet demokracis. Dhe mu pr kt regji-min e instaluar m von n Egjipt, sadodemokratik t quhet, nuk di si ta emrtoj

m mir, demokraci apo hipokrizi.N und do t doja q t gjith ta kup-

tojn se, pavarsisht propagands me-diale dhe manipulimeve politike, Egjiptisht vendi ku pr nj koh t shkurtrlidershipi dhe populli rymuan lirshm,politikisht dhe etarisht. Mu pr ktsheh miliona njerz tek lotojn prderisashohin me sy se si keqprdoret vullneti ityre i shprehur lirshm prmes mekaniz-mave bashkkohor. Pr kt Mursi kahyr n histori, dhe nse tentohet tmendohet se myslimant, e pse jo edheIslamin, i kemi nxjerr nga loja le t di-het se kto aktualitete ia kan nxjerrgjumin nj pjes t madhe t bots. Is-lami sht program jete. Ai synon paqendhe rehatin e trupit, mendjes, shpirtit,individit dhe mbar shoqris, qot nkt apo n botn tjetr.

shpresonte vrtet pr nj Rilindje t vrtet?Me probabilitet t lart prpara se ti japimprgjigje ksaj pyetjeje para s gjithash nebesojm se pas 8 vitesh n pushtet (stan-dard i pakalueshm dot n kto dy dekadademokraci), e keqja m e vogl konsidero-hej pikrisht e majta, pra jo e majta n vet-vete, nisur nga Rama si lideri i saj apo ngaryma origjinare pr barazi, politika sociale,ndihm karshi shtresave t ulta etj., gjq do t ndihmonte shum nj vend i ciligjendet n nj kriz jo t vogl ekonomike;pra nuk ishte e majta q konsiderohej si ekeqja m e vogl, por thjesht kundrshtarte Berishs, t cilt si e tham dhe pak mlart, ishin mbledhur t gjith bashk. Derin kto kushte mund t mendohej (edhepse me shum rezerva) pr nj Rilindje ecila n mos e vrtet, s paku do t ishtnj prpjekje. Por ajo q preu prundi-misht do shpres ishte pikrisht largimi iLSI-s nga koalicioni qeveriss me qlliminpublik t aleancs s majt PS-LSI. Pr gjy-kimin moral t shtjes kjo ishte dhe vazh-don t jet e papranueshme. Por rezultatii zgjedhjeve tregoi pikrisht t kundrtn.N mnyr?

Nse e marrim t mirqen q shu-mica e njerzve n kt vend shqetsohenpr shtje t natyrs morale kto zgjed-hje vetm kshtu si prunduan nuk dot prundonin. Pra pasi patm nj kalim

t nj pjese t pushtetit nga ana tjetr (epritshme) e pushtetit, ky kalim duhej medoemos t ndshkohej me vot, q do tthot se e majta sduhej votuar sepse thjeshtpritej q t ishte nj ndrrim karrigesh dhe

jo sistemesh. Por meq kjo kishte mundsishum t pakta t ndodhte, s paku duhejme doemos t ndodhte kjo tjetra: votuesite majt, por edhe ata t zons gri t ciltshpresonin tek Rilindja e s majts, duhejt votonin me patjetr Partin Sociali-ste duke i mundsuar asaj nj pushtet tplot e duke i minimizuar n maksimummundsit LSI-s q t gllabronte duke ekeqprdorur nj pjes t mir t pushtetit.Por kjo nuk ndodhi duke u realizuar pikr-isht e kundrta! Partia Socialiste mbeti nvend (prov se shpresat tek ajo nuk pas-kan qen t mdha) ndrsa pikrisht njpjes e pushtetit q u rrzua u katrshuan mnyrn m t turpshme. Se si ndodhikjo tashm t gjith e din. Klientelizmi iksaj partie bri at q nuk kishte ndod-hur asnjher m par: legalizoi vjedhjen.Nuk kishim pra as vjedhje votash prgjatprocesit t numrimit, as prpjekje pr hilebrenda kutive t votimit apo zvendsimevotash brenda tyre, teknika kto t njohuran do proces zgjedhor. Jo! Nuk patmkshtu problemesh sepse teknika e unditishte m e tmerrshme. Ky popull pa ideale,pa respekt pr t mirn dhe pa pikn e ur-

rejtjes pr t keqen me vullnet t plot kaloinga nj e keqe n nj akoma edhe m tmadhe! Nuk kemi asnj shpres, absolut-isht asnj pr ndonj Rilindje t mund-shme! Mijra njerz shitn votn e tyren kmbim t copave t buks q do tushprndahen menjher sapo t ormohetqeveria e re. Pra ky akt vrtetoi at q pritejt ndodhte pra; u ndrruan bandat dhe josistemi, u kmbyen karrigt ms cubaveduke prenotuar (minimalisht) edhe katrvite t tjera si kto njzet e dy q kemikaluar deri tani. Bashk me votn pra ublen dhe shpresat e atyre t cilt edhe psen mnyr skeptike, e patn nj shpres prnj rillim.

