ener

gyw

orld

78

- ΙΟΥ

ΛΙΟΣ

-ΑΥΓ

ΟΥΣΤ

ΟΣ 2

016

Ιούλιος-Αύγ. 2016Τιμή: 5 ευρώ

www.energyworld.gr

Oil & Gas • Electricity • Renewables • Environment

ΕΛΠΕ: ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΟΣΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟΣ ΟΜΙΛΟΣ ΩΣ ΤΟ 2025

ΣΤΡΟΦΗ ΣΤΙΣ ΑΝΑΔΥΟΜΕΝΕΣ ΑΓΟΡΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΤΚΑ«ΑΝΤΕΠΙΘΕΣΗ» ΤΗΣ ΔΕΗ ΜΕ ΜΕΙΩΣΗ ΤΙΜΟΛΟΓΙΩΝ ΣΤΟΥΣ ΣΥΝΕΠΕΙΣΒΡΑΧΝΑΣ ΤΑ ΧΡΕΗ ΓΙΑ ΤΙΣ ΠΕΤΡΕΛΑΪΚΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ

ΔΙΜΗΝΙΑΙO ΠΕΡΙOΔΙΚO ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑ  KΩΔΙΚOΣ: 018262

ΕΤOΣ 10o, ΤΕΥΧOΣ 78 Ιούλιος-Αύγουστος 2016

Ιδιοκτησία TRIM Publications

Εκδότης Απόστολος Κόμνος

Μarketing - Επικοινωνία Χρυσούλα Δρακοπούλου Σοφία Ανδριτσοπούλου

Ατελιέ Σοφία Σοφικίτη Κατερίνα Διαμαντοπούλου

Συνεργάτες Κώστας Βουτσαδάκης Γιώργος Παυλόπουλος Πηνελόπη Μητρούλια Γιάννης Πισπιρίγκος

Τιμή τεύχους 5 ευρώ

Για συνδρομές καλέστε 210-7240510

Ταχυδρομικές επιταγές και εμβάσματα προς: ΤRIM A.E.

energyworld TRIM A.E.  Έντυπες & ηλεκτρονικές εκδόσεις Έδρα: Λεωφ. Αθηνών 286 124 62 Χαϊδάρι Τηλ.: 210-5810581

Τμήμα Εκδόσεων: Γριβογιώργου 5 115 28 Ιλίσια - Χίλτον Τηλ.: 210-7240510 Fax: 210-7249473

www.energyworld.grwww.trimpublications.comenergyworld@trimpublications.com

Η άποψη των συντακτών δεν είναι απαραίτητα και άποψη της διεύθυνσης του περιοδικού

ΜΕΛOΣ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣΔΗΜOΣΙOΓΡΑΦΩΝ ΙΔΙOΚΤΗΤΩΝΠΕΡΙOΔΙΚOΥ ΤΥΠOΥ

The Greek & S.E. Europe Energy Magazine

www.energyworld.gr

Your Energy Site for Greece & SE Europe

2

Περιεχόμενα

ΣΗΜ

ΕΙΩ

ΜΑ

ΤOΥ

ΕΚΔ

OΤΗ

ΔΙΕ

ΘΝΗ

KAI

ΕΛΛ

ΗΝ

ΙΚΑ

ΝΕΑ

ΕΛΠ

Ε: Ο

ΛΟΚΛ

ΗΡΩ

ΜΕΝ

ΟΣ Ε

ΝΕΡ

ΓΕΙΑ

ΚΟΣ

ΟΜΙΛ

ΟΣ Ω

Σ ΤΟ

202

5

ΣΤΡΟ

ΦΗ

ΣΤΙ

Σ ΑΝ

ΑΔΥΟ

ΜΕΝ

ΕΣ Α

ΓΟΡΕ

Σ ΓΙ

Α ΤΗ

ΜΕΤ

ΚΑ

ΤΕΛΟ

Σ ΕΠ

ΟΧΗ

Σ ΣΤ

ΗΝ

ΠΑΝ

ΤΟΚΡ

ΑΤΟΡ

ΙΑ Τ

ΗΣ

ΔΕΗ

«ΑΝ

ΤΕΠ

ΙΘΕΣ

Η»

ΤΗΣ

ΔΕΗ

ΜΕ

ΜΕΙ

ΩΣΗ

ΤΙΜ

ΟΛΟΓ

ΙΩΝ

ΣΤΟ

ΥΣ Σ

ΥΝΕΠ

ΕΙΣ

ΧΩΡΙ

Σ ΕΝ

ΕΡΓΕ

ΙΑΚΟ

ΑΝ

ΤΙΚΡ

ΙΣΜ

Α Η

ΕΠ

ΙΣΚΕ

ΨΗ

ΠΟΥ

ΤΙΝ

ΤΟ Λ

ΑΘΡΕ

ΜΠ

ΟΡΙΟ

ΚΑΥ

ΣΙΜ

ΩΝ

ΝΟΥ

ΜΕΡ

Ο ΕΝ

Α Π

ΡΟΒΛ

ΗΜ

Α

ΝΕΑ

ΕΠ

ΟΧΗ

ΣΤΟ

Ν Π

ΡΙΝ

Ο Δ

ΙΑ Κ

ΕΦΑΛ

ΑΙΩ

Ν Τ

ΗΣ

EBRD

Η Ε

ΛΛΗ

ΝΙΚ

Η Ν

ΑΥΣΙ

ΠΛΟ

ΪΑ Σ

ΤΡΕΦ

ΕΤΑΙ

ΣΤΟ

LN

G

01 02 03 04 05 06 07 08 09 10

3

ΦΘΗ

ΝΟΤ

ΕΡΟ

ΤΟ Φ

ΥΣΙΚ

Ο ΑΕ

ΡΙΟ

ΓΙΑ

ΟΛΟΥ

Σ

ΕΠΕΙ

ΓΕΙ Η

ΕΝ

ΕΡΓΕ

ΙΑΚΗ

ΕΝ

ΩΣΗ

ΚΡΗ

ΤΗΣ-

ΗΠ

. ΕΛΛ

ΑΔΑΣ

Η Ε

ΝΕΡ

ΓΕΙΑ

ΚΗ Ε

ΝΩ

ΣΗ &

ΟΙ Ε

ΦΑΡ

ΜΟΓ

ΕΣ Τ

ΗΣ

ΣΤΗ

Ν Ε

ΛΛΑΔ

Α

GREE

NPE

ACE:

ΕΠ

ΙΒΛΑ

ΒΗΣ

Η T

TIP

ΓΙΑ

ΤΗΝ

ΕΛΛ

ΑΔΑ

ΒΡΑΧ

ΝΑΣ

ΤΑ

ΧΡΕΗ

ΓΙΑ

ΤΙΣ

ΠΕΤ

ΡΕΛΑ

ΪΚΕΣ

ΕΤΑ

ΙΡΕΙ

ΕΣ

ΤΕΛE

ΙΩΣΑ

Ν Ο

Ι «ΑΛ

ΚΥΟΝ

ΙΔΕΣ

ΜΕΡ

ΕΣ»

ΤΗΣ

GAZP

ROM

;

ΤΟ Σ

ΤΟΙΧ

ΗΜ

Α ΤΗ

Σ ΚΛ

ΙΜΑΤ

ΙΚΗ

Σ ΑΛ

ΛΑΓΗ

Σ

ΟΙ Φ

/Β Α

ΝΤΙ

ΣΤΡΟ

ΦΕΙ

Σ ΤΗ

Σ KO

STAL

ΣΤΗ

Ν Ε

ΛΛΑΔ

Α

ΜΑΧ

Η Γ

ΙΓΑΝ

ΤΩΝ

ΣΤΗ

Ν Α

ΓΟΡΑ

ΤΗ

Σ Η

ΛΕΚΤ

ΡΟΚΙ

ΝΗ

ΣΗΣ

ΚΑΤΑ

ΛOΓO

Σ ΕΝ

ΕΡΓΕ

ΙΑΚΩ

Ν Ε

ΤΑΙΡ

ΕΙΩ

Ν

11 12 13 14 15 16 17 18 19 20

4

Σημείωμα του εκδότηEditorial

Σε περίοδο εκτεταμένων αλλαγών στη δομή τους και αναδιάταξης του προσανατολισμού τους, όπως επιβάλλει η προσαρμογή στα νέα δεδομένα της ευρωπαϊκής και διεθνούς αγοράς ενέργειας, έχουν εισέλθει ήδη οι μεγάλοι όμιλοι της Ελλάδας. Τα στοιχεία δε που υπάρχουν μας οδηγούν στο συμπέρασμα ότι το «τοπίο» στην Ελλάδα θα έχει αλλάξει ριζικά μέσα στην επόμενη δεκαετία.

Τα Ελληνικά Πετρέλαια, για του λόγου το αληθές, συνεχίζουν την υλοποίηση του φιλόδοξου σχεδίου που έχει στόχο τη μετατροπή τους σε έναν ολοκληρωμένο ενεργειακό όμιλο διεθνούς εμβέλειας, με ιδιαίτερη έμφαση στον τομέα της εμπορίας, αλλά και επέκταση σε σύγχρονες δράσεις, όπως οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, τα δίκτυα φυσικού αερίου και η ηλεκτρική ενέργεια.

Την ίδια στιγμή, η ΜΕΤΚΑ παρακολουθεί με προσοχή τις εξελίξεις και αναζητά νέες επενδυτικές ευκαιρίες, τόσο εντός όσο και εκτός συνόρων. Έτσι, αφενός, εκδηλώνει ενδιαφέρον στο μέτωπο της δημιουργίας νέων κοινοπρακτικών σχημάτων μεταξύ της ΔΕΗ και των ιδιωτών,

ενώ, αφετέρου, στρέφει ήδη την προσοχή της στις λεγόμενες αναδυόμενες αγορές, όπως για παράδειγμα στην Αφρική.

Όσο για τη ΔΕΗ, η οποία είναι οριστικά καταδικασμένη να χάσει τον ρόλο του μονοπωλίου στην ελληνική αγορά ηλεκτρισμού, προχωρά ήδη στα επόμενα βήματά της με στόχο να προσαρμοστεί στις υπάρχουσες συνθήκες αλλά και να «περιφρουρήσει» όσο το δυνατόν μεγαλύτερο μερίδιο. Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσεται, αναμφίβολα, η ρελάνς της επιχείρησης με τη χορήγηση εκπτώσεων στα τιμολόγια των αποδεδειγμένα «συνεπών καταναλωτών».

Ακόμη και μικρότερες επιχειρήσεις, με πιο περιορισμένο πεδίο δράσης, όπως είναι η Ελινόιλ, είναι αναγκασμένες να προσαρμοστούν στις εξελίξεις και να αναθεωρήσουν την τακτική τους.

Η ελληνική ενεργειακή αγορά αλλάζει, αναντίρρητα, και οι βασικοί «παίκτες» παίρνουν θέση. Όταν το παζλ ολοκληρωθεί, θα γνωρίζουμε εάν οι αλλαγές έφεραν αποτελέσματα -τι είδους και σε ποια έκταση.

ΑΛΛΑΖΟΥΝΟΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟΙ ΟΜΙΛΟΙΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

4

01

news / phones / tablets / apps & games / lifestyle / TV / video

www.mobilenews.gr

Technology & Lifestyle

6

Eλληνικά και διεθνή νέα

02Π. Σκουρλέτης:Nέες πρωτοβουλίεςετοιμάζει η ΔΕΗΑνοιχτό το ενδεχόμενο νέων μειώσεων στα τιμολόγια ηλεκτρικού ρεύματος αφήνει ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Πάνος Σκουρλέτης σε πρόσφατη συνέντευξή του.Ο κ. Σκουρλέτης ανέφερε ότι πρόθεσή του είναι να προχωρήσει σε παρεμβάσεις στις ρυθμιζόμενες χρεώσεις, ώστε να μειωθεί περαιτέρω το κόστος της ηλεκτρικής ενέργειας για όλα τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις, είτε ανήκουν στη ΔΕΗ είτε σε ιδιώτη πάροχο. Εκτιμά ότι με το νέο σύστημα των δημοπρασιών λιγνιτικής και υδροηλεκτρικής ισχύος που ξεκινά από τον Σεπτέμβριο, θα ακολουθήσουν και άλλες μειώσεις (πέραν της έκπτωσης 15% σε συνεπείς πελάτες), υπό την προϋπόθεση να διατηρηθούν σε χαμηλά επίπεδα το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο. Σε ό,τι αφορά τον νέο ρόλο της ΔΕΗ επισημαίνει ότι προετοιμάζονται πάνω από 10 πρότζεκτ που αφορούν νέες πρωτοβουλίες της εταιρείας και επέκταση των δραστηριοτήτων της, ενώ καθιστά σαφές ότι πρόθεση της κυβέρνησης είναι να μη μειωθεί το ποσοστό συμμετοχής στις ενεργειακές επιχειρήσεις, όπως στη ΔΕΗ, παρά την ύπαρξη του σχετικού προγράμματος αποκρατικοποιήσεων του ΤΑΙΠΕΔ.Ειδική αναφορά έκανε ο κ. Σκουρλέτης και στο θέμα του αποκλεισμού της βιομηχανίας από τις δημοπρασίες ηλεκτρικής ενέργειας, αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο συμμετοχής υπό προϋποθέσεις.

ΕΠΑ Θεσσαλονίκης:Πενταετέςbusiness planΤον Οκτώβριο αναμένεται να παρουσιαστεί από την ΕΠΑ Θεσσαλονίκης το νέο πενταετές business plan της εταιρείας, το οποίο θα περιλαμβάνει μεταξύ άλλων τις ενδεχόμενες επεκτάσεις του δικτύου σε νέες περιοχές της Θεσσαλονίκης.Αυτό επισημαίνεται σε ανακοίνωση της ΕΠΑ Θεσσαλονίκης με αφορμή αιτήματα που δέχεται η επιχείρηση από εκπροσώπους της τοπικής αυτοδιοίκησης, αλλά και επιχειρηματικούς φορείς περιοχών που δεν έχει αναπτυχθεί ακόμη το φυσικό αέριο.Στην ίδια ανακοίνωση αναφέρεται επίσης ότι σήμερα ο συνολικός αριθμός των συνδέσεων φυσικού αερίου υπερβαίνει τις 204.000 και ότι κύρια πρόκληση είναι να συνεχίσει η εταιρεία την αναπτυξιακή της πορεία, παρέχοντας απρόσκοπτα το φυσικό αέριο σε περισσότερο πληθυσμό της Θεσσαλονίκης, τηρώντας παράλληλα το ίδιο υψηλό επίπεδο ασφάλειας σε δίκτυα και εγκαταστάσεις, και παρέχοντας ταυτόχρονα όλα τα σημαντικά οφέλη του.Παρά τη σημαντική οικονομική ύφεση που διανύει η ελληνική αγορά και αναγνωρίζοντας ότι το φυσικό αέριο είναι σταθερά η πρώτη επιλογή των κατοίκων της Θεσσαλονίκης, η ΕΠΑ Θεσσαλονίκης, κατά το έτος 2016, συνεχίζει το αναπτυξιακό της πρόγραμμα κατασκευάζοντας σε 12 Καλλικρατικούς δήμους νέα δίκτυα φυσικού αερίου συνολικού μήκους 20 χλμ., ενώ το ύψος των επενδύσεων αναμένεται να ανέλθει σε 8,4 εκατ. ευρώ.

Την πρότασή της για την επικύρωση από την Ευρωπαϊκή Ένωση της Συμφωνίας του Παρισιού για την Κλιματική Αλλαγή παρουσίασε η Κομισιόν, χωρίς ωστόσο να υπάρχει συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα και ενώ συνεχίζεται η συζήτηση για το αν η ΕΕ μπορεί να επικυρώσει τη Συμφωνία πριν ολοκληρωθούν οι σχετικές διαδικασίες σε όλα τα κράτη-μέλη.«Είμαστε αποφασισμένοι να διατηρήσουμε τη δυναμική και το πνεύμα του Παρισιού και να διασφαλίσουμε την γρήγορη επικύρωση και εφαρμογή αυτής της ιστορικής συμφωνίας. Η πρόταση αναδεικνύει τη συνεχιζόμενη δέσμευσή μας να καθοδηγήσουμε την παγκόσμια μετάβαση στην καθαρή ενέργεια και να οικοδομήσουμε μια σύγχρονη, βιώσιμη και φιλική προς το κλίμα οικονομία», δήλωσε ο αρμόδιος Επίτροπος της ΕΕ Μιγκέλ Κανιέτε.Στο πλαίσιο των στόχων για το 2030 που συμφωνήθηκαν από τους ηγέτες της ΕΕ τον Οκτώβριο του 2014 για το κλίμα και την ενεργειακή πολιτική, η Κομισιόν προτίθεται να προτείνει στα κράτη-μέλη μέσα στους επόμενους μήνες στόχους για τη μείωση των εκπομπών ρύπων στους τομείς που δεν καλύπτονται από το ευρωπαϊκό σύστημα εμπορίας εκπομπών (EU ETS), όπως οι μεταφορές, η γεωργία και τα κτίρια.Η Κομισιόν θα προτείνει επίσης τρόπους για τη χρήση των εδαφών στο πλαίσιο των στόχων για το 2030, καθώς και ένα συγκεκριμένο σχέδιο δράσης για την κινητικότητα χαμηλού άνθρακα.

Επικυρώθηκεη συμφωνία για την κλιματική αλλαγή

77

Η ΔΕΠΑ καλωσορίζει τις θετικές διαβουλεύσεις του ΔΕΣΦΑ με τον αντίστοιχο Διαχειριστή της Βουλγαρίας για το διασυνοριακό εμπόριο φυσικού αερίου μεταξύ Ελλάδας και Βουλγαρίας που θα φέρει μεγαλύτερη ευελιξία στην αγορά αερίου της Νοτιοανατολικής Ευρώπης.Η ΔΕΠΑ έχει αναλάβει συγκεκριμένες πρωτοβουλίες τα τελευταία χρόνια για την επίτευξη ευελιξίας στο διασυνοριακό εμπόριο φυσικού αερίου. Ειδικότερα, η ΔΕΠΑ είχε προχωρήσει από το 2014 στη δέσμευση δυναμικότητας για διπλή ροή φυσικού αερίου στο Σιδηρόκαστρο με σκοπό την αποθήκευση αερίου στην υπόγεια αποθήκη Chiren της Βουλγαρίας, ώστε να ενισχυθεί η ασφάλεια εφοδιασμού. Στη συνέχεια, η ΔΕΠΑ συμμετείχε ενεργά σε όλες τις διαβουλεύσεις μεταξύ των εμπλεκομένων, ώστε να επισπευσθούν οι διαδικασίες και να λειτουργήσει το αμφίδρομο διασυνοριακό εμπόριο Ελλάδας-Βουλγαρίας στα σύνορα των δύο χωρών. Επιπροσθέτως, από το 2012 διατίθεται δωρεάν προς χρήση τμήμα της δυναμικότητας της ΔΕΠΑ στο Σιδηρόκαστρο για διευκόλυνση εισαγωγής φυσικού αερίου στην Ελλάδα από τρίτους προμηθευτές.

Κίνηση με Fisikonεπέλεξε ο ΣύνδεσμοςΠροστασίας ΥμηττούΈνα όχημα φυσικού αερίου θα διευκολύνει στο εξής το έργο του Συνδέσμου Προστασίας & Ανάπτυξης Υμηττού (ΣΠΑΥ). Η ΔΕΠΑ, στο πλαίσιο της ενίσχυσης φορέων που παράγουν έργο το οποίο συμβάλλει στην κοινωνική ευημερία και την προστασία του περιβάλλοντος, χρηματοδότησε ένα αυτοκίνητο που κινείται με φυσικό αέριο προκειμένου να συνδράμει τις σημαντικές δραστηριότητες του ΣΠΑΥ, όπως είναι:– η προσπάθεια ανάπλασης της περιοχής του Υμηττού, της δασοπροστασίας και της προστασίας της χλωρίδας και της πανίδας,– η εντατική παρατήρηση της βλάστησης και η αντικατάσταση των καμένων, κατεστραμμένων δέντρων κ.λπ.,– η μέριμνα να γίνει ο Υμηττός χώρος αναψυχής και εκπαίδευσης της νέας γενιάς σε έναν νέο τρόπο ζωής.Η ΔΕΠΑ, στο πλαίσιο της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης, ενισχύει το έργο ανάπτυξης και αξιοποίησης του Υμηττού και γίνεται αρωγός σε μια προσπάθεια στην οποία συμμετέχουν πολλοί δήμοι της Αττικής.Η αεριοκίνηση αποτελεί τη λύση για τη μείωση των ρύπων καθώς το φυσικό αέριο (CNG) θεωρείται ως το «καθαρότερο» καύσιμο της νέας εποχής. Το φυσικό αέριο είναι το πιο καθαρό εναλλακτικό καύσιμο, εκπέμποντας ώς 30% λιγότερα αέρια του θερμοκηπίου.

Τα πεδία της ενέργειας και του περιβάλλοντος αποτελούν τους πλέον δυναμικούς τομείς, με εξαιρετικές προοπτικές ανάπτυξης στην Ελλάδα και την Ευρώπη. Τα πεδία αυτά είναι σύνθετα και έχουν ανάγκη από στελέχη με ευρύ προσανατολισμό και σύνθεση γνώσης και εμπειρίας τόσο σε θέματα ενεργειακών και περιβαλλοντικών τεχνολογιών, όσο και σε καίριους άλλους τομείς όπως η οικονομία, η επιχειρηματικότητα και η νομοθεσία.Στα πλαίσια αυτά υλοποιείται ο τέταρτος κύκλος του διεπιστημονικού Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών (ΠΜΣ) «Ενεργειακές και Περιβαλλοντικές Επενδύσεις» από το Τμήμα Μηχανολόγων Μηχανικών του ΑΕΙ Πειραιά Τεχνολογικού Τομέα (ΤΕΙ Πειραιά). Η καινοτομία και το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα του ΠΜΣ είναι ότι εκτείνεται ταυτόχρονα και στους τρεις άξονες που συνθέτουν την ολοκληρωμένη γνώση στην ενέργεια και το περιβάλλον, την τεχνολογία, την τεχνικοοικονομική ανάλυση και αξιολόγηση και τις επιχειρηματικές πρωτοβουλίες, αλλά και ενθαρρύνει και υποστηρίζει τη δραστηριοποίηση των φοιτητών του στην ανάπτυξη της επαγγελματικής τους σταδιοδρομίας στα θέματα της ενέργειας και του περιβάλλοντος.Περισσότερα στο mbaenergy.gr/anakinosi-4ou-kiklou-pms-energiakes-perivallontikes-ependisis/.

Μεταπτυχιακόστις ενεργειακέςεπενδύσεις

ΔΕΠΑ: Καλωσορίζειτη διεύρυνσητης αγοράς αερίου

8

03ΕΛΠΕ: ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΟΣΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟΣ ΟΜΙΛΟΣΩΣ ΤΟ 2025Η βαθμιαία μετατροπή των Ελληνικών Πετρελαίων (ΕΛΠΕ) από διυλιστηριακό σε ενεργειακό όμιλο, με ορίζοντα το 2025, είναι ο στρατηγικός στόχος που έχει θέσει η σημερινή διοίκηση του ομίλου, μετά και την ολοκλήρωση των σημαντικών επενδύσεων άνω των 3 δισ. ευρώ που πραγματοποιήθηκαν τα προηγούμενα χρόνια στα τρία διυλιστήρια Ελευσίνας, Θεσσαλονίκης και Ασπροπύργου.

ΕπιχειρήσειςΤης Πηνελόπης Μητρούλια

Η νέα στρατηγική του ομίλου των Ελληνικών Πετρελαίων, όπως περιγράφεται από την ηγεσία του, συνίσταται στην ανάλυση των ενεργειακών αναγκών του πολίτη-καταναλωτή του 2025, ο σχεδιασμός των κατάλληλων ενεργειακών προϊόντων, η παραγωγή και η διανομή τους. Ο όμιλος υιοθετεί τις ευρωπαϊκές θέσεις μετασχηματισμού του ενεργειακού συστήματος και επιδιώκει τον αναπροσανατολισμό του σε ενεργειακές δράσεις και προϊόντα της νέας εποχής όπως οι ΑΠΕ, τα δίκτυα φυσικού αερίου και η ηλεκτρική ενέργεια.

Κεντρικό ρόλο σε αυτήν τη νέα στρατηγική αποκτά ο τομέας της εμπορίας, εγχώριας αλλά και διεθνούς, ο οποίος παύει πλέον να έχει ως μοναδικό προσανατολισμό τα υγρά καύσιμα, αλλά κοιτά στο μέλλον σε εναλλακτικές λύσεις ενέργειας και πωλήσεων σε άλλα προϊόντα. Ο συγκεκριμένος τομέας, με τζίρο περίπου 6 δισ. ευρώ ετησίως, λειτουργεί πλέον ενιαία, τόσο ως προς την εγχώρια αγορά, όσο και στις πέντε χώρες του εξωτερικού (Κύπρος, Βουλγαρία, Σερβία, Μαυροβούνιο

και πΓΔΜ), όπου δραστηριοποιείται ο όμιλος. Ενδεικτικό της επιλογής αυτής, άλλωστε, είναι το γεγονός ότι στο νέο οργανόγραμμα των ΕΛΠΕ δημιουργήθηκε μια γενική διεύθυνση εμπορίας, εγχώριας και διεθνούς, με επικεφαλής τον κ. Ρομπέρτο Καραχάννα.

«Είμαστε πολυεθνική εταιρεία. Έχουμε ανοιχτά τα μάτια μας και πλέον δεν έχουμε περιορισμούς», λέει χαρακτηριστικά ο κ. Καραχάννας σε αποκλειστικές δηλώσεις του στο «EnergyWorld» και προσθέτει: «Η πραγματοποίηση επενδύσεων στις αγορές του εξωτερικού όπου έχουμε παρουσία αποτελεί διέξοδο για την αύξηση των πωλήσεων του ομίλου, λόγω και της μείωσης στην εσωτερική αγορά. Έχουμε ισχυρή παρουσία στις συγκεκριμένες αγορές και μπορούμε να την εκμεταλλευτούμε για να αυξήσουμε την κερδοφορία του ομίλου. Στόχος μας είναι η διάθεση προϊόντων μέσω του δικτύου των Ελληνικών Πετρελαίων και όχι μόνο οι εξαγωγές. Παράλληλα λειτουργούμε ως πρεσβευτές της Ελλάδας στο εξωτερικό και επιδιώκουμε μέσω της δουλειάς μας να

9

συμμετάσχουμε στον αγώνα για το καλό της χώρας».

Εμπορικές δραστηριότητεςΑναλύοντας τον νέο ρόλο των εμπορικών δραστηριοτήτων των ΕΛΠΕ ο κ. Καραχάννας και ο ανώτερος διευθυντής Διεθνούς Εμπορίας Κώστας Μαδεμλής, μιλώντας στο «Energy World», σημειώνουν ότι σε έναν τόσο δύσκολο χώρο όπως της εμπορίας καυσίμων δεν αρκεί κανείς να έχει μόνο την τεχνογνωσία, τις απαιτούμενες συνεργασίες και καινοτομίες, αλλά πρέπει να τα συνδυάσει όλα αυτά ώστε να καταφέρει να παράγει ένα προϊόν που θα έχει επιτυχία στην αγορά.

«Λειτουργούμε οριζόντια», σημειώνει ο κ. Μαδεμλής. «Δεν βλέπουμε την Ελλάδα και το εξωτερικό ως διαφορετικές αγορές, αλλά ως μια κοινή αγορά, με ενιαία εταιρική εικόνα, κοινά

προϊόντα και κοινό marketing. Αυτά που μάθαμε στην Ελλάδα τα εξάγουμε στο εξωτερικό και αντιστρόφως».

Παράλληλα, όπως επισημαίνει ο κ. Καραχάννας, ο όμιλος επιδιώκει να ανιχνεύσει και να καλύψει τις ανάγκες του «έξυπνου καταναλωτή» τού αύριο και να διαμορφώσει το πρατήριο του μέλλοντος που θα είναι ένα ενεργειακό σουπερμάρκετ και θα πουλά υδρογόνο, βενζίνη, ντίζελ, ηλεκτρική ενέργεια και ποιος ξέρει τι άλλο… «Σε 10 χρόνια -σημειώνει- ένα πρατήριο θα είναι σημείο διανομής. Θα πουλάει πολύ λιγότερα καύσιμα απ’ ό,τι σήμερα που καλύπτουν το 60% της δραστηριότητάς του».

Πρέπει να σημειωθεί ότι σε αυτήν ακριβώς την κατεύθυνση τα ΕΛΠΕ έχουν ήδη συνάψει συμφωνία συνεργασίας με τα σουπερμάρκετ Μασούτης. Μάλιστα, στη Θεσσαλονίκη λειτουργεί ήδη πρατήριο εντός του χώρου του σουπερμάρκετ, ενώ η συμφωνία προβλέπει ότι πολύ σύντομα θα λειτουργήσουν άλλα επτά σημεία πωλήσεων σε όλη τη Βόρεια Ελλάδα. Η πολιτική αυτή επεκτείνεται σε συνεργασία με τα σουπερμάρκετ ΟΚ και Μαρινόπουλος στον Νότο, καθώς και με τα ταχυφαγεία «Γρηγόρης» σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη και Κρήτη. Σύντομα, εξάλλου, αναμένεται να ολοκληρωθεί συμφωνία συνεργασίας με εταιρεία ταχυμεταφορών για την παράδοση προϊόντων.

«Ανάλογες είναι οι προοπτικές και στα πρατήρια του εξωτερικού που

διαθέτουν μεγάλους χώρους», λέει ο κ. Μαδεμλής. «Θεωρούμε ότι υπάρχει μεγάλο περιθώριο να φτιάξουμε πρατήρια που θα προσφέρουν υπηρεσίες υψηλής ποιότητας. Στη Βουλγαρία, για παράδειγμα, υπάρχει ένα υπέροχο πρατήριο που ξεχνάς πού βρίσκεσαι. Προσφέρει φαγητό, παιδική χαρά, mini market. Τα καύσιμα έως το 2030 θα καλύπτουν μόνο μεγάλες αποστάσεις, και πλέον εστιάζουμε στην αναδιοργάνωση των πρατηρίων μας ενόψει αυτών των αλλαγών».

Έτσι, ο ρόλος της διεθνούς εμπορίας των Ελληνικών Πετρελαίων με EBIDTA 70 εκατ. ευρώ το 2015 και πωλήσεις περίπου 2.300 km3 αναδεικνύεται καθοριστικός για την επίτευξη των μελλοντικών στόχων του ομίλου. Όπως λέει χαρακτηριστικά ο κ. Καραχάννας, στόχος είναι η πλήρης αξιοποίηση της περιουσίας του ομίλου στο εξωτερικό, η ενδυνάμωση και η επέκταση της παρουσίας του. Προσθέτει μάλιστα ότι, ενώ στο παρελθόν ο όμιλος είχε εστιάσει στην ενίσχυση της παραγωγής, τώρα πλέον εστιάζει και στην εμπορία.

Ας πάρουμε όμως καθεμία ξεχωριστά τις χώρες στις οποίες δραστηριοποιούνται τα Ελληνικά Πετρέλαια για να δούμε τι συμβαίνει εκεί:

ΣερβίαΟ όμιλος δραστηριοποιείται στη Σερβία μέσω της κατά 100% θυγατρικής του EKO Serbia AD που έχει έδρα το Βελιγράδι και ιδρύθηκε το 2002. Η εταιρεία διαθέτει 54 πρατήρια και απασχολεί 46 εργαζόμενους. Ο όγκος

«Σε 10 χρόνια ένα πρατήριο θα είναι σημείο διανομής. Θα πουλάει πολύ λιγότερα καύσιμα απ’ ό,τι σήμερα που καλύπτουν το 60% της δραστηριότητάς του» – Ρ. Καραχάννας

10

πωλήσεων ανέρχεται σε περίπου 160 km3 και τα EBITDA του 2015 ήταν περίπου 10 εκατ. ευρώ.

Για τη Σερβία, λέει ο κ. Μαδεμλής, ήταν μεγάλη πρόκληση η λήψη της στρατηγικής απόφασης να διατηρηθεί η παρουσία της εταιρείας. Φθάσαμε πολύ κοντά στο να αποχωρήσουμε, αλλά τελικώς ελήφθη η απόφαση να παραμείνουμε και, αντί να περιορίσουμε τη δραστηριότητά μας, πλέον μελετάμε νέες επενδύσεις για την επέκταση του δικτύου και την τροφοδοσία τομέων όπως η βιομηχανία.

