Azərbaycan Kənd Təsərrüfatı NazirliyiAzərbaycan Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi Azərbaycan Dövlət Aqrar Universiteti Azərbaycan Dövlət Aqrar Universiteti

Torpaqşunaslıq,aqrokimya və ekoloji kənd

təsərrüfatı kafedrası

Assistent.Vəliyeva Aytəkin Məmməd.q

Mühazirə IMühazirə I

Mövzu: Torpağın ekoloji qiymətləndirilməsi

fənninin məqsədi, mahiyyəti və

vəzifələri

P l a n:P l a n:

Torpaq ekologiya fənninin mahiyyəti

və məqsədi.Torpaq ekologiya probleminin elmi-

nəzəri əsasları.Azərbaycan alimlərinin torpaqların ekoloji

qiymətləndirilməsinə həsr olunmuş elmi tədqiqatları.

Torpaq ekologiya fənninin mahiyyəti və Torpaq ekologiya fənninin mahiyyəti və məqsədiməqsədi

Torpaq ekologiyası terminin elmə gətirilməsi və bu anlayışın elmi nəzəri cəhətdən əsaslandırılması Azərbaycan Elmlər Akademiyasının mərhum akademiki V.R.Volobuyevin(1953,1963,1974)nəzəri tədqiqatları ilə bağlıdır.Məlumdur ki,torpaq müstəqil

təbiət cismi kimi torpaq əmələ gətirən amillərin (rel -

yef,iqlim,ana suxur, bitki örtüyü, insan fəaliyyəti,on-

ların qarşılıqlı əlaqə və inkişafı akademik V.R.Volo-

buyevə görə (1963) torpaq ekologiyasının predmetini

təşkil edir.

Torpağın ekologiyası analizi bu və ya digər torpağın xassə-

lərinin formalaşmasında ayrı - ayrı yerli amillərin rolunun

düzgün izahı üçün də vacibdir.Yalnız bu əsasda torpağın

düzgün izahını vermək və təbii komplekslərdən səmərəli

istifadə və kənd təsərrüfatı istehsalının bütün sahələrində

az əmək və vəsait sərf etməklə yüksək məhsuldarlığa nail

olmaq mümkündür.

Torpaq ekologiyası probleminin elmi-Torpaq ekologiyası probleminin elmi-nəzəri əsaslarınəzəri əsasları

Torpaq ekologiyası probleminin elmi nəzəri əsasları V.H.Dokuçatev(1883)tərəfindən torpaq əmələ gətirən amillərvə təbii zonalar haqqında təlimdə qoyulmuşdur.N.N.Sibirt-sev(1903)tərəfindən ekoloji prinsiplərə əsaslanmışdır.V.V.Vernadiskinin(1948) biosfer təlimində torpağın vacib eko-loji rolu və ya torpağın ekologiyası haqqında çoxlu müd-düalar vardır.Elmi ədəbiyyatlarda çox geniş tətbiq edilən-Aqroekologiya termini kənd təsərrüfat sahələrinə(Y.M.Qo-delman 1984)və ayrı-ayrı kənd təsərrüfatı bir-birinə (Assi-1959) təsir göstərən ətraf mühit amillərinin və onların qar-şılıqlı əlaqəsini öyrənən ekologiyanın xüsusi bölməsi başa

düşülür.Əslində o kənt təsərrüfatı bitkilərinin ekologiyasın-

dan bəhs edən elmdir.Respublikamız müstəqillik əldə etdik-

dən sonra torpaqların bonitirovkası və müstəqilliyi onoloji

modellərinin hazırlanması istiqaməti ilə yanaşı daha iki is-

tiqamətdə Azərbayca Dövlət Kadastr xidmətlərinin elmi

nəzəri praktik əsaslarının işlənməsi və Azərbaycan aqrar

istehsalatı və onun nəticələrinin elmi təhlili və proqnozlaş-

dırılması sahəsində araşdırmaların aparılmasına başlanır.

Azərbaycan alimlərinin torpaqların ekoloji Azərbaycan alimlərinin torpaqların ekoloji qiymətləndirilməsinə həsr olunmuş elmi qiymətləndirilməsinə həsr olunmuş elmi

tədqiqatları.tədqiqatları.H.Əliyevin ,,Böyük Qafqazın şimal-şərq hissəsinin meşə və

meşə bozqır torpaqlar“(Bakı 1964, 233s), ,,Qəhvəyi meşə

torpaqları“əsərləri çap olunmuşdur.Ələkbərovun ,,Azərbay-

can torpaq eroziyası və onunla mübarizə“ monoqrafiyası

(Bakı 1961, 220s) və Azərbaycanın torpaq eroziyası xəritəsi

torpaq eroziyası ilə məşqul olan kollektivin böyük müvəffəqiyyəti olmuşdur.Respublikamızın subasar torpaqla-

rının genezisinin öyrənilməsinə də tədqiqatlar həsr olunmuş-

dur(V.Həsənov).Bu sahədə M.Balayev,Salayev,Məmmədov,

İsgəndərovun xidmətləri də çox böyük olmuşdur.

Diqqətinizə görə sağolun