Kujtojm ktu premtimin hyjnor seZoti nuk e ndryshon gjendjen e nj pop-ulli nse ai popull m par nuk nis t ndry-shoj (prmirsoj) veten e tij. Gjithashtun kontekstin pr t cilin po asim na vjenndr mend shprehja e presidentit KenediQytetari i mir nuk sht ai q pret qvendi i tij t bj dika pr t, por ai qmerr prsipr t bj dika pr vendin etij. Ky ndrrim bandash e standardizoise shqiptart kurr skan pr t marrprsipr me sinqeritet t bjn dika prvendin e tyre, por gjithnj do t krkojnt prtojn prej tij. Dhe ai q e ka prob-lem ekzistencial vjedhjen dhe gllabrimine sa m shum pasurive dhe privilegjeve

nuk ia lejon vets diletantizmin ti shp-toj nj tort e madhe (me probabilitet tlart) 8-vjeare. Pra u blen votat bashkme shpresat e atyre q shpresonin, por vektyre dy t kqijave vjen dhe nj e tret,akoma edhe m e tmerrshme. Ky tmerrsdo mend q ka pr tu shndrruar n njngjarje t rndsishm (edhe pse pr keq)duke luajtur me uqin e precedentit. MeqEuropa dhe Shtetet e Bashkuara u gzuanme kt mnyr vjedhjeje ather ushata evitit 2017-t do t bazohet n premtimetboshe si ka ndodhur jet e mot, apo vitetq do t vijn do t jen mundsia e vetmekohore q partit e mdha t uqizohen sam shum ekonomikisht me qllim q nankandin e madh t paturpsis t orojnsa m shum pr do vot q do ta dshi-ronin q n kutin e votimit ta shihnin nann e tyre?

Kjo ende nuk ka ndodhur, pormundsit q ne t besojm t kundrtn

jan are t vogla. Dhe nse populli, bux-heti i shtetit dhe gjithka tjetr deri msot sht vjedhur pr status dhe privilegjepersonale, kjo vjedhje do t shumshohetkur dihet me siguri se nj hiperuqi eko-nomike do ti mundsonte orcs politikem t pasur nj pushtet t vazhdueshm,n nj shoqri n brendsi t s cils kemikoh q nuk pikasim dot as grimn m tvogl t moralit, drejtsis dhe turpit.


8/12


Lidert manaxhojn

ndrra. T gjith

lidert kan aftsit krijojn nj vizion

detyrues pr t

tjert, q i ojn

njerzit n vende t

reja dhe q pastaj

e bjn at realitet.

Lidershipi sht

funksion i njohjes

s vetes, nj vizion

q komunikohetqart, sht ndrtim

i besimit midis

kolegve dhe marrja

e masave efektive

pr t realizuar

potencialin e vet t

udhheqjes

( W. Bennis,1989)

N ditt e sotme, lidershipi dhe rolii tij, z nj vend t rndsishmn kontekstin e gjithanshm, duke marrnj rndsi t dors s par. Ai prkon menj koncept q sht sa i vshtir pr tuanalizuar, aq edhe interesant n spektrin etij. Kjo del n pah edhe n epokn e global-izmit t Shoqris.

N kuadrin e studimeve universitare nasht dhn apo krijuar mundsia q t a-sim dhe t njihemi me dukuri e enomenet ndryshme t veshura kryesisht me natyrhumane, morale dhe ekonomike. N ktkndvshtrim, ne kemi diskutuar temat ndryshme disa prej t cilave kan qenm t njohura pr ne e ndrsa disa t tjeram pak t njohura. N kuadrin e ktyretemave sht olur edhe pr lidershipin,por ndoshta n nj version m t cunguarnga ai ka do t paraqesim n kt shkrim.Do t njihemi n mnyr m t detajuarme kt koncept kaq t rndsishm, vea-nrisht n ditt e sotme. Pra, ky materialprezantues do t na ilustroj nj karakter-istik t shoqruar shpesh me lidership-a-tsin pr t prytyruar nj t ardhme dhemundsin pr t br realitet kt vizion.

Nga ana tjetr, sht e vrtet q tgjith njerzit kan nj imazh n mendjene tyre sesi sht nj lider. Po kshtu, po tpyessh dik se kush sht lider, me sigurido ti vinin n mendje shum emra. Menj probabilitet t lart, shum emra poli-tikansh, por realisht nuk sht e vrtet sevetm politikant jan lidera. Duhet paturparasysh se lidert vijn nga usha t ndry-shme dhe jo vetm nga politika, sikursesht nj prceptim. Ata vijn nga usha t

KONCEPTI MBI LIDERIN

ndryshme, por kan nj t prbashkt tmadhe: p p ez.N rrjedhn e kohs, pr vite me radh,

shoqrit njerzore kan pyetur veten,kush sht lider?

Cilat jan karakteristikat e nj lideri?Cili sht ndryshimi mes tyre? Lider lindapo bhesh? Mbi t gjitha, ar sht lid-ershipi vet?

