ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİNE GİRİŞkisi.deu.edu.tr/ozkan.tutuncu/BE1a.pdf · ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ...
Transcript of ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİNE GİRİŞkisi.deu.edu.tr/ozkan.tutuncu/BE1a.pdf · ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ...
ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ DERSİ
ÖDEVLERİN HAZIRLANIŞI– Farklı kaynaklardan yararlanma – İntihale dikkat edilmeli, kaynak gösterilmeli
VİZE VE FİNAL SINAVLARI İÇİN İKİ BİLİMSEL KİTAP OKUNMALI
Prof. Dr. Özkan Tütüncü 2
ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ DERSİ YARARLANILABİLECEK KAYNAKLAR
– Büyüköztürk, Ş. (2007). Sosyal Bilimler için Veri Analizi El Kitabı. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
– Sekaran, U. (2000). Research methods for business, a skill-building approach. New York: John Wiley & Sons, Inc.
– Hair, Joseph F., et al. (2009). Multivariate Data Analysis: A Global Perspective (7th edition). Upper Saddle River, New Jersey: Prentice Hall.
– Tabachnick, B.G., & Fidell, L.S. (2001). Using Multivariate Statistics (5th edition Needham Heights, MA: Pearson.
– Green, S. B., & Salkind, N. J. (2014). Using SPSS for Windows and Macintosh: Analyzing and understanding data (7th edition). Upper Saddle River, New Jersey: Prentice Hall.
– Field, Andy P. (2009). Discovering Statistics Using SPSS: (and sex, drugs and rock 'n' roll) (3rd edition ). Los Angeles: SAGE Publications.
– Ve Statistics Hell
Prof. Dr. Özkan Tütüncü 3
Bilim
Olguları hem eylemsel (gözlem, deney, ölçme) hem de zihinsel yanıyla açıklamaya çalışan, (tümevarım, tümdengelim) bir etkinliktir.
Prof. Dr. Özkan Tütüncü 5
Bilimsel Yasa
Bilimde çok sayıda deney ve gözlemden sonra, aynı şartlarda aynı sonuçları verdiği kesin olarak belirlenen durumdur.
Bilimsel yasa, şu ana kadar genellemelerle yeterince doğrulanmış ilişkiler sistemidir.
Örnek; her canlı doğar, büyür ve ölür. 6Prof. Dr. Özkan Tütüncü
Teori
Olgular arasındaki ilişkileri açıklayan, yasalara göre çürütülmesi daha kolay ilkeler ve kurallar bütünüdür.
Örnek; Herzberg’ in motivasyon teorisi.
ÖDEV: Termodinamiğin Yasaları.
ÖDEV: İzafiyet Teorisi.
ÖDEV: Kuantum Fiziği.
Prof. Dr. Özkan Tütüncü 7
Olgu
Gözlenebilir ya da görgül yöntemlerle kavranabilir olan, kendine özgü bir örüntüsü bulunan kanıtlanabilir bilgi bütünüdür (fenomen).
Örnek; İnsan sosyal bir canlıdır.
Prof. Dr. Özkan Tütüncü 8
Kavram
Bir nesnenin veya düşüncenin ortak özelliklerini kapsayan ve bir ortak ad altında zihinde oluşan soyut ve genel tasarımdır.
Örnek; insan.
Prof. Dr. Özkan Tütüncü 9
Felsefe
Yunanca “philosophia” philia "sevgi" ve sophia "bilgelik“ kökeninden gelir.
Varlığın ve bilginin bilimsel olarak araştırılmasıdır.
Bir konuda soyut düşünüştür.
Ph.D.
Prof. Dr. Özkan Tütüncü 10
Bilim Felsefesi
Bilim felsefesi, bilimin amacını, yapısını, şartlarını anlamaya çalışan ve araştıran felsefe dalıdır.
Bilim tarihi, bilimsel düşüncenin gelişimini bilim felsefesi çerçevesinde yorumlamaya çalışır.
Bilimsel yöntem, bilim felsefesi ve bilim tarihi bakış açısıyla ele alınmalıdır.
Prof. Dr. Özkan Tütüncü 11
Bilim ve Felsefe
Felsefe iki basit soru üzerinde çok kafa patlatır.– İyi ve kötü nedir?– Doğru ve yanlış nedir?
