ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİNE GİRİŞkisi.deu.edu.tr/ozkan.tutuncu/BE1a.pdf · ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ...

85
ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİNE GİRİŞ

Transcript of ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİNE GİRİŞkisi.deu.edu.tr/ozkan.tutuncu/BE1a.pdf · ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ...

ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİNE GİRİŞ

ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ DERSİ

ÖDEVLERİN HAZIRLANIŞI– Farklı kaynaklardan yararlanma – İntihale dikkat edilmeli, kaynak gösterilmeli

VİZE VE FİNAL SINAVLARI İÇİN İKİ BİLİMSEL KİTAP OKUNMALI

Prof. Dr. Özkan Tütüncü 2

ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ DERSİ YARARLANILABİLECEK KAYNAKLAR

– Büyüköztürk, Ş. (2007). Sosyal Bilimler için Veri Analizi El Kitabı. Ankara: Pegem A Yayıncılık.

– Sekaran, U. (2000). Research methods for business, a skill-building approach. New York: John Wiley & Sons, Inc.

– Hair, Joseph F., et al. (2009). Multivariate Data Analysis: A Global Perspective (7th edition). Upper Saddle River, New Jersey: Prentice Hall.

– Tabachnick, B.G., & Fidell, L.S. (2001). Using Multivariate Statistics (5th edition Needham Heights, MA: Pearson.

– Green, S. B., & Salkind, N. J. (2014). Using SPSS for Windows and Macintosh: Analyzing and understanding data (7th edition). Upper Saddle River, New Jersey: Prentice Hall.

– Field, Andy P. (2009). Discovering Statistics Using SPSS: (and sex, drugs and rock 'n' roll) (3rd edition ). Los Angeles: SAGE Publications.

– Ve Statistics Hell

Prof. Dr. Özkan Tütüncü 3

BÖLÜM 1

ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİNE GİRİŞ

Bilim

Olguları hem eylemsel (gözlem, deney, ölçme) hem de zihinsel yanıyla açıklamaya çalışan, (tümevarım, tümdengelim) bir etkinliktir.

Prof. Dr. Özkan Tütüncü 5

Bilimsel Yasa

Bilimde çok sayıda deney ve gözlemden sonra, aynı şartlarda aynı sonuçları verdiği kesin olarak belirlenen durumdur.

Bilimsel yasa, şu ana kadar genellemelerle yeterince doğrulanmış ilişkiler sistemidir.

Örnek; her canlı doğar, büyür ve ölür. 6Prof. Dr. Özkan Tütüncü

Teori

Olgular arasındaki ilişkileri açıklayan, yasalara göre çürütülmesi daha kolay ilkeler ve kurallar bütünüdür.

Örnek; Herzberg’ in motivasyon teorisi.

ÖDEV: Termodinamiğin Yasaları.

ÖDEV: İzafiyet Teorisi.

ÖDEV: Kuantum Fiziği.

Prof. Dr. Özkan Tütüncü 7

Olgu

Gözlenebilir ya da görgül yöntemlerle kavranabilir olan, kendine özgü bir örüntüsü bulunan kanıtlanabilir bilgi bütünüdür (fenomen).

Örnek; İnsan sosyal bir canlıdır.

Prof. Dr. Özkan Tütüncü 8

Kavram

Bir nesnenin veya düşüncenin ortak özelliklerini kapsayan ve bir ortak ad altında zihinde oluşan soyut ve genel tasarımdır.

Örnek; insan.

Prof. Dr. Özkan Tütüncü 9

Felsefe

Yunanca “philosophia” philia "sevgi" ve sophia "bilgelik“ kökeninden gelir.

Varlığın ve bilginin bilimsel olarak araştırılmasıdır.

Bir konuda soyut düşünüştür.

Ph.D.

Prof. Dr. Özkan Tütüncü 10

Bilim Felsefesi

Bilim felsefesi, bilimin amacını, yapısını, şartlarını anlamaya çalışan ve araştıran felsefe dalıdır.

Bilim tarihi, bilimsel düşüncenin gelişimini bilim felsefesi çerçevesinde yorumlamaya çalışır.

Bilimsel yöntem, bilim felsefesi ve bilim tarihi bakış açısıyla ele alınmalıdır.

