ΤO ΕΛΛΗΝΙΚO ΠΕΡΙOΔΙΚO ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑ & TO ΠΕΡΙΒΑΛΛOΝ

ener

gyw

orld

75

- ΙΑΝ

ΟΥΑΡ

ΙΟΣ-

ΦΕΒ

ΡΟΥΑ

ΡΙΟΣ

201

6

Τεύχος 75Ιαν.-Φεβρ. 2016Τιμή: 5 ευρώ

www.energyworld.gr

ΣΕ ΚΡΙΣΙΜO ΣΗΜΕΙOOΙ ΔΙΑΠΡΑΓΜΑΤΕΥΣΕΙΣΓΙΑ ΑΔΜΗΕ & ΝOΜΕ

ΣΥΓΚΡOΥΣΗ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ ΓΙΑ ΤOΝ NORD STREAM 2OΣΑ ΠΡOΒΛΕΠOΝΤΑΙ ΓΙΑ ΤO ΕΠΙΔOΜΑ ΘΕΡΜΑΝΣΗΣΕΡΧOΝΤΑΙ ΑΛΛΑΓΕΣ ΣΤΑ ΒΙOΜΗΧΑΝΙΚΑ ΤΙΜOΛOΓΙΑ

ΔΙΑΣΚΕΨΗ ΓΙΑ ΤO ΚΛΙΜΑ: ΑΙΣΙOΔOΞΙΑ ΧΩΡΙΣ ΔΕΣΜΕΥΣΕΙΣΜΕΓΑΛΗ ΚΙΝΗΤΙΚOΤΗΤΑ ΓΙΑ IGB & LNG ΑΛΕΞΑΝΔΡOΥΠOΛΗΣΕΛΠΕ: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ ΕΝΤOΣ & ΕΚΤOΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

ΜΗΝΙΑΙO ΠΕΡΙOΔΙΚO ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑ  KΩΔΙΚOΣ: 018262

ΕΤOΣ 9o, ΤΕΥΧOΣ 75 Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2016

Ιδιοκτησία TRIM Publications

Ιδρυτής Απόστολος Κόμνος

Εκδότης Αναστασία Κόμνου

Μarketing - Επικοινωνία Χρυσούλα Δρακοπούλου Σοφία Ανδριτσοπούλου

Ατελιέ Σοφία Σοφικίτη Κατερίνα Διαμαντοπούλου

Συνεργάτες Κώστας Βουτσαδάκης Γιώργος Παυλόπουλος Πηνελόπη Μητρούλια Γιάννης Πισπιρίγκος

Τιμή τεύχους 5 ευρώ

Ταχυδρομικές επιταγές και εμβάσματα προς: ΤRIM A.E.

energyworld TRIM A.E.  Έντυπες & ηλεκτρονικές εκδόσεις Έδρα: Λεωφ. Αθηνών 286 124 62 Χαϊδάρι Τηλ.: 210-5810581

Τμήμα Εκδόσεων: Γριβογιώργου 5 115 28 Ιλίσια - Χίλτον Τηλ.: 210-7240510 Fax: 210-7249473

www.energyworld.grwww.trimpublications.comenergyworld@trimpublications.com

Η άποψη των συντακτών δεν είναι απαραίτητα και άποψη της διεύθυνσης του περιοδικού

ΜΕΛOΣ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣΔΗΜOΣΙOΓΡΑΦΩΝ ΙΔΙOΚΤΗΤΩΝΠΕΡΙOΔΙΚOΥ ΤΥΠOΥ

The Greek & S.E. Europe Energy Magazine

Your Energy website for Greece & SE Europe

EnergyWorldGR

@energyworldgr

www.energyworld.gr

2

Περιεχόμενα

ΣΗΜ

ΕΙΩ

ΜΑ

ΤOΥ

ΕΚΔ

OΤΗ

ΔΙΕ

ΘΝΗ

KAI

ΕΛΛ

ΗΝ

ΙΚΑ

ΝΕΑ

ΒΡΑΒ

ΕΥOΝ

ΤΑΣ

ΠΡΑ

ΚΤΙΚ

ΕΣ Δ

ΙΑΧΕ

ΙΡΙΣ

ΗΣ

ΑΠOΒ

ΛΗΤΩ

Ν

ΣΕ Κ

ΡΙΣΙ

ΜO

ΣΗΜ

ΕΙO

OΙ Δ

ΙΑΠ

ΡΑΓΜ

ΑΤΕΥ

ΣΕΙΣ

ΓΙΑ

ΑΔ

ΜΗ

Ε &

ΝOΜ

Ε

ΕΡΧO

ΝΤΑ

Ι ΑΛΛ

ΑΓΕΣ

ΣΤΑ

ΒΙO

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΚΑ

ΤΙΜ

OΛOΓ

ΙΑ

ΕΚΘΕ

ΣΗ Τ

ΗΣ

ΕΕ Γ

ΙΑ Τ

ΗΝ

ΕΛΛ

ΗΝ

ΙΚΗ

ΑΓO

ΡΑ Ε

ΝΕΡ

ΓΕΙΑ

Σ

ΕΛΠ

Ε: Σ

ΤΡΑΤ

ΗΓΙ

ΚΕΣ

ΣΥΝ

ΕΡΓΑ

ΣΙΕΣ

ΕΝ

ΤOΣ

& Ε

ΚΤOΣ

ΕΛΛ

ΑΔΑΣ

O ΛΙ

ΓΝΙΤ

ΗΣ

ΣΤO

ΕΛΛΗ

ΝΙΚ

O ΕΝ

ΕΡΓΕ

ΙΑΚO

ΣΥΣ

ΤΗΜ

Α

Η Ε

ΝΕΡ

ΓΕΙΑ

ΕΝ

ΩΝ

ΕΙ Ε

ΛΛΑΔ

Α &

ΑΙΓ

ΥΠΤO

ΓΥΡΙ

ΖOΝ

ΤΑΣ

ΣΕΛΙ

ΔΑ

ΣΤΗ

Ν Ε

ΝΕΡ

ΓΕΙΑ

01 02 03 04 05 06 07 08 09 10

3

ΜΕΓ

ΑΛΗ

ΚΙΝ

ΗΤΙ

ΚOΤΗ

ΤΑ Γ

ΙΑ IG

B &

LN

G ΑΛ

ΕΞΑΝ

ΔΡO

ΥΠOΛ

ΗΣ

ΣΥΓΚ

ΡOΥΣ

Η Σ

ΤΗΝ

ΕΥΡ

ΩΠ

Η Γ

ΙΑ Τ

OΝ N

ORD

STRE

AM 2

COP2

1: Α

ΠO

ΤΑ Λ

OΓΙΑ

ΣΤΙ

Σ Π

ΡΑΞΕ

ΙΣ…

ΔΙΑ

ΣΚΕΨ

Η Γ

ΙΑ Τ

O ΚΛ

ΙΜΑ:

ΑΙΣ

ΙOΔ

OΞΙΑ

ΧΩ

ΡΙΣ

ΔΕΣ

ΜΕΥ

ΣΕΙΣ

ΚΥΠ

ΡOΣ:

ΚOΜ

ΒΙΚO

ΤO

2016

ΓΙΑ

ΤΗ

Ν Ε

ΝΕΡ

ΓΕΙΑ

OΣΑ

ΠΡO

ΒΛΕΠ

OΝΤΑ

Ι ΓΙΑ

ΤO

ΕΠΙΔ

OΜΑ

ΘΕΡΜ

ΑΝΣΗ

Σ

ΣΤΑ

ΥΨΗ

Η Φ

OΡOΛ

OΓΗ

ΣΗ Τ

ΗΣ

ΒΕΝ

ΖΙΝ

ΗΣ

ΑΙOΛ

ΙΚΑ:

ΜΙΑ

ΑΝ

ΕΚΜ

ΕΤΑΛ

ΛΕΥΤ

Η Ε

ΠΕΝ

ΔΥΤ

ΙΚΗ

ΕΥΚ

ΑΙΡΙ

Α

ΣΤΕΝ

OΤΕΡ

Η Σ

ΥΝΕΡ

ΓΑΣΙ

Α ΡΩ

ΣΙΑΣ

& ΙΡ

ΑΝ Σ

ΤΗΝ

ΕΝ

ΕΡΓΕ

ΙΑ

ΚΑΤΑ

ΛOΓO

Σ ΕΝ

ΕΡΓΕ

ΙΑΚΩ

Ν Ε

ΤΑΙΡ

ΕΙΩ

Ν

11 12 13 14 15 16 17 18 19 20

4

Σημείωμα του εκδότηEditorial

Μπορεί, εντέλει, η ελληνική κυβέρνηση να συμφώνησε με τους θεσμούς στην αποκρατικοποίηση του ΑΔΜΗΕ και το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας να εξέφρασε την ικανοποίησή του για τη συμφωνία, διατυπώνονται όμως σοβαρές επιφυλάξεις από την αγορά καθώς ακόμα δεν έχει αποσαφηνιστεί ο τρόπος αποζημίωσης της ΔΕΗ και άλλες σοβαρές πτυχές της εν λόγω αποκρατικοποίησης.

Ας ξεκινήσουμε από την αρχή. Στη συμφωνία που συνυπέγραψε το ΥΠΕΝ προβλέπεται ότι το ελληνικό Δημόσιο θα διατηρήσει τον έλεγχο του 51% των μετοχών του νέου ΑΔΜΗΕ. Ένα 20% θα πωληθεί σε διεθνή Διαχειριστή Δικτύων (TSO) και το υπόλοιπο 29% στο επενδυτικό κοινό, μέσω του Χρηματιστηρίου Αθηνών. Το ελληνικό Δημόσιο θα αναλάβει να καταβάλει το αντίτιμο για το Δίκτυο Υψηλής Τάσης, που σήμερα ανήκει στη ΔΕΗ, με τα έσοδα από την πώληση μετοχικού μεριδίου στον στρατηγικό επενδυτή από τη διάθεση των μετοχών μέσω του ΧΑ και με ένα ποσοστό έως 10% από τα αποτελέσματα EBITDA του ΑΔΜΗΕ σε ετήσια βάση, και μέχρι την πλήρη εξόφληση του οριζόμενου τιμήματος. Από τη στιγμή όμως που η αποτίμηση του ΑΔΜΗΕ

ξεπερνά το 1 δισ. ευρώ, προκύπτει ότι το κράτος -αν πάνε όλα καλά και αντλήσει γύρω στα 500 εκατ. ευρώ από τη διάθεση του 49%- θα πρέπει να καλύψει με το 10% των ετήσιων EBITDA του ΑΔΜΗΕ τα υπόλοιπα 500 εκατ. ευρώ. Το 2014, για παράδειγμα, που ήταν μια πολύ καλή χρονιά για τον ΑΔΜΗΕ, τα κέρδη έφτασαν τα 183 εκατ. ευρώ. Δηλαδή το 10% αντιστοιχεί σε 18,3 εκατ. ευρώ. Με δεδομένο ότι δεν θα μειωθούν τα EBITDA, για να καλυφθούν τα 500 εκατ. θα χρειαστούν περίπου 27 χρόνια.

Με την παραπάνω διαδικασία εκφράζονται φόβοι πως σοβαροί παίκτες θα προτιμήσουν να μην υποβάλουν προσφορές για τα δίκτυα, μιας και αυτός που θα αποκτήσει το 49% θα επιβαρύνεται για όλα αυτά τα χρόνια με το κόστος χρηματοδότησης του μεριδίου του κατόχου του 51%.

Αντί αυτών, προτιμότερο θα ήταν, όπως υποστηρίζουν αρκετοί αναλυτές, το κράτος να αποζημιώνει τη ΔΕΗ με το μέρισμα που του αναλογεί από τη λειτουργία του ΑΔΜΗΕ. Σε αυτή την περίπτωση ο χρόνος πλήρους εξόφλησης θα ήταν μεγαλύτερος, αλλά θα διασφαλιζόταν η αξία της εταιρείας.

ΣOΒΑΡΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑΓΙΑ ΤOΝ ΑΔΜΗΕ

4

01

6

Eλληνικά και διεθνή νέα

02Στην ιταλική Snamτο 20%του αγωγού TAPΗ ιταλική εταιρεία Snam ολοκλήρωσε την απόκτηση του μεριδίου 20% που κατείχε στην κοινοπραξία του TAP η νορβηγική Statoil, έναντι 208 εκατ. ευρώ. Η μετοχική σύνθεση της κοινοπραξίας είναι πλέον η εξής: BP (20%), SOCAR (20%), Snam S.p.A. (20%), Fluxys (19%), Enagas (16%) και Axpo (5%).Ο διευθύνων σύμβουλος της κοινοπραξίας Ίαν Μπράνσο δήλωσε ότι με τη συμμετοχή της Snam θα συνεχίσει να ενισχύεται η στρατηγική θέση του ΤΑΡ ως ενός πραγματικά ευρωπαϊκού σχεδίου, που θα μεταφέρει μία νέα πηγή φυσικού αερίου στις αγορές ενέργειας της ηπείρου. Η λειτουργία του αγωγού, με τις πρώτες παραδόσεις φυσικού αερίου από το Αζερμπαϊτζάν, αναμένεται στις αρχές του 2020.

Athens Energy Forum τον ΦεβρουάριοΣτις 2-3 Φεβρουαρίου 2016, στο ξενοδοχείο «Μεγάλη Βρετανία», θα λάβει χώρα για τέταρτη χρονιά το Athens Energy Forum που συνδιοργανώνουν οι International New York Times, «Καθημερινή» και ΣΚΑΪ μαζί με τη Συμεών Γ. Τσομώκος ΑΕ.Η θεματολογία του Athens Energy Forum 2016 θα καλύψει ένα μεγάλο εύρος ζητημάτων όπως η γεωπολιτική θέση της Ελλάδας και της Κύπρου, Ευρώπη και κλιματική αλλαγή - ισορροπίες και κίνδυνοι, επενδύσεις στο upstream και midstream του φυσικού αερίου, ανάπτυξη των υποδομών LNG, επενδύσεις στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, ενέργεια, οικονομία και ναυτιλία τον καιρό της κρίσης.Το έντυπο & ηλεκτρονικό μέσο ενημέρωσης EnergyWorld θα υποστηρίξει το Athens Energy Forum 2016 ως χορηγός επικοινωνίας.Περισσότερα για το forum μπορείτε να μάθετε στο www.athensenergyforum.com.

«Η ΔΕΗ επιδιώκει επιχειρηματικές συνεργασίες με ισχυρές εταιρείες όπως τα ΕΛΠΕ και εργάζεται γι’ αυτές. Ωστόσο η πώληση μονάδων παραγωγής σε οποιονδήποτε είναι εκτός του σχεδιασμού της». Αυτό τονίζεται σε ανακοίνωση της ΔΕΗ με αφορμή δημοσιεύματα του Τύπου σύμφωνα με τα οποία ανώτατα στελέχη των Ελληνικών Πετρελαίων παρουσίασαν τη στρατηγική επιλογή της εταιρείας για εμπλοκή της στον τομέα ηλεκτρικής ενέργειας. «Όποιος θέλει, αντί να επιδιώκει να πάρει από τα έτοιμα, ας κάνει τις αναγκαίες επενδύσεις», υπογραμμίζεται.Επιπλέον, η διοίκηση της επιχείρησης σημειώνει τα εξής: «Αντιμετωπίζουμε θετικά επιχειρηματικές πρωτοβουλίες από εταιρείες της αξιοπιστίας και δυναμικής των ΕΛΠΕ, ως παράγοντα τόνωσης της αγοράς και κυρίως ενίσχυσης του υγιούς ανταγωνισμού. Ειδικότερα στην αγορά προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας (λιανική αγορά) είναι αναγκαία, όπως έχουμε τονίσει επανειλημμένα και μάλιστα με αφορμή την είσοδο των ΕΛΤΑ, η δραστηριοποίηση εταιρειών που αφενός θα επενδύσουν και αφετέρου θα απευθύνονται σε όλους τους καταναλωτές, αναλαμβάνοντας το εύλογο ρίσκο χωρίς να επιδιώκουν το γρήγορο, εύκολο και μεγάλο κέρδος σε βάρος τελικά των καταναλωτών».

«Όχι» από τη ΔΕΗστην πώλησημονάδων της

77

Δύο μέτρα για την αντιμετώπιση του λαθρεμπορίου υγρών καυσίμων αναμένεται να λάβει η κυβέρνηση. Πρόκειται για την υποχρεωτική απογραφή όλων των δεξαμενών υγρών καυσίμων, ακόμη και των πολυκατοικιών, καθώς και την τοποθέτηση μοριακών στις ποσότητες όλων των πετρελαιοειδών προϊόντων που εκφορτώνονται από τα διυλιστήρια ώστε να παρακολουθείται η διακίνησή τους.Σύμφωνα με πληροφορίες, ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών Τρύφων Αλεξιάδης ετοιμάζει τα σχέδια υπουργικών αποφάσεων των πρώτων μέτρων αντιμετώπισης της παράνομης διακίνησης των καυσίμων. Παρεμβάσεις οι οποίες φυσικά εκκρεμούν εδώ και χρόνια με αποτέλεσμα την ανυπολόγιστη φοροδιαφυγή. Το χρονοδιάγραμμα για αυτά τα μέτρα έχει γνωστοποιηθεί και στο «κουαρτέτο» των θεσμών και οι δύο πρώτες αποφάσεις αναμένεται να εκδοθούν μέχρι το τέλος του Ιανουαρίου.

ΕΛΠΕ: Διατηρείτο ενδιαφέρονγια μεγάλα φ/βΤο ενδιαφέρον των ΕΛΠΕ παραμένει σταθερό για περαιτέρω επενδύσεις στις ΑΠΕ. Ωστόσο το πότε χρονικά το ενδιαφέρον θα υλοποιηθεί, θα εξαρτηθεί από παράγοντες όπως η διαμόρφωση των τιμών εξοπλισμού και η αμοιβή των παραγωγών από το σύστημα.Τα παραπάνω τονίζουν αρμόδιοι παράγοντες της εταιρείας με αφορμή την αδειοδότηση της θυγατρικής του ομίλου για τις ΑΠΕ από τη ΡΑΕ, για μονάδες φωτοβολταϊκών συνολικής ισχύος 155 MW. Συγκεκριμένα, με ισάριθμες αποφάσεις της η ΡΑΕ παραχώρησε επτά άδειες για φωτοβολταϊκά πάρκα, ισχύος από 10-25 MW το καθένα. Φορέας υλοποίησης των επενδύσεων εμφανίζεται η θυγατρική του ομίλου ΕΛΠΕ, ΛΑΡΚΟ, στην οποία το 51% των μετοχών ελέγχει ο πετρελαϊκός όμιλος και το 49% η βιομηχανία νικελίου ΛΑΡΚΟ. Επιπλέον τα ΕΛΠΕ είναι η εταιρεία που, σύμφωνα με την άδεια, εγγυάται την εξασφάλιση χρηματοδότησης των επενδύσεων. Οι άδειες αφορούν φωτοβολταϊκά που θα εγκατασταθούν σε εκτάσεις οι οποίες ανήκουν στη ΛΑΡΚΟ και είναι κυρίως πρώην ορυχεία στη Βοιωτία, την Καστοριά και τα Σέρβια Κοζάνης.

Μια νέα ηλεκτρονική πύλη πληροφοριών για την ενεργειακή απόδοση των κτηρίων και ταυτόχρονα έναν κόμβο επικοινωνίας μεταξύ όλων όσοι εμπλέκονται στην ενεργειακή ανακαίνιση των νοικοκυριών έθεσε σε λειτουργία το Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών και Εξοικονόμησης Ενέργειας (ΚΑΠΕ).Το EnergyHUB for ALL δημιουργήθηκε στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού έργου Request2Action και έχει αναπτυχθεί με βάση τρεις κύριους στόχους: την ενθάρρυνση της χρήσης των συστάσεων των Πιστοποιητικών Ενεργειακής Απόδοσης, τη δημιουργία εμπιστοσύνης μεταξύ του καταναλωτικού κοινού και της αγοράς, με την επεξηγηματική παρουσίαση και κατανόηση των δυνατοτήτων που παρέχει η ενεργειακή ανακαίνιση, τη διεξοδική ενημέρωση για το κόστος και την απόσβεσή της, τη στήριξη της εφοδιαστικής αλυσίδας για τον σχεδιασμό στρατηγικών προώθησης στην ανακαίνιση των κατοικιών, εντοπίζοντας πιθανούς πελάτες και χτίζοντας εταιρικές σχέσεις για την εφαρμογή των μέτρων, με απώτερο σκοπό τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα.Μέσα από το ειδικό forum “BLOG For ALL” οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να ανταλλάσσουν μεταξύ τους χρήσιμες πληροφορίες και συμβουλές.

ΚΑΠΕ: Νέα υπηρεσίαγια την ενεργειακήαπόδοση των κτηρίων

«Φρένο»στο λαθρεμπόριοκαυσίμων

8

03ΒΡΑΒΕΥOΝΤΑΣΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣΑΠOΒΛΗΤΩΝΒραβεύτηκαν οι ελληνικές εταιρείες με τις καλύτερες πρακτικές στη διαχείριση αποβλήτων και την ανακύκλωση στο πλαίσιο των Waste & Recycling Awards 2015. Η σημασία της επένδυσης σε αυτούς τους κλάδους τόσο για την οικονομία όσο και για την ανάπτυξη, καθώς και οι εταιρείες που βραβεύτηκαν.

Περιβάλλον

9

Τα βραβεία διοργανώθηκαν για πρώτη χρονιά από το Plant Management της Boussias Communications, με χορηγό επικοινωνίας το έντυπο και ηλεκτρονικό μέσο ενημέρωσης EnergyWorld.

Σε μια ιδιαίτερα εορταστική ατμόσφαιρα πραγματοποιήθηκε στο Athenaeum Intercontinental η τελετή απονομής των Waste & Recycling Awards 2015. Σε μια κατάμεστη αίθουσα, περισσότερα από 200 υψηλόβαθμα στελέχη επιχειρήσεων, δημόσιων φορέων, καθώς και εξειδικευμένοι δημοσιογράφοι, παρακολούθησαν την απονομή των βραβείων στις καλύτερες πρακτικές και τις σύγχρονες τεχνολογίες διαχείρισης αποβλήτων και ανακύκλωσης από επιχειρήσεις, οργανισμούς και φορείς τοπικής αυτοδιοίκησης.

Δέσμευση για βιώσιμη ανάπτυξηΗ πρόεδρος της κριτικής επιτροπής των βραβείων δρ Κάτια Λαζαρίδη, στην εισαγωγική ομιλία της, τόνισε τη σημασία που έχει η επένδυση σε καινοτόμες και τεχνολογικά ανεπτυγμένες δράσεις διαχείρισης αποβλήτων και ανακύκλωσης, τόσο

για τον οικονομικό και κοινωνικό τομέα όσο και για τον αναπτυξιακό και επιχειρηματικό τομέα, καθώς και η δέσμευση σε διαρκείς και φιλόδοξους στόχους για μελλοντική βελτίωση και βιώσιμη ανάπτυξη.

Ποιοι βραβεύτηκανΣτα βραβεία συμμετείχαν και βραβεύτηκαν εταιρείες και φορείς από ένα ευρύ επιχειρηματικό φάσμα. Στις διαφορετικές κατηγορίες βράβευσης, GOLD βραβείο απέσπασαν οι: Ελαΐς-Unilever Hellas, Αειφόρος Επεξεργασία Μετάλλων ΑΕ, όμιλος εταιρειών ΟΤΕ,

Athens International Airport SA, Δήμος Ελευσίνας, ΑΦΗΣ ΑΕ, Ανακύκλωση Συσκευών ΑΕ, Δήμος Αθηναίων Δ/νση Καθαριότητας & Ανακύκλωσης - Εταιρεία Ανάπτυξης & Τουριστικής Προβολής Αθηνών (ΕΑΤΑ), Φορέας Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων “Βόρειας Πεδιάδας ΑΕ ΟΤΑ”, ΚΑΠΑ GROUP ΑΕ (kkl natura), 2G Facility Management - Ναυτικό Νοσοκομείο Αθηνών, Η&Μ, Vodafone, Ελληνικά Πετρέλαια, Βιοαέριο Ενέργεια Άνω Λιόσια ΑΕ (ΒΕΑΛ) - Όμιλος Εταιρειών Ηλέκτωρ.

Τα βραβεία διεξήχθησαν υπό την αιγίδα του Ελληνικού Οργανισμού Ανακύκλωσης. Χρυσός Χορηγός των βραβείων ήταν η 2G Group και Χορηγός η Ελληνική Εταιρεία Αξιοποίησης Ανακύκλωσης (ΕΕΑΑ).

10

04ΣΕ ΚΡΙΣΙΜO ΣΗΜΕΙOOΙ ΔΙΑΠΡΑΓΜΑΤΕΥΣΕΙΣΓΙΑ ΑΔΜΗΕ & ΝOΜΕΣε εξαιρετικά κρίσιμο σημείο βρίσκονται οι διαπραγματεύσεις μεταξύ κυβέρνησης και πιστωτών για το μέλλον της ελληνικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας.

Αγορά ηλεκτρισμούΤης Πηνελόπης Μητρούλια

Το πλαίσιο ιδιωτικοποίησης του ΑΔΜΗΕ που συμφωνήθηκε κατά τη διάρκεια των συζητήσεων για την υιοθέτηση του δεύτερου πακέτου των προαπαιτούμενων του νέου προγράμματος, προκαλεί ερωτηματικά στους συμμετέχοντες στην αγορά ενέργειας, αλλά και ανησυχία στη διοίκηση της ΔΕΗ, στους συνδικαλιστές της ΓΕΝOΠ και στους μετόχους μειοψηφίας. Την ίδια ώρα, οι πρώτες συζητήσεις για τις δημοπρασίες τύπου ΝOΜΕ έχουν ήδη προκαλέσει ανησυχία στο υπουργείο Ενέργειας, καθώς οι δανειστές φαίνεται να επαναφέρουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων το σχέδιο για τη δημιουργία της «μικρής ΔΕΗ».

Μάλιστα, ο υπουργός Ενέργειας Πάνος Σκουρλέτης, ο οποίος στο περιθώριο των διαπραγματεύσεων με το «κουαρτέτο» για τον ΑΔΜΗΕ έλεγε ότι η δυσκολότερη φάση των συζητήσεων θα είναι αυτή για τα ΝOΜΕ, μιλώντας πρόσφατα σε ενεργειακό συνέδριο επιχείρησε να θέσει τις κόκκινες γραμμές της κυβέρνησης σημειώνοντας: «Oρισμένοι έχουν στο πίσω μέρος του μυαλού τους την επαναφορά του σχεδίου για

τη “μικρή ΔΕΗ”. O σχετικός νόμος είναι ψηφισμένος αλλά παραμένει ανενεργός. Η κυβέρνηση δεν πρόκειται να τον ενεργοποιήσει. Η μετάβαση στο νέο μοντέλο της αγοράς ενέργειας δεν θα γίνει με βίαιο τρόπο και σε βάρος της ΔΕΗ, αλλά με βάση την ενεργειακή στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης».

Τι προβλέπει η συμφωνία για τον ΑΔΜΗΕΜε βάση όσα έχουν γίνει γνωστά μέχρι στιγμής, κωδικοποιημένα η συμφωνία για τον ΑΔΜΗΕ προβλέπει ότι:

• Σε πρώτη φάση θα αποσχισθεί από τη ΔΕΗ ο κλάδος μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας και θα περάσει κατά 100% στον έλεγχο του Δημοσίου και πιο συγκεκριμένα στο νέο Υπερταμείο Αποκρατικοποιήσεων.

• Στη συνέχεια, o νέος ΑΔΜΗΕ θα πωληθεί σε ποσοστό μέχρι 29% μέσω Χρηματιστηρίου, ενώ το 20% θα διατεθεί μέσω διεθνούς διαγωνισμού σε στρατηγικό επενδυτή, με εμπειρία σε ζητήματα διαχείρισης δικτύων (European TSO, όπως αναφέρει χαρακτηριστικά το κείμενο της συμφωνίας).

11

• Η πλειοψηφία του διοικητικού συμβουλίου της νέας εταιρείας θα ελέγχεται από το Δημόσιο και ο διευθύνων σύμβουλος θα είναι πρόσωπο κοινής αποδοχής. Το μάνατζμεντ θα παραμείνει υπό τον έλεγχο του Δημοσίου.

• Η αποζημίωση της ΔΕΗ για τα περιουσιακά στοιχεία που θα απολέσει λόγω της απόσχισης, θα προέλθει από τα έσοδα που θα προκύψουν από την πώληση του 49% και από ένα μέρος (έως 10%) των κερδών προ φόρων (ΕΒΙTDA) του νέου ΑΔΜΗΕ σε βάθος χρόνου.

• Η υλοποίηση του σχεδίου θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί έως το τέλος του 2016. Η εφαρμογή του σχεδίου, που θεωρείται εξαιρετικά πολύπλοκη, θα υποστηριχθεί από διεθνή σύμβουλο που θα επιλεγεί στο αμέσως επόμενο διάστημα και θα έχει την ευθύνη της αποτίμησης των περιουσιακών στοιχείων του ΑΔΜΗΕ.

Πώς θα αποζημιωθεί η ΔΕΗΩστόσο, το σχέδιο εγείρει μια σειρά από ερωτηματικά, ενώ ήδη καταγράφηκαν οι πρώτες, αν και ήπιες, αντιδράσεις από την πλευρά της ΔΕΗ. Κυρίαρχο ζήτημα για την επιχείρηση είναι η αποζημίωσή της για τα πάγια που θα χάσει, αλλά και η απώλεια της συνεισφοράς του ΑΔΜΗΕ στα προ φόρων κέρδη της, η οποία υπολογίζεται σε 200 εκατ. ευρώ ετησίως.

Όπως προαναφέρθηκε η συμφωνία-πλαίσιο στην οποία κατέληξαν κυβέρνηση και πιστωτές προβλέπει

την απόσχιση του ΑΔΜΗΕ από τη ΔΕΗ και τη μεταφορά του 100% στο νέο υπερταμείο που θα δημιουργηθεί. Στο στάδιο αυτό, ωστόσο, δεν προβλέπεται αποζημίωση της ΔΕΗ. Το υπερταμείο θα διαθέσει μέσω διαγωνισμού το 20% περίπου σε στρατηγικό επενδυτή και το 29% στο Χρηματιστήριο, ενώ η ΔΕΗ θα αποζημιωθεί αφού πουληθεί το συνολικό ποσοστό του 49%, από τα έσοδα που θα προκύψουν. Ένα άλλο μέρος θα προέλθει από την καταβολή μέρους των κερδών του ΑΔΜΗΕ σε βάθος χρόνου. Η αποζημίωση της ΔΕΗ θα υπολογιστεί βάσει μελέτης αποτίμησης του ΑΔΜΗΕ από τον ανεξάρτητο εκτιμητή, ενώ για τον καθορισμό του τιμήματος προβλέπεται επίσης ότι θα πρέπει να συνεκτιμηθεί η εκκαθάριση χρεών μεταξύ ΔΕΗ και ΑΔΜΗΕ.

Πηγές του υπουργείου Ενέργειας έκαναν λόγο για συμψηφισμό οφειλών, τις οποίες υπολόγιζαν σε περίπου 400 εκατ. ευρώ. Άλλες πληροφορίες πάντως αναφέρουν ότι οι οφειλές αυτές ανέρχονται σε περίπου 540-550 εκατ. ευρώ. Τα χρήματα αυτά στην πραγματικότητα δεν είναι του ΑΔΜΗΕ. Η ΔΕΗ ως προμηθευτής ρεύματος, βάσει του συστήματος λειτουργίας της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, πρέπει να αποδώσει περί τα 260 εκατ. ευρώ από το ΕΤΜΕΑΡ (τέλος υπέρ των ΑΠΕ) που εισπράττει στον ΑΔΜΗΕ και εκείνος στη συνέχεια στον ΛΑΓΗΕ, ώστε να πληρωθούν οι παραγωγοί ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ. Επίσης, άλλα 270 εκατ. ευρώ οφείλονται από τη ΔΕΗ ως προμηθεύτρια στη ΔΕΗ ως παραγωγό ρεύματος για τις ΥΚΩ, καθώς

και σε ιδιώτες ηλεκτροπαραγωγούς. Τις εκκαθαρίσεις πρέπει να κάνει ο ΑΔΜΗΕ, ο οποίος έχει κινηθεί δικαστικά κατά της ΔΕΗ καθώς πρόκειται για ληξιπρόθεσμες οφειλές.

Ανακοίνωση της ΔΕΗ στο ΧρηματιστήριοΗ πρώτη αντίδραση της ΔΕΗ καταγράφηκε μέσω ανακοίνωσή της στο Χρηματιστήριο με την οποία απάντησε στις πληροφορίες περί της ύπαρξης δανείων που έχει λάβει η επιχείρηση υποθηκεύοντας περιουσιακά στοιχεία του ΑΔΜΗΕ. «Καμία δανειακή σύμβαση της ΔΕΗ δεν έχει ως εξασφάλιση υποθήκη παγίων περιουσιακών στοιχείων, ενώ είναι επίσης ανακριβής η αναφορά σε όρο δανειακής σύμβασης της ΕΤΕπ περί επιστροφής σε ρευστό ή σε μετοχές εξαγοράσιμες σε έξι μήνες, σε περίπτωση πώλησης περιουσιακών στοιχείων», αναφέρει η ανακοίνωση της ΔΕΗ. Oι πληροφορίες αυτές όμως έχουν βάση δηλώσεις κορυφαίου αξιωματούχου του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, αμέσως μετά τις συναντήσεις με τους θεσμούς, ο οποίος είπε ότι η ΔΕΗ έλαβε δάνεια με την εγγύηση παγίων του ΑΔΜΗΕ.