Bilim insanları ilkinden ziyade, ikinci soruya yanıt aramakla uğraşırlar.
Prof. Dr. Özkan Tütüncü 12
Bilim Tarihi
Bilim tarihi, bilimsel buluşların, bilimsel üretimin geçirdiği süreçler ve bunların toplumsal yansımalarının tarihidir.
Bilim tarihi, bilimsel düşüncenin gelişimini eleştirel bir yoruma tabi tutar.
Prof. Dr. Özkan Tütüncü 13
Bilim Tarihi ve Sümerler
Mezopotamya (M.Ö. 3200)Yazının bulunuşuTekerleğin bulunuşu (seyahat)Barajlar, sulama sitemleriMatematik ve geometri
Gün (gece 12, gündüz 12 saat), Ay (30 gün), yıl (360 gün)Daire 360 dereceAstroloji
Prof. Dr. Özkan Tütüncü 14
Bilim Tarihi ve Sümerler
Hukuk-sosyal hayat (Muazzez İlmiye Çığ)Urukagina (M.Ö. 2370)
İlk yazılı kanunlarRahiplerin baskısı ve laiklikUmma Kralı Lugalzaggazı’nın istilası
Ur-nammu (M.Ö. 2047) Tabletler İstanbul Arkeoloji Müzesinde
Hammurabi (Babil, M.Ö. 1728-1686)Yasaları derler
Prof. Dr. Özkan Tütüncü 15
Bilim Tarihi ve Yunan Felsefesi
Milet okuluThales (M.Ö. 624-546)
İlk filozof (Felsefe-bilime öncü) Doğa felsefesi, maddeSorgulama ve eleştiri
Anaksimandros (M.Ö. 610-546)Evreni mitolojisiz açıklar.Astronomi, meteor ve sonsuzlukMadde ve materyalist felsefe
Prof. Dr. Özkan Tütüncü 16
Bilim Tarihi ve Yunan Felsefesi
Efes okulu
Herakleitos (M.Ö. 535?-475)
Akan ırmakta aynı şekilde iki kez yıkanılamaz (değişim).
Logos, diyalektik (değişim ve çelişki)
Sofistler- sophos “bilge” (M.Ö. 5 y.y.)
Yasa, hukuk, toplum, etik, din
Para karşılığı felsefe
Prof. Dr. Özkan Tütüncü 17
Yunan Felsefesi
Sokrat’ ın (M.Ö. 469-399) rasyonalizmi: Doğruluk ve gerçekliğin akılla ortaya konması.
Diyalektik yaklaşım.
“Ben bir şey bilmiyorum.”
İlkeleri uğruna baldıran
zehiri içmekten kaçınmadı.
Prof. Dr. Özkan Tütüncü 18
Yunan Felsefesi
Eski Yunan anlayışında ikilem ve dualizm (Eflatun):
– Olympia-Cennet: Kusursuzdur ve değişmezdir (idealar).
– Athena-Dünya: Kusursuz değildir ve değişime açıktır (duyular).
Prof. Dr. Özkan Tütüncü 19
Yunan Felsefesi
Eflatun-Platon (M.Ö. 427-347):
İdealar teorisi, tümel, bütün
ve genelleme yaklaşımı
(Akademi).
Aristo (M.Ö. 384-322): Parça,
bölümleme ve özelle
açıklama yaklaşımı.
Prof. Dr. Özkan Tütüncü 20
Yunan Felsefesi
Eflatun; genelden özele
giderek, tümdengelim ile
açıklamak (Rasyonel).
Aristo; özelden genele
giderek, tümevarım ile
açıklamak (Amprik).
Prof. Dr. Özkan Tütüncü 21
Roma İmparatorluğu ve Felsefesi
Yunan anlayışını ve kültürünü kendilerine göçermişlerdir.
Diyalektik ve felsefi yaklaşımları farklıdır.
Süper güç olarak, daha çok savaş ve fetihlere odaklanmıştır.
Prof. Dr. Özkan Tütüncü 22
İskenderiye
Hypatia (370-415)Theon’un kızı; filozof, matematikçi ve astronom. Atina'da eğitim alır.
