SOSYOLOJİNİN ARAŞTIRMA

7/28/2019 SOSYOLOJNN ARATIRMA

1/45

SOSYOLOJNN ARATIRMA

YNTEM VE TEKNKLER


2/45

1.GR

nsanolu kendini ve yaad evreyitanmak,bilmekve meraklarn gidermekamacyla aratrma yapar.Acaba insanlar bu

aratrmalar nasl yapar, kulland tekniklernelerdir?nsanlarbu bilgi ynlarn nasl eldeederler?

te bu sorularn cevabn bilimin gelimesindearayabiliriz.


3/45

BLM NEDR?


4/45

Bilim,ilgilendiikonular zerinde, aklamalar,tahminler ve ilikiler kurmay amalayansistematik bir bilgi btndr.Dierbir deyile,bilim dnyadaki olaylarn niinlerini bulmak

amacyla bilgi elde etme ve biriktirme yoludur.


5/45

2.KURAM VE YNTEM

Bilim birbiriyle ilgili iki faaliyeti kapsar.

-Bilgiyi biriktirmek,

-Veri toplamaktr.

Bu iki faaliyet bilimde kuram ve yntem olarakadlandrlr.

Kuram, bilgiyi nasl biriktireceimizi ve

anlamlandracamz gsterir.Yntem ise dnyaytanmada izleyeceimiz yollar ve yapacamzilemleri gsterir.


6/45

Bizler kuramlar aa kavuturmak iin bilgitoplarz.Eldeedeceimiz bilgiler ise yeni

kuramlarn ortaya kmasna yardmc olur.Kuramlarn Grevleri Nelerdir?

Eer bilimin,ilikikurduu konular zerindeki

tahminleri ve yarglar her zaman doru olaraksonulanrsa, bu hipotezlerin artk bir kanunhaline dnt sylenir.Bilimsel kanunlar ise ilikiliolduu konularda her zaman ayn ekilde ortaya kan

gereklerdir.Kuramlar olaylar daha ak bir ekilde grmemize ve

anlamamza yardmc olan fikir btnleridir.


7/45

imdi kuramlarn nasl olutuunu bazrneklerini birletirerek aklamaya alacaz.

2.Dnya Sava srasnda ABD de savaa ilgi,vatanseverlik ve milliyetilik duygular okyksekti.nsanlarvatanlar iin canlarn fedaedebiliyorlard.Busadece ABD de deil, savaa

katlan her lke iin geerli bir olgudur. ki futbol takm sahaya ktnda, seyirciler

arasnda alk, barma ve takmlarn tevik

edici sloganlar duyulur.Takmlar bydkeseyircileri oalacandan grlt, alklanmaderecesi de o nispette artar.


8/45

Bir ehirde bir polis memuru ldrldzaman, polisler arasnda katili yakalamak iinabalar her zamankinden daha fazlalar.Bellibir ama dorultusunda g birlii artar.

Amerikada zencilerin yaad blgeler 1960lyllarda yklmak istendii zaman zenciler

arasndaki dayanma artm, ortak birdmana kar kardelik duygusu yaratlm vebirleme meydana gelmitir.


9/45

Bu rnekleri incelediimizde son derece yaygnolduu grlr.Halbuki bu olaylar arasnda bir

ortaklk vardr.Burnekleri veri olarak kullanrsakacaba aralarnda nasl ortak bir ba bulabiliriz?

Kuramlar bu verileri aklamaya, olaylar arasndailikileri gstermeye ve balar kurmaya alr.Eer buba kurulabilirse, dnyamz tanma ve anlamaabasnda yeni bir bak, yeni bir adm atlm olur.


10/45

Sizce bu olaylar veya olaylar dizisini

aklayan bir kuram var mdr?


11/45

Alman toplum bilimci George Simmel her zamandoru olmamakla beraber bu olaylar aklayan

bir kuram ortaya atmtr.Simmel, eer iki gruparasnda ortak bir dman veya atma olursabu atmann bykl lsnde gruplararasndaki dayanmann da artacan ilerisrer.