Prof. Dr. Özkan Tütüncü 11

Bilim ve Felsefe

Felsefe iki basit soru üzerinde çok kafa patlatır.– İyi ve kötü nedir?– Doğru ve yanlış nedir?

Bilim insanları ilkinden ziyade, ikinci soruya yanıt aramakla uğraşırlar.

Prof. Dr. Özkan Tütüncü 12

Bilim Tarihi

Bilim tarihi, bilimsel buluşların, bilimsel üretimin geçirdiği süreçler ve bunların toplumsal yansımalarının tarihidir.

Bilim tarihi, bilimsel düşüncenin gelişimini eleştirel bir yoruma tabi tutar.

Prof. Dr. Özkan Tütüncü 13

Bilim Tarihi ve Sümerler

Mezopotamya (M.Ö. 3200)Yazının bulunuşuTekerleğin bulunuşu (seyahat)Barajlar, sulama sitemleriMatematik ve geometri

Gün (gece 12, gündüz 12 saat), Ay (30 gün), yıl (360 gün)Daire 360 dereceAstroloji

Prof. Dr. Özkan Tütüncü 14

Bilim Tarihi ve Sümerler

Hukuk-sosyal hayat (Muazzez İlmiye Çığ)Urukagina (M.Ö. 2370)

İlk yazılı kanunlarRahiplerin baskısı ve laiklikUmma Kralı Lugalzaggazı’nın istilası

Ur-nammu (M.Ö. 2047) Tabletler İstanbul Arkeoloji Müzesinde

Hammurabi (Babil, M.Ö. 1728-1686)Yasaları derler

Prof. Dr. Özkan Tütüncü 15

Bilim Tarihi ve Yunan Felsefesi

Milet okuluThales (M.Ö. 624-546)

İlk filozof (Felsefe-bilime öncü) Doğa felsefesi, maddeSorgulama ve eleştiri

Anaksimandros (M.Ö. 610-546)Evreni mitolojisiz açıklar.Astronomi, meteor ve sonsuzlukMadde ve materyalist felsefe

Prof. Dr. Özkan Tütüncü 16

Bilim Tarihi ve Yunan Felsefesi

Efes okulu

Herakleitos (M.Ö. 535?-475)

Akan ırmakta aynı şekilde iki kez yıkanılamaz (değişim).

Logos, diyalektik (değişim ve çelişki)

Sofistler- sophos “bilge” (M.Ö. 5 y.y.)

Yasa, hukuk, toplum, etik, din

Para karşılığı felsefe

Prof. Dr. Özkan Tütüncü 17

Yunan Felsefesi

Sokrat’ ın (M.Ö. 469-399) rasyonalizmi: Doğruluk ve gerçekliğin akılla ortaya konması.

Diyalektik yaklaşım.

“Ben bir şey bilmiyorum.”

İlkeleri uğruna baldıran

zehiri içmekten kaçınmadı.

Prof. Dr. Özkan Tütüncü 18

Yunan Felsefesi

Eski Yunan anlayışında ikilem ve dualizm (Eflatun):

– Olympia-Cennet: Kusursuzdur ve değişmezdir (idealar).

– Athena-Dünya: Kusursuz değildir ve değişime açıktır (duyular).

Prof. Dr. Özkan Tütüncü 19

Yunan Felsefesi

Eflatun-Platon (M.Ö. 427-347):

İdealar teorisi, tümel, bütün

ve genelleme yaklaşımı

(Akademi).

Aristo (M.Ö. 384-322): Parça,

bölümleme ve özelle

açıklama yaklaşımı.

Prof. Dr. Özkan Tütüncü 20

Yunan Felsefesi

Eflatun; genelden özele

giderek, tümdengelim ile

açıklamak (Rasyonel).

Aristo; özelden genele

giderek, tümevarım ile

açıklamak (Amprik).

Prof. Dr. Özkan Tütüncü 21

Roma İmparatorluğu ve Felsefesi

Yunan anlayışını ve kültürünü kendilerine göçermişlerdir.

Diyalektik ve felsefi yaklaşımları farklıdır.

Süper güç olarak, daha çok savaş ve fetihlere odaklanmıştır.

Prof. Dr. Özkan Tütüncü 22

İskenderiye

Hypatia (370-415)Theon’un kızı; filozof, matematikçi ve astronom. Atina'da eğitim alır.