Batlamyus (Ptolemaios), Öklid (Euclides) ve diğer Yunan matematikçilerin eserlerini günümüze ulaştırmışlardır.
Piskopos Cyril cahil halkı galeyana getirip Hypatia'yı vahşice öldürtür.
Voltaire’e göre Hypatia, “bağnazlığın masum bir kurbanı; öldürülmesi ise Yunan tanrılarıyla beraber, sorgulama özgürlüğünün de ortadan kalkışın bir simgesidir”.
Prof. Dr. Özkan Tütüncü 23
Orta Çağ Avrupa'sı ve Bilim
Savaş ve istilalar.
Ticarette hakimiyetin kaybolması
Politikalar
Kilisenin baskısı (engizisyon)
Prof. Dr. Özkan Tütüncü 24
İslamın Yükselişi ve Felsefesiİslam bilginlerinin yaklaşık 1/5’i Türk, 3/5’i Farsi, geri kalan Arap kökenlidir.
El-Harezmi (780 – 850): Cebir ve algoritma üstadı, 0 rakamının mucididir.
Farabi (M.S. 870-950): İslam dinini, Aristo ve Eflatun aracılığıyla, bilimle uzlaştırma çabası
"Erdemlerin en büyüğü bilimdir."
Prof. Dr. Özkan Tütüncü 25
İslamın Yükselişi ve Felsefesi
İbn-i Sina (980-1037): Tıp“BiIim ve sanat uyuşamadığı ülkeyi terk eder."
Ömer Hayyam (1048-1131) (Aristo-Farabi, Anatomi, Matematik, Kadavra,Tıp, Celali Takvimi)
“Dünya üç beş biIgisizin eIinde; onIarca her biIgi kendiIerinde. ÜzüIme; eşek eşeği beğenir: hayır var sana ‘kötü’ demeIerinde."
ÖDEV: Ömer Hayyam’ın Matematikte en büyük buluşu nedir?
Prof. Dr. Özkan Tütüncü 26
İslamın Yükselişi ve Felsefesi
El-Biruni (973-1048): Aristoteles, Archimedes ve Demokritos’un çalışmalarından etkilendi.
Dünyanın çapını, bugünkü değere çok yakın olarak buldu. Jeodezi biliminin kurucusu oldu.
Newton, Toricelli, Copernicus, Galileo gibi bilim adamlarına ilham kaynağı oldu.
Prof. Dr. Özkan Tütüncü 27
İslamın Yükselişi ve Felsefesi
El Cezeri (1136-1206, Cizre)
Sibernetiğin ve mekaniğin ilk adımlarını atmıştır.Robotikle ilgili bilinen en eski yazılı kaynak kendisine aittir.Otomatik Çalışan Su Makinesi, Abdest Otomatı, Şarap (Doldurma) Otomatı bilinen icatları arasındadır.
‘‘Uygulamaya çevrilmeyen her teknik bilim, doğru ile yanlış arasında kalacaktır.’’
Prof. Dr. Özkan Tütüncü 28
İslamın Yükselişi ve Felsefesi
İbn-i Rüşd (1126-1198) (Aristo çevirileri ve batı tarafından tekrar keşfi, siyaset, din, hukuk, felsefe)
• “Nerede olursak olalım ilim ana yurdumuzdur, bilgisizlik yabancı bir yer.«
İbn-i Haldun (1332-1406) (Sosyoloji-gözleme dayalı, siyaset-devlet, tarih, sosyal bilimler: Bir ülkenin kaderini coğrafyası belirler)
• “Her akıl, gücünün yetmediği ve idrak edemediği şeyleri inkar eder."
Prof. Dr. Özkan Tütüncü 29
İslamın Yükselişi ve Felsefesi
• İmam Gazali (1058-1111)
• “Ben ahiret var diyorum ve inanıyorum. Siz yok diyor ve inanmıyorsunuz. Eğer sizin dediğiniz doğruysa, sonunda ben inandığım için bir şey kaybetmem. Ama benim dediğim doğruysa, siz inkar ettiğiniz için zararlı çıkarsınız." Sünni, şeriat yaklaşımı.
• İbn-i Rüşd, El-Cahiz, İbn-i Bacce, İbn-i Tufeyl, İbni Sina ve Farabi’yi (Aristo, Sokrat) karşı görüş getirir.
