ZHNSEL YETERSZL

OLAN BREYER

Zihinsel Yetersizlik Zihinsel ilevde bulunma ve kavramsal, sosyal ve pratik uyumsal becerilerde kendini gsteren uyumsal davranlarn her ikisinde de anlaml snrllklar olarak karakterize edilen bir yetersizliktir. Bu yetersizlik 18 yandan nce balar.

Tanmlardaki 3 Temel NoktaZihinsel levler:

Uyumsal Davranlar

Destek sistemleri

Tanmlardaki 3 Temel Nokta1.Zihinsel ilevler: Zihinsel yetersizlik zihinsel ilevlerde nemli derecede normalin altnda olma olarak tanmlanmaktadr. Normalin altnda yer alma genel nfusun %97 sinin aasnda yer alma anlamna gelmektedir.Bu kanya varabilmek iin zeka testlerinden yaralanlr. Zeka blm 70 ve altnda yer alma zihinsel ilevlerde normalin altnda kalmay gstermektedir.

Zihinsel ilevler

Tanmlardaki 3 Temel Nokta2. Uyumsal davranlar: Uyumsal davranlar insanlarn gnlk yaamlarnda ilevde bulunmak iin rendikleri kavramsal,sosyal ve pratik becerilerin btndr.

Uyumsal davranlar bireyin yaamnda kulland davranlardr. Pratik uyumsal davranlar arasnda yemek, yeme,giyinme, tuvalet, bir yerden bir yere seyahat etme, para kullanma gibi beceriler saylabilir.

2. Uyumsal davranlar

Tanmlardaki 3 Temel Nokta3. Destek sistemleri: Destek hizmetleri bireyin ihtiyacna gre ve zamana gre deiebilir.

Zihinsel yetersizlii olan bireylere doal destek, rastlantsal destek, genel ve zel destek olmak zere drt alanda destekte bulunulabilir.

Destek sistemleriDoal destek; i yerindeki arkadalarnn ya da okuldaki arkadalarnn desteidir. Komular ve toplumun verdii destektir.

Rastlantsal destek, dzenlenen bir elenceye katlma, bir yemee davet edilme eklindedir.

Genel destek, herkese ynelik verilen hizmetler (toplu tama aralarndan yararlanma gibi) araclyla yaplr.

zel destek, yetersizlik durumlarnda verilen destekleri iermektedir. zel eitim, erken zel eitim ve mesleki rehabilitasyon gibi sunulan hizmetleri iermektedir.

Zihinsel Yetersizliin Tanlanmas/Deerlendirilmesi1.adm: Zihinsel yetersizliin tehisinin uygun bir ekilde konulmas

Zihinsel yetersizlik eer;1.70-75 ZB ve altnda kalan zeka dzeyi belirlenmise

2.Uyumsal davran alanlarnn iki ya da daha fazlasnda nemli bir yetersizlik varsa

3.18 yandan kk ise zihinsel yetersizlik tans konulur.

Zihinsel Yetersizliin Tanlanmas/Deerlendirilmesi2.adm: Gl ve zayf ynlerinin belirlenmesi/snflama ve destek ihtiyalarnn belirlenmesi:

Bireyin gl ve zayf olduu alanlar psikolojik ve duygusal etmenler gz nne alnarak belirlenir.

2.Bireyin genel salk durumu ve zihinsel yetersizlie neden olan etmen belirlenir.

3.Bireyin u andaki fiziksel evresini tanmlanr ve bymesi, gelimesi iin gerekli olan evre betimlenir.

Zihinsel Yetersizliin Tanlanmas/Deerlendirilmesi3. adm: Gereksinim duyduu destein younluunu ve eklini belirlemek:

Bireyin zihinsel ilevleri ve uyumsal davranlar, psikolojik ve duygusal etmenler, salk ve evresel etmenler asndan ihtiya duyduu destek ekli ve younluu aklanr.