Κρίσιμο ζήτημα στη συγκεκριμένη αγορά

είναι η εξεύρεση λύσης για εφοδιασμό με προϊόντα Ελληνικών Πετρελαίων, είτε μέσω της πΓΔΜ, μετά την υπό συζήτηση επανέναρξη λειτουργίας του αγωγού καυσίμων Βάρδαξ μεταξύ Θεσσαλονίκης-Σκοπίων, είτε μέσω του Μαυροβουνίου και των αποθηκευτικών εγκαταστάσεων που διαθέτει ο όμιλος στο Bar, στις οποίες σχεδιάζεται να γίνει αναβάθμιση και θα καταστεί δυνατός ο εφοδιασμός τρένου.

Στη Σερβία κεντρικό ζήτημα είναι το μέγεθος, άρα στόχος είναι να γίνουν επενδύσεις για να αυξήσουμε το μερίδιο αγοράς, με στόχο στο τέλος της πενταετίας το EBIDTA να ανέλθει σε περίπου 20 εκατ. ευρώ.

ΜαυροβούνιοΟ όμιλος δραστηριοποιείται στο Μαυροβούνιο από τον Οκτώβριο του 2002, όταν εξαγόρασε (μέσω της Hellenic Petroleum Internatioanl AG) το 54,35% των μετοχών της Jugopetrol AD. Η εταιρεία έχει έδρα την Podgorica. Διαθέτει 41 πρατήρια, απασχολεί 116 εργαζόμενους, πραγματοποιεί πωλήσεις περίπου 270 km3 και διαθέτει μερίδιο αγοράς 52%. Το EBITDA της εταιρείας το 2015 ανήλθε σε περίπου 10 εκατ. ευρώ.

Στόχος του ομίλου είναι η εφαρμογή προγράμματος ανακατασκευής των πρατηρίων και των δεξαμενών αλλά και η αναβάθμιση των αποθηκευτικών εγκαταστάσεων του Bar. Το σύνολο των επενδύσεων που προγραμματίζονται για την επόμενη πενταετία ανέρχεται σε 20 εκατ. ευρώ.

ΣκόπιαΗ ΟΚΤΑ AD Skopje αποκτήθηκε κατά 80% από τα ΕΛΠΕ το 1999 μέσω ιδιωτικοποίησης. Διαθέτει 27 πρατήρια και απασχολεί 421 εργαζομένους. Το μερίδιό της στην τοπική αγορά είναι 63%, ενώ έχει μερίδιο περίπου 26% στην αγορά του Κοσόβου. Οι πωλήσεις της ανέρχονται σε περίπου 800 km3 και το EBITDA το 2015 ανήλθε σε περίπου 7 εκατ. ευρώ, έναντι 3 εκατ. ευρώ το 2014. Στόχος είναι να φθάσουν τα 10 εκατ. ευρώ στην επόμενη πενταετία.

Η διακοπή από το 2013 της λειτουργίας του αγωγού Βάρδαξ που ενώνει το διυλιστήριο των ΕΛΠΕ Θεσσαλονίκη και τα Σκόπια, προκαλεί αυξημένο κόστος εφοδιασμού, ενώ παράλληλα επιδρά περιοριστικά στην επέκταση της δραστηριότητας του ομίλου στον χώρο της Βαλκανικής. Πρέπει να σημειωθεί ότι εκκρεμούν νομικές αξιώσεις που πηγάζουν από τη συμφωνία εξαγοράς για απορρόφηση μαζούτ, ενώ λόγω της διάβρωσης που υφίσταται ο αγωγός λόγω της μη λειτουργίας εκτιμάται ότι εντός του 2016 θα απαιτηθούν επιπλέον δαπάνες συντήρησης για τη ναφθαλίνωσή του.

ΚύπροςΤο 2002 πραγματοποιήθηκε η εξαγορά της εταιρείας BP Cyprus Ltd από τη Hellenic Petroleum International AG (100% θυγατρική) και μετονομάστηκε σε ΕΚΟ Κύπρου.

Η εταιρεία διαθέτει 91 πρατήρια σε μια αγορά όπου συνολικά λειτουργούν 204 πρατήρια. Απασχολεί 55 εργαζόμενους

Ο ρόλος της διεθνούς εμπορίας των Ελληνικών Πετρελαίων με EBIDTA 70 εκατ. ευρώ το 2015 και πωλήσεις περίπου 2.300 km3 αναδεικνύεται καθοριστικός για την επίτευξη των μελλοντικών στόχων του ομίλου

Ρομπέρτο Καραχάννας Κώστας Μαδεμλής

11

και οι πωλήσεις της ανέρχονται σε περίπου 475 km3. Ο κύκλος εργασιών της ΕΚΟ Κύπρου το 2015 ήταν 225 εκατ. ευρώ, με EBITDA πάνω από 20 εκατ. ευρώ. Η εταιρεία ελέγχει το 33% της αγοράς της Κύπρου.

Όπως σημειώνει χαρακτηριστικά ο κ. Καραχάννας, η αγορά της Κύπρου λειτουργεί πολύ διαφορετικά σε σχέση με την ελληνική. Τα πρατήρια έχουν μεγαλύτερους όγκους και υψηλότερα περιθώρια, τα οποία τα καθιστούν βιώσιμα.

Κεντρικό θέμα για τη δραστηριότητα των ΕΛΠΕ στην Κύπρο είναι η μετεγκατάσταση των αποθηκευτικών χώρων από τη Λάρνακα, σε περιοχή 40 χλμ. δυτικά, στο Βασιλικό. Το όλο σχέδιο που υλοποιείται σε συνεργασία με εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην Κύπρο (Petrolina, Exxon κ.λπ.). Έχει ορίζοντα τετραετίας και προβλέπει την αποξήλωση των εγκαταστάσεων από τη Λάρνακα και τη δημιουργία νέων αποθηκευτικών χώρων στο Βασιλικό.

Πρέπει να σημειωθεί ότι η μετεγκατάσταση γίνεται υποχρεωτικά με απόφαση της κυπριακής κυβέρνησης και χωρίς αποζημίωση. Μάλιστα προβλέπεται η περιβαλλοντική αποκατάσταση του χώρου από τον οποίο θα αποξηλωθούν οι αποθήκες.

Παράλληλα, τα ΕΛΠΕ συμμετέχουν σε επενδυτικό σχέδιο για τη δημιουργία αποθηκευτικών χώρων LPG. Η χρηματοδότηση της επένδυσης θα προέλθει κατά 60%-70% από τραπεζικό

δανεισμό, ενώ το μερίδιο των ίδιων κεφαλαίων που θα επενδύσουν τα ΕΛΠΕ υπολογίζεται σε 10-15 εκατ ευρώ.

Όπως σημειώνει ο κ. Καραχάννας, η Κύπρος προσφέρει σταθερό περιβάλλον για επενδύσεις, ενώ η προοπτική επίλυσης του Κυπριακού ανοίγει νέους ορίζοντες. Για τους λόγους αυτούς εξετάζονται ευκαιρίες επέκτασης και στον τομέα των πρατηρίων.

ΒουλγαρίαΗ EKO Bulgaria EAD, 100% θυγατρική των ΕΛΠΕ με έδρα τη Σόφια, ιδρύθηκε το 2002. Διαθέτει 85 πρατήρια, ελέγχει περίπου το 9% μιας μάλλον πολυκερματισμένης αγοράς και απασχολεί 73 εργαζόμενους. Οι πωλήσεις της ανέρχονται σε περίπου 560 km3 και το EBITDA του 2015 ήταν περίπου 19 εκατ. ευρώ.

Η αγορά της Βουλγαρίας όπως και της Κύπρου εφοδιάζονται και με προϊόντα από τα διυλιστήρια των Ελληνικών Πετρελαίων. Στη Βουλγαρία, τα καύσιμα που προέρχονται από το διυλιστήριο της Θεσσαλονίκης μεταφέρονται με βυτιοφόρα, ενώ εκείνα που προέρχονται από τα διυλιστήρια του Ασπροπύργου και της Ελευσίνας μεταφέρονται διά θαλάσσης.

Στόχος του ομίλου σε ό,τι αφορά την αγορά της Βουλγαρίας είναι η κατασκευή και εξεύρεση εγκαταστάσεων για απόκτηση μεγαλύτερης ανεξαρτησίας σε θέματα εφοδιασμού.

Ο όμιλος σχεδιάζει την ενεργοποίηση

εγκαταστάσεων αποθήκευσης LPG έξω από τη Σόφια, οι οποίες θα εφοδιάζονται με τρένο. Όπως εκτιμά ο κ. Μαδεμλής, η εγκατάσταση αυτή θα δώσει ανεξαρτησία στη λειτουργία της εταιρείας, ενώ παράλληλα διαπιστώνει ότι υπάρχει ενδιαφέρουσα αγορά LPG στην Βουλγαρία.

Επίσης επιδιώκεται η εξεύρεση δεξαμενών για αύξηση της καθετοποίησης, αύξηση πωλήσεων και επέκταση των δραστηριοτήτων, εφόσον εξασφαλιστεί ο επιπλέον εφοδιασμός μέσω πιθανής επανέναρξης λειτουργίας της εγκατάστασης EKO Αλεξανδρούπολης.

Στη Βουλγαρία, σημειώνει ο κ. Καραχάννας, υπάρχουν σημαντικές ευκαιρίες. «Κατασκευάζονται νέοι οδικοί άξονες όπου σκοπεύουμε να έχουμε παρουσία, ενώ σχεδιάζουμε επενδύσεις περίπου 35 εκατ. ευρώ την πενταετία».

«Με τις κινήσεις μας αυτές -καταλήγει ο κ. Καραχάννας-, αναφερόμενος συνολικά στη δραστηριότητα του τομέα εμπορίας, προσπαθούμε να χτίσουμε το μέλλον. Συνδυάζουμε τις αποδόσεις των κεφαλαίων που έχουν επενδυθεί με αύξηση της κερδοφορίας για το σύνολο του ομίλου. Πρέπει να προχωρήσουμε μπροστά, και αυτό κάνουμε. Στόχος μας είναι να ξεχωρίσουμε ως ελληνική εταιρεία στα Βαλκάνια».

12

04ΣΤΡΟΦΗ ΣΤΙΣΑΝΑΔΥΟΜΕΝΕΣ ΑΓΟΡΕΣΓΙΑ ΤΗ ΜΕΤΚΑΤον νέο προσανατολισμό της ΜΕΤΚΑ παρουσίασε, μιλώντας πρόσφατα στη γενική συνέλευση των μετόχων της, ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος Ιωάννης Μυτιληναίος, αναφερόμενος σε αλλαγή στρατηγικής όσον αφορά τις επιδιώξεις της εταιρείας.

ΕπιχειρήσειςΤης Πηνελόπης Μητρούλια

Οι χώρες τις λεγόμενης Υποσαχάριας Αφρικής αλλά και το Ιράν, όπου δημιουργούνται επενδυτικές ευκαιρίες, βρίσκονται στο στόχαστρο του ομίλου Μυτιληναίου, ο οποίος ταυτόχρονα προγραμματίζει την ενεργότερη παρουσία του στη λιανική ρεύματος της Ελλάδας μέσω της Protergia, αλλά και παρακολουθεί με εξαιρετικό ενδιαφέρον τις εξελίξεις στο μέτωπο της δημιουργίας κοινοπρακτικών σχημάτων μεταξύ της ΔΕΗ και ιδιωτών, χωρίς να κρύβει το ενδιαφέρον του για μια τέτοια συνεργασία.

Στόχος οι αναδυόμενες αγορέςΑπευθυνόμενος στη γενική συνέλευση των μετόχων, ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της ΜΕΤΚΑ Ιωάννης Μυτιληναίος τόνισε ότι η εταιρεία πλέον στρέφει το βλέμμα της στις αναδυόμενες αγορές, όπως για παράδειγμα στην Αφρική και συγκεκριμένα στην Γκάνα, όπου ήδη δραστηριοποιείται και όπου το έργο της ΜΕΤΚΑ έδωσε λύση στο σοβαρό πρόβλημα έλλειψης ενέργειας στη χώρα.

Από την πλευρά του, ο Ευάγγελος Μυτιληναίος, παρουσιάζοντας στους

αναλυτές τα οικονομικά αποτελέσματα του ομίλου για το 2015, αποκάλυψε ότι το ανεκτέλεστο υπόλοιπο της ΜΕΤΚΑ φθάνει πλέον το 1,2 δισ. ευρώ και έχει αυξηθεί κατά 170 εκατ. ευρώ με το έργο στην Γκάνα. Προανήγγειλε μάλιστα και νέες ανακοινώσεις για τη χώρα της Υποσαχάριας Αφρικής, η οποία εμφανίζει σημαντικό ενδιαφέρον, όπως και όλη η περιοχή. Πρέπει να σημειωθεί ότι αυτός είναι και ο λόγος που η διοίκηση εισηγήθηκε τον περιορισμό των επιστροφών προς τους μετόχους, προκειμένου να υπάρχουν διαθέσιμα κεφάλαια που θα χρησιμοποιηθούν για τη χρηματοδότηση έργων στην Αφρική.

Η περίπτωση του ΙράνΤαυτόχρονα, η ΜΕΤΚΑ επενδύει στην αγορά του Ιράν, καθώς πρόθεση της Τεχεράνης είναι να εκσυγχρονίσει τις πεπαλαιωμένες ενεργειακές τις υποδομές. Ήδη συζητά με έναν από τους μεγαλύτερους ενεργειακούς ομίλους της χώρας για μια μεγάλη μονάδα ηλεκτροπαραγωγής ισχύος 900 MW και αξίας 500 εκατ. ευρώ.

Πάντως σε αντίθεση με τα ώριμα έργα στην Γκάνα, η περίπτωση του

13

Ιράν, αν και ενδιαφέρουσα, χρονικά τοποθετείται για το τέλος του έτους ή και για το 2017, καθώς παρά τη συμφωνία για κατασκευή μονάδας φυσικού αερίου για λογαριασμό μεγάλης τοπικής εταιρείας, τα προβλήματα που συνεχίζουν να υπάρχουν με τη διατήρηση των κυρώσεων από την πλευρά των ΗΠΑ καθιστούν αδύνατη την τραπεζική χρηματοδότηση. Εκτός από τις κατασκευές, ενδιαφέρον για συνεργασίες στο Ιράν υπάρχει και σε άλλους τομείς, όπως η βιομηχανία και ειδικότερα το αλουμίνιο.

Εγχώρια αγορά ρεύματοςΣε ό,τι αφορά την εγχώρια λιανική αγορά ρεύματος, ο Ευάγγελος Μυτιληναίος μιλώντας στους αναλυτές σημείωσε ότι αν και ακόμη τα μερίδια των ιδιωτών εναλλακτικών προμηθευτών είναι μικρά, ο ρυθμός αύξησης είναι αξιοσημείωτος και αναμένεται να δοθεί έμφαση από τον όμιλο το υπόλοιπο της χρονιάς. «Το σκεφτήκαμε καλά για να μπούμε στην αγορά της λιανικής, αλλά από τη στιγμή που το αποφασίσαμε όλος ο όμιλος είναι πίσω από την Protergia και την υποστηρίζει», δήλωσε χαρακτηριστικά.

Παράλληλα ο κ. Μυτιληναίος τάχθηκε υπέρ του μοντέλου σύμπραξης ιδιωτών με τη ΔΕΗ στην εκμετάλλευση μονάδων ηλεκτροπαραγωγής, ανακοινώνοντας μάλιστα το ενδιαφέρον του ομίλου του για μια τέτοια συνεργασία.

Συνομιλώντας με δημοσιογράφους στο

περιθώριο της γενικής συνέλευσης των μετόχων, ο κ. Μυτιληναίος χαρακτήρισε το μοντέλο των συμπράξεων ΔΕΗ-ιδιωτών πολύ καλύτερο από αυτό της «μικρής ΔΕΗ» και εκτίμησε ότι η αγορά θα μπορούσε να «σηκώσει» μέχρι τρία τέτοια σχήματα συμπεριλαμβανομένης και της ΔΕΗ.

Ο κ. Μυτιληναίος εξέφρασε μια γενικότερη στήριξη στη ΔΕΗ και επεσήμανε ότι οι σχέσεις σε ό,τι αφορά τις διαπραγματεύσεις με την Αλουμίνιον για την τιμή του ρεύματος έχουν βελτιωθεί. Μάλιστα δήλωσε αισιόδοξος ως προς την επίτευξη συμφωνίας, καθώς, όπως είπε, η Αλουμίνιον είναι ο σημαντικότερος πελάτης της ΔΕΗ.

«Η ΔΕΗ θα πρέπει να σωθεί πάση θυσία και η πολιτική ηγεσία θα πρέπει να τη στηρίξει στο θέμα των ληξιπρόθεσμων οφειλών, που πλέον είναι ασφυκτικές», τόνισε ο ίδιος σημειώνοντας ότι

η ΔΕΗ «πληρώνει» τη λογική τού «δεν πληρώνω». Σε ό,τι αφορά τον ΑΔΜΗΕ, επεσήμανε ότι θα μπορούσε να πουληθεί, διατηρώντας όμως το Δημόσιο τον έλεγχο των δικτύων, ώστε να στηριχθεί η ΔΕΗ.

Επιπρόσθετα, μιλώντας στη γενική συνέλευση μετόχων του ομίλου, ο κ. Μυτιληναίος, αφού περιέγραψε τη ρευστή οικονομική κατάσταση που επικρατούσε το προηγούμενο έτος, τις πυκνές πολιτικές εξελίξεις αλλά και τα διεθνή προβλήματα στην αγορά των commodities, ανέφερε ότι η διοίκηση του ομίλου έκανε ό,τι ήταν δυνατόν για να αντεπεξέλθει με αποτέλεσμα έναν κύκλο εργασιών 1,4 δισ. ευρώ και κερδοφορία από τις μεγαλύτερες στην Ελλάδα.

Δεν παρέλειψε να στηλιτεύσει το γεγονός ότι η μη πληρωμή των ΑΔΙ (Αποδεικτικά Διαθεσιμότητας Ισχύος) το 2015 και η καθυστέρηση στην τρέχουσα χρονιά ήταν ένα λυπηρό γεγονός που έπληξε τους ιδιώτες παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας, οι οποίοι έχουν επενδύσει. Το ποσό των ΑΔΙ για τον όμιλο είναι περίπου 38 εκατ. ευρώ για ένα έτος.

Σε ερώτηση, τέλος, για το αν υπάρχουν σκέψεις για αλλαγή έδρας, τόνισε πως ο όμιλος πιστεύει, μένει και παλεύει ακόμα στην Ελλάδα ενάντια στη γραφειοκρατία.

Το ανεκτέλεστο υπόλοιπο της ΜΕΤΚΑ φθάνει πλέον το 1,2 δισ. ευρώ και έχει αυξηθεί κατά 170 εκατ. ευρώ με το έργο στην Γκάνα

14

05ΤΕΛΟΣ ΕΠΟΧΗΣΣΤΗΝ ΠΑΝΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΤΗΣ ΔΕΗΤην αρχή του τέλους για το ενεργειακό τοπίο της χώρας όπως το γνωρίζουμε έως σήμερα, αποτελούν οι προβλέψεις του πολυνομοσχεδίου που ενέκρινε στα τέλη Μαΐου η Βουλή στο πλαίσιο της υλοποίησης των συμφωνηθέντων του τρίτου μνημονίου. Οι αλλαγές για τη ΔΕΗ θα επέλθουν γρήγορα και μάλλον βίαια…

ΗλεκτρισμόςΤης Πηνελόπης Μητρούλια

Μπορεί η απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας να έχει αρχίσει ήδη από το 2001, όταν ψηφίστηκε ο πρώτος σχετικός νόμος, ωστόσο μέχρι σήμερα οι όποιες αλλαγές ήταν μάλλον περιορισμένες. Η ΔΕΗ παραμένει ο κυρίαρχος «παίκτης», παρά το γεγονός ότι έχει απολέσει σημαντικό μερίδιο στην παραγωγή ηλεκτρισμού και σήμερα ελέγχει περίπου το 65% της αγοράς. Στην προμήθεια ρεύματος συνεχίζει να ελέγχει σχεδόν το 92% της αγοράς και μόλις τους τελευταίους μήνες αναπτύσσονται συνθήκες ανταγωνισμού με τους ιδιώτες προμηθευτές να αποσπούν σταδιακά μικρά μερίδια, κυρίως ως αποτέλεσμα της μείωσης των τιμών χονδρικής τους ρεύματος, λόγω της πτώσης των τιμών του φυσικού αερίου.

Μετά την ψήφιση του νόμου με τα προαπαιτούμενα του τρίτου μνημονίου, όλα αυτά αλλάζουν, μάλλον βίαια για τη ΔΕΗ, η οποία μέσα από μια εξαιρετικά πολύπλοκη αλλά και ασφυκτική, ως προς τα χρονοδιαγράμματα, διαδικασία που καλείται να υλοποιήσει η ίδια, χάνει οριστικά και πλήρως την ιδιοκτησία των δικτύων υψηλής τάσης και ταυτοχρόνως

υποχρεούται σε μείωση του μεριδίου της στη λιανική αγορά κατά 20% το 2017, με την προοπτική να φθάσει στο 50% το 2020.

Την ίδια ώρα, ο νέος νόμος προβλέπει τη διάθεση μέρους της λιγνιτικής και υδροηλεκτρικής παραγωγής ρεύματος μέσω δημοπρασιών, προκειμένου να μειωθεί περαιτέρω το μερίδιο της ΔΕΗ στην παραγωγή, αλλά και να δοθεί η δυνατότητα πρόσβασης των ιδιωτών ηλεκτροπαραγωγών στο φθηνότερο μείγμα καυσίμου που σήμερα αποτελεί το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα της ΔΕΗ.

Παράλληλα με όλα αυτά προωθείται και το σχέδιο δημιουργίας κοινοπρακτικών σχημάτων μεταξύ ΔΕΗ και ιδιωτών, στα οποία η ΔΕΗ θα εισφέρει μέρος του παραγωγικού της δυναμικού και θα διατηρήσει μειοψηφική συμμετοχή. Το σχέδιο αυτό, που προωθείται από τη διοίκηση της επιχείρησης ως μια στρατηγική κίνηση με στόχο την ισχυροποίησή της στην αγορά και την εξασφάλιση κεφαλαίων για την πραγματοποίηση επενδύσεων, μοιάζει περισσότερο με πολιτικό ελιγμό για την αποτροπή του σχεδίου της δημιουργίας

15

της «μικρής ΔΕΗ» που προωθούσε η προηγούμενη κυβέρνηση, αλλά και την ικανοποίηση των απαιτήσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και των πιστωτών για όσο το δυνατόν μεγαλύτερο «άνοιγμα» της αγοράς ηλεκτρισμού.

Αν σε όλα αυτά προστεθεί και η «ωρολογιακή βόμβα» των ληξιπρόθεσμων οφειλών, οι οποίες βαίνουν αυξανόμενες και φαίνεται ότι ξεπερνούν τα 2,5 δισ. ευρώ, μπορεί κανείς να πει ότι το μέλλον της μεγαλύτερης επιχείρησης της χώρας προδιαγράφεται μάλλον ζοφερό, δεδομένου μάλιστα ότι με κύκλο εργασιών 5,8 δισ. ευρώ το 2015, οι υποχρεώσεις (δανεισμός) της ΔΕΗ αγγίζουν τα 4,8 δισ. ευρώ.

Το μέλλον του ΑΔΜΗΕ Ας πάρουμε όμως τα πράγματα με τη σειρά και ας δούμε τι προβλέπει ο νέος νόμος για τα δίκτυα υψηλής τάσης, δηλαδή για την εταιρεία ΑΔΜΗΕ ΑΕ που σήμερα είναι κατά 100% θυγατρική της ΔΕΗ.

Σύμφωνα με τον νέο νόμο, έως τον Φεβρουάριο του 2017 θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία πώλησης τουλάχιστον του 20% και έως 24% του μετοχικού κεφαλαίου του ΑΔΜΗΕ σε στρατηγικό επενδυτή, μέσω μιας διαδικασίας που θα ξεκινήσει τον Ιούλιο με την προκήρυξη του σχετικού διαγωνισμού από τη ΔΕΗ.

Στο κείμενο του νόμου γίνεται μεν σαφής αναφορά στην υποχρέωση

να έχει επιλεγεί ο επενδυτής σε πέντε μήνες από την προκήρυξη του διαγωνισμού (δηλαδή τον Νοέμβριο του 2016). Δεν περιλαμβάνεται, ωστόσο, η πρόβλεψη που είδε το φως της δημοσιότητας μέσω του προσχεδίου της συμφωνίας, ότι δηλαδή τον Νοέμβριο θα αξιολογηθεί η πορεία της διαδικασίας και, αν δεν κριθεί επαρκής, η ΔΕΗ θα υποχρεωθεί σε άμεση προκήρυξη για την πώληση του 100% του ΑΔΜΗΕ. Μια τέτοια αίρεση δεν θα μπορούσε

να νομοθετηθεί, ωστόσο πληροφορίες αναφέρουν ότι έχει συνομολογηθεί στο σχέδιο δράσης που έχει συμφωνηθεί μεταξύ της ελληνικής κυβέρνησης και των πιστωτών.

Αναλυτικά η περίπλοκη διαδικασία που προβλέπει ο νόμος έχει ως εξής: • Μεταβίβαση του 51% των μετοχών του ΑΔΜΗΕ που θα εκδοθούν, από τη ΔΕΗ σε εταιρεία holding, η οποία θα συσταθεί από τη ΔΕΗ. • Πώληση μετοχών του ΑΔΜΗΕ που αντιστοιχούν σε ποσοστό τουλάχιστον 25% του μετοχικού κεφαλαίου του, από τη ΔΕΗ σε εταιρεία της οποίας μοναδικός μέτοχος θα είναι το ελληνικό Δημόσιο. Η εταιρεία θα ονομάζεται ΔΕΣ ΑΔΜΗΕ ΑΕ, θα έχει μετοχικό κεφάλαιο 200.000 ευρώ και διάρκεια ζωής 99 χρόνια. • Πώληση μετοχών του ΑΔΜΗΕ που αντιστοιχούν σε τουλάχιστον 20% και έως 24% του μετοχικού κεφαλαίου, από τη ΔΕΗ σε στρατηγικό επενδυτή. Ο ιδιοκτησιακός διαχωρισμός θα γίνει με απόφαση της γενικής συνέλευσης των μετόχων του ΑΔΜΗΕ, η οποία θα εγκρίνει: • Την αύξηση του μετοχικού της κεφαλαίου με κεφαλαιοποίηση αποθεματικών. • Τη μείωση του μετοχικού της κεφαλαίου κατά ποσό ίσο με το ποσό που θα προκύψει από την κεφαλαιοποίηση των αποθεματικών. • Την καταβολή στη ΔΕΗ του ποσού που θα αποδεσμευθεί από τη μείωση.

Επίσης προβλέπεται ότι, με απόφαση της γενικής συνέλευσης των μετόχων

Η ΔΕΗ παραμένει ο κυρίαρχος «παίκτης», παρά το γεγονός ότι έχει απολέσει σημαντικό μερίδιο στην παραγωγή ηλεκτρισμού και σήμερα ελέγχει περίπου το 65% της αγοράς. Στην προμήθεια ρεύματος συνεχίζει να ελέγχει σχεδόν το 92% της αγοράς

16

του ΑΔΜΗΕ, θα συμψηφιστούν οφειλές προς τη ΔΕΗ εξαιρουμένων των οφειλών που προέρχονται από τις συναλλαγές στην αγορά ενέργειας.

Σε ό,τι αφορά τις μεταβιβάσεις από τη ΔΕΗ προβλέπεται ότι: • Η ΔΕΗ προχωρεί στην πώληση του 25% των μετοχών του ΑΔΜΗΕ στη ΔΕΣ ΑΔΜΗΕ ΑΕ. • Η ΔΕΗ προχωρεί στην πώληση του 20%-24% των μετοχών του ΑΔΜΗΕ στον στρατηγικό επενδυτή.

Το χρονοδιάγραμμα Το χρονικό πλαίσιο διενέργειας του διαγωνισμού μπορεί να αλλάξει με απόφαση των υπουργών Περιβάλλοντος-Ενέργειας και Οικονομικών, αλλά το νομοσχέδιο το προσδιορίζει ως εξής: • Εντός ενός μήνα από τη λήψη της απόφασης της γενικής συνέλευσης της ΔΕΗ θα ολοκληρωθεί η κατάρτιση της διεθνούς δημόσιας πρόσκλησης. • Εντός πέντε μηνών από την απόφαση της γενικής συνέλευσης θα έχει δημοσιευθεί από τη ΔΕΗ διεθνής δημόσια πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος και θα έχει αναδειχθεί ο προτιμητέος στρατηγικός επενδυτής. • Εντός οκτώ μηνών από την απόφασης της γενικής συνέλευσης της ΔΕΗ η επιχείρηση θα πρέπει να έχει ολοκληρώσει τη συμφωνία αγοραπωλησίας μετοχών με τον προτιμητέο στρατηγικό επενδυτή.

Τέλος, για την ολοκλήρωση της διαδικασίας πλήρους ιδιοκτησιακού διαχωρισμού του ΑΔΜΗΕ από τη ΔΕΗ, ο

νόμος προβλέπει ότι «με την ολοκλήρωση της μεταβίβασης από τη ΔΕΗ στους μετόχους, των μετοχών που κατέχει στη holding, η εταιρεία συμμετοχών αιτείται αμελλητί την εισαγωγή της στην οργανωμένη αγορά κινητών αξιών του Χρηματιστηρίου Αθηνών».

Ένα από τα μεγαλύτερα ερωτήματα σε αυτήν τη διαδικασία είναι το ποσό που θα εισπράξει τελικώς η ΔΕΗ για την απώλεια παγίων αξίας περίπου 1,6 δισ. ευρώ, αλλά και η επίπτωση στα οικονομικά της αποτελέσματα από την απώλεια των περίπου 180 εκατ. ευρώ (μέσος όρος τελευταίας τετραετίας) που είναι η ετήσια συνεισφορά του ΑΔΜΗΕ στη λειτουργική κερδοφορία του ομίλου ΔΕΗ.

Σε αυτό το σημείο πρέπει να αναφερθεί ότι το πλήθος των μεταβάσεων που προβλέπει ο νόμος για να φθάσουμε στο νέο σχήμα, υπόκειται σε φορολόγηση και το ύψος των φόρων που θα καταβληθούν στο Δημόσιο υπολογίζονται σε

250-300 εκατ. ευρώ. Σύμφωνα με πληροφορίες, το Δημόσιο από χρήματα που θα εισπράξει ως φορολογία θα αποπληρώσει τη ΔΕΗ για το ποσοστό του ΑΔΜΗΕ που θα του μεταβιβάσει, ενώ επίσης από το ίδιο ποσό προβλέπεται να αποπληρώσει στη ΔΕΗ και ληξιπρόθεσμες οφειλές φορέων του Δημοσίου για την κατανάλωση ρεύματος, που υπολογίζονται σε πάνω από 100 εκατ. ευρώ.

ΝΟΜΕ Εξάλλου, όπως προβλέπει ο νέος νόμος, από τον ερχόμενο Σεπτέμβριο έως και το 2019 πρόκειται να εφαρμοστούν οι δημοπρασίες λιγνιτικής και υδροηλεκτρικής παραγωγής της ΔΕΗ, με στόχο το μερίδιο της επιχείρησης στην προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας να μειωθεί στο 49,24%.

Ο νέος νόμος δεν προσδιορίζει την τιμή εκκίνησης των δημοπρασιών, η οποία θα προκύψει από κοινή απόφαση των υπουργών Οικονομικών και Ενέργειας μετά από εισήγηση της ΡΑΕ. Προβλέπει ωστόσο ότι η μεθοδολογία διαμόρφωσης της τιμής εκκίνησης θα λαμβάνει υπόψη τα μεταβλητά κόστη των λιγνιτικών και υδροηλεκτρικών μονάδων της ΔΕΗ, ενώ αναφέρει σαφώς τα κοστολογικά στοιχεία βάσει των οποίων θα προσδιορίζεται το μεταβλητό κόστος των λιγνιτικών μονάδων.