Batlamyus (Ptolemaios), Öklid (Euclides) ve diğer Yunan matematikçilerin eserlerini günümüze ulaştırmışlardır.

Piskopos Cyril cahil halkı galeyana getirip Hypatia'yı vahşice öldürtür.

Voltaire’e göre Hypatia, “bağnazlığın masum bir kurbanı; öldürülmesi ise Yunan tanrılarıyla beraber, sorgulama özgürlüğünün de ortadan kalkışın bir simgesidir”.

Prof. Dr. Özkan Tütüncü 23

Orta Çağ Avrupa'sı ve Bilim

Savaş ve istilalar.

Ticarette hakimiyetin kaybolması

Politikalar

Kilisenin baskısı (engizisyon)

Prof. Dr. Özkan Tütüncü 24

İslamın Yükselişi ve Felsefesiİslam bilginlerinin yaklaşık 1/5’i Türk, 3/5’i Farsi, geri kalan Arap kökenlidir.

El-Harezmi (780 – 850): Cebir ve algoritma üstadı, 0 rakamının mucididir.

Farabi (M.S. 870-950): İslam dinini, Aristo ve Eflatun aracılığıyla, bilimle uzlaştırma çabası

"Erdemlerin en büyüğü bilimdir."

Prof. Dr. Özkan Tütüncü 25

İslamın Yükselişi ve Felsefesi

İbn-i Sina (980-1037): Tıp“BiIim ve sanat uyuşamadığı ülkeyi terk eder."

Ömer Hayyam (1048-1131) (Aristo-Farabi, Anatomi, Matematik, Kadavra,Tıp, Celali Takvimi)

“Dünya üç beş biIgisizin eIinde; onIarca her biIgi kendiIerinde. ÜzüIme; eşek eşeği beğenir: hayır var sana ‘kötü’ demeIerinde."

ÖDEV: Ömer Hayyam’ın Matematikte en büyük buluşu nedir?

Prof. Dr. Özkan Tütüncü 26

İslamın Yükselişi ve Felsefesi

El-Biruni (973-1048): Aristoteles, Archimedes ve Demokritos’un çalışmalarından etkilendi.

Dünyanın çapını, bugünkü değere çok yakın olarak buldu. Jeodezi biliminin kurucusu oldu.

Newton, Toricelli, Copernicus, Galileo gibi bilim adamlarına ilham kaynağı oldu.

Prof. Dr. Özkan Tütüncü 27

İslamın Yükselişi ve Felsefesi

El Cezeri (1136-1206, Cizre)

Sibernetiğin ve mekaniğin ilk adımlarını atmıştır.Robotikle ilgili bilinen en eski yazılı kaynak kendisine aittir.Otomatik Çalışan Su Makinesi, Abdest Otomatı, Şarap (Doldurma) Otomatı bilinen icatları arasındadır.

‘‘Uygulamaya çevrilmeyen her teknik bilim, doğru ile yanlış arasında kalacaktır.’’

Prof. Dr. Özkan Tütüncü 28

İslamın Yükselişi ve Felsefesi

İbn-i Rüşd (1126-1198) (Aristo çevirileri ve batı tarafından tekrar keşfi, siyaset, din, hukuk, felsefe)

• “Nerede olursak olalım ilim ana yurdumuzdur, bilgisizlik yabancı bir yer.«

İbn-i Haldun (1332-1406) (Sosyoloji-gözleme dayalı, siyaset-devlet, tarih, sosyal bilimler: Bir ülkenin kaderini coğrafyası belirler)

• “Her akıl, gücünün yetmediği ve idrak edemediği şeyleri inkar eder."

Prof. Dr. Özkan Tütüncü 29

İslamın Yükselişi ve Felsefesi

• İmam Gazali (1058-1111)

• “Ben ahiret var diyorum ve inanıyorum. Siz yok diyor ve inanmıyorsunuz. Eğer sizin dediğiniz doğruysa, sonunda ben inandığım için bir şey kaybetmem. Ama benim dediğim doğruysa, siz inkar ettiğiniz için zararlı çıkarsınız." Sünni, şeriat yaklaşımı.