Zihinsel Yetersizliin Snflandrlmas

Zihinsel Yetersizliin NedenleriDoum ncesi nedenler

1.Kromozomal bozukluklarDown sendromu (mozaik,translokasyon,trisomi 21)Frajil XWilliam sendromuPrader-Willi sendromu

2. Metabolizmann ileyiindeki sorunlarFenilketonri

Doum ncesi nedenler

3. Beyin geliimi ile ilgili sorunlar-Mikrosefali -Hidrosefali

4. evresel etkilerFetal Alkol Sendromu

Doum ncesi nedenler

Aile soyunda var olan kaltmsal hastalklar

zellikle kaltmsal hastal olan akrabalar arasndaki evlilikler

Anne ve baba arasndaki kan ( Rh ) uyumazl

Annenin doum yann altnda ya da stnde bir yata hamile kalmas sonucu doumlar

Hamilelik srasnda annenin sigara, alkol, uyuturucu kullanmas

Hamilelik srasnda rntgen nlarna maruz kalma

Hamilelik srasnda yetersiz beslenme

Doum ncesi nedenlerHamilelik srasnda ateli, bulac hastalk geirme

Hamilelik srasnda kaza, ar stres, zehirlenme ve travmaya maruz kalma

Hamilelik srasnda salk kontrollerinin ve yaplmas gereken tedavinin yaptrlmamas

Hamile kalmadan nce ve hamilelik dneminde alnmas gereken vitamin ve minerallerin eksiklii

Annede yksek tansiyon, kalp hastal, eker hastal gibi hastalklarn bulunmas.

Doum An Nedenler

Doumun salk kuruluunda, salk elemanlarnca gerekletirilmemesi

Doumun beklenen sreden nce ve g olmas

Bebein dk doum arl ile domas

Doum esnasnda bebein travmaya maruz kalmas

Doum esnasnda bebein oksijensiz kalmas

Doum Sonras Nedenler

Doum sonras bebein ar ve ateli hastalk geirmesi

Yeni doan bebein salk kontrolnden geirilmemesi ve gerekli testlerin yaptrlmamas

Bebein alarnn dzenli olarak yaptrlmamas

Ar doum sarl

Bebein yetersiz beslenmesi

Doum Sonras NedenlerEv, i, trafik kazalar

Zehirlenmeler

Doal afetler

Ailenin ve evrenin eitimsizlii (cehalet)

Bireylerin ihmal ve istismar edilmesi

Zihinsel Yetersizlii nleme almalar-Birincil nleme almalar, temelde neden ortaya kmadan nce yaplan almalardr.(Hamilelere ila kullanmnn eitim programlar anlatlmas gibi)

-kincil nleme almalar, erken zel eitim programlardr. (Fenilketonride yaplan diyet ile zihinsel engel nlenebilir)

-ncl nleme almalar, zel eitim uygulamalardr.

Zihinsel Yetersizlii Olan rencilerin zellikleriBilisel zellikleri;

Bellek: Hem uzun hem de ksa sreli bellekte bilgileri toplama ve bu bilgileri kullanmada problemleri vardr.

Dikkat: Zihinsel yetersizlii olan bireylerin ayrt etme glkleri ve sadece belirli bir uyarana dikkatlerini toplama sorunlar vardr. Bu rencilerle alacak eitimcilerin retecekleri bilgi ve becerileri kk admlara ayrmas, onlarn dikkatlerini toplamasna yardmc olacaktr.

Bilisel zellikleriDil: Yetersizliin derecesine bal olarak dili anlamakta glk yaamaktadrlar. Dil geliimlerinde gecikme, telaffuz ve konumalarnda akclk problemleri normal geliim gsteren akranlarndan daha oktur.

Dil geliimindeki problemler, alc ve ifade edici dil becerilerinde snrllk, karlkl konuma becerilerinde konumay balatma gl, ynerge takip etme ve ynerge vermede snrllk, belirli bir konu erevesinde diyalogu srdrememe, bir hikayeyi anlatamama olarak sralanabilir.

Bilisel zellikleriAkademik baar: Bilisel zelliklerdeki yetersizlik akademik baarlar zerinde de olumsuz etki yaratmakta, bu bireyler normal geliim gsteren akranlarndan akademik alanlarda geri kalmaktadrlar. Bu nedenle daha ok almalar gerekmektedir.