12/45

Bu kuram anlamsz gibi gelse de birbirinden farklolaylara uygulandnda belirli bir anlam tar.tesavaan iki lke arasndaki insanlarn durumunabaktmzda onlarn neden fedekarlktabulunduunu,futbol takm taraftarlarnn neden takmlarnalkladklarn, polisin neden len arkadalarnn katilini

bulmak iin aba gsterdiklerini, neden zencilerinevlerini korumak iin bizlik duygusuna kapldklarnincelediimizde olaylar arasndaki ortak ba kurmuoluruz.Bylece kuram sadece bu verileri anlamamz deil,

gelecek olaylar karsnda da nasl davranmamz gerektiini bizegsterir.Bizi gelecekte karlacamzolaylardan haberli klar,onlar tahmin etmemizi kolaylatrr.


13/45

Kuramlarn zellikleri

Aklk:Kuramlar ak deil soyut anlalmaz biryapdadr.Buyzden kuramlar anlalmaz garipbir ey gibi grlr.Ancak bu anlalmazlndada bir deer bir giz bir zellik gizlidir.Kuramlar

genellemeler yapmamz kolaylatrr.

Biz kuramlar bilim adamlar iin yeni bir heyecankayna, bilmemizi, anlamamz, tahmin etmemizi

kolaylatran bir ara olarak grmekteyiz.


14/45

Kuramn Paralar:Herkuram bir takmparalardan meydana gelir.Bu paralar

tanedir.- nermeler

- Kavramlar

- Tanmlardrnermeler:Olaylar arasndaki ilikileri ortayakoyan cmlelerdir.Ancak nemli olan bir nokta

nerme ile hipotez kavramn kastetmiyoruz.Hipotez, nedensel ilikileri aklamak amacylayaplan bir nerme biimidir.


15/45

Kavram ve Deikenler:

Kavram, toplumsal olay ve olgularda karlalan ortak

bir nitelii ifade eder.Deiken kavram, adndan da anlald gibi birolaydaki deimeleri gsterir.

rnein; kedi kavramn ele alalm.Kedibir eit zelhayvandr.Ancakkedi eitleri hakknda bilgi vermez.Kedi bykl ise deiken bir kavramdr. nk farklbyklklerdeki kedileri gz nne getirmemize yardm

eder.Bylece deikenler kuramlarn oluturulmasnda

kullanlan nemli bir noktadr.


16/45

Tanmlar:Kavramlar tanmlar yolu ile retilir.Bilimsel bilgi retmede kavramlarn ak ve seik

bir biimde tanmlanmas gerekir.


17/45

Kavramlar tanmlarla, nermeler isekavramlardan meydana gelir.Kuram ise bir

nermeden meydana gelebilecei gibi birbiriyleilikili bir ok nermeden de meydana gelebilir.

Kuramlarda kullanlan kavramlarn ak bir

biimde tanmlanmas ok nemlidir.Eerkavramlar herkes tarafndan farkl anlalrsakuramlarda bireyden bireye farkl bir anlamtarlar.Biliminamac daha ncede belirttiimizgibi kuramlar gelitirmektir.


18/45

Kuramlarn sk sk aratrmalarla snandklarsrece geerlilikleri devam eder.Her bilim birkurama dayanr.Kuramlarnzamanla yanllortaya karlrsa o kuram kalkar.Yerine yenisigelir.Kuramlar bu ekilde aratrmalarlasnandklar srece yenilenir.Kuramlarsnamak

iin bilimsel metodlar kullanlr.Bylece bilimselyntemin amac, kuramlar snamak ve yenikuramlarn ortaya kmasna yardmc olmaktr.


19/45

3.BLMSEL ARATIRMA LKELER

Aratrmann doru, geerli ve gvenilir bilgilereulamas iin baz zellikler gerekir.

- Nesnellik

- Doruluk ve tekrar- Basitlik ve aklk

- Snrllk


20/45

Nesnellik (Objektiflik)

Bir aratrmada aratrmacnn kiisel inanlar, karlar,alkanlklar, beklentileri yer almamaldr. Bulgular olduugibi yer almaldr.Bunabilim ahlak denir.

Doruluk ve Tekrar

Her aratrma en doruyu bulmak amacyla

gerekletirilir.Bilimdedoruluk bilim adamnn mutlakgerei gstermesi deil, ona mmkn olduu kadaryaklamas ve sylediini, en anlalr ve en doru ekildesylemeye almasdr.Aynkonuda, ayn rneklem

zerinde, ayn tekniklerle, belli bir zaman sresi iindebenzer bulgular elde edilmelidir.Buna gvenilirlik denir.