• İbn-i Rüşd, El-Cahiz, İbn-i Bacce, İbn-i Tufeyl, İbni Sina ve Farabi’yi (Aristo, Sokrat) karşı görüş getirir.

Prof. Dr. Özkan Tütüncü 30

İslamın Yükselişi ve Felsefesiİmam Gazali (Neden-Sonuç?)

Aristo (Rönesansa kadar kitapları kilisede yok)

İslamiyet'in Avrupa’ya gelişi ile Aristo tekrar keşfediliyor.

Prof. Dr. Özkan Tütüncü 31

Osmanlı ve Felsefesi

Fatih Sultan Mehmet (1432-1481)

Çağının entelektüeli (Latince, Rumca, Farsça, Arapça, İbranice ve İtalyanca)

İstanbul (1453): Din, dil, ırk,

düşünce serbestisi; akıl ve bilim.

Prof. Dr. Özkan Tütüncü 32

Osmanlı ve Felsefesi

Yavuz Sultan Selim (1470-1520)• Emperyal, Mısır seferi ve hazine• Sorgulama yok, fetva var.

(Gazali savunulur, İbn-i Rüşd tenkit edilir.)

Prof. Dr. Özkan Tütüncü 33

Orta Çağ’dan Yeni Çağa Bilim12. ve 13. Yüzyıl

Thomas Aquinas (1225-1274): Skolastik düşünce, İbn-i Rüşd izleri

“Timeo hominem unius libri”

“Tek kitaplı insandan korkarım.”

Prof. Dr. Özkan Tütüncü 34

Orta Çağ’dan Yeni Çağa BilimRönesans ve hümanizm (15-16.yy)

Machiavel (1469-1531)

“Amaç için her yol mübah"

Erasmus (1467-1536)

“Deliliğe övgü, kilise eleştirisi)”

Prof. Dr. Özkan Tütüncü 35

Orta Çağ’dan Yeni Çağa SanatLeonardo Da Vinci (1452-1519)Papa, kadavralar üzerinde

çalışmasını yasakladı.

Mikelanj (1475-1564) “Papa’ya söyleyin, Önce kendisi yaşadığımız bu dünyayı uygun ve yaşanılır bir hale getirsin, sonra da bu tablo da aynı uygunluğa girecektir.”

Rafael (1483-1520) MadonnaÖDEV: Madonna ne demektir?

Prof. Dr. Özkan Tütüncü 36

Orta Çağ’dan Yeni Çağa Bilim1543 Bilimsel devrimlerin başlangıcı

Kopernik (1473-1543):

Güneş Merkezli Evren

Vesalius (1514-1563):

Anatomi

Prof. Dr. Özkan Tütüncü 37

Bilim Felsefesinde Gelişmeler

Dekart (1596-1650): Septik, metodik şüphe, tümdengelim.

Şüphecilik; kesin bilgiyi buluncaya kadar tüm bilgileri gözden geçirme yöntemidir.

“Düşünüyorum öyleyse varım.”

Bacon (1561-1626): Deneysel, tümevarım, pragmatizm.

Tavuk, çürüme, soğuk ve zatürre.

Prof. Dr. Özkan Tütüncü 38

Tümevarım

Tek tek olgularda gözlenenlerden genel önermelere giden bilimsel yöntemdir.

Örnek; Ihlamur, yasemin, gül gübrelendikçe hızlı büyür. Bunlar çiçektir. Öyleyse bütün çiçekler gübrelendikçe hızlı büyür.

Prof. Dr. Özkan Tütüncü 39

Tümevarım?

Meles Deltasında kuğular beyazdır.

Manyas gölündeki kuğular da beyazdır.

O zaman tüm kuğular beyazdır.

Prof. Dr. Özkan Tütüncü 40

Tümevarım?

Her şeyi gözlemlememiz mümkün müdür?

Avusturalya’daki siyah kuğular!

Prof. Dr. Özkan Tütüncü 41

Tümevarım?

David Hume (1711-1776): Bacon gibi bilginin deneyle, amprik olarak elde edilmesini savunur.

Tümevarım yaklaşımın zayıflıklarına dikkat çeker.