Bili tesi zellikler:Yetersizliin derecesine bal olarak glk yaamaktadrlar. Bu beceriler bir problemi nasl zeceini planlama, zmleri kontrol etme, uygulama ve sonularn deerlendirmeyi kapsamaktadr

Bilisel zellikleriMotivasyon:renme ortamlarnda nemli kayglar yaamaktadrlar. renmeye kar motivasyonlarnn az olmas gemite baarsz olmalar ve baarszlk yaantlar onlar isel dllendirmeden dsal kaynakl dllendirme arayna sokmakta, bakalarna baml klmaktadr. Genelleme: zellikle akademik becerilerde genelleme problemleri vardr.

Sosyal Davransal ve Duygusal zelliklerSosyal zellikler: Sosyal ilikilerde glk yaamaktadrlar. Akranlar tarafndan kabul edilmemekte ya da daha az tercih edilmektedirler.Kaynatrmann baars normal geliim gsteren rencilerin engelli renciye kar olumlu tutum gelitirmesi ve onunla sosyal iletiime girmesine baldr.

Sosyal zellikler:Uyumsal davranlar: Uyumsal davranlar bireyin evresinin istek ve beklentilerine yant vermesi olarak tanmlanmaktadr. Bu alan iinde iletiim, zbakm, sosyal beceriler, ev yaam, bo zaman, salk ve gvenlik, ilevsel akademik beceriler, toplum kaynaklarnn kullanm ve ie girmek vardr.

Zihinsel engelli birey engelinin derecesine bal olarak bu alanlarda az ya ok oranda yetersizlik gsterebilir.

Sosyal Davransal ve Duygusal zelliklerDavransal zellikleri: Baz zihinsel engelli bireyler kendilerini yaralama ve srma davranlar gsterebilir, bazlar da ar yeme davran gsterebilir.

Duygusal zellikleri: Zihinsel engelli renciler engelli olmayan bireylere oranla daha ok yalnz olduklar , ayr okullarda eitim alan rencilerin kaynatrma ortamndakilere gre daha fazla depresyon yaadklar grlmektedir.

Fiziksel salk zellikleriHafif dzeyde zihinsel yetersizlii olan ocuklarn yetersizlii olmayanlara gre daha fazla salk sorunlar yaadklar grlmektedir. Zeka dzeyi dtke ek salk sorunlar ve tbbi tedavi ihtiyalar artmaktadr.

retim Ortamlar Ve ProramlarEn Az Kstlayc Ortamdan En ok Kstlayc Ortama Doru Sralama

Normal Snf

Kaynak Oda

zel Eitim Snf

Gndzl zel Eitim Okulu

Yatl zel Eitim Okulu ve Bakm Evleri

RETM YNTEM VE TEKNKLERBEP Bireyselletirme Yaa Uygunluk levsel Olmas Toplumsal Yaama Uygun OlmasUygulamal Davran Analizibirliine Dayal renmeFY,MO,S

retmenlere nerilerretmenler engelli olmayan ocuklara uyguladklar retim stratejilerini zihinsel yetersizlii olan rencilere uygulayabilirler. Ancak daha fazla tekrar ve zamana ihtiya duyduklar gz nne alnmaldr.

Eitim programlarnda ilevsel becerilere yer verilmelidir.

Geliim dzeylerine uygun hedefler seilmelidir.

retilen beceriler bamsz olarak uygulamaya geirilmeden nce bu beceriye ynelik pratik uygulamalara yer verilmelidir.

retmenlere neriler5. retim srasnda sk sk destekleyici geri bildirimde bulunulmaldr. Bylece retim olumlu ynde etkilenecektir.

6. dller sonutan ok sre iinde yer alan tm aamalarn kazanm sonucunda verilmelidir.

7. retilen beceri ve davranlar mmkn olduunca gerek ortamlarda retilmelidir.

retmenlere neriler8. retim srasnda retmenin ocua yakn olmas, retim materyallerini nasl kullanmas gerektiini gstermesini, geri bildirimi ve dl vermeyi kolaylatracaktr.

9. retmenin snf dzenlemesi, renciye istenilen zaman iinde doru tepiler verebilmesi iin yapaca yardmlar ve doru tepkilerin ardndan verilen dller baarya ulatracaktr.