Δήλωση ΠαναγιωτάκηΠάντως, σε γραπτή δήλωσή του, ο πρόεδρος της ΔΕΗ Μανώλης Παναγιωτάκης υπογράμμισε πως «είναι αυτονόητο ότι η διοίκηση της ΔΕΗ θα στηρίξει την προσπάθεια του βασικού μετόχου για την υλοποίηση της συμφωνίας με τον πιο αποδοτικό τρόπο, τόσο για την επιχείρηση όσο και για τους λοιπούς μετόχους. Άλλωστε

12

υπάρχουν αρκετά σημαντικά ζητήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν κατά τον πλέον ορθό και αποτελεσματικό τρόπο, ώστε να διασφαλισθεί, όπως δήλωσε και ο αρμόδιος υπουργός, πλήρως η κατά το 100% αποζημίωση της ΔΕΗ και κατ’ επέκταση το συμφέρον της επιχείρησης με απόλυτο σεβασμό έναντι των δικαιωμάτων όλων των μετόχων. Η διοίκηση της ΔΕΗ θα συνεχίσει, μαζί με τα στελέχη και τους εργαζόμενους του ομίλου, με ακόμη μεγαλύτερη δέσμευση την προσπάθεια για την υλοποίηση των στόχων μας για την ενίσχυση και ανάπτυξη του ομίλου».

Νωρίτερα ο υπουργός Ενέργειας Πάνος Σκουρλέτης είχε δηλώσει ότι η αποζημίωση της ΔΕΗ για την απόσχιση του ΑΔΜΗΕ θα γίνει με βάση την ελληνική νομοθεσία και στο 100%. «Δεν υπάρχει περίπτωση να ρισκάρουμε τη βιωσιμότητα της ΔΕΗ», είπε χαρακτηριστικά.

Α. Ζερβός: Να εφαρμοστεί το target modelΣτο θέμα τοποθετήθηκε κατά τη διάρκεια ημερίδας για την ενέργεια και ο πρώην πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της ΔΕΗ Αρθούρος Ζερβός, σημειώνοντας ότι η προσπάθεια όλων πρέπει να κατατείνει στην όσο το δυνατόν ταχύτερη εφαρμογή του target model στην ηλεκτρική αγορά, καθώς η συνεχής υιοθέτηση προσωρινών μέτρων και μηχανισμών οδηγεί στο να δημιουργούνται νέες στρεβλώσεις που επιχειρούν να διορθώσουν τις υφιστάμενες. O κ. Ζερβός μάλιστα υπερασπίστηκε την ειδική θέση που έχει η ΔΕΗ στην ενεργειακή αγορά, επισημαίνοντας ότι δεν λειτουργεί όπως μια οποιαδήποτε άλλη εταιρεία παραγωγής ή προμήθειας ρεύματος, αλλά είναι υποχρεωμένη να καλύπτει αδυναμίες του συστήματος, να έχει κοινωνικά κριτήρια στον τρόπο αντιμετώπισης λεπτών ζητημάτων, όπως τα ληξιπρόθεσμα χρέη, η ηλεκτροδότηση των νησιών (δεν έχει εισπράξει ακόμα από τις ΥΚΩ παρελθόντων χρόνων περί τα 500 εκατ.) κ.λπ.

O πρώην πρόεδρος της ΔΕΗ επισήμανε ακόμη ότι μετά τις αποφάσεις για τον ΑΔΜΗΕ, οι οποίες -ανεξαρτήτως της

μεθοδολογίας αποζημίωσης της ΔΕΗ που θα επιλεγεί- θα έχουν δυσμενή επίπτωση για την επιχείρηση, κίνδυνο για τη ΔΕΗ αποτελεί και η πιθανή εφαρμογή των δημοπρασιών τύπου NOME που επίσης θα έχει δυσμενή επίπτωση. «O συνδυασμός “απώλεια του ΑΔΜΗΕ” και “δημοπρασίες NOME” μπορεί να αποβεί καταστροφικός για τη ΔΕΗ», ανέφερε ο κ. Ζερβός, εκτιμώντας όμως ότι το μοντέλο NOME δεν έχει νόημα να προχωρήσει, καθώς, εάν έχει τιμή εκκίνησης συμβατή με τα κόστη της ΔΕΗ, δεν θα ενδιαφέρει κανέναν να συμμετάσχει. Εάν, πάλι, έχει τιμή εκκίνησης χαμηλή, τότε θα επιφέρει ισχυρό πλήγμα στη ΔΕΗ.

Έτοιμη να αντιδράσει νομικά η ΓΕΝOΠΑπό την πλευρά της εξάλλου και η ΓΕΝOΠ εξετάζει το ενδεχόμενο να προσφύγει νομικά κατά του εγχειρήματος μιας και οι ασφαλιστικές εισφορές των εργαζομένων είναι ενσωματωμένες στην πάγια περιουσία του ομίλου. Σύμφωνα με πληροφορίες, ο πρόεδρος της ΓΕΝOΠ Γιώργος Αδαμίδης και τα υπόλοιπα μέλη του προεδρείου έχουν επαφές με τη διοίκηση του ΑΔΜΗΕ και τον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας Πάνο Σκουρλέτη. Η ΓΕΝOΠ, όπως αναφέρουν συνδικαλιστικές πηγές, είναι έτοιμη να αντιδράσει νομικά καθώς οι εργαζόμενοι της ΔΕΗ και του ΑΔΜΗΕ έχουν στην πάγια περιουσία του ομίλου ενσωματωμένες τις ασφαλιστικές τους εισφορές.

Παρεμφερής είναι και ο προβληματισμός των μετόχων μειοψηφίας, καθώς τα

Σε γραπτή δήλωσή του, ο πρόεδρος της ΔΕΗ Μανώλης Παναγιωτάκης υπογράμμισε πως «είναι αυτονόητο ότι η διοίκηση της ΔΕΗ θα στηρίξει την προσπάθεια του βασικού μετόχου για την υλοποίηση της συμφωνίας με τον πιο αποδοτικό τρόπο

Μανώλης Παναγιωτάκης Αρθούρος Ζερβός Γιώργος Αδαμίδης

13

περιουσιακά στοιχεία της εταιρείας στην οποία συμμετέχουν, θα μεταφερθούν σε νέα εταιρεία χωρίς εκείνοι να αποζημιωθούν άμεσα.

Κρίσιμη διαπραγμάτευση για τα ΝOΜΕΕξάλλου σημάδια εμπλοκής στις διαπραγματεύσεις κυβέρνησης-δανειστών για τις δημοπρασίες τύπου ΝOΜΕ της λιγνιτικής και υδροηλεκτρικής ισχύος της ΔΕΗ διαπιστώνουν στελέχη της ελληνικής πλευράς που συμμετέχουν στις προκαταρκτικές, για το συγκεκριμένο θέμα, συζητήσεις με τους θεσμούς.

Όπως αναφέρουν αξιόπιστες πηγές, δεν αποκλείεται αν δεν σημειωθεί πρόοδος μέχρι και τον Ιανουάριο που θα μπουν οι δημοπρασίες στα νέα προαπαιτούμενα και την αξιολόγηση, το «κουαρτέτο» να επαναφέρει το σχέδιο της αποκρατικοποίησης της ΔΕΗ με το σπάσιμό της και την πώληση της «μικρής ΔΕΗ».

Στόχος των δημοπρασιών ισχύος (ΝOΜΕ) είναι να αποτελέσουν το εργαλείο για τη μείωση του μεριδίου της ΔΕΗ στη χονδρική και λιανική αγορά κατά 25% μέχρι το 2018 και 50% μέχρι το 2020. Τα σημεία τριβής που σύμφωνα με πληροφορίες έχουν προκαλέσει ανησυχίες στην ελληνική πλευρά είναι τα εξής:

• Η δέσμευση των εναλλακτικών προμηθευτών που θα αγοράζουν ενέργεια από τις δημοπρασίες να καλύπτουν όλη την γκάμα καταναλωτών της ΔΕΗ (οικιακούς, βιομηχανικούς,

αγροτικούς κ.λπ.) και όχι μόνο τα «φιλέτα». Oι πιστωτές επιμένουν ότι οι συμμετέχοντες στις δημοπρασίες θα πρέπει να διαθέτουν την ενέργεια που παίρνουν από τις δημοπρασίες κατά την επιλογή τους και χωρίς καμία δέσμευση.

• Η δεύτερη προϋπόθεση που θέτει η ελληνική πρόταση προβλέπει ότι εάν κάποιος προμηθευτής δεν διαθέσει όλη την ενέργεια που θα αγοράσει μέσω των δημοπρασιών σε πελάτες του, θα μπορεί να τη διαθέσει στη δευτερογενή αγορά αλλά όχι στην τιμή που την αγόρασε, κάτι που επίσης δεν αποδέχονται οι πιστωτές.

• Η τιμή εκκίνησης των δημοπρασιών, με την ελληνική πλευρά να προτείνει ότι η τιμή βάσης πρέπει να αντανακλά το πλήρες κόστος της ΔΕΗ και τους πιστωτές να επιμένουν ότι θα πρέπει να ανακτάται μόνο το μεταβλητό κόστος. Επιπλέον, οι πιστωτές στον υπολογισμό του μεταβλητού κόστους δεν συμπεριλαμβάνουν το κόστος για την αγορά δικαιωμάτων CO2, σε αντίθεση με την ελληνική πλευρά η οποία υποστηρίζει ότι το κόστος ρύπων είναι μέρος του μεταβλητού κόστους.

Α. Γκαρής: Η αγορά δεν χρειάζεται NOMEΚατά του μοντέλου ΝOΜΕ τάχθηκε σε δημόσια τοποθέτηση του ο Αναστάσιος Γκαρής, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του ΛΑΓΗΕ. «Δεν βλέπω να υπάρχει μεγαλύτερη αξία στην καθετοποίηση των εταιρειών ενέργειας σήμερα. Άρα, ποιος ο λόγος για σύστημα ΝOΜΕ;

Αν αλλάξουν τα οικονομικά στο μέλλον, τότε ίσως, αλλά σήμερα δεν υπάρχει λόγος για δημοπρασίες ΝOΜΕ», είπε χαρακτηριστικά ο κ. Γκαρής μιλώντας σε ενεργειακό συνέδριο.

Παράλληλα, υποστήριξε ότι «οι θεσμοί λένε ότι πρέπει να υπάρξει “μικρή ΔΕΗ” αν δεν υπάρξει ΝOΜΕ. Εγώ δεν βλέπω η ΔΕΗ με τη δεσπόζουσα θέση της να έχει κάποιο πλεονέκτημα, αλλά αντιθέτως έχει ένα μειονέκτημα: Κάθε χρόνο καταστρέφει οικονομική αξία από τον εναγκαλισμό με την πολιτεία, που την έχει φτάσει σε σημείο απαξίωσης. Εννοώ τον τρόπο που η πολιτεία τη διαχειρίζεται. Σήμερα οι μονάδες της είναι κάπως γερασμένες και αυτό φαίνεται στο κόστος τους. Παράλληλα, δεν έχει μεγάλη συνεισφορά στις ΑΠΕ και θα χάσει το κέρδος από τη μεταφορά».

Παράλληλα, είπε ότι «σκοπεύουμε να ακολουθήσουμε ένα ευρωπαϊκό μοντέλο που ήδη έχει αποτύχει. Ξέρετε ότι όλες οι μεγάλες εταιρείες έχουν χάσει τουλάχιστον το 50% της χρηματιστηριακής τους αξίας καθώς και 50 δισ. κέρδη. Το 75% των συμβατικών μονάδων στην Ευρώπη δεν είναι κερδοφόρες. Είναι αδύνατες οι επενδύσεις τους. Oι αγορές δεν μας αγαπάνε… O κατακερματισμός του χαρτοφυλακίου παραγωγής της ΔΕΗ δεν θα εξυπηρετήσει κανέναν σκοπό και είναι αμφίβολο αν θα υπάρξουν αγοραστές για τις παλιές λιγνιτικές μονάδες. Το μοντέλο της Enel αφορά άλλες εποχές και άλλες συνθήκες».

14

05ΕΡΧOΝΤΑΙ ΑΛΛΑΓΕΣΣΤΑ ΒΙOΜΗΧΑΝΙΚΑΤΙΜOΛOΓΙΑΑλλαγές στα βιομηχανικά τιμολόγια της ΔΕΗ και μειώσεις στην πλειονότητα των «μονοπωλιακών» χρεώσεων (ΕΤΜΕΑΡ και δίκτυα μεταφοράς, διανομής) τίθενται σε εφαρμογή από τις αρχές του 2016, ωστόσο το επίπεδο των μειώσεων δεν αλλάζει τη γενική εικόνα του υψηλού ενεργειακού κόστους για την οικονομία συνολικά και για τη βιομηχανία ειδικότερα. Περαιτέρω βελτίωση αναμένεται πάντως με την εφαρμογή της διακοψιμότητας, ενώ δεν γίνεται καν λόγος για μείωση των φόρων στην ενέργεια παρά το γεγονός ότι περιγράφεται ως γενική κατεύθυνση στο μνημόνιο.

Αγορά ηλεκτρισμούΤου Κώστα Βουτσαδάκη

Η γενική συνέλευση των μετόχων της ΔΕΗ αποφάσισε στις αρχές Δεκεμβρίου, σε εφαρμογή του μνημονίου, την κατάργηση από 1/1/2016 των εκπτώσεων 20% που ίσχυσαν κατά τη διετία 2014-2015 στα τιμολόγια υψηλής τάσης. Η εισήγηση του ΔΣ προς τη γενική συνέλευση προέβλεπε επτά διαφορετικά τιμολόγια, ανάλογα με το προφίλ κατανάλωσης κάθε βιομηχανίας, βάσει των οποίων θα γίνουν διαπραγματεύσεις με κάθε επιχείρηση ξεχωριστά (όπως ζήτησε ο ΣΕΒ και επιβεβαίωσε η ΔΕΗ με σχετικό ενημερωτικό σημείωμα).

Κλιμακωτές εκπτώσειςΩστόσο επιπλέον αυτών η ΓΣ, μετά από πρόταση του γενικού γραμματέα του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας Μ. Βερροιόπουλου, που εκπροσώπησε το Δημόσιο στη συνέλευση, ενέκρινε επιπλέον εκπτώσεις έως 15% με την ακόλουθη κλίμακα ανάλογα με την ετήσια κατανάλωση κάθε βιομηχανίας: Έως 10 GWh μηδενική έκπτωση 10-50 GWh έκπτωση 4% 50-200 GWh έκπτωση 6% 200-400 GWh έκπτωση 8%

400-700 GWh έκπτωση 10% 700-1.000 GWh έκπτωση 12% 1.000-2.000 GWh έκπτωση 13% 2.000 GWh και πάνω έκπτωση 15%.

Η πρόταση όπως ήταν φυσικό εγκρίθηκε εκ των πραγμάτων καθώς το Δημόσιο ελέγχει το 51% των μετοχών της ΔΕΗ, ωστόσο η διοίκηση κράτησε κάποιες αποστάσεις με τον πρόεδρο και διευθύνοντα σύμβουλο της ΔΕΗ Μ. Παναγιωτάκη να δηλώνει πως δεν έχει γίνει αξιολόγηση αν με την πρόταση αυτή καλύπτεται ή όχι το κόστος της επιχείρησης, και ότι δεν τίθεται θέμα συμφωνίας ή διαφωνίας καθώς η πρόταση του βασικού μετόχου είναι υποχρεωτική για την εταιρεία. Σημειώνεται ότι η γενική συνέλευση αποφάσισε επίσης τη συνέχιση της τιμολόγησης για την Αλουμίνιον της Ελλάδος με το υφιστάμενο τιμολόγιο έως ότου ολοκληρωθούν οι διαπραγματεύσεις των δυο πλευρών ή λυθεί με άλλον τρόπο η διαφορά.

Παρεμβάσεις ΣΕΒΤης γενικής συνέλευσης προηγήθηκαν δύο παρεμβάσεις του ΣΕΒ για τα βιομηχανικά τιμολόγια:

15

–Η πρώτη ήταν επιστολή του προέδρου κ. Θ. Φέσσα προς τη διοίκηση της ΔΕΗ με την οποία ο Σύνδεσμος καλούσε τη ΔΕΗ «να προβεί άμεσα σε ουσιαστικές διαπραγματεύσεις κατ’ αρχήν με τη μεγάλη πλειοψηφία της ενεργοβόρου βιομηχανίας, σε ατομικό επίπεδο, για τη διαμόρφωση ανταγωνιστικών τιμολογίων προσαρμοσμένων στα ιδιαίτερα καταναλωτικά χαρακτηριστικά των τελευταίων», τα οποία (τιμολόγια) -κατά την πάγια θέση του Συνδέσμου και τη ρητή πρόβλεψη του ν. 4336/2015- θα αντανακλούν το οριακό (δηλ. το μεταβλητό) κόστος παραγωγής της ΔΕΗ, απαλλαγμένο ασφαλώς από «μονοπωλιακές προσόδους και ανεπάρκειες». Κάτι που αποδέχθηκε αργότερα η επιχείρηση με σχετικό ενημερωτικό σημείωμα. «Η ΔΕΗ υπογραμμίζει ότι θα γίνουν διαπραγματεύσεις με καθεμιά επιχείρηση, ξεχωριστά, και θα εξαντληθούν όλα τα περιθώρια ώστε να επιτευχθούν οι βέλτιστες δυνατές συμφωνίες», ανέφερε, μένει ωστόσο η πρακτική εφαρμογή. Στην επιστολή του ο πρόεδρος του ΣΕΒ έθετε επιπλέον ζήτημα μετακύλισης στα τιμολόγια της εξοικονόμησης που έχει εξασφαλίσει η ΔΕΗ από την υποχώρηση των διεθνών τιμών του πετρελαίου και της κατάργησης του Μηχανισμού Ανάκτησης Μεταβλητού Κόστους, επισημαίνοντας συγκεκριμένα την ανάγκη να συνεκτιμηθεί «η σημαντική μείωση του συνολικού κόστους της ΔΕΗ κατά την τελευταία διετία ως απόρροια της κατακόρυφης πτώσης των διεθνών τιμών καυσίμων και ρυθμιστικών παρεμβάσεων στην εγχώρια αγορά ηλεκτρισμού».

–Η δεύτερη παρέμβαση του Συνδέσμου Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών συνίσταται σε έρευνα για το ενεργειακό κόστος στην οποία επισημαίνεται ότι σημαντικός ανασταλτικός παράγων ανταγωνιστικότητας και επομένως επανεκκίνησης της ελληνικής οικονομίας είναι το κατά 40% περίπου υψηλότερο κόστος ενέργειας που αντιμετωπίζει η βιομηχανία έντασης ενέργειας ως προς τους ευρωπαίους ανταγωνιστές της. Για να αντιμετωπιστεί το ανταγωνιστικό αυτό μειονέκτημα, ο ΣΕΒ προτείνει μείωση του ειδικού φόρου κατανάλωσης στα ενεργειακά προϊόντα για βιομηχανική χρήση, η οποία -όπως εκτιμά- θα οδηγήσει μεσοπρόθεσμα σε αυξημένα κρατικά έσοδα, στη διασύνδεση των Κυκλάδων και της Κρήτης με την ηπειρωτική Ελλάδα, καθώς και στην ενίσχυση της διασύνδεσης με την Ιταλία, που θα επιτρέψουν να μειωθεί το συνολικό κόστος ηλεκτρικού ρεύματος

στη χώρα οδηγώντας σε σημαντική μείωση των αντίστοιχων χρεώσεων στους βιομηχανικούς καταναλωτές, καθώς και προσαρμογή τιμολογίων στο προφίλ κατανάλωσης των επιχειρήσεων έντασης ενέργειας, που θα έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της βιομηχανικής παραγωγής.

Η έρευνα του Συνδέσμου σημειώνει ακόμη, μεταξύ άλλων, ότι:

–Φόροι και τέλη που συνδέονται με τις μη βιώσιμες επιδοτήσεις σε μικρά φωτοβολταϊκά, όσο και οι επιβαλλόμενοι ειδικοί φόροι κατανάλωσης (μη ανακτήσιμοι φόροι με την έννοια ότι δεν συμψηφίζονται με την πώληση ή εξαγωγή όπως συμβαίνει με τον ΦΠΑ), έχουν αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια. Πέραν τούτου, η Ελλάδα επιβάλλει υψηλούς φόρους για τη βιομηχανική χρήση τόσο του ηλεκτρικού ρεύματος όσο και του φυσικού αερίου.

Πίνακας 1: Χρεώσεις ΕΤΜΕΑΡ των ετών 2014-2015 και 2016 Ειδικό Τέλος Μείωσης Εκπομπών Αερίων Ρύπων 2014-2015 2016 Μεταβολή Κατηγορία πελάτη €/1.000kWh €/1.000kWh €/1.000kWh %

Οικιακοί 26,30 24,87 -1,43 -5,4% Αγροτικοί ΧΤ 11,39 10,69 -0,70 -6,1% Λοιποί ΧΤ 30,89 28,21 -2,68 -8,7% ΜΤ άνω των 13 GWh 2,31 2,48 0,17 7,4% Αγροτικοί ΜΤ 10,83 10,12 -0,71 -6,6% Λοιποί ΜΤ 12,77 10,12 -2,65 -20,8% ΥΤ 2,23 2,41 0,18 8,1% Μεσοσταθμική 19,73 18,13 -1,60 -8,1%

16

Πίνακας 2: Χρεώσεις Χρήσης Δικτύου Διανομής (ΕΔΔΗΕ) 2014-2015 και 2016

Χρέωση ισχύος Χρέωση ενέργειας (Μοναδιαία Πάγια Χρέωση) (Μοναδιαία Μεταβλητή Χρέωση)

Μεταβολή

(E/kVA Συμφωνημένης Ισχύος (E/1000 kWh) Χρέωση Χρέωση

Παροχής ανά έτος) Ισχύος Ενέργειας 2014-2015 2016 2014-2015 2016

Οικιακοί Πελάτες ΧΤ 0,56 0,56 21,4 21,4 0,0% 0,0% Πελάτες ΧΤ ΚΟΤ & Πολυτέκνων - - 23,7 23,7 - 0,0% Πελάτες ΧΤ με μέτρηση μέγιστης ζήτησης ισχύος (παροχή άνω των 25 3,85 3,85 16,7 16,7 0,0% 0,0% kVA) και μέτρηση αέργου ισχύος Πελάτες ΧΤ με μέτρηση μέγιστης ζήτησης ισχύος (παροχή άνω των 25 3,27 3,27 19 19 0,0% 0,0% kVA) χωρίς μέτρηση αέργου ισχύος Λοιποί Πελάτες ΧΤ (παροχή 1,5 1,5 19 19 0,0% 0,0% έως και 25 kVA) Πελάτες Μέσης Τάσης 1,17 1,125 3 2,9 -3,8% -3,3%

Πίνακας 3: Χρεώσεις Χρήσης Συστήματος Μεταφοράς (ΕΣΜΗΕ) 2014-2015 και 2016

Κατηγορία Πελάτη Χρέωση ισχύος Χρέωση ενέργειας Μεταβολή (E/1000kWh)

2015 2016 2015 2016 Χρέωση Χρέωση

Ισχύος Ενέργειας

Πελάτες ΥΤ 24.455E/MW Ισχύος 22.623E/MW Ισχύος

- - -7,49% - Χρέωσης/έτος Χρέωσης/έτος 1.279E/MW Μέγιστης 1.236E/MW Μέγιστης Πελάτες MΤ Μηνιαίας τιμής της Μέσης Μηνιαίας τιμής της Μέσης - - -3,36% - Ωριαίας Ζήτησης τις Ώρες Ωριαίας Ζήτησης τις Ώρες Αιχμής (11.00-14.00) Αιχμής (11.00-14.00)

Πελάτες ΧΤ-Οικιακοί

0,16E/kVA Συμφωνημένης 0,16E/kVA Συμφωνημένης 5,63 5,41 -12,50% -3,91%

Ισχύος Παροχής ανά έτος Ισχύος Παροχής ανά έτος

Πελάτες ΧΤ-Οικιακοί ΥΚΩ (Πολύτεκνοι και - - 6,26 6,02 - -3,83% δικαιούχοι ΚΟΤ)

Λοιποί Πελάτες ΧΤ 0,52E/kVA Συμφωνημένης 0,55E/kVA Συμφωνημένης

4,54 4,89 5,77% 7,71%

Ισχύος Παροχής ανά έτος Ισχύος Παροχής ανά έτος

17

Μάλιστα, στον βαθμό που το φυσικό αέριο χρησιμοποιείται για την παραγωγή ρεύματος η επιβάρυνση είναι διπλή καθώς (σε αντίθεση με τις άλλες χώρες) δεν προβλέπεται έκπτωση από τον χρησιμοποιούμενο ΕΦΚ στο φυσικό αέριο!

–Η προσεκτική διαχείριση του λιγνίτη και η στροφή της ηλεκτροπαραγωγής προς τη χρήση του πιο καθαρού φυσικού αερίου θα είναι μια αναπόφευκτη εξέλιξη, όσο αυξάνεται το κόστος των ρύπων και στον βαθμό που η Ελλάδα δεν λάβει σχετικές εξαιρέσεις.

-Ενώ σε άλλες χώρες με υψηλούς φόρους στη μια μορφή ενέργειας, αφενός, υπάρχουν ειδικές εκπτώσεις για τη βιομηχανία και, αφετέρου, η βιομηχανία μπορεί να στραφεί στη χρήση της άλλης μορφής ενέργειας, η Ελλάδα είναι μια ιδιάζουσα περίπτωση που δεν αφήνει κανένα τέτοιο περιθώριο ελευθερίας στη βιομηχανία. Μάλιστα, αυτό συμβαίνει την ώρα που οι τιμές, στις οποίες εφαρμόζονται αυτοί οι φόροι, είναι ιδιαίτερα υψηλές για την περίπτωση του φυσικού αερίου αλλά και για την περίπτωση του ηλεκτρικού ρεύματος.

–Το συνολικό κόστος ηλεκτρικής ενέργειας για τις βιομηχανίες εντάσεως ενέργειας είναι στην Ελλάδα 30-70% υψηλότερο από τους ανταγωνιστές μας στη Γερμανία, στην Ιταλία και στην Ισπανία, όχι μόνο ως αποτέλεσμα της υψηλής φορολογίας αλλά και λόγω της διαδεδομένης χρήσης σε άλλες χώρες ειδικών συμφωνιών για χαμηλές τιμές,

που δεν εφαρμόζονται στην Ελλάδα παρόλο που τελικά θα οδηγούσαν σε αύξηση της κατανάλωσης ενέργειας και της παραγωγής σε σημαντικούς κλάδους της βιομηχανίας. Αλλά και η τιμή του φυσικού αερίου για τους βιομηχανικούς καταναλωτές είναι, τελικά, 30-40% υψηλότερη στην Ελλάδα από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, επιβαρυνόμενη με υψηλά τέλη χρήσης δικτύου που προστίθενται σε ήδη υψηλούς φόρους και τιμές.

Σε ό,τι αφορά, τέλος, τις μονοπωλιακές χρεώσεις οι αποφάσεις της ΡΑΕ προβλέπουν τα εξής:

–Για το ΕΤΜΕΑΡ μεσοσταθμική μείωση των χρεώσεων από 1/1/2016 κατά 8,1%. Για τα νοικοκυριά η μείωση είναι 5,4%, ωστόσο για την υψηλή τάση (βιομηχανία) προβλέπεται αύξηση 8,1%. Oι χρεώσεις θα επανεξεταστούν τον Ιούνιο του 2016 (Πίνακας 1).

–Για το δίκτυο διανομής (ΔΕΔΔΗΕ) οι χρεώσεις μένουν στα επίπεδα του 2015, με εξαίρεση τη μέση τάση στην οποία μειώνονται κατά 3,3 % από 1/2/2016 (Πίνακας 2).

–Και για τα τέλη μεταφοράς που εισπράττει ο ΑΔΜΗΕ θα ισχύσουν επίσης από 1/2/2016, μειώσεις σε όλες τις κατηγορίες καταναλωτών είτε στο σκέλος ισχύος είτε στο σκέλος ενέργειας ή και στα δύο (Πίνακας 3).

Η γενική συνέλευση των μετόχων της ΔΕΗ αποφάσισε στις αρχές Δεκεμβρίου, σε εφαρμογή του μνημονίου, την κατάργηση από 1/1/2016 των εκπτώσεων 20% που ίσχυσαν κατά τη διετία 2014-2015 στα τιμολόγια υψηλής τάσης

18

06ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΕΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΓOΡΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣΜεγάλη εξάρτηση από το πετρέλαιο και από εισαγωγές ενέργειας, έλλειψη ανταγωνισμού και υψηλές τιμές καταναλωτή για την ηλεκτρική ενέργεια και το φυσικό αέριο, μεγάλοι φόροι, καλές επιδόσεις στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών αλλά με ερωτηματικά για το μέλλον διαπιστώνει, μεταξύ άλλων, για την Ελλάδα η πρώτη έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Κατάσταση της Ενεργειακής Ένωσης.

Αγορά ενέργειαςΤου Κώστα Βουτσαδάκη

Η έκθεση εντάσσεται στο πλαίσιο της στρατηγικής της ΕΕ για τη μετάβαση σε μια «ασφαλή, ανταγωνιστική και χαμηλών εκπομπών άνθρακα οικονομία». Η Επιτροπή ανέλαβε επίσης τη δέσμευση να υποβάλλει κάθε χρόνο έκθεση για την κατάσταση της Ενεργειακής Ένωσης, όπου θα εξετάζονται τα σημαντικότερα ζητήματα και θα δίνονται οι κατευθύνσεις σχετικά με την ακολουθητέα πολιτική, και η έκθεση αυτή δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά εφέτος.

ΔιαπιστώσειςΑναλυτικά οι βασικότερες διαπιστώσεις για την κατάσταση του ελληνικού ενεργειακού τομέα περιλαμβάνουν τα εξής:

–Η εξάρτηση από τις εισαγωγές στην Ελλάδα παραμένει πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ, ιδίως για το πετρέλαιο, τα προϊόντα πετρελαίου και το φυσικό αέριο. Το 2013, η Ελλάδα εισήγαγε το 66% των αναγκών της σε φυσικό αέριο από τη Ρωσία (85% το 2005). Ο δείκτης συγκέντρωσης χώρας προμηθευτή είναι πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ, αλλά, σε γενικές γραμμές, το ενεργειακό

εμπορικό έλλειμμα (μετρούμενο ως ποσοστό του ΑΕΠ) είναι ελαφρώς πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ.

–Οι χονδρικές τιμές ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου είναι σημαντικά υψηλότερες από τον μέσο όρο της ΕΕ. Οι τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας απελευθερώθηκαν πλήρως τον Ιούλιο του 2013 αλλά δεν σημειώθηκε σημαντική, αποτελεσματική είσοδος νέων «παικτών» στην αγορά. Οι τιμές για τους οικιακούς καταναλωτές, παρά την αυξητική τάση, παρέμειναν χαμηλότερες από τον μέσο όρο της ΕΕ τόσο το 2013 όσο και το 2014. Οι αυξήσεις οφείλονταν κυρίως σε φορολογικές επιβαρύνσεις αλλά και σε σταδιακή άρση επιδοτήσεων. Από την άλλη πλευρά, οι τιμές του φυσικού αερίου για το μέσο νοικοκυριό παρέμειναν το 2014 υψηλές. Η αλλαγή προμηθευτή στον τομέα του ηλεκτρισμού είναι σπάνιο φαινόμενο και, με λίγες εξαιρέσεις, στον τομέα του φυσικού αερίου είναι αδύνατη. Ο βαθμός ικανοποίησης των καταναλωτών είναι χαμηλός, τουλάχιστον στον τομέα του ηλεκτρισμού. Σε σχέση με την

19

εγκατάσταση έξυπνων μετρητών, η Ελλάδα έχει εξαγγείλει ένα ευρύ πρόγραμμα που θα καλύψει το 80% των καταναλωτών ώς το 2020.

–Το πραγματικό ενεργειακό κόστος ανά μονάδα είναι σημαντικά υψηλότερο στην Ελλάδα σε σχέση με την ΕΕ και τις ΗΠΑ και ο ρυθμός αύξησής του από το 2000 ήταν επίσης υψηλότερος από την ΕΕ. Η ενεργειακή ένταση του ελληνικού τομέα μεταποίησης είναι υψηλότερη από την ΕΕ και τις ΗΠΑ. Οι τιμές που καταβάλλουν οι βιομηχανικοί καταναλωτές, τόσο για την ηλεκτρική ενέργεια όσο και για το φυσικό αέριο, είναι σημαντικά υψηλότερες από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Ειδικά οι τιμές του αερίου περιλαμβάνονται στις υψηλότερες, είναι επίσης πάνω από τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ και της πλειονότητας των εμπορικών εταίρων της ΕΕ.

–Το μερίδιο των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας έφθασε το 2013 στο 15%, που σημαίνει ότι η Ελλάδα βρίσκεται σε καλό δρόμο για την επίτευξη του στόχου 18% για το 2020. Όμως οι προσπάθειες πρέπει να ενταθούν για

την περίοδο μετά το 2020. Η έλλειψη προβλεψιμότητας και διαφάνειας στα συστήματα υποστήριξης των ΑΠΕ μπορεί να θέσει σε κίνδυνο αυτόν τον σημαντικό για την ανάπτυξη και την ενεργειακή ασφάλεια τομέα.