Η ετήσια ποσότητα ηλεκτρικής ενέργειας προς δημοπράτηση πρέπει να ισούται κάθε χρόνο με τα ακόλουθα ποσοστά μεριδίων στον συνολικό όγκο της λιανικής αγοράς

Με κύκλο εργασιών 5,8 δισ. ευρώ το 2015, οι υποχρεώσεις (δανεισμός) της ΔΕΗ αγγίζουν τα 4,8 δισ. ευρώ

17

στο διασυνδεδεμένο σύστημα το προηγούμενο έτος. Σημείο αναφοράς είναι το μερίδιο της ΔΕΗ που είχε τον Αύγουστο του 2015 και ανερχόταν σε ποσοστό 92,5%.

Τα ποσοστά αυτά είναι: -για το 2016 8%, -για το 2017 12%, -για το 2018 13%, -για το 2019 13%.

Δικαίωμα συμμετοχής στις δημοπρασίες πώλησης προθεσμιακών προϊόντων έχουν οι προμηθευτές ηλεκτρικής ενέργειας οι οποίοι είναι κάτοχοι των σχετικών αδειών και είναι εγγεγραμμένοι στο μητρώο συμμετεχόντων του Συστήματος Συναλλαγών Ημερήσιου Ενεργειακού Προγραμματισμού και στο Μητρώο Επιλέξιμων Προμηθευτών στις δημοπρασίες προθεσμιακών προϊόντων ηλεκτρικής ενέργειας, τα οποία τηρεί ο Λειτουργός της Αγοράς. Η ΔΕΗ καθώς και οι βιομηχανικοί καταναλωτές, οι οποίοι είναι κάτοχοι αδειών προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας και είναι εγγεγραμμένοι στο μητρώο συμμετεχόντων του Συστήματος Συναλλαγών Ημερήσιου Ενεργειακού Προγραμματισμού δεν έχουν δικαίωμα συμμετοχής ως αγοραστές στις δημοπρασίες.

Η τιμή εκκίνησηςΣε έναν μήνα από την ισχύ του νόμου οι υπουργοί Οικονομικών και Περιβάλλοντος-Ενέργειας, με κοινή απόφασή τους και κατόπιν γνωμοδότησης της ΡΑΕ, καθορίζουν τη μεθοδολογία προσδιορισμού για την κατώτατη τιμή προσφοράς των δημοπρατούμενων προθεσμιακών προϊόντων ηλεκτρικής ενέργειας.

Η μεθοδολογία λαμβάνει υπόψη τα μεταβλητά κόστη των λιγνιτικών και υδροηλεκτρικών μονάδων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας της ΔΕΗ και καθορίζει κατ’ αναλογία το μείγμα λιγνιτικής και υδροηλεκτρικής παραγωγής.

Το μεταβλητό κόστος των λιγνιτικών μονάδων παραγωγής της ΔΕΗ αποτελείται από τα ακόλουθα στοιχεία κόστους: • Μεταβλητά κόστη των ορυχείων της ΔΕΗ. • Κόστος αγοράς καυσίμων από τρίτους με βάση τη μοναδιαία τιμή καυσίμου στη σχετική σύμβαση αγοραπωλησίας. • Ειδικό τέλος λιγνίτη. • Ειδικό κόστος εκκίνησης. • Μεταβλητά κόστη λειτουργίας και συντήρησης. • Κόστη αγοράς δικαιωμάτων

εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα.

Η ΡΑΕ παρακολουθεί την εφαρμογή του μηχανισμού και συντάσσει ανά εξάμηνο έκθεση επιπτώσεων σχετικά με την αποτελεσματικότητά του βάσει των μεριδίων που διαμορφώνονται από τους προμηθευτές, εξετάζει τις επιπτώσεις στις λιανικές τιμές αλλά και τον βαθμό κατά τον οποίο η λειτουργία του μηχανισμού λαμβάνει υπόψη και εξυπηρετεί την προοπτική μετάβασης στο target model.

Επί δεκαπέντε και πλέον χρόνια η ΔΕΗ ανθίσταται στις ευρωπαϊκές πιέσεις για «άνοιγμα» της αγοράς και επιχειρεί να διατηρήσει τη μονοπωλιακή της θέση χωρίς ωστόσο να σχεδιάζει το μέλλον εντός της απελευθερωμένης αγοράς. Σήμερα πλέον και με την υλοποίηση των προβλέψεων του μνημονίου, η ΔΕΗ μεταλλάσσεται σε μια εταιρεία εντελώς διαφορετική από αυτή που γνωρίζουμε. Το μονοπώλιο σπάει, κάτω από πολύ πιο δύσκολες συνθήκες, με την αγορά ηλεκτρισμού σε καθίζηση και υπό την ασφυκτική πίεση των πιστωτών της χώρας. Στο νέο περιβάλλον που διαμορφώνεται, η ΔΕΗ πρέπει να βρει τον βηματισμό της γιατί κινδυνεύει να γίνει η σκιά του εαυτού της.

18

06«ΑΝΤΕΠΙΘΕΣΗ» ΤΗΣ ΔΕΗΜΕ ΜΕΙΩΣΗ ΤΙΜΟΛΟΓΙΩΝΣΤΟΥΣ ΣΥΝΕΠΕΙΣΩς προσπάθεια ανάσχεσης της διαρροής πελατών προς τον ανταγωνισμό ερμηνεύεται η κίνηση της ΔΕΗ να προχωρήσει σε μειώσεις 15% των τιμολογίων του ρεύματος για τους συνεπείς οικιακούς και επαγγελματικούς καταναλωτές. Δηλαδή για όσους δεν έχουν ληξιπρόθεσμες οφειλές προς την επιχείρηση ή τις έχουν διακανονίσει και πληρώνουν τις δόσεις.

ΗλεκτρισμόςΤου Κώστα Βουτσαδάκη

Αναγκασμένη να απαντά διαρκώς στην ένταση του ανταγωνισμού και την «αιμοραγία» που της προκαλεί είναι η διοίκηση της ΔΕΗ, υπό το φως και των πρόσφατων εξελίξεων στη συγκεκριμένη αγορά. Ειδάλλως, τα προβλήματα εκτιμάται ότι θα σωρευτούν και, από ένα σημείο και μετά, οι συνέπειές τους θα είναι μη αναστρέψιμες.

Μειωμένο μερίδιοΣύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία του ΛΑΓΗΕ (Απριλίου 2016), το μερίδιο της ΔΕΗ στις πωλήσεις ηλεκτρικής ενέργειας μειώθηκε στο 91,38%, έναντι 94,63% στο τέλος του 2015 και 95,95% τον περυσινό Απρίλιο. Διαπιστώνεται δηλαδή επιταχυνόμενη τάση φυγής από την πρώην μονοπωλιακή επιχείρηση, η οποία εντάθηκε μετά την έντονη διαφημιστική εκστρατεία των εναλλακτικών προμηθευτών και τις προσφορές-εκπτώσεις έναντι των τιμολογίων της ΔΕΗ που προσέφεραν στους καταναλωτές τους τελευταίους μήνες.

Χαμηλές τιμές καυσίμωνΗ πρώτη «απάντηση» της ΔΕΗ με

την επιστροφή ποσού διπλάσιου της αξίας της πάγιας χρέωσης σε κάθε εκκαθαριστικό λογαριασμό τους για το έτος 2016 για όσους οικιακούς καταναλωτές είχαν εξοφλήσει εμπρόθεσμα τους εκκαθαριστικούς λογαριασμούς τους το 2015, δεν απέδωσε ιδιαίτερα αποτελέσματα καθώς η πλειονότητα των εναλλακτικών προμηθευτών είχε ήδη διαμορφώσει τιμολόγια χωρίς πάγιες χρεώσεις.

Κοινός παρονομαστής τόσο των προσφορών από τους εναλλακτικούς όσο και των εκπτώσεων από την πλευρά της ΔΕΗ είναι το περιβάλλον χαμηλών τιμών πετρελαίου και φυσικού αερίου που έχει οδηγήσει σε μείωση της Οριακής Τιμής του Συστήματος, δημιουργώντας περιθώριο κέρδους σε σχέση με τα τιμολόγια της ΔΕΗ αλλά και σε περιορισμό του κόστους της ΔΕΗ για αγορές καυσίμων και ενέργειας. Είναι προφανές ότι η εικόνα θα μεταβληθεί αν αλλάξουν τα δεδομένα των διεθνών τιμών.

Όλα αυτά συμβαίνουν ενώ: – Οι ληξιπρόθεσμες οφειλές προς τη ΔΕΗ έχουν μετατραπεί σε «βουνό»

19

χρεών που κατά ορισμένες εκτιμήσεις ξεπερνούν τα 2,7 δισ. ευρώ. Το πρόγραμμα διακανονισμών που εφαρμόζεται τους τελευταίους μήνες οδήγησε σε περιορισμό του ρυθμού αύξησής τους, όχι όμως και σε μείωση των χρεών σε απόλυτα μεγέθη. Με τις μειώσεις η ΔΕΗ προσπαθεί να αντιμετωπίσει και αυτό το πρόβλημα. Έως τον Μάιο είχαν διακανονισθεί οφειλές συνολικού ύψους πλέον των 430 εκατ. από 145.000 καταναλωτές.

– Με τα προαπαιτούμενα που συνοδεύουν την πρώτη αξιολόγηση του μνημονίου, η κυβέρνηση ανέλαβε την υποχρέωση έως το 2019 να περιορίσει κάτω από το 50% το μερίδιο αγοράς της ΔΕΗ. Συγκεκριμένα, ορίζεται μείωση του μεριδίου κατά 8% για το 2016, 12% το 2017 και από 13 % για το 2018 και το 2019 με σημείο εκκίνησης το μερίδιο του Αυγούστου 2015 που ήταν 95,24%. Στα ποσοστά θα αντιστοιχούν οι ποσότητες ενέργειας από λιγνιτική και υδροηλεκτρική παραγωγή της ΔΕΗ που θα δημοπρατείται κάθε χρόνο στο πλαίσιο των ΝΟΜΕ, με τιμή εκκίνησης που θα καθοριστεί από το υπουργείο ύστερα από εισήγηση της ΡΑΕ. Είναι

προφανές ότι η επιθετική εμπορική πολιτική της ΔΕΗ δεν συνάδει με την αποκλιμάκωση του μεριδίου αγοράς της.

– Η ΔΕΗ επαναλαμβάνει με κάθε ευκαιρία τις προειδοποιήσεις ότι η μείωση του μεριδίου της στη λιανική αγορά πρέπει να είναι ισόρροπη και να μην αφορά μόνο τους καταναλωτές χαμηλού ρίσκου και υψηλού περιθωρίου κέρδους. «Οι πρόσφατες νομοθετικές ρυθμίσεις που αφορούν την αγορά ηλεκτρικής ενέργειας διαμορφώνουν ένα εντελώς νέο περιβάλλον για την Επιχείρηση, εξέλιξη την οποία θα διαχειριστούμε εκπληρώνοντας τις εκ του νόμου υποχρεώσεις, και αναλαμβάνοντας παράλληλα τις

κατάλληλες πρωτοβουλίες έτσι ώστε το άνοιγμα της αγοράς να γίνει πράγματι προς όφελος του καταναλωτή και σε κάθε περίπτωση χωρίς ανεπανόρθωτα πλήγματα για τη ΔΕΗ. Η απελευθέρωση της αγοράς δεν μπορεί να αφορά μόνο το 45%-55% των πελατών όπως συμβαίνει σήμερα, χωρίς να έχει επιτευχθεί εξυγίανση του συνόλου της αγοράς», ανέφερε ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της ΔΕΗ Μανώλης Παναγιωτάκης σχολιάζοντας τα αποτελέσματα τριμήνου της επιχείρησης.

– Ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Πάνος Σκουρλέτης υιοθέτησε το πάγιο αίτημα της ΔΕΗ και υπέγραψε απόφαση με την οποία οι καταναλωτές με ληξιπρόθεσμα χρέη δεν μπορούν να αλλάξουν προμηθευτή αν προηγουμένως δεν εξοφλήσουν ή ρυθμίσουν την οφειλή τους, και αν δεν εξυπηρετούν τη ρύθμιση ο παλιός προμηθευτής έχει δικαίωμα να διακόψει την παροχή ακόμη και αν έχει υπογραφεί σύμβαση με τον νέο. Απόφαση που πάντως αντιμετωπίζει αρκετά πρακτικά προβλήματα εφαρμογής.

Η ΔΕΗ επαναλαμβάνει τις προειδοποιήσεις ότι η μείωση του μεριδίου της στη λιανική πρέπει να είναι ισόρροπη

20

Έντονη κινητικότητα στο πεδίο της ενεργειακής διπλωματίας καταγράφεται το τελευταίο διάστημα, με επίκεντρο τις διεθνείς διασυνδέσεις φυσικού αερίου. Μετά από πολυετή προετοιμασία, ο αγωγός ΤΑΡ πέρασε στη φάση της κατασκευής, ο ελληνοβουλγαρικός αγωγός έχει σημαντικές πιθανότητες να υλοποιηθεί αλλά η οριστική απόφαση θα ληφθεί το φθινόπωρο με βάση την ανταπόκριση της αγοράς στο market test που θα πραγματοποιηθεί τότε, ενώ στον πάγο παραμένει το σχέδιο για τον αγωγό Greek Stream -κάτι που συζητήθηκε και στο πλαίσιο της πρόσφατης επίσκεψης του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν στην Αθήνα, χωρίς ωστόσο να υπάρχουν συγκεκριμένα βήματα προόδου στην κατεύθυνση της υλοποίησης του έργου.

Το ενδιαφέρον της επίσκεψης Πούτιν, τουλάχιστον στον ενεργειακό τομέα, εξαντλήθηκε στο «μνημόνιο βασικών όρων συναντίληψης» που υπέγραψαν τα Ελληνικά Πετρέλαια (ΕΛΠΕ) με τη Rosneft, με αντικείμενο την πιθανή συνεργασία των δύο εταιρειών στην προμήθεια αργού και προϊόντων πετρελαίου, το οποίο επίσης δεν προβλέπεται να έχει άμεσα αποτελέσματα.

Στροφή στον ρεαλισμόΓενικότερα, η ενεργειακή (και όχι μόνο) πολιτική της χώρας έχει κάνει σημαντικά βήματα προς τον ρεαλισμό το τελευταίο διάστημα καθώς εγκαταλείφθηκαν οι προσδοκίες για πακτωλούς εισροών από τη Ρωσία έναντι μελλοντικών εσόδων από έναν αγωγό που βρίσκεται ακόμη στη φάση των θεωρητικών συζητήσεων και δεν έχει εξασφαλίσει δίοδο από τις γειτονικές χώρες (Τουρκία, Βουλγαρία). Επιπλέον, είναι σαφέστατο ότι ο αγωγός αυτός αντιμετωπίζεται με επιφύλαξη -αν όχι εχθρότητα- τόσο από την ΕΕ όσο και τις ΗΠΑ που επιθυμούν να περιορίσουν την επιρροή της Μόσχας στη ΝΑ Ευρώπη όπως και την εξάρτηση της Ένωσης από το ρωσικό φυσικό αέριο.

Με αυτά τα δεδομένα, μια ρεαλιστική πρόβλεψη για το ενεργειακό μέλλον της χώρας περιλαμβάνει τον αγωγό ΤΑΡ, τους κάθετους άξονες που θα διασυνδέονται με αυτόν (ελληνοβουλγαρικό [IGB] και τον αγωγό Ιονίου-Αδριατικής [IAP]) καθώς και τον σταθμό υγροποιημένου φυσικού αερίου στην Αλεξανδρούπολη, που συνδέεται με τον IGB. Στη συνέχεια, και σε συνάρτηση με την εξομάλυνση των σχέσεων της Ρωσίας με την ΕΕ και την Τουρκία αλλά και με τους τρόπους που θα επιλεγούν για τη διοχέτευση των κοιτασμάτων της Ανατολικής Μεσογείου (Κύπρος, Ισραήλ, Αίγυπτος) προς την Ευρώπη, τίθεται και πάλι στο τραπέζι το σχέδιο για τον ελληνοϊταλικό αγωγό.

Ο αγωγός TAPΗ έναρξη κατασκευής του ΤΑΡ είναι η σημαντικότερη εξέλιξη για τη χώρα που επιτεύχθηκε παρά την αντιπαλότητα προς το έργο που επέδειξαν όχι μόνο ευρωπαϊκοί θεσμοί και παράγοντες (οι οποίοι προωθούσαν με κάθε μέσο το ανταγωνιστικό σχέδιο του αγωγού Nabucco) αλλά και ελληνικές κυβερνήσεις που για δυσεξήγητους λόγους εξακολουθούσαν να θέτουν

07ΧΩΡΙΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟΑΝΤΙΚΡΙΣΜΑΗ ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΠΟΥΤΙΝΠέρα από γενικόλογες αναφορές υπέρ της πολιτικής διαφοροποίησης των οδών εφοδιασμού της Ευρώπης με φυσικό αέριο, δεν υπήρξαν ειδικότερες ανακοινώσεις για αγωγούς στο πλαίσιο της επίσκεψης του προέδρου της Ρωσίας Βλαντιμίρ Πούτιν στην Αθήνα.

Γεωπολιτική της ενέργειαςΤου Κώστα Βουτσαδάκη

21

προσκόμματα στον ΤΑΡ εμμένοντας στην υποστήριξη του ελληνοϊταλικού αγωγού ITGI. Αγωγού που είχε απορριφθεί από την κοινοπραξία εκμετάλλευσης του κοιτάσματος φυσικού αερίου Σαχ Ντενίζ του Αζερμπαϊτζάν, που θα είναι ο βασικός τροφοδότης του συστήματος αγωγών που καταλήγει στον ΤΑΡ.

Τα εγκαίνια του ΤΑΡ πραγματοποιήθηκαν στις 17 Μαΐου στη Θεσσαλονίκη παρουσία εκπροσώπων από όλες τις εμπλεκόμενες χώρες, αν και για πολλούς η εκπροσώπηση ήταν μάλλον υποβαθμισμένη σε σχέση με τα αναμενόμενα. Σημασία έχει ότι το έργο ξεκινά, αρκετές ελληνικές εταιρείες θα επωφεληθούν από αυτό, ενώ ειδικό βάρος είχε η παρουσία και η δήλωση του αντιπροέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κ. Μάρος Σέφκοβιτς που εκπροσώπησε την Κομισιόν στην τελετή. «Όταν ολοκληρωθεί, ο TAP θα αποτελέσει σημαντικό πόρο στην ευρωπαϊκή εργαλειοθήκη για την ενεργειακή ασφάλεια. Ανοίγοντας την πρόσβαση στο φυσικό αέριο του Αζερμπαϊτζάν, ο TAP θα επιτρέψει σε πολλές χώρες, στις οποίες συμπεριλαμβάνονται οι χώρες της Κεντρικής και της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, να διαφοροποιήσουν τις πηγές από τις οποίες προμηθεύονται φυσικό αέριο. Ο Νότιος Διάδρομος Φυσικού Αερίου είναι ζωτικής σημασίας για την επίτευξη των στόχων της Ενεργειακής Ένωσης όσον αφορά τη διαφοροποίηση των πηγών, των διαδρομών και την ενεργειακή ασφάλεια. Συνεπώς, η έγκαιρη ολοκλήρωσή του είναι ιδιαίτερα σημαντική προκειμένου

μέχρι το 2020 να εισρεύσει στην Ευρώπη το αέριο από τους νέους προμηθευτές», είπε ο κ. Σέφκοβιτς.

Ο στόχος της ΕΕ για τη διαφοροποίηση πηγών και οδών εφοδιασμού είναι πάγιος, η επίτευξή του όμως είναι άλλης τάξης ζήτημα: Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Gazprom, το 2016 θα είναι χρονιά-ρεκόρ για τις ρωσικές εξαγωγές φυσικού αερίου προς τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι οποίες αναμένεται να φθάσουν στα 165 δισ. κυβικά μέτρα (ή περίπου το ένα τρίτο των ευρωπαϊκών αναγκών) έναντι 159 δισ. το 2015. Μία από τις βασικές αιτίες για την άνοδο των πωλήσεων είναι η υποχώρηση των τιμών (σε συνέχεια της πτώσης των τιμών του αργού), αλλά και ο εντεινόμενος ανταγωνισμός για το ρωσικό αέριο από το LNG που θα λάβει νέες διαστάσεις, εφόσον αυξηθούν οι εξαγωγές φυσικού αερίου από τις ΗΠΑ προς την Ευρώπη. Σύμφωνα με τον ισχυρό άνδρα της Gazprom, τον Αλεξάντερ Μεντβέντεφ, η μέση τιμή που πληρώνουν οι ευρωπαϊκές χώρες για το ρωσικό αέριο εφέτος είναι 167-171 δολάρια ανά χίλια κυβικά μέτρα, η οποία όπως μετέδωσε το Reuters κυμαίνεται στα επίπεδα που διαμορφώνονται και οι τιμές στα hubs της Ολλανδίας και της Μεγάλης Βρετανίας. Γεγονός που αποτελεί ένδειξη ότι η ρωσική εταιρεία αντέδρασε στην πίεση του ανταγωνισμού, ενώ -αν η ρωσική πολιτική το επιτρέψει- μπορεί να αντιμετωπίσει και εσωτερικό ανταγωνισμό από τις εταιρείες Novatek και Rosneft που πιέζουν προκειμένου να αποκτήσουν και εκείνες το δικαίωμα εξαγωγών αερίου προς την Ευρώπη

μέσω των υφιστάμενων αγωγών.

Εξελίξεις για IGB & LNGΕξελίξεις υπήρξαν στη Θεσσαλονίκη, στο περιθώριο των εκδηλώσεων για τον ΤΑΡ, και σε σχέση με τον ελληνοβουλγαρικό αγωγό αλλά και με το τερματικό υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) στην Αλεξανδρούπολη. Ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Πάνος Σκουρλέτης συναντήθηκε με την ομόλογό του υπουργό Ενέργειας της Βουλγαρίας Τεμενούζκα Πέτκοβα, ενώ πραγματοποιήθηκε συνάντηση των δύο υπουργών με εκπροσώπους των εταιρειών ΔΕΠΑ, Gastrade (όμιλος Κοπελούζου), Cheniere (ΗΠΑ), Bulgartransgaz, Bulgargaz και Bulgarian Energy Holding (BEH), οι οποίες εμπλέκονται στο έργο LNG. Οι δύο υπουργοί συμφώνησαν ότι, σε συνδυασμό με τον TAP, ο IGB και η παράλληλη ανάπτυξη του πλωτού τερματικού σταθμού ΥΦΑ στην Αλεξανδρούπολη μπορούν να ωφελήσουν τις δύο χώρες και την ευρύτερη περιοχή. «O IGB βρίσκεται στη φάση της ολοκλήρωσης των market test που αξιολογούν τη βιωσιμότητά του. Τον Σεπτέμβριο θα έχουμε την τελική φάση αυτών των τεστ, όπου θα κατατεθούν και οι δεσμευτικές προτάσεις των ενδιαφερόμενων εταιρειών, οι οποίες θα δεσμεύσουν ποσότητες φυσικού αερίου. Η στήριξη τόσο της ελληνικής όσο και της βουλγαρικής κυβέρνησης είναι δεδομένη και, κατά συνέπεια, όλα δείχνουν ότι αυτό το έργο θα ολοκληρωθεί», δήλωσε ο κ. Σκουρλέτης.

22

08ΤΟ ΛΑΘΡΕΜΠΟΡΙΟ ΚΑΥΣΙΜΩΝ ΝΟΥΜΕΡΟ ΕΝΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΟ διευθυντής Δημοσίων Σχέσεων του ομίλου Ελινόιλ (ελίν) Δημήτρης Μπιλμέζης απαντά στις ερωτήσεις του περιοδικού «EnergyWorld» για την κατάσταση στην ελληνική αγορά ενέργειας, αλλά και την πορεία των τιμών του πετρελαίου διεθνώς κατά το επόμενο διάστημα.

Ενεργειακή αγοράΣυνέντευξη του Δημήτρη Μπιλμέζη, διευθυντή Δημοσίων Σχέσεων της Ελινόιλ, στον Γιώργο Παυλόπουλο

Ποιο εκτιμάτε, ως εταιρεία, ότι είναι το πιο μεγάλο και σημαντικό πρόβλημα για την ελληνική αγορά καυσίμων;Το μεγαλύτερο πρόβλημα για την ελληνική αγορά καυσίμων είναι το λαθρεμπόριο αφού στερεί από το Δημόσιο έσοδα εκατομμυρίων ευρώ και δημιουργεί αθέμιτο ανταγωνισμό στους σωστούς επαγγελματίες. Δεν είναι αμελητέες και οι επιπτώσεις στη δημόσια υγεία, αφού με το λαθρεμπόριο γίνεται ακατάλληλη χρήση καυσίμων χαμηλότερων προδιαγραφών, όπως για παράδειγμα ναυτιλιακό πετρέλαιο ως πετρέλαιο κίνησης, προκαλώντας αυξημένη ατμοσφαιρική ρύπανση. Επιπλέον, τα παράνομα έσοδα από το λαθρεμπόριο, λόγω του ότι δεν είναι «φανερά», μπορούν ευκολότερα να χρησιμοποιηθούν για άλλους παράνομους σκοπούς και έτσι να ενισχύσουν φαινόμενα διαφθοράς.

Γιατί οι διαδοχικές κυβερνήσεις δεν έχουν κατορθώσει να αντιμετωπί-σουν αποτελεσματικά το φαινόμενο της λαθρεμπορίας και της νοθείας; Η νομοθεσία πλέον είναι επαρκής, όμως το πρόβλημα στη χώρα μας είναι

η ελλιπής εφαρμογή των νόμων. Για παράδειγμα, στο σύνολο των πρατηρίων έχει τοποθετηθεί το σύστημα εισροών-εκροών, όμως τα στοιχεία που στέλνονται στη Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων δεν αξιοποιούνται. Η πάταξη του λαθρεμπορίου απαιτεί συνεπώς σωστή εφαρμογή των νόμων.

Είστε υπέρ ή κατά της εξίσωσης του φόρου ανάμεσα στο πετρέλαιο θέρμανσης και κίνησης;Η εξομοίωση του ειδικού φόρου ανάμεσα στο πετρέλαιο θέρμανσης και το πετρέλαιο κίνησης είχε ως σκοπό την καταπολέμηση του συγκεκριμένου είδους λαθρεμπορίου και όχι την αύξηση των κρατικών εσόδων. Ως αντιστάθμισμα στην αύξηση της τιμής του πετρελαίου θέρμανσης που είχε επιφέρει η εξομοίωση, η πολιτεία ορθά έχει θεσμοθετήσει το επίδομα θέρμανσης. Η εκτίμησή μας είναι ότι η εξομοίωση είχε αποτέλεσμα στην καταπολέμηση του λαθρεμπορίου αυτού του είδους.

Εκτιμάτε ότι υπάρχει υπερβολικά μεγάλος αριθμός εταιρειών και πρατηρίων στην Ελλάδα -και αν ναι,

23

πώς ωφελεί ή πλήττει αυτός τον ανταγωνισμό;

Σύμφωνα με την ομοσπονδία βενζινοπωλών, τα πρατήρια σήμερα στην Ελλάδα είναι περίπου 5.500, πολύ λιγότερα από τα 8.500 που υπήρχαν προ κρίσης. Από την άλλη, αν συγκρίνει κανείς τον αριθμό πρατηρίων ανά 1.000 κατοίκους σε σχέση με γειτονικά κράτη, αυτός ο αριθμός στη χώρα μας είναι ο μεγαλύτερος. Το πόσα πρατήρια χρειάζεται μια αγορά πρέπει και αρκεί να ρυθμίζεται από την προσφορά και ζήτηση, και αυτό είναι απαραίτητη προϋπόθεση για να λειτουργεί ο ελεύθερος ανταγωνισμός και η αγορά να μη μαστίζεται από στρεβλώσεις και άλλα φαινόμενα παραβατικότητας.

Γιατί οι κυβερνήσεις καταφεύγουν συστηματικά στην υπερφορολόγηση των καυσίμων, τη στιγμή που το μέτρο αποδεδειγμένα δεν αποδίδει; Διαβουλεύονται με τις εταιρείες πριν ανακοινώσουν τα σχετικά μέτρα;Η οικονομία της χώρας μας δεν έχει βγει από την κρίσιμη κατάσταση και είναι λογικό το ελληνικό Δημόσιο να αναζητά τρόπους να καλύψει τα δημοσιονομικά του ελλείμματα. Όμως, η εμπειρία μάς έχει δείξει ότι η αύξηση της φορολογίας στα καύσιμα οδηγεί σε μείωση της κατανάλωσης, συνεπώς οι όποιοι υπολογισμοί γίνονται για

αυξημένα έσοδα είναι πολύ πιθανό τελικά να πέσουν έξω. Φοβάμαι ότι η συνεχής αύξηση των φόρων των

καυσίμων θα μας εγκλωβίσει σε ένα καθοδικό σπιράλ όπου, όσο θα μειώνεται η κατανάλωση, δεν θα επιτυγχάνονται οι στόχοι των εσόδων και θα απαιτούνται νέοι φόροι. Είναι χαρακτηριστικό το παράδειγμα της βενζίνης τον τελευταίο χρόνο, όπου παρότι οι τιμές ήταν οι χαμηλότερες της τελευταίας δεκαετίας, οι καταναλώσεις συνέχισαν να κινούνται πτωτικά, έστω και με μικρό ποσοστό. Η αύξηση των φόρων, ειδικά αν συνδυαστεί με άνοδο των διεθνών τιμών πετρελαίου, μπορεί να οδηγήσει σε πολύ σημαντικές μειώσεις και τελικά σε μηδαμινά πρόσθετα έσοδα.

Πώς βλέπετε την πορεία που θα έχουν οι διεθνείς τιμές των καυσίμων τη φετινή χρονιά, αλλά και το 2017;Είναι αδύνατο να προβλέψουμε την πορεία των τιμών, όχι της χρονιάς αλλά ακόμη και των επόμενων ημερών. Το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι ορισμένες γενικές εκτιμήσεις. Το τελευταίο διάστημα βλέπουμε τις τιμές να ανεβαίνουν και είναι πιθανό η τάση αυτή να συνεχιστεί, αλλά, όπως εκτιμούν και πολλοί αναλυτές, δύσκολα θα ξαναδούμε τις τιμές να φθάνουν στα επίπεδα των 100 δολαρίων.

«Τα πρατήρια καυσίμων σήμερα στην Ελλάδα είναι περίπου 5.500, πολύ λιγότερα από τα 8.500 που υπήρχαν προ κρίσης. Από την άλλη, αν συγκρίνει κανείς τον αριθμό πρατηρίων ανά 1.000 κατοίκους σε σχέση με γειτονικά κράτη, αυτός ο αριθμός στη χώρα μας είναι ο μεγαλύτερος»

24

09ΝΕΑ ΕΠΟΧΗ ΣΤΟΝ ΠΡΙΝΟΔΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝΤΗΣ EBRD

ΠετρέλαιοΤου Κώστα Βουτσαδάκη

25

Νέα πνοή στην εκμετάλλευση των κοιτασμάτων υδρογονανθράκων του Πρίνου δίνει η αύξηση της παραγωγής πετρελαίου στα 4.000 βαρέλια ημερησίως, αλλά και η συμφωνία με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (EBRD) για χρηματοδότηση του επενδυτικού προγράμματος της Energean (συνολικού ύψους 200 εκατ. δολ.) που αποσκοπεί σε περαιτέρω αύξηση (υπερδιπλασιασμό) των απολήψεων στα 10.000 βαρέλια την ημέρα σε ορίζοντα διετίας.

Η επένδυσηΑξίζει να σημειωθεί ότι η χρηματοδότηση έρχεται σε ιδιαίτερα

αρνητική για τον κλάδο του upstream διεθνώς συγκυρία, καθώς το ρίσκο θεωρείται μεγάλο λόγω του επιπέδου στο οποίο έχουν υποχωρήσει οι τιμές τα τελευταία δύο χρόνια. Με τα κεφάλαια της EBRD θα χρηματοδοτηθούν οι επενδύσεις της περιόδου 2016-2018 για τις γεωτρήσεις, για την εγκατάσταση της υπεράκτιας εξέδρας καθώς και για την αναβάθμιση της ενεργειακής αποδοτικότητας.