“Tecrübe ettiğimiz şeylerin tecrübe

etmediğimiz şeylere benzemesi

gerektiğini kanıtlayacak, hiçbir

kesin iddia ortaya atılamaz”

Prof. Dr. Özkan Tütüncü 42

Tümevarım ve Aydınlanma

Jean Jacques Rousseou (1712-1778):Babası ve Hume

Demokrasi ve aydınlanma:Yasama, yürütme ve yargı iç içe geçmişse,

özgürlükler garantide değilse, anayasa yok demektir. Kuvvet kimdeyse o hâkimdir.

Egemenlik halkındır.Yurttaş, erdem, özgürlük, devlet.

Prof. Dr. Özkan Tütüncü 43

Tümevarım ve Aydınlanma

Voltaire (François Marie Arouet, 1694-1778):Letter XIV: On Descartes And Sir Isaac Newton

Din ve ifade özgürlüğü: Aydınlanma“Düşüncelerinize katılmıyorum ama onları savunabilmeniz için hayatımı feda etmeye hazırım.”İnsan haklarıKilise ve dogmalara karşı“Eğer tanrı var olmasaydı, onu icat etmek gerekirdi.”

Prof. Dr. Özkan Tütüncü 44

Tümdengelim

Genelden özele yargılar ve çıkarımlar türeten bilimsel yöntemdir.

Örnek; Bütün canlılar ölür. İnsan bir canlıdır. O zaman ölümlüdür.

Prof. Dr. Özkan Tütüncü 45

Tümdengelim?

Dekart (1596-1650): Matematikte antik yunan matematikçilerinin yöntemini kullanarak, aksiyom ve teoremlerden, bilgiyi oluşturacak yeni teoremler türetti (Kartezyen).

Prof. Dr. Özkan Tütüncü 46

Tümdengelim?

Yeni bilgiler sadece akıl yürütülerek türetilebilir.

Rasyonalizm ve dogmatizm.

Mutlak akla aşırı güven?

Prof. Dr. Özkan Tütüncü 47

Tümdengelim?

Leibniz (1646-1716)

Çoklu içinde birlik,

optimizm

Spinoza (1632-1677)

Panteizm, evren-tanrı ilişkisi

Ethica

Prof. Dr. Özkan Tütüncü 48

Amprik veya Dogmatik?Tümdengelim veya Tümevarım?

Amprik tümevarım yaklaşımı, kilisenin dogmatik yaklaşımına ters düşer.

Kilise dinsel bilginin gerçek olduğunu ve bilime yol göstereceğini savunur.

Engizisyon mahkemeleri.

Prof. Dr. Özkan Tütüncü 49

Bilimsel Devrimler

Bruno (1548-1600): Evren sonsuzdur ve dünyadan başka bir çok gezegen vardır

(İbn-i Rüşd felsefesinden etkilendi. Kilise tarafından diri diri yakıldı).

Galile (1564-1642): Herşeye rağmen dünya dönüyor (Ev hapsinde öldü).

Kepler (1571-1630): Yörünge.

Prof. Dr. Özkan Tütüncü 50

Bilimsel Yaklaşımlar

Prof. Dr. Özkan Tütüncü 51

Pozitivist FelsefeOlguları neden sonuç ilişkisi ile gözlem ve deneye dayanarak açıklamaya çalışan yaklaşım.

Amprik çalışmalar, duyumlar ve tümevarım ile bilimsel gerçekliğin saptanabileceğini savunan görüş.

Epistemolojik endişelerden yola çıkar.

Prof. Dr. Özkan Tütüncü 52

Pozitivist FelsefeAuguste Comte (1798-1857)

Pozitivizm

Teolojik dönem

Metafizik dönem

Pozitif (olgusal, kanıta dayalı) dönem

Mantıksal pozitivizm

Deney ve gözlemin dışında kalan bilinmezlikler için felsefe ile metafizikten arındırma.

Temel amacı doğrulamak.Prof. Dr. Özkan Tütüncü 53

Post- Pozitivist Felsefe

Olguları neden sonuç ilişkisi ile değil nedensel olmayan (yapısal) açıklamalarla çalışan yaklaşım.

Amprik çalışmalar, duyumlar ve tümevarım ile bilimsel gerçekliğin saptanamayacağını savunan görüş.

ÖDEV: Alan Sokal Olayı

Prof. Dr. Özkan Tütüncü 54

Eleştirel Gerçekçilik

Karl Marx (1818-1883)Gerçeklik sadece

göründüğü şekilde olsaydı, bilime gereksinim kalmazdı.