21/45

Basitlik ve Aklk

Bilimsel bir aratrma dier aratrmalarda raporedilmi bulgularn kontrol edilmesine,

genellemelerin kabul ya da reddedilmesine dayanrve bunlardan geni lde yararlanlr.Bu nedenlearatrmada basitlik ve aklk esas olmaldr.

SnrllkBir aratrma, inceledii konuyu dierlerindenayran zellikleri belirterek snr izmelidir.Bylecekonularn karkl nlenmi olur.Gereksiz konulararatrma srecinin hem uzamasna hem de ilgiodann dalmasna neden olabilir.


22/45

4.BLMSEL YNTEM VE SOSYOLOJ

Btn bilimsel aratrmalarn temeli bilimsel

ynteme dayanr.Birbilimin amacna ulamasn hereyden nce yntemi salar.Yntemkuramn aksinenaslacevap verir ve bir amaca gre hazrlanm

aratrma plandr.Geerlilik ve gvenirlik ve bilgiyapsndan yoksun bir ortam snanamaz.Bu nedenlekuram oluturan veriler gvenilir kaynaklardantoplanmaldr.Yzeysel bilgiler ieren kuramlarsalam ve gvenilir deildir.


23/45

Nesnel gerei en ok ve en iyi yanstmay amalayanher bilim, en kesin ve en bilimsel yntemi uygulamakzorundadr. Bu nedenle bilimsel yntem takip edilmesi

gereken birka basamaktan oluur.- Aratrlmas gereken sorunu ortaya koymak

- Sorunun zm ve snanmas iin hipotez venermeleri formle etmek

- Hipotezi snayacak bir aratrma plan veya veritoplama teknii gelitirmek.

- Verilerin analizini ve zetini yaparak hipotezin

mmkn olabilirliini gstermek.- Hipotezi dorulamak, yeniden formle etmek veya

yeniden gzden geirmektir.


24/45

Hipotezi Formle EtmekHipotezlerin ok ak ve anlalr olmas gerekir.

Birok kuram iyi bir ekilde ortaya konulmuhipotezlerden karlr.Dier bir deyimle, bilimselaratrmann hareket noktas bir hipotez

kurmaktr.Hipotezen genel tanmyla olaylararasnda ilikiler kurmak ve olaylar nedenbalamak amacyla tasarlanan ve geerli saylan

bir nermedir.


25/45

Ortaya atlan bu hipotezin ayn zamandakullanlabilir olmas gerekir.Bunun iin de

hipotez:- Mantksal ve akla uygun

- Kavramca ak

- Gzlenebilir- Belirgin

- Gereklenebilir

- Eldeki aratrma teknikleriyle ilgili

- Kuramsal bir sistemle ilikili olmaldr.


26/45

Aratrma Plan Gelitirmek

Sosyologlar aratrmalarnda farkl teknik

kullanr:

- Deney

- Gzlem

- Saha Aratrmas


27/45

Deney Yntemi

Deney yntemiyle aratrmac olaylarn birbiri zerindeki

etkilerini aratrr.Buaratrmalarda iki grup ve iki tr deikenbulunur.Hipotezde belirleyici ve neden saylan deiken bamszdeikendir.Bamszdeikene bal olarak deitii kabuledilen deikene ise baml deikendenir. Bylece bamsz

deiken durum, baml deiken ise davran olarak ortayakar.Deneysel yntemde iki grup vardr.Deney ve kontrolgrubudur.Deney grubu bamsz deikene tabi tutulan grup,yani ses, s, k gibi deikenlerin etkisinin incelendii grup;kontrol grubu ise bamsz deikene tabi tutulmayan, artlarnolduu gibi muhafaza edildii gruptur.


28/45


29/45

Gzlem

Sosyologlar olaylar dikkatle gzleyerek ve eitli kaytlar

tutarak, gerek dnyay tanmaya ve onun hakknda eitlifikirler gelitirmeye almtr.

Gzlemler;

- Yaln veya denetimsiz

a) Katlml Gzlemler

b) Katlmsz Gzlemler

- Sistematik veya Denetimli Gzlem


30/45

Katlml Gzlem

Gzlemcinin standart bir gzlem arac

kullanmad ve kiinin gzlem konusu yaptolaya dorudan doruya katlarak gzlemdebulunmasdr.Butr bir gzlem aratrcnn,gzlemci kimliini saklayabildii veya kendisinigzlemde bulunduu grubun bir yesi olarakkabul ettirebildii durumalarda sz konusudur.


