ზაურ თეთრუაშვილი

ილია ჭავჭავაძე: “ჩვენი საქმე საქართველოს ხალხის ცხოვრებაა, მისი

გამჯობინება ჩვენი პირველი და უკანასკნელი სურვილია”

წიგნი მეორე

გორი

22.02.12 – 15.10.14

2

ISBN 978-9941-0-7434-9 (ორივე წიგნის)

ISBN 978-9941-0-7436-3 (მეორე წიგნის)

3

ზაურ თეთრუაშვილი

ილია ჭავჭავაძე ქართველი ერის გონებრივი განვითარების, ზნეობრივი

განწმენდისა და ქონებრივი გაღონიერების შესახებ

(აზრების კრებული)

გორი

22.02.12 – 15.10.14

4

შინაარსი

ანოტაცია.................................................................................................................................................

....................... 15

შემდგენელისაგან

................................................................................................................................................... 20

პირველი თავი. ერის გონებრივი ზრდა (გონებრივი თვალსაწიერის გაფართოება)

1.1. განათლება ჩვენში ფეხმძიმედ დადის წერა-კითხვა ჩვენში ნაკლებად არის გავრცელებული............................................. 65 ჯერ-ხანად უკურნებელი და ძალიან მწვავე ტკივილიც.......................................... 66 წერა-კითხვის საზოგადოებას პირველხანად მაინც კარგა ფული აქვს, მაგრამ

დიდი გაფრთხილება უნდა............................................................................................ 69

1.2. ბავშვის სწავლა (გონების გახსნა და მსჯელობის გაძლიერება) და სკოლა სკოლა უსწავლელობის

წამალი.................................................................................................. 71 საერო სკოლა გვჭირდება: იგი სკოლაა ერისა, მოედანია, საცა ერის გონებამ და

გრძნობამ ფეხი უნდა აიდგას......................................................................... 73 სწავლა კაი კაცის ხელში სიამოვნებაა ბავშვისათვისვე, ანუ ნუ ჰგონიათ, რომ

ოსტატობა ყველა წიგნის მცოდნეს შეუძლიან. ქალი მასწავლებელი............................................................................................................................................ 79

1.3. ცოდნა, სწავლა-განათლება, პრაქტიკული გამოცდილება ერის სიმდიდრის სათავე სწავლა-განათლება სათავეა

სიმდიდრისა............................................................................ 83 ცოდნა და გადადებული ქონება განძია, ურომლისოდაც არავითარი წარმოება

ფეხს წინ ვერ წასდგამს............................................................................................ 83 ცოდნა თავისთავად სიმდიდრეა ერისა, დაუშრეტელი წყაროა როგორც კაცად

მყოფობისათვის, ისეც თავის სარჩენად. ქართველო კაცო: ტანთ მოიკელ, ფეხთ მოიკელ, მშიერ-მწყურვალი იარე და ცოდნა, სწავლა-განათლება მიეცი შვილსა................................................................................................................ 86

საკმარისი არ არის მარტო დიპლომი. საქმე მარტო ცოდნა კი არ არის, გამოცდილებაა............................................................................................................................. 89

უმეცრება ძვალ-რბილში გვაქვს გამჯდარი. მხოლოდ განათლებას, სწავლას, ცოდნას შეუძლიან წამალი დასდოს ჩვენს ცხოვრებას................... 92

მეორე თავი. საზოგადოების (პიროვნების) აღზრდა-წრთვნა და განწმენდა

ადამიანის პატიოსნება, ღირსება, სინიდისი – მისი ზნეობითი კუთვნილებაა და ჩვენ მჩვრად გაგვიხდია................................................................................... 94

5

ადამიანის გონების აღმატებულებას მისი ზნე-ხასიათის აღმატებულება უნდა ჰქონდეს შეწონილი.......................................................................................................................... 97

ახალგაზრდა ოსტატისა და შეგირდების ამბავი: ზნე-ხასიათის წვრთნის მაგალითი......................................................................................................................................... 97

ზნე-ხასიათის წვრთნა: ზრდაა შინაგანის კაცისა და ეს სკოლაში უნდა ხდებოდეს ............................................................................................................................................................... 98

სკოლაში ყველაფერს ასწავლიან და ივიწყებენ მთავარს – ღონე მისცენ შეგირდის ზნე-ხასიათს................................................................................................................................ 99

კეთილი ზნე-ხასიათის ნიშანი: სათნოება დიდებასთან ერთად უნდა ვიდოდეს..................................................................................................................................................... 101

არჩევანის დროს აზრთა ჭიდილში ყოველივე ღონისძიება ნამუსისა და პატიოსნების სასწორზედ აწონილ უნდა იყოს .................................................................. 103

ერის გაუპატიურება, ავად ხსენება დიდად სათაკილო საქციელია. ჭეშმარიტ ღირსებას ყვირილი არ უნდა........................................................................................ 107

ჭეშმარიტი ლიბერალობა ტყუილების, ოინბაზობის... ხელის წაფარება არ არის........................................................................................................................ 107

ეხლანდელს ზნეობით დავარდნილს დროში ფეხადგმულია უშვერი, უმსგავსო, სულელობით აღსავსე საქმე.......................................................................................... 111

ქართველი კაცის საძაგელი სენი – ყიზილბაშობა.............................................................. 113

შენ რომ ცუდკაცობდე, კაიკაცობაზედ სხვას მაინც ნუ გალანძღავ.................... 114 არა თქმულის თქმა - ზნეობრივად გაუმართლებელი თვისებაა................................ 116 ბეზღობა ყველა კაცისათვის შემაზრზენი უზნეო საქციელია და

უბედურობაა ერისა................................................................................................................................. 117

ჰოსა და არას ჭიდილია ერთად-ერთი გზა ჭეშმარიტების აღმოჩენისა და პოვნისა...................................................................................................................................................................... 120