–Η σχέση της φορολογικής επιβάρυνσης της ενέργειας προς το ΑΕΠ, ενώ ήταν σημαντικά χαμηλότερη από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, αυξήθηκε λόγω επιβολής νέων φόρων στα καύσιμα μεταφοράς αλλά και θέρμανσης και στον ηλεκτρισμό. Οι φόροι στα οχήματα μειώθηκαν σε απόλυτους όρους και έπεσαν κάτω από τον μέσο όρο της ΕΕ εξαιτίας της οικονομικής κρίσης που περιόρισε τη ζήτηση για αυτοκίνητα.

–Το ενεργειακό μείγμα της Ελλάδας εμφανίζει ορισμένες διαφορές σε σύγκριση με τον μέσο όρο της ΕΕ των 28, δηλαδή μεγαλύτερη χρήση πετρελαίου, προϊόντων πετρελαίου και στερεών καυσίμων, μικρότερη χρήση αερίου και καθόλου πυρηνική ενέργεια. Σε σύγκριση με το 1995, το μερίδιο των προϊόντων πετρελαίου και των στερεών καυσίμων στην ακαθάριστη εσωτερική

κατανάλωση ενέργειας μειώθηκε (κατά 11 και 5 ποσοστιαίες μονάδες, αντίστοιχα), ενώ το μερίδιο των αερίων και -σε μικρότερο βαθμό- της ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές αυξήθηκε (κατά 13 και 4 ποσοστιαίες μονάδες, αντίστοιχα).

–Η δυναμικότητα διασύνδεσης ηλεκτρικής ενέργειας ήταν για την Ελλάδα 11% το 2014. Με νέα έργα κοινού ενδιαφέροντος μπορεί να επιτευχθεί επίπεδο 15% για το 2030. Τρεις διασυνδέσεις ηλεκτρικής ενέργειας χαρακτηρίζονται ως Έργα Κοινού Ενδιαφέροντος (PCI): πρόκειται για τη διασύνδεση μεταξύ Βουλγαρίας και Ελλάδας και τα δύο τμήματα της υποθαλάσσιας διασύνδεσης μεταξύ του Ισραήλ, της Κύπρου και της Ελλάδας. Το ελληνικό δίκτυο κατέχει κεντρική θέση στη Νοτιοανατολική Ευρώπη με τις υφιστάμενες και τις μελλοντικές συνδέσεις προς την Ιταλία, τη Βουλγαρία, την Τουρκία και τα Δυτικά Βαλκάνια. Ως εκ τούτου, η Ελλάδα θα μπορούσε να διαδραματίσει ρόλο κόμβου ηλεκτρικής ενέργειας στην περιοχή.

20

–Η Ελλάδα έχει τη δυνατότητα να αποτελέσει περιφερειακό κόμβο φυσικού αερίου δεδομένου ότι βρίσκεται στο σημείο εισόδου στην ΕΕ του νότιου διαδρόμου μεταφοράς φυσικού αερίου και έχει πρόσβαση σε ΥΦΑ (LNG - υγροποιημένο φυσικό αέριο), και προμήθειες φυσικού αερίου από τη Ρωσία. Επί του παρόντος έχουν προγραμματιστεί πολλά έργα φυσικού αερίου. Τα σημαντικότερα από αυτά είναι τα εξής: η γραμμή διασύνδεσης Ελλάδας-Βουλγαρίας, ο υπεραδριατικός αγωγός (TAP) και ένα νέο τερματικό ΥΦΑ στο βόρειο Αιγαίο (Αλεξανδρούπολη ή κόλπος της Καβάλας).

–Η πολιτική συνοχής της ΕΕ παρέχει σημαντικές δυνατότητες επενδύσεων για την υλοποίηση των στόχων της ενεργειακής πολιτικής στην Ελλάδα, οι οποίες θα συμπληρωθούν με εθνική δημόσια και ιδιωτική συγχρηματοδότηση.

Όσον αφορά την κλιματική αλλαγή, η έκθεση για την κατάσταση της Ενεργειακής Ένωσης υπογραμμίζει τη συμβολή της Ευρώπης στις διαπραγματεύσεις που έγιναν στο Παρίσι. Η ΕΕ υπέβαλε, στο πλαίσιο της διαδικασίας αυτής, τον δεσμευτικό στόχο της μείωσης των εκπομπών

κατά τουλάχιστον 40% έως το 2030 σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990.

Σε ευρωπαϊκό επίπεδο σημειώνεται ακόμη ότι: –Λόγω των γεωπολιτικών εξελίξεων η ενέργεια εξακολουθεί να συγκαταλέγεται στα θέματα προτεραιότητας. Το 2015 χαρακτηρίστηκε από τις συνεχιζόμενες εντάσεις μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας, τις σταθερά χαμηλές τιμές του πετρελαίου που επηρεάζουν τις ενεργειακές αγορές σε ολόκληρο τον κόσμο, την ανακοίνωση νέων εμπορικών πρωτοβουλιών για πρόσθετες υποδομές εφοδιασμού με φυσικό αέριο από τη Ρωσία, τις νέες προοπτικές που ανοίγονται από την πυρηνική συμφωνία με το Ιράν, καθώς και την περαιτέρω πτώση της εγχώριας παραγωγής ορυκτών καυσίμων.

–Εκτός της απεξάρτησης από τον άνθρακα (συμπεριλαμβανομένων των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας) και της ενεργειακής ασφάλειας, η στρατηγική για την Ενεργειακή Ένωση συμβάλλει στην ενεργειακή απόδοση, την εσωτερική αγορά ενέργειας, την έρευνα, την καινοτομία και την ανταγωνιστικότητα.

Η Ελλάδα έχει τη δυνατότητα να αποτελέσει περιφερειακό κόμβο φυσικού αερίου δεδομένου ότι βρίσκεται στο σημείο εισόδου στην ΕΕ του νότιου διαδρόμου μεταφοράς φυσικού αερίου και έχει πρόσβαση σε ΥΦΑ (LNG - υγροποιημένο φυσικό αέριο), και προμήθειες φυσικού αερίου από τη Ρωσία

21

07ΕΛΠΕ: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ

ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ ΕΝΤOΣ & ΕΚΤOΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

Εξωστρέφεια, επέκταση σε νέες αγορές, upstream και διεκδίκηση ίσων όρων ανταγωνισμού με άρση των αντικινήτρων που προκύπτουν από την εφαρμογή της ευρωπαϊκής περιβαλλοντικής νομοθεσίας είναι οι βασικοί άξονες της στρατηγικής του ομίλου των Ελληνικών Πετρελαίων (ΕΛΠΕ), σύμφωνα με την παρουσίαση του προέδρου του ομίλου κ. Στάθη Τσοτσορού σε ενεργειακό συνέδριο.

ΕπιχειρήσειςΤου Κώστα Βουτσαδάκη

Η εφαρμογή της νέας στρατηγικής έρχεται σε μια ιδιαίτερα ευνοϊκή συγκυρία από την πλευρά της διεθνούς αγοράς (υψηλά περιθώρια διύλισης, ισχυροποίηση του δολαρίου έναντι του ευρώ που ευνοεί τις εξαγωγές), ενώ ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει και το «παράθυρο» ευκαιρίας για επανέναρξη της τροφοδοσίας με αργό από το Ιράν, που αποτελούσε παραδοσιακό προμηθευτή των ΕΛΠΕ. Από την άλλη, η εσωτερική αγορά παραμένει αδύναμη καθώς η ανοδική τάση των προηγούμενων τριμήνων αντιστράφηκε μετά τα capital controls και παρά την αυξημένη τουριστική κίνηση του 2015. Γεγονός που καθιστά ακόμη πιο επιτακτική την ανάγκη προσανατολισμού σε αγορές εκτός Ελλάδας.

Εξαγωγή πετρελαίουΗ κρίση έχει οδηγήσει την εγχώρια κατανάλωση πετρελαιοειδών σε σημαντική πτώση (-39% η δασμολογημένη και -34% η αδασμολόγητη αγορά), γεγονός που ο όμιλος αντιμετώπισε αυξάνοντας τον όγκο των εξαγωγών κατά 99,85% μεταξύ των ετών 2008 και 2015. Έτσι η συμμετοχή των εξαγωγών στις συνολικές

ετήσιες πωλήσεις από 20,82% το 2008 αυξήθηκε σε 50,28% το 2015 -με άλλα λόγια πάνω από το μισό της παραγωγής των ΕΛΠΕ εξάγεται.

Η πτώση της ζήτησης δεν αποτελεί αποκλειστικά ελληνικό φαινόμενο, καθώς η οικονομική κρίση είχε ως συνέπεια την κατακόρυφη πτώση στη ζήτηση των πετρελαιοειδών και στα περιθώρια διύλισης, με άμεση επίπτωση στην κερδοφορία του κλάδου παγκοσμίως.

ΑγοράΌπως σημειώνει ο επικεφαλής των ΕΛΠΕ, η οικονομική κρίση έχει αναγκάσει πολλές μεγάλες εταιρείες του χώρου (όπως Eni, Shell, Total, Ineos) να επαναξιολογήσουν τη στρατηγική τους λαμβάνοντας την απόφαση να μειώσουν τη έκθεσή τους στη δραστηριότητα σε ορισμένες χώρες είτε κλείνοντας/πουλώντας λιγότερο ανταγωνιστικά διυλιστήρια είτε μετατρέποντάς τα σε αποθηκευτικούς χώρους. Ειδικά στην Ευρώπη έχουν διακόψει τη λειτουργία τους ή αλλάξει χρήση από το 2008 22 διυλιστήρια συνολικής δυναμικότητας 2,6 εκατ.

22

βαρελιών ημερησίως, δηλαδή το 13% της συνολικής διυλιστικής δυναμικότητας της Ευρώπης, εκ των οποίων τα 15 συνολικής δυναμικότητας 1,8 εκατ. βαρελιών ημερησίως αφορούν χώρες της ΕΕ. Σύμφωνα με τις προβλέψεις των αναλυτών, θα πρέπει να αποσυρθεί επιπλέον διυλιστική ικανότητα ύψους 1,5-2 εκατ. βαρελιών ημερησίως για να επέλθει ισορροπία στο ισοζύγιο προσφοράς/ζήτησης.

Παράλληλα ο ανταγωνισμός στην περιοχή της Μεσογείου εντείνεται καθώς στη γειτονική Τουρκία έχει ήδη ολοκληρωθεί ένα σημαντικό έργο αναβάθμισης του διυλιστηρίου Izmit με επένδυση μεγαλύτερη των 3 δισ. δολ., ενώ ξεκινά η κατασκευή του διυλιστηρίου STAR στη Σμύρνη συνολικής επένδυσης 5 δισ. δολ. Επιπλέον, μεγάλα έργα που θα προσθέσουν σημαντική διυλιστική ικανότητα είναι σε εξέλιξη στη Μέση Ανατολή. Ήδη έχουν ολοκληρωθεί τρία νέα μεγάλα διυλιστήρια (Jubail, Yanbou, Ruwais) συνολικής δυναμικότητας 1,2 εκατ. βαρελιών/ημέρα, τα οποία εξάγουν κυρίως ενδιάμεσα κλάσματα, τόσο στην Ασία όσο και στην Ευρώπη,

και αναμένεται να καλύψουν μέρος του ελλείμματος προσφοράς στη Μεσόγειο, ενώ σημαντική αύξηση δυναμικότητας αλλά και αναβάθμισης διυλιστηρίων καταγράφεται στη Ρωσία. Εξελίξεις που αφορούν άμεσα το μέλλον των ΕΛΠΕ δεδομένης της υψηλής συμμετοχής των εξαγωγών στις συνολικές πωλήσεις του ομίλου.

Σε αυτό το πλαίσιο τίθεται το ζήτημα της ίσης μεταχείρισης, καθώς τα εκτός ΕΕ διυλιστήρια δεν επιβαρύνονται με το κόστος συμμόρφωσης με τις ποιοτικές προδιαγραφές των προϊόντων και τις αποδεκτές περιβαλλοντικές επιδόσεις της παραγωγικής διαδικασίας που ισχύουν στην ΕΕ. Η κοινοτική νομοθεσία θέτει τα ευρωπαϊκά και τα ελληνικά διυλιστήρια σε μειονεκτική ανταγωνιστική θέση, με προοπτική η θέση αυτή να επιδεινωθεί περαιτέρω στο άμεσο μέλλον.

Προαπαιτούμενο της ανάκαμψηςO κ. Τσοτσορός θεωρεί ότι η διασφάλιση της διεθνούς ανταγωνιστικής παρουσίας του κλάδου της διύλισης αποτελεί προαπαιτούμενο για οποιοδήποτε

σχεδιασμό ή αναζήτηση ρόλου στο εγχείρημα της ανάκαμψης και κατά συνέπεια η διατήρηση των δεικτών ανταγωνιστικότητας των ΕΛΠΕ στο 25% των πλέον ανταγωνιστικών διυλιστηρίων αποτελεί πρωταρχικό στόχο και βασική υποχρέωση προς τους μετόχους της εταιρείας. Με αυτά τα δεδομένα η στρατηγική των ΕΛΠΕ αναπτύσσεται σε πέντε άξονες:

1. Διατήρηση και ενίσχυση της διεθνούς ανταγωνιστικότητας. 1.1 Ελαχιστοποίηση του κόστους εκμετάλλευσης και λειτουργίας με στόχο τη μεγιστοποίηση των ωφελειών των ευνοϊκών περιθωρίων διύλισης και την ελαχιστοποίηση των αρνητικών επιπτώσεων των μελλοντικών μειωμένων περιθωρίων, στο πλαίσιο της κυκλικής κίνησης των πετρελαϊκών τιμών. 1.2 Ελαχιστοποίηση του κόστους προμηθειών και των δαπανών εμπορίας. 1.3 Επενδύσεις εκσυγχρονισμού και βελτίωσης της ενεργειακής και μηχανολογικής απόδοσης. 1.4 Σταθεροποίηση της θέσης των διυλιστηρίων στο 25% των πλέον ανταγωνιστικών διυλιστηρίων διεθνώς. 1.5 Σταθεροποίηση και ενίσχυση της

23

διεθνούς παρουσίας του ομίλου στη ΝΑ Ευρώπη. Ελαχιστοποίηση του κόστους εκμετάλλευσης και λειτουργίας.

2. Δράσεις σε εθνικό, ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο για την προσαρμογή ρυθμιστικών παρεμβάσεων στις συνθήκες του διεθνούς ανταγωνισμού.

Ενεργή, συνεχής και συστηματική συμμετοχή στα όργανα, τις επιτροπές, φορείς και οργανώσεις διαμόρφωσης, σχεδιασμού και έγκρισης των κανονιστικών πλαισίων στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στην Ελλάδα με: α. Συντονισμένες δράσεις προς την κατεύθυνση εναρμόνισης των κρατικών παρεμβάσεων διαμόρφωσης των τιμών με αυτές του διεθνούς ανταγωνισμού και κατ’ ελάχιστο του ανταγωνισμού, στο πλαίσιο των περιορισμών της ΕΕ. β. Συντονισμένες δράσεις προς την κατεύθυνση περιορισμού των αρνητικών επιπτώσεων ορισμένων ευρωπαϊκών πολιτικών, με στόχο τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των ευρωπαϊκών διυλιστηρίων στη λεκάνη της Μεσογείου.

3. Ενίσχυση των επενδυτικών σχεδίων και εντατικοποίηση των δράσεων στον τομέα της έρευνας και εξόρυξης υδρογονανθράκων (upstream).

4. Ενίσχυση των συμμετοχών στην λειτουργία εκμετάλλευσης και ανάπτυξης των παραγωγικών μονάδων και δικτύων φυσικού αερίου και ηλεκτρισμού.

5. Εντατικοποίηση των δράσεων

ανάπτυξης νέων επιχειρηματικών πεδίων, στο πλαίσιο των επιλογών της ευρωπαϊκής πολιτικής (ΑΠΕ, εξοικονόμηση, δίκτυα).

Μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα προετοιμασίας στελεχών με την υλοποίηση προγράμματος υποτροφιών μεταπτυχιακής εξειδίκευσης στους υπό ανάπτυξη επιχειρηματικούς τομείς αναπροσανατολισμού του ομίλου, στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού ενεργειακού σχεδιασμού.

Oικονομικές επιδόσειςOι δράσεις αυτές αναπτύσσονται σε μια περίοδο που ο όμιλος επανέρχεται (το 2015) σε κερδοφορία μετά από μία διετία ζημιογόνων αποτελεσμάτων (-269 εκατ. ευρώ το 2013 και -365 εκατ. ευρώ το 2014). O όμιλος ανακοίνωσε για το γ’ τρίμηνο 2015, συγκρίσιμα κέρδη EBITDA ύψους 240 εκατ. ευρώ (έναντι 146 εκατ. ευρώ το 2014) και τα αντίστοιχα κέρδη εννεάμηνου 575 εκατ. ευρώ, σημειώνοντας ότι τα αποτελέσματα αυτά αντιστοιχούν στην υψηλότερη τριμηνιαία λειτουργική επίδοση ιστορικά, καθώς η πλήρης λειτουργία των διυλιστηρίων επέτρεψε την εκμετάλλευση των υψηλών διεθνών περιθωρίων διύλισης και της ισοτιμίας ευρώ/δολαρίου, καθώς και την περαιτέρω αύξηση των εξαγωγών.

O κ. Τσοτσορός θεωρεί ότι η διασφάλιση της διεθνούς ανταγωνιστικής παρουσίας του κλάδου της διύλισης αποτελεί προαπαιτούμενο για οποιοδήποτε σχεδιασμό ή αναζήτηση ρόλου στο εγχείρημα της ανάκαμψης και κατά συνέπεια η διατήρηση των δεικτών ανταγωνιστικότητας των ΕΛΠΕ στο 25% των πλέον ανταγωνιστικών διυλιστηρίων αποτελεί πρωταρχικό στόχο

24

08O ΛΙΓΝΙΤΗΣΣΤO ΕΛΛΗΝΙΚOΕΝΕΡΓΕΙΑΚO ΣΥΣΤΗΜΑΣτα βασικά δεδομένα γύρω από τον λιγνίτη και τις προκλήσεις για μια μεταλιγνιτική εποχή στην Ελλάδα αναφέρεται σε μελέτη του το Ίδρυμα Χάινριχ Μπελ Ελλάδας, στην οποία αναδεικνύεται η συμβολή της χώρας στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και η αναγκαιότητα για την απεξάρτησή της από τα ορυκτά καύσιμα. Σημειωτέον ότι το Ίδρυμα Χάινριχ Μπελ (το πολιτικό ίδρυμα που πρόσκειται στο κόμμα των Πρασίνων της Γερμανίας) από το 2012 εκπροσωπείται στην Ελλάδα με γραφείο στη Θεσσαλονίκη.

Ενέργεια

Στη μελέτη αναφέρεται, μεταξύ άλλων, ότι ο λιγνίτης αποτελεί ουσιαστικά το μοναδικό ορυκτό καύσιμο που διαθέτει η Ελλάδα. Εισάγοντας το 100% του φυσικού αερίου και το 98% του πετρελαίου που καταναλώνει η χώρα, η ενεργειακή εξάρτηση της Ελλάδας ανέρχεται (2013) στο 62,1% σε σύγκριση με τον μέσο όρο 53,2% για την ΕΕ των 28. Η ανάγκη για αξιοποίηση εγχώριων πηγών και το παραδοσιακά χαμηλό κόστος του λιγνίτη ήταν οι αιτίες που η Ελλάδα στράφηκε ήδη από τη δεκαετία του 1950 στην καύση λιγνίτη ως ραχοκοκαλιά του ηλεκτρικού της συστήματος.

Η μετάβασηΌπως επισημαίνεται, τις τελευταίες δεκαετίες, όμως, ένας συνδυασμός παραγόντων ανοίγει -έστω και δειλά- τη συζήτηση γύρω από τη μετάβαση σε μια μεταλιγνιτική εποχή για τη χώρα: οι ευρωπαϊκές οδηγίες για τη μείωση των εκπομπών CO2 και της ρύπανσης από βιομηχανικές εγκαταστάσεις, η αυξανόμενη ευαισθησία των πολιτών γύρω από θέματα περιβάλλοντος και δημόσιας υγείας, η σταδιακή εξάντληση των αποθεμάτων, η εισαγωγή φυσικού αερίου στο ενεργειακό σύστημα της

χώρας και η ραγδαία μείωση του κόστους των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

ΚοιτάσματαΜε τα σημερινά τεχνικοοικονομικά δεδομένα, τα εκμεταλλεύσιμα κοιτάσματα λιγνίτη στη χώρα εκτιμάται ότι ανέρχονται σε περίπου 3,2 δισ. τόνους. Τα κυριότερα κοιτάσματα βρίσκονται στη δυτική Μακεδονία (περιοχές Πτολεμαΐδας, Αμυνταίου και Φλώρινας) με υπολογισμένο απόθεμα 1,8 δισ. τόνους, στην Πελοπόννησο (περιοχή Μεγαλόπολης), με απόθεμα περίπου 223 εκατ. τόνους, στην περιοχή της Δράμας, με απόθεμα 900 εκατ. τόνους, και στην περιοχή Ελασσόνας με 169 εκατ. τόνους. Από αυτά, τα κοιτάσματα στη Δράμα και την Ελασσόνα δεν έχουν εκμεταλλευτεί.

Με βάση τα συνολικά εκμεταλλεύσιμα αποθέματα λιγνίτη της χώρας και τον προγραμματιζόμενο ρυθμό κατανάλωσης στο μέλλον, υπολογίζεται ότι τα αποθέματα αυτά επαρκούν για περισσότερο από 45 χρόνια. Μέχρι σήμερα οι εξορυχθείσες ποσότητες λιγνίτη φτάνουν περίπου στο 29% των συνολικών αποθεμάτων. Η συνολική

25

ετήσια εξόρυξη λιγνίτη έφτασε το μέγιστό της το 2004 με 72 εκατ. τόνους για να πέσει το 2013 στους 54 εκατ. τόνους.

ΠοιότηταΗ Ελλάδα είναι η 7η χώρα στον κόσμο και 3η στην ΕΕ (πίσω από τη Γερμανία και την Πολωνία) στην εξόρυξη λιγνίτη. Γενικά η ποιότητα των ελληνικών λιγνιτών είναι χαμηλή. Η θερμογόνος δύναμη κυμαίνεται από 975-1.380 kcal/κιλό στις περιοχές Μεγαλόπολης, Αμυνταίου και Δράμας, από 1.261-1.615 kcal/κιλό στην περιοχή Πτολεμαΐδας και 1.927-2.257 στις περιοχές Φλώρινας και Ελασσόνας.

Κόστος εξόρυξηςΤο 2014, η εταιρεία συμβούλων Booz & co διεξήγαγε για λογαριασμό της ΔΕΗ μελέτη σύγκρισης του κόστους της λιγνιτικής ηλεκτροπαραγωγής στις λιγνιτοπαραγωγές χώρες της Ευρώπης (Γερμανία, Πολωνία, Ελλάδα, Τουρκία, Τσεχία, Ρουμανία, Βουλγαρία, Σερβία) για το 2012, προκειμένου να καθοριστούν οι βασικές παράμετροι κόστους καθώς και οι διαφορές που παρουσιάζονται σε διάφορα λιγνιτικά συστήματα στην Ευρώπη.

Σύμφωνα με τη μελέτη, το κόστος εξόρυξης στην Ελλάδα είναι το χαμηλότερο, μαζί με εκείνο της Γερμανίας στα 2,12 ευρώ/τόνο. Όταν όμως ληφθεί υπόψη το εξαιρετικά χαμηλό θερμιδικό περιεχόμενο του ελληνικού λιγνίτη (καθώς και άλλες παράμετροι μεταβλητού κόστους παραγωγής), τότε η ηλεκτροπαραγωγή από λιγνίτη στην Ελλάδα αποδεικνύεται πως είναι η ακριβότερη στην Ευρώπη με 59,9 ευρώ/MW σε σύγκριση με 53,6 για τη Γερμανία, 39 για την Τσεχία, 38,6 για την Πολωνία, 54,2 για τη Ρουμανία, 31,6 για τη Βουλγαρία, 40,3 για τη Σερβία και 52,7 για την Τουρκία.

Επιπτώσεις στη δημόσια υγείαOι εκπομπές ρύπων από τις μονάδες ηλεκτροπαραγωγής αλλά και η εξόρυξη και μεταφορά λιγνίτη από τα ορυχεία στις μονάδες δημιουργούν σημαντικά προβλήματα ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην ευρύτερη περιοχή, με σημαντικότερο εκείνο από τις συγκεντρώσεις αιωρούμενων μικροσωματιδίων ΡΜ10. Σύμφωνα με το Κέντρο Περιβάλλοντος της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας, το 2010, σε 9 από τους 15 σταθμούς μέτρησης στους νομούς Κοζάνης και Φλώρινας παρατηρήθηκε ποσοστό

υπερβάσεων σε σχέση με τα ευρωπαϊκά όρια μεγαλύτερο του 20%.

Σε ό,τι αφορά τη δημόσια υγεία, είναι εντυπωσιακό πως, παρόλο που λιγνιτικές μονάδες και λιγνιτωρυχεία λειτουργούν πάνω από 60 χρόνια, δεν έχει εκπονηθεί κάποια επιδημιολογική μελέτη για τις επιπτώσεις στην υγεία των κατοίκων των λιγνιτικών περιοχών. Σύμφωνα πάντως με έρευνα του πανεπιστημιακού νοσοκομείου ΑΧΕΠΑ Θεσσαλονίκης σε τρία χωριά της Κοζάνης, οι θάνατοι από θρομβοεμβολικά επεισόδια την περίοδο 1992-2007 αυξήθηκαν κατά 43-55% αντίστοιχα. Μελέτη του Μποδοσάκειου Νοσοκομείου Πτολεμαΐδας διαπίστωσε πως το ποσοστό των αλλεργικών ρινίτιδων στην Πτολεμαΐδα είναι τριπλάσιο από τον πανελλαδικό μέσο όρο. Επίσης, ανάλυση των δεδομένων και των μεθοδολογιών του Ευρωπαϊκού Oργανισμού Περιβάλλοντος από το ελληνικό γραφείο της Greenpeace εκτιμά πως η ατμοσφαιρική ρύπανση από τη λειτουργία των λιγνιτικών μονάδων στη Δυτική Μακεδονία ευθύνεται για 461 πρόωρους θανάτους το 2009.

26

09Η ΕΝΕΡΓΕΙΑΕΝΩΝΕΙΕΛΛΑΔΑ & ΑΙΓΥΠΤOΣτην προώθηση της ελληνοαιγυπτιακής συνεργασίας στον τομέα της ενέργειας αλλά του τουρισμού αναφέρθηκε, μεταξύ άλλων, ο αιγύπτιος πρόεδρος Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι κατά την ομιλία του στο ελληνοαιγυπτιακό επιχειρηματικό συνέδριο που διεξήχθη στην Αθήνα, ενώ ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας, από την πλευρά του, ανέφερε ότι “οι υδρογονάνθρακες μπορούν να μας φέρουν πιο κοντά”.

Νοτιοανατολική Μεσόγειος

Στις βαθιές ιστορικές ρίζες του ελληνικού πολιτισμού και την επιρροή που αυτός άσκησε στο διάβα των αιώνων, αναφέρθηκε ο πρόεδρος της Αιγύπτου Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι κατά τον χαιρετισμό του στο Επιχειρηματικό Συνέδριο Ελλάδας-Αιγύπτου στο ξενοδοχείο Intercontinental, παρουσία του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα.

O Αλ Σίσι τόνισε ότι η εταιρική οικονομική σχέση των δύο χωρών βασίζεται στις πρωτοβουλίες που μπορεί να αναπτύξει ο ιδιωτικός τομέας και επισήμανε την τεράστια ευθύνη που έχουν οι ηγεσίες των δύο χωρών για την προετοιμασία αυτής της πορείας. O πρόεδρος της Αιγύπτου συμπλήρωσε ότι η Αίγυπτος έχει νομοθετήσει σε πολλά επίπεδα προκειμένου να προσελκύσει ξένες επενδύσεις, ενώ έχει εξασφαλίσει και τις απαραίτητες πηγές ενέργειας μέσω νέων σταθμών παραγωγής, είτε πυρηνικής ενέργειας είτε προερχόμενης από ανανεώσιμες πηγές.

Κοιτάσματα υδρογονανθράκωνO κ. Σίσι τόνισε ότι είναι πολλά υποσχόμενα τα κοιτάσματα υδρογονανθράκων για την Αίγυπτο,

την Ελλάδα και την Κύπρο, προσθέτοντας πως «προσβλέπουμε στην εκμετάλλευση των ευκαιριών ενέργειας, αλλά και στην συνεργασία στους τομείς της ναυτιλίας, του τουρισμού και των μεταφορών». Στο πλαίσιο αυτό προσκάλεσε τους εκπροσώπους του ιδιωτικού τομέα να επισκεφθούν τη Διώρυγα του Σουέζ και να μελετήσουν τις επενδυτικές ευκαιρίες που προσφέρει ο στρατηγικής σημασίας θαλάσσιος αυτός δρόμος.

O πρόεδρος της Αιγύπτου αναφέρθηκε, επίσης, στην αύξηση των ξένων επενδύσεων στη χώρα, που αποτυπώνεται και στην πορεία του χρηματιστηρίου, καθώς και στην αύξηση των άμεσων ξένων επενδύσεων. Δεν παρέλειψε ακόμη να αναφερθεί και στον ρυθμό ανάπτυξης της αιγυπτιακής οικονομίας κατά 4,1%, ο οποίος το επόμενο έτος προβλέπεται να ανέλθει στο επίπεδο του 5,6%. Εξάλλου, ο κ. Σίσι τόνισε την κατάσταση κοινωνικής ειρήνης και σταθερότητας στην οποία βρίσκεται η χώρα του, με τον αιγυπτιακό λαό να «έχει εκλέξει το κοινοβούλιό του», όπως χαρακτηριστικά ανέφερε. «Επαναβεβαιώνω ότι η Αίγυπτος σας

27

καλωσορίζει ως εταίρους στην πορεία της οικονομικής της ανάπτυξης», κατέληξε στον χαιρετισμό του ο ορόεδρος της Αιγύπτου.

Τσίπρας: Oι υδρογονάνθρακες μπορούν να μας φέρουν πιο κοντάΑπό την πλευρά του ο κ. Τσίπρας εξήρε τους ισχυρούς ιστορικούς δεσμούς των δύο λαών και υπογράμμισε τις δυνατότητες προσέγγισης, πολυεπίπεδης σύσφιξης σχέσεων και οικονομικής συνεργασίας.

«Oι διμερείς σχέσεις μας και οι τριμερείς που χτίζουμε με την Κύπρο αποτελούν πυλώνα ειρήνης, συνεργασίας και σταθερότητας», επισήμανε. O πρωθυπουργός είπε ότι Ελλάδα και Αίγυπτος βρίσκονται γεωγραφικά σε ένα στρατηγικό σταυροδρόμι που ενώνει τρεις ηπείρους, «στον σύγχρονο δρόμο του μεταξιού», με την Ελλάδα να αποτελεί πύλη της Ευρώπης για την Αίγυπτο και την Ευρασία, και την Αίγυπτο να αποτελεί πύλη για την Αφρική.

Ενεργειακή διασύνδεσηΥπογράμμισε τη στρατηγική σημασία που έχει αποκτήσει ο τομέας της διαμετακόμισης σε συνθήκες

παγκοσμίου εμπορίου και επισήμανε τις δυνατότητες που δημιουργεί η νέα Διώρυγα του Σουέζ και η ανάδειξη του Πειραιά σε κόμβο μεταφορών και logistics center.

O κ. Τσίπρας αναφέρθηκε στις δυνατότητες εκμετάλλευσης των υδρογονανθράκων των θαλασσίων κοιτασμάτων, υπογραμμίζοντας πως «η διμερής και τριμερής συνεργασία μπορεί να αποτελέσει παράδειγμα αξιοποίησης των ενεργειακών πόρων στην περιοχή, ώστε αυτοί να μην αποτελούν πηγή συγκρούσεων, αλλά να μας φέρουν πιο κοντά».

Είπε επίσης ότι υπάρχουν αυξημένες δυνατότητες ενεργειακής διασύνδεσης, μέσω πηγών υδρογονανθράκων, ηλεκτρικής και ήπιας ενέργειας, «δυνατότητες που θα αναπτύξουμε βάσει του διεθνούς δικαίου και όχι εναντίον τρίτων». «Στόχος είναι η ανάπτυξη όλων των δυνατοτήτων στην ευρύτερη περιοχή», πρόσθεσε.

Εξαίρετες οι σχέσειςO πρωθυπουργός στάθηκε στην ανάπτυξη των εμπορικών σχέσεων Ελλάδας-Αιγύπτου, προσθέτοντας ότι σήμερα το πεδίο με την πιο σημαντική

ανάπτυξη είναι οι επενδύσεις, «τις οποίες θέλουμε να πολλαπλασιάσουμε».