Prof. Dr. Özkan Tütüncü 30
İslamın Yükselişi ve Felsefesiİmam Gazali (Neden-Sonuç?)
Aristo (Rönesansa kadar kitapları kilisede yok)
İslamiyet'in Avrupa’ya gelişi ile Aristo tekrar keşfediliyor.
Prof. Dr. Özkan Tütüncü 31
Osmanlı ve Felsefesi
Fatih Sultan Mehmet (1432-1481)
Çağının entelektüeli (Latince, Rumca, Farsça, Arapça, İbranice ve İtalyanca)
İstanbul (1453): Din, dil, ırk,
düşünce serbestisi; akıl ve bilim.
Prof. Dr. Özkan Tütüncü 32
Osmanlı ve Felsefesi
Yavuz Sultan Selim (1470-1520)• Emperyal, Mısır seferi ve hazine• Sorgulama yok, fetva var.
(Gazali savunulur, İbn-i Rüşd tenkit edilir.)
Prof. Dr. Özkan Tütüncü 33
Orta Çağ’dan Yeni Çağa Bilim12. ve 13. Yüzyıl
Thomas Aquinas (1225-1274): Skolastik düşünce, İbn-i Rüşd izleri
“Timeo hominem unius libri”
“Tek kitaplı insandan korkarım.”
Prof. Dr. Özkan Tütüncü 34
Orta Çağ’dan Yeni Çağa BilimRönesans ve hümanizm (15-16.yy)
Machiavel (1469-1531)
“Amaç için her yol mübah"
Erasmus (1467-1536)
“Deliliğe övgü, kilise eleştirisi)”
Prof. Dr. Özkan Tütüncü 35
Orta Çağ’dan Yeni Çağa SanatLeonardo Da Vinci (1452-1519)Papa, kadavralar üzerinde
çalışmasını yasakladı.
Mikelanj (1475-1564) “Papa’ya söyleyin, Önce kendisi yaşadığımız bu dünyayı uygun ve yaşanılır bir hale getirsin, sonra da bu tablo da aynı uygunluğa girecektir.”
Rafael (1483-1520) MadonnaÖDEV: Madonna ne demektir?
Prof. Dr. Özkan Tütüncü 36
Orta Çağ’dan Yeni Çağa Bilim1543 Bilimsel devrimlerin başlangıcı
Kopernik (1473-1543):
Güneş Merkezli Evren
Vesalius (1514-1563):
Anatomi
Prof. Dr. Özkan Tütüncü 37
Bilim Felsefesinde Gelişmeler
Dekart (1596-1650): Septik, metodik şüphe, tümdengelim.
Şüphecilik; kesin bilgiyi buluncaya kadar tüm bilgileri gözden geçirme yöntemidir.
“Düşünüyorum öyleyse varım.”
Bacon (1561-1626): Deneysel, tümevarım, pragmatizm.
Tavuk, çürüme, soğuk ve zatürre.
Prof. Dr. Özkan Tütüncü 38
Tümevarım
Tek tek olgularda gözlenenlerden genel önermelere giden bilimsel yöntemdir.
Örnek; Ihlamur, yasemin, gül gübrelendikçe hızlı büyür. Bunlar çiçektir. Öyleyse bütün çiçekler gübrelendikçe hızlı büyür.
Prof. Dr. Özkan Tütüncü 39
Tümevarım?
Meles Deltasında kuğular beyazdır.
Manyas gölündeki kuğular da beyazdır.
O zaman tüm kuğular beyazdır.
Prof. Dr. Özkan Tütüncü 40
Tümevarım?
Her şeyi gözlemlememiz mümkün müdür?
Avusturalya’daki siyah kuğular!
Prof. Dr. Özkan Tütüncü 41
Tümevarım?
David Hume (1711-1776): Bacon gibi bilginin deneyle, amprik olarak elde edilmesini savunur.
Tümevarım yaklaşımın zayıflıklarına dikkat çeker.