T gjitha kto dhe t tjera t ksaj natyredo t trajtohen apo marrin prgjigje,..

Pr ta patur m t qart se si ka evolu-ar koncepti mbi lidershipin, llimisht po

japim nj historik t shkurtr rreth tij, icili na ilustron pikrisht, pikpamjet rrethlidershipit, duke lluar q nga koht e her-shme e deri n ditt e sotme. Kshtu, nkoht e hershme prevalonte mendimi selider lind dhe jo bhesh.

F o d ee eoe:s p, sepse njerzit e lidhnin qeni-

en lider apo jo, me lindjen e liderit n njamilje t caktuar, si psh. kryetarit t sit,perandorit, mbretit etj.

s d, sepse njerzit e lidhnin kon-ceptin e lidershipit me tiparet zike dhemendore t nj personi t caktuar. Nkt aspekt, lidert shiheshin gjithmon sipersona t gjat, t uqishm dhe shuminteligjent. Ktu sht me vend t pr-mendim, Napoleonin I, i cili pr shkakt gjatsis s tij lutoi shum dhe toi.Ky ishte prceptimi q ekzistonte n atkoh pr liderat. Me kalimin e kohs kjondryshoi, edhe kriteret zike nuk ishinm kritere pr t qen nj lider. Krkimete hershme tregojn se me kalimin e ksajaze, n prceptimet e kohs doln n pahkarakteristikat e liderve. Sigurisht q ktokritere ishin m objektive, t tilla si: inte-ligjenca, prkushtimi, integriteti, karakterisocial, pra njeri shum i shoqrueshm.

James Burns, nj studiues i madh hodhi ipari iden e lidershipit t ndar (shared-lid-ership). Sipas tij, perormanca e nj liderinuk varet m shum nga karakteristikat etij personale, sesa perormanca e skuadrss tij dhe bashkpuntort me t cilt aipunon. Sipas tij, proese t tilla si global-izimi, zhvendosja e kompanive t mdhan shum vende, rrit nevojn pr rrjete mt mdha bashkpuntorsh dhe vartsish.Sot, sht e qart se pr t qen e suk-sesshme nj kompani, nj biznes, nj sipr-marrje e ardolloj karakteri, m shumse sa t okusohet tek atsit e liderit, iprkushtohet m shum rritjes s puns ngrup dhe lehtsimit t bashkpunimit mesgjith burimeve njerzore t kompanis.

sHt liDErsHiPi ?Lideri: vjen nga ala lead, q do t

thot, t shkosh prpara ose t udhheqsh.Lidershipi sht arti apo proesi i inuen-cimit mbi njerzit, me qllim q prpjekjete tyre t orientohen kundrejt arritjes s ob-

jektivave t organizats.Lidershipi sht proesi i drejtimit, ori-

entimit t sjelljes s t tjerve drejt arritjes sobjektivave t prcaktuara. Orientimi n ktsens nnkupton q t nxiten njerzit, q t ve-

projn n nj mnyr t caktuar apo t ndje-kin nje kurs t veant veprimesh.

Ai sht kusht n suksesin e nj orga-nizate apo m gjer, veanrisht sot, nkushtet e pereksionimit t komunikimit,

prmes prdorimit t teknologjis s in-ormacionit dhe globalizimit. Pra, roli i tijmerr nj rndsi t dors s par.

Pcm m dehp momp ehme phe g eeeme :Q lidert jan t dukshm.Rndsia e liderit pr t qen i duk-

shm mbshtetet nga thnia e Lord Sie:T jesh lider eektiv duhet t shohin dhem mir se kudo shihesh n veprimQ lidert orojn nj mision t

qart, t cilt e besojn para s gjithash vetat n mnyr pasionante dhe nxisin dhe ttjert pr t.Q lidershipi lulzon atje ku

njerzit kan objektiva t qarta dhe burimepr ti arritur ato.

Q de e ehem dhe e ph d momee d-hme:

- Duhet t njoh mir njerzit dhe mo-tivet

-sht detyr e liderit q t krijoj njmjedis t till, q t ndikoj pozitivisht nrritjen e motivimit dhe prkushtimit npun t punonjsve.

-Duhet t ndjek me kujdes zhvillimine situats, me qllim q t marr vendimetn momentin m t prshtatshm.

Me punn e tij, lideri duhet t jetshembull pr t tjert, pasi nj lider i suk-sesshm para s gjithash, udhheq me sh-embullin e tij personal.

liDEr linD aPO bHEsH?Si e msuam edhe nga historiku m

lart, pavarsisht prolit personal, apoveorive individuale, mund t bhesh njlider i vrtet. Pra, lider bhesh dhe jo lind.Por, sigurisht, duhet t kemi parasysh qlindja me disa karakteristika individualet caktuara ndihmon pr tu br lider.Gjithashtu, lidershipi sot sht br shumkompleks dhe i vshtir. Mund t prmen-dim nj sr karakteristikash, q ndikojnn suksesin e nj lideri, t cilat paraqitenskematikisht, si m posht:

tiParEt E liDEritnd pe m t rndsishm q

duhet t gzoj nj lider prmendim:

tpe peoe: karakteristika

dhe cilsit e liderit si njeri, ku bjn pjes(origjinaliteti, krijimtaria, vetkodenca,inteligjenca, atsit etj.)tpe oce: (popullariteti,

prestigji, kooperimi, pjesmarrja)tpe ze: (sa aktiv, sa ener-

gjik)tpe coe: (prgjegjsi

pr tu orientuar drejt qllimeve, orientimidrejt detyrave etj.)