Τόνισε το θετικό της οικονομικής ανάπτυξης της Αιγύπτου, προσθέτοντας ότι «ευελπιστούμε πως σύντομα και η Ελλάδα θα μπει σε ρυθμούς ανάπτυξης, ευελπιστούμε ότι οι επενδύσεις και η μεταφορά τεχνογνωσίας από την Ελλάδα θα επεκταθεί και θα διευρυνθεί». Πρόσθεσε ότι η Ελλάδα θα εργαστεί στην κατεύθυνση ανάπτυξης των οικονομικών της σχέσεων με την Αίγυπτο, ώστε αυτές να ανέλθουν στο επίπεδο των πολιτικών σχέσεων των δύο χωρών τις οποίες χαρακτήρισε εξαίρετες.

«Εκπροσωπούμε δύο χώρες που αποτελούν και μπορούν να αποτελούν παράδειγμα σχέσεων σε μια περιοχή που περνά αστάθεια», τόνισε ο κ. Τσίπρας, τασσόμενος υπέρ της ανάπτυξης των οικονομικών σχέσεων και της ειρήνης, της διπλωματικής επίλυσης του Συριακού, της δίκαιης και βιώσιμης λύσης στο Κυπριακό και στο Παλαιστινιακό, και υπέρ της προσπάθειας υπέρβασης της οικονομικής και προσφυγικής κρίσης μέσω της ανάπτυξης διμερών σχέσεων.

28

10ΓΥΡΙΖOΝΤΑΣΣΕΛΙΔΑΣΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑ

Φυσικό αέριο

Νέους πρωταγωνιστές αποκτά το ενεργειακό σκηνικό στην Ελλάδα ακολουθώντας την τάση εναρμόνισης με τα ευρωπαϊκά πρότυπα μείωσης εκπομπών ρύπων και τη στροφή προς τα εναλλακτικά καύσιμα.

29

Το φυσικό αέριο αποτελεί τη γέφυρα στην εποχή απεξάρτησης από τα συμβατικά καύσιμα και το εισιτήριο για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής για την οποία τόσος λόγος γίνεται αυτές τις ημέρες ειδικά μετά τη Σύνοδο Κορυφής στο Παρίσι. Τον δρόμο στη νέα αυτή πορεία που διανύει η ενεργειακή αγορά ανοίγουν οι εταιρείες προμήθειας και διάθεσης του καυσίμου (ΔΕΠΑ κ.λπ.), οι οποίες σε συνεργασία με διεθνείς ομίλους από τον κλάδο της ενέργειας υλοποιούν έργα υποδομών σε όλη τη χώρα. Σημαντικό ρόλο σε όλα αυτά εξακολουθεί να διαδραματίζει το χαμηλό κόστος του φυσικού αερίου για τον τελικό καταναλωτή είτε πρόκειται για ιδιωτική είτε για επαγγελματική ή βιομηχανική χρήση.

Μειώνοντας τις εκπομπές ρύπωνΤο φυσικό αέριο είναι η καθαρότερη πηγή πρωτογενούς ενέργειας, μετά τις ανανεώσιμες μορφές. Τα μεγέθη των εκπεμπόμενων ρύπων είναι σαφώς μικρότερα σε σχέση με τα συμβατικά καύσιμα, ενώ η βελτίωση του βαθμού απόδοσης μειώνει τη συνολική κατανάλωση καυσίμου και συνεπώς περιορίζει την ατμοσφαιρική ρύπανση.

Το φυσικό αέριο είναι το πιο καθαρό και με τους χαμηλότερους ρύπους σε σχέση με όλα τα υπόλοιπα συμβατικά καύσιμα: • Η καύση του παράγει λιγότερο διοξείδιο του άνθρακα, οπότε, υποκαθιστώντας τα άλλα καύσιμα, συμβάλλει στη μείωση του φαινομένου του θερμοκηπίου. • Δεν περιέχει ενώσεις θείου που ρυπαίνουν το περιβάλλον και προκαλούν

το φαινόμενο της όξινης βροχής.

Μειώνοντας την εξάρτηση από τα συμβατικά καύσιμαΤο φυσικό αέριο είναι ένα μείγμα καυσίμων αερίων (με κυρίαρχο συστατικό το μεθάνιο) που βρίσκεται σε κοιλότητες του υπεδάφους, συνήθως μαζί με άλλα ορυκτά καύσιμα. Σε παγκόσμιο επίπεδο, υπάρχουν τεράστια καταμετρημένα αποθέματα φυσικού αερίου, τα οποία το καθιστούν ως ένα καύσιμο το οποίο φέρει εγγυήσεις για μακροπρόθεσμη κάλυψη των ενεργειακών αναγκών του πλανήτη. Τα μεγαλύτερα αποθέματα βρίσκονται στη Ρωσία, τα οποία φθάνουν στο ένα τρίτο περίπου των παγκόσμιων αποθεμάτων, ενώ άλλες μεγάλες ποσότητες βρίσκονται στο Ιράν, στο Κατάρ και στη Σαουδική Αραβία.

Μειώνοντας το κόστοςΗ μείωση των τιμών του φυσικού αερίου ακολουθεί την πτωτική τάση των διεθνών

τιμών του πετρελαίου και μεταφράζεται σε μείωση των τιμών από τη ΔΕΠΑ.

Συγκεκριμένα, στην Αττική τα οικιακά τιμολόγια για το πρώτο τρίμηνο του 2016, το οποίο αφορά και τους αμιγώς χειμερινούς μήνες, εκτιμάται ότι θα είναι μειωμένα κατά 15%, μείωση που έρχεται να προστεθεί στο επιπλέον 20% κατά την τελευταία διετία.

Η κατηγορία που θα καρπωθεί επίσης το όφελος της μείωσης του πετρελαίου θα είναι η βιομηχανία, καθώς, σύμφωνα με πληροφορίες, τα τιμολόγια του κλάδου υπολογίζεται ότι θα είναι 35% χαμηλότερα σε ετήσια βάση.

Ένας βασικός λόγος που το ύψος της έκπτωσης είναι μεγαλύτερο απ’ ό,τι για τα νοικοκυριά, σχετίζεται με τις δημοπρασίες αερίου που διενεργούνται από τη ΔΕΠΑ. Εκτός των μειώσεων στις διεθνείς τιμές, η ΔΕΠΑ θα μετακυλίσει στους πελάτες της και το όφελος από τις χαμηλότερες τιμές προμήθειας που εξασφάλισε στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων με τους διεθνείς προμηθευτές της.

Εξίσου χαμηλό είναι και το κόστος του φυσικού αερίου κίνησης, το οποίο επιτρέπει εξοικονόμηση ενέργειας και μεγάλη απόδοση. Η οδήγηση ενός οχήματος που κινείται με φυσικό αέριο επιτυγχάνει εξοικονόμηση πάνω από το 50% σε σύγκριση με ένα όχημα που κινείται με βενζίνη, και εξοικονόμηση που υπερβαίνει το 30% σε σχέση με ένα όχημα που κινείται με πετρέλαιο.

Η καύση του φυσικού αερίου είναι καθαρή και πρακτικά δεν εκπέμπει αιθάλη και αιωρούμενα σωματίδια, περιορίζοντας την ατμοσφαιρική ρύπανση

30

11ΜΕΓΑΛΗ ΚΙΝΗΤΙΚOΤΗΤΑΓΙΑ IGB & LNGΑΛΕΞΑΝΔΡOΥΠOΛΗΣΜε το βλέμμα στραμμένο στις ενεργειακές αγορές των Βαλκανίων και της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, αμερικανικές και γαλλικές εταιρείες φαίνεται να παίζουν ρόλο καταλύτη για τις εξελίξεις και στην ελληνική αγορά φυσικού αερίου, λειτουργώντας ως κινητήριες δυνάμεις για την προώθηση τόσο του αγωγού φυσικού αερίου Ελλάδας-Βουλγαρίας (IGB) όσο και του τερματικού σταθμού υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) στην Αλεξανδρούπολη.

Φυσικό αέριοΤης Πηνελόπης Μητρούλια

Η αμερικανική εταιρεία προμήθειας LNG Cheniere και η γαλλική Engie, όπως μετονομάστηκε τον Απρίλιο η Gas De France-Suez, έχουν έλθει σε επαφή με τις αρμόδιες βουλγαρικές αρχές για την πώληση αερίου στη γειτονική χώρα από το 2016, ενώ η Cheniere, που έχει υπογράψει συμβόλαια προμήθειας αερίου τόσο με την Engie όσο και με τη γαλλική ΕdF, επιδιώκει συνεργασία με τη ΔΕΠΑ σε δυο επίπεδα. Συγκεκριμένα, επιδιώκει τη σύναψη συμφωνίας προμήθειας LNG που θα μπορούσε ακόμη και άμεσα να τροφοδοτήσει τον σταθμό της Ρεβυθούσας, αλλά και τη συμμετοχή στο πρότζεκτ της δημιουργίας πλωτού τερματικού σταθμού LNG στην Αλεξανδρούπολη, που προωθεί η εταιρεία Gaztrade του ομίλου Κοπελούζου και στον οποίο φαίνεται ότι θα συμμετάσχει και η ΔΕΠΑ.

Τα αμερικανικά σχέδιαΣτόχος της Cheniere, που είναι ο πρώτος εξαγωγέας σχιστολιθικού αερίου (shale gas) από τις ΗΠΑ, είναι να εξαγάγει στην Ευρώπη το 50% του αερίου της και ήδη τους τελευταίους μήνες έχει προχωρήσει στη σύναψη

σειράς συμφωνιών με ευρωπαϊκές εταιρείες για τη μακροχρόνια προμήθειά τους με αμερικάνικο LNG, προερχόμενο από τα σχιστολιθικά κοιτάσματα των ΗΠΑ. Η αμερικανική εταιρεία προμηθεύει επίσης με αέριο χώρες όπως η Ινδία, η Νότια Κορέα, η Ινδονησία και η Αυστραλία, ενώ στην Ευρώπη πωλεί αέριο και σε χώρες όπως η Ισπανία, η Πορτογαλία, και η Μεγάλη Βρετανία.

Πρόσφατα η Cheniere συνήψε συμφωνία συνεργασίας με τη γαλλική Εngie, η οποία θα προμηθεύεται ώς και 12 φορτία LNG τον χρόνο από την αμερικανική εταιρεία, τα οποία θα παραδίδονται στις εγκαταστάσεις επαναεριοποίησης του Montoir-de-Bretagne από τα νέα τερματικά LNG που κατασκευάζει η Cheniere στο Sabine Pass και το Corpus Christi στις ΗΠΑ. Η τιμή των φορτίων LNG θα διαμορφώνεται με βάση τους δείκτες της Βόρειας Ευρώπης. Οι παραδόσεις θα ξεκινήσουν το 2018 και θα ολοκληρωθούν σε 5 χρόνια, ενώ το LNG θα μπορεί να αποστέλλεται εναλλακτικά σε άλλα τερματικά στην Ευρώπη. Ας σημειωθεί ότι η Engie είναι από τους

31

μεγαλύτερους εισαγωγείς LNG στην Ευρώπη και ήδη εξάγει αέριο από τις δικές της εγκαταστάσεις.

Ανάλογες συμφωνίες έχει κάνει η Cheniere και με άλλες εταιρείες, μεταξύ των οποίων και με τη γαλλική EdF (μητρική της Edison, η οποία μαζί με τη ΔΕΠΑ συμμετέχουν στον αγωγό IGB) για την παράδοση 26 φορτίων (περίπου 100 εκατ. ΜΜBTU ή 29,3 εκατ. MWh) μέχρι το 2018. Τα φορτία θα ξεκινούν από το Sabine Pass, το νέο τερματικό στα σύνορα Τέξας και Λουιζιάνα, που θα είναι έτοιμο να λειτουργήσει στο τέλος του χρόνου, και θα καταλήγουν στις εγκαταστάσεις της EdF στη Δουνκέρκη, στη Βόρεια Γαλλία.

Την ίδια ώρα, τόσο η Cheniere όσο και η Engie επιδεικνύουν ενδιαφέρον για την αγορά αερίου της Βουλγαρίας, γεγονός που φαίνεται ότι έχει παίξει καταλυτικό ρόλο στην επίσπευση των εξελίξεων για τον αγωγό IGB (Ελλάδας-Βουλγαρίας) και το νέο τερματικό υγροποιημένου αερίου (LNG) στην Αλεξανδρούπολη.

Αμερικανικό αέριο στην ΕλλάδαΠαράλληλα, η Cheniere εκδηλώνει

έντονο ενδιαφέρον για προμήθεια αμερικανικού φυσικού αερίου στην Ελλάδα. Ο πρόεδρος της Cheniere Marketing Ζαν Αμπιτεμπούλ, ο οποίος επισκέφθηκε την Αθήνα και συναντήθηκε με τον υπουργό Ενέργειας Πάνο Σκουρλέτη, σε συνέντευξη Τύπου που έδωσε στα ελληνικά μέσα ενημέρωσης τόνισε ότι με την εγκατάσταση της Αλεξανδρούπολης -που προωθούν η ΔΕΠΑ και ο όμιλος Κοπελούζου- το αμερικανικό αέριο εκτός από την ελληνική αγορά μπορεί να αποκτήσει πρόσβαση στη Βουλγαρία μέσω του IGB και, σε δεύτερη φάση, στη Σερβία, τη Ρουμανία, την Ουκρανία αλλά και στην αγορά της Τουρκίας.

Χώρες οι οποίες, όπως σημείωσε, εξαρτώνται κατά βάση από έναν προμηθευτή, τη ρωσική Gazprom. «Αν φέρουμε αμερικανικό αέριο στη χώρα σας, θα βοηθήσουμε να διαφοροποιηθούν οι πηγές και να μειώσουμε το κόστος του αερίου στην περιοχή», δήλωσε ο κ. Αμπιτεμπούλ. Τα στελέχη της εταιρείας έχουν ξεκινήσει ήδη επαφές με τη ΔΕΠΑ και τη βουλγαρική εταιρεία φυσικού αερίου Bulgargaz για τις προοπτικές

προμήθειας αερίου. Όπως είπε ο κ. Αμπιτεμπούλ, από τις συναντήσεις αποκόμισε την εντύπωση ότι το σχέδιο για εισαγωγή αμερικανικού αερίου στην Ελλάδα έχει την υποστήριξη της ελληνικής κυβέρνησης, κάτι που -όπως πρόσθεσε ο ίδιος- μπορεί να αναδείξει την Ελλάδα σε περιφερειακό κόμβο φυσικού αερίου. Στάθηκε επίσης ιδιαίτερα στο γεγονός ότι τα δύο έργα (σταθμός LNG στην Αλεξανδρούπολη και ελληνοβουλγαρικός αγωγός) έχουν περιληφθεί στα έργα ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος και το κόστος κατασκευής τους μπορεί να επιδοτηθεί από τα ευρωπαϊκά ταμεία. Σημειώνεται ότι ο μήκους 180 χλμ. αγωγός, εκ των οποίων τα 30 χλμ. θα περνούν από ελληνικό έδαφος, αποτελεί σχέδιο κοινής εταιρείας 50-50 που έχουν συστήσει η Poseidon με μετόχους τη ΔΕΠΑ και την Edison (με 50% η καθεμία) και η BEH, η κρατική εταιρεία ενεργειακού χαρτοφυλακίου της Βουλγαρίας. Ο αγωγός θα μεταφέρει, σε πρώτη φάση, περί τα 3 δισ. κυβικά μέτρα αερίου ετησίως. Το κόστος του IGB υπολογίζεται σε περίπου 220 εκατ. ευρώ και έχει εξασφαλιστεί χρηματοδότηση από

32

την ΕΕ 45 εκατ. ευρώ. Όσο δε για το κόστος του τερματικού σταθμού της Αλεξανδρούπολης, αυτό υπολογίζεται σε περίπου 400 εκατ. ευρώ και η Cheniere δηλώνει διατεθειμένη να συμμετάσχει ως μέτοχος μειοψηφίας.

Πρέπει να σημειωθεί εδώ ότι η είσοδος στη βουλγαρική αγορά αερίου είναι το μεγάλο στοίχημα για την υλοποίηση του IGB, αφού μέχρι πρόσφατα τα δύο market test που έγιναν για να διερευνηθεί το εμπορικό ενδιαφέρον για αέριο από τον ελληνοβουλγαρικο αγωγό είχαν πενιχρά αποτελέσματα.

IGB & Κάθετος ΔιάδρομοςΠάντως, με βάση τους σχεδιασμούς, τον Οκτώβριο του 2016 αναμένεται να αρχίσουν οι εργασίες κατασκευής του αγωγού φυσικού αερίου Ελλάδας-Βουλγαρίας (IGB), για τον οποίο υπογράφηκε στη Σόφια η Τελική Επενδυτική Συμφωνία παρουσία του έλληνα υπουργού Πάνου Σκουρλέτη. Στόχος είναι ο αγωγός να λειτουργήσει στα τέλη του δεύτερου εξαμήνου του 2018.

Πολύ σύντομα δρομολογείται και το νέο market test για τον αγωγό, με τον υπουργό Ενέργειας Πάνο Σκουρλέτη να φαίνεται αισιόδοξος αυτήν τη φορά. «Είμαι σίγουρος ότι σύντομα θα λυθεί το θέμα της βιωσιμότητας του ΙGB», δήλωσε στη Σόφια, στο περιθώριο της τελετής υπογραφής της συμφωνίας.

Πρέπει να σημειωθεί εδώ ότι ο IGB είναι πρότζεκτ που προωθεί σθεναρά η Ουάσινγκτον, στο πλαίσιο της πάγιας

πολιτικής των ΗΠΑ για τη μείωση των ρωσικών εξαγωγών αερίου στην Ευρώπη. Άλλωστε όλα δείχνουν ότι η σπουδή της αμερικανικής διπλωματίας τους τελευταίους μήνες συνέβαλε στο να ξεμπλοκάρει το έργο. Ο IGB συνδυάζεται τόσο με τον τερματικό σταθμό LNG της Αλεξανδρούπολης όσο και με τον αγωγό ΤΑΡ, σχηματίζοντας τον λεγόμενο Νότιο Διάδρομο για τη μεταφορά αερίου από το Αζερμπαϊτζάν και άλλες πηγές προς στην Ευρώπη. Ταιριάζει δε με το σχέδιο για τη δημιουργία ενεργειακού hub στην Ελλάδα, για το οποίο μίλησε κατά την πρόσφατη επίσκεψή του στην Αθήνα ο αντιπρόεδρος και υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Τζον Κέρι.

Ο IGB αποτελεί το πρώτο σκέλος του λεγόμενου Κάθετου Διαδρόμου. Πρόκειται για το σχέδιο της ΕΕ που προβλέπει τη διασύνδεση των εθνικών δικτύων αερίου της Βουλγαρίας με τη Ρουμανία και άλλων χωρών της περιοχής. Υπό κατασκευή βρίσκονται ήδη οι κλάδοι διασύνδεσης του βουλγαρικού δικτύου με τη Σερβία και τη Ρουμανία.

Από το 2020, οπότε αναμένεται να λειτουργήσει ο αγωγός Transadriatic Pipeline (TAP), ο Κάθετος Διάδρομος θα μπορεί να τροφοδοτείται με αέριο και από το Αζερμπαϊτζάν, ενώ θα μπορεί να εφοδιάζεται από το ελληνικό σύστημα, μέσω του τερματικού της Αλεξανδρούπολης.

Στόχος της Cheniere, που είναι ο πρώτος εξαγωγέας σχιστολιθικού αερίου (shale gas) από τις ΗΠΑ, είναι να εξαγάγει στην Ευρώπη το 50% του αερίου της και ήδη τους τελευταίους μήνες έχει προχωρήσει στη σύναψη σειράς συμφωνιών με ευρωπαϊκές εταιρείες για τη μακροχρόνια προμήθειά τους με αμερικάνικο LNG

33

12ΣΥΓΚΡOΥΣΗ ΣΤΗΝ

ΕΥΡΩΠΗ ΓΙΑ ΤOΝ NORD STREAM 2

Η Ιταλία, χώρες της Ανατολικής Ευρώπης αλλά και οι ΗΠΑ εξέφρασαν την έντονη αντίδραση και δυσαρέσκειά τους για τη συμφωνία της Γερμανίας με τη Ρωσία με αντικείμενο την επέκταση του αγωγού φυσικού αερίου Nord Stream, κόστους 11 δισ., που θα συνδέει τις δύο χώρες παρακάμπτοντας την Πολωνία και τις βαλτικές χώρες. «Η Γερμανία βάζει τα οικονομικά συμφέροντά της πάνω από την κοινή ευρωπαϊκή διπλωματία», τονίζουν ευρωπαίοι αξιωματούχοι.

Αγωγοί υδρογονανθράκων

Η ενόχληση του ιταλού πρωθυπουργού Ματέο Ρέντσι με τη στάση της Γερμανίας έφτασε σε τέτοιο σημείο, με αποτέλεσμα στα τέλη Δεκεμβρίου να μπλοκάρει την προσπάθεια ανανέωσης των ευρωπαϊκών κυρώσεων κατά της Ρωσίας για ακόμη έξι μήνες. Αυτό που έχει εξοργίσει τον ιταλό πρωθυπουργό είναι η επιμονή της Γερμανίας να κατασκευάσει τον αγωγό φυσικού αερίου, ο οποίος σε μεγάλο βαθμό ακολουθεί την ίδια διαδρομή με τον αρχικό αγωγό Nord Stream, και η άρνηση του Βερολίνου να επιτρέψει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να εξετάσει το έργο.

Ζήτημα ευρωπαϊκής διπλωματίαςΕνδεικτικό της ενόχλησης που έχει προκαλέσει η στάση της Γερμανίας είναι το γεγονός ότι συνεργάτες του κ. Ρέντσι ενημέρωσαν τους συνεργάτες του κ. Ντόναλντ Τουσκ, προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, ότι ο ιταλός πρωθυπουργός θέλει να συζητήσει το ζήτημα του Nord Stream 2 σε επίπεδο συνόδου κορυφής. Η ιταλική κυβέρνηση θεωρεί ότι η κατασκευή του νέου αγωγού, τον οποίο υποστηρίζουν υψηλόβαθμα στελέχη της κυβέρνησης Μέρκελ, παραβιάζει το πνεύμα των

κυρώσεων κατά της Ρωσίας, και κατηγορεί το Βερολίνο ότι θέτει τα οικονομικά τους συμφέροντα πάνω από την ευρωπαϊκή διπλωματία και το κοινό συμφέρον.

«Επιβάλλουμε ισχυρές κυρώσεις, αλλά από την άλλη πλευρά ένας αριθμός χωρών ή εταιρειών έχει τη δυνατότητα να διπλασιάζει τη χωρητικότητα του Nord Stream», δήλωσε στους «Financial Times» ιταλός αξιωματούχος.

Και οι ΗΠΑ στους διαφωνούντεςΤο ζήτημα έχει αποκτήσει σημασία το τελευταίο διάστημα, αφότου και η αμερικανική κυβέρνηση ένωσε τη φωνή της με αυτή των χωρών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, αντιτιθέμενη στην κατασκευή του αγωγού. Ο αρχικός αγωγός Nord Stream είχε θεωρηθεί «προδοτική πράξη» από αρκετές πρώην κομμουνιστικές χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, ιδιαίτερα αφότου ο κ. Γκέρχαρντ Σρέντερ, ο γερμανός καγκελάριος που είχε υποστηρίξει το έργο, έγινε μέλος του διοικητικού συμβουλίου του Nord Stream όταν εγκατέλειψε την καγκελαρία και την πολιτική.

34

Οι επικριτές του νέου αγωγού υποστηρίζουν ότι ο υπάρχων αγωγός Nord Stream μπορεί να λειτουργήσει μόνο στο 50% της χωρητικότητάς του, διότι παραβιάζει τους ευρωπαϊκούς κανονισμούς περί ανταγωνισμού και συνεπώς δεν υπάρχει καμία εμπορική ανάγκη για την κατασκευή του νέου αγωγού. Αντιθέτως, υποστηρίζουν οι ίδιες πηγές, ο Nord Stream 2 εντάσσεται στη στρατηγική της Μόσχας να κατασκευάσει αγωγούς που να παρακάμπτουν την Ουκρανία, περιορίζοντας έτσι τη στρατηγική της σημασία.

Η στάση του ΒερολίνουΜέχρι σήμερα το Βερολίνο αποκρούει τους προβληματισμούς των εταίρων του, υποστηρίζοντας πως η κατασκευή του Nord Stream 2 είναι καθαρά εμπορική υπόθεση στην οποία δεν εμπλέκεται η γερμανική κυβέρνηση. Ωστόσο, αρκετές χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, με πρώτη την Πολωνία, έχουν ζητήσει να συζητηθεί το θέμα του αγωγού σε επίπεδο συνόδου κορυφής. Παρά τη δυσαρέσκειά τους, πολλοί υπουργοί Εξωτερικών δήλωσαν πως οι ευρωπαϊκές κυρώσεις εις βάρος της Μόσχας, εντέλει, θα παραταθούν για ένα εξάμηνο. Η Ρώμη είναι μία από τις πρωτεύουσες που υποστηρίζουν ότι θα πρέπει να εξομαλυνθούν οι εμπορικές σχέσεις με τη Μόσχα και παράλληλα είναι θυμωμένη από την απόφαση

των Βρυξελλών να ακυρώσουν τον πετρελαιαγωγό South Stream μέσω του οποίου θα μεταφερόταν ρωσικό αέριο στην Ευρώπη μέσω της Ιταλίας. Παρά τον ρόλο που έπαιξε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην ακύρωση του South Stream, η γερμανική ηγεσία υποστηρίζει δημοσίως ότι η Κομισιόν δεν έχει εξουσία να εξετάσει το έργο του Nord Stream 2, διότι θα κατασκευαστεί σε διεθνή ύδατα. Ευρωπαίοι αξιωματούχοι λένε ότι υπάρχουν αντικρουόμενες νομικές γνωμοδοτήσεις για το κατά πόσον η Κομισιόν έχει την εξουσία να εξετάσει το έργο κατασκευής του νέου αγωγού φυσικού αερίου.

Η αναβίωση της OstpolitikΣύμφωνα με ανάλυση του Ιδρύματος Carnegie Europe, η γερμανική επαναπροσέγγιση της Ρωσίας οφείλεται στην αναβίωση της Ostpolitik («ανατολική πολιτική» στα γερμανικά), δηλαδή στην αναθέρμανση των γερμανορωσικών σχέσεων που διαμορφώθηκαν τη δεκαετία του 1970.

Ο κύριος εκφραστής της γερμανορωσικής αναθέρμανσης λοιπόν, στην κυβέρνηση της Άνγκελα Μέρκελ, είναι ο Σίγκμαρ Γκάμπριελ, ο ηγέτης των σοσιαλδημοκρατών, με τη στήριξη του Φρανκ-Βάλτερ Στάινμαγερ, του γερμανού υπουργού Εξωτερικών. Ο Γκάμπριελ ζήτησε την άρση των κυρώσεων κατά της Ρωσίας, στις

αρχές Οκτωβρίου. Τότε, στη διάρκεια μιας επίσκεψης στη Μόσχα στις 28 Οκτωβρίου, όταν συναντήθηκε με τον Πούτιν και τον επικεφαλής της Gazprom Αλεξέι Μίλερ, θρήνησε για τη θλιβερή κατάσταση των σχέσεων μεταξύ Βερολίνου και Μόσχας.

Ο Γκάμπριελ δήλωσε πως δεν μπορούσε να καταλάβει πώς «η εξέλιξη των κρατών μας πήρε τελείως διαφορετική κατεύθυνση», σύμφωνα με τα πρακτικά του Κρεμλίνου από τη συνάντηση. Σε ό,τι αφορά την Ουκρανία, πρόσθεσε: «Αισθάνομαι ότι η κατάσταση που περιβάλλει την Ουκρανία είναι πιθανότατα ένα σύμπτωμα και όχι η αιτία των προβλημάτων που έχουν λάβει χώρα». Επίσης, κατηγόρησε τις «πλευρές σε Ευρώπη και ΗΠΑ που επωφελούνται από τη συνέχιση αυτής της σύγκρουσης, παρά από την επίλυσή της».

Διακυβεύεται η ενεργειακή ασφάλεια της ΕυρώπηςΟι επικριτές του σχεδίου, κυρίως οι χώρες της Βαλτικής, η Πολωνία και άλλες κεντροευρωπαϊκές χώρες, προσφάτως έστειλαν επιστολή στην Κομισιόν στην οποία εξέφρασαν την αντίθεσή τους στον Nord Stream 2, είδηση που μετέδωσε αρχικά το πρακτορείο Reuters. Υποστήριξαν ότι ο νέος αγωγός θα έρχεται σε αντίθεση με το Τρίτο Ενεργειακό Πακέτο της

35

ΕΕ, εκτός του ότι θα «κλειδώσει» την Gazprom στην ευρωπαϊκή αγορά με έναν τρόπο που θα μπορούσε να υπονομεύσει την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης και την προτεινόμενη ενεργειακή ένωση της ΕΕ.

Η ουσία του Τρίτου Ενεργειακού Πακέτου είναι ο λεγόμενος διαχωρισμός, όπου η προσφορά και μεταφορά ενέργειας πρέπει να διαχωρίζονται και πρέπει να επιτρέπεται η πρόσβαση τρίτων στην αγορά. Στόχος είναι να προαχθεί ο ανταγωνισμός και να δημιουργηθεί μια ελεύθερη αγορά ενέργειας σε όλη την ΕΕ. Το 2014, οι κανόνες της Κομισιόν έπεισαν την Gazprom να εγκαταλείψει το πρότζεκτ του South Stream, που θα είχε συνδέσει τη Ρωσία με τη Νοτιοανατολική Ευρώπη μέσω ενός αγωγού κάτω από την Μαύρη Θάλασσα, διότι δεν ανταποκρινόταν στις απαιτήσεις αυτές. «Γιατί τότε, δεν μπορεί η Κομισιόν να επιβάλει τους ίδιους κανόνες για το Nord Stream 2;» αναρωτιέται η αναλύτρια του Carnegie Τζούντι Ντέμπσεϊ.

Με «δεμένα χέρια» η ΚομισιόνΟ Γκάμπριελ φαίνεται αποφασισμένος να διατηρήσει την Κομισιόν στο κόλπο. Είπε στον Πούτιν ότι ο Nord Stream 2 θα παρέμενε «υπό την δικαιοδοσία των γερμανικών αρχών, εάν αυτό ήταν δυνατό. Επομένως εάν μπορούμε να το κάνουμε, τότε οι ευκαιρίες για εξωτερική παρέμβαση θα είναι περιορισμένες… Θα περιορίσουμε τη δυνατότητα πολιτικών παρεμβάσεων σε αυτό το project».

Ο Μάρος Σέφκοβιτς, ο αντιπρόεδρος της Κομισιόν που είναι υπεύθυνος για την Ενεργειακή Ένωση, ήταν ασαφής σχετικά με τη συμβατότητα του Nord Stream 2 με το Τρίτο Ενεργειακό Πακέτο. Αλλά ως πρώην σλοβάκος διπλωμάτης, πρέπει να ξέρει ότι το μεγαλύτερο μέρος της Κεντρικής Ευρώπης θα ήταν ευάλωτο σε περίπτωση που η Ουκρανία δεν χρησιμοποιούνταν πλέον ως δίοδος διαμετακόμισης. Το αέριο της Ουκρανίας έρχεται από τον αγωγό που διασχίζει το έδαφός της. Η Γερμανία θα γινόταν επίσης πολύ εξαρτημένη από

το ρωσικό αέριο, το οποίο αντιστοιχεί στο 30% περίπου των αναγκών αερίου της Γερμανίας τα τελευταία χρόνια, επισημαίνει το Carnegie.

Η Γερμανία επίσης θέλει να προσφέρει στη Ρωσία μια ειδική επενδυτική και ενεργειακή συμφωνία για να αποτρέψει ενδεχόμενη περαιτέρω πολιτική και οικονομική κρίση μεταξύ Μόσχας και Κιέβου όταν τεθεί σε ισχύ τον Ιανουάριο του 2016 η Deep and Comprehensive Free Trade Agreement μεταξύ ΕΕ και Ουκρανίας. Υπό πίεση από την Ρωσία, η ΕΕ στις αρχές αυτού του έτους ανέβαλε την εφαρμογή της συμφωνίας. Ο Στάινμαγερ πρότεινε στη Σεσίλια Μάλμστρομ, την Επίτροπο Εμπορίου της ΕΕ, την ιδέα των επενδυτικών και ενεργειακών παραχωρήσεων στη Μόσχα, «για να ανταποκριθεί στις επιθυμίες της Ρωσίας και να αρχίσει μια πιο στενή ανταλλαγή απόψεων για θέματα προστασίας της ενέργειας και των επενδύσεων».

Δύσκολο εγχείρημαΗ υποστήριξη του Βερολίνου στον Nord Stream 2 την απομακρύνουν από τους ανατολικοευρωπαίους συμμάχους της, καθώς οι τελευταίοι φοβούνται ότι η λαχτάρα του Βερολίνου για την Ostpolitik θα είναι εις βάρος τους καθώς προσπαθούν να απεξαρτηθούν από τη ρωσική ενέργεια και, τελικά, να απελευθερωθούν από τη ρωσική ανάμειξη.

Με πληροφορίες από Reuters, Financial Times, Carnegie Europe, Russia Today.

