Kit

ap B

ölümü

DERM

AN

18 Derman Tıbbi Yayıncılık

Arteriyel Giriş Yolları:1- Radial ve Ulnar Arterler: Kolay ulaşılabilir ve hayati organlardan uzak olmaları avantaj sağlar. Genellikle do-laşımda birbirlerini kompanse ederler. Bu yüzden uygula-mada sıklıkla tercih edilirler. Ancak aynı taraf ulnar ve ra-dial arterlerden birinin yokluğu ve ya stenozu gibi durum-larda dolaşımı bozacağı için kullanılmamalıdır. Bunu an-lamak için Allen testi yapılmalıdır. Bilek seviyesinde ul-nar ve radial arter üzerine parmaklarla kompresyon uygu-lanarak hastanın elini açıp kapatması söylenir, sonra eli-ni açması söylenir ve bir taraf serbestleştirilir. Eğer avuç içinin rengi hemen (süre>15 sn ise bu bölgeden katete-rizasyon tartışmalıdır) normale dönerse serbest bırakı-

Ahmet Çalıkan, Sinan Demirtaş, Şinasi Manduz

Arteriyel Kateterizasyon

 

Derman Tıbbi Yayıncılık 19

lan taraftaki damar dolaşımı sağlıyor demektir. Bu test bir pulse oksimetre ile modifiye Allen olarak aynı şekilde tekrarlanabilir. En sık kullanılan bölgelerdendir. Ancak ul-nar arter genellikle el dolaşımının dominant arteri oldu-ğu için, kateterizasyon amacıyla radial arter daha sıklık-la tercih edilmektedir.Ayrıca radial arterin ponksiyonu kıs-men daha kolaydır.

2- Brakiyal ve Aksiler Arterler: Elin distal tarafının do-laşımı iyi ise tercih edilebilir. Brakial arter, antekübital fossada bicipital tendon medi-alinde palpe edilebilir. Median sinire çok yakın seyretti-ği unutulmamalıdır. Kıvrım bölgesinde olması nedeniyle monitörizasyon için kullanılacaksa kateterin katlanması-na bağlı yanlış değerlerin görülmesi muhtemeldir.Aksiller arter deltoid ve pektoral kasların bileşke yaptığı bölgeden palpasyonla kateterize edilebilir. Kateterizasyo-nunda Seldinger yöntemi (arter bir iğne ile bulunduktan sonra, içerisinden bir kılavuz tel ilerletilir. İğne çıkarıldık-tan sonra tel yerinde bırakılır ve kateter kılavuz tel üzerin-den yerlerştirildikten sonra tel çekilir) ile kateterizasyo-nu sık kullanılır. Sol aksiler arterin kullanılmasında kate-ter aorta içine kadar ilerletilebileceği için bu tarafın kul-lanılması serebral emboli riskini azaltır.

 

20 Derman Tıbbi Yayıncılık

3-Femoral Arterler: Diğer arterlere ulaşılamadığı za-man kullanılabilir. Kompresyonu kolaydır ancak, iskemik komplikasyon oranının sıklığı, yalancı anevrizma gelişme oranının yüksekliği açısından uzun süre monitörizasyon için kullanıma çok uygun değildir. Aort patolojileri açısın-dan da işlem öncesi dikkatli olunmalıdır.

4-Dorsalis Pedis Arterleri: Posterior tibial arterle bir-likte ayağı besler. Bu yüzden kompanzasyon mekanizma-sı vardır. Küçük çaplı olması nedeniyle son tercihtir. Sis-tolik basıncı 10-20 mmHg yüksek, diyastolik basıncı ise

 

 

Derman Tıbbi Yayıncılık 21

15-20 mmHg daha düşük gösterir. Başarısız kateterizas-yon oranı yüksektir.

5-Pulmoner Arter: Diğerlerinden farklı olarak sol vent-rikül dolum basıncını ölçmek, pulmoner arter basıncını ve wedge basıncı değerlendirmek için kullanılır. Bu amaçla sağ kalp kateterizasyonu için Swan-Ganz katateri uygu-lanabilir. Kalp yetersizliği ve volüm yetersizliği ayrımın-da yardımcı olur. Kullanım endikasyonları içerisinde; Myokard enfarktüsü, kapak yetersizlikleri, kalp yetersizliği gibi kalp hastalık-ları, restriktif ve obstrüktif paternli pulmoner hastalıklar, yanık-şok gibi yüksek sıvı replasmanı gerektiren durum-lar, açık kalp cerrahileri, ilaç yanıtlarının takibi (inotropik ajanlar) sayılabilir. Komplet sol dal bloğu, Wolf-Parkinson-White Sendromu gibi durumlarda kontraendikedir.Swan-Ganz katateri seldinger tekniği kullanılarak yerleş-tirilir.