ერის ღირსეულ შვილთა ღვაწლის დაფასება ერის მაღალზნეობრიობის ნიშანია და მაგალითია რომ მისი გონების თვალი ახილებულია........................... 120

- ღვაწლის დაფასება: ევროპის მაგალითი............................................................... 121

- ღვაწლის დაფასება: რუსეთის მაგალითი............................................................. 121

- ღვაწლის დაფასება: საქართველოს მაგალითი

6

აკაკი წერეთელი........................................................................................................ 122

რაფიელ ერისთავი................................................................................................... 123

დავით აღმაშენებელი............................................................................................ 124

გაბრიელ ეპისკოპოსი............................................................................................ 125

ერეკლე მეფე................................................................................................................. 125

კანვოელების თხოვნა ილია ჭავჭავაძისადმი...................................... 126

სახელგანთქმულნი (ავტორიტეტნი) – მათი თაყვანისცემა არ დაილევა ქვეყნიერებაზედ.......................................................................... 126

თანასწორობა და სიყვარული წოდებათა განურჩევლად: ეს სანატრელი და თაყვანის საცემი მცნება დღესაც თეორიად რჩება................................................... 128

წოდებათა შორის ჩატეხილი ხიდი: ვაი იმ ქვეყანას, საცა საერთო ძარღვში სისხლი გაშრა........................................................................................................................... 130

ერთობა უნდა გვქონდეს: ნუთუ ყველა საზოგადოებრივ ძალთა ერთ კვალში ჩაყენება სანატრელი არ უნდა იყოს?....................................................................... 133

იმიერ ქართველს ამიერი ქართველი ეუბნება შენ მოსული ხარო....................... 135 მშობლიური ქვეყნის სიყვარული დიდი რამა ყოფილა კაცისათვის................... 136 ქართველთა გაკენწვლა: არა-სასიამოვნო თვისება დაეკვებათ .............................. 137 ახალი თაობა ახალთა აზრთა წინამძღოლობაში, ახალთა აზრთა მოძღვრებაშია და

არა იმაში, რომ მე დღეს დავიწყე წერა და შენ გუშინაო....................................................................................................................................................... 138

ქველმოქმედება: ზნე-კეთილი ადამიანის თვისებაა. ბატონისა და სამი მოსამსახურის ამბავი................................................................................................................................. 139

სინანული კაი საქმეა, კაი საქონელია თუ ნამუსი და სინდისი თავისის უტყუარის სასწორით დადის, უმადურობა კი ვერც კარგი საქმეა და ვერც კარგი საქონელი..................................................................................................................... 142

ქურდობა და ავაზაკობა ბოროტმოქმედებაა და მთელის საზოგადოების, მთელის ერის ჭირია ................................................................................................................................. 143

7

მესამე თავი (სამ ნაწილად). ქართველი ერის ქონებრივი გაღონიერება

პირველი ნაწილი

3.1. საქართველოს ხალხის ცხოვრების გამჯობინება – პირველი და უკანასკნელი სურვილი რაც უნდა ითქვას შიშისაგან თავზარდაცემულ და გონებაგამოცლილ “ცისკარმა”

ჩვენი საქმე საქართველოს ხალხის ცხოვრების გამჯობინება – პირველი და უკანასკნელი სურვილია............................................. 145

ხალხის ცხოვრების გამჯობინების ქონებრივი მხარე ანუ დღევანდელი საეკონომიო ყოფა-ცხოვრება ომის მოედანია, ბრძოლაა ქონებრივი სიმდიდრის მოპოვებისათვის..................................................... 148

3.1.1. ქონება: ცხოვრების ფარი და ხმალი დღევანდელი ფარ-ხმალი ცხოვრებისა ქონებაა..................................................... 149 ქონების საკუთრებითი ურთიერთობის ორი ფორმა........................................... 149

3.1.2. რის ნიშანია ერის ქონებრივი სიმდიდრე და სიღარიბე? ქონებრივი სიმდიდრე და სიღარიბე ერის წინ წაწევისა, წარმატების, შინ და

გარეთ დამოუკიდებლობის ხარისხის ნიშანი.............................................. 151 სიღარიბე თუმცა არაა ბედნიერება, მაგრამ არც მწიკვლია....................... 151 ქონებრივი სიმდიდრე სახელმწიფოსი შესდგება მომქმედთა და ნამოქმედარის

მხმარებელთა სიმდიდრისაგან................................................................. 153

მეორე ნაწილი

3.2. შრომა, გარჯა, მხნეობა, საკუთარი თაოსნობა – თვითმოქმედება – ერის ქონებრივი გაღონიერებისა და მოსახლეობის კეთილდღეობის ამაღლების წყარო

3.2.1. ქვეყნის ქონებრივი გაღონიერებისათვის დიდი საქმეა ცხოვრების გზის პოვნა და აჩენა

3.2.1.1. დიდი საქმეა მარტო უტყუარი ნიშანი მოსაქმის დიდბუნებოვნებისა........................................................................................................................... 156

3.2.1.2. საზოგადო საქმეს მარტო შრომა უნდა, გარჯა უნდა, გულდადებული ჯაფაცა.............................................................................................................. 157

3.2.1.3. ჩვენი ყმაწვილ-კაცობა უნდა მომზადდეს მთელის ევროპის მეცნიერებისა და გამოცდილებით .................................................................................... 159

3.2.1.4. ჯერ-ხანად არ ვიცით საზოგადო საქმეს როგორ მივცეთ მხარი, როგორ მოვუაროთ........................................................................................................................... 161

3.2.1.5. სწორი გზის პოვნა და მასზედ სვლა ნახევრად გამარჯვებაა, ანუ რა გავაკეთეთ............................................................................................................................ 162

3.2.2. შრომა, გარჯა, მხნეობა, საკუთარი თაოსნობა – თვითმოქმედება საფუძვლად უნდა დავუდვათ ერის ქონებრივ გაღონიერებას ვფიქრობდი შრომით და ოფლით ვიყიდდი ლუკმა პურსა ...................................