Το ύψους 200 εκατ. δολαρίων επενδυτικό πρόγραμμα βρίσκεται σε εξέλιξη από το 2014 και, στο πλαίσιό του, έχουν ήδη αγοραστεί το γεωτρύπανο Energean Force και δύο πλοία υποστήριξης υπεράκτιων εγκαταστάσεων, έχουν προσληφθεί πενήντα εργαζόμενοι, έχει εκτελεστεί τρισδιάστατη σεισμική έρευνα το καλοκαίρι του 2016 -η οποία ήταν η πρώτη μετά το 1997 στο Αιγαίο-, ενώ έχουν ολοκληρωθεί οι δύο από τις δεκαπέντε προγραμματισμένες γεωτρήσεις στον κόλπο της Καβάλας (PA-35A και PA-40), με τις οποίες έχει αυξηθεί η ημερήσια παραγωγή πετρελαίου πάνω από τα 4.000 βαρέλια

έναντι περίπου 2.000 βαρελιών που ήταν πριν. Αυτή την περίοδο είναι σε εξέλιξη η τρίτη γεώτρηση (PA-36), η οποία αναμένεται να τεθεί σε παραγωγή στα μέσα Ιουλίου.

Το χρονοδιάγραμμαΣύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα και τον σχεδιασμό της εταιρείας:

–Από την εξέδρα Alpha του Πρίνου, στην οποία είναι συνδεδεμένο το Energean Force, θα γίνουν άλλες τέσσερις γεωτρήσεις στο κυρίως κοίτασμα του Πρίνου καθώς και μία ακόμη, πλάγια (οριζόντια) στον Βόρειο Πρίνο.

–Στη συνέχεια, θα μετακινηθεί στο κοίτασμα Έψιλον, όπου υπολογίζεται ότι σε ενάμιση χρόνο από τώρα θα έχει στηθεί η νέα εξέδρα άντλησης πετρελαίου, η Λάμδα, η οποία θα είναι η πρώτη εξέδρα που θα εγκατασταθεί στην Ελλάδα μετά το 1977.

–Από την εξέδρα Λάμδα, μέχρι τα μέσα του 2018 περίπου, είναι προγραμματισμένο να εκτελεστούν άλλες επτά γεωτρήσεις για την ανάπτυξη του κοιτάσματος Έψιλον.

Η συμφωνία χρηματοδότησης του επενδυτικού προγράμματος στον Πρίνο με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης, ύψους 75 εκατ. δολαρίων, είναι το πρώτο ενεργειακό project στην Ελλάδα που χρηματοδοτεί η τράπεζα στην ιστορία της.

26

Σημειώνεται ότι από τα 30 εκατ. βαρέλια βεβαιωμένα αποθέματα πετρελαίου στην παραχώρηση του Πρίνου, τα 15 εκατ. βρίσκονται στο κοίτασμα Έψιλον, περίπου 12 στον Πρίνο και περίπου 3 στον Βόρειο Πρίνο. Η παραχώρηση διαθέτει άλλα 28 εκατ. βαρέλια δυνητικά αποθέματα, για τα οποία το επιστημονικό δυναμικό της Energean εργάζεται με στόχο να πιστοποιηθούν σταδιακά ως βεβαιωμένα από ανεξάρτητους εκτιμητές.

Συνολικά, από την παραχώρηση του Πρίνου έχουν παραχθεί περί τα 115 εκατ. βαρέλια πετρέλαιο, με έναν συντελεστή ανάκτησης (recovery factor) περί το 35%, καθώς συνολικά η παραχώρηση εκτιμάται ότι διαθέτει περί τα 340 εκατ. βαρέλια πετρελαίου. Με βάση τη σύγχρονη τεχνολογία, είναι εφικτή η άνοδος του συντελεστή ανάκτησης σε επίπεδο άνω του 50%, οπότε είναι πιθανό ο Πρίνος να έχει τουλάχιστον ακόμη είκοσι χρόνια ζωής.

Στα τέλη Μαΐου η εταιρεία κατέθεσε στο υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας τη συνολική Μελέτη

Περιβαλλοντικών και Κοινωνικών Επιπτώσεων για την ανάπτυξη των υπεράκτιων εγκαταστάσεων του Πρίνου, καθώς το στήσιμο της νέας εξέδρας Λάμδα απαιτεί συγκεκριμένες αδειοδοτήσεις. Στο σχέδιο της μελέτης έχει γίνει εκτενής διαβούλευση με την κοινή γνώμη αλλά και επαγγελματικούς φορείς (ξενοδόχοι, αλιείς) της Καβάλας, ενώ το συνολικό project της κατασκευής της εξέδρας καθώς και των υποθαλάσσιων αγωγών που θα τη συνδέουν με το υφιστάμενο συγκρότημα του Πρίνου είναι επένδυση της τάξης των 50 εκατ. δολαρίων (άλλα 60 εκατ. εκτιμάται ότι θα κοστίσουν οι γεωτρήσεις).

Όπως επισημαίνεται από την Energean, το ποσό της επένδυσης στο Έψιλον, σε ποσοστό πάνω από 70%, θα μείνει ως προστιθέμενη αξία στην τοπική κοινωνία της Καβάλας, καθώς το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος των εργασιών θα πραγματοποιηθεί σε τοπικά εργοτάξια.

Από το 2008, που η Energean δραστηριοποιείται στον Πρίνο, η τοπική κοινωνία έχει εισπράξει πάνω από 130 εκατ. ευρώ από μισθούς εργαζομένων,

Με τα κεφάλαια της EBRD θα χρηματοδοτηθούν οι επενδύσεις της περιόδου 2016-2018 για τις γεωτρήσεις, την εγκατάσταση της υπεράκτιας εξέδρας καθώς και για την αναβάθμιση της ενεργειακής αποδοτικότητας

27

προμήθειες, μεταφορές, ενοικιάσεις, συνέδρια κ.λπ., ενώ ανάλογο ποσό έχει εισρεύσει στα δημόσια ταμεία υπό τη μορφή φόρων, ασφαλιστικών εισφορών, πληρωμές σε εταιρείες δημοσίου συμφέροντος κ.λπ.

Το πρόσθετο όφελος που μπορεί να προκύψει σχετίζεται με την είσπραξη δικαιωμάτων (royalties), καθώς για μέση ετήσια παραγωγή άνω των 2.500 βαρελιών ημερησίως, στο Δημόσιο, με βάση την τροποιητική σύμβαση του

2013 (ν. 4135/2013), καταβάλλονται δικαιώματα 3% επί του τζίρου, ποσοστό που ανεβαίνει στο 6% πάνω από τα 5.000 βαρέλια παραγωγή και στο 10% για πάνω από τα 10.000 βαρέλια παραγωγή.

Σημειώνεται ότι στόχος είναι να έχει φτάσει η παραγωγή στα 10.000 βαρέλια στο τέλος του προγράμματος, δηλαδή σε περίπου δύο χρόνια από σήμερα.

Τι έδειξε η τρισδιάστατη έρευναΑυτή την περίοδο, εξάλλου, βρίσκεται σε εξέλιξη η επεξεργασία και ερμηνεία των δεδομένων που αντλήθηκαν στο πλαίσιο της τρισδιάστατης σεισμικής έρευνας που πραγματοποιήθηκε το καλοκαίρι στον Πρίνο. Τα στοιχεία δείχνουν νέες στρωματογραφικές παγίδες καθώς και βαθύτερους ορίζοντες που δεν έχουν ερευνηθεί στο παρελθόν. Συνεπώς, η παραχώρηση του Πρίνου δείχνει ότι κρύβει και νέους ερευνητικούς στόχους, οι οποίοι, αν αποδειχθεί ότι διαθέτουν αντλήσιμα κοιτάσματα, θα μεγεθύνουν το συνολικό δυναμικό της παραχώρησης και, βεβαίως, θα παρατείνουν ακόμη περισσότερο τη

ζωή της πετρελαϊκής δραστηριότητας στον κόλπο της Καβάλας.

Σημειώνεται, τέλος, ότι τον χειμώνα του 2017 προβλέπεται η πραγματοποίηση γεώτρησης στο κοίτασμα υδρογονανθράκων στο Κατάκολο Ηλείας επίσης από την Energean. Η γεώτρηση θα γίνει από θέση δίπλα από τον χώρο του βιολογικού καθαρισμού του Πύργου, η οποία, αφού φτάσει σε βάθος περίπου 500 μέτρων, στη συνέχεια θα κατευθυνθεί πλάγια και θα εισέλθει στο διαπιστωμένο κοίτασμα σε βάθος 2.600 μ. και σε απόσταση 3,5 χλμ. από την ακτή, χωρίς να έλθει σε επαφή με τον βυθό και το θαλάσσιο περιβάλλον. Το σχέδιο εκμετάλλευσης πρόκειται να υποβληθεί προς έγκριση στο υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Η πλήρης ανάπτυξη του κοιτάσματος συνεπάγεται επένδυση της τάξης των 60-65 εκατ. ευρώ.

Το ποσό της επένδυσης στο Έψιλον, σε ποσοστό πάνω από 70%, θα μείνει ως προστιθέμενη αξία στην τοπική κοινωνία της Καβάλας

28

10Η ΕΛΛΗΝΙΚΗΝΑΥΣΙΠΛΟΪΑΣΤΡΕΦΕΤΑΙ ΣΤΟ LNGΟι Έλληνες πλοιοκτήτες βρίσκονται στην πρώτη γραμμή για την υιοθέτηση εναλλακτικών πηγών ενέργειας για τους στόλους τους, με ένα αυξανόμενο ποσοστό εξ αυτών να εκφράζει εμπράκτως τη δέσμευσή του για μετάβαση στο LNG, μόλις οριστικοποιηθεί το θεσμικό πλαίσιο.

Ενεργειακή αγορά

Η κοινοτική οδηγία για προοδευτική μείωση της περιεκτικότητας των ναυτιλιακών καυσίμων σε θείο (low sulfur diesel fuel), από το 3,5% που είναι σήμερα στο 0,5% τον Ιανουάριο του 2020, θα οδηγήσει αναγκαστικά πολλούς πλοιοκτήτες, συμπεριλαμβανόμενων και εκείνων της ακτοπλοΐας, να επιλέξουν ισοδύναμες μεθόδους συμμόρφωσης, όπως συστήματα καθαρισμού των καυσαερίων (καταλύτες) ή κινητήρες υγροποιημένου φυσικού αερίου.

Σύμφωνα με κατασκευαστές συστημάτων πρόωσης και νηογνώμονες, που βρέθηκαν ανάμεσα στους 1.850 εκθέτες στην Αθήνα για τα Ποσειδώνια 2016, η αστάθεια των τιμών του πετρελαίου, το διαρκώς μεταβαλλόμενο ρυθμιστικό πλαίσιο και η προσδοκώμενη μεγάλη αύξηση του ναυτιλιακού μεταφορικού έργου, είναι οι παράγοντες που πολύ πιθανώς θα καθορίσουν και τις μελλοντικές ενεργειακές απαιτήσεις για τον κλάδο των θαλάσσιων μεταφορών.

«Ανεξάρτητα από το ποιο γεωπολιτικό σενάριο θα επικρατήσει, η παγκόσμια

χωρητικότητα αναμένεται να έχει διπλασιαστεί έως το 2030 λόγω της συνεχούς αύξησης της μεσαίας τάξης στην Ινδία και την Κίνα», δήλωσε ο Νικ Μπράουν, Marine Director του Lloyd’s Register Marine, ενός από τους κορυφαίους νηογνώμονες.

Γ. Τεριακίδης: Κατάλληλο νομοθετικό πλαίσιο «Για να μπορέσει να αναπτυχθεί η χρήση του LNG (υγροποιημένο φυσικό αέριο) ως ναυτιλιακού καυσίμου στη χώρα μας, η πολιτεία θα πρέπει να δημιουργήσει το κατάλληλο νομοθετικό πλαίσιο, ορίζοντας τις προϋποθέσεις για την αποθήκευση και παροχή LNG στα πλοία», τόνισε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο διευθυντής περιφερειακής επιχειρηματικής ανάπτυξης του νορβηγικού νηογνώμονα DNV, Γιώργος Τεριακίδης, στη διάρκεια της ναυτιλιακής έκθεσης των Ποσειδωνίων.

«Το υγροποιημένο αέριο έχει εξάλλου τη δυνατότητα να χρησιμοποιηθεί και για άλλες χρήσεις (ηλεκτρική ενέργεια, επιχειρήσεις, ξενοδοχεία). Αυτήν τη στιγμή “τρέχουν” πολλά ευρωπαϊκά ερευνητικά προγράμματα

29

που στηρίζονται σε επιστημονικές μελέτες, και τα οποία κατά την ολοκλήρωσή τους θα δώσουν αρκετά στοιχεία για την υλοποίηση της συγκεκριμένης δράσης στη χώρα μας», υπογράμμισε ο κ. Τεριακίδης.

Στη Νορβηγία, 63 πλοία -στα οποία περιλαμβάνονται και επιβατηγά οχηματαγωγά- χρησιμοποιούν ως καύσιμο το LNG, ενώ άλλα 50 χτίζονται και αναμένεται να παραδοθούν έως το 2018.

«Σύμφωνα με μελέτες που έχουμε κάνει, η χρήση του μαζούτ θα συνεχίσει να είναι η πρωτεύουσα καύσιμη ύλη για τη ναυτιλιακή βιομηχανία. Παρά ταύτα, θα σημειωθεί αύξηση στη διαφοροποίηση του μείγματος καυσίμου -με το υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) να προβλέπεται ότι θα αντιπροσωπεύει ποσοστό έως και 11% του καυσίμου ναυτιλίας ανοικτής θαλάσσης. Δύο ακόμη κεντρικά ζητήματα που, εάν επιλυθούν, θα οδηγήσουν στην υιοθέτηση των εναλλακτικών καυσίμων, είναι τα εξής: Αφενός το νομικό πλαίσιο, δηλαδή η συμμόρφωση με νέες

ρυθμιστικές απαιτήσεις και η επίλυση των περιβαλλοντικών ζητημάτων, και αφετέρου η διαθεσιμότητα του πετρελαίου στο σωστό κόστος και με ασφάλεια», πρόσθεσε.

«Βρισκόμαστε σε συνεργασία με σχεδιαστές, πλοιοκτήτες και κατασκευαστές εξοπλισμού, για να διασφαλίσουμε ότι τα συγκεκριμένα έργα που έχουν αναλάβει, θα εξετάζουν όλες τις διαφορετικές εναλλακτικές όπως, μεταξύ άλλων, το LNG ως βιώσιμη εναλλακτική για το ναυτιλιακό εμπόριο και σε κλειστές θάλασσες όπως είναι η Βαλτική ή η Μεσόγειος», δήλωσε ο κ. Μπράουν.

Πρωτοβουλίες για το LNG Χάρη στην αναπτυξιακή πολιτική της ΔΕΠΑ, το φυσικό αέριο έχει γίνει εύκολα προσβάσιμο σε επιχειρήσεις, βιομηχανίες, οικιακούς καταναλωτές, φορείς και υπηρεσίες. Η επιχείρηση συμμετέχει και σε πρωτοβουλίες για τη διεύρυνση της χρήσης του φυσικού αερίου στη ναυσιπλοΐα.

Το Poseidon Med II συνδέεται με την ευρύτερη στρατηγική της εταιρείας για την ανάπτυξη εφοδιαστικής αλυσίδας ΥΦΑ μικρής κλίμακας (small scale LNG). Ο στόχος είναι να καταστήσει δυνατή την τροφοδοσία με φυσικό αέριο απομακρυσμένων περιοχών, συμπεριλαμβανομένων και των νησιών.

Η κοινοτική οδηγία για προοδευτική μείωση της περιεκτικότητας των ναυτιλιακών καυσίμων σε θείο θα οδηγήσει αναγκαστικά πολλούς πλοιοκτήτες να επιλέξουν ισοδύναμες μεθόδους συμμόρφωσης

30

Αυξάνεται η ζήτηση για μηχανές που λειτουργούν με εναλλακτικά καύσιμα

Κατασκευαστές μηχανών που έλαβαν μέρος στη φετινή έκθεση των Ποσειδωνίων φαίνεται να συμφωνούν ότι η ζήτηση για μηχανές που θα λειτουργούν με εναλλακτικά καύσιμα παρουσιάζει αυξητικές τάσεις.

Ο Μάικλ Τζέπεσεν, μηχανολόγος μηχανικός στη MAN Diesel & Turbo, κορυφαία εταιρεία κατασκευής συστημάτων πρόωσης για πλοία, δήλωσε ότι το LNG κάνει την εμφάνισή του αργά αλλά σταθερά.

«Η υποδομή έχει βελτιωθεί σημαντικά, το παγκόσμιο δίκτυο σταθμών ανεφοδιασμού εξαπλώνεται με ταχείς ρυθμούς και οι εταιρείες πετρελαίου βλέπουν επιτέλους την προοπτική βιωσιμότητας της αγοράς εναλλακτικών καυσίμων για τον κλάδο της ναυτιλίας», δήλωσε ο κ. Τζέπεσεν.

«Αυτές οι θετικές εξελίξεις έχουν τονώσει το ενδιαφέρον των πλοιοκτητών, που πλέον είναι πιο ανοιχτοί στην ιδέα της υιοθέτησης του εναλλακτικού καυσίμου ως κύριας πηγής ενέργειας κίνησης των στόλων τους. Αυτήν τη στιγμή έχουμε 150 παραγγελίες μηχανών για δίχρονους κινητήρες που θα κινούνται με εναλλακτικά καύσιμα. Αυτές προέρχονται κυρίως από Έλληνες πλοιοκτήτες και αφορούν στόλους LNG δεξαμενοπλοίων, που αποτελούν τα δύο τρίτα των νέων παραγγελιών, καθώς και πλοία εμπορευματοκιβωτίων,

που αποτελούν το ένα τρίτο αντίστοιχα.

»Έχουμε επίσης αναπτύξει τη βασική ιδέα σχεδιασμού νέων τύπων συστημάτων πρόωσης, που θα λειτουργούν με άλλους τύπους καυσίμου, όπως είναι η μεθανόλη, το LPG και το αιθάνιο, ενώ ήδη εργαζόμαστε για να παραδώσουμε εννέα μηχανές που θα κινούνται με μεθανόλη και πέντε με αιθάνιο.

»Το 10% των συνολικών παραγγελιών μας αφορά παραγγελίες πλοίων που θα κινούνται με μη συμβατικά καύσιμα», πρόσθεσε ο κ. Τζέπεσεν.

Αυτήν τη στιγμή υπάρχουν περίπου 500 πλοία που κινούνται με LNG -βασικά δεξαμενόπλοια LNG που χρησιμοποιούν το δικό τους φορτίο για να καλύψουν τις ενεργειακές τους ανάγκες- και μερικές δεκάδες άλλων τύπου πλοίων που έχουν υποστεί ειδική μετατροπή για να χρησιμοποιούν αυτό το καύσιμο στα συστήματα πρόωσής τους. Ωστόσο, σύμφωνα πάντα με τον κ. Τζέπεσεν, εάν η ανάπτυξη της υποδομής συνεχιστεί με τους ίδιους ρυθμούς, εκτιμάται ότι μέσα στην επόμενη δεκαετία το ποσοστό των συμβατικών και νέων καυσίμων, κυρίως του υγροποιημένου φυσικού αερίου και του υγροποιημένου αερίου πετρελαίου, θα έχει μοιραστεί εξίσου.

31

Επίσης, να προωθήσει τη διάθεση του ΥΦΑ ως ναυτιλιακού καυσίμου στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου, καθώς και άλλες μη συμβατικές χρήσεις του φυσικού αερίου, όπως η χρήση του ως καυσίμου οδικών μεταφορών.

Πρόκειται για ένα ευρωπαϊκό πρόγραμμα σχεδιασμού του νομοθετικού πλαισίου και των προϋποθέσεων για τη χρήση του ΥΦΑ ως ναυτιλιακού καυσίμου στην Ανατολική Μεσόγειο. Μέσα από τον σχεδιασμό στοχευμένων και βιώσιμων υποδομών, το πρόγραμμα συμβάλλει στην ανάπτυξη της αλυσίδας εφοδιασμού με ΥΦΑ. Με τον τρόπο αυτόν αναμένεται η ενεργοποίηση της ζήτησης ΥΦΑ για ναυτιλιακή χρήση, ώστε να ανταποκρίνεται στις σύγχρονες διεθνείς περιβαλλοντικές απαιτήσεις.

Το Poseidon Med II συγχρηματοδοτείται από τον μηχανισμό «Συνδέοντας την Ευρώπη» και θα διαρκέσει πέντε χρόνια. Πρόκειται για διεθνές έργο με τη συμμετοχή 26 εταίρων από τρία κράτη-μέλη (Ελλάδα, Ιταλία, Κύπρος) και απώτερος στόχος του έργου είναι η διάθεση του ΥΦΑ σε πέντε κύρια

λιμάνια (Πειραιάς, Πάτρα, Ηράκλειο, Ηγουμενίτσα, Λεμεσός).

Δ. Αντωνόπουλος: Αισιοδοξία για τη χρήση LNGΣτο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκε και ο κ. Διονύσιος Αντωνόπουλος, γενικός διευθυντής Marine Solutions της Wartsila, μιας άλλης κορυφαίας κατασκευάστριας εταιρείας συστημάτων πρόωσης, ο οποίος επεσήμανε ότι το LNG είναι το μέλλον.

«Το LNG είναι πιο φιλικό προς το περιβάλλον καύσιμο σε σχέση με τα συμβατικά καύσιμα μαζούτ, και, με την επανάσταση που φέρνει η εξόρυξη του αερίου από σχιστολιθικά πετρώματα, φαίνεται ότι θα αποδειχθεί μια οικονομική εναλλακτική λύση. Η Wartsila έχει ασχοληθεί από νωρίς με την ανάπτυξη μηχανών δύο καυσίμων, και πιστεύουμε ότι οι πρόσθετες κεφαλαιουχικές δαπάνες που απαιτούνται για τη μετατροπή των δεξαμενών συμβατικών καυσίμων σε LNG θα αντισταθμιστούν εύκολα από την πιο ανταγωνιστική τιμή του LNG. Διαθέτουμε 1.500 μηχανές δύο καυσίμων με πάνω

από 16 εκατ. συσσωρευμένες ώρες λειτουργίας σε όλους τους τομείς δραστηριότητας συμπεριλαμβανομένων δεξαμενοπλοίων LNG, εμπορικών πλοίων και offshore εγκαταστάσεων. Η τάση αυτή φαίνεται ότι θα συνεχιστεί. Είμαστε δε ιδιαίτερα αισιόδοξοι για τη χρήση του LNG στη βιομηχανία κρουαζιέρας, η οποία έχει αυξήσει τις επενδύσεις της στον συγκεκριμένο τομέα της ναυπήγησης πλοίων».

32

11ΦΘΗΝΟΤΕΡΟΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟΓΙΑ ΟΛΟΥΣΑπό τους μεγάλους κερδισμένους θα είναι από το 2017 τα νοικοκυριά και οι βιομηχανίες που χρησιμοποιούν φυσικό αέριο, καθώς μειώνεται και άλλο το κόστος στα οικιακά και τα βιομηχανικά τιμολόγια.

Kαύσιμα

Σύμφωνα με το πολυνομοσχέδιο που ψηφίστηκε πρόσφατα, προκύπτει σημαντική μείωση στον Ειδικό Φόρο Κατανάλωσης, καθώς για το φυσικό αέριο προβλέπεται από 1/1/2017 μείωση του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης για την οικιακή χρήση. Επιπλέον, για τη βιομηχανική χρήση από 1/1/2017 ο ΕΦΚ μειώνεται κλιμακωτά ανάλογα με την κατανάλωση.

Συγκεκριμένα, ο Ειδικός Φόρος Κατανάλωσης στο οικιακό τιμολόγιο θα μειωθεί σε 0,11 λεπτά ανά κιλοβατώρα (0,00108 ευρώ/KWh) από 0,54 λεπτά ανά κιλοβατώρα (0,00540 ευρώ/KWh) με άμεση επίπτωση στη διαμόρφωση της τελικής τιμής του φυσικού αερίου από τον χρόνο εφαρμογής της. Για παράδειγμα, εφαρμόζοντας σήμερα τον μειωμένο φορολογικό συντελεστή στην τρέχουσα τιμή στο οικιακό τιμολόγιο της ΕΠΑ Αττικής (Μάιος 2016), θα προέκυπτε επιπλέον μείωση 10% της τιμής του φυσικού αερίου (από 4,8 στα 4,3 λεπτά ανά κιλοβατώρα).

Αντίστοιχα, η ανταγωνιστικότητα του φυσικού αερίου σε σχέση με το πετρέλαιο θέρμανσης θα αυξηθεί

ακόμα περισσότερο, δεδομένης μάλιστα και της επικείμενης αύξησης του ΕΦΚ στο πετρέλαιο. Στο ίδιο παράδειγμα και με τιμή Απριλίου για το πετρέλαιο θέρμανσης, η εξοικονόμηση του φυσικού αερίου σε σχέση με το πετρέλαιο θέρμανσης θα έφτανε στο 36% και μάλιστα χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η αύξηση της φορολογίας του πετρελαίου.

Σημαντική ελάφρυνση προβλέπεται και για τις υπόλοιπες κατηγορίες καταναλωτών αλλά και για τις βιομηχανίες, καθώς θα σημειωθεί κλιμακωτή μείωση του φορολογικού συντελεστή ανάλογα με την κατανάλωση. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι τιμές του φυσικού αερίου, από την έναρξη της φετινής θερμικής περιόδου έως και σήμερα, διαμορφώθηκαν σε επίπεδα σημαντικά χαμηλότερα συγκριτικά με το 2015, σημειώνοντας μείωση για την οικιακή χρήση 24% και για τη βιομηχανική χρήση 39%. Οι μειώσεις αυτές οφείλονται στη μείωση του κόστους αγοράς φυσικού αερίου ως συνέπεια των διεθνών τιμών πετρελαιοειδών, αλλά και της μείωσης των τιμών που πέτυχε η ΔΕΠΑ από

33

τους προμηθευτές της. Όπως είναι γνωστό, τα τελευταία χρόνια η ΔΕΠΑ, ύστερα από συνεχείς διαπραγματεύσεις με τους διεθνείς προμηθευτές της, έχει καταφέρει να πετύχει σημαντικές μειώσεις στην τιμή προμήθειας του καυσίμου, τις οποίες μετακύλησε στους τελικούς καταναλωτές.

Τι κερδίζουν τα νοικοκυριάΌλες οι βασικές ανάγκες μιας οικίας μπορούν να καλυφθούν με τη χρήση φυσικού αερίου και να εξοικονομηθεί ενέργεια και κόστος που ξεπερνά το 50%.

•ΜαγείρεμαΠολλά νοικοκυριά στην Ελλάδα ήδη μαγειρεύουν σε φούρνους και εστίες που συνδέονται με την παροχή φυσικού αερίου της οικοδομής τους και βλέπουν διαφορά στη μαγειρική. Είναι μια απόλυτα ασφαλής μέθοδος μαγειρέματος. Οι εστίες δεν χρειάζονται προθέρμανση και η ταχύτητα στο μαγείρεμα εντυπωσιάζει. Η διαφορά στην οικονομία σε σχέση με το ηλεκτρικό ρεύμα είναι μεγάλη, ενώ η διαφορά στη νοστιμιά του φαγητού φτάνει στο 100%.

•ΘέρμανσηΗ χρήση φυσικού αερίου στην οικιακή θέρμανση (με λέβητες συμπύκνωσης κ.λπ.) μειώνει τα έξοδα θέρμανσης κατά 40% και οι αποδόσεις φτάνουν το 110%. Η εφαρμογή φυσικού αερίου αποτελεί πλέον μονόδρομο στην επιλογή της θέρμανσης για το σπίτι, έναντι των υπόλοιπων ρυπογόνων και σπάταλων λύσεων όπως οι λέβητες πετρελαίου, οι λέβητες πέλετ, οι λέβητες ξύλου και βιομάζας. Ως προς το τεχνικό μέρος, συνήθως δεν χρειάζεται αντικατάσταση των παλαιών θερμαντικών σωμάτων. Παρ’ όλα αυτά, ο τεχνικός κατά τον σχετικό έλεγχο μπορεί να συμβουλέψει ανάλογα με την κατάσταση των σωμάτων για την καλύτερη δυνατή λύση.

• Ζεστό νερόΤα τελευταίας τεχνολογίας μηχανήματα παραγωγής ζεστού νερού χρήσης επιτρέπουν την παροχή ζεστού νερού 24 ώρες το 24ωρο. Συνήθως χρησιμοποιούνται ταχυθερμοσίφωνες φυσικού αερίου ή επιτοίχιοι λέβητες φυσικού αερίου που χρησιμοποιούνται τόσο για τη θέρμανση όσο και για το ζεστό νερό. Το αποτέλεσμα είναι

H ΔΕΠΑ, ύστερα από συνεχείς διαπραγματεύσεις με τους διεθνείς προμηθευτές της, έχει καταφέρει να πετύχει σημαντικές μειώσεις στην τιμή προμήθειας του καυσίμου, τις οποίες μετακύλησε στους τελικούς καταναλωτές

34

Η χρήση φυσικού αερίου στην οικιακή θέρμανση (με λέβητες συμπύκνωσης κ.λπ.) μειώνει τα έξοδα θέρμανσης κατά 40% και οι αποδόσεις φτάνουν το 110%

εξοικονόμηση έως και 40% σε σχέση με ένα μπόιλερ πετρελαίου και έως 60% σε σχέση με έναν θερμοσίφωνα.

• Τι κερδίζουν οι βιομηχανίεςΟι επιχειρήσεις και οι βιομηχανίες που επιλέγουν ένα οικολογικό καύσιμο όπως το φυσικό αέριο, προσφέρουν εμπράκτως στην προσπάθεια ενάντια στη μόλυνση του περιβάλλοντος, βελτιώνοντας την εικόνα της εταιρείας προς το κοινωνικό σύνολο και την αγορά.

Το φυσικό αέριο χρησιμοποιείται και στη συμπαραγωγή ηλεκτρισμού και θερμότητας (συμπαραγωγή είναι η συνδυασμένη παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και θερμότητας από την ίδια αρχική πηγή ενέργειας. Με την τεχνολογία της συμπαραγωγής, στην ίδια συσκευή μπορεί να παραχθεί τόσο ηλεκτρική ενέργεια όσο και θερμότητα κατά την καύση του φυσικού αερίου).

Τα οφέλη της χρήσης του φυσικού αερίου για συμπαραγωγή είναι οικονομικά, περιβαλλοντικά wwκαι ενεργειακά.

Με τον συμβατικό τρόπο παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, μεγάλες ποσότητες θερμότητας απορρίπτονται στο περιβάλλον, είτε μέσω των ψυκτικών κυκλωμάτων (συμπυκνωτές, πύργοι ψύξης κ.λπ.), είτε μέσω των καυσαερίων (αεροστρόβιλοι κ.λπ.). Με τη μέθοδο της συμπαραγωγής, σημαντικό μέρος της θερμότητας αυτής ανακτάται και χρησιμοποιείται ωφέλιμα. Άρα, επιτυγχάνεται εξοικονόμηση σε ενέργεια και κόστος.

Τα συστήματα συμπαραγωγής μπορούν να θεωρηθούν ολοκληρωμένα ενεργειακά συστήματα, με την έννοια ότι μπορούν να καλύψουν όλες τις τελικές ενεργειακές χρήσεις (ηλεκτρισμό, θερμό νερό, ατμό, θερμό αέρα, ψύξη). Ο βαθμός απόδοσης των συστημάτων συμπαραγωγής μπορεί να φθάνει το 85%. Ακόμη, στη συμπαραγωγή το φυσικό αέριο παρουσιάζει υψηλό ενεργειακό βαθμό απόδοσης, καθώς και χαμηλές εκπομπές αέριων ρύπων.

35

12ΕΠΕΙΓΕΙ

Η ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΕΝΩΣΗΚΡΗΤΗΣ-ΗΠ. ΕΛΛΑΔΑΣ

Ο κίνδυνος για μπλακάουτ στην ηλεκτροδότηση της Κρήτης ύστερα από την «απόσυρση» τοπικών μονάδων ηλεκτροπαραγωγής της ΔΕΗ έθεσε σε νέες βάσεις το σχέδιο για την ηλεκτρική διασύνδεση του νησιού με την ηπειρωτική χώρα, που κατέχει κεντρική θέση στο νέο δεκαετές επενδυτικό πρόγραμμα του ΑΔΜΗΕ.