31/45

Katlml gzlemin stnlkleri:

- Bu teknikte grubun aratrcnn amacndan

haberleri olmamalar halinde grup yelerinindavranlar ok az etki altnda kalr.Byleliklegrubun davranlarn olduu gibi vesaptrmadan gzleme olana doar.

- Ayrca gzleme katld lde gzlemciduygu ve dnceleri ile grubun gerekyelerine benzer.Bylelikle uzaktan bakarak

kolayca kavranmayacak baz bilgiler eldeedilmi olur.


32/45

Katlml gzlemin sakncalar:

- Her eyden nce gruba tam katlma varsaymsal birdurumdur.Yani kiinin bir yabanc olarak gruba tam

uyum yapmas olanakl deildir.

- Aratrc duruma katld lde olaylara bak asve gzlemlerinin kapsam daralm olacaktr.

- Aratrc duygusal ve dnsel bakmdan gurubakatld lde en nemli zellii olan yanszlyiterecek, bylelikle de aratrmann gvenirlik vegeerlii az olacaktr

- Son olarak aratrc olaya veya gruba katld ldegzlemi benzersiz ve kendine zg bir nitelik kazanr.


33/45

Katlmsz Gzlem

Burada aratrcnn kimliini saklamas, gruba veya olaya

katlmas sz konusu deildir. Katlmsz gzlemde gzlemciaratrc kiiliini korumakta ve olayn dndakalmaktadr.Bylecearatrc bir lde gzlemlerine nesnellik,genilik ve genellik kazandrmak olana bulur.Ancak bugzleminde nemli yntemsel sorunlar vardr:

Bir kere aratrmacnn olaya hi katlmad bir gzlemdebulunmak olanaksz denecek kadar zordur.Ayrcaaratrcnngrup veya olaya katlmamak zere ar bir aba gstermesi,duruma yabanclamasna, gzlemin doal olmaktan kmasna

neden olabilir.Bu teknik, katlml gzleme oranla daha geni kapsaml, dahanesnel ve daha standart bilgiler salar.

k l l


34/45

Sistematik veya Denetimli Gzlem

Denetimsiz gzlemlerin yaratt yntemsel sakncalara

yant veren teknik, sistematik gzlemdir.Bu gzlem,aratrcnn standartlatrc teknikler kullanarak bilgisalama yollarn denetim altnda bulundurmasanlamna gelir.Sosyolojide bunun ilk ve yaln rneini

Frederic Le Play Avrupa iileri monografileriylevermitir.Monografi:Bellibir grup veya zel rneingzlenmesidir.

amz toplum biliminin kulland gzlem aralar

byk bir ounlukla, kesin ve ince lmlere elverilistandart cetveller niteliindedir.


35/45

Bu tip standart cetvellere dayanan gzlemlerinyksek bir gvenirlii vardr.

Toplum bilimci gzlemlerini dikkatle hazrlanm

gzlem izelgeleri, klavuzlar, soru katlar, grmecetvelleri, testler vb standartlatrc aralaradayanarak bir denetimle yapmak zorundadr.

Saha Aratrmas


36/45

Saha Aratrmas

Sosyologlarn bir baka bilgi toplama yntemi de

insanlara toplumsal kurumlar hakknda eitli sorular

sorarak onlardan cevaplar almaktr.Bu yol sahaaratrmas olarak bilinir ve anket, grme teknii veyaher iki yol birden kullanlarak yaplabilir.

Saha Aratrmasnn Avantajlar- Anket veya grmeler idaresi ve ynetilmesi en kolay

tekniklerdir.

- Ksa zamanda birok bilgi toplanmasn mmkn klar.

- Ortaya kacak hatalarn giderilmesini kolaylatrr.

- Elde edilen verilerin istatiksel kullanm ve yorumudaha kolaydr.


37/45

Sosyologlarn saha aratrmas yapabilmeleriiin nce ellerinde aratrma yaplacak bir

sorunun olmas gerekir.Sorunun ve kullanlacaktekniin tespitinden sonra, kiilere sorulacaksorularn ok dikkatli bir biimde hazrlanmasgerekir.