163

8

ქვეყანაზედ სიამოვნება უშრომოდ არ მოიპოვება. შრომა, როგორც გზა-მიმავალი სანატრელ საგნამდინა, ხალისიანია..................................................... 165

ეხლა ვაჟკაცობა უნდა შრომისა, ანუ რამ გადაგვარჩინა, რამღა გვაცოცხლა. ჩვენს მშვენიერს ქვეყანას სხვები არ დაეპატრონონ................. 166

ეს ქვეყანა სახელოსნოა, საცა კაცი უნდა ირჯებოდეს და შრომობდესო................................................................................................................................................ 168

ცხოვრების მოედანი მარტო იმისია, ვინც მხნეობს და გამრჯელია. ღმერთი მხოლოდ გამრჯელის მწყალობელია, გაურჯელს წყალი წაიღებს......................................................................................................................................... 169

მოძრაობა და მხოლოდ მოძრაობაა ქვეყნის ძალისა და სიცოცხლის მიმცემი............................................................................................................................ 170

საკუთარი თაოსნობა – ის ენერგიაა, საიდანაც უნდა ამოხეთქოს ჩვენთვის ყოველივე საწადელი.................................................................................................... 173

ყმაწვილ-კაცობის ღვაწლს საკუთარი თაოსნობის ასაღორძინებლად ვერავინ შეეცილება............................................................................................................................... 174

თვითმოქმედება: უმაღლესი წერტილი ადამინის განვითარებისა და წარმატებისა. ხალხი თვითმოქმედებით არის მხოლოდ ძლიერი და ნაყოფიერი სულით და ხორცით................................................................................................. 176

თვითმოქმედება ისეთი თვისებაა ადამიანისა, ურომლისოდაც, იგი უფრო მონაა, ვიდრე ბატონი, სათრეველაა და არა თვითმავალი მოზარდისათვის....................................................................................................................................... 178

თვითმოქმედება სკოლაც არის ყოველი მოზარდისათვის..................................... 178

თვითმოქმედებას სულის, ჭკუისა და გონების გაძლიერებასთან ერთად უნდა მისდევდეს ქონების, ჯიბის გაძლიერებაც......................................... 180

3.2.3. ქართველი გლეხი კაცი: მშრომელი, ქვეყნის სიმდიდრის შემქმნელი .გვირისტით ნაკერი ჩვენ, გლეხებმა, დღედაღამ ოფლი უნდა ვიწუროთ და პური ისე

ვჭამოთ.................................................................................................................................................... 182

ისინი, შექმნილნი, გვირისტით ნაკერნი არიან. მათი სიმღერა ერთი გაბმული კვნესაა, მაგრამ მაინც სიმღერას ეძახიან.................................................... 183

ვის უნდა ეძახოდნენ “ჩვენიანს”?................................................................................................ 184

ჩვენი გლეხის მიდრეკილება მამულის სყიდვისადმი ძლიერი და დაუძინებელია.............................................................................................................................................. 185

9

უსაფუძვლო და უმიზეზო გამოკლება ზოგიერთ წოდებისა საზოგადო საქმეებიდამ – საზოგადო ტვირთს უმძიმებს გლეხსა.............................................. 186

ნუთუ რუსის მუჟიკი ჩვენს გლეხობაზედ მაღლა დგას? ჩვენს გლეხს რატომ ეუბნებიან ცურვა ისწავლე, მაგრამ წყალში-კი ნუ ჩახვალო?........ 187

სახელმწიფომ ჩვენს გლეხს მიწა წაართვა და სხვა ტომის ხალხს მისცა. ქართველი თავს ვერ დაანებებს თავის ადგილს.......................................... 188

გლეხებისათვის ცხენების ჩუქებით ცივილიზაცია უნდა შემოეტანათ ჩვენში, მაგრამ............................................................................................................................................. 189

არასწორად დანახული ქართველი გლეხის სახე.......................................................... 190

ოთარაანთ ქვრივის ხუთი ქისა – ქართველი გლეხის წინდახედულობისა და ყაირათიანობის ნიშანი............................................................... 191

3.2.4. გუთანი ქვეყნის სიმდიდრის შემქმნელი შრომის საშუალებაა გუთანი ქართველებო, გუთანი! და ხმალი იყოს ფარი მისი........................ 191

3.2.5. კაცის უქმობა, უღონობა, უშრომლობა, უუნარობა, სხვისი მოიმედება – სხვისით ცხოვრება, საშინელი სენია უქმობა: ნუ დაგიკრეფია

გულხელი............................................................................................ 193 უღონობა: უღონო ხალხი უფრო შებრალების ღირსია, ვიდრე

განკიცხვისა................................................................................................................................. 195

უშრომელობა: თუ წუთის სოფელს ერთს ბეწო ხანს თვალი მოუხუჭე, ისე გაგთელავს, როგორც დიდოელი ლეკი ნაბადსა ....................... 195

უუნარობა: აი რა გვიშლის ხელს საზოგადო საქმეში..................................... 197 “სოფლის წურბელა”: სულით გათავისუფლებული, უფულო გლეხი

ხორცით ყმა გახდა................................................................................................................................. 197

მონატრება სოფლისა და სიყვარულით მფეთქავი გული................................ 198 სხვისი მოიმედება: ჯერ სათაკილოა თითონ ადამიანისათვის, და მერე –

უღონოა, რომ ადამიანი ოდესმე ფეხზედ დააყენოს, თავისით აცხოვროს. სხვაზე მინდობა ქვიშაზე აშენებული შენობაა............................................................... 199