Hans Reichenbach (1891-1953)Atatürk dönemi, İstanbul ÜniversitesiBuluş bağlamı

Roy Bhaskar (1944-2014)Eleştirel gerçeklik

Prof. Dr. Özkan Tütüncü 55

Eleştirel Gerçekçilik

Bilginin katmanları olduğunu ve insanın dışında bir gerçeklik yapısının bulunduğunu savunan görüş.

Bilginin temelini oluşturan yapıların, mekanizmaların, ilişkilerin ve bunların karşılıklı etkileşimlerinin de dikkate alınması gerektiğini vurgular.

Temelinde ontolojik endişeler bulunur.

Prof. Dr. Özkan Tütüncü 56

Hipotetik Tümdengelim Yöntemi

Doğa ve pozitif bilimlerde amprizm ve tümevarım, rasyonelizm ve tümdengelime göre daha rahat uygulanabilir.

Pozitif karşıtı negatif bilim?

Bilimsel araştırmada tümdengelim ve tümevarım birlikte ele alınabilir.

Prof. Dr. Özkan Tütüncü 57

Hipotetik Tümdengelim Yöntemi

Karl Popper (1902-1994): Tümdengelim ve tümevarım yöntemlerini hipotetik tümdengelimde birleştirdi.

Hipotetik tümdengelim

doğrulamaya yönelik

yaklaşıma karşı çıkmaktadır.

Bilimde YANLIŞLAMA vardır.

Prof. Dr. Özkan Tütüncü 58

Paradigma

Thomas Kuhn (1922-1996):

Bilim Öncesi --> Normal Bilim --> Kriz- Devrim --> Yeni Normal Bilim --> Yeni Bunalımlar

Prof. Dr. Özkan Tütüncü 59

Paradigma

Bilim adamları tarafından kabul görmüş olan inançlar bütününe veya problemlerin nasıl anlaşılması gerektiği konusunda üzerinde hemfikir olunan geleneklerdir (Kuhn,1962).Bilimde paradigmalarla, devrimsel gelişmeler elde edilir (Bilimsel Devrimlerin Yapısı)Bilim savaşları (Alan Sokal Olayı).Ben Kuhn’cu değilim (Kuhn).

Prof. Dr. Özkan Tütüncü 60

BilimBilimin görevi mümkün olduğu kadar çok varsayım üretip, mümkün olduğu kadar çok gözlemi açıklayarak, yanlış varsayımları eleyerek, gerçeğe sürekli ama asla tam değemeyecek şekilde (yani asimtotik olarak) yaklaşmaktır (Şengör, 2011).

ÖDEV: Cross Sectional Analysis

Prof. Dr. Özkan Tütüncü 61

Bilim Felsefesi

Charles Darwin (1809-1882)Evrim kuramı

ÖDEV: Biyoloji öğretmenlerinin % kaçı evrime inanıyor?

Albert Einstein (1879-1955): İzafiyet kuramı:

(Newton’ın yer çekimi kuramını yanlışladı.)

“Ben atomu iyi bir şey için keşfettim, insanlar

atomla birbirlerini öldürüyorlar”

Max Planck (1858-1947): Kuantum kuramı

Prof. Dr. Özkan Tütüncü 62

Bilim FelsefesiStephen Hawking (1942-2018):

Büyük tasarım, her şeyin teorisi.

Felsefe öldü

Prof. Dr. Özkan Tütüncü 63

Bilimsel Yöntem

Olgulardan hareketle yanlışlama yoluyla bilimsel sonuca ulaşma ve doğruyu bulma çabasıdır.

Bilimsel doğru, aksi kanıtlanıncaya kadar geçerlidir.

Prof. Dr. Özkan Tütüncü 64

Bilimsel Yöntem

Bilimde eleştirel yaklaşımla, doğru araştırılır.

Bilimde hipotezler doğrulama üzerine değil yanlışlama üzerine kurulur (K. Popper).

Bir hipotez reddedilerek, diğeri kabul edilir.

Prof. Dr. Özkan Tütüncü 65

Bilimsel Araştırma

Bir sorunun çözümüne yönelik olarak yürütülen sistemli ve örgütlü çabaların tümüdür.