Bu sorular hazrlandktan sonra rnekleme okbenzeyen kk bir grupta tekrar snanmalargerekir.Buna pilot aratrma denir.Bu aratrma

ile anlalmayan sorular saptanarak yenidenyazlr ve tekrar snanr.

Bilimde incelenen konunun btn zerinde aratrma yapmak


38/45

Bilimde incelenen konunun btn zerinde aratrma yapmakok g olduu iin sosyologlar incelenen konunun bir ksmnele alr, inceler ve vard sonular genelletirirler.Buna

rneklem denir.rnekleme, bir btnn kendi iindenseilmi paralaryla temsil edilmesidir.

En ok kullanlan yntem tesadfi rneklemedir.Bu teknikternekleme giren her kiinin eit sayda seilme ans

bulunur.Bir rnekleme yaplrken iki genel koul vardr:- rnein temsil yetenei

- Yeterliliidir.

rnein temsil yetenei iinden seildii evrenin

karekteristiklerini bir yanllk yaratmadan yanstmasdemektir.

rnein yeterlilii ise gven uyandracak bir byklkteolmasdr.

Toplanan Verilerin Analizi


39/45

Toplanan Verilerin Analizi

Veriler toplandktan sonra sra bu verilerinkarlatrma ve analizine gelir.Bu aamada,

genelde toplanan verilerin bir analizi yaplaraksnanacak hipotezin geerlilii kontrol edilir.kiistatistiksel teknik kullanlr:

- Korelasyon

- Tablolar

Korelasyon teknii ile olaylar arasndaki ilikiler bulunur

veya deikenler arasndaki ilikinin derecesi saptanr.


40/45

Tablolar yaparak sunmada ise deikenler hakkndabulunan deerler karlkl yazlarak aralarndaki

ilikiler gzlenir.


41/45

Hipotezi Yeniden Formle Etmek, Dorulamak veYeniden Gzden Geirmek

Eer aratrma sonucunda elde ettiimiz verilerhipotezimizi dorular nitelikte ise kuramn kabuledilirlii artmtr.Kuram dorulanm olur.Eer

elde ettiimiz veriler hipotezi destekler niteliktedeilse, hipotez red edilir ve kurama da phe ilebaklr.


42/45

5.GVENRLK VE GEERLLK

Bir aratrmada elde edilen bilginin salaml ikitemel koula baldr:Gvenirlik ve geerliliktir.

Gvenirlik bir lme aracnn ayr ayr lmlerde kararl ve

benzer sonular elde etme yeteneidir.Dier bir deyimle,

deiik lmlerde konunun iki lm arasnda deimemesikouluyla benzer sonular vermesidir.

Geerlilik ise en genel tanmyla lme aracnn konusunauygun olmas demektir.Aracn konusuna uygunluu ise,

gerekten lmek istendiini lmesi ve bunu hatasz olarakyapmas demektir.


43/45

6.ARATIRMA ET(AHLAKI)Sosyolojik aratrmalarda uygun bir aratrma

metodolojisi kadar nemli bir dier konuda etikile ilgili davran kurallardr.Her aratrmadaaratrcnn etik asndan uymas gereken bazkural ve kaideler vardr:

1.Kural:Aklktr.Dier bir deyimle aratrmacbulduklarn bilimsel bir toplulukla paylamakzorundadr.

kincisi ise drstlk ve gerekliktir.Yani aratrcbulgularn uydurmayacak veya baka bir yerdenalmayacaktr.


44/45

Bir dier kural ise aratrmacnn ilgilendii objeye

veya konuya bir zarar vermemesidir.Buna balolarak aratrmac insanlarn mahremiyetlerineve srlarna saygl olmal, onlar ifa etmemeli,aratrmasnda izin verilmedii mddete ahsisimleri kullanlmamaldr.

Son olarak da aratrmac kimliini saklamamaldr.

7 SONU


45/45

7.SONU

Bilimsel metod getirdii bilgi yapsyla insanlara

gven kazandran bir yoldur ve bynbilimlerde kullanlmaktadr.

nsan ilikilerini inceleyen bir disiplin olarak

sosyoloji bu yntemi, deney, gzlem ve sahaaratrmas teknikleriyle birlikte kuramlargelitirmek, bilgi toplamak ve insan sistemini

anlamak amacyla kullanmaktadr.

SOSYOLOJİNİN ARAŞTIRMA

Documents

Transcript of SOSYOLOJİNİN ARAŞTIRMA