Η Ελλάδα δεν λέει «όχι» στον Nord Stream 2

Στην επιστολή που συνυπέγραψαν οι χώρες που διαφωνούν με την επέκταση του Nord Stream, σύμφωνα με το Reuters, συμπεριλαμβανόταν και η Ελλάδα. Τόσο όμως στο πλαίσιο της συνάντησης του έλληνα υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας Πάνου

Σκουρλέτη με τον ρώσο ομόλογό του Αλεξάντρ Νόβακ, όσο και με επίσημη ανακοίνωσή του, το ΥΠΕΝ ξεκαθάρισε ότι «η Ελλάδα δεν συνυπέγραψε την επιστολή με την οποία κράτη-μέλη της ΕΕ ζητούν από την Κομισιόν την επανεξέταση της κατασκευής του Nord Stream 2».

36

13COP21:ΑΠO ΤΑ ΛOΓΙΑΣΤΙΣ ΠΡΑΞΕΙΣ…Στροφή στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας φέρνει η συμφωνία για την κλιματική αλλαγή που επιτεύχθηκε στη διάσκεψη του OΗΕ στο Παρίσι. Η συμφωνία, που δεν έχει προηγούμενο σε ό,τι αφορά την προσπάθεια καταπολέμησης της ανόδου της θερμοκρασίας, υιοθετήθηκε στο Παρίσι από 195 χώρες, όμως πολλά απομένει να γίνουν για να συγκεκριμενοποιηθούν οι φιλόδοξες δεσμεύσεις.

Διεθνής διάσκεψη για την κλιματική αλλαγήΤης Πηνελόπης Μητρούλια

37

Σε ατμόσφαιρα ευφορίας, αυτή η ιστορική στιγμή χαιρετίστηκε με επευφημίες που διήρκεσαν πολλά λεπτά, έξι χρόνια μετά το φιάσκο της διάσκεψης της Κοπεγχάγης, η οποία απέτυχε να επισφραγίσει μια τέτοια συμφωνία, και έπειτα από χρόνια εξαιρετικά επίπονων διαπραγματεύσεων. Για να περιορισθεί η κλιματική απορρύθμιση -πολλαπλασιασμός των κυμάτων καύσωνα, των ξηρασιών και των πλημμυρών, επιτάχυνση της τήξης των παγετώνων-, η συμφωνία επικυρώνει τον πολύ φιλόδοξο στόχο να περιοριστεί η άνοδος της θερμοκρασίας αρκετά κάτω από τους 2 βαθμούς Κελσίου. Καλεί μάλιστα τα μέρη να συνεχίσουν τις προσπάθειες για να περιοριστεί η άνοδος στον 1,5 βαθμό Κελσίου σε σχέση με την προβιομηχανική εποχή, ένα αίτημα των πιο ευάλωτων χωρών. Έως τώρα ο στόχος ήταν οι 2 βαθμοί Κελσίου.

Νομικά δεσμευτικόΤο σχέδιο «επιβεβαιώνει τον κεντρικό στόχο μας, να περιοριστεί η αύξηση της μέσης θερμοκρασίας κάτω από τους 2 βαθμούς Κελσίου και να προσπαθήσουμε

να την περιορίσουμε στον 1,5 βαθμό, κάτι που θα επιτρέψει να μειωθούν σημαντικά οι κίνδυνοι και οι επιπτώσεις που συνδέονται με την κλιματική αλλαγή», δήλωσε ο γάλλος υπουργός Εξωτερικών και πρόεδρος της COP21 Λοράν Φαμπιούς, ο οποίος χειροκροτήθηκε θερμά από τους αντιπροσώπους που συνήλθαν σε ολομέλεια.

Το κείμενο συμφωνίας είναι «δίκαιο, βιώσιμο, δυναμικό, ισορροπημένο και νομικά δεσμευτικό», δήλωσε ο γάλλος υπουργός Εξωτερικών στην ομιλία του, η οποία προκάλεσε ένα ξέσπασμα χειροκροτημάτων από τους αντιπροσώπους οι οποίοι στη συνέχεια σηκώθηκαν όρθιοι. O Φαμπιούς, πολύ συγκινημένος, στεκόταν όρθιος στο βήμα, με το χέρι στο μέρος της καρδιάς.

Τα 100 δισ. δολάρια τον χρόνο που έχουν υποσχεθεί να χορηγήσουν οι χώρες του Βορρά σε εκείνες του Νότου για τις πολιτικές τους σχετικά με το κλίμα «θα πρέπει να είναι το κατώτατο όριο», είπε ακόμη ο Φαμπιούς.

ΕνθουσιασμόςΣτην ολομέλεια, η συμφωνία έγινε

δεκτή με ενθουσιώδεις ομιλίες και μόνο η Νικαράγουα εξέφρασε επιφυλάξεις. Η Έντνα Μολέουα, η νοτιοαφρικανή υπουργός Περιβάλλοντος, η χώρα της οποίας προεδρεύει της μεγαλύτερης ομάδας κρατών, της G77+Κίνα (134 χώρες), είδε στη συμφωνία μια στροφή προς έναν καλύτερο και ασφαλέστερο κόσμο.

«Μπορούμε να επιστρέψουμε σπίτι για να θέσουμε σε εφαρμογή αυτή την ιστορική συμφωνία», δήλωσε εκφράζοντας τη χαρά της γι’ αυτό εξ ονόματος των ανεπτυγμένων χωρών η αυστραλή υπουργός Τζούλι Μπίσοπ. «Η ιστορία θα κρίνει το αποτέλεσμα όχι στη βάση της σημερινής συμφωνίας, αλλά απ’ αυτά που θα κάνουμε από σήμερα», επισήμανε από την πλευρά του ο Θόρικ Ιμπραχίμ, υπουργός Περιβάλλοντος των Μαλβίδων και πρόεδρος της ομάδας των Μικρών Νησιωτικών Κρατών.

«Μένει ακόμη να γίνει πολλή δουλειά», τόνισε η γερμανίδα καγκελάριος Άγκελα Μέρκελ, προσθέτοντας πως η συμφωνία είναι ωστόσο ένα σημάδι ελπίδας.

Την ικανοποίησή της για το σχέδιο

38

συμφωνίας για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, εξέφρασε μέσω εκπροσώπου της και μία ομάδα περίπου είκοσι χωρών, ανάμεσά στις οποίες η Κίνα, η Ινδία και η Σαουδική Αραβία. «Είμαστε ικανοποιημένοι με αυτήν τη συμφωνία. Πιστεύουμε πως είναι ισορροπημένη και πως έχουν ληφθεί υπόψη τα συμφέροντά μας», δήλωσε στο AFP ο Γκουρντιάλ Σινγκ Νιτζάρ, ο εκπρόσωπος της ομάδας χωρών σε ανάπτυξη, της λεγόμενης «LMDC».

«Η Ινδία συμφωνεί, η Κίνα συμφωνεί, η Σαουδική Αραβία συμφωνεί, η αραβική ομάδα συμφωνεί», είπε. «Η LMDC έχει σοβαρές αντιρρήσεις αλλά μόνο σε ό,τι αφορά το κλίμα έξω από τη διάσκεψη, όχι για τη συμφωνία!»

Η Κίνα είναι η πρώτη χώρα στον κόσμο σε εκπομπές αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Η Ινδία κατέχει την τέταρτη θέση, μετά τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρωπαϊκή Ένωση.

«Είμαστε σίγουροι ότι το κείμενο θα εγκριθεί», είχε δηλώσει από την πλευρά της στο AFP η Άνα-Καΐσα Ιτκόνεν, εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Έναν μήνα μετά τις επιθέσεις στο Παρίσι, «η Γαλλία ένωσε την υφήλιο» καθώς συνέβαλε στην επίτευξη μιας συμφωνίας μεταξύ 195 χωρών για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και της υπερθέρμανσης του πλανήτη, δήλωσε ο ευρωπαίος Επίτροπος Δράσης για το Κλίμα και Ενέργειας Μιγκέλ Αρίας Κανιέτε.

Oμπάμα: Η καλύτερη ευκαιρία να σώσουμε τον πλανήτηO πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής Μπαράκ Oμπάμα χαιρέτισε την υιοθέτηση μιας «ισχυρής» και «φιλόδοξης» συμφωνίας για το κλίμα στο Παρίσι, κρίνοντας ότι μπορεί να αποτελέσει σημείο καμπής στον αγώνα για την αποτροπή της κλιματικής αλλαγής.

«Το πρόβλημα δεν λύθηκε με τη συμφωνία του Παρισιού, αλλά αυτή δημιουργεί το σταθερό πλαίσιο που έχει ανάγκη ο κόσμος για να επιλύσει την κρίση της κλιματικής αλλαγής», είπε ο Oμπάμα από τον Λευκό Oίκο. «Δημιουργεί τον μηχανισμό και την αρχιτεκτονική για να αντιμετωπιστεί αυτή η πρόκληση με αποτελεσματικό τρόπο», συνέχισε ο πρόεδρος των ΗΠΑ, τονίζοντας πως ο κόσμος συσπειρώθηκε γύρω από αυτή την «ισχυρή συμφωνία» και κρίνοντας πως «ανήλθαμε στο ύψος των περιστάσεων».

«Είμαι πεπεισμένος ότι αυτή η στιγμή μπορεί να σηματοδοτήσει μια καμπή για τον κόσμο», ανέφερε ο Μπαράκ Oμπάμα, επαναλαμβάνοντας ωστόσο πως ο δρόμος μπροστά δεν θα είναι εύκολος. Υπενθυμίζοντας ότι είχε καταστήσει το κλίμα προτεραιότητά του όταν ανέλαβε την εξουσία το 2009, ο Oμπάμα εκτίμησε ότι οι ΗΠΑ τα τελευταία επτά χρόνια μεταμορφώθηκαν κι έχουν πλέον θέση «ηγέτη» στον αγώνα εναντίον της κλιματικής αλλαγής. Ευχαρίστησε επιπλέον τους ηγέτες των περίπου 200 χωρών, «μικρών και μεγάλων, ανεπτυγμένων και

αναπτυσσόμενων, διότι εργάστηκαν μαζί για την αντιμετώπιση μιας απειλής που μας αφορά όλους. Μαζί δείξαμε τι είναι εφικτό όταν ο κόσμος είναι ενωμένος». Η συμφωνία αποτελεί «την καλύτερη ευκαιρία μας να σώσουμε τον μοναδικό πλανήτη που έχουμε», τόνισε ακόμη ο αμερικανός πρόεδρος.

Λαγκάρντ: Κρίσιμο βήμα μπροστά η συμφωνίαΗ γενική διευθύντρια του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου Κριστίν Λαγκάρντ χαιρέτισε την ιστορική συμφωνία που επιτεύχθηκε στο Παρίσι για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, κάνοντας λόγο για ένα «κρίσιμο βήμα μπροστά» για να αποτραπεί η υπερθέρμανση του πλανήτη τον 21ο αιώνα, ενώ παράλληλα τόνισε ότι το μήνυμά της είναι πως πρέπει να «τιμολογηθούν σωστά οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα». Η διεθνής κοινότητα και «οι κυβερνήσεις πρέπει τώρα να κάνουν τα λόγια πράξεις, ιδιαίτερα εφαρμόζοντας πολιτικές οι οποίες θα φέρουν ουσιαστική πρόοδο στην εφαρμογή των δεσμεύσεων μείωσης (των εκπομπών αερίων) που έχουν κάνει», σημείωσε η Λαγκάρντ σε ανακοίνωσή της. «Γι’ αυτό, το μήνυμα-κλειδί που απευθύνω είναι να τιμολογηθούν σωστά οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, και αυτό να γίνει τώρα».

«Η χρέωση για τις εκπομπές αερίων από την καύση ορυκτών καυσίμων προσφέρει τα απαραίτητα κίνητρα για επενδύσεις που θα σημάνουν χαμηλές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα· προσφέρει

39

επίσης έσοδα για να προστατευτούν οι φτωχοί, να μειωθεί το χρέος, και να ελαφρυνθεί το άχθος των άλλων φόρων για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις», πρόσθεσε η γενική διευθύντρια του ΔΝΤ. «Προσμένουμε τον διάλογο για τον καθορισμό της τιμολόγησης των εκπομπών αερίων και θα βοηθήσουμε τις κυβερνήσεις να θέσουν αυτή τη ζωτικής σημασίας πολιτική σε εφαρμογή», τόνισε ακόμη η Λαγκάρντ.

O υπουργός ενέργειας των ΗΠΑ«Αναγνωρίζουμε ότι τα ορυκτά καύσιμα θα συνεχίσουν να είναι μέρος της ατζέντας για αρκετό καιρό ακόμα», τόνισε ο υπουργός ενέργειας των ΗΠΑ Έρνεστ Μονίζ στο CNBC. Αναφερόμενος στη διάσκεψη του Παρισιού, ο αμερικανός υπουργός είπε πως υπάρχει ισχυρή δέσμευση από κάθε χώρα του κόσμου να μειώσει τις εκπομπές αερίου του θερμοκηπίου της.

Όπως σημείωσε ο αμερικανός αξιωματούχος, τα ορυκτά καύσιμα αντιστοιχούν στο 80% της ενέργειας που καταναλώνουν οι Αμερικανοί και οι εναλλακτικές πηγές ενέργειας στο 10%. Εκτίμησε δε πως αυτά τα νούμερα θα ξεπεραστούν.

«Η αιολική ενέργεια έχει αυξηθεί κατά πολύ τα τελευταία 5-6 χρόνια», τόνισε ο Μονίζ και προσέθεσε πως ο άνεμος αντιστοιχεί στο 4,5% του ηλεκτρισμού

στις ΗΠΑ, 5% μαζί με την ηλιακή ενέργεια.

Όπως εκτιμά, το ηλιακό δυναμικό θα αυξηθεί κατά 123% μεταξύ 2014-2016, ενώ η αιολική ενέργεια θα ενισχυθεί κατά 27% στην ίδια περίοδο. Σε αυτό θα συνηγορήσει -σύμφωνα με τον ίδιο- και η μείωση κόστους στις επενδύσεις των τεχνολογιών ΑΠΕ.

Η θέση των εταιρειών «Ως μεγάλη εταιρεία πετρελαίου και αερίου, οι συζητήσεις μάς αφορούν», σημείωνε ο Πατρίκ Πουγιέν, διευθύνων σύμβουλος της γαλλικής Total. «Ωστόσο, κάθε αισιόδοξος άνθρωπος βλέπει ευκαιρίες σε κάθε δυσκολία. Και εγώ είμαι σίγουρα αισιόδοξος», προσέθεσε.

«Κάθε εταιρεία που το επιχειρηματικό της μοντέλο απειλείται από έναν κόσμο με χαμηλές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα πρέπει να το επανεξετάσουν και γρήγορα», υπογραμμίζει ο Λίντον Ράιβ, CEO της SolarCity Corp. «Oι άνθρωποι που πουλούν πετρέλαιο θα υπερασπιστούν τη δουλειά τους, γιατί είναι η επιβίωσή τους. Αλλά αυτό θα καταστραφεί», τόνισε.

Από την πλευρά του, ο Πίτερ Τίριουμ, CEO της RWE AG, εκτιμά πως οι εταιρείες θα πρέπει να μάθουν από επιτυχημένες προσπάθειες αλλαγής, της αυτή της ΙΒΜ, για να παραμείνουν σχετικοί μέσα στο νέο ενεργειακό σύστημα.

Oι αντιδράσεις των ΜΚO«Το κείμενο συμφωνίας για το κλίμα που παρουσιάστηκε στη διάσκεψη του OΗΕ, αποτελεί μια στροφή», δήλωσαν κάποιες ΜΚO, ασκώντας ταυτόχρονα κριτική στο ότι παραμένει το χρονοδιάγραμμα για την αναθεώρηση προς τα πάνω των εθνικών σχεδίων μείωσης των εκπομπών ρύπων.

Το σύμφωνο στέλνει στην «άσχημη πλευρά της ιστορίας» την ενέργεια από ορυκτά καύσιμα, που είναι εν πολλοίς η αιτία της παγκόσμιας υπερθέρμανσης, εκτίμησε η Greenpeace.

«O τροχός της δράσης γυρίζει αργά, όμως στο Παρίσι γύρισε. Το κείμενο τοποθετεί τη βιομηχανία των ενεργειών από ορυκτά καύσιμα στην άσχημη πλευρά της ιστορίας», δήλωσε ο διευθυντής της Greenpeace Κούμι Ναΐντου.

«Το ποτήρι είναι γεμάτο κατά τα τρία τέταρτα», συνοψίζει ο Πασκάλ Κανφίν, ειδικός στο World Resources Institute, που εκφράζει την ικανοποίησή του για το γεγονός ότι το κείμενο ορίζει επιτέλους έναν μακροπρόθεσμο στόχο για τις εκπομπές αερίου που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου, πηγή αυτής της χωρίς προηγούμενο απορρύθμισης του κλίματος.

40

14ΔΙΑΣΚΕΨΗ ΓΙΑ ΤO ΚΛΙΜΑ: ΑΙΣΙOΔOΞΙΑΧΩΡΙΣ ΔΕΣΜΕΥΣΕΙΣΗ διεθνής διάσκεψη για την κλιματική αλλαγή στο Παρίσι είχε στόχο να υιοθετηθεί το πλαίσιο που θα αποτελούσε τον διάδοχο του Κιότο και θα καθόριζε την πολιτική των κρατών του πλανήτη για τις επόμενες δεκαετίες, προκειμένου να μειωθούν οι εκπομπές ρύπων και να περιοριστεί το φαινόμενο της υπερθέρμανσης. Το αποτέλεσμά της, ωστόσο, παραμένει μη δεσμευτικό για τις κυβερνήσεις, ενώ ακόμη κι αν αυτές κάνουν την έκπληξη και εφαρμόσουν όσα αναφέρονται στη διακήρυξη, το πρόβλημα δεν λύνεται...

ΠεριβάλλονΤου Γιώργου Παυλόπουλου

Μόνο τον περασμένο μήνα οι αρχές του Πεκίνου είχαν κηρύξει δύο φορές την πόλη σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης εξαιτίας της δραματικής συγκέντρωσης ρύπων, που καθιστούσαν την ατμόσφαιρα κυριολεκτικά αποπνικτική. Ένα γκρίζο θανατηφόρο πέπλο ήρθε να την καλύψει και χρειάστηκε να περιοριστούν στο απολύτως ελάχιστο η βιομηχανική δραστηριότητα και οι οδικές μετακινήσεις ώστε, με τη βοήθεια και της αλλαγής του καιρού, να καθαρίσει σταδιακά ο ουρανός και να ανασάνουν ξανά βαθιά εκατομμύρια άνθρωποι που ζουν σε μία από τις πολυπληθέστερες πόλεις του πλανήτη.

Απογοήτευση…Oι εικόνες από το Πεκίνο ήρθαν να αναδείξουν εκ νέου την επιτακτική ανάγκη να αναληφθεί δράση προκειμένου να περιοριστούν οι εκπομπές ρυπογόνων αερίων, αλλά και να περιοριστεί η υπερθέρμανση του πλανήτη. Μάλιστα, οι ηγέτες σχεδόν 200 χωρών (187, για την ακρίβεια) που βρέθηκαν στο Παρίσι από τις 30 Νοεμβρίου ώς τις 11 Δεκεμβρίου, στη διάσκεψη για την κλιματική αλλαγή που διοργανώθηκε υπό την αιγίδα

του OΗΕ, είχαν μια πρώτης τάξης ευκαιρία να αποδείξουν ότι έχουν συναίσθηση του κινδύνου και είναι όσο τολμηροί χρειάζεται ώστε να κάνουν όσα δεν έχουν γίνει όλες τις προηγούμενες δεκαετίες.

Αν θέλουμε ωστόσο να είμαστε ειλικρινείς, πρέπει να παραδεχθούμε ότι το αποτέλεσμα της διάσκεψης είναι μάλλον απογοητευτικό. Κι αυτό διότι παρά τα όσα διθυραμβικά ακούστηκαν και ειπώθηκαν μετά τη λήξη της, η ουσία είναι πως ακόμη κι αν εφαρμοστούν κατά γράμμα όλα όσα περιέχονται στην τελική διακήρυξη, οι επιστήμονες εκτιμούν (και κανείς δεν έχει τολμήσει να το αμφισβητήσει επισήμως) πως η μέση θερμοκρασία στον πλανήτη θα αυξηθεί ώς το τέλος του αιώνα κατά 2,7-3 βαθμούς Κελσίου σε σχέση με την προβιομηχανική εποχή. Δηλαδή κατά πολύ περισσότερο από τους 2 βαθμούς που θεωρείται το ανώτατο επιτρεπτό όριο (και ενώ ήδη έχουμε ξεπεράσει τον 1 βαθμό...) προκειμένου να μην υπάρξουν μη αναστρέψιμες καταστροφικές επιπτώσεις για το φυσικό περιβάλλον - και μαζί, για εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπους και για την

41

οικονομία πολλών χωρών, κυρίως των πιο φτωχών.

Παραπέμπεται στο μέλλονΦανταστείτε λοιπόν τι πρόκειται να συμβεί στην πραγματικότητα τα επόμενα χρόνια, όταν είναι πολιτικά και μαθηματικά βέβαιο ότι τα όσα προβλέπονται στη διακήρυξη και τα «εθνικά σχέδια» που είχαν κατατεθεί πριν τη διάσκεψη δεν θα εφαρμοστούν πλήρως και στην ώρα τους. Η αιτία είναι απλή: Παρά τις εκκλήσεις και τις προειδοποιήσεις προς τους ηγέτες, αυτοί έκριναν τελικώς ότι το κείμενο δεν πρέπει να είναι νομικά κατοχυρωμένο και δεσμευτικό στα πιο κρίσιμα σημεία του. Έτσι, για μια ακόμη φορά, το ζήτημα της επιβίωσης του πλανήτη και των κατοίκων του θα καταστεί αντικείμενο μιας γεωπολιτικής και οικονομικής διελκυστίνδας και περίπλοκων ad hoc ερμηνειών.

Το αμερικανικό «βέτο»Αξίζει δε να αναφερθούμε σε ένα περιστατικό που συνέβη λίγο πριν τη λήξη της διάσκεψης και αποδεικνύει την ουσία των όσων συζητήθηκαν και αποφασίστηκαν εκεί, καθώς και

Τα βασικά σημεία της απόφασης

• Επαναβεβαιώθηκε η πρόθεση (χωρίς δέσμευση) των ανεπτυγμένων χωρών να διαθέτουν 100 δισ. δολάρια ετησίως, μετά το 2020, για τη χρηματοδότηση του κόστους που θα έχει για τις φτωχότερες χώρες να προχωρήσουν σε αλλαγές του παραγωγικού και οικονομικού τους μοντέλου.

• Το τελικό κείμενο θέτει ακόμη πιο φιλόδοξο στόχο σε σχέση με τη μέση αύξηση της θερμοκρασίας στην επιφάνεια της Γης, κάνοντας λόγο για 1,5 βαθμό Κελσίου σε σχέση με την προβιομηχανική εποχή. Κανείς, ωστόσο, δεν διευκρινίζει πώς θα συμβεί αυτό με βάση το υπάρχον πλαίσιο και καθώς ήδη η αύξηση έχει φτάσει τον ένα βαθμό...

• Oι χώρες που υπογράφουν «στοχεύουν στο να φτάσουν το συντομότερο δυνατό στο μέγιστο επίπεδο των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, αναγνωρίζοντας παράλληλα ότι

για τις αναπτυσσόμενες χώρες θα χρειαστεί περισσότερος χρόνος», σημειώνεται χαρακτηριστικά στη διακήρυξη, σε μια διατύπωση εξόχως διπλωματική που παραπέμπει στα εθνικά σχέδια και τις καλές προθέσεις των εκάστοτε κυβερνήσεων να τα εφαρμόσουν.

• Από το 2023 και μετά θα υπάρχει εκτίμηση της κατάστασης και της προόδου αναφορικά με τους στόχους που έχουν τεθεί, με διεθνείς διασκέψεις που θα πραγματοποιούνται ανά πενταετία, προκειμένου να προχωρούν στις αναγκαίες αναθεωρήσεις. Ζήσε, Μάη μου… με άλλα λόγια.

• Στην τελική διακήρυξη δεν υπάρχει συγκεκριμένη αναφορά στην ανάγκη δημιουργίας ενός παγκόσμιου και καλά οργανωμένου συστήματος εμπορίας ρύπων, παρά το γεγονός ότι αρκετές χώρες και επιχειρήσεις είχαν υποστηρίξει ότι κάτι τέτοιο θα αποτελούσε «κλειδί» για τη μείωση των εκπομπών.

42

το πνεύμα με το οποίο προσήλθαν στις διαπραγματεύσεις οι μεγάλοι πρωταγωνιστές. Σύμφωνα λοιπόν με τα όσα μετέδωσαν οι ρεπόρτερ του πρακτορείου Reuters, στο τελικό κείμενο που παρουσιάστηκε στους εκπροσώπους των χωρών προς υπογραφή είχε μια μικρή διαφορά σε σχέση με τα σχέδια που είχαν βρεθεί στο τραπέζι τις προηγούμενες ημέρες, η οποία θεωρήθηκε τόσο ουσιώδης ώστε η διάσκεψη κινδύνευσε να τιναχθεί στον αέρα κυριολεκτικά την τελευταία στιγμή.

Συγκεκριμένα, χρησιμοποιούσε τη λέξη «πρέπει» αντί του όρου «θα έπρεπε» στο σημείο που αναφερόταν στην υποχρέωση των ανεπτυγμένων χωρών να θέσουν «απολύτως σαφείς στόχους για τη μείωση των εκπομπών, σε όλο το φάσμα των οικονομιών τους» -κάτι που, εμμέσως πλην σαφώς, αφενός θα τις καθιστούσε υπεύθυνες για το τι μέλλει γενέσθαι και, αφετέρου, θα συνιστούσε μια συγκεκριμένη δέσμευση με βάση την οποία θα μπορούσαν μελλοντικά να ελεγχθούν. Αυτό όμως θεωρήθηκε απαράδεκτο από κάποιους και πρωτίστως

από τους Αμερικανούς, οι οποίοι αρνήθηκαν να υπογράψουν εάν δεν επέστρεφε στο κείμενο η προηγούμενη διατύπωση, με το επιχείρημα ότι κινδύνευαν με απόρριψη του συνόλου της συμφωνίας από το Κογκρέσο, όπου κυριαρχούν οι ρεπουμπλικάνοι....

Από την πλευρά τους, βεβαίως, οι αναπτυσσόμενες χώρες αντέδρασαν και αυτές, θεωρώντας ότι οι πλούσιοι οφείλουν να δεσμευτούν και να σηκώσουν το βάρος της προσαρμογής σε ένα νέο μοντέλο παραγωγής και ανάπτυξης, με λιγότερο άνθρακα και εκπομπές. Με το (λογικοφανές, αν μη τι άλλο) επιχείρημα ότι οι ανεπτυγμένες χώρες εκμεταλλεύτηκαν χωρίς περιορισμούς τα πλεονεκτήματα του προηγούμενου μοντέλου, που βασίστηκε στα ορυκτά καύσιμα, όμως δεν επιτρέπουν τώρα στις αναδυόμενες οικονομίες να κάνουν το ίδιο, φορτώνοντάς τες με επιπλέον δυσβάσταχτο κόστος.

ΣυμβιβασμόςΌπως αναμενόταν και φαίνεται

εκ του τελικού αποτελέσματος, ωστόσο, δεν κατάφεραν να επιβάλουν τις απόψεις τους. «Χρειάστηκε να μπω στο μικρό δωμάτιο και να τους ζητήσω να με εμπιστευτούν. Επιβεβαιώνω πως πρόκειται απλώς για ένα λάθος στην εκτύπωση. Ας μην μπλοκάρουμε μια συμφωνία που αφορά το μέλλον της ανθρωπότητας για κάτι τέτοιο. Και μου απάντησαν ότι με εμπιστεύονται», δήλωσε ο γάλλος υπουργός Εξωτερικών και προεδρεύων της διάσκεψης Λοράν Φαμπιούς, περιγράφοντας το πώς έπεισε τους πιο αδύναμους να υποκύψουν στο αμερικανικό τελεσίγραφο.

Εάν μετά και από αυτό υπάρχει έστω και ένας που να παραμένει με την αυταπάτη ότι προτεραιότητα των κυβερνήσεων και πρωτίστως εκείνων των ισχυρών χωρών είναι η προστασία του περιβάλλοντος και όχι τα οικονομικά και εθνικά τους συμφέροντα, τότε μάλλον πρέπει να το ξαναδεί με κάποιον ειδικό...

43

15ΚΥΠΡOΣ:

ΚOΜΒΙΚO ΤO 2016 ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑ

Το 2016 θα είναι η χρονιά αποφάσεων που θα καθορίσουν την εν γένει πορεία αξιοποίησης των ενεργειακών μας αποθεμάτων, τόνισε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Νίκος Αναστασιάδης, κατά τη διάρκεια τοποθέτησής του σε ενεργειακό συμπόσιο στην Κύπρο.

Ανατολική Μεσόγειος

44

«Είναι η χρονιά που θα ληφθούν οι αποφάσεις για τους τρόπους αξιοποίησης των αποθεμάτων στο τεμάχιο 12 και θα ολοκληρωθούν οι σχεδιασμοί μας τόσο με το Ισραήλ όσο και την Αίγυπτο», ανέφερε ο Πρόεδρος Αναστασιάδης. Υπενθυμίζοντας ότι το γιγαντιαίο κοίτασμα Ζορ στην αιγυπτιακή ΑΟΖ βρίσκεται μόλις 6 χιλιόμετρα από το τεμάχιο 11 που έχει αδειοδοτηθεί στην γαλλική Total, ο Πρόεδρος Αναστασιάδης είπε ότι «οι πιθανότητες ανεύρεσης κοιτασμάτων στη δική μας ΑΟΖ φαίνεται να είναι εύλογα ενθαρρυντικές».

Σύντομα σαφέστερη εικόνα στο ΚυπριακόΣτην ομιλία του ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας αναφέρθηκε στις εν εξελίξει προσπάθειες επίλυσης του Κυπριακού, λέγοντας ότι «έχουμε βάλει στο τραπέζι όλες τις πτυχές του Κυπριακού και ευελπιστώ πως θα έχουμε τη δυνατότητα, σύντομα, να έχουμε σαφέστερη εικόνα της πορείας των διαπραγματεύσεων».

Χωρίς να κάνει αναφορά στον βαθμό των συγκλίσεων με τον τουρκοκύπριο ηγέτη, ο Πρόεδρος τόνισε πως παρά τις δυσκολίες «θεωρώ πως υπάρχει αυτή την περίοδο μια καλή ευκαιρία για επίλυση του εθνικού μας προβλήματος».

Υπογράμμισε σε αυτό το σημείο τη σημασία οι δύο ηγέτες να έχουν τη βοήθεια χωρών που επηρεάζουν αυτές τις αποφάσεις. «Και γίνομαι πιο συγκεκριμένος, θέλω να ελπίζω

πως πέραν της ρητορικής θα υπάρχει η έμπρακτη στήριξη, ενθάρρυνση και υποβοήθηση από πλευράς Τουρκίας έτσι ώστε να καταλήξουμε το συντομότερο σε μια λύση που θα επιτρέπει επιτέλους την ελπίδα, την προοπτική, τη δημιουργία ενός σύγχρονου κράτους απόλυτα συμβατού όσον αφορά το κεκτημένο, τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη λειτουργικότητα».

Ο κ. Αναστασιάδης υπογράμμισε πως οι δύο παράμετροι, δηλαδή της επίλυσης του Κυπριακού και της αξιοποίησης των φυσικών πόρων της Κύπρου, «ανοίγουν ορίζοντες που δεν έχουμε ποτέ ξανά ονειρευτεί για τον τόπο μας».

Συγκλίνουμε συμφέροντα με τις γειτονικές χώρεςΠαράλληλα, ο Πρόεδρος Αναστασιάδης αναφέρθηκε και στην τριμερή συνάντηση κορυφής Ελλάδας-Αιγύπτου-Κύπρου στην Αθήνα, υπενθυμίζοντας ότι τον Ιανουάριο θα πραγματοποιηθεί η συνάντηση κορυφής μεταξύ Ελλάδας-Ισραήλ και Κύπρου στην Κύπρο.

«Στις συναντήσεις αυτές θέτουμε τις βάσεις για το πλαίσιο συνεργασίας και ορίζουμε τις παραμέτρους, εντός των οποίων θα πρέπει να κινηθούν οι τεχνοκράτες που υλοποιούν τις αποφάσεις», είπε.

Αναφέρθηκε ακόμη στο δόγμα της Λευκωσίας για προώθηση συνεργειών

Υποθαλάσσιος αγωγός για αέριο στην Ευρώπη

Τον Μάρτιο του 2016 οι ηγέτες της Κύπρου, της Ελλάδας και της Αιγύπτου θα έχουν ενώπιόν τους τα αποτελέσματα μελέτης για τη δημιουργία ενός υποθαλάσσιου αγωγού που θα συνδέει την Κύπρο με την Αίγυπτο και θα μεταφέρει, μέσω Ελλάδας, φυσικό αέριο στην Κεντρική Ευρώπη.

Αυτό αποκάλυψε ο κύπριος υπουργός Ενέργειας Γιώργος Λακκοτρύπης, αναφερόμενος στα αποτελέσματα της τριμερούς συνάντησης στην Αθήνα. Συμπλήρωσε, επίσης, ότι τεχνικά δεν αποκλείεται η λύση υποθαλάσσιου αγωγού, αλλά θα πρέπει να μελετηθεί το κόστος.