Prof. Dr. Özkan Tütüncü 66

Araştırma Türleri

Uygulamalı araştırma

Araştırmacının bulguları belirli bir ortamda yer alan bir durumun iyileştirilmesinde kullanması veya kullanılabilme yöntemlerinin geliştirilmesidir.

Prof. Dr. Özkan Tütüncü 67

Araştırma Türleri

Temel araştırma

Var olan probleme çözüm üretmekten çok, konuyu daha iyi algılayabilmek, bilginin salt bilgi olarak değerlendirilmesi ve bilgi dağarcığına eklenmesi amacını taşır.

Prof. Dr. Özkan Tütüncü 68

Ampirik-Görgül Araştırma: Kuramsal bir temele dayanmayan (akıl yürütme ile değil), deney ve gözlem ile sınanabilen (yanlışlanabilen) bilgi ve/veya bağıntıdır.

Prof. Dr. Özkan Tütüncü 69

Araştırma Türleri

Bilimsel Araştırma

Bilimsel araştırma problem çözümüne odaklanmıştır. Bilimsel araştırma

sorun tespiti, veri toplanması,veri analizi,ve bunlardan geçerli sonuçlar çıkartılması amacıylaadım-adım, mantıksal, düzenli ve dikkatli bir yöntem izler.

Prof. Dr. Özkan Tütüncü 70

Bilimsel Araştırmanın Belirleyici Özellikleri

Amaca yönelik olma

Titizlik, dikkat

Nesnellik

Test edilebilirlik

Geçerlik ve güven

Tekrar edilebilirlik

Genellenebilirlik

Basitlik ve kaynakların yeterli kullanımı

Prof. Dr. Özkan Tütüncü 71

Bilimin Yapıtaşları

Kuramın sonuçlandırılması (temel araştırma) Veya Uygulama(uygulamalı araştırma)

Gözlem Sorun alanının tespiti

Kuramsal çerçeve veya ağ ilişkileri

Hipotez/ler

YapılarKavramlarİşlevsel tanımlamalar

Araştırma planı

Veri toplama

Veri analizi

Verilerin yorumlanması yorumlanması

Prof. Dr. Özkan Tütüncü 72

Kaynak: (Sekaran, 2000)

Hipoteze Dayalı Tümdengelim Yöntemi

Bu yöntem 7 aşamalı bir süreç içerir:

Gözlem

Öncelikli verinin toplanması

Kuramın açık ve kesin ifade edilmesi

Hipotezlerin oluşturulması

Ek bilimsel verilerin toplanması

Verilerin analizi

Tümdengelim

Prof. Dr. Özkan Tütüncü 73

Korelasyonel İlişki ve Nedensel İlişkinin Karşılaştırılması

Korelasyonel çalışmalar

Belirli bir olayı etkileyen değişkenler ortaya konulmaya çalışılır.

(Ör. Çalışma ortamındaki fiziksel tehlikeler, iş yerinin uzaklığı, fazla mesai koşulları ve işe devamsızlık arasında bir ilişkinin olması)

Prof. Dr. Özkan Tütüncü 74

Korelasyonel İlişki ve Nedensel İlişkinin Karşılaştırılması

Nedensel çalışmalar

İki olay arasındaki neden-sonuç ilişkisini ortaya koymaktadır.

(Ör. Gelir ile seyahat eğilimi arasındaki ilişki.)

Prof. Dr. Özkan Tütüncü 75

Analiz-Sentez

Analiz, bir konuyu (maddi veya düşünsel) temel parçalarına ayırarak, daha sonra parçaları ve aralarındaki ilişkileri tanımlayarak sonuca gitme yoludur.

Sentez yalından karmaşık olana, zorunludan olasıya, ilkeden onun uygulanmasına, genel yasadan bireysel duruma, nedenden etkiye, öncülden varılan sonuca giden düşünme biçimidir.

Prof. Dr. Özkan Tütüncü 76

Örgüt İçi veya Örgüt Dışı Danışmanlar ve Araştırmacılar

Yöneticiler, araştırmacı veya danışman seçimlerinde sık sık örgüt içinden ya da örgüt dışından seçim yapma kararıyla karşılaşırlar.