PrFunDiME Lider bhesh dhe jo lind. Nuk

ka ndonj specik t veant pr tubr lider. Mjaton t shrytzosh mirmundsit q t jep jeta, t krkosh m

shum nga vetja dhe ata q t rrethojn,t ormohesh do dit e m shum proe-sionalisht, t dgjosh shum si bashkpu-ntort, vartsit dhe palt e tjera.

Lidershipi sht nj aktivitet, qzgjat gjat gjith jets. Ai nuk mbaron kur-r, pasi ka gjithmon vend pr t msuar,prmirsuar veten dhe organizatn apo in-stitucionin q drejton.

lde e ph e e, dom e eeoe : Stili autokratik, stili de-mokratik, stili liberal.

tpe m dhme qdhe gzo de : tiparet per-sonale, tiparet sociale, tiparet zike, tiparetsituacionale.

Dom pe eodehp: lidershpi transaksional, lider-shipi transormues, lidershipi karizmatik,lidershipi vizionar.

Nj lider me nj model globalmendimi prbn eenc t lart pr doorganizat.

Q nj organizat t jet konku-ruese, ajo duhet t przgjedh mes talen-teve m t mir, pavarsisht gjinis apo pre-

jardhjes kulturore, t trainoj puntort, tmsoj nga eksperiencat e tuara.

N Shqipri, numri i bizneseveka ardhur n rritje, por ata kan nj sh-trirje t kuzuar gjeograke dhe pr pa-soj lideri global ka pak mundsi pr tushaqur.

Sa m eektiv t jet lideri nudhheqjen e tij, aq m e lart do t jetedhe rritja ekonomike.

NgaMc. Hm HOXHa

LIDERSHIPI

Vlerat dhe etika

Karakteristikat

dhe tiparet

Situatat dhe

ndjeksitE ardhmja q

parashikohet pr

t

Prirja e shtetit pr

lidership, vlersimi

q i bhet atij

Stilet e

veprimit

Kultura dhe

ndryshimet,

manaxhimi

Aftsit dhe

mjeshtrit

Komunikimi dhe

komuniteti

Personaliteti, gjinia

dhe mosha


9/12


Kur njerzit

mendojn pr

eksploruesit m t

aft ose m t shquar

zakonisht u vijn

n mendje emra t

till si : Marco Polo,Ibn Battuta, Evliya

Celebi, Kristofor

Kolombi.,etj. Jo

shum prej tyre e

njohin eksploruesin

m interesant t t

gjitha kohrave. N

Kin, ai sht mjaft i

njohur, megjithse jo

gjithmon i vlersuar.

Ai sht Zheng He,

myslimani i cili u b

eksploruesi, diplomati

dhe admirali m i aft

i Kins.

OriGjinaZheng He lindi m 1371 n Ki-

nn Jugore n krahinn Yunnan,n nj amilje Hui ( nj grup etnik

mysliman). Emri i tij i lindjes ishteMa He. N Kin, n llim thuhetemri i amiljes, m pas emri i vendo-sur. Ma n Kin sht i njohur sishkurtim i Muhamed, do t thotq Zheng He sht nj pasardhs i

zHeng HeEksploruesi m i madh i Kins

myslimanve. Si babai i tij ashtu edhegjyshi i tij udhtuan drejt Mekes prt kryer Haxhin, kshtu q ZhengHe vinte nga nj amilje praktikantee es islame.

Kur ishte i vogl, qyteti i tij u sul-mua nga ushtria e dinastis Ming.Ai u kap dhe u drgua n kryeqytet ,Nanjing, ku i shrbente amiljes pe-

randorake. Pavarsisht rrethanave tvshtira dhe presionuese q ndod-hej, Zheng He u b mik i nj prejprincrve, Zhu Di, dhe kur ai u bperandor, Zheng He u ngrit n poz-itn m t lart t qeveris. N ktkoh atij iu dha titulli i lart i nder-it Zheng dhe aty u b i njohur siZheng He.

EksPEDitatM 1405 kur perandori Zhu Di

vendosi t drgoj nj ot gjigandeanijesh pr t eksploruar dhe pr tbr tregti me pjesn tjetr t bots,ai zgjodhi Zheng He pr t ud-hhequr ekspeditn. Kjo do t ishtenj ekspedit masive. Do t merrninpjes rreth 30.000 lundrtar, dheZheng He do ti komandonte t gjith.Midis 1405 dhe 1433 Zheng He ud-hhoqi rreth 7 ekspedita t cilat lun-druan drejt vendeve q sot i njohim siMalajzi, Indonezi, Tailand, Indi, SriLank, Iran, Oman, Jemen, ArabinSaudite, Somali, Kenia dhe shumvende t tjera. Ekziston mundsia qZheng He t kishte mundur t ud-htonte drejt Mekes dhe t kryenteHaxhin ashtu si parardhsit e tij.