3.2.6. გულგრილობა: საიდამ დაგვჩემდა ეს საუბედურო სენი....................................... 201 3.2.7. ლოდინი: დინჯი და უწყინარია ბუნებით, მაგრამ მათხოვარსავით ხელგაწვდილია

მუდამ................................................................................................................................ 203

მესამე ნაწილი

3.3. ქართველი ერის ქონებრივი გაღონიერების ადამიანური და ბუნებრივი რესურსები 3.3.1. მკლავ-ძარღვად კარგები, ჯან-ღონიანი, მხნე ქართველები და დიდი სიმდიდრის

მომტანი მადლიანი ჰავისა და ნოყიერი ნიადაგის პატრონი საქართველო

10

უკვდავი არის შვილი მამულისათვის მკვდარი. ჩვენი დიდი ერთიანი მამული გავინამცეცეთ და პატარ-პატარა ხუხულები ავაშენეთ....................... 208

მადლიანი ჰავისა და ნოყიერი ნიადაგის ქართული სოფელი და სოფლის მეურნეობა – ერთად-ერთი სახსარი, ერთადერთი წყარო ცხოვრების გასაძღოლად.................................................................................................................. 213

მიწათმოქმედების ორი საგანი მიწისა და გუთნის შესახებ. წარმატების სამი გზა........................................................................................................................... 215

3.3.2. საქართველოს სახალხო მეურნეობის დარგები როგორც ქვეყნის ქონებრივი სიმდიდრე და სიმდიდრის გამრავლების ფაქტორი

3.3.2.1. მევენახეობა და მეღვინეობა ჩვენი ხალხი ძველადვე ვენახის კეთებას მისდევს........................................ 216 ხვნა-თესვა თუ ვენახობა და ღვინის კეთება: ორი ურთიერთ შეუფერებელი და

შეუწყნარებელი მოვლენა .............................................................. 218 გლეხკაცი უფრთხის და ერიდება ვალის აღებას. რატომ?............................... 221 რას და რატომ გვიწუნებენ ქართველებს: ანუ არც ადგილის შერჩევა

გვცოდნია სავენახედ და ვენახის კეთებაც ადამის-უმური გვცოდნია?.................................................................................................................................................. 222

მეორე ჯურის ოსტატები ჩვენის ღვინის დაყენებას და კეთებასაც აბუჩად იგდებენ..................................................................................................................................... 224

ღვინის მკეთებელი: საქმე და მოვალეობა........................................................................ 226

ბუნებური ღვინის ჭეშმარიტი ღირსება............................................................................... 228

სისტემა, რომელსაც სახეში ჰყავს პირდაპირი მომხმარებელი ღვინისა.......................................................................................................................................................... 231

რა აფერხებს ჩვენში ვაზისა და ღვინის კეთების საქმეს: “ნაცარი”, ფილოქსერა, “ხაშმის” ჭია, ტყის სიძვირე, სეტყვა, და სირაჯებისა და წვრილი ჩარჩების ხელში მოქცეული ღვინის ვაჭრობა............................... 233

ღვინის საქმის საეკონომიო ძალის მიზეზნი. ჩვენი და ევროპის ცოდნა-გამოცდილება........................................................................................................................ 234

“შაჰტალიზაციები”, “გალლიზაციები” და სხვა “ციები” - შორს ჩვენგან ........................................................................................................................................ 236

ყურძნის დაწურვა................................................................................................................................. 237

ყურძნის წვენის სამწვერად დაყოფა..................................................................................... 238

11

ჭაჭა და კლერტი ჩააყოლონ ტკბილსა თუ არა? ..................................................... 239

ჩვენის მარნების ფარღალალაობის სიკეთე ისიც არის, რომ მარანი უშიშარია ადამიანისათვის............................................................................................................ 241

ყურძნის წვენის დუღილი – ახალი ხანა ღვინის კეთებისა.............................. 241 ღვინის

დაწმენდა.................................................................................................................................. 246

ღვინის გადაღება................................................................................................................................... 246

ღვინის შენახვა........................................................................................................................................ 247

ქვევრის სიკეთე....................................................................................................................................... 249

ყალბი ღვინის კეთება ანუ ბუნებური ღვინის გარდაქმნა.................................... 252

არყის ხდა ჭაჭისაგან – ღვინის დაყენების თანმდევი პროცესი.................... 254 3.3.2.2. სახალხო მეურნეობის სხვა დარგები

მარცვლეულის წარმოება, სიმინდი................................................................................ 254

მესაქონლეობა................................................................................................................................ 257

ბამბის საქმე.................................................................................................................................... 260

ნავთის საქმე................................................................................................................................... 261

საეკონომიო გზები..................................................................................................................... 262

სალითოგრაფიო ქვა და კირი............................................................................................ 270

3.3.2.3. ვაჭრობა, როგორც ერის ცხოვრებაში სიმდიდრის გამოფენისა და მორიგების სფერო; ვაჭრობის ბუნებაა ნაკლებ იყიდოს და მეტად გაჰყიდოს................................... 271 მოსავალი კარგია, როცა მისი გასყიდვა შესაძლებელია ანუ მხნეობაში

სახელგანთქმული ინგლისელის ამბავი................................................. 272 ბაზარი გამნაღდებელი ნაშრომისა. ჩარჩების პირის შეკვრა........................... 273

12

ერთაშორისი აღებ-მიცემობა. სავაჭრო ბალანსი........................................................ 275

ვაჭრობა მხოლოდ სიმდიდრის მოფენას და მორიგებას შველის. უცხო თესლის ვაჭარი სტუმარია მკვიდრის ერისა................................................. 276

ჩარჩი: მისი მიზანი კერძო სარგებელია და არა ხალხის კეთილდღეობა. ვინ დაიხსნის ხალხს ჩარჩებისაგან?............................................. 276