ΗλεκτρισμόςΤου Κώστα Βουτσαδάκη

Η ηλεκτρική διασύνδεση της Κρήτης με την ηπειρωτική χώρα, που συζητείται από τη δεκαετία του ’80, λαμβάνει πλέον επείγοντα χαρακτήρα με αποτέλεσμα να κριθεί ότι δεν υπάρχει χρόνος για να υλοποιηθεί το αρχικό σχέδιο για διασύνδεση ισχύος 1.000 MW μέσω Αττικής. Αντί αυτού, προκρίνεται μια ενδιάμεση λύση με διασύνδεση ισχύος 270 MW μέσω Πελοποννήσου, με παράλληλη υπόσχεση ότι δεν εγκαταλείπεται αλλά θα προετοιμαστεί παράλληλα και η μεγάλη διασύνδεση. Θέση που υποστηρίζει και το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, καθώς πέρα από τη διασφάλιση της ασφαλούς ηλεκτροδότησης της Κρήτης και τα συμπληρωματικά οφέλη από τη διασύνδεση, το έργο αφορά και τη μελλοντική διασύνδεση των Δωδεκανήσων μέσω της μεγαλονήσου με την ηπειρωτική Ελλάδα.

Κρίσιμο έργοΗ ηλεκτρική ένωση της Κρήτης με την ηπειρωτική χώρα αποτελεί έργο κρίσιμης σημασίας: –για την ασφαλή κάλυψη των ενεργειακών αναγκών του νησιού

(τόσο του ντόπιου πληθυσμού όσο και των τουριστών), –για τη λειτουργία της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, καθώς το νησί λόγω μεγέθους μπορεί να συμβάλει τόσο στην αύξηση της «πίτας» της αγοράς (αντιπροσωπεύει το 5% της συνολικής ζήτησης στη χώρα), άρα και στην αποδοτικότερη λειτουργία των μονάδων του ηπειρωτικού συστήματος, όσο και στην αξιοποίηση του δυναμικού ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην Κρήτη, –για την ελάφρυνση των καταναλωτών, καθώς το υψηλότερο κόστος ηλεκτροπαραγωγής στα μη διασυνδεδεμένα νησιά καλύπτεται μέσω του λογαριασμού των Υπηρεσιών Κοινής Ωφέλειας που περιλαμβάνεται στους λογαριασμούς του ηλεκτρικού. Σύμφωνα με τα τελευταία επίσημα στοιχεία της ΡΑΕ, το κόστος παραγωγής ρεύματος στην Κρήτη ήταν 239 ευρώ/MWh το 2012 και 223 ευρώ/MWh το 2013, έναντι 83 και 70 ευρώ στην ηπειρωτική Ελλάδα. Το επιπλέον κόστος ηλεκτροδότησης του συνόλου των μη διασυνδεδεμένων νησιών (Κυκλάδες, Κρήτη, Δωδεκάνησα) ήταν 784 εκατ. το 2012 και 771 εκατ. το 2013, από τα οποία η μερίδα

36

του λέοντος (415 και 388 εκατ. αντίστοιχα) οφείλεται στην Κρήτη. Πρόκειται δηλαδή για πολύ μεγάλα ποσά που επιτρέπουν την απόσβεση της επένδυσης για τη διασύνδεση σε σύντομο χρονικό διάστημα.

Ύστερα από πολυετή κυοφορία, ο ΑΔΜΗΕ κατέληξε στην επιλογή της λύσης διασύνδεσης της Κρήτης με υποβρύχιο καλώδιο μέσω Αττικής, και συγκεκριμένα σε διασύνδεση ισχύος 700 MW (με πιθανότητα επαύξησης στα 1.000 MW), εκτιμώμενου κόστους 700 εκατ.-1 δισ. ευρώ με ορίζοντα ολοκλήρωσης το 2024. Όμως στο σχέδιο ανάπτυξης του δικτύου για την περίοδο 2017-2026 που υπεβλήθη για έγκριση στη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας περιλαμβάνεται η «μικρή» διασύνδεση μέσω Πελοποννήσου, ισχύος 280 MW και προϋπολογισμού 330 εκατ. ευρώ με πρόβλεψη για ολοκλήρωση του έργου στο πρώτο εξάμηνο του 2020.

Περιορισμός μονάδωνΣύμφωνα με την παρέμβαση της ΔΕΗ στη διαβούλευση για το νέο δεκαετές του ΑΔΜΗΕ, σε εφαρμογή των κοινοτικών οδηγιών για το περιβάλλον, από το 2019 και μετά τίθενται σε καθεστώς περιορισμένης λειτουργίας μια σειρά από τοπικές μονάδες ηλεκτροπαραγωγής. Συγκεκριμένα: –Από τις 31 Δεκεμβρίου 2019, οι ατμοηλεκτρικές μονάδες των ΑΗΣ Αθερινόλακκου (93 MW) και Λινοπεραμάτων (75 MW) δεν θα μπορούν να λειτουργούν περισσότερο από 1.500 ώρες ετησίως και οι αεριοστροβιλικές μονάδες των ΑΗΣ

Χανίων (329 MW) και Λινοπεραμάτων (104 MW) περισσότερο από 500 ώρες ετησίως. Η ηλεκτρική ισχύς των μονάδων αυτών ανέρχεται περίπου σε 329 MW για τον ΑΗΣ Χανίων και 104 ΜW για τον ΑΗΣ Λινοπεραμάτων. Οι μονάδες αυτές που τίθενται σε περιορισμούς αντιστοιχούν στο 78,3% της συνολικής ισχύος του νησιού. –Από το 2021, θα ισχύσουν νέες αυστηρότερες απαιτήσεις τόσο για τις παραπάνω μονάδες όσο και για τις μηχανές εσωτερικής καύσης του ΑΗΣ Αθερινόλακκου. –Από το 2025 και μετά (εφόσον έχει υλοποιηθεί η διασύνδεση), οι υφιστάμενες μικρότερες των 50 MW μονάδες θα μπορούν να δουλεύουν μόνο μέχρι 500 ώρες ετησίως.

«Τα παραπάνω, ανέφερε η ΔΕΗ, πρέπει να ληφθούν υπόψη σε όλο τον σχεδιασμό για την διασύνδεση της Κρήτης (τόσο για τη διασύνδεση εξοικονόμησης όσο και για την κανονική διασύνδεση της Κρήτης με το ηπειρωτικό σύστημα)» και προσθέτει: Στις παραμέτρους που επηρεάζουν το όφελος του έργου της διασύνδεσης της Κρήτης περιλαμβάνεται και η αποφυγή επενδύσεων για ανάπτυξη και εκσυγχρονισμό των τοπικών σταθμών παραγωγής. Σε κάθε περίπτωση και ανάλογα με την ισχύ της διασύνδεσης, θα απαιτηθεί να υπάρχει στο νησί τόσο στρεφόμενη όσο και ψυχρή εφεδρεία. Επομένως, θα είναι αναπόφευκτες επενδύσεις για τη διατήρηση, ανανέωση ή ενδεχομένως και επέκταση των παραπάνω εφεδρειών στο νησί. Οι επενδύσεις αυτές, καθώς και τα

κόστη λειτουργίας και συντήρησης των μονάδων και τα κόστη διατήρησης των μονάδων σε διαθεσιμότητα θα πρέπει να καλύπτονται πλήρως, είτε από ΥΚΩ είτε από συμβάσεις με τον ΑΔΜΗΕ (π.χ. ως συμβεβλημένες μονάδες σε εφεδρεία εκτάκτων αναγκών), ακόμα και μετά τη διασύνδεση του νησιού».

Η λύση που προτείνει ο ΑΔΜΗΕΣύμφωνα με τον ΑΔΜΗΕ, η μικρότερη διασύνδεση εξασφαλίζει την κάλυψη των αναγκών του νησιού που δημιουργούνται από τη σταδιακή απόσυρση και περιορισμό λειτουργίας των τοπικών μονάδων ηλεκτροπαραγωγής σε εφαρμογή της κοινοτικής νομοθεσίας. Σε διαφορετική περίπτωση, προειδοποιεί για ένταση του προβλήματος των διακοπών ρεύματος. Μέσω του «μικρού» καλωδίου, κατά τις εκτιμήσεις του διαχειριστή, θα καλύπτεται το 40-60% των αναγκών της μεγαλονήσου, ενώ σε συνδυασμό με τη «μεγάλη» διασύνδεση που (κατά τον επίσημο προγραμματισμό) θα προχωρήσει παράλληλα δημιουργεί προϋποθέσεις για επέκταση της διασύνδεσης σε Κάρπαθο και Ρόδο.

«Η διασύνδεση της Κρήτης είναι ζωτικής σημασίας για την εύρυθμη λειτουργία του ηλεκτρικού συστήματος. Λόγω της ιδιαίτερης σημασίας του έργου για την ασφάλεια τροφοδοσίας του νησιού, θεωρούμε ότι είναι κρίσιμη η τήρηση του χρονοδιαγράμματος υλοποίησης της διασύνδεσης», επισημαίνει σε επιστολή προς τον ΑΔΜΗΕ η ΔΕΗ. «Η καθυστέρηση

37

υλοποίησης της διασύνδεσης παρασύρει και μεταβάλλει στο σύνολό του τον ενεργειακό σχεδιασμό τόσο της Κρήτης όσο και της χώρας γενικότερα, ενώ δημιουργεί αβεβαιότητα στον στρατηγικό σχεδιασμό της ΔΕΗ και πιο συγκεκριμένα στη μελλοντική εκμετάλλευση των υφιστάμενων μονάδων καθώς και στις νέες μονάδες που θα απαιτηθούν μελλοντικά στο νησί», προσθέτει.

Σοβαρές επιφυλάξεις ανακύπτουν από τις παρεμβάσεις τόσο του Συνδέσμου Ελλήνων Βιομηχάνων (ΣΕΒ) όσο και του Ελληνικού Συνδέσμου Ανεξάρτητων Ηλεκτροπαραγωγών (ΕΣΑΗ). Ο ΣΕΒ υπογραμμίζει μεν την ανάγκη να προωθηθεί η μεγάλη διασύνδεση της Κρήτης μέσω Αττικής και επαναφέρει την πρότασή του για δημιουργία ενός κοινοπρακτικού σχήματος με τη συμμετοχή του ΑΔΜΗΕ και ιδιωτών επενδυτών, προκειμένου το έργο να ενταχθεί για χρηματοδότηση από το πακέτο Γιούνκερ. «Τα προκρινόμενα από τον ΑΔΜΗΕ σενάρια μας προβληματίζουν ιδιαίτερα, καθώς δημιουργούν σοβαρές αμφιβολίες τόσο για τον χρόνο υλοποίησης όσο και για την οικονομική και πρακτική λογική που τα συνοδεύει», τονίζει ο Σύνδεσμος και προσθέτει: –«Βλέπουμε για πρώτη φορά να εμφανίζεται -και να προκρίνεται ως βέλτιστη μεταξύ των άμεσα υλοποιήσιμων- μια λύση που ουδέποτε στο παρελθόν είχε τεθεί από τον ΑΔΜΗΕ, χαρακτηριζόμενη ως “διασύνδεση εξοικονόμησης”, τη στιγμή μάλιστα που εκ πρώτης δεν

φαίνεται να επιτυγχάνει σημαντικές οικονομίες κλίμακος, έναντι άλλων παραπλήσιων σεναρίων που θέτει υπό εξέταση ο ΑΔΜΗΕ. –«Το βασικότερο είναι πως η “διασύνδεση εξοικονόμησης” δεν φαίνεται να μειώνει ουσιωδώς τις σημερινές χρεώσεις ΥΚΩ, δηλαδή δεν εξυπηρετεί τον κυριότερο εκ των σκοπών για τους οποίους προωθείται η διασύνδεση της Κρήτης. Όπως παρουσιάζεται από τον ΑΔΜΗΕ, η “διασύνδεση εξοικονόμησης” δεν αντικαθιστά παρά μόνο ένα μικρό μέρος της σημερινής παραγωγής των πετρελαϊκών μονάδων, κι άρα κι ένα αντίστοιχα μικρό μέρος των Υπηρεσιών Κοινής Ωφελείας που επιβαρύνουν τους καταναλωτές για την ηλεκτροδότηση της Κρήτης. –»Η “διασύνδεση Εξοικονόμησης” θα καθυστερήσει κι άλλο την αξιοποίηση των ανανεώσιμων πηγών της Κρήτης, αφού η ύπαρξη μόνο ενός καλωδίου δημιουργεί έναν ηλεκτρικό μονόδρομο εισαγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από το ηπειρωτικό σύστημα προς την Κρήτη και δεν αφήνει κανένα περιθώριο εξαγωγής ηλεκτρικής ενέργειας παραγόμενης από ΑΠΕ στην Κρήτη να διοχετευθεί στο ηπειρωτικό ηλεκτρικό σύστημα».

Ο ΕΣΑΗ υπενθυμίζει από την πλευρά του ότι στο σχέδιο ανάπτυξης του δικτύου 2015-2024 προβλεπόταν ότι η διασύνδεση θα λειτουργούσε το 2020-2021 και τονίζει ότι δεν υφίσταται κανείς λόγος για την τόσο μεγάλη καθυστέρηση. Κάνει λόγο για μη δέσμευση του ΑΔΜΗΕ

ως προς τον καθορισμό σταθερού χρονοδιαγράμματος κατασκευής της διασύνδεσης της Κρήτης και συνεχή χρονική μετάθεση της υλοποίησης της επένδυσης σε μελλοντικό χρόνο, ενώ επισημαίνει ότι «ο μη δεσμευτικός καθορισμός ενός σταθερού επενδυτικού πλάνου και χρονοδιαγράμματος κατασκευής της διασύνδεσης επί της ουσίας παρεμποδίζει την ανάπτυξη οποιουδήποτε ιδιωτικού επενδυτικού σχεδίου για νέα δυναμικότητα παραγωγής στην Κρήτη». Σύμφωνα με την ανάλυση του ΕΣΑΗ, το έργο θα πρέπει να υλοποιηθεί με διαδικασία πρόσκλησης υποβολής προσφορών και σχετικό ανοιχτό διαγωνισμό.

Σε δηλώσεις του μάλιστα στο πλαίσιο συνεδρίου του ΣΕΒ, ο πρόεδρος του ΕΣΑΗ Αναστάσιος Καλλιτσάντσης τόνισε ότι η υλοποίηση του έργου από τον ΑΔΜΗΕ οδηγεί σε εξαίρεσή του από το πακέτο Γιούνκερ, το οποίο χρηματοδοτεί ιδιωτικά έργα ή συμπράξεις του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Σημείωσε ότι ο ΑΔΜΗΕ επεξεργάστηκε αρχικά μια λύση ακόμη πιο περιορισμένης μεταφορικής ικανότητας (170-180 ΜW), την οποία διπλασίασε ύστερα από την προειδοποίηση της ΔΕΗ για τα προβλήματα που δημιουργεί η απόσυρση μονάδων, και εκτίμησε ότι, παρά την αύξηση της ισχύος της διασύνδεσης, με την ενδιάμεση λύση η Κρήτη θα αντιμετωπίσει έλλειψη ενέργειας μετά το 2019.

38

13Η ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΕΝΩΣΗ & ΟΙ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑΣτις 25 Φεβρουαρίου 2015 ανακοινώθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή το στρατηγικό πλαίσιο για τη δημιουργία μιας Ενεργειακής Ένωσης. Στο χρονικό διάστημα που ακολούθησε, μια σειρά από δράσεις εκ μέρους τόσο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής όσο και των κρατών-μελών επιδίωξαν να κάνουν αυτό το εγχείρημα πραγματικότητα.

Ενεργειακή αγοράΤων Γιώργου Κεφαλίδη και Δημήτρη Κορδώνη*

Οι λόγοι πίσω από την επιλογή αυτή της «κυβέρνησης Γιούνκερ» ποικίλοι. Η κρίση της Κριμαίας, οι βλέψεις της Ρωσίας για κατασκευή του αγωγού Southstream (έργο που τελικά ανεστάλη από τη ρωσική κυβέρνηση), η εξάρτηση της ΕΕ από έναν μόνο προμηθευτή φυσικού αερίου και το γεγονός πως εκείνη εισάγει πάνω από το 50% της ενέργειας που καταναλώνει, οι ανεπαρκείς διασυνδέσεις ηλεκτρισμού μεταξύ των κρατών-μελών, η προσπάθεια ελέγχου εκ μέρους της Επιτροπής των πολυετών ενεργειακών συμβάσεων που συνάπτουν τα κράτη-μέλη με τρίτες χώρες είναι μόνο κάποιοι από τους λόγους που ώθησαν τον αντιπρόεδρο της Επιτροπής Μάρος Σέφκοβιτς και τον Επίτροπο Ενέργειας Άριας Κανιέτε να ταξιδεύουν από χώρα σε χώρα προκειμένου να δημιουργήσουν και να επιβλέψουν τη δημιουργία μιας πραγματικής Ενεργειακής Ένωσης.

Βασικοί άξονεςΠέντε είναι οι βασικοί άξονες πάνω στους οποίους βασίζεται η στρατηγική αυτή.

Απεξάρτηση από τον άνθρακα. Η συμφωνία της COP21 του Παρισιού

και παράλληλα ο στόχος της ΕΕ για μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 20% σε σχέση με τα επίπεδα του 1990 και συμμετοχής των ΑΠΕ σε ποσοστό 20% στην παραγωγή ενέργειας δεν αφήνουν πολλά περιθώρια στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία με τη δημιουργία του Αποθεματικού για τη Σταθερότητα της Αγοράς (ETS) στρέφεται προς τη δημιουργία μιας νέας οικονομίας χαμηλών ρύπων.

Ενεργειακή ασφάλεια. Η κρίση του 2009, όταν η Ρωσία σταματώντας την παροχή φυσικού αερίου στην Ουκρανία ουσιαστικά απέκλεισε από το φυσικό αέριο όλα τα ευρωπαϊκά κράτη που λάμβαναν αέριο μέσω της Ουκρανίας, αποτελεί το πάθημα της Ευρώπης που, για να μετατραπεί σε μάθημα, επιδιώκει τον ύπαρξη πλουραλισμού στους παρόχους ενέργειας, τη δημιουργία νέων εναλλακτικών διαδρόμων και την απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα.

Εσωτερική αγορά ενέργειας. Η προσπάθεια της ηλεκτρικής διασύνδεσης των κρατών-μελών ώστε 10% τουλάχιστον της ηλεκτρικής

39

ενέργειας που παράγουν να μπορεί να μεταφέρεται σε γειτονικές χώρες και το δικαίωμα του Ευρωπαίου πολίτη να μπορεί εκείνος να επιλέγει τους παρόχους ηλεκτρικής ενέργειας, αποτελούν τα θεμέλια της ύπαρξης μιας εύρυθμης εσωτερικής αγοράς ενέργειας.

Ενεργειακή αποδοτικότητα. Στο πλαίσιο του στόχου της ΕΕ για βελτίωση κατά τουλάχιστον 27% την ενεργειακής απόδοσης το 2030, η Επιτροπή παρουσιάζει μια σειρά από νομοθετικές πρωτοβουλίες (στρατηγική της ΕΕ για θέρμανση και ψύξη, μείωση εκπομπών ρύπων στον τομέα των μεταφορών, ενεργειακή απόδοση κτιρίων).

Έρευνα, καινοτομία και ανταγωνιστικότητα. Η δημιουργία έξυπνων ενεργειακών κόμβων, καθαρών μεταφορών, μιας νέας γενιάς ΑΠΕ και γενικότερα η προσπάθεια να αποτελέσει η Ένωση τον οδηγό στη δημιουργία ενός νέου οικονομικού μοντέλου χαμηλών ρύπων αποτελούν τα κίνητρα σε αυτόν τον άξονα.

Οφέλη για την ελληνική αγοράΠώς μπορεί όμως να ωφεληθεί η ελληνική

αγορά ενέργειας από τα παραπάνω;

Στο τρέχον έτος η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε συνεργασία με τα κράτη-μέλη, θα παρουσιάσει τους μηχανισμούς στήριξης της ενεργειακής απόδοσης για έργα μικρότερης κλίμακας. Οι συγκεκριμένες ενέργειες θα βελτιώσουν την πρόσβαση σε κεφάλαια και μηχανισμούς τόσο σε εθνικό όσο και σε περιφερειακό επίπεδο, και θα βοηθήσουν τα κράτη-μέλη, ειδικότερα όσα έχουν θέσει φιλόδοξους στόχους και βρίσκονται σε οικονομικά δυσχερή θέση, όπως η Ελλάδα. Επιπροσθέτως, η ΕΕ στα πλαίσια της Ενεργειακής Ένωσης έχει χαράξει τις κατευθυντήριες γραμμές στον τομέα της ενεργειακής αναβάθμισης των κτιρίων, προτάσσοντας τα πλεονεκτήματα της μείωσης της ενεργειακής υπερκατανάλωσης και της αξιοποίησης των νέων και φιλικών προς το περιβάλλον τεχνολογιών, όπως π.χ. των έξυπνων μετρητών και των χρήσεων ΑΠΕ σε κατοικίες (αυτόνομοι ηλεκτροπαραγωγοί). Η ελληνική κυβέρνηση από τη μεριά της, οφείλει, να επενδύσει σε πολιτικές εξοικονόμησης κατ’ οίκον, δίνοντας

ιδιαίτερο βάρος στον καταναλωτή και στο οικιακό τιμολόγιο.

Στον τομέα του ηλεκτρισμού, η ελληνική αγορά καλείται να διευθετήσει το μελλοντικό πλαίσιο που θα δημιουργηθεί με τη ΔΕΗ και τον ΑΔΜΗΕ, υλοποιώντας ταυτόχρονα τη διασύνδεση μεταξύ νησιώτικης και ηπειρωτικής Ελλάδας. Προς τη συγκεκριμένη κατεύθυνση πιέζει και η Ενεργειακή Ένωση, που, αν και βρίσκεται σε στάδιο διαβουλεύσεων, επιθυμεί τη διασύνδεση μεταξύ των κρατών-μελών, έχοντας ως βασικό στόχο τη μείωση των τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας μέσω της μείωσης του κόστους παραγωγής και μεταφοράς. Ακολούθως, η ανάγκη μείωσης των λογαριασμών του ηλεκτρικού ρεύματος απαιτεί την αύξηση του ανταγωνισμού, μέσω της απελευθέρωσης της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας και αύξησης του ποσοστού των αυτόνομων ηλεκτροπαραγωγών.

Η Ελλάδα, όμως, εκτός από το γενικό πλαίσιο της ηλεκτρικής ενέργειας, πρέπει να παρουσιάσει εξειδικευμένες προτάσεις, μέσω της θεσμοθέτησης

40

ενός νέου ανταγωνιστικού και μακρόπνοου νομοθετικού πλαισίου, και τονίζοντας τα κλιματικά της πλεονεκτήματα. Στόχος είναι η προώθηση των επενδύσεων στις ΑΠΕ και στην πράσινη ενέργεια, αξιοποιώντας τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο, όπου η ΕΕ επιδεικνύει ισχυρή βούληση για μετάβαση σε μια οικονομία χαμηλών ρύπων, προστασίας του περιβάλλοντος και κλιματικής προσαρμογής. Η Ελλάδα, εκτός από τον ορυκτό πλούτο της, πρέπει να προχωρήσει σε μελετημένες επενδύσεις για τις ΑΠΕ, όπως το οικιακό φωτοβολταϊκό, τα υπεράκτια αιολικά πάρκα, την παραγωγή ενέργειας από τη διαχείριση απορριμμάτων, αξιοποιώντας το σύνολο των ευρωπαϊκών χρηματοδοτικών εργαλείων.

Προσπαθώντας να μειώσει την ενεργειακή εξάρτηση από τρίτες χώρες, η Ενεργειακή Ένωση προσβλέπει, σε πρώτο στάδιο, στην αξιοποίηση των αγωγών φυσικού αερίου και στην ενίσχυση της διασύνδεσης μεταξύ των κρατών-μελών. Στον συγκεκριμένο τομέα, η ελληνική αγορά μπορεί να προκρίνεται ως ενεργειακός κόμβος, λόγω γεωγραφικής θέσης, αλλά και των εν εξελίξει επενδύσεων, όπως οι δύο αγωγοί ΤΑP και του IGB που μπορούν να δώσουν πνοή στην ελληνική οικονομία μέσω της δημιουργίας θέσεων εργασίας αλλά και καθιστώντας την Ελλάδα σημαντικό κόμβο στο ενεργειακό σταυροδρόμι. Σημαντική προσοχή θα δοθεί όμως και στις επενδύσεις στον τομέα του υγροποιημένου φυσικού αερίου. Η ελληνική αγορά ενέργειας, βασιζόμενη στα πλεονεκτήματα της γεωστρατηγικής της θέσης, έχει τη δυνατότητα να αποτελέσει κόμβο αποθήκευσης και επεξεργασίας υγροποιημένου φυσικού αερίου. Η πρόοδος των επενδύσεων των πλωτών σταθμών σε Καβάλα και Αλεξανδρούπολη στέλνει ήδη θετικά μηνύματα στην αγορά ενέργειας δημιουργώντας ένα νέο φάσμα επενδύσεων για την ελληνική οικονομία.

Το τρίπτυχο της Ενεργειακής ΈνωσηςΣυμπερασματικά, ένας από του πρωταρχικούς στόχους της ενεργειακής ενοποίησης πρέπει να είναι η αποδοχή της από το καταναλωτικό κοινό, παρουσιάζοντας τα πλεονεκτήματα, τα μειονεκτήματα και το χρονοδιάγραμμα ολοκλήρωσης του κάθε σταδίου της

μέχρι την τελική της πραγμάτωση. Επομένως, όλες οι παραπάνω πολιτικές στον τομέα της Ενεργειακής Ένωσης θα πρέπει να εστιάζουν στο τρίπτυχο «ενεργειακή αποδοτικότητα, ασφάλεια και κόστος». Η συγκεκριμένη στρατηγική οφείλει να εστιάζει στη βελτίωση της αποδοτικότητας των τεχνολογιών και των υποδομών παράγωγης ενέργειας, επιδιώκοντας ταυτόχρονα τη μείωση των τιμών ενέργειας, μετακυλίοντας το κέρδος στους καταναλωτές και λαμβάνοντας όλα τα απαραίτητα μέτρα για την προστασία του περιβάλλοντος και της κλιματικής αλλαγής.

*Οι κ.κ. Γιώργος Κεφαλίδης και Δημήτρης Κορδώνης είναι μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Greek Energy Foprum. Οι απόψεις που παρουσιάζονται στο παρόν άρθρο είναι προσωπικές και δεν αντικατοπτρίζουν τις απόψεις ολόκληρου του Forum και των εταιρειών που απασχολούν τους συγγραφείς.

Πηγή: www.greekenergyforum.com

Η ελληνική αγορά ενέργειας, βασιζόμενη στα πλεονεκτήματα της γεωστρατηγικής της θέσης, έχει τη δυνατότητα να αποτελέσει κόμβο αποθήκευσης και επεξεργασίας υγροποιημένου φυσικού αερίου

41

14GREENPEACE:

ΕΠΙΒΛΑΒΗΣ Η TTIPΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Περιβάλλον

42

Τον κώδωνα του κινδύνου για τη χώρα μας κρούει η Greenpeace σχετικά με την υπό διαμόρφωση συμφωνία της Διατλαντικής Εταιρικής Σχέσης Εμπορίου και Επενδύσεων (TTIP) μεταξύ ΕΕ και ΗΠΑ, καθώς όπως τονίζει χαρακτηριστικά η υπεύθυνη εκστρατείας στο ελληνικό γραφείο της οργάνωσης Ναταλία Τσιγαρίδου «η Ελλάδα θα πληγεί ανεπανόρθωτα από την εφαρμογή της TTIP».

Μάλιστα, δύο μέρες μετά τη διαρροή μεγάλου μέρους του κειμένου της TTIP, και ενώ ήδη περισσότερα από 3,5 εκατομμύρια Ευρωπαίοι έχουν υπογράψει εναντίον της συμφωνίας, η Greenpeace, μέσω ανοιχτής επιστολής καλεί τους Έλληνες και τις Ελληνίδες βουλευτές και ευρωβουλευτές να πάρουν θέση απέναντι στις συμφωνίες TTIP και την αντίστοιχη Περιεκτική Οικονομική και Εμπορική Συμφωνία ΕΕ-Καναδά (CETA).

Οι κίνδυνοιΌπως υπογραμμίζει, «με δεδομένο ότι το μεγαλύτερο μέρος των κειμένων είναι πλέον διαθέσιμο προς όλους και ότι ο πάταγος από τις αποκαλύψεις καθιστά το μέλλον της συμφωνίας πιο αβέβαιο από ποτέ, είναι καιρός οι εκλεγμένοι εκπρόσωποι των Ελλήνων πολιτών να τοποθετηθούν δημόσια και ξεκάθαρα: να δηλώσουν ανοιχτά και έμπρακτα την αντίθεσή τους απέναντι σε δύο συμφωνίες που απειλούν την υγεία, την τροφή μας, το περιβάλλον, τα κοινωνικά και εργασιακά μας δικαιώματα και, τελικά, την ίδια τη δημοκρατία μας».

«Από τα κείμενα που έχουν δημοσιευθεί γίνεται ξεκάθαρο ότι δεν υπάρχει τρόπος να γεφυρωθεί το

χάσμα μεταξύ Ευρωπαϊκής Ένωσης και ΗΠΑ, χωρίς να εγκαταλείψει η Ευρώπη τις κόκκινες γραμμές της για την προστασία του περιβάλλοντος, της δημόσιας υγείας και των θεμελιωδών δικαιωμάτων πάνω στα οποία οικοδομήθηκε η Ευρώπη. Οι Έλληνες βουλευτές και ευρωβουλευτές πρέπει τώρα να κινητοποιηθούν και να πιέσουν την επίτροπο Μάλμστρομ: αν της προτείνεται μια συμφωνία που βλάπτει τα ευρωπαϊκά και εθνικά συμφέροντα, τότε θα πρέπει να την απορρίψει», τονίζει χαρακτηριστικά η κ. Τσιγαρίδου.

Πρόσθεσε δε, μιλώντας στο Αθηναϊκό Πρακτορείο, ότι μετά τη διαρροή των εγγράφων Ευρωπαίοι ηγέτες έχουν ήδη εκφράσει την αντίθεσή τους σχετικά με την εξέλιξη των διαπραγματεύσεων, όπως ο πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας Φρανσουά Ολάντ, αλλά και ο Αυστριακός καγκελάριος Βέρνερ Φάιμαν.

Ανοιχτός διάλογοςΌπως επισημαίνει, «οι διαπραγματεύσεις για τη συμφωνία όπως εκτυλίσσονται μέχρι σήμερα πρέπει να σταματήσουν. Είναι ζήτημα δημοκρατίας, καθώς μια διαπραγμάτευση σε καθεστώς πλήρους μυστικότητας, δεν μπορεί να εκπροσωπεί τα συμφέροντα των

πολιτών. Απαιτείται να γίνει η συζήτηση για ένα ανοιχτό εμπόριο με έναν ανοιχτό διάλογο που θα περιλαμβάνει τους εκλεγμένους αντιπροσώπους των πολιτών αλλά και εκπροσώπους από την κοινωνία των πολιτών, και σε καμία περίπτωση μόνο με την υπερεκπροσώπηση των λόμπι του εμπορίου».

Ειδικότερα, σύμφωνα πάντα με την υπεύθυνη εκστρατείας στο ελληνικό γραφείο της οργάνωσης, «όλες οι ενδείξεις και τα έως τώρα κείμενα καταδεικνύουν ότι αυτό που θα επικρατήσει θα είναι τα συμφέροντα των μεγάλων εταιρειών, καθώς οι μικρές και οι μικρομεσαίες εταιρείες δεν εκπροσωπούνται και δεν μπορούν να θέσουν τους όρους του παιχνιδιού». Ενώ επισημαίνει ότι ζημιωμένοι πρόκειται να βγουν τόσο οι πολίτες όσο και οι επιχειρήσεις και στις δύο όχθες του Ατλαντικού.