Böyle bir kararın verilmesi her iki seçeneğin zayıf ve güçlü yanlarının değerlendirilmesini gerektirir.

Prof. Dr. Özkan Tütüncü 77

Örgüt İçi Danışmanlar/Araştırmacılar

Faydaları:

Çalışanların kabulü

Daha az zaman harcanması

Kolay uygulanabilirlik

Daha ucuz olması

Prof. Dr. Özkan Tütüncü 78

Örgüt İçi Danışmanlar/Araştırmacılar

Sakıncaları:

Tekdüze bir bakış açısı

Birleşmeler

Bir uzman olarak kabul görmez

Daha az nesnel olması

Prof. Dr. Özkan Tütüncü 79

Örgüt Dışı Danışmanlar/Araştırmacılar

Faydaları

Tecrübeli olması

Bilgi sahibi olması (Problemle ilgili son yenilikler hakkında bilgi sahibi olması)

Prof. Dr. Özkan Tütüncü 80

Örgüt Dışı Danışmanlar/Araştırmacılar

Sakıncaları

Pahalı olması

Çalışanlar tarafından kolaylıkla kabul edilmemesi

Uygulama ve değerlendirme için fazladan ücret ödenmesi

Prof. Dr. Özkan Tütüncü 81

ÖdevAşağıdaki makaleleri okuyunuz ve değerlendiriniz:

Güneş, B. (2003). Paradigma kavramı ışığında bilimsel devrimlerin yapısı ve bilim savaşları: cephelerdeki fizikçilerden Thomas S. Kuhn ve Alan D. Sokal. Gazi Üniversitesi, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 1(1), 23-44. Erişim: http://dergipark.gov.tr/download/article-file/256459

Topdemir, H. G. (2002). Bilim, bilim tarihi ve felsefe ilişkisi üzerine. Düşünen Siyaset, 6, 53-66. Erişim: http://dusundurensozler.blogspot.com.tr/2014/12/bilim-bilim-tarihi-ve-felsefe-iliskisi_91.html

Kahya, E. (2005). Bilim-bilim tarihi, felsefe-felsefe tarihi ilişkisi. Üniversite ve Toplum, 5 (1), 4. Erişim: http://www.universite-toplum.org/text.php3?id=212

Prof. Dr. Özkan Tütüncü 82

ÖdevAşağıdaki makaleleri okuyunuz ve değerlendiriniz:

Erdenir, E.H.B. (1998). Mustafa Kemal Atatürk ve J. J. Rousseau'nun Düşüncelerinin Karşılaştırılması, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 14(40), http://www.atam.gov.tr/dergi/sayi-40/mustafa-kemal-ataturk-ve-j-j-rousseaunun-dusuncelerinin-karsilastirilmasi

Gürbüz, C. (2005). Bilim tarihi düşüncesi. Erişim: http://www.universite-toplum.org/text.php3?id=213

Taşkın, Ö., Çobanoğlu, E. O., Apaydın, Z., Çobanoğlu, İ. H., Yılmaz, B. ve Birgül Şahin. (2008). Lisans öğrencilerinin kuram (teori) kavramını algılayışları. Boğaziçi Üniversitesi Eğitim Dergisi, 25(2), 35-51. Erişim: http://dergipark.ulakbim.gov.tr/buje/article/view/5000139935/5000128188

Berberoğlu, E. O. (2014). Bilimsel Düşünmenin Gelişim Seyrinin Pragmatik Sonuçları. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(32), 135-150. Erişim: http://sbe.balikesir.edu.tr/dergi/edergi/c17s32/135-150.pdf

Prof. Dr. Özkan Tütüncü 83

KaynaklarKuhn, S.T. (1962). The structure of scientific revolutions. University of Chicago Press: Chicago

Voltaire (1694-1778): Letters on Descartes and Newton from the Letters on the English or Lettres Philosophiques, c. 1778

Source: French and English philosophers : Descartes, Rousseau, Voltaire, Hobbes : with introductions and notes. New York : P.F. Collier, c1910. Series: The Harvard Classics v. 34.

Sekaran, U. (2000). Research methods for business, a skill-building approach. John Wiley & Sons, Inc: New York.

Prof. Dr. Özkan Tütüncü 84

1. BÖLÜMÜN SONU

85