“Tecrübe ettiğimiz şeylerin tecrübe
etmediğimiz şeylere benzemesi
gerektiğini kanıtlayacak, hiçbir
kesin iddia ortaya atılamaz”
Prof. Dr. Özkan Tütüncü 42
Tümevarım ve Aydınlanma
Jean Jacques Rousseou (1712-1778):Babası ve Hume
Demokrasi ve aydınlanma:Yasama, yürütme ve yargı iç içe geçmişse,
özgürlükler garantide değilse, anayasa yok demektir. Kuvvet kimdeyse o hâkimdir.
Egemenlik halkındır.Yurttaş, erdem, özgürlük, devlet.
Prof. Dr. Özkan Tütüncü 43
Tümevarım ve Aydınlanma
Voltaire (François Marie Arouet, 1694-1778):Letter XIV: On Descartes And Sir Isaac Newton
Din ve ifade özgürlüğü: Aydınlanma“Düşüncelerinize katılmıyorum ama onları savunabilmeniz için hayatımı feda etmeye hazırım.”İnsan haklarıKilise ve dogmalara karşı“Eğer tanrı var olmasaydı, onu icat etmek gerekirdi.”
Prof. Dr. Özkan Tütüncü 44
Tümdengelim
Genelden özele yargılar ve çıkarımlar türeten bilimsel yöntemdir.
Örnek; Bütün canlılar ölür. İnsan bir canlıdır. O zaman ölümlüdür.
Prof. Dr. Özkan Tütüncü 45
Tümdengelim?
Dekart (1596-1650): Matematikte antik yunan matematikçilerinin yöntemini kullanarak, aksiyom ve teoremlerden, bilgiyi oluşturacak yeni teoremler türetti (Kartezyen).
Prof. Dr. Özkan Tütüncü 46
Tümdengelim?
Yeni bilgiler sadece akıl yürütülerek türetilebilir.
Rasyonalizm ve dogmatizm.
Mutlak akla aşırı güven?
Prof. Dr. Özkan Tütüncü 47
Tümdengelim?
Leibniz (1646-1716)
Çoklu içinde birlik,
optimizm
Spinoza (1632-1677)
Panteizm, evren-tanrı ilişkisi
Ethica
Prof. Dr. Özkan Tütüncü 48
Amprik veya Dogmatik?Tümdengelim veya Tümevarım?
Amprik tümevarım yaklaşımı, kilisenin dogmatik yaklaşımına ters düşer.
Kilise dinsel bilginin gerçek olduğunu ve bilime yol göstereceğini savunur.
Engizisyon mahkemeleri.
Prof. Dr. Özkan Tütüncü 49
Bilimsel Devrimler
Bruno (1548-1600): Evren sonsuzdur ve dünyadan başka bir çok gezegen vardır
(İbn-i Rüşd felsefesinden etkilendi. Kilise tarafından diri diri yakıldı).
Galile (1564-1642): Herşeye rağmen dünya dönüyor (Ev hapsinde öldü).
Kepler (1571-1630): Yörünge.
Prof. Dr. Özkan Tütüncü 50
Pozitivist FelsefeOlguları neden sonuç ilişkisi ile gözlem ve deneye dayanarak açıklamaya çalışan yaklaşım.
Amprik çalışmalar, duyumlar ve tümevarım ile bilimsel gerçekliğin saptanabileceğini savunan görüş.
Epistemolojik endişelerden yola çıkar.
Prof. Dr. Özkan Tütüncü 52
Pozitivist FelsefeAuguste Comte (1798-1857)
Pozitivizm
Teolojik dönem
Metafizik dönem
Pozitif (olgusal, kanıta dayalı) dönem
Mantıksal pozitivizm
Deney ve gözlemin dışında kalan bilinmezlikler için felsefe ile metafizikten arındırma.
Temel amacı doğrulamak.Prof. Dr. Özkan Tütüncü 53
Post- Pozitivist Felsefe
Olguları neden sonuç ilişkisi ile değil nedensel olmayan (yapısal) açıklamalarla çalışan yaklaşım.
Amprik çalışmalar, duyumlar ve tümevarım ile bilimsel gerçekliğin saptanamayacağını savunan görüş.
ÖDEV: Alan Sokal Olayı
Prof. Dr. Özkan Tütüncü 54
Eleştirel Gerçekçilik
Karl Marx (1818-1883)Gerçeklik sadece
göründüğü şekilde olsaydı, bilime gereksinim kalmazdı.