Zheng He nuk ishte myslimani i

vetm i cili mori pjes n kt eksped-ita. Shum prej kshilluesve t tijishin mysliman kinez si Ma Huan,nj prkthyes i cili iste arabisht dheishte i at t bashkbisedonte mebashkudhtart e tjer. Ai mbante

gjithmon shnime mbi udhtimet etij, t cilat i quajti Ying-yai Sheng-Ian, t cilat jan nj burim shumi rndsishm inormacioni pr tkuptuar shoqrin e shekullit 15 pr-reth oqeanit indian. T shikoje ktoekspedita ishte nj eveniment pr tumbajtur mend i atyre kohrave. Ani-jet t cilat komandonte Zheng Heishin rreth 400 kmb t gjata, poth-uajse sa anijet e Kolombit q lundru-an prreth Atlantikut. Pr vite merradh njerzit menduan se kto pr-masa ishin thjesht ekzagjerime. Sido-qot t dhnat arkeologjike q jan

gjendur tek kantieri detar prreth lu-mit Yangtze e provojn kt gj.Kudo q ata lundruan tuan

respekt, ndonjher edhe rik teknjerzit vendas, t cilt jepnin ha-ra tek perandori kinez. Fal gjithharaeve q mblodhi nga kta njerzZheng He, lundroi srish drejt Kinsme plot t mira ekzotike si ldish,gjithashtu edhe gjiraa nga Arika.Ekspeditat prcolln nj mesazh drejtbots: Kina sht nj superuqi eko-nomike dhe politike.

PrHaPja E islaMit

Eektet e ksaj ekspodite t ud-hhequr prej Zheng He nuk ishinvetm n ekonomi dhe politik.Ai dhe kshi llues it e tij myslimanrregullisht promovonin islamin kudoq udhtonin. N ishujt indonezianJava, Sumatra, Borneo etj ZhengHe gjeti komunitete t vogla mys-limane t cilat banonin aty. Islamilloi t prhapej n Arikn Jugore100 vjet para shkmbimeve me Ara-bin dhe Indin. Zheng He suportoiprhapjen e es islame n kto vende.

Zheng He themeloi komunite-tin Mysliman n Palembang, prgjatJavs, dhe n Filipine. Kto komu-nitete predikuan islamin te vendasitdhe zonat prreth. Flotat ndrtuanxhamia dhe shrbime sociale t tjerapr t cilat komuniteti myslimankishte nevoj.

Edhe pas vdekjes se Zheng Hem 1433, mysliman t tjer vazhd-uan punn e tij n Azin Jugore, prt prhapur islamin. Tregtar kinezmysliman krijuan lidhje martesoren Azin Jugore, me njerzit vendas.Kjo solli m tepr njerz n en is-

lame, duke br q t rritej komu-niteti mysliman.

trasHGiMiaSi nj admiral, ushtar dhe tregtar,

Zheng He sht nj gjigant n histo-rin e Kins dhe myslimanizmit. Fat-keqsisht pas vdekjes s tij, qeveriakineze e ndryshoi lozon e tij nat konuciane e cila nuk e mbsh-teste ekspeditn e Zheng He. Si re-zultat, kontributi dhe arritjet e tijpothuajse u harruan n Kin.

Trashgimia n Azin Jugore,sidoqot sht mjat e ndryshme.

Shum xhamia u emruan n prku-jtim t kontr ibuteve t tij. Islami uprhap n Azin Jugore n shumorma, duke prshir shkmbimettregtare, predikimet udhtuese dheudhtimin. Admirali Zheng Heka nj pjes t madhe n prhapjene es n kto krahina. Indoneziaka numrin m t madh t myslima-nve se do vend tjetr n bot, dheshum prej tyre jan al aktivitetevet Zheng He n kt rajon.

Prktheu Elton DERVISHI


10/12


N amullin e Sent-Krepinit t Sha-toTierit m 8 Korrik 1621 lindi dhe upagzua Zhan d la Fonteni. Ai sht djalii Sharl d la Fontenit, Kshilltar i mbretitdhe mjeshtr i ujrave dhe i pyjeve dhei Fransuaz Pidus. N moshn katrm-bdhjet vjeare at e ojn ne Paris, prt vazhduar studimet e lluara n shta-tor n ShatoTieri . N vitin 1647 shkon

n Paris pr t ndjekur studimet e tij ndrejtsi. La Fonteni i prket nj gjener-ate t rinjsh t apasionuar pas muziks:Pelison, Mokrua, Fyretjer, Sharpantjer,Kasander. Atje ai njihet me Patrun, Per-rot dAlamberin dhe me Telemantin. Pon kt vit abulisti i ardhshm me plqi-min e t atit martohet me Maria Harikar-tin, q ishte vetem katrmbdhjet vjee gjysm. Mbas pes vjetsh La Fontenimerr detyrn e t atit, at t mjeshtrit tUjrave dhe Pyjeve n dukatn e ShatTierit. Nj vit me von lind dhe pagzo-het djali i Zhan de La Fontenit dhe iMaria Harikartit, Sharl d la Fonteni.N kt koh dalin n pah vshtirsit e

para nanciare. Viti 1657, Duka i Bu-jonit merr zotrimin e Shato Tierit. LaFonteni shkruan vargje pr Fuken. Njvit m von i jep Fukes poemn Adon-is me nj kaligra t mrekullueshme.