ჩვენი სოვდაგრების ნიჭი სახეირო საქმის სიკეთეს ვერ მისწვდენია................................................................................................................................................. 278

მწარმოებლისა და მხმარებელის პირდაპირი შეხვედრა ჩარჩის გარეშე........................................................................................................................................................... 279

რამდენიმე დიდი ვაჭრის შეთანხმება ჭირნახულის გასასყიდველ და სასყიდველ ფასზე....................................................................................................................... 280

ამხანაგობის შექმნა, როგორც მოჭირნახულესა და მხმარებელს შორის პირდაპირი შეხვედრის ღონისძიება.................................................................... 283

იქ საცა თვითეული უღონოა, ღონიერნი არიან ყველაზნი ერთად............. 284 თავისუფალი ვაჭრობა (ფრიტრედერობა) თუ პროტექციონობა..................... 286 ფრიდრეტერობა: არსი და მოქმედების პრინციპები.................................................

287 პროტექციონობა: არსი და მოქმედების პრინციპები................................................

288 თავისუფალი ვაჭრობის შეზღუდვა სატამოჟნოებისა და საბაჟოების

გამართვით.................................................................................................................................................. 290

ჭაჭისაგან არყის ხდა: აქციზის კანონებმა ჭაჭის ხდა ფულიანი კაცის ხელში მოაქცია და გლეხკაცებს ხელიდამ გამოაცალა..................... 292

პირის შეკვრა ჭაჭის ფასზე და გლეხთა გაღარიბება................................... 293 ბაზარი: ფულის შოვნის ერთადერთი წყარო.........................................................

293 დიდი და ბევრის ადგილას ბაზრის დაჭერის ორი გზა................................. 294 რა მიზეზით არის რომ ჩვენში პურით ვაჭრობა გაძნელებული და

გაძვირებულია?........................................................................................................................................ 294

ღვინის ბაზარი რომ გაიმართოს ღვინოს საბაზრო საქონლის თვისება უნდა მიეცეს. მოთხოვნა-მიწოდების კანონი და ღვინის ფასი......................... 298

ღვინისათვის საბაზრო საქონლის მისაცემად ელექტრონის გამოყენება................................................................................................................................................... 300

3.3.2.4. საბანკო-საკრედიტო საქმიანობა და ფინანსური ურთიერთობები საადგილ-მამულო ბანკის დაფუძნებამდელი სიძნელეები............................ 301

13

ნიკო ნიკოლაძე ბანკის შესახებ....................................................................................... 311

კეთილი საქმე დავიწუნოთ, რომ ჩვენ მოუმზადებელნი ვართ?............... 311 ქუთაისის ბანკის

საქმე........................................................................................................... 314 საადგილ-მამულო კრედიტს ჩვენში ბევრი რამ აკლია. ბანკის სულთამდგმელი

ბირჟაა ................................................................................................................. 315 ბანკი სხვადასხვა მწარმოებელს როგორ ახვედრებს ერთიმეორეს და როგორ

უწყობს ხელს მათი საქმიანობის გაგრძელებას. თამასუქი........... 317 ჩვენებური ბანკი მარტო თავად-აზნაურებისა არ არის .......................................

319 ქვეყანაზე ამისთანა ჰუმანიურს, თანასაგრძნობელს დედა აზრზე აგებული

ბანკი სხვა არსად გამიგონია ........................................................................... 321 განა ვინც, ან რაც, ფულით გამოხატულ მდგომარეობაშია, იგი ფინანსური

დაწესებულებაა? .................................................................................................... 323 საგლეხო ბანკი: არსი, ფუნქციებისა და დაფუძნების წესის თავისებურებები

................................................................................................................................... 323 მამულის დაფასების ორი

წესი................................................................................................ 327 კრედიტის არსი. ეკონომიური ბუნება კრედიტისა ..................................................

328 რადგანაც სხვადასხვაგვარია ეკონომიური წარმოება, სხვადასხვაგვარია

კრედიტიც .................................................................................................. 329 მიწის სამოქმედო კრედიტის სამი უსათუო თვისება..............................................

330 ბუნება და დანიშნულება საადგილმამულო კრედიტისა ....................................

331 რას უწუნებენ ჩვენს ბანკებს, ანუ ღვთის წყალობით როტშილდი რომ

გვეწვიოს? ...................................................................................................... 332 კრედიტ-გარეთ მარტო მიწათმოქმედნი არიან დარჩენილნი ........................... 333 კრედიტი ორ-პირი მახვილია, ანუ ვინ როგორ იმსახურებს და ვინ

როგორ გამოიყენებს კრედიტს ...................................................................................... 334

ფული: აღვირახსნილმა ფარფაშობამ ფულისამ გაჰბაწრა და შესთოკა ადამიანი ............................................................................................................................. 337

ფულის ნატვრა გამორჩომა და მოგებაა ......................................................................... 341

ტყუილი იმედია ფულის მოწყალობას და გულკეთილობას მოელოდეს კაცი..................................................................................................................................... 342

3.4. ახალი ტექნიკისა და შრომის ორგანიზაციის ახალი ფორმების დანერგვა ერის ქონებრივი გაღონიერების საშუალება

14

გონებიდამ გამოგვეპარა, რომ ჩვენც გვიცხოვრია, გვიმოქმედნია, ჩვენშიაც ყოფილა ხელობა და ოსტატობა მიწათმოქმედობისა ......................... 343

კარგი ამბავი უცხო ქვეყნისა, კარგი აზრი ჭკვიანი ხალხისა ამორჩევით გადმოვიტანოთ ............................................................................................................... 345

მიწათმოქმედების განკარგების გზები....................................................................................... 346

წყლის არხების გაყვან-გამოყვანა .............................................................................................. 349

მიწის გაღარიბება და მასთან ბრძოლა ................................................................................. 351