Ο δεύτερος τρόπος μεταφοράς αερίου στην Κεντρική Ευρώπη, ανέφερε ο κ. Λακκοτρύπης, είναι μέσω των τερματικών υγροποίησης. Ο υπουργός Ενέργειας δήλως, επιπρόσθετα, ότι πέραν των μεγάλων ζητημάτων, οι Αναστασιάδης, Τσίπρας και Αλ Σίσι συμφώνησαν να αρχίσουν να εγκαινιάζουν κάποια λιγότερο σημαντικά θέματα, αρχής γενομένης από την επόμενη τριμερή που θα γίνει στο Κάιρο. Για παράδειγμα, είπε ο κ. Λακκοτρύπης, ο αιγύπτιος πρόεδρος ζήτησε την τεχνογνωσία της Κύπρου και της Ελλάδας για την ανάπτυξη της ιχθυοκαλλιέργειας και τη δημιουργία τεράστιων ελαιώνων στην περιοχή του Σινά.

45

με τις χώρες της περιοχής, με τρόπο που ουσιαστικά τείνει να οδηγήσει σε σύγκλιση τα εθνικά συμφέροντα αποκλινόντων μέχρι σήμερα παραγόντων. Τόνισε όμως ότι η συνεργασία αυτή βασίζεται στον σεβασμό του διεθνούς δικαίου, το κοινό όφελος, αλλά και τις συνεργασίες που δεν στοχεύουν στη δημιουργία ενός άξονα που θα στρέφεται εναντίον συμφερόντων άλλων χωρών.

«Μέσα σε αυτό το σκηνικό», πρόσθεσε, «υπάρχει δυνατότητα να ενταχθούν και άλλες χώρες της περιοχής, παρέχοντας έτσι προστιθέμενη αξία στις πρωτοβουλίες μας».

Εξάλλου, ο Πρόεδρος Αναστασιάδης αναφέρθηκε στην επίσκεψή του στην Ιορδανία, σημειώνοντας ότι αναμένεται να ανακοινωθεί, σε πρώτη φάση, επίσκεψη του υπουργού Ενέργειας της χώρας στην Κύπρο.

Αναφέρθηκε ακόμη στα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για τον τομέα της ενέργειας, που, όπως είπε, αποκτά κρίσιμη σημασία για τη χώρα, ιδίως αν αντιμετωπιστεί στο ευρύτερο πλαίσιο ενεργειακής ασφάλειας που διαμορφώνει η ΕΕ στο οποίο λαμβάνονται υπόψη τα κυπριακά αποθέματα. «Πρόκειται για εξελίξεις που επισημαίνω με ικανοποίηση, καθώς επιβεβαιώνουν πως οι προσπάθειές μας όχι μόνο έχουν απήχηση, αλλά αρχίζουν να αποδίδουν και χειροπιαστά αποτελέσματα», είπε.

Γυρίζουμε σελίδα στην οικονομίαΣτην ομιλία του, ο Πρόεδρος Αναστασιάδης αναφέρθηκε και στην πορεία της οικονομίας, λέγοντας χαρακτηριστικά πως «γυρίζουμε σελίδα».

«Αποφύγαμε τον κίνδυνο της οικονομικής κατάρρευσης, σταθεροποιήσαμε την οικονομία και ανιχνεύουμε πλέον σαφείς ενδείξεις επιστροφής σε υγιείς οικονομικές συνθήκες», είπε, για να προσθέσει πως «δημιουργούμε πια τις προϋποθέσεις ασφαλούς και αειφόρου επιστροφής σε ανάπτυξη».

Σύμφωνα με τον Πρόεδρο Αναστασιάδη, όπως διαφαίνεται από τα στατιστικά στοιχεία που έχουμε στη διάθεσή μας, στην πλειοψηφία των τομέων οικονομικής δραστηριότητας υπάρχουν προοπτικές ανάπτυξης.

«Ιδιαίτερα όμως η ανακάλυψη των αποθεμάτων φυσικού αερίου, εντός της ΑΟΖ δημιουργεί εξαιρετικές προοπτικές επενδύσεων, συνιστά έναν κλάδο οικονομικής δραστηριότητας στη χώρα μας με τεράστια δυναμική», κατέληξε.

O κ. Αναστασιάδης υπογράμμισε πως οι δύο παράμετροι, δηλαδή της επίλυσης του Κυπριακού και της αξιοποίησης των φυσικών πόρων της Κύπρου, «ανοίγουν ορίζοντες που δεν έχουμε ποτέ ξανά ονειρευτεί για τον τόπο μας»

Νίκος Αναστασιάδης Γιώργος Λακκοτρύπης

46

16OΣΑ ΠΡOΒΛΕΠOΝΤΑΙΓΙΑ ΤO ΕΠΙΔOΜΑΘΕΡΜΑΝΣΗΣΣτα μέσα Δεκεμβρίου άνοιξαν οι ηλεκτρονικές πύλες του TAXISnet για την υποβολή αιτήσεων για τη χορήγηση επιδόματος θέρμανσης, αλλά η πρώτη δόση δεν πρόκειται να καταβληθεί πριν τον Ιανουάριο εφόσον οι αιτήσεις υποβληθούν έως το τέλος του έτους. Πολύ πιθανόν, όσοι υποβάλλουν από Γενάρη, να περιμένουν ώς το καλοκαίρι για να πάρουν την επιδότηση. Oι όροι και οι προϋποθέσεις για να λάβετε το επίδομα.

Αγορά πετρελαίου

47

Η Διεύθυνση Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης της ΓΓΔΕ έτρεξε τις διαδικασίες προσαρμογής της ειδικής εφαρμογής στα νέα δεδομένα που δημιούργησε η κοινή απόφαση Τσακαλώτου-Αλεξιάδη-Χουλιαράκη στη βάση της οποίας θα χορηγηθεί για τη χειμερινή σεζόν επίδομα συνολικού ύψους 105 εκατ. ευρώ. Τα κριτήρια χορήγησης του επιδόματος είναι αυστηρότερα, περιορίζοντας τους δικαιούχους, ενώ χαμηλότερα είναι τόσο τα λίτρα επιδότησης ανάλογα με τη γεωγραφική ζώνη και τα τετραγωνικά της κατοικίας όσο και το ύψος του επιδόματος ανά λίτρο, στα 25 λεπτά από 30 πέρυσι.

O λόγος για τον οποίο αυστηροποιήθηκαν τόσο οι προϋποθέσεις για τη χορήγηση του επιδόματος θέρμανσης δεν είναι άλλοι από τα δημοσιονομικά εμπόδια που έβαλαν οι δανειστές και στα οποία συμφώνησε το οικονομικό επιτελείο και προβλέπουν περιορισμό της συνολικής δαπάνης από τα 210 εκατ. ευρώ πέρυσι στα 105 εκατ. ευρώ.

Πώς γίνεται η υποβολή της αίτησηςOι δικαιούχοι, με το ξεκλείδωμα της ηλεκτρονικής εφαρμογής, θα πρέπει να μπαίνουν στο TAXISnet και να υποβάλουν αίτηση στην οποία θα αναγράφονται: • ο αριθμός φορολογικού μητρώου του αιτούντος-υπόχρεου φορολογικής δήλωσης, • το ονοματεπώνυμό του, • ο αριθμός των εξαρτώμενων τέκνων του,

• ο αριθμός τραπεζικού λογαριασμού (ΙΒΑΝ) στον οποίο επιθυμεί να πιστωθεί το ποσό και το ονοματεπώνυμο του πρώτου δικαιούχου, • ο αριθμός παροχής ηλεκτρικού ρεύματος του ακινήτου κύριας κατοικίας, • η ταχυδρομική διεύθυνση που αντιστοιχεί στη συγκεκριμένη παροχή ηλεκτρικού ρεύματος, • αν η κατοικία είναι ιδιόκτητη, ενοικιαζόμενη ή δωρεάν παραχωρούμενη καθώς και ο ΑΦΜ του εκμισθωτή ή του δωρεάν παραχωρούντος, • τα τετραγωνικά μέτρα κύριων χώρων της κύριας κατοικίας κατά τον χρόνο υποβολής της αίτησης, • η ένδειξη αν πρόκειται για πολυκατοικία, • τα στοιχεία επικοινωνίας του (διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, αριθμός κινητού/σταθερού τηλεφώνου).

Παράλληλα, οι διαχειριστές ή οι εκπρόσωποι των πολυκατοικιών ή οι εταιρείες διαχείρισης πολυκατοικιών δηλώνουν στην εφαρμογή τα ακόλουθα στοιχεία: • τον αριθμό φορολογικού μητρώου του διαχειριστή ή του προσώπου που εκπροσωπεί την πολυκατοικία ή της εταιρείας διαχείρισης της πολυκατοικίας, • τον ΑΦΜ της πολυκατοικίας, εφόσον υπάρχει, • τον αριθμό της κοινόχρηστης παροχής ηλεκτρικού ρεύματος ή μιας παροχής ηλεκτρικού ρεύματος που εκπροσωπεί την πολυκατοικία, • τα χιλιοστά συμμετοχής των διαμερισμάτων στις δαπάνες θέρμανσης, • το ονοματεπώνυμο των φυσικών προσώπων που διαμένουν στα διαμερίσματα τα οποία δεν χρησιμοποιούνται ως επαγγελματική στέγη.

OΒΕ: «Ψίχουλα το επίδομα»

Για ασυνέπεια κατηγορεί την κυβέρνηση η Oμοσπονδία Βενζινοπωλών Ελλάδος (OΒΕ) με αφορμή την ανακοίνωση των κριτηρίων για την παροχή του επιδόματος θέρμανσης. «Oύτε οι προεκλογικές διακηρύξεις της, ούτε οι διαβεβαιώσεις υπουργών της ότι θα μειωθεί ο Ειδικός Φόρος Κατανάλωσης (ΕΦΚ) τηρήθηκαν. Αντίθετα, αντί αυτού μειώθηκε δραματικά, το ήδη ισχνό επίδομα θέρμανσης και τέθηκαν κριτήρια περιορισμού των δικαιούχων», αναφέρεται στην ανακοίνωσή της.

«Λυπούμαστε, αλλά εμείς ως κλάδος άμεσα δεμένος με την κοινωνία και τους καταναλωτές, δεν θα συνεργήσουμε σε νέα εγκλήματα, όπως δεν συνεργήσαμε ποτέ. Η μόνη λύση είναι η άμεση μείωση του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης στον χαμηλό συντελεστή που ίσχυε πριν τις αυξήσεις. Παράλληλα απαιτείται πραγματική πάταξη του λαθρεμπορίου ως το μόνο θετικό ισοδύναμο για τη μείωση του ΕΦΚ», επισημαίνει η OΒΕ.

48

10 βασικά σημεία

Η Διεύθυνση Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης της ΓΓΔΕ έδωσε στη δημοσιότητα έναν οδηγό με απαντήσεις στα συνηθέστερα ερωτήματα των χρηστών της υπηρεσίας που αφορά την αίτηση του επιδόματος θέρμανσης.

1. Με ποιους κωδικούς εισερχόμαστε στην εφαρμογή δικαιούχων του επιδόματος πετρελαίου θέρμανσης;

Οι πιστοποιημένοι χρήστες των ηλεκτρονικών υπηρεσιών της ΓΓΔΕ συνδέονται χρησιμοποιώντας τους κωδικούς πρόσβασης στο TAXISnet. Οι χρήστες που δεν διαθέτουν κωδικούς πρόσβασης TAXISnet, θα ταυτοποιούνται εναλλακτικά δίνοντας ΑΦΜ και αριθμό ειδοποίησης κάποιου εκ των τελευταίων 5 εκκαθαριστικών ή πράξεων προσδιορισμού φόρου των δηλώσεων φόρου εισοδήματος φυσικών προσώπων. Εάν δεν θυμάστε τους κωδικούς πρόσβασης και τυχαίνει το όνομα χρήστη (username) να ταυτίζεται με τον ΑΦΜ σας, τότε δεν μπορείτε να χρησιμοποιήσετε τον εναλλακτικό τρόπο σύνδεσης. Γι’ αυτό θα πρέπει να ανακτήσετε τον κωδικό πρόσβασής σας μέσω των σχετικών διαδικασιών.

2. Ποιες διαδικτυακές εφαρμογές θα χρησιμοποιήσω για την εξυπηρέτηση του επιδόματος πετρελαίου;

Στο www.gsis.gr επιλέγετε την ενότητα «Υπηρεσίες προς Πολίτες» και στη συνέχεια «Υπηρεσία Χορήγησης Επιδόματος Πετρελαίου Θέρμανσης» . Οι εναλλακτικές είναι οι εξής:

α. Εφαρμογή Υποβολής/Τροποποίησης Αίτησης Ένταξης στο Μητρώο Δικαιούχων Επιδόματος Πετρελαίου Θέρμανσης συγκεκριμένου έτους

β. Εφαρμογή Διαχειριστών-Εκπροσώπων για συμπλήρωση στοιχείων ενοίκων και χιλιοστών θέρμανσης.

3. Μέχρι πότε έχω προθεσμία υποβολής αίτησης στο μητρώο δικαιούχων επιδόματος πετρελαίου θέρμανσης;

Έως τις 30 Μαΐου 2016.

4. O προμηθευτής πετρελαίου δεν μου έδωσε στοιχεία για να υποβάλω αίτηση χορήγησης επιδόματος. Πώς θα γίνει η διασταύρωση των στοιχείων;

Ο προμηθευτής πετρελαίου δεν δίνει στοιχεία για την υποβολή της αίτησής σας. Κάθε παραστατικό αγοράς πετρελαίου υποβάλλεται από τον προμηθευτή στη ΓΓΔΕ. Αυτά που πρέπει να προσέξετε είναι:

· Η σωστή αναγραφή του ΑΦΜ σας ή του ΑΦΜ διαχειριστή-εκπροσώπου αν πρόκειται για πολυκατοικία ή του ΑΦΜ της πολυκατοικίας εφόσον έχει δηλωθεί από τον διαχειριστή.

· Η σωστή αναγραφή του αριθμού παροχής της ΔΕΗ ή του κοινόχρηστου αριθμού παροχής, αν πρόκειται για πολυκατοικία. Τα στοιχεία του ΑΦΜ και του αριθμού παροχής της ΔΕΗ πρέπει να είναι τα ίδια στο παραστατικό του προμηθευτή και στην αίτησή σας.

5. Τι πρέπει να κάνει ο διαχειριστής σε ό,τι αφορά την εφαρμογή Διαχείρισης Ενοίκων/Χιλιοστών Θέρμανσης μιας Πολυκατοικίας;

Η εφαρμογή απευθύνεται στους διαχειριστές των πολυκατοικιών ή σε εκπροσώπους κτισμάτων όπου υπάρχουν περισσότερες από μία κατοικίες (ολιγοκατοικίες) και για

τις οποίες υπάρχει κοινός καυστήρας. Ο διαχειριστής-εκπρόσωπος εισάγει τα στοιχεία των διαμερισμάτων της πολυκατοικίας/ολιγοκατοικίας, καθώς και τη συμμετοχή καθενός από αυτά στις δαπάνες θέρμανσης σε χιλιοστά.

Αλλαγές στα παραπάνω στοιχεία μπορεί ο διαχειριστής να πραγματοποιήσει μόνο πριν ενεργοποιήσει τη δυνατότητα πληρωμής. Πριν προβείτε στην ενεργοποίηση της δυνατότητας πληρωμής, επιβεβαιώστε την ορθή υποβολή των αιτήσεων των δικαιούχων.

6. Είμαι διαχειριστής, αλλά δεν έχουμε κοινόχρηστο μετρητή ΔΕΗ (ρολόι ΔΕΗ) στην πολυκατοικία. Ποιο ρολόι ΔΕΗ πρέπει να δηλώσω σαν κοινόχρηστο;

Δηλώστε το δικό σας (ως διαχειριστή/εκπροσώπου) ρολόι ΔΕΗ ή, εναλλακτικά, επιλέξτε ένα ρολόι (αρ. παροχής ΔΕΗ) που θα έχετε συμφωνήσει με όλους τους ενοίκους της πολυκατοικίας σας.

7. Τι πρέπει να γίνει στην περίπτωση αλλαγής διαχειριστή;

Στην εφαρμογή θα δηλωθούν τα νέα στοιχεία. Οι ένοικοι θα υποβάλουν τις νέες αιτήσεις με τον νέο ΑΦΜ διαχειριστή.

8. Είμαστε μια πολυκατοικία στην οποία κάθε διαμέρισμα έχει δικό του καυστήρα. Πρέπει να τη δηλώσουμε σαν πολυκατοικία ή ο κάθε ένοικος να κάνει αίτηση ως κάτοικος μονοκατοικίας;

Θα κάνετε χωριστή αίτηση ο καθένας ως κάτοικοι μονοκατοικίας, με την προϋπόθεση ότι θα προμηθευτείτε πετρέλαιο με διαφορετικά παραστατικά αγοράς.

9. Έχω υποβάλει την αίτησή μου στο μητρώο δικαιούχων, το παραστατικό αγοράς όμως αναγράφει τον ΑΦΜ της συζύγου μου. Θα υπάρξει πρόβλημα στη διασταύρωση των στοιχείων;

Η διασταύρωση των στοιχείων δεν θα ολοκληρωθεί. Τα στοιχεία του ΑΦΜ και του αριθμού παροχής της ΔΕΗ πρέπει να είναι τα ίδια στο παραστατικό του πρατηριούχου και στην αίτησή σας.

10. Η πίστωση του λογαριασμού μου δεν πραγματοποιείται λόγω ανενεργού IBAN που έχω δηλώσει. Πώς μπορώ να τον διορθώσω;

Θα προβείτε σε τροποποιητική αίτηση στην οποία θα διορθώσετε το ΙΒΑΝ ή θα δηλώσετε το νέο IBAN από την αντίστοιχη επιλογή.

49

Τι να προσέξετεΤα πρόσωπα που δεν είναι πιστοποιημένοι χρήστες στο TAXISnet, για την είσοδό τους στην ηλεκτρονική αίτηση, δηλώνουν τον ΑΦΜ και έναν αριθμό ειδοποίησης εκκαθαριστικού σημειώματος μιας εκ των δηλώσεων φορολογίας εισοδήματος της τελευταίας πενταετίας.

Oι φορολογούμενοι θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί, καθώς δεν είναι αποδεκτή η χρήση του ίδιου αριθμού λογαριασμού τραπέζης (ΙΒΑΝ) από δύο διαφορετικούς δικαιούχους επιδόματος. Επίσης, δεν είναι αποδεκτή η χρήση του ίδιου αριθμού παροχής ηλεκτρικού ρεύματος για περισσότερους από δύο δικαιούχους κατά την ίδια χρονική στιγμή.

Πότε καταβάλλεταιΣύμφωνα με την πρόσφατη απόφαση, για όσες αιτήσεις υποβληθούν έως το τέλος του έτους, το επίδομα θα χορηγηθεί έως τις 2 Φεβρουαρίου 2016, ενώ για αιτήσεις που υποβάλλονται κατά το χρονικό διάστημα από 1ης Ιανουαρίου έως 30 Μαΐου 2016, το ποσό επιδόματος θέρμανσης που δικαιούνται οι αιτούντες βάσει των πραγματοποιηθεισών αγορών πετρελαίου θέρμανσης καταβάλλεται έως 30 Ιουνίου 2016.

Ποιοι το δικαιούνται1. Δικαιούχοι είναι όσοι έχουν:

Α) Ετήσιο οικογενειακό εισόδημα 12.000 ευρώ για άγαμο και 20.000 για έγγαμο, το οποίο προσαυξάνεται κατά 2.000 ευρώ για κάθε τέκνο.

Β) Η αξία της ακίνητης περιουσίας τους να μην υπερβαίνει το ποσό των 100.000 ευρώ για τους άγαμους και το ποσό των 200.000 ευρώ για τους έγγαμους και τις μονογονεϊκές οικογένειες.

2. Νομοί: Έγινε πιο δίκαιη η κατανομή σε κλιματικές ζώνες των νομών, με αποκατάσταση αδικιών που υπήρχαν (Π.χ. Ιωάννινα, Μαγνησία). – Βλ. πίνακα 1

3. Για κάθε κατοικία, ανεξαρτήτως ζώνης, χορηγείται επίδομα για τα πρώτα 80 τετραγωνικά μέτρα για τους άγαμους και για τα πρώτα 100 μέτρα για τους έγγαμους και μονογονεϊκές οικογένειες. – Βλ. πίνακα 2

Πίνακας 2

Ανώτατη συνολική κατανάλωση Κλιματική Ανώτατη κατανάλωση λίτρων πετρ. θέρμ. ανά κύρια Ζώνη κατοικία που ανήκει σε

Άγαμο Έγγαμο/Μονογον. Oικ.

Ζώνη Α 25 2.000 2.500 Ζώνη Β 15 1.200 1.500 Ζώνη Γ 8 640 800 Ζώνη Δ 5 400 500

Πίνακας 1

Κλιματική Νομοί Ζώνη

Ζώνη Α Γρεβενών, Δράμας, Ευρυτανίας, Ιωαννίνων, Καστοριάς, Κοζάνης, Σερρών, Φλώρινας Ζώνη Β Αρκαδίας, Έβρου, Ημαθίας, Θεσσαλονίκης, Καβάλας, Καρδίτσας, Κιλκίς, Λάρισας, Μαγνησίας, Ξάνθης, Πέλλας, Πιερίας, Ροδόπης, Τρικάλων, Χαλκιδικής Ζώνη Γ Αιτωλοακαρνανίας, Άρτας, Αττικής (εκτός Κυθήρων και νησιών Σαρωνικού), Αχαΐας, Βοιωτίας, Ευβοίας, Ηλείας, Θεσπρωτίας, Κέρκυρας, Κορινθίας, Λέσβου, Λευκάδας, Πρέβεζας, Φθιώτιδας, Φωκίδας, Χίου Ζώνη Δ Αργολίδας, Δωδεκανήσου, Ζακύνθου, Ηρακλείου, Κυκλάδων, Λασιθίου, Μεσσηνίας, Λακωνίας, Κεφαλληνίας και Ιθάκης, Κύθηρα και νησιά Σαρωνικού, Ρεθύμνου, Σάμου, Χανίων

50

17ΣΤΑ ΥΨΗΗ ΦOΡOΛOΓΗΣΗΤΗΣ ΒΕΝΖΙΝΗΣ

Αγορά καυσίμων

Στην τέταρτη θέση μεταξύ των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης βρίσκεται η Ελλάδα, με κριτήριο το ύψος του ειδικού φόρου κατανάλωσης στη βενζίνη. Κοντά στο 70% το ποσοστό των φόρων στη λιανική τιμή του καυσίμου. «Όσο θα αυξάνεται η φορολόγηση των καυσίμων τόσο θα επιδεινώνεται το φαινόμενο του λαθρεμπορίου», προειδοποιούν οι βενζινοπώλες.

51

Σύμφωνα με επίσημους πίνακες της ΕΕ, η Ελλάδα βρίσκεται ανάμεσα στις «πλούσιες» χώρες της Ένωσης, αν την αξιολογήσουμε με βάση το ύψος του ΕΦΚ στη βενζίνη. Συγκεκριμένα, με 0,68 λεπτά το λίτρο η Ελλάδα είναι τέταρτη στη σχετική κατάταξη κάτω από Αγγλία, Ολλανδία και Ιταλία. Το πλέον αντιφατικό, λοιπόν, είναι πως έχει υψηλότερο φόρο από χώρες με πολλαπλάσιο κατά κεφαλήν εισόδημα, όπως η Γερμανία, η Γαλλία, το Βέλγιο, και πολύ υψηλότερο από το Λουξεμβούργο, την Αυστρία και άλλες ευρωπαϊκές χώρες.

Μην ξεχνάμε και τον ΦΠΑΣτο πετρέλαιο κίνησης, από την άλλη, η εικόνα είναι καλύτερη, και απλώς το ύψος του φόρου δείχνει να συμβαδίζει με την αγοραστική δύναμη των ελλήνων καταναλωτών. Να σημειωθεί εδώ ότι η Επιτροπή υπολογίζει στον ειδικό φόρο κατανάλωσης και όσες άλλες επιβαρύνσεις επιβάλλει το Δημόσιο με αποφάσεις του, όπως ειδικά τέλη κ.λπ. Έτσι, ενώ στην αμόλυβδη βενζίνη 95 οκτανίων ο ΕΦΚ είναι 67 λεπτά, τον αυξάνει σε 68 λεπτά το λίτρο. Επάνω δε σε αυτή την τιμή επιβάλλεται και ο ΦΠΑ 23%. Ας σημειωθεί εδώ ότι στην Ελλάδα ισχύουν από τους υψηλότερους συντελεστές ΦΠΑ στην ΕΕ, με αποτέλεσμα η συνολική φορολογική επιβάρυνση στα καύσιμα να αντιπροσωπεύει κοντά στο 68% της τιμής στην αντλία για τη βενζίνη, και η τιμή διυλιστηρίου μόλις το 26,6%, σύμφωνα με τα στοιχεία της Γενικής

«Έρχονται μεγάλες μειώσεις στα καύσιμα»

Σωτήριες για την πορεία της ζήτησης πετρελαιοειδών χαρακτηρίζει τις τιμές των καυσίμων ο πρόεδρος του Συνδέσμου Εταιρειών Εμπορίας Πετρελαιοειδών και διευθύνων σύμβουλος της Ελινόιλ Γιάννης Αλιγιζάκης σε συνέντευξή του τονίζοντας πως συνέβαλαν στη διατήρηση της κατανάλωσης σε ικανοποιητικά επίπεδα. «Χωρίς αυτές», υπογραμμίζει, το πρόσημο για την αγορά θα ήταν πολύ αρνητικό. Σημειώνει δε ότι λόγω της ραγδαίας πτώσης των διεθνών τιμών του πετρελαίου το αμέσως προσεχές διάστημα θα υπάρξουν μεγάλες μειώσεις στην τιμή της βενζίνης και στο πετρέλαιο θέρμανσης.

Πιο συγκεκριμένα, ο επικεφαλής της Ελινόιλ επισημαίνει πως η κατανάλωση πετρελαιοειδών επέστρεψε σε αρνητικό έδαφος στο δεύτερο εξάμηνο. Ενώ μέχρι το πρώτο εξάμηνο κινούνταν ανοδικά, η επιβολή των capital controls, η αβεβαιότητα και οι νέοι φόροι ανέστρεψαν την αυξητική τάση. Ωστόσο, η πτώση στο δεύτερο εξάμηνο είναι με μικρότερη ένταση σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια. Στο δεκάμηνο, πάντως, η συνολική κατανάλωση καυσίμων είναι πάνω από 5% κυρίως λόγω της σημαντικής αύξησης που σημείωσαν οι πωλήσεις του πετρελαίου θέρμανσης στις αρχές

του 2015. Για το σύνολο του έτους, η κατανάλωση θα κλείσει οριακά πάνω, εκτιμά.

Όσον αφορά τον ρόλο των διεθνών τιμών του πετρελαίου, ο κ. Αληγιζάκης σημειώνει πως οι χαμηλές τιμές έχουν επηρεάσει θετικά την κατανάλωση και είναι αντίβαρο στην αρνητική ψυχολογία και στη συρρίκνωση του διαθέσιμου εισοδήματος. Πιστεύει ότι οι χαμηλές τιμές είναι σωτήριες, καθώς είναι βέβαιο ότι, εάν δεν υπήρχαν, η κατανάλωση θα έκλεινε και πάλι πτωτικά. Από την άλλη πλευρά, βέβαια, οι χαμηλές τιμές πλήττουν τις εταιρείες εμπορίας πετρελαιοειδών που έχουν αυξημένα αποθέματα πετρελαίου θέρμανσης.

Τέλος, και ο ίδιος συμφωνεί ότι το προηγούμενο διάστημα δεν είδαμε ουσιαστικές μειώσεις στις τελικές τιμές. «Μην ξεχνάτε όμως ότι το 70% της τελικής τιμής των καυσίμων στην Ελλάδα είναι φόροι και το υπόλοιπο 30% αφορά την υπόλοιπη αλυσίδα. Άρα, θα πρέπει να αποκλιμακωθούν οι φόροι για να υπάρξουν αισθητές μειώσεις. Παρ’ όλα αυτά, το αμέσως προσεχές διάστημα εκτιμώ πως θα υπάρξουν μεγάλες μειώσεις. Ήδη παρατηρείται ραγδαία μείωση των τιμών», υπογραμμίζει ο κ. Αληγιζάκης.

52

Γραμματείας Καταναλωτή.

Η «πληγή» του λαθρεμπορίουΤο αμέσως προηγούμενο διάστημα, η συζήτηση για σύνδεση των τελών κυκλοφορίας με την κατανάλωση βενζίνης προκάλεσε σφοδρές αντιδράσεις από τους καταναλωτές και την αγορά, που κατηγορεί την κυβέρνηση πως έχει οδηγήσει τον έλληνα καταναλωτή στη σημερινή κατάσταση, δηλαδή να επιβαρύνεται με υψηλότερο ειδικό φόρο απ’ ό,τι καταναλωτές χωρών με πολλαπλάσιο κατά κεφαλήν εισόδημα και άρα αγοραστική δύναμη, όπως η Γερμανία, το Βέλγιο, η Γαλλία, η Σουηδία. Πολύ υψηλότερο φόρο πληρώνει και από τους καταναλωτές χωρών στις οποίες εφαρμόστηκαν μνημόνια ή μπήκαν σε πρόγραμμα εποπτείας.

Με τη διαφορά, όμως, ότι στις χώρες με χαμηλότερο ειδικό φόρο είτε δεν υπάρχει λαθρεμπόριο είτε αυτό είναι περιορισμένο σε βαθμό που δεν επηρεάζει τα έσοδα του Δημοσίου. Σε αντίθεση με την Ελλάδα, που όχι μόνο έχει αφεθεί ανεξέλεγκτο, αφού ελάχιστα από τα προβλεπόμενα έχουν εφαρμοστεί, αλλά οι κυβερνήσεις τού παρέχουν και κίνητρα μέσω της αύξησης της φορολόγησης. Έτσι, πλέον το 67,16% στην τιμή της αμόλυβδης βενζίνης αντιστοιχούν σε φόρους που βρίσκονται ήδη 86% πάνω από τη χαμηλότερη φορολόγηση που επιτρέπει η ΕΕ μέσω της οδηγίας 2003/96, όπως επισημαίνει το συνδικαλιστικό όργανο των πρατηριούχων ΠΟΠΕΚ σε ανακοίνωσή του.

Ισχύων ΕΦΚ στα κράτη-μέλη για αμόλυβδη 95 και ντίζελ κίνησης και ΦΠΑ (ποσά σε ευρώ)

Χώρα Αμόλ.95 Ντίζελ κίν. Κατά κεφ. εισόδ. ΦΠΑ (ενδεικτικό σε E) (%)

Ηνωμ. Βασίλειο 0,82 0,82 20 Oλλανδία 0,77 0,49 21 Ιταλία 0,73 0,61 22 Ελλάδα 0,68 0,34 16.200 23 Φινλανδία 0,65 0,50 37.600 24 Γερμανία 0,65 0,47 35.400 19 Γαλλία 0,63 0,48 32.200 20 Πορτογαλία 0,62 0,40 16.700 23 Βέλγιο 0,61 0,44 35.900 21 Δανία 0,61 0,42 46.200 25 Σουηδία 0,61 0,42 44.200 25 Ιρλανδία 0,61 0,50 41.000 23 Σλοβακία 0,57 0,40 20 Σλοβενία 0,56 0,47 22 Μάλτα 0,52 0,44 18 Κροατία 0,50 0,40 25 Αυστρία 0,49 0,41 38.500 20 Κύπρος 0,49 0,46 20.400 19 Τσεχία 0,47 0,40 21 Λουξεμβούργο 0,46 0,33 17 Ισπανία 0,46 0,36 22.400 21 Ρουμανία 0,46 0,42 24 Λετονία 0,42 0,34 21 Εσθονία 0,43 0,39 20 Λιθουανία 0,43 0,33 21 Πολωνία 0,39 0,34 23 Oυγγαρία 0,39 0,36 27 Βουλγαρία 0,36 0,33 20

Μ.O. 28 0,51 0,42

53

18ΑΙOΛΙΚΑ:

ΜΙΑ ΑΝΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΤΗΕΠΕΝΔΥΤΙΚΗ ΕΥΚΑΙΡΙΑ

Oι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας αποτελούν μια διακριτή αναπτυξιακή επιλογή. Ιδιαίτερα στις μέρες της οικονομικής κρίσης που μαστίζει όλες τις αναπτυγμένες χώρες, ο κλάδος των ΑΠΕ έχει το προνόμιο να αποτελεί μία από τις ελάχιστες επιλογές για να ανακοπεί η οικονομική και κοινωνική οπισθοχώρηση και να προκληθεί επανεκκίνηση της οικονομίας.

Ανανεώσιμες πηγές ενέργειαςΤου δρος Ιωάννη Τσιπουρίδη*

O ισχυρισμός αυτός, εκτός των επιχειρημάτων που παρατίθενται κατωτέρω, στηρίζεται στο γεγονός ότι ο κλάδος συγκεντρώνει ως επί το πλείστον νέες δυναμικές επιχειρήσεις και υψηλό ανθρώπινο επιστημονικό και τεχνικό δυναμικό και, δεύτερον, διότι παρουσιάζει επενδυτικές ευκαιρίες που μπορεί να φέρουν ανάπτυξη, απασχόληση και κοινωνικό πλεόνασμα.