Arteriyel Kateterizasyon Endikasyonları1. Aort klempi kullanılacak aortik veya açık kardiyak cer-rahi ameliyatları.2. Arteriyel kan gazı takibi gerektiren ciddi restriktif veya obstrüktif akciğer hastalığı olan durumlar.3. Şok ve multi-organ yetmezliği durumları 4. Ciddi travma gibi monitörizasyon durumları5. Cerrahi sonrası uzun süreli tansiyon ve kan gazı taki-bi durumları6. İntra-aortik balon uygulaması 7. Periferik ve koroner anjiografi gibi işlemler.8. Kardiyak kateterizasyon ve ventrikülografi9. Karaciğer sirozu gibi masif asiti olan durumlar 10. Metabolik ve elektrolit takibi gerektiren sık kan örne-ği alınan durumlar.11. Non-invaziv arteriyel tansiyon alınamayan durumlar (şok, obezite)12. Mekanik ventilatör destekli, sürekli arteriyel ve kan gazı takipleri gerektiren durumlar.

22 Derman Tıbbi Yayıncılık

13. Yoğun bakım ünitelerinde sık takip gerektiren hasta-lar

Arteriyel Kateterizasyon Komplikasyonları1. Kateterizasyon distalinde dolaşım bozuklukları ve iske-mi gelişimi2. Emboli ve tromboz3. Psödoanevrizma4. Diseksiyon5. Enfeksiyon ve sepsis6. Hava embolisi7. Sinir, tendon ve çevre yapılarda hasar8. Kanama ve buna bağlı ciddi kan kayıpları9. Hematom10. Kardiyak perforasyon ve tamponad11. Koroner arter disseksiyon ve rüptürü (Koroner anji-ografi)12. Lokal arteriyel perforasyon ve rüptür

Arteriyel Kateterizasyon Kontraendikasyonları1. Lokal enfeksiyon ve abse2. Kanama diyatezleri3. Proksimalde stenoz4. Proksimalde diseksiyon varlığı (özellikle femoral giri-şimlerde abdomial aort diseksiyonları)5. Kollateral dolaşımla kanlanması sağlanan sağlanan pe-riferik arteriyel hastalığı olan olgular6. Radial ve ulnar arter gibi kompansatuar dolaşımı olan bölgelerde kompansatuar sistemin yeterli olmadığı olgu-lar (tartışmalı)7. Arteriyel greft uygulanmış bölgenin kateterizasyonu (özellikle grefte kateterizasyon yapılmamalıdır.)

Kaynaklar• Gilmartin K. Gaining access: arteriyel intervention techniques and special patient needs. Cath Lab Digest. 2006;14:12-14• Salmon AA, Galhotra S, Rao V, DeVita MA, Darby J, Hilmi I, Simmons RL. Analy-sis of major complications associated with arteriyel catheterisation. Qual Saf He-alth Care. 2010;19(3):208-12. • Purdue GF, Hunt JL. Placement and complications of monitoring catheters. Surg Clin North Am. 1991;71(4):723-31.

Derman Tıbbi Yayıncılık 23

• Scheer B, Perel A, Pfeiffer U. Clinical review: Complications and risk factors of peripheral arteriyel catheters used for hemodynamic monitoring in anesthesia and intensive care medicine. Critical Care 2002; 6(3):199-204.• Sandhu NS. The use of ultrasound for axillary artery catheterization through pec-toral muscles: a new anterior approach. Anesth Analg. 2004;99(2):562-5• Cousins TR, O’Donnell JM. Arteriyel cannulation: a critical review. AANA J. 2004;72(4):267-71.• Şanlı M. Yoğun Bakımda Vasküler Girişimsel Uygulamalar Ve Akciğer Destek Ci-hazları. Toraks Cerrahisi Bülteni. 2014:5(3):162-169• Kaplan M, Demirtas M, Cimen S, Özay B, Kut MS, Kanca A, Özler A. Swan-Ganz catheter entrapment in open heart surgery: J Card Surg 2000; 15: 313–15.