მიწათმოქმედების განკარგების მიმართულებით სოფლის მეურნეთა “კავშირის” განზრახულობანი ....................................................................................................... 353

ჭირნახულის მომყვანთა კავშირი................................................................................................. 355

მეოთხე თავი (სამ ნაწილად). საზოგადოებრივი ცხოვრება და სახელმწიფოს, როგორც საზოგადოებრივი წარმონაქმნის მართვა-გამგეობა

პირველი ნაწილი

4.1. საზოგადოებრივი ცხოვრება 4.1.1. საზოგადოებრივი ცხოვრება – მდინარება, წინსვლა ყოველისფერისა. ესე

მიდის კაცობრიობის ცხოვრება და ამნაირს სხვლას დასასრული არა აქვს ხე ცხოვრებისა და ხე ცნობიერებისა ერთს ძირზედ ამოდიან..................... 359 საზოგადო ცხოვრების გარეთ რომ გავმდგარიყავით დიდი გენიოსი

უნდოდა......................................................................................................................................... 362

ჩვენს ცხოვრებას სხვანაირი ფერი დაედო, მაგრამ მაინც გაჭირვებულ მდგომარეობაში ვართ........................................................................................... 364

ყველას თავისი ჟამი და დრო აქვს ცათა ქვეშე.............................................................. 365

სატკივარი არას უზამს კაცს, თუ მიზეზი თავის დროზე გაუგო..................... 366 წუთის-სოფლის სუფრაზე თავისი ჭეშმარიტი ადგილის დაჭერაა

ძნელი............................................................................................................................................. 367

ჩვენი შიდა ცხოვრების ისტორია ჯერ ფარდააუხდელია და უცნობი............ 371 ხალხის ჩვეულებანი შესახებ ეკონომიურის და იურიდიულის

ცხოვრებისა...................................................................................................................................................... 373

სახალხო პოეზია უნდა შევისწავლოთ...................................................................................... 374

4.1.2. “ერის სიბერე” თუ “ინტენსიური ცხოვრება”

15

“ერის სიბერე”....................................................................................................................................... 375

“ინტენსიური ცხოვრება” ............................................................................................................ 376

მეორე ნაწილი: სახელმწიფოს მართვა-გამგეობა

4.2. სახელმწიფოს, როგორც საზოგადოებრივი წარმონაქმნის მართვა – გამგეობა 4.2.1. სახელმწიფოებრივი მართვის ცენტრალიზაციური სისტემა

ცენტრალიზაციური სისტემა: არსი........................................................................................... 378

სახელმწიფოს სიმტკიცე დამყარებული უნდა იყოს ერთსულოვნებაზე. ეს ჰბადებს მისადმი ხალხის სიყვარულს............................................................................ 380

სახელმწიფო მოხელე და მოხელეობა.................................................................................... 380

პოლიცია და სამმართველო ხალხთან ახლოს მყოფი ორი მთავრობითი ორღანოა........................................................................................................................ 381

მოხელეთა ამორჩევაში ენის ცოდნას უპირველესი ადგილი უნდა ეჭიროს. ევროპის მაგალითი.......................................................................................................... 383

სახელმწიფო და ეროვნობა ადვილად მოსათავსებელნი არიან ერთმანეთში.................................................................................................................................................. 383

ადამიანის უფლებების შესანარჩუნებლად ჩვენმა ლიტერატურამ ვერაფერი სამსახური გაუწია ქვეყანას.................................................................................. 384

სახელმწიფო სამსახურში მყოფი მოსამართლე ახლოს უნდა იყოს ხალხთან, უამისოდ ხალხს ზნეობაც შეერყევა და ქონებრივი სიმდიდრეც..................................................................................................................................................... 385

კაცთა შორის უფლება-მოვალეობის გამიჯვნა. ეს უფრო მეტად აუცილებლად საჭიროა ხალხთა კეთილდღეობისათვის, ვიდრე სხვა რამე ქვეყნიერობაზედ........................................................................................................................... 386

უფლება-მოვალეობის გამიჯვნის ორი გზა ჩვენში...................................................... 387

პასუხისმგებლობა საზოგადო მოღვაწისა დიდი ჭირიც არის მისთვის და დიდი ლხინიც.................................................................................................................................... 391

4.2.2. ადგილობრივი თვითმმართველობა – სახელმწიფო მმართველობის მეორე გვარი ფორმა

16

მეორე-გვარი მმართველობა: არსი.................................................................................... 392

თვითმმართველობის უმთავრესი კუთვნილებანი................................................. 395 თვითმმართველობის უმთავრესი საფუძვლები......................................................

396 ჩვენი სოფლის თვითმმართველობის უვარგისობის მიზეზები.................. 396 ჩვენის ქვეყნისათვის კანონები ჩვენშივე უნდა იწერებოდეს....................... 398 საჭიროა მიწათმოქმედთ იყოლიონ თავისი წარმომადგენელთა

კრება................................................................................................................. 399 არც ერთს მმართველობის ორგანოს უფლება არა აქვს ხელქვეითს

უკანონობა ჩაადენინოს........................................................................................ 401

მესამე ნაწილი.