N vitet 1659-1661 shkruan Ata qqeshin n Bo-Riard, q luhet n Shato-Tieri. N kt koh prton nj pensionnga Fuke, lidhet me Brienin dhe SharlPerroltin. Punon pr t shkruar pjesnndrrimi n lugin dhe ritakonPelisonin dhe Mokruan.

M 17 gusht 1661 La Fonteni shti pranishm n estat e Lugins, ku merrvesh, se Fuken e kan arrestuar. Po n ktvit krijon abulat e para, t papublikuara.

Mars, i vitit 1662 sjell impresionete para t elegjis Nimat e Lugins.Disa muaj m von La Fonteni shkru-an nj Od pr mbretin dhe i krkonatij alje pr Fuken atkeq. N gusht1663 shoqron n Limusin dajn e tijZhanarin e mrguar. Letrat e Limusin-it n proz t przjera me vargje i ad-resohen t shoqes s Zhanarit.

N janar 1664 La Fonteni merr njshprblim nga mbreti pr Novelat nvargje t prkthyera nga Bokaio dhe

Ariosti. Po n kt v it ai merr titullin esnikut nga dukesha plak e Orleanit, si

la onTeni(1621-1695)

dhe ndahet nga e shoqja Maria Harikart.

Kjo e bn t trhiqet nga Shato-Tieri.N 30 qershor 1665 mbaron s shtypurivolumin e par t Shn Augustinit. Poashtu boton Qyteti i Zotit t LeonardGirit, ku prkthimi n vargje rngjishtsht br nga La Fonteni. Volumii dyt i Sent Agustinit del m 18shkurt 1667 Janar i vitit 1666. Mbarons shtypyri pjesn e dyt t Tregime enovela n vargje tek Bileni. Dy vjet mvon boton tek Barbni me ilustrime ngaShavoja Fabula t zgjedhura n vargje.31 janar 1669. Boton tek BarbniDashurit e Psishes dhe t Kupidonit.

Krijon abuln Leshkoja dhe i padituri

Nj vit m von La Fonteni le detyrn emjeshtrit t Ujrave dhe pyjeve, t cilne rimerr duka i Bujonit.

Viti 1671. Botohen nn emrin e LaFontenit nj prmbledhje Poezish tndryshme t krishter ku dalin n pah 16abula tashm t publikuara dhe katr pjesn vargje t nxjerra nga Psisheja N janart po ktij viti boton tek Barbni volumine tret t Tregime dhe novela n vargje.Po ashtu boton Fabula t reja dhe poezit tjera M 3 Shkurt 1672 vdes dukeshaplak e Orleanit. Fabulisti i madh humbetprivilegjet q kish, kur kujdesej pr t.

La Fonteni n llim t vitit 1673pritet nga zonja d la Sabli dhe banontek ajo, n hotelin e saj. Ktu ai publikonPoemn e robris s Sent-Malkut tekBarbni. Vepra Tregime t reja pritetme kritika shum t ashpra, deri sandalohet are. M 2 janar 1676 La Fon-teni shet shtpin e tij n Shato-Tieri.Viti 1678 shnon botimin e dy volumeve

me Fabula. Kurse volumi i tret prm-ban abula t pabotuara deri ather. Njvit m von, n vern e ktij viti botonvolumin e katrt t Fabulave.

Viti 1680. Ndjek pas zonjn d laSabli q shkon t banoj n rrugnSant-Honore. Ajo i sht kthyer rrugss Zotit dhe ka zgjedhur nj banesmodeste e t vetmuar. La Fonteni vendo-set n nj shtpi t vogl pran saj.

Pas dy vjetsh m 1682 La Fontenikrkon me kmbngulje nj vend n Ak-ademin Franceze. Por do t pres gatidy vjet pranimin e tij nga kundrshitmete shurdhta t Luigjit XIV, q nuk ia alatij pr Tregimet e tij.

N 1683 zgjidhet n Akademi, pormbreti e reuzon propozimin e aka-demikve. Bualoi zgjidhet n vnd t tije z karrigen e Kolberit.

Nj vit m von La Fonteni z vendine tij n Akademi. Gjat ceremonis spranimit m 2 Maj 1684 ai lexon Fja-limin pr zonjn d la Sabli n vargje.