ΑντιδράσειςΌπως υπογραμμίζει η Greenpeace, «λίγες μέρες πριν την έναρξη του 13ου γύρου των διαπραγματεύσεων για την TTIP στη Νέα Υόρκη, Ομπάμα και Μέρκελ δήλωσαν δημόσια τη στήριξή τους στη συμφωνία κατά τη

43

διάρκεια επίσκεψης του πρώτου στη Γερμανία, που όμως συνοδεύτηκε από διαδηλώσεις ενάντια στην TTIP με τη συμμετοχή δεκάδων χιλιάδων πολιτών. Παράλληλα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποτελεί έναν από τους πιο ένθερμους υποστηρικτές τόσο της TTIP όσο και της CETA, ισχυριζόμενη ότι αυτές οι δύο συμφωνίες θα φέρουν μεγάλη οικονομική ανάπτυξη για όλα τα εμπλεκόμενα μέρη, ενώ θα συμβάλουν και στη δημιουργία θέσεων εργασίας. Σύμφωνα με έγκυρες μελέτες, όμως, τίποτα δεν θα μπορούσε να απέχει περισσότερο από την πραγματικότητα».

Ειδικότερα, η Greenpeace καλεί τους βουλευτές και ευρωβουλευτές της Ελλάδας: – Για την TTIP, να απαιτήσουν τον τερματισμό των διαπραγματεύσεων, την απόλυτη διαφάνεια και δημοσιοποίηση όλων των σχετικών εγγράφων, καθώς και την έναρξη ενός δημόσιου και ανοιχτού διαλόγου για τη βελτίωση του εμπορίου. – Για τη CETA, να απαιτήσουν τον χαρακτηρισμό της ως μεικτής συμφωνίας ώστε να συμμετέχουν στην ψήφισή της και τα εθνικά κοινοβούλια και όχι μόνο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. – Ενόψει του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων, να πιέσουν τον αρμόδιο Υπουργό Οικονομίας, Ανάπτυξης και Τουρισμού κ. Σταθάκη να πάρει ξεκάθαρη θέση ενάντια στην TTIP και τη CETA.

Τι αλλάζει στη ζωή μας η TTIP

• Κανονισμοί της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα χημικά, όπως ο REACH, οι οποίοι ενσωματώνουν την αρχή της προφύλαξης και περιλαμβάνουν ρυθμιστικές διαδικασίες για την κατάργηση των πιο επικίνδυνων χημικών ουσιών από την αγορά, θα αποδυναμωθούν. Συγκεκριμένα απειλούνται από τη στάση της βιομηχανίας χημικών των ΗΠΑ, η οποία υποστηρίζει μια προσέγγιση της εκτίμησης των κινδύνων (risk assessment) όπου βασικός σκοπός είναι η βελτίωση της διαχείρισης των επικίνδυνων ουσιών, χωρίς να αποσύρονται από την αγορά.

• Στο κεφάλαιο για τα υγειονομικά και φυτοϋγειονομικά μέτρα προστασίας, οι προτάσεις της αντιπροσωπείας των ΗΠΑ αναφέρονται σε «προϊόντα της σύγχρονης γεωργικής τεχνολογίας», δείχνοντας ξεκάθαρα την πρόθεσή τους να απαλλαγούν από τους εμπορικούς φραγμούς για τα μεταλλαγμένα, δεδομένου ότι η πρόταση αναφέρεται επίσης στην Παγκόσμια Πρωτοβουλία Χαμηλού Επιπέδου Παρουσίας, η οποία ασχολείται με την επιμόλυνση γεωργικών προϊόντων από μεταλλαγμένα.

• Θα επιτρέψουν σε εταιρείες και άλλους φορείς να έχουν άνευ

προηγουμένου πρόσβαση (και δυνατότητα παρέμβασης) στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων του ρυθμιστή/νομοθέτη και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού. Μάλιστα σε περίπτωση διαφωνίας, θα επιτρέψουν στο προσφεύγον συμβαλλόμενο μέρος να επιλέξει το forum για την επίλυση της διαφοράς (forum shopping), κάτι που αναμφίβολα θα βοηθήσει τον ενάγοντα να εξασφαλίσει το καλύτερο για αυτόν αποτέλεσμα.

• Η αμερικανική πλευρά προτείνει ένα νέο τμήμα σε αυτό το κεφάλαιο με τίτλο «Επιστήμη και Κίνδυνος». Κάτω από αυτό το σενάριο, οι ρυθμίσεις που προστατεύουν τους ανθρώπους, τα ζώα και το περιβάλλον, θα πρέπει να παρέχουν επιστημονικά στοιχεία που επιβεβαιώνουν τη θέση τους.

Ωστόσο, για να συμβεί αυτό θα πρέπει οι άνθρωποι, τα φυτά και τα ζώα να έχουν εκτεθεί πρώτα σε αυτά τα προϊόντα και μάλιστα σε ευρεία κλίμακα. Η ευρωπαϊκή νομοθεσία REACH για τα χημικά, στον αντίποδα, εναποθέτει το βάρος απόδειξης στον κατασκευαστή να αποδείξει ότι το προϊόν του δεν είναι επιβλαβές, πριν του επιτραπεί να τεθεί σε εμπορική κυκλοφορία (η αρχή «no data, no market»).

44

15ΒΡΑΧΝΑΣ ΤΑ ΧΡΕΗΓΙΑ ΤΙΣ ΠΕΤΡΕΛΑΪΚΕΣΕΤΑΙΡΕΙΕΣ

Οι έξι «Μεγάλες Αδελφές» του (δυτικού) πετρελαϊκού κλάδου -ExxonMobil, Chevron, Royal Dutch Shell, Total, BP και ENI- είχαν εκδώσει ώς το τέλος Μαΐου εταιρικά ομόλογα αξίας 37 δισ. δολαρίων, ποσό περίπου διπλάσιο σε σύγκριση με εκείνο του 2014 και ίσο με αυτό που εκδόθηκε στη διάρκεια ολόκληρου του 2015. Το βουνό του χρέους συνεχίζει να ψηλώνει…

Ενεργειακή αγοράΤου Γιώργου Παυλόπουλου

45

Μπορεί οι τιμές του πετρελαίου να έχουν απομακρυνθεί από τα χαμηλότερα επίπεδα του έτους και να φλερτάρουν πλέον με τα 50 δολάρια το βαρέλι, προσφέροντας έτσι μια βαθιά ανάσα στα έσοδα των πετρελαιοπαραγωγών χωρών και των εταιρειών του κλάδου, σε καμία περίπτωση όμως αυτό δεν λύνει τα προβλήματα. Αφενός, επειδή κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί ότι η ανοδική τάση θα συνεχιστεί και δεν θα ζήσουμε μια ακόμη «βουτιά» στις τιμές μέχρι το τέλος του 2016 και, αφετέρου, καθώς τα προβλήματα που έχουν σωρευτεί είναι τόσο πολλά και σημαντικά ώστε η μικρή σχετικά αύξηση των εσόδων δεν είναι σε θέση να τα αντιμετωπίσει.

ΧρέηΈνα από αυτά τα προβλήματα, τουλάχιστον όσον αφορά τους πετρελαϊκούς ομίλους, έχει να κάνει με τα χρέη τους και την εξυπηρέτησή τους, η οποία αντιπροσωπεύει κυριολεκτικά έναν βραχνά για αρκετές. Για του λόγου το αληθές, και σύμφωνα με τους υπολογισμούς του Bloomberg, το συνολικό καθαρό χρέος των 15 μεγαλύτερων δυτικών εταιρειών του

κλάδου διαμορφώθηκε πέρυσι στα 383 δισ. δολάρια, έχοντας αυξηθεί κατά 97 δισ. σε σύγκριση με το επίπεδο που βρισκόταν μόλις 12 μήνες νωρίτερα. Η κατάσταση επιδεινώθηκε ραγδαία στο πρώτο τρίμηνο του 2016, όταν οι τιμές του πετρελαίου είχαν κατρακυλήσει μέχρι και τα 27 δολάρια το βαρέλι, πριν αρχίσουν να ανεβαίνουν, για να φτάσουν εκεί που βρίσκονται σήμερα.

Είναι αποκαλυπτικό το στοιχείο ότι οι έξι «Μεγάλες Αδελφές» του πετρελαϊκού κλάδου της Δύσης (όχι ότι στη Ρωσία ή τη Μέση Ανατολή δεν υπάρχουν αντίστοιχα προβλήματα…), οι ExxonMobil, Chevron, Royal Dutch Shell, Total, BP και ENI, είχαν εκδώσει ώς το τέλος Μαΐου εταιρικά ομόλογα αξίας 37 δισ. δολαρίων, ποσό περίπου διπλάσιο σε σύγκριση με εκείνο του 2014 και ίσο με αυτό που εκδόθηκε στη διάρκεια ολόκληρου του 2015.

Ειδικά όσον αφορά τις ΗΠΑ, μάλιστα, τα πράγματα δείχνουν να είναι ακόμη χειρότερα, καθώς με βάση τους υπολογισμούς FactSet και Yahoo Finance, τα συνολικά χρέη των εταιρειών του ενεργειακού κλάδου της

χώρας φτάνουν τα 370 δισ. δολάρια. Μάλιστα, ενώ πέρυσι διατέθηκαν 16,7 δισ. για την πληρωμή μόνο των τόκων, ποσό που αντιστοιχούσε περίπου στο ήμισυ των λειτουργικών κερδών τους, στο πρώτο τρίμηνο του 2016 διατέθηκε το 86% των λειτουργικών κερδών για τον σκοπό αυτόν, εκμηδενίζοντας πρακτικά τα όποια περιθώρια να πραγματοποιηθούν νέες επενδύσεις. Η εικόνα αναμένεται να επιδεινωθεί περαιτέρω τα δύο επόμενα χρόνια, μιας και, ενώ φέτος το ύψος του χρέους αυτών των εταιρειών που ωριμάζει ανέρχεται «μόλις» σε 5,1 δισ. δολάρια, το 2017 θα πενταπλασιαστεί και θα φτάσει τα 25,1 δισ., ενώ ώς το 2020 θα έχει εκτιναχθεί στα 52,5 δισ.!

Ο ρόλος της FedΤα στελέχη του κλάδου φοβούνται δε ότι υπάρχει ένας ακόμη παράγοντας που είναι τόσο επικίνδυνος, ώστε είναι πιθανό να τους δώσει τη… χαριστική βολή: Πρόκειται για τις αποφάσεις που θα λάβει η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ (Fed) και η Τζάνετ Γέλεν αναφορικά με τα βασικά επιτόκια δανεισμού, με όλες τις ενδείξεις και πληροφορίες να οδηγούν στο συμπέρασμα ότι αργά

46

ή γρήγορα θα εισέλθει σε έναν κύκλο αύξησής τους -καθιστώντας έτσι την εξυπηρέτηση των δανείων ακόμη πιο δυσβάσταχτη. Πολύ περισσότερο καθώς ο δανεισμός θα συνεχίσει να αυξάνεται για το ορατό μέλλον, μιας και η τιμή πρέπει να βρεθεί σε πολύ υψηλότερα επίπεδα για να τον καταστήσουν περιττό για τις εταιρείες -μικρές, μεσαίες αλλά και μεγάλες.

Ο συνδυασμός όλων αυτών των παραγόντων έχει φέρει ως αποτέλεσμα και υποβαθμίσεις της πιστοληπτικής ικανότητας πολλών ομίλων του κλάδου από τις εταιρείες αξιολόγησης (βλέπε το σχετικό γράφημα). Έτσι, τον Απρίλιο, η Moody’s υποβάθμισε κατά μία βαθμίδα τις Chevron και Shell και κατά δύο βαθμίδες τη (γαλλική) Total. Το μεγαλύτερο σοκ προήλθε, όμως, από την απόφαση της Standard&Poor’s τον ίδιο μήνα να αφαιρέσει το «Τριπλό Α» από την ExxonMobil, δηλαδή τη μία από τις τρεις αμερικανικές επιχειρήσεις που εξακολουθούσαν να βρίσκονται στην ανώτατη βαθμίδα των αγορών με βαθμό… άριστα δέκα.

«Οι τιμές σε αυτά τα επίπεδα συνιστούν ένα μεγάλο πρόβλημα, όχι μόνο για τις μικρότερες εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην έρευνα και την παραγωγή, αλλά και για τις μεγαλύτερες», σημείωσε ο Τζέισον Μπλουμ, διευθυντικό στέλεχος της Invesco PowerShares, μιλώντας

στην εφημερίδα «Financial Times», προβλέποντας νέο γύρο περικοπών στις επενδύσεις και τις θέσεις εργασίας.

Δεν ανησυχούν οι εταιρείεςΠαρ’ όλα αυτά, όπως σημειώνουν αναλυτές του κλάδου, οι πετρελαϊκές εταιρείες συνεχίζουν να καταβάλλουν γενναιόδωρα μερίσματα στους μετόχους τους και τεράστιες αμοιβές στα κορυφαία διευθυντικά τους στελέχη. Για παράδειγμα, το ποσό που διατέθηκε για μερίσματα το πρώτο

τρίμηνο του έτους έφτασε τα 14 δισ. δολάρια (ποσό που αφορά μόνο τους μεγάλους ομίλους), ενώ τέσσερις από αυτούς -ExxonMobil, Shell, Chevron, BP- θα διαθέσουν ώς το τέλος του έτους 35 δισ., ένα ποσό που αναλογεί περίπου στο 40% της ρευστότητάς τους… «Αυτό πολύ απλά σημαίνει ότι οι CEO έπεισαν τα διοικητικά συμβούλια πως πρέπει να προχωρήσουν σε περαιτέρω δανεισμό προκειμένου να λάβουν τα μερίσματά τους», ήταν το εύστοχο σχόλιο του Τζιμ Χάνος, ιδρυτή της Kynikos Associates, στην τηλεόραση του Bloomberg.

Ίσως αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο οι περισσότεροι CEO επιχειρούν να διασκεδάσουν τους φόβους, ισχυριζόμενοι ότι όλα είναι υπό έλεγχο και πως οι όμιλοι των οποίων ηγούνται είναι απλώς «πολύ μεγάλοι (και σημαντικοί) για να καταρρεύσουν». «Θα είμαστε ευέλικτοι στους χειρισμούς μας, παρατηρώντας παράλληλα την πορεία των τιμών του πετρελαίου», δήλωσε πρόσφατα ο Μπομπ Ντούντλεϊ της BP, διαβεβαιώνοντας παράλληλα ότι το μεγαλύτερο βάρος που συνεπάγεται η αύξηση του χρέους για την εταιρεία του δεν του προκαλεί νευρικότητα.

Το καθαρό χρέος της ExxonMobil στο τέλος του πρώτου τριμήνου του έτους διαμορφώθηκε στα 38,3 δισ. δολάρια, έναντι 27,6 έναν χρόνο νωρίτερα. Όσο για την BP, έφτασε στα 30,6 από τα 24,6 δισ.

47

16ΤΕΛEΙΩΣΑΝ

ΟΙ «ΑΛΚΥΟΝΙΔΕΣΜΕΡΕΣ» ΤΗΣ GAZPROM;Πώς διαμορφώνεται η θέση της ρωσικής εταιρείας φυσικού αερίου Gazprom στον συνεχώς εξελισσόμενο ενεργειακό χάρτη τη Ευρώπης; Απάντηση στο συγκεκριμένο ερώτημα του Carnergie Europe επιχειρούν να δώσουν ειδήμονες της αγοράς ενέργειας.

Γεωπολιτική της ενέργειαςΤου Γιάννη Πισπιρίγκου

Μπορεί οι «αλκυονίδες μέρες» της Gazprom να έχουν τελειώσει, αλλά έχουν τελειώσει και για όλο τον κλάδο σε παγκόσμιο επίπεδο, με την ενιαία ευρωπαϊκή αγορά αερίου να αναδεικνύεται σε πραγματική ελπίδα για τον ρωσικό ενεργειακό κολοσσό.

Jack Farchy – Ανταποκριτής των «Financial Times»Ναι, οι «αλκυονίδες ημέρες» της Gazprom έχουν τελειώσει. Εκπεφρασμένα σε δολάριο, τα προ φόρων και τόκων κέρδη της εταιρείας αναμένεται να μειωθούν τέσσερις φορές περίπου, από τα 63 δισ. δολάρια το 2013 στα περίπου 17 δισ. δολάρια το 2016, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις από αναλυτές της Sberbank. Αυτό έχει σημαντικές επιπτώσεις στα πιο σημαντικά μέσα της Gazprom για να προβάλει τη θέση της στην ρωσική οικονομία: τις κεφαλαιακές δαπάνες της.

Από έναν μέσο όρο των 44 δισ. δολαρίων στο διάστημα 2010-2013, οι κεφαλαιακές δαπάνες της Gazprom αναμένεται να μειωθούν στα 21 δισ. δολάρια το 2016 -και αυτόν τον χρόνο, για πρώτη φορά σε μία δεκαετία

τουλάχιστον, οι ταμειακές ροές της εταιρείας δεν θα είναι αρκετές να καλύψουν τις προγραμματισμένες δαπάνες.

Με τον κορεσμό των παγκόσμιων προμηθειών υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) να αναμένεται στα επόμενα χρόνια, φαίνεται να υπάρχουν λιγοστές ελπίδες ότι οι τιμές του αερίου θα ανακάμψουν σημαντικά βραχυ-μεσοπρόθεσμα. Η Gazprom, η οποία έχει μετακινήσει τις συμβάσεις της για να αποτυπώνουν τις τιμές spot του αερίου αντί των πετρελαϊκών τιμών τα τελευταία χρόνια, δεν θα είναι σε θέση να αποφύγουν αυτή την πραγματικότητα των τιμών και θα αναγκαστούν να συγκρατήσουν τα επεκτατικά σχέδια δαπανών της ή να αυξήσουν τη μόχλευση -ή πιθανότατα, ένα μείγμα των δύο.

Για όλα αυτά, η Gazprom είναι πιθανό να συνεχίσει να είναι μια δύναμη στη ρωσική οικονομία και την ευρωπαϊκή αγορά αερίου. Οι «αλκυονίδες ημέρες» μπορεί να τελείωσαν για την Gazprom, αλλά έχουν επίσης τελειώσει και για τον ενεργειακό κλάδο παγκοσμίως

48

-με χρεοκοπίες ανά την αμερικανική αγορά σχιστόλιθου και ακυρώσεις μεγάλων projects. Παρά τον αυξημένο ανταγωνισμό στην Ευρώπη, η Gazprom είναι πιθανό να διατηρήσει το μερίδιό της καθώς έχει ένα από τα χαμηλότερα κόστη στον κλάδο.

David Livingston – Συνεργάτης του CarnegieΗ Gazprom βρίσκεται μεταξύ σφύρας και άκμονος. Η ζήτηση για αέριο από την Ευρώπη είναι επίπεδη, και η στροφή της Gazprom στην Ασία μέσω συμφωνιών αγωγού με την Κίνα είναι ακόμη γεμάτη με αβεβαιότητα. Το σχιστολιθικό αέριο της Βόρειας Αμερικής με τη μορφή του LNG είναι έτοιμο να αναδιαμορφώσει την παγκόσμια αγορά, μαζί με μια παρόμοια μείωση των αυστραλιανών αποθεμάτων LNG.

Στο εσωτερικό και πάλι, η Rosneft, η μεγαλύτερη εξαγωγός πετρελαίου της Ρωσίας, έχει στραφεί προς την παραγωγή φυσικού αερίου εν μέσω των κυρώσεων και των χαμηλών τιμών πετρελαίου, και πιέζει τη ρωσική κυβέρνηση να δώσει τέλος στο μονοπώλιο αερίου της

Gazprom. Εάν της χορηγηθεί, αυτό θα επιταχύνει τη σύγκρουση για το μερίδιο της αγοράς αερίου, παρόμοια με ό,τι έχουμε δει προσφάτως στην παγκόσμια πετρελαϊκή αγορά. Οι τιμές στην Ευρώπη θα υποχωρήσουν περισσότερο, κινούμενες πιο κοντά στο κόστος παραγωγής της Ρωσίας.

Η Gazprom έχει λίγα να κερδίσει από αυτό. Η εταιρεία πιθανότατα θα ανακοινώσει αρνητικές ταμειακές ροές το 2016 για πρώτη φορά σε μία δεκαετία. Η τολμηρή φιλοδοξία της Gazprom το 2017 να γίνει μια εταιρεία του ενός τρισεκατομμυρίου δολαρίων, ήταν ξεκάθαρα ένα άπιαστο όνειρο. Ο ενεργειακός κολοσσός δεν ήταν καλά εξοπλισμένος για να χρηματοδοτήσει νέα projects όπως ο προγραμματισμένος ρωσογερμανικός αγωγό Nord Stream 2, και είναι υπό αυξημένες πιέσεις λόγω φόρων και αναδιάρθρωσης, από μια κυβέρνηση που επίσης αντιμετωπίζει προβλήματα. Το ρωσικό αέριο δεν θα εξαφανιστεί από τις ευρωπαϊκές και ασιατικές αγορές, αλλά η άκρως πολιτικοποιημένη εταιρική οντότητα δεν θα είναι πιθανώς ποτέ ξανά η ίδια.

Alan Riley – Μη μόνιμος συνεργάτης του Ατλαντικού ΣυμβουλίουΣαφώς η Gazprom αντιμετωπίζει προβλήματα. Ο ρωσικός ενεργειακός κολοσσός είχε χρηματιστηριακή αξία άνω των 300 δισ. δολαρίων το 2008, και σήμερα η αξία του ανέρχεται σε λίγο κάτω των 50 δισ. δολαρίων. Οι τιμές φυσικού αερίου υποχωρούν στην Ευρώπη, η ζήτηση για φυσικό αέριο στην Ευρώπη, από όπου προέρχεται το 60% των εσόδων, βυθίζεται. Και η κινεζική επιλογή εξαφανίζεται λόγω της επιβράδυνσης της κινεζικής οικονομίας.

Η πραγματική ελπίδα για την Gazprom ωστόσο είναι η ενιαία ευρωπαϊκή αγορά αερίου. Καθώς αυτή η αγορά τελικά συνδέεται και απομακρύνονται τα νομικά εμπόδια, η Gazprom είναι ο πιο κοντινός προμηθευτής φυσικού αερίου μεγάλης κλίμακας. Επιπλέον, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας της τρέχουσας γενιάς δεν μπορούν να αποτελέσουν βιώσιμη βάση προμηθειών σε μεγάλη κλίμακα. Ως το ορυκτό καύσιμο που εκπέμπει το λιγότερο διοξείδιο του άνθρακα, το φυσικό αέριο έχει έναν ρόλο 30-40 ετών να διαδραματίσει.

49

Η Gazprom θα μπορούσε να καλύψει αυτόν τον ρόλο. Ωστόσο, η εταιρεία θα έπρεπε να αποδεχτεί την ενιαία αγορά, να υιοθετήσει ένα μοντέλο χαμηλών τιμών και ανταγωνιστικό υψηλού επιπέδου, να πετύχει μια συμφωνία με την ΕΕ για μια υπόθεση αντιμονωπολίου που εκκρεμεί και να ξεχάσει τον προτεινόμενο ρωσογερμανικό αγωγό Nord Stream 2. Το ερώτημα είναι: θέλει η Gazprom να σημειώσει κάμψη, ενώ παράλληλα κλειδώνεται σε επιχειρήματα και στρατηγικές του παρελθόντος, ή να αγκαλιάσει ένα θετικό επιτυχημένο μέλλον φιλικό προς την αγορά;

Jacek Saryusz-Wolski – Αντιπρόεδρος του ΕΛΚΜε την αυξανόμενη εξόρυξη μη συμβατικών υδρογονανθράκων και την επιβράδυνση της παγκόσμιας ζήτησης, η Gazprom αντιμετωπίζει ιδιαίτερα σκληρό ανταγωνισμό από το εξωτερικό. Με τη ρωσική οικονομία να βυθίζεται, ο ενεργειακός κολοσσός δεν μπορεί να βασιστεί στην εσωτερική ζήτηση. Υπό κανονικές συνθήκες, η κατάσταση θα ήταν πολύ δυσοίωνη γα μια εταιρεία που εστιάζει αποκλειστικά

στους πόρους. Ωστόσο, η Gazprom δεν είναι συνηθισμένη εταιρεία, αλλά περισσότερο ένας οικονομικός και ενεργειακός βραχίονας του Κρεμλίνου. Εάν χρειαστεί, η Gazprom θα στηριχτεί από τη ρωσική κυβέρνηση, η οποία δεν δεσμεύεται από τους κανόνες της ΕΕ για τον ανταγωνισμό. Οι Ρώσοι φορολογούμενοι και οι ιδιωτικές επιχειρήσεις θα φέρουν το βάρος ώστε να διασφαλίσουν την εταιρεία από επιθετικές προτάσεις εξαγοράς, υποκινούμενες πολιτικά, στην ενεργειακή αγορά της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης.

Η ηγεσία της Gazprom το γνωρίζει αυτό, επομένως δεν υποχωρεί. Στην πραγματικότητα, αφού αποχώρησε από projects, όπως ο προτεινόμενος αγωγός South Stream, στρέφεται στη γερμανική αγορά, προετοιμάζοντας τον αγωγό Nord Stream 2, επίσης γνωστό ως EUGAL. Εάν πετύχει, η Ρωσία θα έχει όλα τα μέσα για να αποτρέψει να πετύχει οποιαδήποτε πραγματική διαφοροποίηση των ενεργειακών πόρων, όπως τα τερματικά για LNG ή ο αγωγός της Βαλτικής, ένας προτεινόμενος αγωγός

μεταξύ Δανίας και Πολωνίας. Μόλις η Gazprom καταφέρει να απομονώσει την αγορά της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης -με τη σιωπηρή συμφωνία κάποιων δυτικοευρωπαϊκών κρατών- θα αποκομίσει κέρδη, οικονομικά και πολιτικά.

Πηγή: Carnegie Europe - Are Gazprom’s Halcyon Days Over?

50

17ΤΟ ΣΤΟΙΧΗΜΑΤΗΣ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣΑΛΛΑΓΗΣΟ αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Τζον Κέρι, κρατώντας στα χέρια του την εγγονή του, υπέγραψε σε μια τελετή στα γραφεία του ΟΗΕ την ιστορική Συμφωνία για το Κλίμα. Γιατί όμως η μέρα αυτή έχει αποκτήσει τόση βαρύτητα και τι σημαίνει για το μέλλον του πλανήτη;

ΠεριβάλλονΤου Γιάννη Πισπιρίγκου

Αποτολμώντας μια εξήγηση, θα πρέπει να πάμε χρόνια πίσω, στο 1979, όταν τον Ιανουάριο της ίδιας χρονιάς έλαβε χώρα το πρώτο παγκόσμιο συνέδριο για το κλίμα στη Γενεύη με το λανσάρισμα ενός παγκόσμιου προγράμματος έρευνας για το κλίμα. Η έρευνα αυτή ανατέθηκε στον Παγκόσμιο Μετεωρολογικό Οργανισμό (WMO), το Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών για το Περιβάλλον (UNEP) και το Διεθνές Συμβούλιο Επιστημονικών Ενώσεων (ICSU). Εννέα χρόνια μετά, και αφού η παγκόσμια έρευνα για το κλίμα μάζεψε αρκετά στοιχεία, δημιουργήθηκε τον Ιανουάριο του 1988 η Διακυβερνητική Επιτροπή για την Αλλαγή του Κλίματος (IPCC), υπεύθυνη για την αξιολόγηση των γνώσεων για την αλλαγή του κλίματος και τις επιπτώσεις της. Η επιτροπή αυτή έδειξε ότι η κλιματική αλλαγή είναι ένα σύνθετο πρόβλημα, το οποίο, αν και έχει περιβαλλοντικό χαρακτήρα, έχει συνέπειες σε όλους τους τομείς του πλανήτη μας.

Το ιστορικό των διασκέψεωνΣτο επίκεντρο της λύσης στην κλιματική αλλαγή, ωστόσο, βρίσκεται

η ανάγκη για τη μείωση των εκπομπών θερμοκηπίου. Το 1992, στη Σύνοδο Κορυφής στο Ρίο, αρκετές χώρες εντάχθηκαν σε μια διεθνή συνθήκη, τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή. Στόχος της συνθήκης είναι ο περιορισμός της αύξησης της μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη, η συνακόλουθη αλλαγή του κλίματος, καθώς και η αντιμετώπιση των επιπτώσεων μέσω της συνεργασίας των χωρών αυτών.

Μέχρι το 1995, οι μειώσεις των εκπομπών από τη Σύμβαση ήταν ανεπαρκείς. Ξεκίνησαν λοιπόν διαπραγματεύσεις για την ενίσχυση της παγκόσμιας αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής και δύο χρόνια αργότερα, το 1997, υιοθετήθηκε το Πρωτόκολλο του Κιότο. Το Πρωτόκολλο του Κιότο δέσμευε νομικά τις ανεπτυγμένες χώρες για την επίτευξη των στόχων μείωσης των εκπομπών θερμοκηπίου. Η πρώτη περίοδος δεσμεύσεων του Πρωτοκόλλου ξεκίνησε το 2008 και ολοκληρώθηκε το 2012. Η δεύτερη περίοδος δέσμευσης άρχισε την 1η Ιανουαρίου του 2013 και λήγει το 2020.

51

Σήμερα υπάρχουν 195 συμβαλλόμενα μέλη στη Σύμβαση και 192 συμβαλλόμενα μέλη στο Πρωτόκολλο του Κιότο. Η γραμματεία της UNFCCC υποστηρίζει όλα τα θεσμικά όργανα που συμμετέχουν στις διεθνείς διαπραγματεύσεις για την κλιματική αλλαγή, με κυριότερο τη Διάσκεψη των Συμβαλλομένων Μελών που γίνεται σε ετήσια βάση. Το 2001, οι «Συμφωνίες του Μαρακές» καθόρισαν τις λεπτομέρειες εφαρμογής και τις υποχρεώσεις για την πρώτη περίοδο ανάληψης του Πρωτόκολλου του Κιότο. Κατά την πρώτη περίοδο δέσμευσης, 37 βιομηχανικές χώρες και η Ευρωπαϊκή Κοινότητα δεσμεύτηκαν για μείωση των εκπομπών του θερμοκηπίου κατά μέσο όρο 5% από τα επίπεδα του 1990. Κατά τη διάρκεια της δεύτερης περιόδου δέσμευσης, τα μέρη δεσμεύτηκαν να μειώσουν τις εκπομπές κατά τουλάχιστον 18% κάτω από τα επίπεδα του 1990 κατά την περίοδο 2013-2020. Η COP15, το 2009 στην Κοπεγχάγη, αναγνώρισε τον κοινό στόχο της διατήρησης της αύξησης της παγκόσμιας θερμοκρασίας κάτω από 2°C. Επιπλέον, τα βιομηχανικά κράτη ανέλαβαν δέσμευση να μαζέψουν 100

δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως μέχρι το 2020 για να συνδράμουν με τις αναπτυσσόμενες χώρες στην κλιματική αλλαγή και τον περιορισμό.

Το 2011, στη Διάσκεψη των Συμβαλλομένων Μελών στο Ντουρμπάν, όλες οι κυβερνήσεις δεσμεύτηκαν σε ένα ολοκληρωμένο σχέδιο που πλησιάζει πιο κοντά στην επίτευξη του απώτερου στόχου της Σύμβασης για τις Κλιματικές Αλλαγές με την πάροδο του χρόνου για τη σταθεροποίηση των συγκεντρώσεων των αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα σε ένα επίπεδο που θα αποτρέψει την επικίνδυνη παρέμβαση του ανθρώπου και ταυτόχρονα θα διατηρήσει το δικαίωμα στη βιώσιμη ανάπτυξη.

Η COP18 στην Ντόχα το 2012 καθιέρωσε τη δεύτερη περίοδο δέσμευσης του Πρωτοκόλλου του Κιότο (2013-2020). Οι Διασκέψεις στη Βαρσοβία το 2013 και στη Λίμα το 2014 ενεργοποίησαν μια ουσιαστική πρόοδο προς την κατεύθυνση της 21ης συνεδρίασης της Διάσκεψης των Μερών στο Παρίσι. Αντικείμενο της διάσκεψης αυτής ήταν η επεξεργασία

της πρώτης συμφωνίας που θα δεσμεύει το σύνολο της διεθνούς κοινότητας να μειώσει τις εκπομπές αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου ώστε να περιοριστεί στους 2 βαθμούς Κελσίου η αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη σε σχέση με την προβιομηχανική εποχή και να ενισχυθεί η μετάβαση προς κοινωνίες με χαμηλές εκπομπές άνθρακα.