4.3. მიწათმფლობელობა საქართველოში და ევროპის ქვეყნებში 4.3.1. მიწათმფლობელობა: საზოგადოების განვითარების ეკონომიური ქვაკუთხედი

ორი ნაწილი მიწებისა........................................................................................................................ 403

ტყით სარგებლობა ჩვენის გლეხკაცობის შესაფერისი უნდა იყოს.............. 405 მიწის

გამიჯვნა......................................................................................................................................... 405

იჯარა: დახლართული და დახვლანჯილი წესების ტყვე...................................... 406 4.3.2. ხიზნობა – მიწათმფლობელობის ერთგვარი ფორმა

ხიზნობა: არსი........................................................................................................................................... 408

ხიზნობა: რა გვჭირდება..................................................................................................................... 409

ხიზნობა: მოვემზადოთ, ნუ ვიჩქარებთ................................................................................... 410

ხიზნობა: ბუნება........................................................................................................................................ 410

ხიზნობა: ისტორია................................................................................................................................... 414

ხიზნობა: დასკვნა...................................................................................................................................... 423

მეხუთე თავი. საქართველოს ისტორიის საკითხები

ისტორია – საგანძე, სადაც ერი პოულობს თავისის სულის ღონეს................. 431 ერი, რომ თავის ისტორიას ივიწყებს, მაშინ იწყება მისი გათახსირება........ 435

17

ქართველთა წინაპრების შესახებ..................................................................................................... 435

ცილობა ხარბი ქვეყნებისა საქართველოსათვის................................................................. 440

ქართველი ერის იმედი მომავლისა................................................................................................. 441

საბუთი გვაქვს ვსთქვათ, რომ თვითოეული ჩვენგანი რუსული ლიტერატურით გაზრდილია................................................................................................................. 442

მეექვსე თავი. პოლიტიკური ეკონომიის გაკვეთილები

საადგილმამულო კრედიტი: რით გამოიხატება მისი სიძვირე და სიიაფე....... 444 ფინანსური დაწესებულება და ბანკი: რა აქვთ საერთო....................................... 449 ფული: კერძო კაცთა ურთიერთობაში სიმდიდრის საწყაოა............................... 451 მეცნიერება შრომის ნაყოფის რა ნაწილს სდებს საქონლის სახელს. მარტივი

გაცვლა-გამოცვლა.................................................................................................................. 452

რთული გაცვლა-გამოცვლა საქონლისა. ფულის მხოლოობითი .მნიშვნელობა.................................................................................................................................................... 453

“საქონელი – ფული – საქონელი” ფორმულის არსი...................................................... 454

ბაზარი: საქონლის გაცვლა-გამოცვლის ადგილი............................................................... 454

საპოლიტიკო ეკონომიის კანონებზე საუბარი ბ-ნ მეისნერის “პროექტის” გამო............................................................................................................................................ 455

ღვინოს იყიდის, რომ ისევ ღვინო ჰყიდოს: რას ნიშნავს ეს?..................................... 459 ახალის ბაზრის აჩენა როდის არის კარგი..............................................................................

462 სალიანის თევზისა და ხიზილალის ამბავი: ახალი ბაზარი აიჩინა და დღეს

მხოლოდ მდიდარი ხმარობს საჭმელად....................................................................... 465 კიდევ რას უქადის ბ-ნ მეისნერის “პროექტი” მშრომელ ადამიანებს?............... 465 კონკურენცია აღებ-მიცემობაში მართლად საკეთილოა წარმოებისათვის, მაგრამ

მაგას საზღვარი აქვს............................................................................................................... 466

შედარებითი უპირატესობის პრინციპი: ის გარჯა, ის ჰავა და მიწა, რასაც იეფად სასყიდ ჭირნახულს ვახმართ, უფრო ძვირფასს რასმე მოვახმაროთ........................................................................................................................................................ 467

სავაჭრო ბალანსი.......................................................................................................................................... 469

18

სახელმწიფო და საერობო გადასახადი. ბაჟის შემოღებამ გლეხის მდგომარეობა გააუარესა......................................................................................................................... 470

ღალა ანუ მიწის ქირა............................................................................................................................... 475

მეშვიდე თავი. ილია ჭავჭავაძის აზრთა საგანძურიდან გამოტანილი კიდევ სხვა სიბრძნეები

ა ....................................................................................................................................................................................... 479 ბ ....................................................................................................................................................................................... 491 გ ....................................................................................................................................................................................... 497 დ ....................................................................................................................................................................................... 501 ე ....................................................................................................................................................................................... 507 ვ ....................................................................................................................................................................................... 522 ზ ....................................................................................................................................................................................... 526 თ ....................................................................................................................................................................................... 526 ი ....................................................................................................................................................................................... 534 კ ....................................................................................................................................................................................... 547 ლ....................................................................................................................................................................................... 555 მ ....................................................................................................................................................................................... 557

19

ნ ....................................................................................................................................................................................... 576 ო ..................................................................................................................................................................................... 577 პ ....................................................................................................................................................................................... 580 ჟ ....................................................................................................................................................................................... 586 რ ....................................................................................................................................................................................... 592 ს ....................................................................................................................................................................................... 603 ტ ....................................................................................................................................................................................... 619 უ ....................................................................................................................................................................................... 620 ფ......................................................................................................................................................................................... 622 ქ.......................................................................................................................................................................................... 622 ღ........................................................................................................................................................................................ 624 ყ........................................................................................................................................................................................... 624 შ.......................................................................................................................................................................................... 626 ჩ.......................................................................................................................................................................................... 628 ც.......................................................................................................................................................................................... 631 ძ........................................................................................................................................................................................... 635 წ.......................................................................................................................................................................................... 636

20

ჭ.......................................................................................................................................................................................... 638 ხ.......................................................................................................................................................................................... 639 ჯ.......................................................................................................................................................................................... 640 ჰ........................................................................................................................................................................................... 641

21

ანოტაცია

ჩემი ცხოვრების ბოლო მონაკვეთში, მოკრძალებული სამეცნიერო-პედაგოგიური მოღვაწეობის დასრულების შემდეგ, მეორედ მიხდება ილია ჭავჭავაძის შემოქმედებასთან მეტ-ნაკლები მანძილითა და სიღრმე-სიფართოვით მიახლოება. პირველ შემთხვევაში შევეცადე ყურადღება გამემახვილებინა ერთ კონკრეტულ საკითხზე (“ილია ჭავჭავაძე ქართული მიწების უცხოტომელთათვის გადაცემის შესახებ”. 2011 წ.), ამჯერად, საკითხების წრე უფრო ფართო და მრავალმხრივია და ეხება საქართველოს, ქართველი ერის გონებრივი ზრდის (გონებრივი თვალსაწიერის გაფართოება), ზნეობრივი განწმენდისა და ქონებრივი გაღონიერების საკითხებს და აზრების კრებულის სახით არის წარმოდგენილი.