Hans Reichenbach (1891-1953)Atatürk dönemi, İstanbul ÜniversitesiBuluş bağlamı
Roy Bhaskar (1944-2014)Eleştirel gerçeklik
Prof. Dr. Özkan Tütüncü 55
Eleştirel Gerçekçilik
Bilginin katmanları olduğunu ve insanın dışında bir gerçeklik yapısının bulunduğunu savunan görüş.
Bilginin temelini oluşturan yapıların, mekanizmaların, ilişkilerin ve bunların karşılıklı etkileşimlerinin de dikkate alınması gerektiğini vurgular.
Temelinde ontolojik endişeler bulunur.
Prof. Dr. Özkan Tütüncü 56
Hipotetik Tümdengelim Yöntemi
Doğa ve pozitif bilimlerde amprizm ve tümevarım, rasyonelizm ve tümdengelime göre daha rahat uygulanabilir.
Pozitif karşıtı negatif bilim?
Bilimsel araştırmada tümdengelim ve tümevarım birlikte ele alınabilir.
Prof. Dr. Özkan Tütüncü 57
Hipotetik Tümdengelim Yöntemi
Karl Popper (1902-1994): Tümdengelim ve tümevarım yöntemlerini hipotetik tümdengelimde birleştirdi.
Hipotetik tümdengelim
doğrulamaya yönelik
yaklaşıma karşı çıkmaktadır.
Bilimde YANLIŞLAMA vardır.
Prof. Dr. Özkan Tütüncü 58
Paradigma
Thomas Kuhn (1922-1996):
Bilim Öncesi --> Normal Bilim --> Kriz- Devrim --> Yeni Normal Bilim --> Yeni Bunalımlar
Prof. Dr. Özkan Tütüncü 59
Paradigma
Bilim adamları tarafından kabul görmüş olan inançlar bütününe veya problemlerin nasıl anlaşılması gerektiği konusunda üzerinde hemfikir olunan geleneklerdir (Kuhn,1962).Bilimde paradigmalarla, devrimsel gelişmeler elde edilir (Bilimsel Devrimlerin Yapısı)Bilim savaşları (Alan Sokal Olayı).Ben Kuhn’cu değilim (Kuhn).
Prof. Dr. Özkan Tütüncü 60
BilimBilimin görevi mümkün olduğu kadar çok varsayım üretip, mümkün olduğu kadar çok gözlemi açıklayarak, yanlış varsayımları eleyerek, gerçeğe sürekli ama asla tam değemeyecek şekilde (yani asimtotik olarak) yaklaşmaktır (Şengör, 2011).
ÖDEV: Cross Sectional Analysis
Prof. Dr. Özkan Tütüncü 61
Bilim Felsefesi
Charles Darwin (1809-1882)Evrim kuramı
ÖDEV: Biyoloji öğretmenlerinin % kaçı evrime inanıyor?
Albert Einstein (1879-1955): İzafiyet kuramı:
(Newton’ın yer çekimi kuramını yanlışladı.)
“Ben atomu iyi bir şey için keşfettim, insanlar
atomla birbirlerini öldürüyorlar”
Max Planck (1858-1947): Kuantum kuramı
Prof. Dr. Özkan Tütüncü 62
Bilim FelsefesiStephen Hawking (1942-2018):
Büyük tasarım, her şeyin teorisi.
Felsefe öldü
Prof. Dr. Özkan Tütüncü 63
Bilimsel Yöntem
Olgulardan hareketle yanlışlama yoluyla bilimsel sonuca ulaşma ve doğruyu bulma çabasıdır.
Bilimsel doğru, aksi kanıtlanıncaya kadar geçerlidir.
Prof. Dr. Özkan Tütüncü 64
Bilimsel Yöntem
Bilimde eleştirel yaklaşımla, doğru araştırılır.
Bilimde hipotezler doğrulama üzerine değil yanlışlama üzerine kurulur (K. Popper).
Bir hipotez reddedilerek, diğeri kabul edilir.
Prof. Dr. Özkan Tütüncü 65
Bilimsel Araştırma
Bir sorunun çözümüne yönelik olarak yürütülen sistemli ve örgütlü çabaların tümüdür.