Τι συμφωνήθηκεΤο 30σέλιδο κείμενο της συμφωνίας, η οποία αν και δεν έχει τη δεσμευτική ισχύ μιας διεθνούς συνθήκης, όπως αυτή ορίζεται από το διεθνές δίκαιο, προβλέπει ότι οι κυβερνήσεις πρέπει να συγκρατήσουν την άνοδο της θερμοκρασίας μέχρι το 2100 αρκετά κάτω από τους 2 βαθμούς Κελσίου και να προσπαθήσουν να την περιορίσουν ακόμα περισσότερο, στον 1,5 βαθμό. Συγκεκριμένα, το κείμενο της συμφωνίας, η οποία θα τεθεί σε ισχύ το 2020, προβλέπει ότι: • Οι παγκόσμιες εκπομπές άνθρακα θα πρέπει να αρχίσουν να μειώνονται το ταχύτερο δυνατόν. • Από το 2050 και μετά οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα πρέπει να

52

Η κλιματική αλλαγή επηρεάζει το επιχειρείν;

Οι εταιρείες παραγωγής ενέργειας σε όλο τον κόσμο βρίσκονται υπό πίεση. Οι επενδυτές θέλουν να γνωρίζουν εάν οι αλλαγές στη νομοθεσία για την προστασία του κλίματος έχουν επιπτώσεις στα κέρδη των εταιρειών, σύμφωνα με την Deutsche Welle.

Οι δέκα εταιρείες οι οποίες πρόσφατα συνενώθηκαν και δημιούργησαν το Investment Leaders Group, έχουν ένα τεράστιο βάρος στην αγορά. Διαχειρίζονται από κοινού τέσσερα τρισεκατομμύρια δολάρια. Ανάμεσά τους βρίσκεται η γερμανική Allianz Global Investors, η Standard Life Investment από την Σκωτία και η ελβετική ασφαλιστική Zurich.

Αυτές οι εταιρείες αγοράζουν μετοχές και διά μέσου αυτών μετακινούνται τεράστια ποσά παγκοσμίως. Οι μάνατζερ όμως είναι όλο και πιο διστακτικοί όσον αφορά τις μετοχές που αφορούν την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας ή τα διυλιστήρια πετρελαίου ή την παραγωγή φυσικού αερίου.

Στη Διάσκεψη του ΟΗΕ για το Κλίμα στο Παρίσι, τον περασμένο Δεκέμβριο, η διεθνής κοινότητα δεσμεύθηκε να πράξει περισσότερα για την προστασία του κλίματος. Τo ερώτημα που τίθεται είναι τι θα κάνουν στο εξής οι οικονομικοί κολοσσοί με τις μετοχές που αφορούν τον τομέα της ενέργειας. Κάποιοι πετούν τελείως έξω από το portofolio τους τις συμβατικές πηγές ενέργειας. Άλλοι, όπως η Investment Leaders Group, επιλέγουν να κοιτούν ξεχωριστά κάθε εταιρεία. Μαζί με ερευνητές του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ ανέπτυξαν ένα μοντέλο σύμφωνα με το οποίο θέλουν να δείξουν πώς οι νόμοι για την προστασία του κλίματος επιδρούν στη στρατηγική και στα κέρδη διαφόρων εταιρειών ξεχωριστά. Οι ειδικοί μελέτησαν τρεις τομείς (παραγωγή ηλεκτρικής

ενέργειας, επεξεργασία πετρελαίου και παραγωγή φυσικού αερίου) σε πέντε χώρες (Βρετανία, Ισπανία, Γερμανία, Καναδά και ΗΠΑ).

Για κάθε χώρα ισχύουν δυο υποθέσεις. Το «μεταβατικό σενάριο» λαμβάνει υπόψη του «πιθανές αλλαγές» στην εθνική νομοθεσία, οι οποίες θα μπορούσαν να γίνουν μέχρι το 2020. Και το «κόστος του διοξειδίου του άνθρακα» το οποίο λαμβάνει υπόψη του έξοδα μέχρι και 45 ευρώ για κάθε τόνο διοξειδίου του άνθρακα.

Ένα από τα βασικά συμπεράσματα της έρευνας είναι ότι οι αλλαγές που αφορούν την προστασία του κλίματος επηρεάζουν σημαντικά τα κέρδη των εταιρειών. Όχι όμως πάντα αρνητικά. «Όταν επικυρώνονται νόμοι για την ενίσχυση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, οι ισπανοί προμηθευτές είναι καλύτεροι από τους Βρετανούς», σημειώνει ο Άντριου Μέισον, αναλυτής στη Standard Life Investments. Στη Μ. Βρετανία παράγουν μεγάλες ποσότητες ηλεκτρικής ενέργειας από άνθρακα, ενώ στην Ισπανία μέσω ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και εκτιμάται ότι τα κέρδη τους θα μπορούσαν να αυξηθούν μέχρι και 76%.

Ωστόσο, σύμφωνα με την έρευνα, οι εταιρείες έχουν ακόμη πολλά περιθώρια για να βελτιώσουν τα κέρδη τους και να μειώσουν τους κινδύνους. Οι ειδικοί επισημαίνουν πάντως πως το μοντέλο που έχει αναπτυχθεί βρίσκεται σε ένα πρώιμο στάδιο και ακόμα παραμένει αδιευκρίνιστο εάν οι επενδυτές θα πρέπει να πληρώσουν για να το χρησιμοποιήσουν ή όχι. Το βέβαιο πάντως είναι πως υπάρχει αλληλουχία ανάμεσα στη νομοθεσία και την κερδοφορία των εταιρειών που ασχολούνται με την παραγωγή ενέργειας.

53

μειωθούν στα επίπεδα που μπορούν να απορροφούν τα δάση, έτσι ώστε να επιτευχθεί μια ισορροπία μηδενικών καθαρών εκπομπών. • Από το 2020 οι ανεπτυγμένες χώρες θα προσφέρουν βοήθεια 100 δισ. δολαρίων τον χρόνο προκειμένου να βοηθήσουν τις αναπτυσσόμενες χώρες να στραφούν σε καθαρές πηγές ενέργειας και να αντιμετωπίσουν τις καταστροφές που φέρνει η κλιματική αλλαγή. Υπάρχει επίσης η υπόσχεση ότι η χρηματοδότηση αυτή θα συνεχιστεί στο μέλλον. • Όλες οι χώρες θα εγγραφούν σε κοινό σύστημα αναφοράς, παρακολούθησης και επιβεβαίωσης των εκπομπών.

Η ιδιαίτερη σημασίαΓιατί όμως χαρακτηρίζεται ως ιστορική η συμφωνία που υπεγράφη από τον Τζον Κέρι και τα υπόλοιπα 171 κράτη; Επειδή είναι η πρώτη φορά σε όλα αυτά τα χρόνια από το 1979 που η Αμερική υπογράφει σύμβαση σε σχέση με τις κλιματικές αλλαγές. Όχι, δεν είναι επικοινωνιακό τέχνασμα το ότι ο Τζον Κέρι κρατούσε την εγγονή του όταν υπέγραφε. Το έκανε για να μας δείξει ότι υπογράφει για να διασφαλίσει το

μέλλον των επόμενων γενεών. «Τώρα που ακόμη μπορούμε, πριν να είναι αργά», ήταν το μήνυμά του.

Μιλώντας στην τελετή αυτή, ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Μπαν Κι Μουν δήλωσε: «Το Παρίσι θα διαμορφώσει τις ζωές όλων των μελλοντικών γενεών με έναν βαθύ τρόπο -είναι το μέλλον τους που είναι σε κίνδυνο. Είμαστε σε έναν αγώνα δρόμου ενάντια στον χρόνο. Καλώ όλες τις χώρες να ενταχθούν στη συμφωνία σε εθνικό επίπεδο. Σήμερα υπογράφουμε μια νέα διαθήκη για το μέλλον».

Η συμφωνία για την κλιματική αλλαγή θέτει νέο ρεκόρ σε ό,τι αφορά στον αριθμό των κρατών που υπέγραψαν μια διεθνή συμφωνία σε μία ημέρα, καθώς υπεγράφη από τις ΗΠΑ, την Κίνα, την Ινδία, μέχρι τα 168 άλλα κράτη που συμμετείχαν στη συμφωνία. Η συμφωνία καλεί τις χώρες να μειώσουν εκούσια τις εκπομπές από ορυκτά καύσιμα, με την ελπίδα πως αυτό θα περιορίσει την υπερθέρμανση του πλανήτη πιο κάτω από δύο βαθμούς Κελσίου μέχρι το τέλος του αιώνα. Η προσπάθεια θα χρειαστεί τεράστιες

αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο οι κοινωνίες παράγουν ηλεκτρικό ρεύμα, τροφοδοτούν τα οχήματά τους και λειτουργούν τα εργοστάσια. Επιπλέον, πρόκειται για την ευρύτερη συμφωνία που έχει επιτευχθεί ποτέ για το κλίμα, αφού θα εφαρμοστεί σε όλα τα κράτη, πλούσια και φτωχά.

Τα ίδια θα έχει να αντιμετωπίσει και η χώρα μας αφού έχει δεσμευτεί να περιορίσουμε τις εκπομπές των αερίων του θερμοκηπίου στο 40% σε σχέση με το 1990. Αυτός ο στόχος είναι πολύ δύσκολος και για να τον πετύχουμε και θα πρέπει να γίνει πάρα πολλή δουλειά κυρίως στον τομέα της ηλεκτροπαραγωγής με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, στις συγκοινωνίες, αλλά και σε άλλους ρυπογόνους τομείς. Για να πετύχουμε θέλουμε αλλαγή σκέψης και νοοτροπίας ώστε να προχωρήσουμε με πράσινη ανάπτυξη που θα βοηθήσει και την οικονομία μας. Επιβάλλεται να λάβουμε υπόψη όλες αυτές τις αλλαγές που γίνονται ανά την υφήλιο και να προωθήσουμε την πράσινη ανάπτυξη και πράσινη οικονομία.

54

18ΟΙ Φ/Β ΑΝΤΙΣΤΡΟΦΕΙΣΤΗΣ KOSTALΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑΕν μέσω της έναρξης του «πυρετού» των φωτοβολταϊκών στην Ελλάδα, η Kostal Solar Electric Hellas ξεκινά ως υπεύθυνη για τις πωλήσεις και την τεχνική υποστήριξη των φωτοβολταϊκών αντιστροφέων του ομίλου της Kostal στην Ελλάδα.

Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας

Οι δυσκολίες πολλές και το brand name σχετικά άγνωστο, καθώς η αγορά χαρακτηρίζεται από έλλειψη εξειδικευμένης γνώσης. Η νέα όμως εταιρεία έχει πίσω της έναν όμιλο με ιστορία 100 χρόνων με γνώση, εμπειρία και αποφασιστικότητα. Έτσι, αρχίζει τη δική της μικρή ιστορία επιτυχίας που

συνεχίζεται και σήμερα, παρ’ όλους τους κλυδωνισμούς που οδήγησαν σε πρακτικό μηδενισμό της αγοράς των φωτοβολταϊκών στην Ελλάδα.

Ποιος είναι όμως ο για τους πολλούς άγνωστος μέχρι τώρα στην Ελλάδα παγκόσμιος όμιλος Kostal;

Συμμετοχή σε διεθνή έκθεση φωτοβολταϊκών

Φέτος, όπως ακριβώς και τα προηγούμενα έτη η Kostal συμμετείχε στην έκθεση φωτοβολταϊκών SNEC Expo στη Σαγκάη. Από τις 24 έως τις 26 Μαΐου στο περίπτερο E6 008, η εταιρεία παρουσίασε όλη την γκάμα των αντιστροφέων της, με επίκεντρο τη νέα καινοτόμα σειρά Ρiko με μοντέλα ισχύος από 3,0 kW έως 20 kW.

Οι αντιστροφείς Piko κατασκευάζονται στη Γερμανία, με την εικοσαετή εμπειρία της Kostal στον τομέα των φωτοβολταϊκών και σύμφωνα με τα υψηλότερα πρότυπα ποιότητας. Η «φιλοσοφία μηδενικού σφάλματος» στη

διαδικασία παραγωγής των αντιστροφέων που υιοθετήθηκε από την εξίσου δυναμική παρουσία της εταιρείας στον τομέα της αυτοκινητοβιομηχανίας, προσφέρει ύψιστη ασφάλεια.

Οι αντιστροφείς Ρiko αποτελούν όφελος κάθε φωτοβολταϊκής εγκατάστασης. Χαρακτηριστικά όπως το μεγάλο εύρος τάσης εισόδου, που βοηθά την έναρξη της παραγωγής νωρίς το πρωί και τη λήξη της αργά το απόγευμα, η εξαιρετική απόδοση και η ενσωματωμένη πλήρης επικοινωνία, τους καθιστούν πραγματικά μοναδικούς.

55

Μια επιχείρηση με παράδοσηΗ εταιρεία ξεκίνησε το 1912 από τον Leopold Kostal με την παραγωγή υλικών εγκατάστασης για βιομηχανικές και ιδιωτικές εφαρμογές, επεκτάθηκε στα ηλεκτρικά συστήματα αυτοκινήτων

και αργότερα στην ανάπτυξη και παραγωγή προϊόντων για την αυτοκινητοβιομηχανία.

Το 2004, ένα από τα ανεξάρτητα τμήματά της, η Industrial Electronics,

μεταφέρθηκε στο Hagen, ξεκίνησε τον σχεδιασμό και την παραγωγή φωτοβολταϊκών αντιστροφέων, ενώ ίδρυσε στο Freiburg την Kostal Solar Electric GmbH ως θυγατρική, για τη διεθνή προώθηση και διάθεση των αντιστροφέων Piko.

Η Kostal πλέον παράγει τεχνολογικά προηγμένα ηλεκτρονικά και μηχατρονικά προϊόντα για σημαντικές βιομηχανικές επιχειρήσεις, ενώ απασχολεί σε 39 σημεία ανά τον κόσμο, σε 18 χώρες, περίπου 16.300 συνεργάτες σε όλους τους τομείς που δραστηριοποιείται.

Η διεύρυνση στην ΕλλάδαΜε αυτά τα ισχυρά θεμέλια, η ομάδα της Kostal για την Ελλάδα οδηγήθηκε σταθερά προς την επιτυχία, διαθέτοντας πάνω από 10.000 αντιστροφείς στη χώρα και επέκτεινε τις δραστηριότητές της, την ώρα που πολλές εταιρείες αντιστροφέων συρρικνώθηκαν ή αποχώρησαν από τη χώρα.

Φωτοβολταϊκό net-metering στην Ιορδανία

Η Kostal Solar Electric Ελλάς προμήθευσε αντιστροφείς Ρiko άλλο ένα μεγάλο φωτοβολταϊκό σύστημα net-metering ισχύος 500 kW, στην οροφή των εγκαταστάσεων της εταιρείας ABU Jaber Co., στο Αμμάν της Ιορδανίας. Το έργο πραγματοποίησε η κατασκευαστική εταιρεία Cthree, η οποία χρησιμοποίησε 25 αντιστροφείς Ρiko 20, το μεγαλύτερο από τα νέα μοντέλα της Kostal, και δημιούργησε ένα τέλειο, σταθερό φωτοβολταϊκό σύστημα net-metering. Χάρη στους 3 MPP trackers και το μεγάλο εύρος εισόδου DC του Ρiko 20, η υλοποίηση του συστήματος σε όμορες στέγες με σποραδικές σκιάσεις ήταν εύκολη υπόθεση.

Επισήμως το σύστημα ξεκίνησε να λειτουργεί στις αρχές του Μάρτη και χρησιμοποιεί την ηλιακή ενέργεια που παράγεται στη στέγη για όλες τις ενεργειακές ανάγκες του εργοστασίου, το οποίο ασχολείται με τη συσκευασία, συντήρηση και εξαγωγή τροφίμων.

Η φωτοβολταϊκή εγκατάσταση θα συμβάλει σημαντικά στο πρόγραμμα εξοικονόμησης της εταιρείας χωρίς να επηρεάσει στο ελάχιστο τις προσφερόμενές της υπηρεσίες. Εκτός από τις ενεργειακές ανάγκες των μηχανημάτων επεξεργασίας των τροφίμων, η φωτοβολταϊκή εγκατάσταση συμβάλλει σημαντικά και στον φωτισμό και κλιματισμό ολόκληρου του κτιρίου.

56

19ΜΑΧΗ ΓΙΓΑΝΤΩΝΣΤΗΝ ΑΓΟΡΑΤΗΣ ΗΛΕΚΤΡΟΚΙΝΗΣΗΣΞεχάστε τις παλιές κόντρες, όπως Chevrolet εναντίον Ford ή Honda εναντίον Toyota. Αυτές δεν είναι τίποτα μπροστά στον νέο πόλεμο που ετοιμάζεται να ξεσπάσει μεταξύ General Motors και Tesla Motors.

ΗλεκτροκίνησηΤου Γιάννη Πισπιρίγκου

57

Σύντομα και οι δύο εταιρείες θα ξεχυθούν στο κυνήγι των καταναλωτών που είναι έτοιμοι να δώσουν 30.000 δολάρια ή και περισσότερα για ένα ηλεκτροκίνητο όχημα: η GM λανσάρει στα τέλη του έτους το Chevy Bolt και η Tesla ξεκινά να πουλά το Model 3 το 2017. Η GM παρουσίασε το Bolt τον Ιανουάριο, ενώ τα αποκαλυπτήρια του Model 3 της Tesla έγιναν στις 31 Μαρτίου.

Τα σχέδια των εταιρειώνΗ GM προορίζει το Bolt για μαζικές πωλήσεις, κάτι που θα βοηθήσει την εταιρεία να πιάσει τους στόχους των ρυθμιστικών αρχών για τις πωλήσεις οχημάτων με μηδενικές εκπομπές ρύπων και να αναδείξει την τεχνολογία που ανέπτυξε με το πρώτο ηλεκτρονικό αυτοκίνητό της, το EV1, που κυκλοφόρησε το 1996. Όταν η GM σταμάτησε την παραγωγή του EV1, το 2002, η Toyota έγινε η αγαπημένη μάρκα των περιβαλλοντικά ευαισθητοποιημένων αγοραστών με το υβριδικό της Prius. Στο μεταξύ, η Tesla θέλει να αποδείξει ότι το Model 3 μπορεί να πουλήσει μαζικά αυτοκίνητα που κινούνται με μπαταρία και να αποφέρει κέρδος.

ΧαρακτηριστικάΚαι τα δύο αυτοκίνητα θα έχουν τιμή εκκίνησης τα 30.000 δολάρια ή και λιγότερα, εάν συνυπολογιστεί η έκπτωση φόρου 7.500 δολαρίων. Και τα δύο μπορούν να διανύσουν τουλάχιστον 320 χιλιόμετρα με πλήρως φορτισμένη μπαταρία. Το Bolt διαθέτει πέντε θέσεις επιβατών, ένα ευρύχωρο πορτμπαγκάζ και προσφέρει περισσότερη άνεση στους επιβάτες του πίσω καθίσματος, αφού η πλάτη των μπροστινών καθισμάτων είναι μία ίντσα πιο λεπτή απ’ ό,τι στα περισσότερα αυτοκίνητα. Η Tesla δεν έχει αποκαλύψει λεπτομέρειες, αλλά το Model 3 αναμένεται να είναι περίπου στο μέγεθος της BMW 3 Series.

Στην Έκθεση Καταναλωτικών Ηλεκτρονικών Προϊόντων του Λας Βέγκας τον Ιανουάριο, η διευθύνουσα σύμβουλος της GM, περιγράφοντας τα πλεονεκτήματα του Bolt, είπε πως «οι αγοραστές του Bolt δεν θα χρειάζεται να μεταβαίνουν σε άλλη πολιτεία για να αγοράσουν, να επισκευάσουν ή να βρουν υπηρεσίες υποστήριξης για τα οχήματά τους». Οι ιδιοκτήτες οχημάτων Tesla εκτός Καλιφόρνιας

πρέπει κάποιες φορές να διανύσουν μεγάλες αποστάσεις για συντήρηση και επισκευές -η Tesla διαθέτει λιγότερα από 100 καταστήματα σε όλη τη χώρα, ενώ η Chevy έχει 3.000 αντιπροσωπείες.

ΣτρατηγικήΤον Φεβρουάριο, ο διευθύνων σύμβουλος της Tesla Έλον Μασκ καλωσόρισε το Bolt στην αγορά, αλλά διευκρίνισε πως δεν το θεωρεί αντίπαλο. «Το Model 3 θα πρέπει να θεωρηθεί ευθέως ανταγωνιστικό της BMW 3 Series και του A4 της Audi», εξήγησε. Ο Μασκ στόχευσε με επιτυχία σε πολυτελείς μάρκες όπως η Audi, η ΒΜW ακόμη και η Porsche, όταν λάνσαρε το Model S, το πρώτο τετραθέσιο ηλεκτρονικό αυτοκίνητο της Tesla που κυκλοφόρησε στους αμερικανικούς δρόμους το 2012. Η τιμή του σήμερα ξεκινά από τα 75.000 δολ. και μπορεί να ξεπεράσει τα 100.000 δολάρια.

Περιττή πολυτέλεια;H Τesla περπατά σε τεντωμένο σκοινί, προσπαθώντας να γίνει μια μαζική παραγωγός αυτοκινήτων. «Από τη μια πλευρά, εάν η Tesla ακολουθήσει ένα λιγότερο φιλόδοξο

58

Δυναμικό come back από την BMW

Η ΒMW μπαίνει δυναμικά στο παιχνίδι της ηλεκτροκίνησης ακολουθώντας την Tesla, την Audi και τη Mercedes και θέτοντας νέους στόχους σε μια αγορά η οποία αρχίζει να αναπτύσσει τον δικό της ανταγωνισμό.

Το 2021, η γνωστή αυτοκινητοβιομηχανία θα λανσάρει το νέο της μοντέλο το οποίο φιλοδοξεί να γίνει το σήμα κατατεθέν της και το οποίο δεν είναι κανένα άλλο από το iNext, το οποίο θα αντικαταστήσει το 7-Series sedan. Η κίνηση αυτή είναι στρατηγικής σημασίας για την BMW και αποτελεί αντίδραση της εταιρείας στα πλάνα της Tesla να διεισδύσει, την επόμενη χρονιά, στον χώρο των πολυτελών οχημάτων με το ηλεκτρικό Tesla Model 3. Βέβαια, η BMW έχει ήδη κάνει την αρχή, από το 2013, όταν λάνσαρε το ηλεκτρικό αυτοκίνητο πόλης i3.

Όπως ανέφερε ο Διευθύνων Σύμβουλος της BMW Χάραλντ Κρούγκερ στην ετήσια συνάντηση των μετόχων στο Μόναχο την Πέμπτη, «το iNext θα είναι η πιο πρόσφατη καινοτομία μας, με πρόγραμμα αυτόνομης οδήγησης, ψηφιακή συνδεσιμότητα, έξυπνο-ανάλαφρο design και ανανεωμένους εσωτερικούς χώρους.

Η εταιρεία φιλοδοξεί να φέρει στους δρόμους τα αυτοκίνητα νέας γενιάς.

Το νέο μοντέλο αποτελεί τον «οδηγό» της προσπάθειας που κάνει η εταιρεία για να υποστηρίξει τη θέση της στην αγορά των πολυτελών αυτοκινήτων (δεδομένης της έντονης δραστηριότητας που σημειώνουν η Dailer και η Apple στον τομέα αυτόν) και να ανταποκριθεί στην αλλαγή που παρατηρείται στις καταναλωτικές συνήθειες.

Στην ευρύτερη στρατηγική της εταιρείας εντάσσεται και η δραστηριότητά της στον τομέα της ευφυούς κινητικότητας κατά το πρότυπο των υπηρεσιών Uber, καθώς η κατοχή οχήματος έχει πάψει να αποτελεί προτεραιότητα για τους κατοίκους των πόλεων.

Το γερμανικό εργοστάσιο ξεκίνησε τον προηγούμενο μήνα ένα πρόγραμμα car-sharing στο Σιάτλ, το οποίο προσφέρει τη δυνατότητα επιλογής υπηρεσίας οδηγού (σοφέρ) καθώς και της δυνατότητας των καταναλωτών να θέτουν προς ενοικίαση τα δικά τους οχήματα.

59

και πιο περιπετειώδες μονοπάτι με το Model 3, θα επωφεληθεί από την ευκολότερη και ταχύτερη πρόσβαση στην παραγωγή», σχολίασε πρόσφατα σε σημείωμα προς τους πελάτες του αναλυτής της Barclays. «Από την άλλη, όμως, θα δημιουργήσει πιθανότατα ένα λιγότερο διαφοροποιημένο όχημα -ένα εύλογο ρίσκο, δεδομένου του σημαντικού ανταγωνισμού σε αυτά τα επίπεδα τιμών».

Η Chevy θα διαφημίσει τις αξίες και τις πρακτικές ευκολίες του Bolt. «Τα ανούσια gadgets δεν κάνουν τη διαφορά», εξηγεί o Ντάριν Γκέσε,

διευθυντής μάρκετινγκ για τα ηλεκτροκίνητα οχήματα της GM. Είναι οι φουτουριστικές πόρτες του Model Χ, που ανοίγουν κάθετα σαν φτερά γερακιού, περιττές; «Τείνουν να είναι», απαντά. Ο Μασκ υποστηρίζει ότι οι πόρτες δεν είναι απλώς για φιγούρα, καθώς το άνοιγμα προς τα πάνω διευκολύνει την είσοδο και την έξοδο από το όχημα.

H Tesla αρχικά προώθησε τα αυτοκίνητά της ως σπορ και μοναδικά και μετά ως ηλεκτρικά και πράσινα, λέει ο Αλεξάντερ Έντουαρτς, πρόεδρος της Strategic Vision, η οποία παρέχει

συμβουλευτικές υπηρεσίες μάρκετινγκ με έδρα το Σαν Ντιέγκο. Γι’ αυτό οι πωλήσεις της κινούνται ανοδικά, παρά το γεγονός ότι τα φθηνά καύσιμα σφυροκοπούν τα υβριδικά-ηλεκτρικά αυτοκίνητα όπως το Prius.

Παρά τις διαφορετικές προσεγγίσεις μάρκετινγκ των δύο εταιρειών, ο Έντουαρτς δηλώνει ότι το 8% των νέων αγοραστών αυτοκινήτου που ενδιαφέρονται για ένα ηλεκτρικό αμάξι θα στραφούν τόσο στο μοντέλο της Tesla όσο και της Chevrolet.

VW: Ένα εκατομμύριο ηλεκτροκίνητα έως το 2025

Με την πώληση ενός εκατομμυρίου ηλεκτροκίνητων αυτοκινήτων έως το 2025 σχεδιάζει να ανταποκριθεί ο γερμανικός όμιλος στα αυστηρότερα κριτήρια για τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα των αυτοκινήτων, σύμφωνα με δηλώσεις του επικεφαλής εξέλιξης ηλεκτροκίνητων αυτοκινήτων της VW, Τόμας Λίμπερ.

Προκειμένου να καταστεί αυτό εφικτό, ο γερμανικός όμιλος αναμένεται να προσθέσει στην γκάμα του 20 νέα μοντέλα με ηλεκτρικά και plug-in υβριδικά σύνολα έως το 2020 μεταξύ των οποίων η έκδοση παραγωγής του Mission E electric αλλά και το αμιγώς ηλεκτροκίνητο Audi Q6.

Στην καρδιά της νέας επιθετικότερης πολιτικής του ομίλου σε ό,τι αφορά τα ηλεκτροκίνητα οχήματα θα βρεθεί μια νέα, υπό εξέλιξη, ευέλικτη αρχιτεκτονική η οποία φέρει την κωδική ονομασία MEB.

Σύμφωνα με τις πρώτες συστάσεις σε ό,τι αφορά τα χαρακτηριστικά των νέων ηλεκτρικών του ομίλου VW, αναμένεται να προσφέρουν αυτονομία που θα φτάνει έως και τα 500 χλμ., ενώ ήδη οι ιθύνοντες του γερμανικού ομίλου φέρονται να διερευνούν το ενδεχόμενο εξέλιξης και μιας δεύτερης ηλεκτρικής πλατφόρμας η οποία θα προορίζεται για τα μεγαλύτερα και πιο πολυτελή μοντέλα.

Επιπλέον όπως σημειώνουν τα στελέχη του ομίλου που τώρα προσφέρει τρία αμιγώς ηλεκτροκίνητα μοντέλα (VW e-up! VW e-Golf και Audi R8 e-tron) και έξι plug-in υβριδικά (VW Golf GTE, Passat GTE, Αudi A3 Sportback e-tron, Q7 e-tron quattro, Porsche Panamera S E-Hybrid και Cayenne S E-Hybrid), ήδη οι υφιστάμενες γραμμές παραγωγής μπορούν να υποστηρίξουν την κατασκευή 75.000 μονάδων ετησίως, αν υπάρξει η αντίστοιχη ζήτηση η οποία, ωστόσο, όπως επισημαίνεται επί του παρόντος, είναι ασθενής.