კრებული შედგენილია უმთავრესად პავლე ინგოროყვას რედაქციით გამოცემულ ილია ჭავჭავაძის თხზულებათა ათტომეულის საფუძველზე და შედგება შვიდი თავისაგან:

1. ერის გონებრივი ზრდა; 2. საზოგადოების (პიროვნების) ზნეობრივი აღზრდა-წვრთნა და განწმენდა; 3. ერის (ქვეყნის) ქონებრივი გაღონიერება; 4. საზოგადოებრივი ცხოვრება და სახელმწიფოს, როგორც საზოგადოებრივი

წარმონაქმნის, მართვა-გამგეობა; 5. საქართველოს ისტორიის საკითხები; 6. პოლიტიკური ეკონომიის გაკვეთილები; 7. ილია ჭავჭავაძის აზრების საგანძედან გამოტანილი კიდევ სხვა სიბრძნეები; ვგრძნობ, რომ ილია ჭავჭავაძის “აზრების” შემოთავაზებული კრებული სრული არ

არის და არც უნაკლოა - ვერ გავკადნიერდები და მას სრულს, ისევე როგორც უნაკლოს, ვერ ვუწოდებ. ილია ჭავჭავაძის აზრები ხომ უკიდეგანო ოკეანეა და მასში შესვლა და უნაკლოდ გამოსვლა რჩეულთა ხვედრია მხოლოდ.

კრებული თუ ვინმეს მაღალ მოთხოვნას ვერ დააკმაყოფილებს თავისი სისრულით, თემატური დალაგებითა და სხვა მიზეზთა გამო, იქნებ გაითვალისწინოს, რომ, ჯერერთი, მისი შედგენით საზოგადოებისათვის არავითარი მატერიალური და მორალური ზიანი არ მიმიყენებია, არავისი ვალი და ვახში არ ამიღია და საზოგადოებას კისერზე არ ადევს გადასახდელად, თუ არ ჩავთვლით ჩემს შრომას, ჩემი ახლობლებისა და მეგობრების უანგარო მაღალკვალიფიციურ კონსულტაციებს, მათ დახმარებასა და გამხნევებას, რაც ძალიან დიდ ენერგიას მმატებდა მუშაობისათვის. მეორე, დიდი კონსტანტინე გამსახურდია ბრძანებდა: როგორც კაცს ვერ გადააჩვევ ლაპარაკს, ისე წერას მიჩვეულ კაცს წერასო.

დიდი მოკრძალებით, საზოგადოების წინაშე ბოდიშის მოხდით, ვთხოვ ყველას, იქნებ ასეთ მდგომარეობაში მყოფ კაცთა რიცხვში მეც მომინახონ პატარა ადგილი.

შემდგენელი: ზაურ თეთრუაშვილი – ეკონომიკურ მეცნიერებათა დოქტორი, პროფესორი

რედაქტორი: მარინე ბოჭორაძე – ფილოლოგი, სერტიფიცირებული მასწავლებელი;

22

მონაწილეობდნენ:

ზურაბ თეთრუაშვილი – ეკონომიკის აკადემიური დოქტორი;

მაია თეთრუაშვილი – ეკონომიკის აკადემიური დოქტორი;

ია თეთრუაშვილი – ეკონომიკის აკადემიური დოქტორი;

ლევან ქარდავა – ბაკალავრი;

გვანცა ქარდავა – ბაკალავრი;

ზაურ (ბაჩო) თეთრუაშვილი – ბაკალავრი;

ბექა თეთრუაშვილი – ბაკალავრი;

თეა ფხალაძე – მაგისტრი (კომპიუტერული უზრუნველყოფა);

შალვა მურადაშვილი – ბაკალავრი (კომპიუტერული უზრუნველყოფა);

გულნარა თეთრუაშვილი – ბაკალავრი (კომპიუტერული უზრუნველყოფა);

ვალერი ხათაშვილი – ბაკალავრი (ტექნიკური უზრუნველყოფა);

ელზა ბერუაშვილი – ბაკალავრი (ტექნიკური უზრუნველყოფა);

იზაბელა სახოკია – ბაკალავრი (ტექნიკური უზრუნველყოფა);

კონსულტაციები, მხარდაჭერა, გამხნევება:

ვახტანგ ჭანკოტაძე – ტექნიკის აკადემიური დოქტორი, პოეტი, საქართველოს მწერალთა კავშირის წევრი, გორის საპატიო მოქალაქე

მარინე ბოჭორაძე – ფილოლოგი;

მერაბ (ლერი) პაპუაშვილი – ბაკალავრი, პედაგოგი;

ნუნუ ანთელავა – პედაგოგი;

ანზორ გვაძაბია – მსახიობი, რეჟისორი, იაკობ გოგებაშვილის სახელობის პრემიის ლაურეატი, ღირსების ორდენოსანი, ქ. გორის საპატიო მოქალაქე

ნანა ნინოშვილი – ქართული ენისა და ლიტერატურის სპეციალისტი;

გიორგი გაგლოევი – პედაგოგი, ისტორიის სპეციალისტი;

დალი როსტიაშვილი – პედაგოგი, რუსული ენისა და ლიტერატურის სპეციალისტი;

შედგენილია შიდა ქართლის საერო კოლეჯის ფინანსური უზრუნველყოფით (დამფუძნებლები ზურაბ და მაია თეთრუაშვილები).

P.S. ილია ჭავჭავაძის “აზრები” აქამდე შედგენი