Prof. Dr. Özkan Tütüncü 66
Araştırma Türleri
Uygulamalı araştırma
Araştırmacının bulguları belirli bir ortamda yer alan bir durumun iyileştirilmesinde kullanması veya kullanılabilme yöntemlerinin geliştirilmesidir.
Prof. Dr. Özkan Tütüncü 67
Araştırma Türleri
Temel araştırma
Var olan probleme çözüm üretmekten çok, konuyu daha iyi algılayabilmek, bilginin salt bilgi olarak değerlendirilmesi ve bilgi dağarcığına eklenmesi amacını taşır.
Prof. Dr. Özkan Tütüncü 68
Ampirik-Görgül Araştırma: Kuramsal bir temele dayanmayan (akıl yürütme ile değil), deney ve gözlem ile sınanabilen (yanlışlanabilen) bilgi ve/veya bağıntıdır.
Prof. Dr. Özkan Tütüncü 69
Araştırma Türleri
Bilimsel Araştırma
Bilimsel araştırma problem çözümüne odaklanmıştır. Bilimsel araştırma
sorun tespiti, veri toplanması,veri analizi,ve bunlardan geçerli sonuçlar çıkartılması amacıylaadım-adım, mantıksal, düzenli ve dikkatli bir yöntem izler.
Prof. Dr. Özkan Tütüncü 70
Bilimsel Araştırmanın Belirleyici Özellikleri
Amaca yönelik olma
Titizlik, dikkat
Nesnellik
Test edilebilirlik
Geçerlik ve güven
Tekrar edilebilirlik
Genellenebilirlik
Basitlik ve kaynakların yeterli kullanımı
Prof. Dr. Özkan Tütüncü 71
Bilimin Yapıtaşları
Kuramın sonuçlandırılması (temel araştırma) Veya Uygulama(uygulamalı araştırma)
Gözlem Sorun alanının tespiti
Kuramsal çerçeve veya ağ ilişkileri
Hipotez/ler
YapılarKavramlarİşlevsel tanımlamalar
Araştırma planı
Veri toplama
Veri analizi
Verilerin yorumlanması yorumlanması
Prof. Dr. Özkan Tütüncü 72
Kaynak: (Sekaran, 2000)
Hipoteze Dayalı Tümdengelim Yöntemi
Bu yöntem 7 aşamalı bir süreç içerir:
Gözlem
Öncelikli verinin toplanması
Kuramın açık ve kesin ifade edilmesi
Hipotezlerin oluşturulması
Ek bilimsel verilerin toplanması
Verilerin analizi
Tümdengelim
Prof. Dr. Özkan Tütüncü 73
Korelasyonel İlişki ve Nedensel İlişkinin Karşılaştırılması
Korelasyonel çalışmalar
Belirli bir olayı etkileyen değişkenler ortaya konulmaya çalışılır.
(Ör. Çalışma ortamındaki fiziksel tehlikeler, iş yerinin uzaklığı, fazla mesai koşulları ve işe devamsızlık arasında bir ilişkinin olması)
Prof. Dr. Özkan Tütüncü 74
Korelasyonel İlişki ve Nedensel İlişkinin Karşılaştırılması
Nedensel çalışmalar
İki olay arasındaki neden-sonuç ilişkisini ortaya koymaktadır.
(Ör. Gelir ile seyahat eğilimi arasındaki ilişki.)
Prof. Dr. Özkan Tütüncü 75
Analiz-Sentez
Analiz, bir konuyu (maddi veya düşünsel) temel parçalarına ayırarak, daha sonra parçaları ve aralarındaki ilişkileri tanımlayarak sonuca gitme yoludur.
Sentez yalından karmaşık olana, zorunludan olasıya, ilkeden onun uygulanmasına, genel yasadan bireysel duruma, nedenden etkiye, öncülden varılan sonuca giden düşünme biçimidir.
Prof. Dr. Özkan Tütüncü 76
Örgüt İçi veya Örgüt Dışı Danışmanlar ve Araştırmacılar
Yöneticiler, araştırmacı veya danışman seçimlerinde sık sık örgüt içinden ya da örgüt dışından seçim yapma kararıyla karşılaşırlar.