Επιπλέον, όμως, των καθαρά οικονομικών επιχειρημάτων θα πρέπει να ληφθεί υπόψη μια σειρά άλλων παραμέτρων που έχουν σαφή οικονομική διάσταση, ανεξάρτητα αν αυτή ποσοτικοποιείται στην παρούσα φάση, γεγονός που από μόνο του είναι μέτρο των εμποδίων που ορθώνονται στη συγκεκριμένη αναπτυξιακή οδό.

Η οικονομική διάστασηΓια παράδειγμα, δεν μπορεί να αγνοηθεί το επιστημονικό γεγονός ότι οι κλασικές πηγές ενέργειας, τα ορυκτά καύσιμα, βαίνουν προς εξάντληση. Είναι πέρα από ενεργειακή παράμετρος και ένα ουσιαστικό οικονομικό κριτήριο που πλέον δεν μπορεί να αγνοηθεί. Το χρονικό σημείο εξάντλησής τους μπορεί

να είναι αντικείμενο επιστημονικής συζήτησης, αλλά δεν αμφισβητείται. Αυτό δεν πρέπει να αποτιμηθεί ως προς την οικονομική του διάσταση;

Επίσης, η χρήση των ορυκτών καυσίμων έχει περιβαλλοντικές επιπτώσεις σε όλη τη αλυσίδα χρήσης τους (εξόρυξη, μεταφορά, αποθήκευση, καύση). Η προκαλούμενη με αυτόν τον τρόπο περιβαλλοντική καταστροφή είναι σημαντική. Εκτιμάται πως οι προκαλούμενες από την περιβαλλοντική ρύπανση βλάβες μόνο στην υγεία ισοδυναμούν με επιβάρυνση 14-35 σεντ δολαρίου ανά KWh, που για τις ΗΠΑ αντιστοιχεί σε 886 δισ. δολάρια ή 6% του Εθνικού Ακαθάριστου Προϊόντος των ΗΠΑ. Αν συνυπολογιστούν συνολικά οι ζημιές από την ρύπανση και αναχθούν σε παγκόσμιο επίπεδο, προφανώς το κόστος θα είναι πολλαπλάσιο. Δεν πρέπει αυτό να ενσωματωθεί ως μία παράμετρος οικονομικής αξιολόγησης μιας οικονομίας που στηρίζεται σε ορυκτά καύσιμα;

Ίσως πιο σημαντικό όλων είναι το ζήτημα των κλιματικών αλλαγών. Η πρόκληση του φαινομένου από τη χρήση

54

ορυκτών καυσίμων και η αδήριτη ανάγκη αντιμετώπισής του δεν αμφισβητείται πλέον από κανέναν. Το οικονομικό βάρος των ζημιών που προκαλούν τα ακραία καιρικά φαινόμενα και η αλλαγή του κλίματος (ξηρασία, ερημοποίηση, αρκτικές συνθήκες κ.ά.) σε περιουσίες και ανθρώπινες ζωές και στην ίδια την οικονομία εκτιμάται σε 1,2 τρισ. δολ. σήμερα – ή 1,6% του Παγκόσμιου Ακαθάριστου Προϊόντος το οποίο θα εκτοξευθεί σε 3,2% το 2030). Δεν πρέπει αυτό να συνυπολογίζεται στην αποτίμηση μιας οικονομίας που στηρίχθηκε και δυστυχώς συνεχίζει να στηρίζεται στα ορυκτά καύσιμα;

O μύθος των ακριβών ΑΠΕΤέλος, δεν πρέπει να μας διαφεύγει όταν κάνουμε τέτοιου είδους αναλύσεις ότι ο μεγαλύτερος μύθος που κυκλοφορεί ευρέως για τις ΑΠΕ είναι και ο πλέον ανυπόστατος και ουσιαστικά ένα τεράστιο ψέμα. Αναφέρομαι στον μύθο των ακριβών και επιδοτούμενων ΑΠΕ που ακόμη και φίλα προσκείμενοι στις ΑΠΕ παρασύρονται και υιοθετούν. Η πραγματικότητα είναι πως για κάθε 1 ευρώ που δαπανάται για ενίσχυση των ΑΠΕ δαπανώνται 6 ευρώ για ενίσχυση

των ορυκτών καυσίμων. Η κ. Λαγκάρντ του ΔΝΤ σε πρόσφατη ομιλία της μίλησε για 2 τρισ. δολάρια που ζημιώθηκε η παγκόσμια οικονομία από επιδοτήσεις και αποφυγή φορολογίας της βιομηχανίας ορυκτών καυσίμων. Η αιολική ενέργεια είναι πλέον η φθηνότερη μορφή ενέργειας σε πολλές χώρες. Αυτό το στοιχείο δεν πρέπει να ληφθεί υπόψη στην αποτίμηση της προσφορά των ενεργειακών πηγών στην οικονομία;

Η ευκαιρίαΜε άλλα, απλά λόγια, ο στόχος μεγάλης διείσδυσης των ΑΠΕ σε εθνικό, ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο (για το 2020, 2030 και 2050), δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται σαν μια ακόμη νομική υποχρέωση που δημιουργείται, στην περίπτωση της χώρας μας, από τη συμμετοχή της Ελλάδας στην ευρωπαϊκή οικογένεια. Είναι και μια μοναδική ευκαιρία για μια νέα οικονομική ανάπτυξη που τόση ανάγκη την έχει ο τόπος, δεδομένων των ανεξάντλητων ανανεώσιμων εγχώριων ενεργειακών πόρων με τις οποίες η φύση προίκισε την πατρίδα μας.

Συνοπτικά τα οικονομικά πλεονεκτήματα

των ΑΠΕ και ειδικά της αιολικής ενέργειας είναι τα ακόλουθα:

• Oι ώριμες και οικονομικά ανταγωνιστικές ΑΠΕ, όπως είναι η αιολική ενέργεια και τα μικρά υδροηλεκτρικά, προσφέρουν την πιο φθηνή ηλεκτρική ενέργεια ακόμα και χωρίς εσωτερίκευση του εξωτερικού κόστους ενέργειας (με την εξαίρεση ίσως του λιγνίτη). Στα δε νησιά οι ΑΠΕ επιδοτούν τη συμβατική παραγωγή, αφού το μέσο κόστος παραγωγής είναι πάνω από 200 ευρώ ανά MWH.

• Είναι εγχώριες (για κάθε χώρα ισχύει αυτό) και επομένως εξοικονομούν για τις επόμενες δεκαετίες σημαντικές ποσότητες εισαγόμενων ορυκτών καυσίμων, συμβάλλοντας τα μέγιστα στη βελτίωση του εμπορικού ισοζυγίου.

• Έχουν, κατά την κατασκευή, μεγαλύτερη εθνική προστιθέμενη αξία που κυμαίνεται από 35-80% ανάλογα με την τεχνολογία, σε σχέση με τις τεχνολογίες ορυκτών καυσίμων. Το αντεπιχείρημα για τις ΑΠΕ ότι ο βασικός εξοπλισμός είναι εισαγόμενος, αφορά, δυστυχώς για τη χώρα μας, όλες τις

55

τεχνολογίες αξιοποίησης ενεργειακών πηγών και όχι μόνο τις ΑΠΕ. Αντίθετα, στις ΑΠΕ η εθνική προστιθέμενη αξία είναι η μεγαλύτερη δυνατή.

• Παρά την αντίθετη εντύπωση που καλλιεργείται, δημιουργούν σημαντική απασχόληση κατά την κατασκευή και λειτουργία τους. Για παράδειγμα, η αιολική ενέργεια στην Ελλάδα έχει ήδη δημιουργήσει πολύ περισσότερες θέσεις ανά εγκατεστημένο MW σε σχέση με τις σύγχρονες μονάδες φυσικού αερίου.

• Είναι αποκεντρωμένες και επομένως τα αναπτυξιακά οφέλη τους διαχέονται αποτελεσματικότερα στην περιφέρεια.

• Μέσω του ειδικού τέλους 3% επί του κύκλου εργασιών που παρακρατείται, προσφέρουν σημαντικούς πόρους στις τοπικές κοινωνίες και τους πολίτες των περιοχών όπου εγκαθίστανται.

• Προσφέρονται ως επενδυτική επιλογή σε εισοδήματα όλων των τάξεων με αποτέλεσμα τη διάχυση της ανάπτυξης σε ευρύτερα κοινωνικά στρώματα και την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής.

• Προσφέρονται για την ανάπτυξη μιας σημαντικής υποστηρικτικής αγορά παροχής τεχνικών υπηρεσιών, αλλά και εμπορικής αγοράς (δορυφορικά επαγγέλματα) υψηλής προστιθέμενης αξίας.

• Και φυσικά προστατεύουν το περιβάλλον, εξοικονομούν εκπομπές των αερίων του θερμοκηπίου και

αντιμετωπίζουν αποτελεσματικά την κλιματική αλλαγή.

Επομένως, η ανάπτυξη του κλάδου της αιολικής ενέργειας θα επιτρέψει τη μεγιστοποίηση της εγχώριας προστιθέμενης αξίας, την ανάπτυξη αγοράς παροχής υψηλής αξίας και ποιότητας υπηρεσιών και προϊόντων, την προσέλκυση και ενίσχυση κλάδων της βιομηχανίας, την κινητοποίηση πλήθους παράπλευρων κλάδων του ελληνικού παραγωγικού και εμπορικού δυναμικού, καθώς και τη διαμόρφωση μιας σταθερής παραγωγικής βάσης στην Ελλάδα.

Μέχρι σήμερα εκτιμάται ότι έχουν συνολικά επενδυθεί περίπου 9 δισ. ευρώ, ενώ μέχρι το 2020 αναμένεται να επενδυθούν περίπου 15 δισ. ευρώ. Τα μακροοικονομικά οφέλη στην εθνική οικονομία που προκύπτουν από τις επενδύσεις αυτές, μπορούν εύκολα να εκτιμηθούν (όφελος στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών λόγω μειωμένης εισαγωγής καυσίμων, εξοικονόμηση δαπανών αγοράς δικαιωμάτων εκπομπής CO2, αύξηση ΑΕΠ, όφελος στο εμπορικό ισοζύγιο, όφελος στο έλλειμμα γενικής κυβέρνησης, όφελος στο δημόσιο χρέος, ετήσιο μέρισμα στις τοπικές κοινωνίες, μείωση πληρωμών στην ημερήσια αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, μείωση του μέσου κόστους ηλεκτροπαραγωγής).

Τα εμπόδιαΠαρ’ όλα αυτά, η ανάδειξη της αιολικής ενέργειας σε μοχλό ανάπτυξης της

H ανάπτυξη του κλάδου της αιολικής ενέργειας θα επιτρέψει τη μεγιστοποίηση της εγχώριας προστιθέμενης αξίας, την ανάπτυξη αγοράς παροχής υψηλής αξίας και ποιότητας υπηρεσιών και προϊόντων, την προσέλκυση και ενίσχυση κλάδων της βιομηχανίας, την κινητοποίηση πλήθους παράπλευρων κλάδων του ελληνικού παραγωγικού και εμπορικού δυναμικού

56

οικονομίας αντιμετωπίζει μια σειρά από εμπόδια, κατά βάση θεσμικά και διοικητικά, που σήμερα εκφράζονται πλέον κυρίως μέσα από τη λειτουργία της αγοράς ενέργειας και ουσιαστικά είναι πολιτικά, με την έννοια ότι μπορούν να επιλυθούν αν υπάρχει πολιτική βούληση. Δυστυχώς, αυτό είναι είδος σε ανεπάρκεια.

Στην Ελλάδα, η απελευθέρωση της λειτουργίας της αγοράς ενέργειας παραμένει ακόμα ζητούμενο, παρά τα σαφή οφέλη μιας τέτοιας ουσιαστικής απελευθέρωσης και την προφορική θεοποίησή της σχεδόν από όλους. Και η πραγματική απελευθέρωση της λειτουργίας της αγοράς ενέργειας σημαίνει άρση των στρεβλώσεων των οποίων την ύπαρξη όλοι γνωρίζουν και η οποία θα οδηγήσει σε πραγματικό ανταγωνισμό των πηγών ενέργειας. Αυτό θα αποκαλύψει το πραγματικό κόστος των πηγών ενέργειας προς όφελος των οικονομικά ανταγωνιστικών μορφών ενέργειας, όπως είναι η αιολική ενέργεια, και φυσικά του καταναλωτή, για τον οποίο όλοι κόπτονται.

Η κυβέρνηση οφείλει να ξεκαθαρίσει

τις προτεραιότητές της επί τη βάσει κριτηρίων βιώσιμης εθνικής ανάπτυξης. Επίσης όλα τα πολιτικά κόμματα θα πρέπει να αντιληφθούν τον εθνικό πλούτο που προσφέρουν οι ΑΠΕ, να προτάξουν τα ουσιαστικά και μεγάλα προβλήματα της αγοράς ενέργειας, ενώ δεν θα πρέπει να παρασύρονται σε μια εύκολη και ανέξοδη (για την ώρα) στοχοποίηση των ΑΠΕ.

Αισιόδοξα μηνύματαΕίναι αλήθεια πως η αγορά αιολικής ενέργειας παρουσιάζει σημάδια επενδυτικής ανάκαμψης. Με βάση τα στοιχεία από τις εταιρείες-μέλη της ΕΛΕΤΑΕΝ, αναμένεται να αυξηθούν σημαντικά τα εν λειτουργία έργα στα επόμενα δύο χρόνια, και να ξεπεράσουν συνολικά τα 2.300 MW.

Η συνολική αιολική ισχύς που εγκαταστάθηκε κατά το 2014 ήταν 113,9 MW, ελαφρότατα μειωμένη σε σχέση με το 2013. Πέραν αυτής της νέας ισχύος, κατά την 31/12/2014 ήταν ήδη υπό κατασκευή ή είχαν ήδη συμβολαιοποιηθεί νέα αιολικά πάρκα συνολικής ισχύος 246,5 MW. O συνδυασμός αυτών των δύο μεγεθών που αθροίζουν 360,4

MW αποδεικνύει την αναπτυξιακή δυναμική και τις προοπτικές των αιολικών επενδύσεων στην Ελλάδα που υλοποιούνται προσφέροντας απασχόληση και εισόδημα σε μια κρίσιμη περίοδο για την ελληνική οικονομία, ενώ παράλληλα συμβάλλουν στην επίτευξη των στόχων του 2020 και στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, καθώς και της προστασίας του περιβάλλοντος. Θα λέγαμε λοιπόν πως οι προοπτικές είναι θετικές.

Σύμφωνα με την κοινοτική οδηγία 28/2009, με την οποία τέθηκαν οι περίφημοι στόχοι για το 2020 (20-20-20), η Ελλάδα έπρεπε το 2014 να είχε εγκαταστήσει 4.000 MW αιολικών. Άρα, για την ώρα, έχουμε αποτύχει μιας και είμαστε κάτω από το 50% του στόχου.

Μελλοντικές προοπτικέςO επόμενος στόχος για το 2020 ισοδυναμεί με εγκατάσταση 7.500 MW αιολικών. Ποιες οι προοπτικές να τον πετύχουμε;

Δεδομένου ότι: • η διεθνής επιστημονική κοινότητα επιβεβαίωσε πέραν κάθε αμφιβολίας

57

ότι η κλιματική αλλαγή αποτελεί τον υπ’ αριθμόν ένα κίνδυνο της ανθρωπότητας και ότι για την κλιματική αλλαγή ευθύνεται η χρήση ορυκτών καυσίμων,

• η διεθνής οικονομική κοινότητα επιβεβαιώνει καθημερινά την απόφασή της να «αποεπενδύσει» από τα ορυκτά καύσιμα και να επενδύσει σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας,

• η διεθνής πολιτική κοινότητα επιβεβαιώνει διαρκώς τη θέλησή της να μεταβεί το 2050 σε μια κοινωνία χαμηλού αν όχι μηδενικού άνθρακα, με τη χωρίς ενδοιασμούς υποστήριξή της στην ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας,

• η συνεισφορά της αιολικής ενέργειας στη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, με την υποκατάσταση παραγωγής ενέργειας από ορυκτά καύσιμα, είναι σημαντική και καταγεγραμμένη και την καθιστά αιχμή του δόρατος στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής,

• η συμμετοχή της αιολικής ενέργειας στο νέο ενεργειακό περιβάλλον που θα αντικαταστήσει το απερχόμενο καταστροφικό για τον πλανήτη ενεργειακό καθεστώς των έτσι κι αλλιώς εξαντλούμενων ορυκτών καυσίμων θεωρείται διεθνώς δεδομένη και λαμβάνεται υπόψη στα σχέδια χάραξης νέων δικτύων μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας,

• οι στόχοι ανανεώσιμων πηγών ενέργειας για το 2020 δεν είναι παρά

ένα ενδιάμεσο στάδιο και ακολουθούν οι πιο φιλόδοξοι στόχοι για το 2030, 2040 και 2050.

Και περαιτέρω δεδομένου πως για την Ελλάδα ισχύει ότι: • η ύπαρξη πλούσιου αιολικού δυναμικού στη στεριά και θάλασσα της πατρίδας μας είναι επιβεβαιωμένη εδώ και πολλά χρόνια και η αποδοτική εκμετάλλευσή του τεχνολογικά εφικτή,

• η ύπαρξη ικανού, έμπειρου, με υψηλής ποιότητας εκπαίδευσης και κατάρτισης στην ανάπτυξη της αιολικής ενέργειας ανθρώπινου δυναμικού στη χώρα μας, καθώς και των σχετικών εκπαιδευτικών και ερευνητικών ιδρυμάτων είναι δεδομένη και αναγνωρισμένη διεθνώς,

• η συνεισφορά της αιολικής ενέργειας, ως ανεξάντλητης εγχώριας πηγής ενέργειας, στην ενεργειακή εξασφάλιση της χώρας μας και στην αποφυγή εισαγωγής ακριβών και ρυπογόνων ενεργειακών πηγών είναι μοναδική και ανεκτίμητη,

• η μοναδική φιλικότητα της αιολικής ενέργειας στο περιβάλλον είναι ευρέως αποδεκτή και αμφισβητείται μόνο από εκφραστές τοπικιστικών ή συντεχνιακών συμφερόντων,

• η δυνατότητα της αιολικής ενέργειας να αποτελέσει μοναδικό πυλώνα επανεκκίνησης της εθνικής οικονομίας, αφού αντιπροσωπεύει ένα επενδυτικό πακέτο πολλών δισ. ευρώ, αναλόγως του βαθμού εκμετάλλευσης (χερσαία,

θαλάσσια και νησιώτικα αιολικά πάρκα, διασυνδέσεις, ενισχύσεις δικτύων, έργα αποθήκευσης), αποδεικνύεται με απλή αριθμητική.

Καταλήγουμε λοιπόν στο συμπέρασμα ότι, ναι, μπορούμε και πρέπει να τον πετύχουμε αυτόν τον στόχο και ακόμη μεγαλύτερο! Όμως η πλέον κρίσιμη παράμετρος είναι αυτή της πολιτικής βούλησης και δέσμευσης για ανάπτυξη. Και αυτό πρέπει να πάψει να είναι μια αστάθμητη παράμετρος.

Το μέλλον προδιαγράφεται με ΑΠΕΗ ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας είναι και πρέπει να γίνει μια κυρίαρχη οικονομική, πολιτική, περιβαλλοντική και κοινωνική επιλογή, μια ενεργειακή προτεραιότητα ύψιστης σημασίας που επιβάλλεται από σεβασμό, ευθύνη και υποχρέωση προς εμάς τους ίδιους και κυρίως προς τις επόμενες γενιές.

O πλανήτης, έστω και καθυστερημένα, έλαβε τις αποφάσεις του. Το μέλλον προδιαγράφεται με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Η Ελλάδα πρέπει επιτέλους να πάψει να είναι η χώρα των χαμένων ευκαιριών και να αξιοποιήσει τα πραγματικά και ανεξάντλητα συγκριτικά της πλεονεκτήματα. Πρέπει επιτέλους να ηγηθεί και όχι να συρθεί σε μια επιλογή, όπως πάντα, ως ουραγός.

*O δρ Ιωάννης Τσιπουρίδης είναι πρόεδρος ΔΣ της Ελληνικής Επιστημονικής Ένωσης Αιολικής Ενέργειας (ΕΛΕΤΑΕΝ).

58

19ΣΤΕΝOΤΕΡΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΡΩΣΙΑΣ & ΙΡΑΝΣΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΜετά την κατάρριψη του ρωσικού αεροσκάφους από την τουρκική πολεμική αεροπορία, οι σχέσεις Ρωσίας και Τουρκίας μπαίνουν σε μια νέα περίοδο, όπου και οι δύο χώρες φαίνεται να επανεκτιμούν τις ενεργειακές και οικονομικές συμμαχίες τους αναζητώντας εναλλακτικούς συνεργάτες, με σκοπό να είναι καλύτερα προετοιμασμένες. Η μεν Ρωσία ισχυροποιεί τις σχέσεις της με το Ιράν, με το φυσικό αέριο να βρίσκεται στο επίκεντρο, ενώ η Τουρκία «οχυρώνεται» ενεργειακά προσβλέποντας προς το Κατάρ και το Αζερμπαϊτζάν.

Διεθνή

«Η Ρωσία θα ενισχύσει τις σχέσεις της με το Ιράν», ανακοίνωσε ο Βλαντιμίρ Πούτιν μετά τις ρωσοϊρανικές συνομιλίες, στο πλαίσιο του συνεδρίου των χωρών εξαγωγέων φυσικού αερίου, το οποίο διεξήχθη στην Τεχεράνη. Σύμφωνα με τον ίδιο, η Ρωσία σχεδιάζει να αυξήσει τις εμπορικές συναλλαγές, χρησιμοποιώντας μάλιστα σε αυτές περισσότερο τα εθνικά νομίσματα των δυο χωρών. Ειδικότερα, ο Πούτιν υπενθύμισε ότι λειτουργεί σε πλήρη ισχύ η πρώτη μονάδα του πυρηνικού σταθμού στο Μπουσέρ, ενώ προσεχώς θα αρχίσει η κατασκευή ακόμα δύο μονάδων. Επίσης, οι Ρωσικοί Σιδηρόδρομοι θα αναλάβουν την κατασκευή τμήματος του σιδηροδρόμου Γκαρμσά-Ίντσε Μπουρούν, έκτασης 495 χλμ.

Στο επίκεντρο το φυσικό αέριοΩστόσο, όπως επισημαίνουν ρώσοι αναλυτές, το βασικό κομμάτι της συνεργασίας μεταξύ Ρωσίας και Ιράν ενδέχεται να υλοποιηθεί στον τομέα του φυσικού αερίου και σε αυτό το θέμα συγκεκριμένα ήταν αφιερωμένο το μεγαλύτερο μέρος της ομιλίας του Βλαντιμίρ Πούτιν στην τελική συνέντευξη Τύπου.

O λόγος για το φόρουμ των χωρών εξαγωγέων φυσικού αερίου -το αποκαλούν μερικές φορές «OΠΕΚ του φυσικού αερίου» (δηλ. το αντίστοιχο του Oργανισμού των Χωρών Εξαγωγέων Πετρελαίου)- καθώς συνενώνει τα σημαντικότερα κράτη εξαγωγείς φυσικού αερίου. Oι μετέχοντες στην ένωση ελέγχουν το 45% της παγκόσμιας αγοράς, και μεταξύ των χωρών αυτών περιλαμβάνονται η Ρωσία, η Αλγερία, η Βολιβία, η Βενεζουέλα κ.ά.

Τα ρωσικά σχέδιαO Πούτιν δήλωσε ότι οι ανάγκες σε φυσικό αέριο παγκοσμίως θα αυξηθούν ώς το 2040 κατά 32%, κάτι που μεταφράζεται σε 4,9 τρισ. κυβικά μέτρα ετησίως. Η αύξηση της κατανάλωσης προσφέρει μεγάλες δυνατότητες για την ανάπτυξη της παραγωγής και εξαγωγής υδρογονανθράκων, συμπεριλαμβανομένου και του υγροποιημένου φυσικού αερίου, ανέφερε ο ρώσος πρόεδρος. Σύμφωνα με τα στοιχεία του, η Ρωσία σχεδιάζει να τριπλασιάσει τις πωλήσεις της σε υγροποιημένο φυσικό αέριο μέχρι τους 60 εκατ. τόνους. Όπως εξήγησε ο Πούτιν, σε αυτή την περίπτωση οι

59

καταναλωτές του αερίου θα πρέπει να μοιραστούν τα επενδυτικά ρίσκα με τους παραγωγούς. Επειδή μόνο κατ’ αυτόν τον τρόπο μπορούν να έχουν αντίκρισμα οι επενδύσεις για τις υποδομές, δηλαδή τους αγωγούς, τα εργοστάσια για την υγροποίηση του φυσικού αερίου και τον στόλο των δεξαμενόπλοιων.

Νέες περιοχές ερευνώνΣυνολικά δε, όπως ανέφερε ο βοηθός του ρώσου προέδρου Γιούρι Oυσάκοφ, η Ρωσία σχεδιάζει να αυξήσει την εξόρυξη από τα 639 δισ. κυβικά μέτρα το 2014, ώς τα 885 δισ. το 2015, μέσω της αύξησης της παραγωγής στα υπάρχοντα κοιτάσματα και της εκμετάλλευσης νέων περιοχών στην Ανατολική Σιβηρία και την Άπω Ανατολή. Όπως δήλωσε από την πλευρά του ο ιρανός πρόεδρος Χασάν Ροχανί, το Ιράν μετά την άρση των κυρώσεων που είχαν επιβληθεί στη χώρα του, σκοπεύει να εξάγει φυσικό αέριο στην Ευρώπη και την Ασία.

Η συνεργασία με το ΙράνO επικεφαλής του τμήματος ανάλυσης του Ιδρύματος Εθνικής Ενεργειακής Ασφάλειας Αλεξάντρ Πασέτσνικ θεωρεί ότι τα συμφέροντα της Ρωσίας και του Ιράν στην αγορά φυσικού αερίου δεν είναι αντικρουόμενα. Πρόσθεσε, μάλιστα, ότι ο στρατηγικός ρόλος του Ιράν θα αυξάνεται σταδιακά με την έξοδο της χώρας από τις κυρώσεις, ωστόσο για να συμβεί αυτό θα πρέπει το Ιράν να προσελκύσει μεγάλες επενδύσεις.

Η Ρωσία και το Ιράν θα μπορούσαν να προμηθεύσουν με φυσικό αέριο την Ευρώπη μέσω της Τουρκίας από

τον αγωγό Turkish Stream, ο οποίος σύμφωνα με τα ρωσικά σχέδια θα περνά από τη Μαύρη θάλασσα, ανέφερε ο διευθυντής του Ιδρύματος Ενεργειακής Ανάπτυξης Σεργκέι Πίκιν. Σύμφωνα με τον ίδιο, οι χώρες θα μπορέσουν έτσι να παρακάμψουν τις απαιτήσεις της ΕΕ που προβλέπουν ότι δεν μπορεί μια χώρα να είναι ταυτόχρονα προμηθευτής φυσικού αερίου και ιδιοκτήτης των υποδομών. Επιπλέον, οι ρωσικές εταιρίες θα μπορούσαν να συμμετάσχουν στην εκμετάλλευση του ιρανικού κοιτάσματος φυσικού αερίου South Pars, προσθέτει ο Πίκιν.

Πάντως, τώρα, εξαιτίας της ψύχρανσης των σχέσεων Μόσχας-Αγκυρας, εξαιτίας της κατάρριψης του ρωσικού αεροσκάφους, ο παραπάνω αγωγός, είναι φυσικό να «παγώσει» -όπως και επιβεβαιώθηκε από κορυφαίους ρώσους αξιωματούχους.

Τουρκία: «Oχυρώνεται» ενεργειακάΜε τον κίνδυνο να μείνει κυριολεκτικά στο σκοτάδι, η Τουρκία έχει ξεκινήσει εσπευσμένες διαπραγματεύσεις με το Κατάρ, για αγορά φυσικού αερίου, μετά τα οικονομικά αντίποινα που της έχει επιβάλει η Ρωσία. Μάλιστα διαπραγματεύεται για αγορά άμεσης παράδοσης ώστε να καλύψει οιαδήποτε έλλειψη στην προμήθεια αερίου από τη Ρωσία, δήλωσαν πηγές από την τουρκική κυβέρνηση στο Reuters.

Εν τω μεταξύ, σύμφωνα με άλλες πηγές, η Τουρκία ετοιμάζεται να μειώσει τις εισαγωγές υγραερίου από

τη Ρωσία κατά 25% την επόμενη χρονιά, λόγω της επιδείνωσης των σχέσεων με την Μόσχα μετά την κατάρριψη του ρωσικού μαχητικού. «Oι τουρκικές εταιρείες δεν ανησυχούν απλά για μια μείωση των παραδόσεων LPG από την Ρωσία, αλλά εξαιτίας της τρέχουσας πολιτικής κατάστασης προετοιμάζονται για αυτό», υπογράμμισαν οι συγκεκριμένες πηγές που θέλησαν να διατηρήσουν την ανωνυμία τους.

Υπενθυμίζεται ότι πρόσφατα Τουρκία και Αζερμπαϊτζάν συμφώνησαν να προωθήσουν πριν το 2018 την κατασκευή του αγωγού TANAP που θα μεταφέρει το φυσικό αέριο του Αζερμπαϊτζάν στην Ευρώπη μέσω Τουρκίας.

Σε κοινή συνέντευξη Τύπου, ο Πρόεδρος του Αζερμπαϊτζάν είπε ότι η χώρα του θα στείλει το φυσικό της αέριο στην Τουρκία και την Ευρώπη. «Η δική μας βασική οδός εξαγωγών είναι γνωστή, είναι η Τουρκία. Και μέσω Τουρκίας είναι οι άλλες χώρες της Ευρώπης», δήλωσε ο Ιλχάμ Αλίγιεφ, προσθέτοντας ότι η Τουρκία και το Αζερμπαϊτζάν αλληλοϋποστηρίζονται πάντοτε. «Είμαστε αδέλφια, είμαστε φίλοι. Σε όλα τα ζητήματα αλληλοϋποστηριζόμαστε», ανέφερε.

O τούρκος πρωθυπουργός συμπλήρωσε, από την πλευρά του, ότι «η πιο ασφαλής διαδρομή για τη μεταφορά του φυσικού αερίου είναι η Τουρκία», προσθέτοντας ότι «η ανάπτυξη της Τουρκίας είναι ανάπτυξη του Αζερμπαϊτζάν».