Korrik i vitit 1685. Mbaron s botuariPunime n proz e poezi t zotrinjveMokrua dhe La Fonten. Volumi i parprmban dhjet novela, pes tregime treja dhe poezi t ndryshme. M 1688zonja d la Sabli jep me qira hoteline saj dhe shkon n nj lagje tjetr, porshtpin e vogl ia l La Fontenit. N

kt vit dhe gjat vitit pasardhs La Fon-teni bhet si i ami ljes tek Vendomt dhetek princi d Konti.

M 1693 vdes zonja de la Sabli. Pon kt koh La Fonteni i smur njehgabimin dhe i krkon kishs alje prTregimet e tij. N pranver t 1693z miqsi me zotin dHervart dhe botonFabula t zgjedhura. M 13 prill 1695ai vdes tek Hervartt dhe varroset t pas-nesrmen n varrezat e Sent-Inosentit.

Pg m GEGa

Faruk aMlibEl

(1898-1973)

ezm e o

N thellsi t tyre prrenjt qajn,larg, shum larg sht ezma e obanit.Nga zri vreshtat ujin mend e mbajn:ar i thot malit ezma e obanit?

Shpirtin duke ia dhn poezis,kur poeti i qepet me orc malit,

jeta merr udh n horizontet e liris.Ka lluar t rrjedh ezma e obanit.

Ather n zemr kishe dashurin,mermerin gdhendje, shpoje gurin.

Sa udhtarve t etur u dhe uj mali,buzve t tyre, ti, o ezma e obanit.

Lejlaja u b nuse, Mexhnuni n varr,ska m udhtar t etur prtej malit;Po krkon nj trndal t kuq zjarr,

Endet vresht m vresht ezma e obanit.

Lot sderdh poeti, nuk qan dashnori,

dashurit e vjetra u przjen n kthistori.

M kot zhurmon, m kot gurgullon,Sa andej-kndej ezma e obanit t ri.

Zija OsMan sabaH(1910-1957)

smoI

Stamboll t shoh prsri,t prqaoj me syt e mi nga larg.Minare, minare, shtpi, shtpi,

rrug dhe sheshe paundsisht varg.

II

Nga Bosori zri i nj vaporiprej skele drejt meje ka ardh,Mbi ujrat e kaltr rri gjithnj,kulla e Vajzs bor e bardh.

IIIBashk me reskin e nj mngjesi

brigjet ku kam lindur, Beshiktashin shoh

prsri,me mall lagjet dhe vendet e tij sodis.

Ah! Kur isha pes, pesmbdhjet, njzetvje. A e di?

IVNgrihet lart n kodr shkolla ku kam msuar,

dimrave atje e kam mbaruar ushtrin.Nj dit vet nj vajz kam takuar,

i martuar jam n lagjen e saj me nj gjeraqin.

VSmund t quhen t miat brigjet?

Q dora i prek, zemra pr to digjet?Nga Kyyksyja kam baban,

dheu i nns sht n Ejupsulltan.

VIPara meje del i kollarisuri Bosor,

nga engelkoj kaloj n Rumelihisar.Stamboll, o i imi Stamboll,

o Kadikoj, o Yskydar!...

VII

Dita zbardh, n mes t urs rri,n ishujt Ada gjumin e pishave kam

ndrmend.Kam mall pr Bejogllun, dita vjen prsri,

ern e tunelit shpirti ma ndjen.

VIIIReja kalon sipr nesh,

varka vjen n breg t detit.Nj kng e vjetr m pshpritet n vesh,Shpirtin e kam te vuajtjet e miletit...

IXNga hna njoha mesin e muajit n agim,n usha erdhi vera, ryn nj er e holl.

do gj, do gj n shpirtin tim,

sht kujtimi yt, o Stamboll.

XEdhe nj her t shikoj me syt e ksaj bote,

qiellin, klimn tnde e kam pr zemr.do t lindur q jeton, do gur nga toka jote,ta puth e ta v mbi kok, o qytet me emr.

Pehe m GEGa


11/12


Nj projekt i cili ka si qllim ruajtjen e mjedisit qna rrethon. Jan t lutur t gjith ata qytetar tcilt kan nj ide ose projekt t na e drgojn at mee-mail [email protected].

Forumit Intelektual Mysliman n kuadrin e kujdesit ndaj mjedisit merr prsipr organizimindhe realizimin e nj fushate pr mbledhjen dhe grumbullimin e projekteve dhe ideve mjedisoren shrbim t komunitetit. Dhe nisma m e fundit paralelisht me kt sht:

THUaJ ProJeKTin TenD

Gjat muajit qershor Mytinia Elbasan ndrmori nj nism sa qytetare aqedhe mjedisore, nism e cila do t konkretizohej me reabilitimin e lulishtest spitalit t Elbasanit. Projekti dhe realizimi u krye nga Forumi Intelektual Mysli-man ndrsa Mytinia e Elbasanit mbuloi ann nanciare. Si do gj e mir dhe sie kan tradit t punojn myslimant projekti u realizua n bashkpunim t plotme Drejtorin e Spitalit, ku alenderojm pr suportin dhe gatishmrin Drejtorinz.Mehmet Ibaj, n bashkpunim me Bashkin e qytetit t Elbasanit, e cila u pr-aqsua denjsisht nga z.Vladimir Bajrami nj njeri i ndjeshm ndaj mjedisit. Z.Barjami prve asistencs teknike u angazhua me organizimin e dhe mbarvajtjen

Nj grup ambientalistsh do t vlersojn projektin mt mir, i cili m pas do vihet n zbatim nga Forumi In-telektual Mysliman. Falenderojm paraprakisht t gjithpjesmarrsit e ksaj ushate n shrbim t qytetarit.