Böyle bir kararın verilmesi her iki seçeneğin zayıf ve güçlü yanlarının değerlendirilmesini gerektirir.
Prof. Dr. Özkan Tütüncü 77
Örgüt İçi Danışmanlar/Araştırmacılar
Faydaları:
Çalışanların kabulü
Daha az zaman harcanması
Kolay uygulanabilirlik
Daha ucuz olması
Prof. Dr. Özkan Tütüncü 78
Örgüt İçi Danışmanlar/Araştırmacılar
Sakıncaları:
Tekdüze bir bakış açısı
Birleşmeler
Bir uzman olarak kabul görmez
Daha az nesnel olması
Prof. Dr. Özkan Tütüncü 79
Örgüt Dışı Danışmanlar/Araştırmacılar
Faydaları
Tecrübeli olması
Bilgi sahibi olması (Problemle ilgili son yenilikler hakkında bilgi sahibi olması)
Prof. Dr. Özkan Tütüncü 80
Örgüt Dışı Danışmanlar/Araştırmacılar
Sakıncaları
Pahalı olması
Çalışanlar tarafından kolaylıkla kabul edilmemesi
Uygulama ve değerlendirme için fazladan ücret ödenmesi
Prof. Dr. Özkan Tütüncü 81
ÖdevAşağıdaki makaleleri okuyunuz ve değerlendiriniz:
Güneş, B. (2003). Paradigma kavramı ışığında bilimsel devrimlerin yapısı ve bilim savaşları: cephelerdeki fizikçilerden Thomas S. Kuhn ve Alan D. Sokal. Gazi Üniversitesi, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 1(1), 23-44. Erişim: http://dergipark.gov.tr/download/article-file/256459
Topdemir, H. G. (2002). Bilim, bilim tarihi ve felsefe ilişkisi üzerine. Düşünen Siyaset, 6, 53-66. Erişim: http://dusundurensozler.blogspot.com.tr/2014/12/bilim-bilim-tarihi-ve-felsefe-iliskisi_91.html
Kahya, E. (2005). Bilim-bilim tarihi, felsefe-felsefe tarihi ilişkisi. Üniversite ve Toplum, 5 (1), 4. Erişim: http://www.universite-toplum.org/text.php3?id=212
Prof. Dr. Özkan Tütüncü 82
ÖdevAşağıdaki makaleleri okuyunuz ve değerlendiriniz:
Erdenir, E.H.B. (1998). Mustafa Kemal Atatürk ve J. J. Rousseau'nun Düşüncelerinin Karşılaştırılması, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 14(40), http://www.atam.gov.tr/dergi/sayi-40/mustafa-kemal-ataturk-ve-j-j-rousseaunun-dusuncelerinin-karsilastirilmasi
Gürbüz, C. (2005). Bilim tarihi düşüncesi. Erişim: http://www.universite-toplum.org/text.php3?id=213
Taşkın, Ö., Çobanoğlu, E. O., Apaydın, Z., Çobanoğlu, İ. H., Yılmaz, B. ve Birgül Şahin. (2008). Lisans öğrencilerinin kuram (teori) kavramını algılayışları. Boğaziçi Üniversitesi Eğitim Dergisi, 25(2), 35-51. Erişim: http://dergipark.ulakbim.gov.tr/buje/article/view/5000139935/5000128188
Berberoğlu, E. O. (2014). Bilimsel Düşünmenin Gelişim Seyrinin Pragmatik Sonuçları. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(32), 135-150. Erişim: http://sbe.balikesir.edu.tr/dergi/edergi/c17s32/135-150.pdf
Prof. Dr. Özkan Tütüncü 83
KaynaklarKuhn, S.T. (1962). The structure of scientific revolutions. University of Chicago Press: Chicago
Voltaire (1694-1778): Letters on Descartes and Newton from the Letters on the English or Lettres Philosophiques, c. 1778
Source: French and English philosophers : Descartes, Rousseau, Voltaire, Hobbes : with introductions and notes. New York : P.F. Collier, c1910. Series: The Harvard Classics v. 34.
Sekaran, U. (2000). Research methods for business, a skill-building approach. John Wiley & Sons, Inc: New York.
Prof. Dr. Özkan Tütüncü 84