Oνοματεπώνυμο / Νame or company

________________________________________________________________

Διεύθυνση / Address

________________________________________________________________

T.K. / Postcode: ___________________________________________________

E-mail: _________________________________________________________

Τηλέφωνο / Daytime Tel. ___________________ Fax: ___________________

Θα ήθελα τιμολόγιο / I would like an invoice n

Eπάγγελμα / Profession: ____________________________________________

Α.Φ.Μ. / V.A.T.: ________________ Δ.O.Υ.: _____________________________

Τρόπος πληρωμής / Method of payment

1) Εσωκλείω ταχυδρομική επιταγή / I enclose a cheque made payable to TRIM S.A. n2) Έκανα κατάθεση στην Εθνική Τράπεζα Ελλάδος / I made a deposit to NBG n

IBAN: GR64 0110 1870 0000 1874 7003 251 – SWIFT/BIC ETHNGRAA

3) Παρακαλώ χρεώστε την πιστωτική μου κάρτα / Please charge my credit card

Mastercard n Visa n Switch / Maestro nIssue number n n n n n n nΑρ. κάρτας / Card n.

n n n n n n n n n n n n n n n n Expires / Έως n n n nOνοματεπώνυμο (όπως αναγράφεται στην κάρτα) / Name on card

_________________________________________________________________

Υπογραφή / Signature ______________________________________________

Hμερομηνία / Date _________________________________________________

Ετήσια συνδρομή (6 τεύχη) Εσωτερικού: 30 ευρώ n Ευρώπη: 50 ευρώ n

Προβολή στον κατάλογο εταιρειών: 100 ευρώ / έτος n

Συμπληρώστε αυτό το κουπόνι και ταχυδρομήστε το στη διεύθυνση:

ΤΡΙΜ Α.Ε. Έντυπες & ηλεκτρονικές εκδόσειςΈδρα: Λεωφ. Αθηνών 286124 62 ΧαϊδάριΤηλ.: 210 5810581

Περιοδικό energyworld:Γριβογιώργου 5115 28 Ιλίσια - ΧίλτονΤηλ.: 210-7240510, Fax: 210-7249473

energyworld@trimpublications.comwww.energyworld.gr

Annual subscription (6 issues) for Greece: 30 euros nfor Europe: 50 euros nYellow pages directory inclusion 100 euros / year nPlease complete this coupon and send it to the following address:TRIM S.A. - Digital & Print PublicationsHead Office: 286 Athinon Avenue124 62 Athens - GreeceTel.: +30 210 5810581

energyworld magazine Greece:5 Grivogiorgou Str.115 28 Athens - GreeceTel.: +30 210 7240510Fax: +30 210 7249473

energyworld@trimpublications.comwww.energyworld.gr

Your Energy Magazine for S.E. Europe & East Med

ΕΤΗΣΙΑ ΣΥΝΔΡOΜΗ / ANNUAL SUBSCRIPTION

61

20YELLOW PAGES

01. ΦOΡΕΙΣ02. ΦΥΣΙΚOΑΕΡΙO03. ΗΛΕΚΤΡΙΣΜOΣΗλεκτρολογικόΥλικό04. ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣΠΗΓΕΣΕΝΕΡΓΕΙΑΣΑιoλικήΕνέργεια05. ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣΠΗΓΕΣΕΝΕΡΓΕΙΑΣΗλιακήΕνέργεια06. ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣΠΗΓΕΣΕΝΕΡΓΕΙΑΣΥδρoηλεκτρισμός07. ΦΩΤOΒOΛΤΑΪΚΑ08. ΒΙOΜΑΖΑ09. ΓΕΩΘΕΡΜΙΑ10. ΥΓΡΑΕΡΙO11. ΠΕΤΡΕΛΑΙOΔιύλιση12. ΠΕΤΡΕΛΑΙOΕμπορία13. ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΑΚΑΥΣΙΜΑ14. ΣΤΕΡΕΑΚΑΥΣΙΜΑΕισαγωγές-Εμπορία15. ΘΕΡΜΑΝΣΗ/ΚΛΙΜΑΤΙΣΜOΣ16. ΜΕΛΕΤΗΤΙΚΕΣΕΤΑΙΡEΙΕΣ17. ΕΤΑΙΡΕΙΕΣΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝΕΠΙΘΕΩΡΗΣΕΩΝ

62

01. ΦOΡΕΙΣΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΣΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΗΣΜΕΤΑΦOΡΑΣΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣΕΝΕΡΓΕΙΑΣΑ.Ε.(ΑΔΜΗΕ)Διεύθυνση: Δυρραχίου 89 & Κηφισού 10443 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 5192101, Fax: 210 5192324 E-mail: info@admie.gr Website: www.admie.gr

ΔΗΜOΣΙΑΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΗΛΕΚΤΡΙΣΜOΥ(ΔΕΗ)Διεύθυνση: Χαλκοκονδύλη 30 104 32 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 5230301 / 210 5234301 Fax: 210 5237727 Website: www.dei.gr

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΗΣΕΘΝΙΚOΥΣΥΣΤΗΜΑΤOΣ ΦΥΣΙΚOΥΑΕΡΙOΥ(ΔΕΣΦΑ)Διεύθυνση: Λ. Μεσογείων 357-359, Χαλάνδρι 152 31, Αθήνα Τηλέφωνα: 210 6501200 Fax: 210 6749504 E-mail : desfa@desfa.gr Website: www.desfa.gr

ΔΙΕΘΝΗΣOΡΓΑΝΙΣΜOΣΕΝΕΡΓΕΙΑΣIEA INTERNATIONALENERGYAGENCYΔιεύθυνση: 9 rue de la Fédération 75015 Paris, FRANCE Tel: +33 1 40 57 65 00/01 Fax: +33 1 40 57 65 59 Email: info@iea.org Website: www.iea.org

ΕΘΝΙΚOΑΣΤΕΡOΣΚOΠΕΙOΑΘΗΝΩΝ(ΕΑΑ)Διεύθυνση: Λόφος Νυμφών, Θησείο 118 10 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 3490104, Fax: 210 3490120 Εmail: secretary@admin.noa.gr Website: www.noa.gr

ΕΛΛΗΝΙΚΗΕΠΙΣΤΗΜOΝΙΚΗΕΝΩΣΗΑΙOΛΙΚΗΣΕΝΕΡΓΕΙΑΣ(ΕΛΕΤΑΕΝ)Λ. Κηφισίας 306, 1ος όροφος 152 32 Χαλάνδρι (Σίδερα Χαλανδρίου) Τηλέφωνα/Fax: 210 8081755 e-mail: eletaen@eletaen.gr Website: www.eletaen.gr

ΕΛΛΗΝΙΚΗΕΠΙΤΡOΠΗΑΤOΜΙΚΗΣΕΝΕΡΓΕΙΑΣ(ΕΕΑΕ)Διεύθυνση: Νεαπόλεως, Τ.Θ. 60092 15310 Αγ. Παρασκευή Τηλέφωνα: 210 6506700, Fax: 210 6506748 Email: info@eeae.gr Website: www.eeae.gr

ΕΛΛΗΝΙΚHΕΤΑΙΡΕΙΑΒΙOΜΑΖΑΣ(ΕΛΛΕΒΙOΜ)Διεύθυνση: Λεωφ. Παπανδρέου 150 165 61 Γλυφάδα Τηλέφωνα: 210 9652031 Fax: 210 9652081 Εmail: info@hellabiom.gr Website: www. hellabiom.gr

ΕΛΛΗΝΙΚOΙΝΣΤΙΤOΥΤOΑΝΑΠΤΥΞΗΣΧΑΛΚOΥ(Ε.Ι.Α.Χ.)Διεύθυνση: Πειραιώς 252 177 78 Ταύρος Τηλέφωνα: 210 4898298/94, Fax: 210 4898311 Email: info@copperalliance.gr Website: copperalliance.eu

ΕΛΛΗΝΙΚOΣΣΥΝΔΕΣΜOΣΗΛΕΚΤΡOΠΑΡΑΓΩΓΩΝαπόΑΠΕΔιεύθυνση: Μεσογείων 85, 115 26 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 6968418, Fax: 210 6968031 Εmail: info@hellasres.gr Website: www. hellasres.gr

ΕΛΛΗΝΙΚOΣΣΥΝΔΕΣΜOΣΣΥΜΠΑΡΑΓΩΓΗΣΗΛΕΚΤΡΙΣΜOΥΚΑΙΘΕΡΜOΤΗΤΑΣΔιεύθυνση: Ιουστινιανού 7, 114 73 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 8219118, Fax: 210 8821917 Email: hachp@hachp.gr Website: www.hachp.gr

ΕΝΩΣΗΒΙOΜΗΧΑΝΙΩΝΗΛΙΑΚΗΣΕΝΕΡΓΕΙΑΣ(ΕΒΗΕ)Διεύθυνση: Ηρώων Πολυτεχνείου 96 185 36 Πειραιάς Τηλέφωνα: 210 4286227, Fax: 210 4286228 Email: info@ebhe.gr www.ebhe.gr

ΕΝΩΣΗΕΛΛΗΝΙΚΩΝΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝΘΕΡΜΑΝΣΗΣΚΑΙΕΝΕΡΓΕΙΑΣΔιεύθυνση: Τατοίου 100 144 52 Μεταμόρφωση Τηλέφωνα: 210 3631207, Fax: 210 3388523 Email: info@uhhe.gr http://www.uhhe.gr

ΕΠΙΤΡOΠΗΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜOΥΔιεύθυνση: Κότσικα 1Α & Πατησίων 104 34 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 8846294, 210 8809203-202 Fax: 210 8809132 www.epant.gr

ΙΔΡΥΜΑOΙΚOΝOΜΙΚΩΝΚΑΙΒΙOΜΗΧΑΝΙΚΩΝΕΡΕΥΝΩΝ(ΙOΒΕ) Διεύθυνση: Τσάμη Καρατάση 11 117 42 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 9211200-211 Fax : 210 9228130, 210 9233977 Email: info@iobe.gr Website: www.iobe.gr

ΙΝΣΤΙΤOΥΤOΕΝΕΡΓΕΙΑΣΚΑΙΝOΤΙOΑΝΑΤOΛΙΚΗΣΕΥΡΩΠΗΣ(ΙΕΝΕ)Διεύθυνση: Αλεξάνδρου Σούτσου 3 106 71 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 3628457, 210 3640278 Fax: 210-3646144 Email: secretariat@iene.gr Website: www.iene.gr

ΚΕΝΤΡOΑΝΑΝΕΩΣΙΜΩΝΠΗΓΩΝΕΝΕΡΓΕΙΑΣ(ΚΑΠΕ)Διεύθυνση: 19ο χλμ Λεωφ. Μαραθώνος 190 09 Πικέρμι Αττικής Τηλέφωνα: 210 6603300 Fax: 210 6603301-302 Εmail: cres@cres.gr Website: www.cres.gr/

OΜOΣΠOΝΔΙΑΒΕΝΖΙΝOΠΩΛΩΝΕΛΛΑΔΑΣΔιεύθυνση: Λόντου 8 106 81 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 3820870, Fax: 210.3301977 Email: info@obe.gr Website: www.obe.gr

ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΗΑΡΧΗΕΝΕΡΓΕΙΑΣΔιεύθυνση: Πειραιώς 132 118 54 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 3727400 Fax: 210 3255460 Email: info@rae.gr Website: www.rae.gr

ΣΥΝΔΕΣΜOΣBIOKAYΣΙΜΩΝ&BIOMAZAΣΕΛΛΑΔOΣ(ΣΒΙΒΕ)Διεύθυνση: Ι. Τσαλουχίδη 4, 542 48 Θεσ/νίκη Τηλέφωνα: 2310 330501, Fax: 2310 330502 Εmail: info@sbibe.gr www.sbibe.gr

ΣΥΝΔΕΣΜOΣΕΤΑΙΡΕΙΩΝΦΩΤOΒOΛΤΑΪΚΩΝ(ΣΕΦ)Διεύθ.: Ακαδημίας 39 106 72 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 9577470 Fax: 210 9707440 Εmail: info@helapco.gr Website: www.helapco.gr

ΣΥΝΔΕΣΜOΣΕΤΑΙΡΕΙΩΝΕΜΠOΡΙΑΣΠΕΤΡΕΛΑΙOΕΙΔΩΝΕΛΛΑΔOΣΔιεύθυνση: Ίωνος Δραγούμη 46 115 28 Ιλίσια-Αθήνα Τηλέφωνα: 210 7291.050-051 Fax: 210 7245.172 Email: Info@seepe.gr Website: www.seepe.gr

ΣΥΝΔΕΣΜOΣΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝΚΑΙΒΙOΜΗΧΑΝΙΩΝ(ΣΕΒ)Διεύθυνση: Ξενοφώντος 5 105 57 Αθήνα Τηλέφωνα: 211 5006000 Fax: 210 322 2929 Email: info@sev.org.gr Website: www.sev.org.gr

ΣΥΝΔΕΣΜOΣΠΑΡΑΓΩΓΩΝΕΝΕΡΓΕΙΑΣμεΦΩΤOΒOΛΤΑΪΚΑ(ΣΠΕΦ)Διεύθυνση: Δημοκρατίας, 151 21 Πεύκη Τηλέφωνα: 210 6854035 Email: info@spef.gr www.spef.gr

ΤΕΧΝΙΚOΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙOΕΛΛΑΔΑΣ(ΤΕΕ)Διεύθυνση: Καραγεώργη Σερβίας 4, 102 48 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 3291200 Fax: 210 3221772 Email: tee@central.tee.gr Website: www.tee.gr

ΥΠOΥΡΓΕΙOΠΕΡΙΒΑΛΛOΝΤOΣ&ΕΝΕΡΓΕΙΑΣΔιεύθυνση: Αμαλιάδος 17, 11523 Αθήνα Τηλέφωνα: 213 1515000 Fax : 210 6447608 Τμήμα Ενέργειας: Διεύθυνση: Λεωφ. Μεσογείων 119 101 92 Αθήνα Τηλέφωνα· 210 6969000 Email: service@dorg.minenv.gr Website: www.ypeka.gr

02. ΦΥΣΙΚO ΑΕΡΙOΔΗΜOΣΙΑΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΑΕΡΙOΥ(ΔΕΠΑ)Διεύθυνση: Mαρίνου Αντύπα 92 141 21 Ν. Ηράκλειο Τηλέφωνα: 210 2701000-5 Fax: 210 2701010 Email: pr@depa.gr Website: www.depa.gr

ΕΠΑΑΤΤΙΚΗΣΑ.Ε.Διεύθυνση: Λεωφ. Σοφ. Βενιζέλου 11 & Σερρών 141 23 Λυκόβρυση Τηλέφωνα: 210 3406000 /1133 Fax: 210 3406060 Email: info@aerioattikis.gr Website: www.aerioattikis.gr

ΠΡOΜΗΘΕΑΣGASΑ.Ε.Διεύθυνση: Λ. Κηφισίας 209 151 24 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 6141130-5 Fax: 210 6140373 Email: info@promitheusgas.gr Website: www.promitheusgas.gr

HΛΕΚΤΡΙΣΜOΣ03. Ηλεκτρολογικό ΥλικόASEABROWNBOVERIA.E.(ABB)-Διεύθυνση: 13ο χλμ Εθν. Oδού Αθηνών - Λαμίας 144 52 Μεταμόρφωση Τηλέφωνα: 210 2891500 Fax: 210 2891599 Email: abb@gr.abb.com Website: www.abb.gr

ΕΛΛΗΝΙΚΑΚΑΛΩΔΙΑΔιεύθυνση: Αμαρουσίου-Χαλανδρίουμ 33 151 25 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 6787416 Fax: 210 6787406 Email: info@cablel.vionet.gr www.cablel.gr

SIEMENSMETERINGΑ.Ε.Διεύθυνση: Κολοκοτρώνη 5 & Δημοκρατίας 154 51 Νέο Ψυχικό Τηλέφωνα: 210 6778901-3/210 6778101-3 Fax: 210 6779565

63

ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ04. Αιολική ΕνέργειαΓΕΩΡΥΘΜΙΚΗΑΤΕ-Διεύθυνση: Αγίου Δημητρίου 170 173 41 Άγιος Δημήτριος Τηλέφωνα: 210 9322234, 210 9322248 Fax: 210 9359210 Email: info@georythmiki.gr Website: www.georythmiki.gr

ΕΝΤΕΚΑΑ.Ε.Διεύθυνση: Τύχης 2, 152 33 Χαλάνδρι Τηλέφωνα: 210 6816803 Fax: 210 6816837

GREENTOPENΕΡΓΕΙΑΚΗΑ.Ε.-Διεύθυνση: Βας. Σοφίας 1 151 24 Μαρούσι - Αθήνα Τηλέφωνα: 210 8128150 Fax: 210 8128160 Εmail: energy@greentop.gr Website: www.greentop.gr

ITAGROUPA.E.Διεύθυνση: Ανδρέα Παπανδρέου 150 165 61 Γλυφάδα Τηλέφωνα: 210 9652031 Fax: 210 9652081 Email: info@itagroup.gr Website: www.itagroup.gr

TERNAA.E.Διεύθυνση: Μεσογείων 85, 115 26 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 6968000 Fax: 210 6968099 Email: info@terna.gr www.terna.gr

ΧΡ.ΡOΚΑΣΑΒΕΕΔιεύθυνση: Ριζαρείου 3 152 33 Χαλάνδρι Τηλέφωνα: 210 8774100 Fax: 210 8774111 Email: info@rokasgroup.gr Website: www.rokasgroup.gr

05. Ηλιακή ΕνέργειαΓΕΩΡΥΘΜΙΚΗΑΤΕ-Διεύθυνση: Αγίου Δημητρίου 170 173 41 Άγιος Δημήτριος Τηλέφωνα: 210 9322234, 210 9322248 Fax: 210 9359210 Email: info@georythmiki.gr Website: www.georythmiki.gr

GREENTOPENΕΡΓΕΙΑΚΗΑ.Ε.-Διεύθυνση: Βας. Σοφίας 1 151 24 Μαρούσι - Αθήνα Τηλέφωνα: 210 8128150 Fax: 210 8128160 Εmail: energy@greentop.gr Website: www.greentop.gr

ΗΛΙOΑΚΜΗΑ.Ε.Διεύθυνση: 193 00 Νέα Ζωή - Απρόπυργος Τηλέφωνα: 210 5595625 Fax: 210 5595723 Email: megasun@helioakmi.com Website: www.helioakmi.com

06. ΥδρoηλεκτρισμόςIWECOA.E.Διεύθυνση: Τεγέας 1 & Αεροπορίας 164 52 Αργυρούπολη Τηλέφωνα: 210 9965110 Fax: 210 9966903 Email: info@iwecowf.gr

07. ΦΩΤOΒOΛΤΑΪΚΑASEABROWNBOVERIΑ.Ε.(ABB)-(ΕΞOΠΛΙΣΜOΣΓΙΑΦΩΤOΒOΛΤΑΪΚΑ)-Διεύθυνση: 13ο χλμ. Εθν. Οδού Αθηνών – Λαμίας 144 52 Μεταμόρφωση Τηλέφωνα: 210 2891500, Fax: 210 2891599 Email: abb@gr.abb.com Website: www.abb.gr

BPHELLASΔιεύθυνση: Κηφισίας 26 & Παραδείσου 2 151 25 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 6887777 Fax: 210 6887697 Email: bpsolar.gr@bp.com Website: www.bpsolar.com

ΓΕΩΡΥΘΜΙΚΗΑΤΕ-Εμπορίαεξοπλισμού&εγκατάστασησυστημάτων-Διεύθυνση: Αγίου Δημητρίου 170 173 41 Άγιος Δημήτριος Τηλέφωνα: 210 9322234, 210 9322248 Fax: 210 9359210 Email: info@georythmiki.gr Website: www.georythmiki.gr

ECOSUNΔιεύθυνση: Βούλγαρη 58 542 49 Θεσσαλονίκη Τηλέφωνα: 2310 327914, Fax: 2310 325693 Email: info@ecosun.gr Website: www.ecosun.gr

ELECTROTECHPOWERSYSTEMS-Διεύθυνση: Υψηλάντου 81 187 58 Κερατσίνι Τηλέφωνα: 210 4321398, Fax: 210 4321034 Email: info@electrotech.gr Website: www.electrotech.gr

ERGONEQUIPMENTA.E.T.E.Διεύθυνση: Κλεισθένους 102 & Παπαφλέσσα 153 44 Γέρακας Αττικής Τηλέφωνα: 210 6049420 Fax: 210 6049448 Email: ergon@tee.gr Website: www.ergon.com.gr

GREENTOPENΕΡΓΕΙΑΚΗΑ.Ε.-Διεύθυνση: Βας. Σοφίας 1 151 24 Μαρούσι - Αθήνα Τηλέφωνα: 210 8128150, Fax: 210 8128160 Εmail: energy@greentop.gr Website: www.greentop.gr

ΗΛΙOΔΥΝΑΜΗΔιεύθυνση: Λεωφ. Συγγρού 224 176 72 Καλλιθέα Τηλέφωνα: 210 9592323 Fax: 210 9571756 Email: ealasis@pertip.gr Website: www.heliodynami.gr

KRANNICHSOLARΜ.Ε.Π.Ε.(ΧOΝΔΡΙΚΗΠΡOΜΗΘΕΙΑΦ/ΒΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ)-Διεύθυνση: Κεντρικά : Σταδίου 40, Καλοχώρι 57009 Θεσσαλονίκη Τηλέφωνα: 2310 751960, Fax: 2310 751540 Υποκατάστημα: Συγγρού 336, Καλλιθέα 17673 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 9531040, Fax: 210 9531041 Email: info@gr.krannich-solar.com Website: www.krannich-solar.com

RobertBoschA.E.-Διεύθυνση: Ερχείας 37, 194 00 Κορωπί Τηλέφωνα: 210 5701200, Fax: 210 5770080 Email: RBGR.Greece@gr.bosch.com Website: www.bosch.gr

SMA(αντιστροφείς-inverters)Διεύθυνση: Β. Τσιτσάνη 102 166 75 Γλυφάδα Τηλέφωνα: 210 9856660 Fax: 210 9856670 Email: info@sma-hellas.com Website: www.sma-hellas.com

ΣυστήματαSUNLIGHTΑΒΕΕΔιεύθυνση: Ερμού 2 & Νίκης 105 63 Πλατεία Συντάγματος Τηλέφωνα: 210 6245400 Fax: 210 6245409 Email: info@sunlight.gr Website: www.sunlight.gr

SOLARCELLSHELLASΔιεύθυνση: Κεντρικά Γραφεία: Λεωφ. Κηφισίας 64, 151 25 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 9595159, Fax: 210 9537618 Eργοστάσιο: Βιομηχανική περιοχή Πατρών, 252 00 Άγιος Στέφανος, Block 3A Tηλέφωνα: 2610 241958, Fax: 2610 647129 Email: info@schellas.gr Website: www.schellas.gr

08. ΒΙOΜΑΖΑΓΕΩΡΥΘΜΙΚΗΑΤΕ-Διεύθυνση: Αγίου Δημητρίου 170 173 41 Άγιος Δημήτριος Τηλέφωνα: 210 9322234, 210 9322248 Fax: 210 9359210 Email: info@georythmiki.gr Website: www.georythmiki.gr

Ν.ΑΧ.ΦΙΛΙΠΠOΠOΥΛOΣ-ΕξοπλισμόςΕνεργειακήςΑξιοποίησηςΒιομάζαςΔιεύθυνση: 1o χλμ Νεοχωρούδας - Θεσσαλονίκης Τ.Θ. 301, 57008 Θεσσαλονίκη Τηλέφωνα: 2310 785840 Fax: 2310 785841 Email: info@nphilippopoulos.gr Website: www.nphilippopoulos.gr

09. ΓΕΩΘΕΡΜΙΑAIDENGINEERINGLTD-Διεύθυνση: Αιθρίας 17, Ν. Κηφισιά, 145 64 Αθήνα Τηλ./Fax: 210 8003784 Email: information@aidengineering.gr Website: www.aidengineering.gr

S&BΒιομηχανικάOρυκτάΑ.Ε.Διεύθυνση: Α. Μεταξά 15A, 145 64 Κηφισιά ΤΘ 51528 Τηλέφωνα: 210 6296000, Fax: 210 6296100 Email: postmaster@sandb.com Website: www.sandb.gr

ΓΕΩΡΥΘΜΙΚΗΑΤΕ-Διεύθυνση: Αγίου Δημητρίου 170 173 41 Άγιος Δημήτριος Τηλέφωνα: 210 9322234, 210 9322248 Fax: 210 9359210 Email: info@georythmiki.gr Website: www.georythmiki.gr

10. ΥΓΡΑΕΡΙOBPHELLASA.E.Διεύθυνση: Λεωφ. Κηφισίας 26 & Παραδείσου 2 151 25 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 6887777, Fax: 210 6887697

CoralGasΑ.Ε.Β.Ε.Υ. (πρώην SHELL GAS Α.Ε.Β.Ε.Υ.)Διεύθυνση: Γεωργίου Αβέρωφ 26-28 142 32 Περισσός Τηλέφωνα: 210- 9491000, Fax: 210- 9407987 Website: www.coralgas.gr

11. ΠΕΤΡΕΛΑΙO - ΔιύλισηΕΛ.ΠΕΑ.Ε.Διεύθυνση: E.O. Αθηνών - Κορίνθου (17ο χλμ) 193 00 Ασπρόπυργος Τηλέφωνα: 210 5533000, Fax: 210-5539298 Διοίκηση: Χειμάρρας 8Α, 15125 Μαρούσι Τηλέφωνο: 210 6302000, Fax: 210 6302510 Website: www.elpe.gr

ΜOΤOΡOΙΛ(ΕΛΛΑΣ)Διεύθυνση: Ηρώδου Αττικού 12α, 151 24 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 8094000, Fax: 210-8094444 Website: www.moh.gr

12. ΠΕΤΡΕΛΑΙO - ΕμπορίαAVINOILΑ.Β.Ε.Ν.Ε.Π.Διεύθυνση: Ηρώδου Αττικού 12α, 151 24 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 8093500, Fax: 210 8093555 Website: www.avinoil.gr

CoralHellasΑ.Ε.(πρώην SHELL Hellas Α.Ε.)Διεύθυνση: 12Α Ηρώδου Αττικού, 151 24 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 9476000, Fax: 210 9476500 Website: www.coralenergy.gr

CYCLONHellasΑ.Ε.Διεύθυνση: Ηρώδου Αττικού 12Α, 151 24 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 8093900, Fax: 210 8093999 Website: www.cyclon.gr

DRACOILS.A.Διεύθυνση: Πατησίων 48, 106 82 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 8224311-3 Fax: 210 8838407 Website: www.dracoil.gr

ΕΚOΑ.Β.Ε.Ε.Διεύθυνση: Χειμάρρας 8Α, 115 25 Mαρούσι Τηλέφωνα: 210 7705201-401 Fax: 210 7705847 Website: www.eko.gr

ΕΛΙΝOΙΛΑ.Ε.-Διεύθυνση: Πηγών 33, 145 64 Κηφισιά Τηλέφωνα: 210 6241500 / 210 6241510 Fax: 210 6241509 Website: www.elin.gr

MAMIDOILJETOILΑ.Ε.Διεύθυνση: Ευρώτα 27 & Κηφισού 145 64 Κηφισιά Τηλέφωνα: 210 8763100, Fax: 210 8055955 Website: www.jetoil.gr Email: info@jetoil.gr

REVOILΑ.Ε.Ε.Π.Διεύθυνση: Καποδιστρίου 5, 166 72 Βάρη Τηλέφωνα: 210 8976000 Fax: 210 8974943 Website: www.revoil.gr

13. ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΑ ΚΑΥΣΙΜΑAEGEANOILS.A.Διεύθυνση: Λεωφ. Χατζηκυριακού 42 185 36 Πειραιάς Τηλέφωνα: 210 4586000, Fax: 210 4586241

BPHELLASS.A.-BPMARINEΔιεύθυνση: Ακτή Μιαούλη 89 & Μαυροκορδάτου 289 185 38 Πειραιάς Τηλέφωνα: 210 4595800 / 210 4595900 Fax: 210-4595869 Email: triands@bp.com

MAMIDOILJETOILΑ.Ε.Διεύθυνση: Ευρώτα 27 & Κηφισού, 145 64 Κηφισιά Τηλέφωνα: 210 8763100 Fax: 210 8055955 Website: www.jetoil.gr Email: info@jetoil.gr

ΚΑΒΑΛΑOΙΛΑ.Ε.Διεύθυνση: Τ.Θ. 8 - Νέα Καρβάλλη 640 06 Καβάλα Τηλέφωνα: 2510 317201, Fax: 2510-317204 Email: kavalaoil@otenet.gr

PHOENIXOLIEHANDELS.A.-Διεύθυνση: Κολοκοτρώνη 92-94, 185 35 Πειραιάς Τηλέφωνα: 210 4100110 Fax: 210 4128882 Email: bunkers@phoenixoliehandel.com Website: www.phoenixoliehandel.com

14. ΣΤΕΡΕΑ ΚΑΥΣΙΜΑΒΙOΛΙΓΝΙΤΑ.Μ.Ε.Τ.Β.Ε.Διεύθυνση: Ιωνίας 28, 143 41 Νέα Φιλαδέλφεια Τηλέφωνα: 210-2581281 Fax: 210-2581033

EΛΙΝOΙΛΕΛΛΗΝΙΚΗΕΤΑΙΡΙΑΠΕΤΡΕΛΑΙΩΝΑ.Ε.-Διεύθυνση: Πηγών 33, 145 64 Κηφισιά Τηλέφωνο / Fax: 210-6241655 Email: koukoulop@elin.gr Website: www.elin.gr

ΗΡΑΚΛΗΣΑΝΩΝΕΤΑΙΡΕΙΑΤΣΙΜΕΝΤΩΝΔιεύθυνση: Σοφ. Βενιζέλου 49-51 141 23 Λυκόβρυση Τηλέφωνα: 210 2898111 / 210 2898512 Fax: 210-2819406 www.lafarge.gr

ΛΙΓΝΙΤΩΡΥΧΕΙΑΑΜΥΝΤΙOΥΑ.Ε.Διεύθυνση: Ιωνίας 28, 143 41 Νέα Φιλαδέλφεια Τηλέφωνα: 210 2583681 Fax: 210 2581033

ΛΙΓΝΙΤΩΡΥΧΕΙΑΑΧΛΑΔΑΣΑ.Ε.Διεύθυνση: Γ. Παπανδρέου 21, 546 45 Θεσ/νίκη Τηλέφωνα: 2310 861411 Fax: 2310 867966

ΛΙΓΝΙΤΩΡΥΧΕΙΑΣΕΡΒΙΩΝΔιεύθυνση: Διονυσίου Σολωμού 13 505 00 Σέρβια - Κοζάνη Τηλέφωνα: 210 3225018 Fax: 210 3237146

ΜΠΙΤOΥΛΑΪΝΑ.Β.Ε.Ε.Διεύθυνση: Ακαδημίας 19 & Βουκουρεστίου 106 71 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 3639091 Fax: 210 3625386 Website: www.bituline.gr

15. ΘΕΡΜΑΝΣΗ / ΚΛΙΜΑΤΙΣΜOΣASEABROWNBOVERIA.E.(ABB)-Διεύθυνση: 13ο χλμ Εθν. Oδού Αθηνών - Λαμίας 144 52 Μεταμόρφωση Τηλέφωνα: 210 2891500 Fax: 210 2891599 Email: abb@gr.abb.com Website: www.abb.gr

CALORIAA.B.&E.E.Διεύθυνση: Ηφαίστου 57 - Μπότα Τζήμα 194 00 Κορωπί Τηλέφωνα: 210 6628068-73 Fax: 210 6623784 www.caloria.gr

CARRIERΕΛΛΑΣΚΛΙΜΑΤΙΣΜOΥΑ.Ε.Διεύθυνση: Άντερσεν 4 & Μωραΐτη 93 115 25 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 6773300 Fax: 210 6745487 www.carrier.gr / ahi-carrier.gr

RobertBoschA.E.Διεύθυνση: Ερχείας 37, 194 00 Κορωπί Τηλέφωνα: 210 5701200 Fax: 210 5770080 Email: RBGR.Greece@gr.bosch.com Website: www.bosch.gr _

ΒΙOΣΩΛΑ.Ε.Διεύθυνση: 1η και 18η οδός ΒΙΟΠΑ Άνω Λιοσίων Άνω Λιόσια, Αττική 13341 Τηλέφωνα: 210 3410000 Fax: 210 3421001 Email: sales@biossol.gr Website: www.biossol.gr

16. ΜΕΛΕΤΗΤΙΚΕΣ / ΕΠΙΣΚΕΥΑΣΤΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣΑΣΠΡOΦΩΣΑ.Ε.Διεύθυνση: Ελ. Βενιζέλου 284, 176 75 Καλλιθέα Τηλέφωνα: 210 9491600 Fax: 210 9491610 Email: etsapra@asprofos.gr www.asprofos.gr

CONTECA.E.Διεύθυνση: Λαέρτου 22 Τ.Θ. 21092, Πυλαία Θεσ/νίκης Τηλέφωνα: 2310 867575 Fax: 2310 887226 e-mail: secretary@conteceng.gr www.conteceng.gr

EXERGIAA.E.Διεύθυνση: Oμήρου & Βησσαρίωνος 1 106 72 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 6996185 Fax: 210 6996186 Email: office@exergia.gr www.exergia.gr

ΚΥΜΗΑΒΕΕ- Διεύθυνση: ΒΙΠΑ Σχιστού, Οδ. 2 Ο.Τ. 2 188 63 Πέραμα Τηλέφωνα: 210 4004757 Fax: 210 4326399 E-mail: info@kimi-sa.com Website: www.kimi-sa.com

TECHNIPETROLΕΛΛΑΣΑ.Ε.Διεύθυνση: Παύλου Μπακογιάννη 42 144 52 Μεταμόρφωση Αττικής Τηλέφωνα: 210 2854300 Fax: 210 2834090 Email: info@technipetrol.gr Website: www.technip.com

17. ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΕΩΝAdamsnetΜΕΠΕΔίκτυα Αυτοματισμών & Τηλεπικοινωνιών Ενεργειακών Εφαρμογών Ενεργειακοί Επιθεωρητές Κτηρίων & Βιομηχανιών Διεύθυνση: Ταξιαρχών 51 Τηλέφωνα: 210 4082291 Fax: 2104628163 Email: info@adamsnet.gr, energy.inspectors@yahoo.gr Website: www.adamsnet.gr

COFELYHELLASA.E.Διεύθυνση: θερμοπυλών 2, 152 35 Βριλήσσια Τηλέφωνα: 210 6085030 Fax: 210 6084178 Email: infogr@cofely-gdfsuez.com Website: www.cofely-gdfsuez.gr

Γ.ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ-Χ.ΣΚOΥΒΑΚΗO.Ε.Διεύθυνση: Πουκεβίλ 28, 26 225 Πάτρα Τηλέφωνα: 2610 223349 /κινητό: 6976110398 Fax: 2610 620041 Email: info@kscg.gr / Website: www.kscg.gr

NRG-ORIONΔιεύθυνση: Θεσσαλονίκης 31, 145 61 Κηφισιά Τηλέφωνα: 210 9329770 Fax: 210 9333597 Email: info@nrg-orion.gr Website: www.nrg-orion.gr

64

TRIM A.E. - ΕΚΘΕΣΗ • ΠΩΛΗΣΕΙΣ • SERVICE Λεωφ. Αθηνών 286 - 124 62 Χαϊδάρι - ΑθήναΤηλ.: 210 5810581, Fax: 210 5812800E-mail: info@trim.gr, info@trimhellas.grwww.trimhellas.gr www.trim.gr