Oνοματεπώνυμο / Νame or company

________________________________________________________________

Διεύθυνση / Address

________________________________________________________________

T.K. / Postcode: ___________________________________________________

E-mail: _________________________________________________________

Τηλέφωνο / Daytime Tel. ___________________ Fax: ___________________

Θα ήθελα τιμολόγιο / I would like an invoice n

Eπάγγελμα / Profession: ____________________________________________

Α.Φ.Μ. / V.A.T.: ________________ Δ.O.Υ.: _____________________________

Τρόπος πληρωμής / Method of payment

1) Εσωκλείω ταχυδρομική επιταγή / I enclose a cheque made payable to TRIM S.A. n2) Έκανα κατάθεση στην Εθνική Τράπεζα Ελλάδος / I made a deposit to NBG n

IBAN: GR64 0110 1870 0000 1874 7003 251 – SWIFT/BIC ETHNGRAA

3) Παρακαλώ χρεώστε την πιστωτική μου κάρτα / Please charge my credit card

Mastercard n Visa n Switch / Maestro nIssue number n n n n n n nΑρ. κάρτας / Card n.

n n n n n n n n n n n n n n n n Expires / Έως n n n nOνοματεπώνυμο (όπως αναγράφεται στην κάρτα) / Name on card

_________________________________________________________________

Υπογραφή / Signature ______________________________________________

Hμερομηνία / Date _________________________________________________

Ετήσια συνδρομή (6 τεύχη) Εσωτερικού: 30 ευρώ n Ευρώπη: 50 ευρώ n

Προβολή στον κατάλογο εταιρειών: 100 ευρώ / έτος n

Συμπληρώστε αυτό το κουπόνι και ταχυδρομήστε το στη διεύθυνση:

ΤΡΙΜ Α.Ε. Έντυπες & ηλεκτρονικές εκδόσειςΈδρα: Λεωφ. Αθηνών 286124 62 ΧαϊδάριΤηλ.: 210 5810581

Περιοδικό energyworld:Γριβογιώργου 5115 28 Ιλίσια - ΧίλτονΤηλ.: 210-7240510, Fax: 210-7249473

energyworld@trimpublications.comwww.energyworld.gr

Annual subscription (6 issues) for Greece: 30 euros nfor Europe: 50 euros nYellow pages directory inclusion 100 euros / year nPlease complete this coupon and send it to the following address:TRIM S.A. - Digital & Print PublicationsHead Office: 286 Athinon Avenue124 62 Athens - GreeceTel.: +30 210 5810581

energyworld magazine Greece:5 Grivogiorgou Str.115 28 Athens - GreeceTel.: +30 210 7240510Fax: +30 210 7249473

energyworld@trimpublications.comwww.energyworld.gr

The Greek & S.E. Europe Energy Magazine

ΕΤΗΣΙΑ ΣΥΝΔΡOΜΗ / ANNUAL SUBSCRIPTION

61

20YELLOW PAGES

01. ΦOΡΕΙΣ02. ΦΥΣΙΚOΑΕΡΙO03. ΗΛΕΚΤΡΙΣΜOΣΗλεκτρολογικόΥλικό04. ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣΠΗΓΕΣΕΝΕΡΓΕΙΑΣΑιoλικήΕνέργεια05. ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣΠΗΓΕΣΕΝΕΡΓΕΙΑΣΗλιακήΕνέργεια06. ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣΠΗΓΕΣΕΝΕΡΓΕΙΑΣΥδρoηλεκτρισμός07. ΦΩΤOΒOΛΤΑΪΚΑ08. ΒΙOΜΑΖΑ09. ΓΕΩΘΕΡΜΙΑ10. ΥΓΡΑΕΡΙO11. ΠΕΤΡΕΛΑΙOΔιύλιση12. ΠΕΤΡΕΛΑΙOΕμπορία13. ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΑΚΑΥΣΙΜΑ14. ΣΤΕΡΕΑΚΑΥΣΙΜΑΕισαγωγές-Εμπορία15. ΘΕΡΜΑΝΣΗ/ΚΛΙΜΑΤΙΣΜOΣ16. ΜΕΛΕΤΗΤΙΚΕΣΕΤΑΙΡEΙΕΣ17. ΕΤΑΙΡΕΙΕΣΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝΕΠΙΘΕΩΡΗΣΕΩΝ

62

01. ΦOΡΕΙΣΔΗΜOΣΙΑΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΗΛΕΚΤΡΙΣΜOΥ(ΔΕΗ)Διεύθυνση: Χαλκοκονδύλη 30 104 32 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 5230301 / 210 5234301 Fax: 210 5237727 Website: www.dei.gr

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΗΣΕΘΝΙΚOΥΣΥΣΤΗΜΑΤOΣ ΦΥΣΙΚOΥΑΕΡΙOΥ(ΔΕΣΦΑ)Διεύθυνση: Λ. Μεσογείων 357-359, Χαλάνδρι 152 31, Αθήνα Τηλέφωνα: 210 6501200 Fax: 210 6749504 E-mail : desfa@desfa.gr Website: www.desfa.gr

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΗΣΕΛΛΗΝΙΚOΥΣΥΣΤΗΜΑΤOΣΜΕΤΑΦOΡΑΣΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣΕΝΕΡΓΕΙΑΣΑ.Ε.(ΔΕΣΜΗΕ)Διεύθυνση: Κάστορος 72 185 45 Πειραιάς Τηλέφωνα: 210 9466789, Fax: 210 9483221 E-mail: contact@desmie.gr Website: www.desmie.gr

ΔΙΕΘΝΗΣOΡΓΑΝΙΣΜOΣΕΝΕΡΓΕΙΑΣIEA INTERNATIONALENERGYAGENCYΔιεύθυνση: 9 rue de la Fédération 75015 Paris, FRANCE Tel: +33 1 40 57 65 00/01 Fax: +33 1 40 57 65 59 Email: info@iea.org Website: www.iea.org

ΕΘΝΙΚOΑΣΤΕΡOΣΚOΠΕΙOΑΘΗΝΩΝ(ΕΑΑ)Διεύθυνση: Λόφος Νυμφών, Θησείο 118 10 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 3490104, Fax: 210 3490120 Εmail: secretary@admin.noa.gr Website: www.noa.gr

ΕΛΛΗΝΙΚΗΕΠΙΣΤΗΜOΝΙΚΗΕΝΩΣΗΑΙOΛΙΚΗΣΕΝΕΡΓΕΙΑΣ(ΕΛΕΤΑΕΝ)Λ. Κηφισίας 306, 1ος όροφος 152 32 Χαλάνδρι (Σίδερα Χαλανδρίου) Τηλέφωνα/Fax: 210 8081755 e-mail: eletaen@eletaen.gr Website: www.eletaen.gr

ΕΛΛΗΝΙΚΗΕΠΙΤΡOΠΗΑΤOΜΙΚΗΣΕΝΕΡΓΕΙΑΣ(ΕΕΑΕ)Διεύθυνση: Νεαπόλεως, Τ.Θ. 60092 15310 Αγ. Παρασκευή Τηλέφωνα: 210 6506700, Fax: 210 6506748 Email: info@eeae.gr Website: www.eeae.gr

ΕΛΛΗΝΙΚHΕΤΑΙΡΕΙΑΒΙOΜΑΖΑΣ(ΕΛΛΕΒΙOΜ)Διεύθυνση: Λεωφ. Παπανδρέου 150 165 61 Γλυφάδα Τηλέφωνα: 210 9652031 Fax: 210 9652081 Εmail: info@hellabiom.gr Website: www. hellabiom.gr

ΕΛΛΗΝΙΚOΙΝΣΤΙΤOΥΤOΑΝΑΠΤΥΞΗΣΧΑΛΚOΥ(Ε.Ι.Α.Χ.)Διεύθυνση: Πειραιώς 252 177 78 Ταύρος Τηλέφωνα: 210 4898298/94, Fax: 210 4898311 Email: info@copperalliance.gr Website: copperalliance.eu

ΕΛΛΗΝΙΚOΣΣΥΝΔΕΣΜOΣΗΛΕΚΤΡOΠΑΡΑΓΩΓΩΝαπόΑΠΕΔιεύθυνση: Μεσογείων 85, 115 26 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 6968418, Fax: 210 6968031 Εmail: info@hellasres.gr Website: www. hellasres.gr

ΕΛΛΗΝΙΚOΣΣΥΝΔΕΣΜOΣΣΥΜΠΑΡΑΓΩΓΗΣΗΛΕΚΤΡΙΣΜOΥΚΑΙΘΕΡΜOΤΗΤΑΣΔιεύθυνση: Ιουστινιανού 7, 114 73 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 8219118, Fax: 210 8821917 Email: hachp@hachp.gr Website: www.hachp.gr

ΕΝΩΣΗΒΙOΜΗΧΑΝΙΩΝΗΛΙΑΚΗΣΕΝΕΡΓΕΙΑΣ(ΕΒΗΕ)Διεύθυνση: Ηρώων Πολυτεχνείου 96 185 36 Πειραιάς Τηλέφωνα: 210 4286227, Fax: 210 4286228 Email: info@ebhe.gr www.ebhe.gr

ΕΝΩΣΗΕΛΛΗΝΙΚΩΝΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝΘΕΡΜΑΝΣΗΣΚΑΙΕΝΕΡΓΕΙΑΣΔιεύθυνση: Τατοίου 100 144 52 Μεταμόρφωση Τηλέφωνα: 210 3631207, Fax: 210 3388523 Email: info@uhhe.gr http://www.uhhe.gr

ΕΠΙΤΡOΠΗΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜOΥΔιεύθυνση: Κότσικα 1Α & Πατησίων 104 34 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 8846294, 210 8809203-202 Fax: 210 8809132 www.epant.gr

ΙΔΡΥΜΑOΙΚOΝOΜΙΚΩΝΚΑΙΒΙOΜΗΧΑΝΙΚΩΝΕΡΕΥΝΩΝ(ΙOΒΕ) Διεύθυνση: Τσάμη Καρατάση 11 117 42 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 9211200-211 Fax : 210 9228130, 210 9233977 Email: info@iobe.gr Website: www.iobe.gr

ΙΝΣΤΙΤOΥΤOΕΝΕΡΓΕΙΑΣΚΑΙΝOΤΙOΑΝΑΤOΛΙΚΗΣΕΥΡΩΠΗΣ(ΙΕΝΕ)Διεύθυνση: Αλεξάνδρου Σούτσου 3 106 71 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 3628457, 210 3640278 Fax: 210-3646144 Email: secretariat@iene.gr Website: www.iene.gr

ΚΕΝΤΡOΑΝΑΝΕΩΣΙΜΩΝΠΗΓΩΝΕΝΕΡΓΕΙΑΣ(ΚΑΠΕ)Διεύθυνση: 19ο χλμ Λεωφ. Μαραθώνος 190 09 Πικέρμι Αττικής Τηλέφωνα: 210 6603300 Fax: 210 6603301-302 Εmail: cres@cres.gr Website: www.cres.gr/

OΜOΣΠOΝΔΙΑΒΕΝΖΙΝOΠΩΛΩΝΕΛΛΑΔΑΣΔιεύθυνση: Λόντου 8 106 81 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 3820870, Fax: 210.3301977 Email: info@obe.gr Website: www.obe.gr

ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΗΑΡΧΗΕΝΕΡΓΕΙΑΣΔιεύθυνση: Πειραιώς 132 118 54 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 3727400 Fax: 210 3255460 Email: info@rae.gr Website: www.rae.gr

ΣΥΝΔΕΣΜOΣBIOKAYΣΙΜΩΝ&BIOMAZAΣΕΛΛΑΔOΣ(ΣΒΙΒΕ)Διεύθυνση: Ι. Τσαλουχίδη 4, 542 48 Θεσ/νίκη Τηλέφωνα: 2310 330501, Fax: 2310 330502 Εmail: info@sbibe.gr www.sbibe.gr

ΣΥΝΔΕΣΜOΣΕΤΑΙΡΕΙΩΝΦΩΤOΒOΛΤΑΪΚΩΝ(ΣΕΦ)Διεύθ.: Ακαδημίας 39 106 72 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 9577470 Fax: 210 9707440 Εmail: info@helapco.gr Website: www.helapco.gr

ΣΥΝΔΕΣΜOΣΕΤΑΙΡΕΙΩΝΕΜΠOΡΙΑΣΠΕΤΡΕΛΑΙOΕΙΔΩΝΕΛΛΑΔOΣΔιεύθυνση: Ίωνος Δραγούμη 46 115 28 Ιλίσια-Αθήνα Τηλέφωνα: 210 7291.050-051 Fax: 210 7245.172 Email: Info@seepe.gr Website: www.seepe.gr

ΣΥΝΔΕΣΜOΣΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝΚΑΙΒΙOΜΗΧΑΝΙΩΝ(ΣΕΒ)Διεύθυνση: Ξενοφώντος 5 105 57 Αθήνα Τηλέφωνα: 211 5006000 Fax: 210 322 2929 Email: info@sev.org.gr Website: www.sev.org.gr

ΣΥΝΔΕΣΜOΣΠΑΡΑΓΩΓΩΝΕΝΕΡΓΕΙΑΣμεΦΩΤOΒOΛΤΑΪΚΑ(ΣΠΕΦ)Διεύθυνση: Δημοκρατίας, 151 21 Πεύκη Τηλέφωνα: 210 6854035 Email: info@spef.gr www.spef.gr

ΤΕΧΝΙΚOΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙOΕΛΛΑΔΑΣ(ΤΕΕ)Διεύθυνση: Καραγεώργη Σερβίας 4, 102 48 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 3291200 Fax: 210 3221772 Email: tee@central.tee.gr Website: www.tee.gr

ΥΠOΥΡΓΕΙOΠΕΡΙΒΑΛΛOΝΤOΣ&ΕΝΕΡΓΕΙΑΣΔιεύθυνση: Αμαλιάδος 17, 11523 Αθήνα Τηλέφωνα: 213 1515000 Fax : 210 6447608 Τμήμα Ενέργειας: Διεύθυνση: Λεωφ. Μεσογείων 119 101 92 Αθήνα Τηλέφωνα· 210 6969000 Email: service@dorg.minenv.gr Website: www.ypeka.gr

02. ΦΥΣΙΚO ΑΕΡΙOΔΗΜOΣΙΑΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΑΕΡΙOΥ(ΔΕΠΑ)Διεύθυνση: Mαρίνου Αντύπα 92 141 21 Ν. Ηράκλειο Τηλέφωνα: 210 2701000-5 Fax: 210 2701010 Email: pr@depa.gr Website: www.depa.gr

ΕΠΑΑΤΤΙΚΗΣΑ.Ε.Διεύθυνση: Λεωφ. Σοφ. Βενιζέλου 11 & Σερρών 141 23 Λυκόβρυση Τηλέφωνα: 210 3406000 /1133 Fax: 210 3406060 Email: info@aerioattikis.gr Website: www.aerioattikis.gr

ΠΡOΜΗΘΕΑΣGASΑ.Ε.Διεύθυνση: Λ. Κηφισίας 209 151 24 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 6141130-5 Fax: 210 6140373 Email: info@promitheusgas.gr Website: www.promitheusgas.gr

HΛΕΚΤΡΙΣΜOΣ03. Ηλεκτρολογικό ΥλικόASEABROWNBOVERIA.E.(ABB)Διεύθυνση: 13ο χλμ Εθν. Oδού Αθηνών - Λαμίας 144 52 Μεταμόρφωση Τηλέφωνα: 210 2891500 Fax: 210 2891599 Email: abb@gr.abb.com Website: www.abb.gr _

ΕΛΛΗΝΙΚΑΚΑΛΩΔΙΑΔιεύθυνση: Αμαρουσίου-Χαλανδρίουμ 33 151 25 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 6787416 Fax: 210 6787406 Email: info@cablel.vionet.gr www.cablel.gr

SIEMENSMETERINGΑ.Ε.Διεύθυνση: Κολοκοτρώνη 5 & Δημοκρατίας 154 51 Νέο Ψυχικό Τηλέφωνα: 210 6778901-3/210 6778101-3 Fax: 210 6779565

63

ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ04. Αιολική ΕνέργειαΓΕΩΡΥΘΜΙΚΗΑΤΕΔιεύθυνση: Αγίου Δημητρίου 170 173 41 Άγιος Δημήτριος Τηλέφωνα: 210 9322234, 210 9322248 Fax: 210 9359210 Email: info@georythmiki.gr Website: www.georythmiki.gr _

ΕΝΤΕΚΑΑ.Ε.Διεύθυνση: Τύχης 2, 152 33 Χαλάνδρι Τηλέφωνα: 210 6816803 Fax: 210 6816837

GREENTOPENΕΡΓΕΙΑΚΗΑ.Ε.Διεύθυνση: Βας. Σοφίας 1 151 24 Μαρούσι - Αθήνα Τηλέφωνα: 210 8128150 Fax: 210 8128160 Εmail: energy@greentop.gr Website: www.greentop.gr _

ITAGROUPA.E.Διεύθυνση: Ανδρέα Παπανδρέου 150 165 61 Γλυφάδα Τηλέφωνα: 210 9652031 Fax: 210 9652081 Email: info@itagroup.gr Website: www.itagroup.gr

TERNAA.E.Διεύθυνση: Μεσογείων 85, 115 26 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 6968000 Fax: 210 6968099 Email: info@terna.gr www.terna.gr

ΧΡ.ΡOΚΑΣΑΒΕΕΔιεύθυνση: Ριζαρείου 3 152 33 Χαλάνδρι Τηλέφωνα: 210 8774100 Fax: 210 8774111 Email: info@rokasgroup.gr Website: www.rokasgroup.gr

05. Ηλιακή ΕνέργειαΓΕΩΡΥΘΜΙΚΗΑΤΕΔιεύθυνση: Αγίου Δημητρίου 170 173 41 Άγιος Δημήτριος Τηλέφωνα: 210 9322234, 210 9322248 Fax: 210 9359210 Email: info@georythmiki.gr Website: www.georythmiki.gr _

GREENTOPENΕΡΓΕΙΑΚΗΑ.Ε.Διεύθυνση: Βας. Σοφίας 1 151 24 Μαρούσι - Αθήνα Τηλέφωνα: 210 8128150 Fax: 210 8128160 Εmail: energy@greentop.gr Website: www.greentop.gr _

ΗΛΙOΑΚΜΗΑ.Ε.Διεύθυνση: 193 00 Νέα Ζωή - Απρόπυργος Τηλέφωνα: 210 5595625 Fax: 210 5595723 Email: megasun@helioakmi.com Website: www.helioakmi.com

06. ΥδρoηλεκτρισμόςIWECOA.E.Διεύθυνση: Τεγέας 1 & Αεροπορίας 164 52 Αργυρούπολη Τηλέφωνα: 210 9965110 Fax: 210 9966903 Email: info@iwecowf.gr

07. ΦΩΤOΒOΛΤΑΪΚΑASEABROWNBOVERIΑ.Ε.(ABB)-(ΕΞOΠΛΙΣΜOΣΓΙΑΦΩΤOΒOΛΤΑΪΚΑ)Διεύθυνση: 13ο χλμ. Εθν. Οδού Αθηνών – Λαμίας 144 52 Μεταμόρφωση Τηλέφωνα: 210 2891500, Fax: 210 2891599 Email: abb@gr.abb.com Website: www.abb.gr _

BPHELLASΔιεύθυνση: Κηφισίας 26 & Παραδείσου 2 151 25 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 6887777 Fax: 210 6887697 Email: bpsolar.gr@bp.com Website: www.bpsolar.com

ΓΕΩΡΥΘΜΙΚΗΑΤΕ-Εμπορίαεξοπλισμού&εγκατάστασησυστημάτωνΔιεύθυνση: Αγίου Δημητρίου 170 173 41 Άγιος Δημήτριος Τηλέφωνα: 210 9322234, 210 9322248 Fax: 210 9359210 Email: info@georythmiki.gr Website: www.georythmiki.gr _

ECOSUNΔιεύθυνση: Βούλγαρη 58 542 49 Θεσσαλονίκη Τηλέφωνα: 2310 327914, Fax: 2310 325693 Email: info@ecosun.gr Website: www.ecosun.gr

ELECTROTECHPOWERSYSTEMSΔιεύθυνση: Υψηλάντου 81 187 58 Κερατσίνι Τηλέφωνα: 210 4321398, Fax: 210 4321034 Email: info@electrotech.gr Website: www.electrotech.gr _

ERGONEQUIPMENTA.E.T.E.Διεύθυνση: Κλεισθένους 102 & Παπαφλέσσα 153 44 Γέρακας Αττικής Τηλέφωνα: 210 6049420 Fax: 210 6049448 Email: ergon@tee.gr Website: www.ergon.com.gr

GREENTOPENΕΡΓΕΙΑΚΗΑ.Ε.Διεύθυνση: Βας. Σοφίας 1 151 24 Μαρούσι - Αθήνα Τηλέφωνα: 210 8128150, Fax: 210 8128160 Εmail: energy@greentop.gr Website: www.greentop.gr _

ΗΛΙOΔΥΝΑΜΗΔιεύθυνση: Λεωφ. Συγγρού 224 176 72 Καλλιθέα Τηλέφωνα: 210 9592323 Fax: 210 9571756 Email: ealasis@pertip.gr Website: www.heliodynami.gr

KRANNICHSOLARΜ.Ε.Π.Ε.(ΧOΝΔΡΙΚΗΠΡOΜΗΘΕΙΑΦ/ΒΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ)Διεύθυνση: Κεντρικά : Σταδίου 40, Καλοχώρι 57009 Θεσσαλονίκη Τηλέφωνα: 2310 751960, Fax: 2310 751540 Υποκατάστημα: Συγγρού 336, Καλλιθέα 17673 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 9531040, Fax: 210 9531041 Email: info@gr.krannich-solar.com Website: www.krannich-solar.com _

RobertBoschA.E.Διεύθυνση: Ερχείας 37, 194 00 Κορωπί Τηλέφωνα: 210 5701200, Fax: 210 5770080 Email: RBGR.Greece@gr.bosch.com Website: www.bosch.gr _

SMA(αντιστροφείς-inverters)Διεύθυνση: Β. Τσιτσάνη 102 166 75 Γλυφάδα Τηλέφωνα: 210 9856660 Fax: 210 9856670 Email: info@sma-hellas.com Website: www.sma-hellas.com

ΣυστήματαSUNLIGHTΑΒΕΕΔιεύθυνση: Ερμού 2 & Νίκης 105 63 Πλατεία Συντάγματος Τηλέφωνα: 210 6245400 Fax: 210 6245409 Email: info@sunlight.gr Website: www.sunlight.gr

SOLARCELLSHELLASΔιεύθυνση: Κεντρικά Γραφεία: Λεωφ. Κηφισίας 64, 151 25 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 9595159, Fax: 210 9537618 Eργοστάσιο: Βιομηχανική περιοχή Πατρών, 252 00 Άγιος Στέφανος, Block 3A Tηλέφωνα: 2610 241958, Fax: 2610 647129 Email: info@schellas.gr Website: www.schellas.gr

08. ΒΙOΜΑΖΑΓΕΩΡΥΘΜΙΚΗΑΤΕΔιεύθυνση: Αγίου Δημητρίου 170 173 41 Άγιος Δημήτριος Τηλέφωνα: 210 9322234, 210 9322248 Fax: 210 9359210 Email: info@georythmiki.gr Website: www.georythmiki.gr _

Ν.ΑΧ.ΦΙΛΙΠΠOΠOΥΛOΣ-ΕξοπλισμόςΕνεργειακήςΑξιοποίησηςΒιομάζαςΔιεύθυνση: 1o χλμ Νεοχωρούδας - Θεσσαλονίκης Τ.Θ. 301, 57008 Θεσσαλονίκη Τηλέφωνα: 2310 785840 Fax: 2310 785841 Email: info@nphilippopoulos.gr Website: www.nphilippopoulos.gr

09. ΓΕΩΘΕΡΜΙΑAIDENGINEERINGLTDΔιεύθυνση: Αιθρίας 17, Ν. Κηφισιά, 145 64 Αθήνα Τηλ./Fax: 210 8003784 Email: information@aidengineering.gr Website: www.aidengineering.gr _

S&BΒιομηχανικάOρυκτάΑ.Ε.Διεύθυνση: Α. Μεταξά 15A, 145 64 Κηφισιά ΤΘ 51528 Τηλέφωνα: 210 6296000, Fax: 210 6296100 Email: postmaster@sandb.com Website: www.sandb.gr

ΓΕΩΡΥΘΜΙΚΗΑΤΕΔιεύθυνση: Αγίου Δημητρίου 170 173 41 Άγιος Δημήτριος Τηλέφωνα: 210 9322234, 210 9322248 Fax: 210 9359210 Email: info@georythmiki.gr Website: www.georythmiki.gr _

10. ΥΓΡΑΕΡΙOBPHELLASA.E.Διεύθυνση: Λεωφ. Κηφισίας 26 & Παραδείσου 2 151 25 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 6887777, Fax: 210 6887697

CoralGasΑ.Ε.Β.Ε.Υ. (πρώην SHELL GAS Α.Ε.Β.Ε.Υ.)Διεύθυνση: Γεωργίου Αβέρωφ 26-28 142 32 Περισσός Τηλέφωνα: 210- 9491000, Fax: 210- 9407987 Website: www.coralgas.gr

11. ΠΕΤΡΕΛΑΙO - ΔιύλισηΕΛ.ΠΕΑ.Ε.Διεύθυνση: E.O. Αθηνών - Κορίνθου (17ο χλμ) 193 00 Ασπρόπυργος Τηλέφωνα: 210 5533000, Fax: 210-5539298 Διοίκηση: Χειμάρρας 8Α, 15125 Μαρούσι Τηλέφωνο: 210 6302000, Fax: 210 6302510 Website: www.elpe.gr

64

ΜOΤOΡOΙΛ(ΕΛΛΑΣ)Διεύθυνση: Ηρώδου Αττικού 12α, 151 24 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 8094000, Fax: 210-8094444 Website: www.moh.gr

12. ΠΕΤΡΕΛΑΙO - ΕμπορίαAVINOILΑ.Β.Ε.Ν.Ε.Π.Διεύθυνση: Ηρώδου Αττικού 12α, 151 24 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 8093500, Fax: 210 8093555 Website: www.avinoil.gr

CoralHellasΑ.Ε.(πρώην SHELL Hellas Α.Ε.)Διεύθυνση: 12Α Ηρώδου Αττικού, 151 24 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 9476000, Fax: 210 9476500 Website: www.coralenergy.gr

CYCLONHellasΑ.Ε.Διεύθυνση: Ηρώδου Αττικού 12Α, 151 24 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 8093900, Fax: 210 8093999 Website: www.cyclon.gr

DRACOILS.A.Διεύθυνση: Πατησίων 48, 106 82 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 8224311-3 Fax: 210 8838407 Website: www.dracoil.gr

ΕΚOΑ.Β.Ε.Ε.Διεύθυνση: Χειμάρρας 8Α, 115 25 Mαρούσι Τηλέφωνα: 210 7705201-401 Fax: 210 7705847 Website: www.eko.gr

ΕΛΙΝOΙΛΑ.Ε.Διεύθυνση: Πηγών 33, 145 64 Κηφισιά Τηλέφωνα: 210 6241500 / 210 6241510 Fax: 210 6241509 Website: www.elin.gr

MAMIDOILJETOILΑ.Ε.Διεύθυνση: Ευρώτα 27 & Κηφισού 145 64 Κηφισιά Τηλέφωνα: 210 8763100, Fax: 210 8055955 Website: www.jetoil.gr Email: info@jetoil.gr

REVOILΑ.Ε.Ε.Π.Διεύθυνση: Καποδιστρίου 5, 166 72 Βάρη Τηλέφωνα: 210 8976000 Fax: 210 8974943 Website: www.revoil.gr

13. ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΑ ΚΑΥΣΙΜΑAEGEANOILS.A.Διεύθυνση: Λεωφ. Χατζηκυριακού 42 185 36 Πειραιάς Τηλέφωνα: 210 4586000, Fax: 210 4586241

BPHELLASS.A.-BPMARINEΔιεύθυνση: Ακτή Μιαούλη 89 & Μαυροκορδάτου 289 185 38 Πειραιάς Τηλέφωνα: 210 4595800 / 210 4595900 Fax: 210-4595869 Email: triands@bp.com

MAMIDOILJETOILΑ.Ε.Διεύθυνση: Ευρώτα 27 & Κηφισού, 145 64 Κηφισιά Τηλέφωνα: 210 8763100 Fax: 210 8055955 Website: www.jetoil.gr Email: info@jetoil.gr

ΚΑΒΑΛΑOΙΛΑ.Ε.Διεύθυνση: Τ.Θ. 8 - Νέα Καρβάλλη 640 06 Καβάλα Τηλέφωνα: 2510 317201, Fax: 2510-317204 Email: kavalaoil@otenet.gr

PHOENIXOLIEHANDELS.A.Διεύθυνση: Κολοκοτρώνη 92-94, 185 35 Πειραιάς Τηλέφωνα: 210 4100110 Fax: 210 4128882 Email: bunkers@phoenixoliehandel.com Website: www.phoenixoliehandel.com _

14. ΣΤΕΡΕΑ ΚΑΥΣΙΜΑΒΙOΛΙΓΝΙΤΑ.Μ.Ε.Τ.Β.Ε.Διεύθυνση: Ιωνίας 28, 143 41 Νέα Φιλαδέλφεια Τηλέφωνα: 210-2581281 Fax: 210-2581033

EΛΙΝOΙΛΕΛΛΗΝΙΚΗΕΤΑΙΡΙΑΠΕΤΡΕΛΑΙΩΝΑ.Ε.Διεύθυνση: Πηγών 33, 145 64 Κηφισιά Τηλέφωνο / Fax: 210-6241655 Email: koukoulop@elin.gr Website: www.elin.gr

ΗΡΑΚΛΗΣΑΝΩΝΕΤΑΙΡΕΙΑΤΣΙΜΕΝΤΩΝΔιεύθυνση: Σοφ. Βενιζέλου 49-51 141 23 Λυκόβρυση Τηλέφωνα: 210 2898111 / 210 2898512 Fax: 210-2819406 www.lafarge.gr

ΛΙΓΝΙΤΩΡΥΧΕΙΑΑΜΥΝΤΙOΥΑ.Ε.Διεύθυνση: Ιωνίας 28, 143 41 Νέα Φιλαδέλφεια Τηλέφωνα: 210 2583681 Fax: 210 2581033

ΛΙΓΝΙΤΩΡΥΧΕΙΑΑΧΛΑΔΑΣΑ.Ε.Διεύθυνση: Γ. Παπανδρέου 21, 546 45 Θεσ/νίκη Τηλέφωνα: 2310 861411, Fax: 2310 867966

ΛΙΓΝΙΤΩΡΥΧΕΙΑΣΕΡΒΙΩΝΔιεύθυνση: Διονυσίου Σολωμού 13 505 00 Σέρβια - Κοζάνη Τηλέφωνα: 210 3225018 Fax: 210 3237146

ΜΠΙΤOΥΛΑΪΝΑ.Β.Ε.Ε.Διεύθυνση: Ακαδημίας 19 & Βουκουρεστίου 106 71 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 3639091 Fax: 210 3625386 Website: www.bituline.gr

15. ΘΕΡΜΑΝΣΗ / ΚΛΙΜΑΤΙΣΜOΣASEABROWNBOVERIA.E.(ABB)Διεύθυνση: 13ο χλμ Εθν. Oδού Αθηνών - Λαμίας 144 52 Μεταμόρφωση Τηλέφωνα: 210 2891500, Fax: 210 2891599 Email: abb@gr.abb.com Website: www.abb.gr _

CALORIAA.B.&E.E.Διεύθυνση: Ηφαίστου 57 - Μπότα Τζήμα 194 00 Κορωπί Τηλέφωνα: 210 6628068-73 Fax: 210 6623784 www.caloria.gr

CARRIERΕΛΛΑΣΚΛΙΜΑΤΙΣΜOΥΑ.Ε.Διεύθυνση: Άντερσεν 4 & Μωραΐτη 93 115 25 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 6773300 Fax: 210 6745487 www.carrier.gr / ahi-carrier.gr

RobertBoschA.E.Διεύθυνση: Ερχείας 37, 194 00 Κορωπί Τηλέφωνα: 210 5701200 Fax: 210 5770080 Email: RBGR.Greece@gr.bosch.com Website: www.bosch.gr _

ΒΙOΣΩΛΑ.Ε.Διεύθυνση: Ελ. Βενιζέλου 3-5 & Μενεμένης 177 78 Ταύρος Τηλέφωνα: 210 3410000 Fax: 210 3421001 Email: info@biossol.gr Website: www.biossol.gr

ΙΝΤΕΡΚΛΙΜΑΑ.Β.Ε.Ε.Διεύθυνση: 7ο χλμ Αθηνών - Λαμίας Τ.Θ. 173, 34 100 Χαλκίδα Τηλέφωνα: 22620 85600 Fax: 22620 85728 Email: sales@interklima.gr www.interklima.gr

16. ΜΕΛΕΤΗΤΙΚΕΣ / ΕΠΙΣΚΕΥΑΣΤΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣΑΣΠΡOΦΩΣΑ.Ε.Διεύθυνση: Ελ. Βενιζέλου 284, 176 75 Καλλιθέα Τηλέφωνα: 210 9491600 Fax: 210 9491610 Email: etsapra@asprofos.gr www.asprofos.gr

CONTECA.E.Διεύθυνση: Λαέρτου 22 Τ.Θ. 21092, Πυλαία Θεσ/νίκης Τηλέφωνα: 2310 867575 Fax: 2310 887226 e-mail: secretary@conteceng.gr www.conteceng.gr

EXERGIAA.E.Διεύθυνση: Oμήρου & Βησσαρίωνος 1 106 72 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 6996185 Fax: 210 6996186 Email: office@exergia.gr www.exergia.gr

ΚΥΜΗΑΒΕΕΔιεύθυνση: ΒΙΠΑ Σχιστού, Οδ. 2 Ο.Τ. 2 188 63 Πέραμα Τηλέφωνα: 210 4004757 Fax: 210 4326399 E-mail: info@kimi-sa.com Website: www.kimi-sa.com _

σινμηχανικοί-ΙσμήνηΠανοπούλουΔιεύθυνση: Βασ. Κων/νου 29, 106 74 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 7234628, mob: 6937110655 Email: isminipano@gmail.com

TECHNIPETROLΕΛΛΑΣΑ.Ε.Διεύθυνση: Παύλου Μπακογιάννη 42 144 52 Μεταμόρφωση Αττικής Τηλέφωνα: 210 2854300 Fax: 210 2834090 Email: info@technipetrol.gr Website: www.technip.com

17. ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΕΩΝAdamsnetΜΕΠΕΔίκτυα Αυτοματισμών & Τηλεπικοινωνιών Ενεργειακών Εφαρμογών Ενεργειακοί Επιθεωρητές Κτηρίων & Βιομηχανιών Διεύθυνση: Ταξιαρχών 51 Τηλέφωνα: 210 4082291 Fax: 2104628163 Email: info@adamsnet.gr, energy.inspectors@yahoo.gr Website: www.adamsnet.gr

COFELYHELLASA.E.Διεύθυνση: θερμοπυλών 2, 152 35 Βριλήσσια Τηλέφωνα: 210 6085030 Fax: 210 6084178 Email: infogr@cofely-gdfsuez.com Website: www.cofely-gdfsuez.gr

Γ.ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ-Χ.ΣΚOΥΒΑΚΗO.Ε.Διεύθυνση: Πουκεβίλ 28, 26 225 Πάτρα Τηλέφωνα: 2610 223349 /κινητό: 6976110398 Fax: 2610 620041 Email: info@kscg.gr / Website: www.kscg.gr

NRG-ORIONΔιεύθυνση: Θεσσαλονίκης 31, 145 61 Κηφισιά Τηλέφωνα: 210 9329770 Fax: 210 9333597 Email: info@nrg-orion.gr Website: www.nrg-orion.gr

www.mobilenews.gr

Online Technology & Lifestyle Magazine

news - phones - tablets - apps & games - lifestyle - auto - video➤

Mobile News GR

@kinitanea

TRIM A.E. - ΕΚΘΕΣΗ • ΠΩΛΗΣΕΙΣ • SERVICE Λεωφ. Αθηνών 286 - 124 62 Χαϊδάρι - ΑθήναΤηλ.: 210 5810581, Fax: 210 5812800E-mail: info@trim.gr, info@trimhellas.grwww.trimhellas.gr www.trim.gr