Myftinia Elbasan rehabilitoi lulishten e Spitalit Rajonal Elbasan Xhaferr Kongoli.e punimeve, dhe i ka ndjekur ato n do hap. Nj alenderim i veant dhe pr tgjith ata q punuan dhe ndihmuan aty. Duhet thn se gjat ktyre njzet viteve tundit nuk ishte kujdesur njeri pr zonn e gjelbr spitalore duke uar n degradi-min e saj si edhe duke u br burim smundjesh e ineksionesh. N kto nismamjedisore e para pr Mytinin Elbasan, por jo e undit, krkojm q jo vetm tivijm n ndihm qytetarit por edhe sensibilizimin e shoqris pr ruajtjen dhe ku-

jdesin e zonave t prbashkta. Shpresojm dhe i bjm thirrje t gjith qytetarveq nse kan ndonj projekt apo ndonj propozimi n lidhje me mjedisin t nakontaktojn nprmjet [email protected].

Bari i blets i quajtur n latinishtMelisa Ofcinalis sht nj bimbarishtore me ern e limonit me prekjen egjethes. Gjatsia e saj arrin 30 deri 100 cmme vlera shum t muara kurative. Eshte prhapur n Mesdheun oriental dhen pjesn perndimore t Azis. Si e tillgjendet me shumic n vendin ton. N tgjith territorin e Elbasanit si n ullishte,

etj. Krcelli i saj sht katrkndsh megjethe ovale t zgjatura, me ngjyr t er-rt t gjelbrt t siprmet, dhe t elur tposhtmet. N sqetullat e gjetheve dalinlulet n periudhn Maj-Qershor. Atokan ngjyr t bardh n t verdh.

N prbrjen kimike t bims kemivaj esencial 0,05-0,1% me ern e limo-nit si dhe Acetat Eugenoli, GeranineKaralogjen. Me shumic te bima janacidet Polienolike si acid Rozmarinik,acidi Kloragjenik, Kaeik, Ferrullik eProtokatetik. Ndr substanca Flavoniteprmendim Luteoline, Glukopiranozine,

Apigenine etj. Kto lnd q prmendmm lart nprmjet prdorimit si aj apo es-enca kan veti qetsuese t sistemit nervorqendror, spozmotike (lirojn spazmat),antiamatore, antibakteriale, antimyko-tike, antivirale. N rastet e pagjumsisvepron dhe jep gjum t mir. N anti-

amacionet vepron me ekasitet si prbakteret ashtu edhe pr myqet duke i do-minuar ato. Lngu i gjer i bims vepronsi Colerik duke liruar zbrazjen e tmthit,e duke ndimuar procesin e tretjes. Kurkombinohet me Valerione dhe me luleSahatin n porcione t barabarta lar-gon ankthet e depresionin t shkaktu-ara nga nj gjendje emotive e rnd. Nkt rast bari i blets prorcon aparatingastrointerstinal dhe aparatin e urinimit.N rastet e distonis neuro vegjetative i jeptonus sistemit nervor qendror(S,N,Q).

I kombinuar me murrizin vepron n

smundjet e zemrs si n takikardi, brakio-tardi, ekstra sistola (rrahje t rregullta tzemrs), rrahje t shpejta duke i ulur aton normalitet. Si bim me veprim antiviral,vepron n virusin q shkakton HerpesinLabial (luska me uj te buzt) njkoh-sisht tek Herpesi Simpleks. Prania e po-

lienoleve i jep bims uqi anti oksidanteduke e mbrojtur nga shum smundje.

Pdom1-HerpesiMerret nj got uj t valuar dhe n

t hedhim 3 lug aj bim e that, kullo-het pas 10 minutash. Pihet 3 vakte parabuke pr 15 dit dhe me lngun e saj ly-ejm pjesn e smur deri n shrim.

2-Prsa i prket tensionit t zemrs ve-prohet kshtu: nj got uj i nxeht hidhen2 lug aj bar blete, 2 lug aj Valerian, dhe2 lug lule Sahati. Kto lihen 10 minuta ekullohen dhe m pas pihen 2 her n dit

n mngjes dhe dark para gjumit pr 10dit rresht. Kt bim e gjejm n rrethinton kudo dhe mund ta prdorim pa riksepse nuk ka eekte ansore.

aed strinGaLaborant UE Aleksandr Xhuvani

Vetit kurative t barit t blets


12/12

Gazeta Mendimi 10

Documents

Transcript of Gazeta Mendimi 10